TED2005
Graham Hawkes: A flight through the ocean
Graham Hawkes: Bay qua đại dương
Filmed:
Readability: 3.2
429,805 views
Graham Hawkes đưa ta lên những chiếc tàu lặn có cánh thanh nhã của ông, để tới nơi sâu thẳm của hành tinh Đại Dương (còn gọi là Trái Đất). Đó là một thế giới xanh thẳm, mà sinh vật trên cạn như ta hiếm khi được chiêm ngưỡng bằng ba chiều.
Graham Hawkes - Inventor
A world-renowned engineer and inventor, Graham Hawkes wants to revolutionize the way we experience the oceans. He created the Deep Flight series of winged submersibles, which "fly" to the depths of the oceans with the power and elegance of an airplane. Full bio
A world-renowned engineer and inventor, Graham Hawkes wants to revolutionize the way we experience the oceans. He created the Deep Flight series of winged submersibles, which "fly" to the depths of the oceans with the power and elegance of an airplane. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I think the future of this planet depends on humans,
0
0
4000
Tôi nghĩ tương lai của hành tinh này phụ thuộc vào con người,
00:22
not technology, and we already have the knowledge --
1
4000
3000
không phải công nghệ, và hiện giờ ta đã có đủ kiến thức --
00:25
we’re kind of at the endgame with knowledge.
2
7000
3000
nói về cuộc chiến giành kiến thức, thì ta gần như là thắng rồi.
00:28
But we’re nowhere near the endgame
3
10000
1000
Nhưng chúng ta còn xa mới thắng
00:29
when it comes to our perception.
4
11000
2000
nếu nói về vấn đề nhận thức.
00:31
We still have one foot in the dark ages.
5
13000
4000
Một nửa của ta vẫn chìm trong kỉ tăm tối.
00:35
And when you listen to some of the presentations here --
6
17000
3000
Và khi các bạn được lắng nghe một vài buổi thuyết trình tại đây --
00:38
and the extraordinary range of human capability, our understandings --
7
20000
8000
về cái bao la của năng lực con người, của những điều ta biết --
00:46
and then you contrast it with the fact
8
28000
3000
và rồi tương phản nó với thực tế là
00:49
we still call this planet, "Earth:" it’s pretty extraordinary --
9
31000
4000
chúng ta vẫn gọi hành tinh này là "Trái Đất": đúng là đáng kinh ngạc làm sao --
00:53
we have one foot in the dark ages.
10
35000
2000
nửa của ta vẫn chình trong kỉ tăm tối.
00:55
Just quickly: Aristotle, his thing was, "It’s not flat, stupid, it’s round."
11
37000
8000
Tôi sẽ nhắc lại thật nhanh: Aristotle, ý kiến của ông là "Nó không phẳng, đồ ngu, nó tròn."
01:03
Galileo -- he had the Inquisition, so he had to be a little bit more polite --
12
45000
5000
Galileo -- ông bị xử ở Tòa án Dị giáo, nên ông phải lịch sự hơn chút --
01:08
his was, "It’s not in the middle, you know."
13
50000
5000
ý kiến của ông là: "Nó không ở trung tâm vũ trụ, các ngài biết đấy."
01:13
And Hawkes: "it’s not earth, stupid, it’s ocean."
14
55000
5000
Và Hawkes: "Nó không phải là đất, đồ ngu, nó là đại dương."
01:18
This is an ocean planet.
15
60000
2000
Đây là một hành tinh đại dương.
01:20
T.S. Eliot really said it for me --
16
62000
2000
T.S. Eliot thật sự diễn tả đúng ý tôi --
01:22
and this should give you goose bumps:
17
64000
2000
và điều này thật có thể làm bạn sởn gáy:
01:24
"we shall not cease from exploration
18
66000
2000
"Chúng ta không nên dừng khám phá
01:26
and the end of our exploring shall be to return
19
68000
3000
và cái đích của sự khám phá là trở về
01:29
where we started and know the place for the first time."
20
71000
4000
điểm xuất phát, và, lần đầu tiên, thực sự hiểu điểm xuất phát ấy."
01:33
And the next lines are, "Through the unknown remembered gate,
21
75000
4000
Và những câu tiếp theo là, "Qua cánh cửa không được biết tới, nhưng được nhớ,
01:37
where the last of earth discovered
22
79000
2000
nơi mảnh đất cuối cùng được khám phá ra
01:39
is that which is the beginning."
