TED2006
Penelope Boston: There might just be life on Mars
Penelope Boston, Mars'ta hayat olabileceğini söylüyor.
Filmed:
Readability: 4.3
700,760 views
Mars'a gönderilen araçlar hiç uzaylı hayat formu bulamadı. Bilim kadını olan Penelope Boston, %25-50 arası bir ihtimalle, Mars'ın içerisinde, derin mağaralarda hayat olabileceğini düşünüyor. Nasıl ve neden aramamız gerektiğiyle ilgili bilgileri öğrenmek için detaylara bakın.
Penelope Boston - Cave scientist
Penelope Boston studies caves and karst formations, and the special biology that lives in them -- both here on Earth and possibly on other planets. Full bio
Penelope Boston studies caves and karst formations, and the special biology that lives in them -- both here on Earth and possibly on other planets. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
The career that I started early on in my life
0
0
3000
Kariyerime ilk başladığım zaman (Çeviren: probablynogod)
00:21
was looking for exotic life forms in exotic places,
1
3000
4000
Anktartika'da ve Arktik'te
00:25
and at that time I was working in the Antarctic and the Arctic,
2
7000
3000
ve yüksek çöllerde ve alçak çöllerde, yani egzotik bölgelerde
00:28
and high deserts and low deserts.
3
10000
2000
egzotik canlı formları arıyordum.
00:30
Until about a dozen years ago, when I was really captured by caves,
4
12000
3000
Yaklaşık 12 yıl önce, mağaralar dikkatimi çekti
00:33
and I really re-focused most of my research in that direction.
5
15000
3000
ve tüm araştırmamı bu yönde odakladım.
00:37
So I have a really cool day job-- I get to do some really amazing stuff.
6
19000
3000
Cidden havalı bir mesleğim var -- gerçekten inanılmaz şeyler yapıyorum.
00:40
I work in some of the most extreme cave environments on the planet.
7
22000
3000
Gezegendeki en uç düzey mağaralarda çalışıyorum.
00:44
Many of them are trying to kill us from the minute we go into them,
8
26000
2000
Pek çoğu girdiğimiz dakikadan itibaren bizi öldürmeye çalışıyor
00:46
but nevertheless, they're absolutely gripping,
9
28000
3000
fakat yine de gezegende hiçbir yerde olmayan
00:49
and contain unbelievable biological wonders
10
31000
2000
inanılmaz biyolojik harikaları barındırıyorlar
00:51
that are very, very different from those that we have on the planet.
11
33000
3000
ve kesinlikle nefesinizi kesiyorlar.
00:54
Apart from the intrinsic value
12
36000
2000
Biyolojinin, mineralojinin ve
00:56
of the biology and mineralogy and geo-microbiology that we do there,
13
38000
3000
jeobiolojinin hakiki değerleri bir yana,
00:59
we're also using these as templates
14
41000
2000
burada kullandığımız metotları
01:01
for figuring out how to go look
15
43000
2000
diğer gezegenlerde de hayat aramak
01:03
for life on other planets.
16
45000
2000
için kullanıyoruz.
01:05
Particularly Mars, but also Europa,
17
47000
2000
Sadece Jüpiter'in küçük, buzlu uydusu
01:07
the small, icy moon around Jupiter.
18
49000
3000
Europa'da değil; özellikle Mars'ta.
01:10
And perhaps, someday, far beyond our solar system itself.
19
52000
3000
Belki bir gün, bizim güneş sistemimizin de ötesinde.
01:13
I'm very passionately interested in the human future,
20
55000
3000
İnsanın geleceğiyle tutkulu bir şekilde ilgiliyim,
01:16
on the Moon and Mars particularly,
21
58000
2000
özellikle de Ay'da, Mars'ta
01:18
and elsewhere in the solar system.
22
60000
2000
ya da Güneş Sistemimizde herhangi bir yerde.
01:20
I think it's time that we transitioned
23
62000
2000
Güneş Sistemi boyunca yayılmış bir medeniyete
01:22
to a solar system-going civilization and species.
24
64000
3000
ve türe dönüşeceğimizi düşünüyorum.
01:25
And, as an outgrowth of all of this then,
25
67000
3000
Bunların hepsinin ötesinde kimi zaman
01:28
I wonder about whether we can, and whether we even should,
26
70000
3000
diğer gezegenlere Dünya'daki gibi yaşamı götürebilip görüemeyeceğimizi
01:31
think about transporting Earth-type life to other planets.
27
73000
4000
ve bunu yapıp yapmamamız geretkiğini düşünüyorum.
01:35
Notably Mars, as a first example.
28
77000
2000
İlk aklıma gelen de Mars.
01:37
Something I never talk about in scientific meetings
29
79000
2000
Bu konuma nasıl geldiğim ve bu işi
01:39
is how I actually got to this state
30
81000
2000
neden yaptığım, bilimsel toplantılarda asla
01:41
and why I do the work that I do.
31
83000
2000
konuşmadığım bir şeydir.
01:43
Why don't I have a normal job, a sensible job?
32
85000
2000
Neden normal bir işim yok, mantıklı bir işim?
01:46
And then of course, I blame the Soviet Union.
33
88000
3000
Ve sonra, elbette ki, Sovyetler Birliği'ni suçluyorum.
01:49
Because in the mid-1950s,
34
91000
2000
Çünkü 1950'lerin ortasında,
01:51
when I was a tiny child,
35
93000
2000
ben daha küçük bir çocukken,
01:53
they had the audacity to launch
36
95000
2000
Sputnik isimli çok ilkel ve küçük olan uyduyu
01:55
a very primitive little satellite called Sputnik,
37
97000
3000
ateşleme arsızlığını yaptılar ve Batı dünyasını
01:58
which sent the Western world into a hysterical tailspin.
38
100000
3000
histerik bir panik içerisinde bıraktılar.
02:02
And a tremendous amount of money
39
104000
2000
Ve inanılmaz büyük paralar
02:04
went into the funding of science
40
106000
2000
bilime ve çocukların
02:06
and mathematics skills for kids.
41
108000
2000
matematik yeteneklerine harcandı.
02:08
And I'm a product of that generation,
42
110000
2000
Ve ben de bu neslin bir ürünüyüm,
02:10
like so many other of my peers.
43
112000
2000
tıpkı pek çok meslektaşım gibi.
02:12
It really caught hold of us, and caught fire,
44
114000
2000
Bu bizi gerçekten yakaladı, alevlendirdi
02:14
and it would be lovely if we could reproduce that again now.
45
116000
3000
ve bunu tekrar yaratabilmemiz muhteşem olurdu.
02:17
Of course, refusing to grow up --
46
119000
2000
Elbette, büyümeyi reddetmek --
02:19
-- even though I impersonate a grown-up in daily life,
47
121000
3000
-- her ne kadar günlük hayatımda bir yetişkini taklit etsem
02:22
but I do a fairly good job of that --
48
124000
2000
ve bunda oldukça iyi bir iş çıkarsam da --
02:24
but really retaining that childlike quality
49
126000
2000
başkalarının sizin ilgilendiğiniz şeylerle
02:26
of not caring what other people think
50
128000
2000
alakalı düşüncelerini çocuksu bir şekilde
02:28
about what you're interested in, is really critical.
51
130000
2000
umursamamanız gerçekten çok önemli.
02:31
The next element is the fact that
52
133000
2000
Bir diğer etmen de, bir değer
02:33
I have applied a value judgment
53
135000
2000
yargılamasında bulundum
02:35
and my value judgment is that the presence of life
54
137000
2000
ve benim değer yargılamamda, hayatın var olması,
02:37
is better than no life.
55
139000
2000
olmamasından iyidir.
02:39
And so, life is more valuable than no life.
56
141000
2000
Dolayısıyla, hayat, hayatsızlıktan değerlidir.
02:41
And so I think that that holds together
57
143000
3000
Ben de şu anda burada bulunan
02:44
a great deal of the work
58
146000
2000
dinleyicilerin çoğunu, bunun bir arada
02:46
that people in this audience approach.
59
148000
4000
tuttuğunu düşünüyorum.
02:50
I'm very interested in Mars, of course,
60
152000
3000
Mars ile çok ilgiliyim; elbette bu
02:53
and that was a product of my being a young undergraduate
61
155000
4000
Viking Araçları Mars'a indiğinde benim genç bir
02:57
when the Viking Landers landed on Mars.
62
159000
2000
üniversite öğrencisi olmamdan kaynaklanıyor.
03:00
And that took what had been
63
162000
2000
Ve gökyüzünde
03:02
a tiny little astronomical object in the sky,
64
164000
3000
bir nokta olarak görebileceğiniz
03:05
that you would see as a dot,
65
167000
2000
ufak, küçük, astronomik bir cisim;
03:07
and turned it completely into a landscape,
66
169000
4000
şimdi ilkel fotoğraflarının
03:11
as that very first primitive picture
67
173000
2000
ekranlarımıza ulaşmasıyla birlikte, tamamen
03:13
came rastering across the screen.
68
175000
2000
görülesi bir manzaraya dönüştü.
03:15
And when it became a landscape,
69
177000
2000
Ve bir manzaraya dönüştüğünde,
03:17
it also became a destination,
70
179000
2000
aynı zamada bir hedefe de dönüştü,
03:19
and altered, really, the course of my life.
71
181000
3000
ve gerçekten de hayatımın gidişatını değiştirdi.
03:23
In my graduate years I worked with
72
185000
2000
Mezun olduğum yıllarda
03:25
my colleague and mentor and friend, Steve Schneider,
73
187000
2000
iş arkadaşım, akıl hocam ve arkadaşım Steve Schneider ile
03:27
at the National Center for Atmospheric Research,
74
189000
2000
Ulusal Atmosferik Araştırma Merkezi'nde, küresel
03:29
working on global change issues.
75
191000
2000
değişim problemleri üzerinde çalıştık.
03:32
We've written a number of things on
76
194000
2000
Dünya'nın tamamını bilimsel bir anlamda
03:34
the role of Gaia hypothesis --
77
196000
1000
tek bir varlık olarak düşünüp düşünemeyeceğimiz üzerine
03:35
whether or not you could consider Earth as a single entity
78
197000
3000
yani Gaia Hipotezi üzerine
03:38
in any meaningful scientific sense,
79
200000
2000
pek çok şey yazdık,
03:40
and then, as an outgrowth of that,
80
202000
2000
ve sonra, bunun da ötesinde,
03:42
I worked on the environmental consequences of nuclear war.
81
204000
4000
nükleer savaşın çevresel sonuçları üzerine çalıştım.
03:46
So, wonderful things and grim things.
82
208000
2000
İnanılmaz büyüleyici ve zalim şeyler.
03:48
But what it taught me was to look at Earth as a planet
83
210000
3000
Fakat bu bana, Dünya'mıza sadece evimiz olarak değil
03:51
with external eyes, not just as our home.
84
213000
3000
bir gezegen olarak, dışarıdan bakmayı öğretti.
03:54
And that is a wonderful stepping away in perspective,
85
216000
4000
Ve bu da perspektif olarak muhteşem bir adım;
03:58
to try to then think about the way
86
220000
2000
gezegenimizin bir gezegen olarak nasıl davrandığını
04:00
our planet behaves, as a planet,
87
222000
3000
ve üzerindeki hayatın nasıl davrandığını
04:03
and with the life that's on it.
88
225000
2000
düşünmek için.
04:05
And all of this seems to me to be
89
227000
3000
Ve tüm bunlar bana tarihte
04:08
a salient point in history.
90
230000
2000
belirgin noktalar olarak gözüküyor.
04:10
We're getting ready to begin to go
91
232000
2000
Kökenimizin dayandığı gezegenden ayrılarak
04:12
through the process of leaving our planet of origin
92
234000
3000
Güneş Sistemi'nin dışına ve daha da ötesine gideceğimiz
04:15
and out into the wider solar system and beyond.
93
237000
3000
yolculuğu hazırlanıyoruz.
04:19
So, back to Mars.
94
241000
2000
Neyse, Mars'a dönelim.
04:21
How hard is it going to be to find life on Mars?
95
243000
2000
Mars'ta hayat bulmak ne kadar zor olacak?
04:23
Well, sometimes it's really very hard for us to find each other,
96
245000
2000
Pekala, kimilerimiz için bazen bu Dünya'da bile
04:25
even on this planet.
97
247000
2000
hayat bulmak zor olabilir.
04:27
So, finding life on another planet
98
249000
2000
Dolayısıyla, başka bir gezegende
04:29
is a non-trivial occupation
99
251000
2000
hayat bulmak kolay bir iş değil
04:31
and we spend a lot of time trying to think about that.
100
253000
3000
ve biz bunun üzerinde düşünmek için çok fazla zaman harcıyoruz.
04:34
Whether or not you think it's likely to be successful
101
256000
2000
Başarılı olacağımızı düşünün ya da düşünmeyin,
04:36
sort of depends on what you think about
102
258000
2000
bu biraz sizin evrende hayat olması ihtimaline
04:38
the chances of life in the universe.
103
260000
2000
nasıl baktığınıza bağlı.
04:40
I think, myself,
104
262000
2000
Şahsen ben
04:42
that life is a natural outgrowth
105
264000
3000
hayatın, maddenin zamanla
04:45
of the increasing complexification of matter over time.
106
267000
3000
kompleksleşmesi sonucu ortaya çıktığını düşünüyorum.