23
81000
4000
chính là mảnh đất lúc xuất phát."
01:43
So I have one message.
24
85000
3000
Thế nên tôi có một thông điệp.
01:46
It seems to me that we’re all pointed in the wrong direction.
25
88000
5000
Tôi thấy có vẻ như chúng ta đều tập trung sai hướng.
01:51
For the rocketeers in the audience:
26
93000
3000
Với các thính giả là chuyên gia tên lửa:
01:54
I love what you’re doing, I admire the guts,
27
96000
3000
tôi yêu công việc của các bạn, tôi ngưỡng mộ sự can trường,
01:57
I admire the courage -- but your rockets
28
99000
1000
tôi ngưỡng mộ dũng khí -- nhưng tên lửa của các bạn
01:58
are pointed in the wrong goddamn direction.
29
100000
3000
quay nhầm hướng bỏ xừ.
02:01
(Laughter)
30
103000
4000
(Tiếng cười)
02:05
And it’s all a question of perspective.
31
107000
2000
Và tất cả chỉ là một câu hỏi về quan điểm.
02:07
Let me try and tell you --
32
109000
2000
Hãy để tôi cố gắng nói cho các bạn --
02:09
I don’t mean to insult you, but look,
33
111000
3000
tôi không muốn xúc phạm các bạn, nhưng coi này,
02:12
if I -- and I’m not doing this for real
34
114000
2000
nếu tôi -- và tôi không làm thật đâu
02:14
because it would be an insult,
35
116000
1000
bởi vì nó sẽ đúng là lời xúc phạm,
02:15
so I’m going to pretend, and it softens the blow --
36
117000
2000
thế nên tôi sẽ chỉ giả vờ, và cú đánh sẽ nhẹ nhàng hơn chút --
02:17
I’m going to tell you what you’re thinking.
37
119000
2000
tôi sẽ kể cho các bạn điều các bạn đang nghĩ nhé.
02:19
If I held up a square that was one foot square and the color of earth,
38
121000
4000
Nếu tôi cầm lên một hình vuông, rộng một foot vuông, màu đất,
02:23
and I held up another square that was the root two square --
39
125000
6000
và tôi cầm một hình vuông khác, có diện tích căn hai bình --
02:29
so it’s 1.5 times bigger -- and was the color of the oceans;
40
131000
4000
tức là to hơn 1.5 lần -- màu đại dương;
02:33
and I said, what is the relative value of these two things?
41
135000
3000
và tôi nói, giá trị tương đối của hai thứ này là gì?
02:36
Well, it’s the relative importance.
42
138000
1000
Ồ, là tầm quan trọng tương đối.
02:37
You would say -- yeah, yeah, yeah, we all know this;
43
139000
3000
Bạn sẽ nói -- rồi, rồi, rồi, cái này ai chẳng biết;
02:40
water covers twice the area of the planet than dry land.
44
142000
5000
nước chiếm gấp đôi diện tích bề mặt hành tinh so với đất.
02:45
But it’s a question of perception,
45
147000
1000
Nhưng đây là một câu hỏi nhận thức,
02:46
and if that’s what you’re thinking,
46
148000
2000
và nếu đây là điều bạn đang nghĩ,
02:48
if that’s what you think I mean when I say,
47
150000
2000
và nếu đó là điều bạn nghĩ tôi nghĩ khi tôi nói,
02:50
"This is an ocean planet stupidly called 'Earth.'"
48
152000
3000
"Đây là một hành tinh đại dương, bị ngu ngốc đặt tên là 'Trái Đất.'"
02:53
If you think that that’s the relative importance,
49
155000
3000
Nếu bạn nghĩ đó là tầm quan trọng tương đối,
02:56
two to one, you’re wrong by a factor of ten.
50
158000
4000
cũng tỉ lệ 2:1, bạn đã sai lầm tới mười lần.
03:00
Now, you’re not as thick as two short planks,
51
162000
2000
Nào, bạn không cứng đầu như hai mảnh ván,
03:02
but you sound like it when you say "Earth,"
52
164000
3000
nhưng nghe có vẻ như thế đấy, khi bạn nói "Trái Đất,"
03:05
because that demonstration, if I turned around this way --
53
167000
5000
bởi vì, minh họa nhé, nếu tôi nhìn từ góc độ này --
03:10
that earth plane would be as thin as paper.