04:48
So, you start with the Big Bang and you get hydrogen,
107
270000
2000
Şöyle, Büyük Patlama ile başlarsınız, sonra hidrojen oluşur
04:50
and then you get helium, and then you get more complicated stuff,
108
272000
2000
ve sonra helyum elde edersiniz, sonra daha da karmaşık maddeler,
04:52
and you get planets forming --
109
274000
2000
ve sonra gezegenler oluşur --
04:54
and life is a common, planetary-based phenomenon, in my view.
110
276000
4000
ve hayat da ortak, gezegen-tabanlı bir olgudur benim görüşüme göre.
04:58
Certainly, in the last 15 years,
111
280000
2000
Kesin olarak, son 15 yılda,
05:00
we've seen increasing numbers of planets
112
282000
3000
Güneş Sistemi'nin dışarısında, pek çok gezegen olduğu
05:03
outside of our solar system being confirmed,
113
285000
3000
onaylandı ve sayıları da her gün artıyor,
05:06
and just last month, a couple of weeks ago,
114
288000
3000
ve daha geçen ay, birkaç hafta önce,
05:09
a planet in the size-class of Earth
115
291000
2000
Dünya'nın ölçüleriyle aynı sınıfta olan
05:11
has actually been found.
116
293000
2000
bir gezegen bulundu.
05:13
And so this is very exciting news.
117
295000
2000
İşte bunlar çok heyecan verici haberler.
05:15
So, my first bold prediction is that,
118
297000
2000
Dolayısıyla, benim ilk cömert tahminim,
05:17
is that in the universe, life is going to be everywhere.
119
299000
3000
bu evrende, hayat her yerde olacak.
05:20
It's going to be everywhere we look --
120
302000
2000
Baktığımız her yerde olacak --
05:22
where there are planetary systems that can possibly support it.
121
304000
3000
gezegen sistemlerinin hayatı desteklediği her yerde!
05:25
And those planetary systems are going to be very common.
122
307000
3000
Ve bu gezegen sistemleri oldukça ortak olacak.
05:28
So, what about life on Mars?
123
310000
2000
Peki, Mars'ta hayat hakkında neler var?
05:30
Well, if somebody had asked me about a dozen years ago
124
312000
2000
Pekala, eğer biri bana 12 yıl öncesinde, Mars'ta
05:32
what I thought the chances of life on Mars would be,
125
314000
3000
hayat olma ihtimaliyle ilgili düşüncelerimi sorsaydı,
05:35
I would've probably said, a couple of percent.
126
317000
3000
muhtemelen sadece yüzde birkaç ihtimal verirdim.
05:38
And even that was considered outrageous at the time.
127
320000
3000
Ve bu bile o dönemlerde aşırı olurdu.
05:41
I was once sneeringly introduced
128
323000
2000
Bir kere eski bir
05:43
by a former NASA official,
129
325000
2000
NASA görevlisiyle tanıştırıldım;
05:45
as the only person on the planet
130
327000
2000
bu kişi Mars'ta hala hayat olduğunu
05:47
who still thought there was life on Mars.
131
329000
2000
düşünen tek kişiydi.
05:49
Of course, that official is now dead, and I'm not,
132
331000
2000
Elbette, o çalışan şu anda öldü ve ben ölmedim
05:51
so there's a certain amount of glory
133
333000
3000
dolayısıyla düşmanlarınızdan uzun yaşamak için
05:54
in outliving your adversaries.
134
336000
2000
belli bir şansınız var.
05:56
But things have changed greatly
135
338000
2000
Fakat son 12 yılda işler
05:58
over the last dozen years.
136
340000
2000
inanılmaz değişti.
06:01
And the reason that they have changed
137
343000
2000
Ve bu değişimin nedeni de
06:03
is because we now have new information.
138
345000
2000
elimizdeki yeni bilgilerdir.
06:05
The amazing Pathfinder mission that went in '97,
139
347000
3000
Şu anda biz konuşurken Mars'ta devamlılığı süren
06:08
and the MER Rover missions
140
350000
2000
MER Rover görevleri, 97 yılında yürütülen
06:10
that are on Mars as we speak now
141
352000
2000
muhteşem Pathfinder görevi
06:12
and the European Space Agency's Mars Express,
142
354000
3000
ve Avrupa Uzay Ajansı'nın Mars Ekspres'i
06:15
has taught us a number of amazing things.
143
357000
2000
bize pek çok muhteşem şey öğretti.
06:17
There is sub-surface ice on that planet.
144
359000
3000
Gezegenin yüzeyinin altında buz bulunmakta.
06:20
And so where there is water,
145
362000
2000
Ve dolayısıyla su bulunuyor ki
06:22
there is a very high chance of our kind of life.
146
364000
2000
bu da canlı hayatının büyük ihtimalle var olduğunu gösteriyor.
06:24
There's clearly sedimentary rocks all over the place –
147
366000
2000
Kesinlikle her yerde tortullu taşlar bulunmakta --
06:26
one of the landers is sitting in the middle of an ancient seabed,
148
368000
3000
uzay gezginlerinden biri antik bir deniz yatağının ortasında duruyor,
06:29
and there are these amazing structures called blueberries,
149
371000
4000
ve bunlar "yaban mersini" denen muhteşem yapılar
06:33
which are these little, rocky concretions
150
375000
2000
ki bunlar küçük ve kaya gibi betonlaşmışlar;
06:35
that we are busy making biologically
151
377000
2000
bunlar üzerinde, benim laboratuvarımda
06:37
in my lab right now.
152
379000
2000
şu anda çalışmaktayız.
06:39
So, with all of these things put together,
153
381000
2000
Şimdi, tüm bunlar bir arada düşünüldüğünde
06:41
I think that the chances of life
154
383000
2000
yaşamın var olma ihtimali
06:43
are much greater than I would've ever thought.
155
385000
2000
düşündüğümüzden çok daha fazladır.
06:45
I think that the chance of life having arisen on Mars, sometime in its past,
156
387000
4000
Bana göre Mars'ın geçmişinde canlılığın oluşmuş olma ihtimali
06:49
is maybe one in four to maybe even half and half.
157
391000
3000
¼ ile ½ arasında bir yerdedir.
06:52
So this is a very bold statement.
158
394000
2000
Bu çok cömert bir ifadedir.
06:54
I think it's there, and I think we need
159
396000
2000
Bence yaşam orada ve bence biz onu
06:56
to go look for it, and I think it's underground.
160
398000
2000
aramalıyız ve bence yaşam yer altında.
06:58
So the game's afoot, and this is the game that we play in astro-biology.
161
400000
4000
Oyun ortada, bu oyun astrobiyolojide oynadığımız bir oyun.
07:02
How do you try to get a handle on extraterrestrial life?
162
404000
3000
Dünya dışı hayatla nasıl uğraşırsınız?