54
172000
6000
cái hình vuông trái đất sẽ mỏng như tờ giấy.
03:16
It’s a thin film, two-dimensional existence.
55
178000
3000
Nó là một thực thể mỏng manh, hai chiều.
03:19
The ocean representation would have a depth to it.
56
181000
3000
Cái hình vuông tượng trưng cho đại dương sẽ có chiều sâu.
03:22
And if you hefted those two things
57
184000
2000
Và nếu bạn nhấc lên hai thứ này
03:24
you might find that the relative scale of those is 20 to 1.
58
186000
5000
bạn sẽ thấy rằng tỉ lệ tương đối là 20:1.
03:29
It turns out that something more than
59
191000
3000
Hóa ra là hơn 94%
03:32
94 percent of life on earth is aquatic.
60
194000
4000
sự sống của trái đất là ở đại dương.
03:36
That means that us terrestrials occupy a minority.
61
198000
5000
Tức là, sinh vật trên cạn như ta chỉ là thiểu số.
03:41
The problem we have in believing that
62
203000
2000
Chúng ta sai lầm khi tin rằng
03:43
is -- you just have to give up this notion
63
205000
2000
-- các bạn phải bỏ ý tưởng này thôi --
03:45
that this Earth was created for us.
64
207000
2000
rằng Trái Đất được tạo nên riêng cho ta.
03:47
Because it’s a problem we have.
65
209000
2000
Và đó thực sự là một vấn đề của chúng ta.
03:49
If this is an ocean planet
66
211000
2000
Nếu đây là một hành tinh đại dương
03:51
and we only have a small minority of this planet,
67
213000
4000
và ta chỉ có một phần nhỏ của hành tinh,
03:55
it just interferes with a lot of what humanity thinks.
68
217000
5000
nó sẽ ảnh hưởng lớn tới những suy nghĩ của nhân loại.
04:00
Okay. Let me criticize this thing.
69
222000
3000
Được rồi, hãy để tôi chỉ trích điều này nhé.
04:03
I’m not talking about James Cameron --
70
225000
2000
Tôi không nói về James Cameron --
04:05
although I could, but I won’t.
71
227000
2000
tôi có thể, nhưng tôi sẽ không đâu.
04:07
You really do have to go and see his latest film,
72
229000
2000
Các bạn nhất định phải đi xem bộ phim mới nhất của ông ta,
04:09
"Aliens of the Deep." It’s incredible.
73
231000
3000
"Sinh vật ngoài hành tinh dưới biển sâu." Nó phi thường lắm.
04:12
It features two of these deep rovers,
74
234000
2000
Bộ phim trình bày hai tàu thám hiểm biển sâu này,
04:14
and I can criticize them because these sweet things are mine.
75
236000
4000
và tôi có thể chỉ trích chúng vì những thứ xinh xắn này là của tôi.
04:18
This, I think, represents one of the most beautiful
76
240000
2000
Cái này, tôi nghĩ là, cho thấy một trong những
04:20
classic submersibles built.
77
242000
3000
tàu lặn cổ điển đẹp nhất đã từng được xây dựng.
04:23
If you look at that sub, you’ll see a sphere.
78
245000
4000
Nếu bạn nhìn vào tàu lặn này, bạn sẽ thấy một hình cầu.
04:27
This is an acryclic sphere.
79
249000
1000
Đây là một hình cầu acrylic.
04:28
It generates all of the buoyancy,
80
250000
2000
Nó tạo ra khả năng nổi,
04:30
all of the payload for the craft,
81
252000
2000
và trọng tải cho tàu lặn,
04:32
and the batteries are down here hanging underneath,
82
254000
2000
và các pin được treo ở dưới,
04:34
exactly like a balloon.
83
256000
2000
y như quả bóng bay vậy.
04:36
This is the envelope, and this is the gondola, the payload.
84
258000
4000
Đây là vỏ khỉ cầu, và đây là giỏ khí cầu, trọng tải.
04:40
Also coming up later for criticism are these massive lights.