07:05
How do you plan to look for it?
163
407000
2000
Bulmak için ne planlar yaparsınız?
07:07
How do you know it when you find it?
164
409000
2000
Bulduğunuz şeyin aradığınız şey olduğunu nasıl bilirsiniz?
07:09
Because if it's big and obvious, we would've already found it --
165
411000
2000
Çünkü eğer büyük ve açık olsaydı, şimdiye kadar bulurduk --
07:11
it would've already bitten us on the foot, and it hasn't.
166
413000
3000
ayağımızdan çoktan ısırırdı, ancak bu olmadı.
07:14
So, we know that it's probably quite cryptic.
167
416000
2000
Dolayısıyla muhtemelen oldukça gizli.
07:16
Very critically, how do we protect it,
168
418000
2000
Onu nasıl koruyacağımız
07:18
if we find it, and not contaminate it?
169
420000
3000
ve bulduğumuzda mikrop bulaştımayacağımız çok önemli.
07:21
And also, even perhaps more critically, because
170
423000
3000
Ve belki de daha önemlisi, bu bizim tek evimiz olduğundan
07:24
this is the only home planet we have,
171
426000
2000
onu bulduğumuzda ve incelemeye başladığımızda
07:26
how do we protect us from it, while we study it?
172
428000
3000
kendimizi ondan nasıl koruyacağız?
07:30
So why might it be hard to find?
173
432000
2000
Neden bulması zor olsun?
07:32
Well, it's probably microscopic, and it's never easy
174
434000
2000
Çünkü muhtemelen mikroskobik ve mikroskobik
07:34
to study microscopic things,
175
436000
2000
şeylerle uğraşmak hiçbir zaman kolay değildir,
07:36
although the amazing tools that we now have to do that
176
438000
3000
her ne kadar bizi inanılmaz derinliklere götüren
07:39
allow us to study things in much greater depth,
177
441000
2000
ve şimdiye kadar olmadığı kadar küçük şeyleri gösterebilen
07:41
at much smaller scales than ever before.
178
443000
3000
aletlerimiz bulunsa da.
07:44
But it's probably hiding, because if you are out
179
446000
3000
Fakat muhtemelen saklanıyor, çünkü eğer kendi
07:47
sequestering resources from your environment, that makes you yummy,
180
449000
3000
doğanızdaki kaynaklara el koyuyorsanız, bu sizi yenilesi yapar
07:50
and other things might want to eat you, or consume you.
181
452000
2000
ve diğer şeyler sizi yemek ya da tüketmek isteyebilir.
07:52
And so, there's a game of predator-prey
182
454000
3000
Dolayısıyla, bir av-avcı oyunu olacaktır
07:55
that's going to be, essentially, universal, really,
183
457000
5000
gerçekten, evrensel olarak
08:00
in any kind of biological system.
184
462000
2000
bütün biyolojik sistemlerde...
08:02
It also may be very, very different in its fundamental properties –
185
464000
3000
Ayrıca temel özellikleri çok çok farklı olabilir --
08:05
its chemistry, or its size.
186
467000
2000
kimyası ya da boyutları.
08:07
We say small, but what does that mean?
187
469000
2000
Biz "küçük" diyoruz, ama bu ne demektir?
08:09
Is it virus-sized? Is it smaller than that?
188
471000
2000
Virüs boyunda mı? Ondan daha mı küçük?
08:11
Is it bigger than the biggest bacterium? We don't know.
189
473000
2000
En büyük bakteriden bile büyük mü? Bilmiyoruz.
08:13
And speed of activity, which is something that we face
190
475000
3000
Ve yüzey altı organizmalarını incelerken
08:16
in our work with sub-surface organisms,
191
478000
2000
karşılaştığımız şey olan aktivite hızları
08:18
because they grow very, very slowly.
192
480000
2000
çok çok yavaş büyüdükleri için, yavaş oluyor.
08:20
If I were to take a swab off your teeth
193
482000
3000
Eğer dişinizden bir tükürük örneği alıp
08:23
and plate it on a Petri plate,
194
485000
2000
bir petri kabuna koysaydım,
08:25
within about four or five hours, I would have to see growth.
195
487000
3000
4-5 saat içerisinde bakterilerin büyümesini gözlemlerdim.
08:28
But the organisms that we work with,
196
490000
2000
Fakat bizim çalıştığımız organizmalar,
08:30
from the sub-surface of Earth,
197
492000
1000
Dünya yüzeyinin altından
08:31
very often it's months -- and in many cases, years --
198
493000
3000
ve çoğu zaman aylar hatta yıllar sonra
08:34
before we see any growth whatsoever.
199
496000
2000
büyümeyi gözleyebiliyoruz.
08:36
So they are, intrinsically, a slower life-form.
200
498000
3000
Dolayısıyla bunlar, doğal olarak, daha yavaş canlı formları.
08:39
But the real issue is that we are guided by
201
501000
3000
Fakat asıl olay, kısıtlı deneyimimiz tarafından
08:42
our limited experience,
202
504000
2000
yönlendirilmemizdir
08:44
and until we can think out of the box of our cranium and what we know,
203
506000
4000
ve kutunun dışarısından ve bildiklerimizin ötesinden olaya bakmaya kalkarsak
08:48
then we can't recognize what to look for,
204
510000
2000
ne arayacağımızı bilemeyiz
08:50
or how to plan for it.
205
512000
2000
ya da ona nasıl ulaşacağımızı.
08:53
So, perspective is everything
206
515000
2000
Dolayısıyla, perspektif her şeydir
08:55
and, because of the history that I've just briefly talked to you about,
207
517000
3000
ve size daha önce bahsettiğim tarihinden ötürü
08:58
I have learned to think about Earth
208
520000
2000
bir "Dünya-dışı gezegen" olarak
09:00
as an extraterrestrial planet.
209
522000
2000
Dünya'dan çok şey öğrendim.
09:02
And this has been invaluable in our approach to try to study these things.
210
524000
4000
Ve bu, bu şeyleri çalışmamızda bizim için paha biçilemez bir yaklaşım oldu.
09:06
This is my favorite game on airplanes:
211
528000
2000
Bu, uçaklarda en sevdiğim oyundur:
09:08
where you're in an airplane and you look out the window,
212
530000
2000
uçaktasınızdır ve pencereden dışarı bakarsınız,
09:10
you see the horizon.
213
532000
1000
ufku görürsünüz.
09:11
I always turn my head on the side,
214
533000
2000
Kafamı bir yana çeviririm
09:13
and that simple change makes me go from
215
535000
3000
ve bu değişim, gördüğüm şeyin
09:16
seeing this planet as home,
216
538000
2000
evim yerine bir gezegen görmeme
09:18
to seeing it as a planet.
217
540000
2000
sebep olur.