85
262000
5000
Tiếp theo trong danh mục chỉ trích là đống đèn to bự này.
04:45
And this one actually carries two great manipulators.
86
267000
3000
Và cái này có hai tay máy lớn.
04:48
It actually is a very good working sub --
87
270000
2000
Thực ra chiếc tàu lặn này hoạt động tốt lắm --
04:50
that’s what it was designed for.
88
272000
3000
nó được thiết kế để như vậy mà.
04:53
The problem with it is --
89
275000
2000
Vấn đề với nó là --
04:55
and the reason I will never build another one like it --
90
277000
2000
và lí do tôi sẽ không bao giờ dựng một chiếc giống nó nữa --
04:57
is that this is a product of two-dimensional thinking.
91
279000
5000
là đây là sản phẩm của tư duy hai chiều.
05:02
It’s what we humans do when we go in the ocean as engineers;
92
284000
3000
Đó là cái mà loài người chúng ta tạo ra, khi ta vào đại dương với tư cách là những kĩ sư,
05:05
we take all our terrestrial hang-ups,
93
287000
3000
chúng ta mang theo mọi khúc mắc trên cạn,
05:08
all our constraints -- importantly,
94
290000
2000
mọi yếu tố giới hạn -- quan trọng là,
05:10
these two-dimensional constraints that we have,
95
292000
3000
những yếu tố giới hạn hai chiều ta chịu phải,
05:13
and they’re so constrained we don’t even understand it --
96
295000
3000
và chúng giới hạn tới mức chúng ta còn chẳng hiểu nổi chúng --
05:16
and we take them underwater.
97
298000
2000
và ta mang chúng xuống nước.
05:18
You notice that Jim Cameron is sitting in a seat.
98
300000
4000
Các bạn chú ý rằng Jim Cameron đang tọa trong ghế.
05:22
A seat works in a two-dimensional world,
99
304000
2000
Cái ghế hoạt động trong thế giới hai chiều,
05:24
where gravity blasts down on that seat, OK?
100
306000
5000
vì trọng lực kéo ta xuống cái ghế, đúng chưa?
05:29
And in a two-dimensional world,
101
311000
2000
Và trong một thế giới hai chiều,
05:31
we do know about the third dimension
102
313000
1000
chúng ta biết là có chiều thứ ba,
05:32
but we don’t use it because to go up
103
314000
2000
nhưng ta không sử dụng, vì để đi lên trên
05:34
requires an awful lot of energy against gravity.
104
316000
3000
cần cực nhiều năng lượng để chống lại trọng lực.
05:37
And then our mothers tell us,
105
319000
1000
Và các bà mẹ thì nói với ta rằng,
05:38
"Careful you don’t fall down" -- because you’ll fall over.
106
320000
4000
"Cẩn thận đừng ngã đấy " -- bởi vì bạn nhất định sẽ ngã xuống.
05:42
Now, go into the real atmosphere of this planet.
107
324000
5000
Nào, hãy đi vào môi trường thực sự của hành tinh này.
05:47
This planet has an inner atmosphere of water;
108
329000
4000
Hành tinh này có môi trường trong là nước;
05:51
it’s its inner atmosphere. It has two atmospheres --
109
333000
2000
đó là môi trường bên trong của nó. Nó có hai môi trường --
05:53
a lesser, outer gaseous atmosphere, a lighter one.
110
335000
4000
môi trường ngoài, khí quyển, ít hơn và nhẹ hơn.
05:57
Most of life on earth is in that inner atmosphere.
111
339000
4000
Hầu hết sự sống trên trái đất ở tại môi trường trong.
06:01
And that life enjoys a three-dimensional existence,
112
343000
3000
Và sự sống ấy tận hưởng sự tồn tại ba chiều
06:04
which is alien to us.
113
346000
3000
vô cùng xa lạ đối với ta.
06:07
Fish do not sit in seats.
114
349000
4000
Cá không ngồi trong ghế.
06:11
(Laughter)
115
353000
1000
(Tiếng cười)
06:12
They don’t. Their mothers don’t say to little baby fish,
116
354000
6000
Chúng không ngồi. Mẹ cá không nói với cá con,
06:18
"Careful you don’t fall over."
117
360000
2000
"Cẩn thận đừng ngã đấy."
06:20
They don’t fall over. They don’t fall.