09:20
It's a very simple trick, and I never fail to do it
218
542000
2000
Çok basit bir oyundur ve asla başarısız olmam
09:22
when I'm sitting in a window seat.
219
544000
2000
eğer pencere kenarında oturuyorsam.
09:24
Well, this is what we apply to our work.
220
546000
2000
İşte bu, işimize uyguladığımız yöntemdir.
09:26
This shows one of the most extreme caves that we work in.
221
548000
3000
Bu şu anda çalıştığımız en muhteşem mağaralardan birini gösteriyor.
09:29
This is Cueva de Villa Luz in Tabasco, in Mexico,
222
551000
4000
Bu Meksika Tabasco'da bulunan Cueva de Villa Tuz
09:33
and this cave is saturated with sulfuric acid.
223
555000
3000
ve bu mağara sülfürik aside doymuş vaziyette.
09:36
There is tremendous amounts of hydrogen sulfide
224
558000
2000
İnanılmaz miktarda hidrojen sülfür
09:38
coming into this cave from volcanic sources
225
560000
3000
volkanik kaynaklardan bu mağaraya akıyor
09:41
and from the breakdown of evaporite --
226
563000
2000
ve evaporit'in kırılma noktasından geliyor --
09:43
minerals below the carbonates in which this cave is formed --
227
565000
4000
bu mağarayı oluşturan karbonatların altından --
09:47
and it is a completely hostile environment for us.
228
569000
2000
bu bizim için çok saldırgan bir ortam.
09:49
We have to go in with protective suits and breathing gear,
229
571000
4000
İçeriye koruyucu kıyafetler ve solunum cihazlarıyla giriyoruz
09:53
and 30 parts per million of H2S will kill you.
230
575000
5000
ve milyonda 30 H2S molekülü, sizi öldürür.
09:58
This is regularly several hundred parts per million.
231
580000
2000
Burada ise genellikle milyonda birkaç yüz molekül bulunur.
10:00
So, it's a very hazardous environment,
232
582000
2000
Dolayısıyla çok zehirli bir ortam,
10:02
with CO as well, and many other gases.
233
584000
2000
CO de var elbette ve pek çok diğer gazlar da.
10:04
These extreme physical and chemical parameters
234
586000
3000
Bu uç fiziksel ve kimyasal parametreler
10:07
make the biology that grows in these places very special.
235
589000
4000
çok özel biyolojilerin gelişmesine sebep oluyor.
10:11
Because contrary to what you might think, this is not devoid of life.
236
593000
3000
Çünkü düşündüğünüzün aksine, burası hayattan yoksun değil.
10:14
This is one of the richest caves
237
596000
2000
Bu mağara, Dünya üzerinde bulduklarımız arasında
10:16
that we have found on the planet, anywhere.
238
598000
2000
en zengin olanı.
10:18
It's bursting with life.
239
600000
2000
Hayat kaynıyor.
10:20
The extremes on Earth are interesting in their own right,
240
602000
2000
Dünya üzerindeki uç noktalar, kendisi ilgilendiriyor olsa da
10:22
but one of the reasons that we're interested in them
241
604000
2000
bunları incelememizin bir diğer sebebi
10:24
is because they represent, really,
242
606000
2000
bunların gerçekten de
10:26
the average conditions that we may expect on other planets.
243
608000
3000
diğer gezegenlerdeki ortalama ortamlara benzemesi.
10:29
So, this is part of the ability that we have,
244
611000
2000
Dolayısıyla bu, sahip olduğumuz yeteneğin bir kısmı,
10:31
to try to stretch our imagination,
245
613000
2000
hayal gücümüzü, gelecekte bulabileceklerimiz
10:33
in terms of what we may find in the future.
246
615000
3000
hakkında geliştirmeye çalışıyoruz.
10:36
There's so much life in this cave,
247
618000
2000
Bu mağarada çok fazla hayat var
10:38
and I can't even begin
248
620000
2000
ve yüzeyi sizinle kazımayı
10:40
to scratch the surface of it with you.
249
622000
2000
bile başaramıyorum.
10:42
But one of the most famous objects out of this
250
624000
2000
Fakat buradan çıkan en meşhur objeler
10:44
are what we call Snottites, for obvious reasons.
251
626000
3000
açık sebeplerden ötürü bizim Snottie'ler dediklerimiz.
10:47
This stuff looks like what comes out of your two-year-old's nose when he has a cold.
252
629000
4000
Bu şey 2 yaşınızdaki çocuğunuz üşüttüğünde burnundan gelen şeye benziyor.
10:51
And this is produced by bacteria who are actually
253
633000
3000
Ve bu aslında daha fazla sülfürik asit üreten bir bakteri
10:54
making more sulfuric acid,
254
636000
2000
tarafından üretiliyor
10:56
and living at pHs right around zero.
255
638000
3000
ve pH'ı sıfır civarında olan yerlerde yaşıyor.
10:59
And so, this stuff is like battery acid.
256
641000
2000
Dolayısıyla bu şey pilin içerisindeki asit gibi.
11:01
And yet, everything in this cave has adapted to it.
257
643000
3000
Buna rağmen, mağaradaki her şey buna adapte olmuş.
11:04
In fact, there's so much energy available
258
646000
2000
Aslında, bu mağarada biyoloji için
11:06
for biology in this cave,
259
648000
2000
o kadar çok enerji var ki,
11:08
that there's actually a huge number of cavefish.
260
650000
2000
çok sayıda Mağara Balığı'na rastladık.
11:10
And the local Zoque Indians
261
652000
2000
Ve yerel Zoque Hintlileri
11:12
harvest this twice a year,
262
654000
2000
bunları, Paskalya ve Noel kutlamaları için
11:14
as part of their Easter week celebration and Holy Week celebration.
263
656000
2000
yılda iki kere topluyorlar.
11:16
This is very unusual for caves.
264
658000
2000
Bu, mağaralar için çok olağan dışı.
11:18
In some of the other amazing caves that we work in --
265
660000
3000
Bir diğer çalıştığımız muhteşem mağara --
11:21
this is in Lechuguilla cave in New Mexico near Carlsbad,
266
663000
4000
bu New Mexico'da, Carlsbad yakınlarındaki Lechuguilla'da,
11:25
and this is one of the most famous caves in the world.
267
667000
3000
ve dünyadaki en meşhur mağaralardan biri.
11:28
It's 115 miles of mapped passage,
268
670000
2000
115 millik (170 km) kısmı haritalanmış,
11:30
it's pristine, it has no natural opening
269
672000
3000
hala bozulmamış ve doğal bir çıkışı yok
11:33
and it's a gigantic biological,
270
675000
2000
ve burası devasa bir biyoloji
11:35
geo-microbiological laboratory.
271
677000
2000
ve jeo-mikrobiyoloji laboratuvarı.