118
362000
3000
Chúng không ngã. Chúng không ngã.
06:23
They live in a three-dimensional world
119
365000
1000
Chúng sống trong một thế giới ba chiều
06:24
where there is no difference in energy
120
366000
2000
nơi mà năng lượng bỏ ra
06:26
between going this way, that way, that way or that way.
121
368000
3000
để đi hướng này, hướng khác, hướng khác hay hướng khác, không có gì khác biệt.
06:29
It’s truly a three-dimensional space.
122
371000
2000
Thật sự đó là một không gian ba chiều.
06:31
And we’re only just beginning to grasp it.
123
373000
2000
Và chúng ta chỉ mới bắt đầu nắm bắt được nó.
06:33
I don’t know of any other submersible,
124
375000
3000
Tôi không biết có tàu lặn nào khác,
06:36
or even remote, that just takes advantage
125
378000
4000
mà tận dụng lợi thế, dù chỉ một chút,
06:40
that this is a three-dimensional space.
126
382000
3000
rằng đây là không gian ba chiều.
06:43
This is the way we should be going into the oceans.
127
385000
2000
Đây là cách ta nên tiếp cận các đại dương.
06:45
This is a three-dimensional machine.
128
387000
3000
Đây là một cỗ máy ba chiều.
06:48
What we need to do is go down into the ocean with the freedom of the animals,
129
390000
3000
Điều ta cần làm là đi vào đại dương bằng sự tự do của động vật,
06:51
and move in this three-dimensional space.
130
393000
2000
và vùng vẫy trong không gian ba chiều này.
06:53
OK, this is good stuff.
131
395000
1000
Cái này sẽ thú vị đây.
06:54
This is man’s first attempt at flying underwater.
132
396000
3000
Đây là lần đầu con người thử bay dưới nước.
06:57
Right now, I’m just coming down on this gorgeous, big, giant manta ray.
133
399000
6000
Ngay bây giờ, tôi sẽ đi xuống gần cô cá đuối lộng lẫy, to khổng lồ này.
07:03
She has twice the wingspan that I do.
134
405000
3000
Diện tích cánh của cô nàng to gấp đôi tôi.
07:06
There I’m coming; she sees me.
135
408000
2000
Kìa, tôi đang đến; cô nàng thấy tôi.
07:08
And just notice how she rolls under and turns;
136
410000
4000
Và hãy chú ý cách cô ta lăn xuống dưới và lộn vòng;
07:12
she doesn’t sit there and try and blow air into a tank
137
414000
2000
cô ả không chỉ ỳ ra đấy và cố thổi khí vào một cái thùng chứa
07:14
and kind of flow up or sink down -- she just rolls.
138
416000
4000
rồi nổi lên hay lặn xuống một cách đại khái -- cô ta chỉ lăn thôi.
07:18
And the craft that I’m in --
139
420000
2000
Và tôi đang ở bên trong cái phương tiện này --
07:20
this hasn’t been shown before.
140
422000
2000
cái này chưa được chiếu bao giờ.
07:22
Chris asked us to show stuff that hasn’t been shown before.
141
424000
3000
Anh Chris bảo chúng tôi chiếu những thứ chưa từng được chiếu.
07:25
I wanted you to notice
142
427000
1000
Tôi muốn các bạn chú ý
07:26
that she actually turned to come back up.
143
428000
3000
rằng nàng cá đuối quay vòng để trở lên.
07:29
There I am; I see her coming back,
144
431000
3000
Tôi ở ngay đó; tôi thấy nàng ta quay lại,
07:32
coming up underneath me.
145
434000
2000
quay lên trên, phía dưới tôi.
07:34
I put reverse thrust and I try and pull gently down.
146
436000
3000
Tôi đặt chế độ đẩy ngược, và tôi cố kéo nhẹ nhàng xuống.
07:37
I’m trying to do everything very gently.
147
439000
2000
Tôi đang cố làm mọi thứ hết sức nhẹ nhàng.
07:39
We spent about three hours together and she’s beginning to trust me.
148
441000
3000
Chúng tôi bơi cùng nhau chừng ba tiếng, và cô nàng bắt đầu tin tưởng tôi.
07:42
And this ballet is controlled by this lady here.
149
444000
4000
Và vũ khúc ba-lê này được quí cô này dẫn.