11:38
In this cave, great areas are covered by
272
680000
3000
Bu mağaranın büyük kısmı bu gördüğünüz
11:41
this reddish material that you see here,
273
683000
2000
kırmızımsı madde ile kaplı, burada görüyorsunuz,
11:43
and also these enormous crystals
274
685000
2000
ve bu devasa selenit kristallerinin
11:45
of selenite that you can see dangling down.
275
687000
2000
aşağıya sarktığını görüyorsunuz.
11:47
This stuff is produced biologically.
276
689000
3000
Bu şeyler biyolojik olarak üretiliyor.
11:50
This is the breakdown product of the bedrock,
277
692000
3000
Bu kaya yatağının ürünü olarak oluşuyor
11:53
that organisms are busy munching their way through.
278
695000
3000
ve organizmalar yol açmak ile meşguller.
11:56
They take iron and manganese minerals
279
698000
3000
Kaya yatağından demir ve manganez
11:59
within the bedrock and they oxidize them.
280
701000
2000
minerallerini alıyorlar ve oksitliyorlar.
12:01
And every time they do that, they get a tiny little packet of energy.
281
703000
4000
Ve bunu her yaptıklarında, küçük bir paket eneji alıyorlar.
12:05
And that tiny little packet of energy is what they use, then,
282
707000
3000
Ve bu çok ufak enerji paketini sonradan kullanarak
12:08
to run their life processes.
283
710000
2000
hayati işlevlerini sürdürüyorlar.
12:10
Interestingly enough, they also do this
284
712000
2000
İlginç bir şekilde bunu aynı zamanda
12:12
with uranium and chromium, and various other toxic metals.
285
714000
3000
uranyum ve krom ile de yapıyorlar, ve diğer zehirli metallerle de.
12:15
And so, the obvious avenue
286
717000
3000
Ve dolayısıyla biyo-yenilenme
12:18
for bio-remediation
287
720000
2000
açık bir şekilde
12:20
comes from organisms like this.
288
722000
2000
bunlar gibi organizmalardan geliyor.
12:22
These organisms we now bring into the lab,
289
724000
2000
Bu organizmaları laboratuvara götürüyoruz
12:24
and you can see some of them growing on Petri plates,
290
726000
2000
ve bunların bazılarının petri kabında geliştiğini görüyoruz
12:26
and get them to reproduce the precise biominerals
291
728000
3000
ve bunları mağara duvarlarında gördüğümüz biyomineralleri
12:29
that we find on the walls of these caves.
292
731000
2000
üretmek için çiftleştiriyoruz.
12:31
So, these are signals that they leave in the rock record.
293
733000
3000
Bunlar ise kaya kayıtlarında bırakılan sinyaller.
12:34
Well, even in basalt surfaces in lava-tube caves,
294
736000
3000
Volkanik aktivitenin yan ürünü olarak oluşan,
12:37
which are a by-product of volcanic activity,
295
739000
2000
bazalt yüzeyli lav-tüpü mağaralarında bile
12:39
we find these walls totally covered,
296
741000
2000
çoğu zaman duvarların bunlarla kaplı olduğunu
12:41
in many cases,
297
743000
2000
görüyoruz,
12:43
by these beautiful, glistening silver walls,
298
745000
2000
bu güzel, pırıl pırıl gümüş duvarlar
12:45
or shiny pink or shiny red or shiny gold.
299
747000
3000
veya parlak pembe ya da parlak kırmızı ya da parlak altın rengi.
12:48
And these are mineral deposits
300
750000
2000
Ve bunlar da bakteriler tarafından yapılan
12:50
that are also made by bacteria.
301
752000
2000
mineral atıkları.
12:52
And you can see in these central images here,
302
754000
2000
Ortadaki görüntülerde de görebileceğiniz gibi,
12:54
scanning electron micrographs of some of these guys --
303
756000
3000
bunların elektron mikro-grafiklerini çıkardığımızda --
12:57
these are gardens of these bacteria.
304
759000
2000
bunlar bakteri bahçeleri.
12:59
One of the interesting things about these particular guys
305
761000
3000
Bunlarla ilgili ilginç olan bir şey ise, bunların
13:02
is that they're in the actinomycete
306
764000
2000
bakterilerin aktinomisitler ve streptomisitler
13:04
and streptomycete groups of the bacteria,
307
766000
2000
grupları içerisinde olmaları, ki biz bunları
13:06
which is where we get most of our antibiotics.
308
768000
2000
çoğunlukla antibiyotiklerde kullanırız.
13:09
The sub-surface of Earth
309
771000
2000
Dünya yüzeyinin altı uçsuz bucaksız
13:11
contains a vast biodiversity.
310
773000
2000
bir biyoçeşitliliğe sahip.
13:13
And these organisms,
311
775000
2000
Ve bu organizmalar,
13:15
because they're very separate from the surface,
312
777000
2000
yüzeyden ayrı oldukları için,
13:17
make a vast array of novel compounds.
313
779000
4000
çeşit çeşit, tuhaf bileşik dizileri oluşturuyorlar.
13:21
And so, the potential for exploiting this
314
783000
2000
Ve bunları ilaç ve endüstriyel kimya sektörlerinde
13:23
for pharmaceutical and industrial chemical uses
315
785000
3000
kullanma potansiyelimiz şu anda
13:26
is completely untapped,
316
788000
2000
en üst noktada
13:28
but probably exceeds most of the rest
317
790000
2000
fakat muhtemelen buradakiler, gezegendeki tüm
13:30
of the biodiversity of the planet.
318
792000
2000
biyoçeşitliliği geçecektir.
13:32
So, lava-tube caves--
319
794000
2000
Neyse, lav-tüpü mağaraları --
13:34
I've just told you about organisms that live here on this planet.
320
796000
3000
Bu gezegende yaşayan organizmalardan size zaten bahsettim.
13:37
We know that on Mars and the Moon
321
799000
2000
Biliyoruz ki Mars'ta ve Ay'da bu yapılardan
13:39
there are tons of these structures.
322
801000
2000
çok fazla miktarda bulunuyor.
13:41
We can see them.
323
803000
1000
Bunları görebiliyoruz.
13:42
On the left you can see a lava tube forming
324
804000
2000
Sol tarafta yeni bir patlama sonucu oluşan
13:44
at a recent eruption -- Mount Etna in Sicily --
325
806000
3000
lav-tüpü oluşumunu görüyorsunuz -- Sicilya'daki Etna Dağı'nın patlaması --
13:47
and this is the way these tubes form.
326
809000
2000
ve bu tüpler bu şekilde oluşuyorlar.
13:49
And when they hollow out,
327
811000
1000
Ve içleri boşaldığı zaman
13:50
then they become habitats for organisms.
328
812000
2000
organizmalar için yaşam alanı haline geliyorlar.
13:53
These are all over the planet Mars,
329
815000
2000
Bunlar Mars'ın her yerinde var
13:55
and we're busy cataloguing them now.
330
817000
2000
ve onları kategorize etmekle meşgulüz.
13:57
And so, there's very interesting cave real estate
331
819000
2000
Dolayısıyla Mars'ta oldukça ilginç bir mağara emlakçılığı
13:59
on Mars, at least of that type.
332
821000
3000
var, en azından bu çeşitte.
14:02
In order to access
333
824000
2000
İlgilendiğimiz bu
14:04
these sub-surface environments that we're interested in,
334
826000
3000
yüzey altı çevrelere erişebilmemiz için,
14:07
we're very interested in developing the tools to do this.
335
829000
3000
bunlar için gerekli aletleri üretmekle ilgileniyoruz.
14:10
You know, it's not easy to get into these caves.
336
832000
2000
Biliyorsunuz, bu mağaralara gitmek kolay değil.
14:12
It requires crawling, climbing,
337
834000
2000
Sürünmeyi, tırmanmayı, ip işini,
14:14
rope-work, technical rope-work
338
836000
3000
teknik ip işlerini ve daha pek çok
14:17
and many other complex human motions
339
839000
4000
kompleks insan hareketlerini yapabilmeniz
14:21
in order to access these.
340
843000
2000
gerekiyor, oraya ulaşmak için.
14:23
We face the problem of, how can we do this robotically?
341
845000
3000
Bunu robotik olarak nasıl yapabiliriz, bu problemle karşı karşıyayız.
14:26
Why would we want to do it robotically?
342
848000
2000
Neden robotik olarak yapmak isteyelim?
14:28
Well, we're going to be sending
343
850000
2000
Çünkü, Mars'a insan göndermeden önce
14:30
robotic missions to Mars
344
852000
2000
pek çok robotik görevi yapacağız
14:32
long in advance of human missions.
345
854000
2000
ve bu robotları göndereceğiz.
14:34
And then, secondly, getting back to that earlier point that I made
346
856000
3000
Ve ikinci olarak, daha önce de değindiğim noktaya dönmem gerekirse
14:37
about the preciousness of any life that we may find
347
859000
4000
Mars'taki bu son dere kıymetli yaşam formlarının
14:41
on Mars, we don't want to contaminate it.
348
863000
2000
bizim tarafımızdan zehirlenmesini istemeyiz.
14:43
And one of the best ways to study something without contaminating it
349
865000
3000
Ve bir şeyi zehirlemeden incelemenin en basit yolu da
14:46
is to have an intermediary.
350
868000
2000
bir aracı bulmaktır.
14:48
And in this case, we're imagining
351
870000
2000
Ve bu durumda, aracı olarak
14:50
intermediary robotic devices
352
872000
2000
robotik aletleri düşünüyoruz; çünkü bunlar
14:52
that can actually do some of that
353
874000
2000
bizim yapacağımız bazı işleri
14:54
front-end work for us,
354
876000
2000
önceden yapabilirler,
14:56
to protect any potential life that we find.
355
878000
2000
ve bulacağımız yaşam potansiyelini koruyabilirler.
14:58
I'm not going to go through all of these projects now,
356
880000
3000
Tüm bu projelere şimdi girmeyeceğim
15:01
but we're involved in about half-a-dozen robotic development projects,
357
883000
3000
ancak yaklaşık 6 tane robotik geliştirme projesi yürütüyoruz
15:04
in collaboration with a number of different groups.
358
886000
3000
ve bunu pek çok grupla ortaklaşa yapıyoruz.
15:07
I want to talk specifically about the
359
889000
2000
Özellikle üst tarafta gördüğünüz
15:09
array that you see on the top.
360
891000
2000
dizi hakkında konuşmak istiyorum.
15:11
These are hopping microbot swarms.
361
893000
3000
Bunlar zıplayan mikrobot kolonileri.
15:14
I'm working on this with the Field and Space Robotics Laboratory
362
896000
2000
Bunun üzerinde Saha ve Uzay Robotik Laboratuvarı ile
15:16
and my friend Steve Dubowsky at MIT,
363
898000
3000
ve MIT'den arkadaşım Steve Dubowsky ile
15:19
and we have come up with the idea
364
901000
2000
birlikte çalışıyoruz ve bulduğumuz şeye göre
15:21
of having little, jumping bean-like
365
903000
3000
zıplayan, fasulye benzeri, Dubowsky Lab'ının
15:24
robots
366
906000
2000
uzmanlık alanı olan
15:26
that are propelled by artificial muscle,
367
908000
3000
yapay kas ile itilen
15:29
which is one of the Dubowsky Lab's specialties --
368
911000
3000
robotlar yapmamız gerekiyor --
15:32
are the EPAMs, or artificial muscles.
369
914000
2000
bunlar EPAM'lar ya da yapay kaslar.
15:34
And these allow them to hop.
370
916000
2000
Bunlar, zıplamalarını sağlıyor.
15:36
They behave with
371
918000
2000
Bir koloni şeklinde
15:38
a swarm behavior,
372
920000
2000
davranıyorlar,
15:40
where they relate to each other,
373
922000
2000
hepsi birbiriyle ilişki halinde.
15:42
modeled after insect swarm behavior,
374
924000
2000
Bir böcek kolonisi modellendi
15:44
and they could be made very numerous.
375
926000
3000
ve pek çok sayıda da yapılabilir.
15:47
And so, one can send a thousand of them,
376
929000
2000
Dolayısıyla, bunlardan binlercesini gönderebiliriz,
15:49
as you can see in this upper left-hand picture,
377
931000
3000
sol üst köşede gördüğünüz gibi
15:52
a thousand of them could fit into the payload bay
378
934000
3000
ve bunalrdan binlercesi MER Roverlarında kullanılan
15:55
that was used for one of the current MER Rovers.
379
937000
3000
taşıma bölümlerine sığabilir.
15:58
And these little guys -- you could lose many of them.
380
940000
3000
Ve bu ufak şeylerin -- pek çoğunu kaybedebilirsiniz.
16:01
If you send a thousand of them,
381
943000
2000
Bunlardan binlerce gönderirseniz, muhtemelen
16:03
you could probably get rid of 90 percent of them and still have a mission.
382
945000
2000
%90'ını kaybetseniz de göreve devam edebilirsiniz.
16:05
And so, that allows you the flexibility
383
947000
3000
Ve bu da size, çok zorlu bir bölgede
16:08
to go into very challenging terrain
384
950000
3000
esneklik sağlayabilir
16:11
and actually make your way where you want to go.
385
953000
2000
ve istediğiniz yapmanızı sağlayabilir.