07:46
She gets about that close and then she pulls away.
150
448000
3000
Nàng tiến gần lại chừng đó, và rồi bứt ra xa.
07:49
So now I try and go after her, but I’m practicing flying.
151
451000
6000
Thế là bây giờ, tôi cố đuổi theo cô nàng, nhưng tôi đang tập bay.
07:55
This is the first flying machine. This was the first prototype.
152
457000
4000
Đây là máy bay đầu tiên. Đây là nguyên mẫu đầu tiên.
07:59
This was a fly by wire. It has wings.
153
461000
5000
Nó như con ruồi bằng dây nhợ vậy. Nó có cánh.
08:04
There’re no silly buoyancy tanks --
154
466000
2000
Không có thùng nổi ngu xuẩn nào cả --
08:06
it’s permanently, positively buoyant.
155
468000
3000
nó nổi một cách chắc chắn, vĩnh viễn.
08:09
And then by moving through the water
156
471000
1000
Và rồi bằng cách di chuyển qua nước
08:10
it’s able to take that control.
157
472000
2000
nó có thể điều khiển được.
08:12
Now, look at that; look, it’s -- she just blew me away.
158
474000
3000
Nào, nhìn xem kìa; nhìn xem, nó -- cô nàng vừa thổi tôi bay mất.
08:15
She just rolled right away from underneath.
159
477000
4000
Nàng ta lăn ngay đi từ phía dưới.
08:19
Really that’s the only real dive I’ve ever made in this machine.
160
481000
6000
Thật sự đấy là cú lặn thật sự đầu tiên tôi thực hiện trong cỗ máy này.
08:25
It took 10 years to build.
161
487000
3000
Dựng nó mất 10 năm.
08:28
But this lady here taught me, hah, taught me so much.
162
490000
6000
Nhưng quí cô đây đã dạy cho tôi, ha! dạy tôi thật nhiều điều.
08:34
We just learned so much in three hours in the water there.
163
496000
4000
Chúng tôi học được quá nhiều thứ trong ba giờ dưới nước ở đó.
08:38
I just had to go and build another machine.
164
500000
2000
Tôi nhất định phải đi dựng một cỗ máy khác.
08:40
But look here. Instead of blowing tanks
165
502000
2000
Nhưng nhìn đây này. Thay vì thổi khí vào thùng chứa
08:42
and coming up slowly without thinking about it,
166
504000
2000
và từ từ nổi lên mà không nghĩ gì nhiều,
08:44
it’s a little bit of back pressure,
167
506000
2000
chỉ cần một chút áp lực phía sau,
08:46
and that sub just comes straight back up out of the water.
168
508000
3000
và cái tàu lặn phóng thẳng lên qua mặt nước.
08:49
This is an internal Sony camera. Thank you, Sony.
169
511000
6000
Đây là một máy quay Sony phía trong. Cám ơn, Sony.
08:55
I don’t really look that ugly,
170
517000
2000
Thực ra tôi trông không xấu đến thế đâu,
08:57
but the camera is so close that it’s just distorted.
171
519000
3000
nhưng camera gần quá làm biến dạng hết cả.
09:00
Now, there she goes, right overhead.
172
522000
2000
Nào, cô nàng đến rồi, ngay trên đầu.
09:02
This is a wide-angle camera.
173
524000
1000
Đây là camera quay góc rộng.
09:03
She’s just a few inches off the top of my head.
174
525000
4000
Cô nàng chỉ cách đỉnh đầu tôi vài inch.
09:07
"Aah, ha, oh, he just crossed over the top of my head about,
175
529000
7000
"Aah, ha, ô, nàng cá đuối vừa xoẹt qua đầu tôi chừng,
09:14
oh, I don’t know, just so close."
176
536000
5000
ồ, tôi chẳng biết, gần quá."
09:19
I come back up, not for air.
177
541000
1000
Tôi lộn trở lên, không phải vì thiếu không khí.
09:20
"This is an incredible encounter with a manta. I’m speechless.
178
542000
6000
"Mội cuộc hội ngộ phi thường với nàng cá đuối. Tôi chẳng nói nên lời.
09:26
We’ve been just feet apart. I’m going back down now."
179
548000
3000
Chúng tôi chỉ cách nhau có vài feet. Tôi quay xuống đây."