16:13
Now, to wrap this up, I want to talk for two seconds
386
955000
3000
Şimdi, toplamak gerekirse, 2 saniye için mağaralar hakkında
16:16
about caves and the human expansion beyond Earth
387
958000
3000
konuşmak istiyorum ve bu mağaralardaki çalışmalarımız sayesinde
16:19
as a natural outgrowth of the work that we do in caves.
388
961000
3000
Dünya dışına doğru doğal olarak genişleyen insanlar hakkında.
16:22
It occurred to us a number of years ago
389
964000
2000
Birkaç yıl önce fark ettik ki
16:24
that caves have many properties
390
966000
2000
bu mağaralar insanların
16:26
that people have used
391
968000
2000
geçmişte yaşadıkları çevreye benzer
16:28
and other organisms have used as habitat in the past.
392
970000
2000
pek çok özelliğe sahipler.
16:30
And perhaps it's time we started to explore those,
393
972000
3000
Ve belki de bunları Mars ve Ay araştırmaları başlığı
16:34
in the context of future Mars and the Moon exploration.
394
976000
3000
altında incelemeye başlama zamanımız geldi.
16:37
So, we have just finished a NASA Institute for Advanced Concepts Phase II study,
395
979000
5000
Dolayısıyla, henüz yeni NASA İleri Düzey Konseptler Enstitüsü Faz 2 araştırmasını bitirdik,
16:42
looking at the irreducible set of technologies
396
984000
2000
bu araştırmada, insanların Mars ve Ay'daki
16:44
that you would need in order to
397
986000
2000
bu lav tüplerinde yaşayabilmeleri
16:46
actually allow people to inhabit lava tubes
398
988000
3000
için gerekli olan indirgenemez teknoloji
16:49
on the Moon or Mars.
399
991000
2000
üzerinde çalışmalar yaptık.
16:51
It turns out to be a fairly simple and small list,
400
993000
3000
Gördük kü, oldukça basit ve küçük bir liste gerekiyor
16:54
and we have gone
401
996000
2000
ancak bizler bunca zaman
16:56
in the relatively primitive technology direction.
402
998000
2000
oldukça ilkel bir teknolojiye yönelmişiz.
16:58
So, we're talking about things like inflatable liners
403
1000000
3000
Bahsettiğimiz şeyler, mağaranın içerisinde
17:01
that can conform to the complex topological shape
404
1003000
3000
şişerek, mağaranın kompleks topolojik şeklini alan
17:04
on the inside of a cave,
405
1006000
2000
yolcu gemileri ya da
17:06
foamed-in-place airlocks to deal with this complex topology,
406
1008000
4000
kompleks topolojiyle baş etmek için gereken sahada-köpüklenmiş hava valfleri,
17:10
various ways of getting breathing gases
407
1012000
3000
bunların içerisini esasen dolduracak olan
17:13
made from the intrinsic materials of these bodies.
408
1015000
3000
pek çok çeşit soluma gazı.
17:16
And the future is there for us
409
1018000
2000
Ve Mars'taki bu lav-tüplerini kullanmak için
17:18
to use these lava-tube caves on Mars.
410
1020000
3000
gelecek bizim elimizde.
17:21
And right now we're in caves, and we're doing science and recreation,
411
1023000
4000
Şu anda bu mağaralarda bilim ve yeniden yapılandırma yapmaktayız
17:25
but I think in the future we'll be using them
412
1027000
2000
ancak gelecekte bunları bilim için yaşam ortamı
17:27
for habitat and science on these other bodies.
413
1029000
2000
ve bedenlerimiz için ortam olarak kullanacağımızı düşünüyorum.
17:29
Now, my view of what the current status
414
1031000
3000
Şimdi, şu anda Mars'ta potansiyel olarak
17:32
of potential life on Mars is
415
1034000
2000
hayat var olması ihtimaline
17:34
that it's probably been on the planet,
416
1036000
3000
yaklaşık olarak
17:37
maybe one in two chances.
417
1039000
3000
%50 diyebilirim.
17:40
The question as to whether
418
1042000
3000
Asıl soru Mars'ta
17:43
there is life on Mars that is related to life on Earth
419
1045000
4000
Dünya'da şu anda çamur altında bulunan gibi bir
17:47
has now been very muddied,
420
1049000
2000
hayat olup olmadığıdır,
17:49
because we now know,
421
1051000
1000
çünkü şimdi biliyoruz ki,
17:50
from Mars meteorites that have made it to Earth,
422
1052000
3000
Mars'tan Dünya'ya meteoritler gelmiştir ve bu da
17:53
that there's material that can be exchanged between those two planets.
423
1055000
4000
iki gezegen arası malzeme değişimi olabileceği demektir.
17:57
One of the burning questions, of course, is
424
1059000
2000
Asıl can alıcı soru ise, kesinlikle,
17:59
if we go there and find life in the sub-surface,
425
1061000
3000
eğer oraya gider ve yüzey altı canlıları bulursak,
18:02
as I fully expect that we will,
426
1064000
2000
ki bulacağımızı kesinlikle umuyorum,
18:04
is that a second genesis of life?
427
1066000
2000
ikinci bir yaşam yaratılışı olacak mı?
18:06
Did life start here
428
1068000
2000
Yaşam orada başlamış ve
18:08
and was it transported there?
429
1070000
2000
buraya taşınmış olabilir mi?
18:10
Did it start there and get transported here?
430
1072000
3000
Burada oluşmuş ve oraya taşınmış olabilir mi?
18:13
This will be a fascinating puzzle as we go into the next half-century,
431
1075000
4000
Bu bulmacayı çözmek üzere, gelecek yarı-yüzyılda
18:17
and where I expect that we will
432
1079000
2000
daha pek çok Mars görevi yapacağımızı
18:19
have more and more Mars missions to answer these questions.
433
1081000
3000
ve bu soruları cevaplayacağımızı düşünüyorum.
18:22
Thank you.
434
1084000
2000
Teşekkürler.
ABOUT THE SPEAKER
Penelope Boston - Cave scientistPenelope Boston studies caves and karst formations, and the special biology that lives in them -- both here on Earth and possibly on other planets.
Why you should listen
Penelope Boston is fascinated by caves -- secret, mineral environments that shelter mysteries in beguiling darkness and stillness. She's spent most of her career studying caves and karst formations (karst is a formation where a bedrock, such as limestone, is eaten away by water to form underground voids), and is the cofounder of the new National Cave and Karst Research Institute, based in New Mexico.
Deep inside caves, there's a biology that is like no other on Earth, protected from surface stress and dependent on cave conditions for its survival. As part of her work with caves, Boston studies this life -- and has made the very sensible suggestion that, if odd forms of life lie quietly undiscovered in Earth's caves, there's a good chance it might also have arisen in caves and karst on other planets. Now, she's working on some new ways to look for it
Penelope Boston | Speaker | TED.com