09:29
Okay, can we cut that? Lights back up please.
180
551000
3000
Được rồi, ta cắt đoạn đó có được không? Xin bật đèn lên.
09:32
(Applause)
181
554000
5000
(Vỗ tay)
09:37
Trying to fly and keep up with that animal --
182
559000
3000
Cố gắng bay và theo đuổi con vật đó --
09:40
it wasn’t the lack of maneuverability that we had.
183
562000
4000
không phải chúng tôi thiếu khả năng điều khiển.
09:44
It was the fact she was going so slow.
184
566000
2000
Mà thực tế vì nó di chuyển chậm quá.
09:46
I actually designed that to move faster through the water
185
568000
4000
Tôi được thiết kế để di chuyển trong nước nhanh hơn cơ
09:50
because I thought that was the thing
186
572000
1000
bởi vì tôi đã nghĩ đó là việc
09:51
that we needed to do: to move fast and get range.
187
573000
3000
chúng ta cần làm: di chuyển thật nhanh, đi được quãng dài.
09:54
But after that encounter I really did want to go back with that animal and dance.
188
576000
4000
Nhưng sau cuộc hội ngộ đó tôi thật sự muốn quay lại với con vật đó và nhảy múa.
09:58
She wanted to dance.
189
580000
3000
Cô nàng muốn nhảy múa.
10:01
And so what we needed to do was increase the wing area
190
583000
3000
Và thế là điều chúng tôi cần làm là tăng diện tích cánh
10:04
so that we just had more grip, develop higher forces.
191
586000
4000
để chúng tôi có thể phanh hãm tốt hơn, tạo ra lực lớn hơn.
10:08
So the sub that was outside last year -- this is the one.
192
590000
3000
Thế là đó là cái tàu lặn được mang ra dùng năm ngoái -- chính nó đây.
10:11
You see the larger wing area here.
193
593000
4000
Các bạn thấy diện tích cánh ở đây lớn hơn.
10:15
Also, clearly, it was such a powerful thing,
194
597000
2000
Và, rõ ràng là, nó có sức mạnh vô cùng lớn,
10:17
we wanted to try and bring other people
195
599000
1000
chúng tôi muốn thử mang người khác vào
10:18
but we couldn't figure out how to do it.
196
600000
2000
nhưng chúng tôi không biết làm thế thế nào.
10:20
So we opened the world’s first flight school.
197
602000
2000
Thế là chúng tôi mở trường bay đầu tiên trên thế giới.
10:22
The rational for the world’s first flight school
198
604000
3000
Lí do mở trường bay đầu tiên trên thế giới
10:25
goes something like: when the coastguards come up to me and say --
199
607000
3000
kiểu như thế này: khi nhân viên cứu hộ bờ biển đến gặp tôi và nói --
10:28
they used to leave us alone when we were diving
200
610000
3000
ngày xưa họ cứ kệ chúng tôi lặn
10:31
these goofy little spherical things,
201
613000
2000
trong những hình cầu bé nhỏ ngu si này,
10:33
but when we started flying around
202
615000
1000
nhưng khi chúng tôi bắt đầu bay lượn vòng quanh
10:34
in underwater jet fighters they got a little nervous --
203
616000
3000
trong những chiến cơ phản lực dưới nước này, họ bắt đầu lo --
10:37
they would come up and say,
204
619000
4000
họ sẽ tới và nói,
10:41
"Do you have a license for that?"
205
623000
3000
"Anh có bằng không?"
10:44
And then I’d put my sunglasses on, the beard
206
626000
2000
Và tôi sẽ đeo kính đen vào,
10:46
that would all sprout out, and I would say,
207
628000
2000
râu ria xồm xoàm, và tôi sẽ nói,
10:48
"I don’t need no stinking license."
208
630000
3000
"Tao chẳng cần cái bằng khỉ khô gì cả."
10:51
(Laughter)
209
633000
3000
(Tiếng cười)
10:54
"I write these stinking license," which I do.
210
636000
3000
"Tao tự viết lũ bằng khỉ khô này," và tôi làm thế thật.
10:57
So Bob Gelfond's around here --
211
639000
2000
Bob Gelfond cũng ở quanh đây --
10:59
but somebody in the audience here has license number 20.
212
641000
4000
nhưng ai đó trong số thính giả có bằng số 20.
11:03
They’re one of the first subsea aviators.
213
645000
3000
Họ là một trong số những phi công dưới biển đầu tiên.
11:06
So we’ve run two flight schools.
214
648000
3000
Thế là chúng tôi đã dạy hai khóa bay.
11:09
Where the hell that goes, I don’t know, but it’s a lot of fun.
215
651000
5000
Việc này sẽ dẫn tới chốn khỉ ho cò gáy nào, tôi chả biết, nhưng vui lắm.
11:14
What comes next in 30 seconds? I can’t tell you.
216
656000
5000
Trong 30 giây tiếp theo cái gì sẽ xảy ra? Tôi không nói cho các bạn được.
11:19
But the patent for underwater flight --
217
661000
3000
Nhưng bản quyền cho bay dưới nước --
11:22
Karen and I, we were looking at it,
218
664000
2000
Karen và tôi, chúng tôi đang xem xét việc đó,
11:24
some business partners wanted us to patent it --
219
666000
2000
vài đối tác kinh doanh muốn chúng tôi đăng kí bản quyền --
11:26
we weren’t sure about that.
220
668000
1000
chúng tôi không chắc lắm.
11:27
We’ve decided we’re just going to let that go.
221
669000
2000
Chúng tôi đã quyết định là sẽ bỏ qua chuyện này.
11:29
It just seems wrong to try and patent --
222
671000
3000
Cố gắng bảo vệ bản quyền cho sự tự do bay dưới nước --
11:32
(Applause)
223
674000
1000
(Vỗ tay)
11:33
-- the freedom for underwater flight.
224
675000
2000
đơn giản là không đúng đắn.
11:35
So anybody who wants to copy us
225
677000
1000
Thế nên bất kì ai muốn bắt chước chúng tôi
11:36
and come and join us, go for it.
226
678000
3000
và tới nhập hội với chúng tôi, cứ tự nhiên.
11:39
The other thing is that we’ve got much lower costs.
227
681000
5000
Điều khác nữa là giá thành của chúng tôi thấp hơn nhiều.
11:44
We developed some other technology
228
686000
1000
Chúng tôi đã phát triển vài kĩ nghệ khác
11:45
called spider optics, and Craig Ventner asked me
229
687000
4000
gọi là quang học nhện, và Craig Ventner nhờ tôi
11:49
to make an announcement here this morning:
230
691000
2000
công bố điều đó ở đây, sáng hôm nay:
11:51
we’re going to be building a beautiful, little,
231
693000
2000
chúng tôi sắp dựng một phiên bản đẹp đẽ, nhỏ nhắn
11:53
small version of this -- unmanned, super deep --
232
695000
3000
của cái này -- không người lái, cực sâu --
11:56
for his boat to go and get back some deep sea DNA stuff.
233
698000
5000
để tàu của anh có để đi lấy mang về một ít DNA của biển sâu.
12:01
(Applause)
234
703000
3000
(Vỗ tay)
12:04
Thank you.
235
706000
1000
Xin cám ơn.
ABOUT THE SPEAKER
Graham Hawkes - InventorA world-renowned engineer and inventor, Graham Hawkes wants to revolutionize the way we experience the oceans. He created the Deep Flight series of winged submersibles, which "fly" to the depths of the oceans with the power and elegance of an airplane.
Why you should listen
Graham Hawkes has created a new generation of high-tech undersea vessels that truly augment the way terrestrials experience the immense, otherworldly habitats of the oceans. His Deep Flight submersibles look like airplanes and behave like ocean creatures, using their wings and unique propulsion to gracefully soar and somersault into the deep -- giving their pilot an unprecedented 3D perspective. According to his website, Hawkes' designs account for a "significant percentage of manned and unmanned vehicles used by science and industry."
Hawkes leads Hawkes Ocean Technologies, whose submersibles were featured in James Cameron's 3D IMAX film, Aliens of the Deep. His company also produced the WASP and Mantis Atmospheric Diving Suits, built to facilitate undersea pipelaying. Hawkes currently holds the world record for the deepest solo dive -- 3,000 feet -- using one of his own inventions, the Deep Rover submersible.
Graham Hawkes | Speaker | TED.com