TED2019
David Deutsch: After billions of years of monotony, the universe is waking up
David Deutsch: Yıllar süren durağanlıktan sonra, evren uyanıyor
Filmed:
Readability: 5.2
1,582,806 views
Teorik fizikçi David Deutsch, "büyük durağanluk" ile ilgili akıllara durgunluk veren bir meditasyon veriyor - milyar yıllar boyunca evrende yeni sayılacak hiçbir şey oluşmadığı fikri üzerine - ve insanlığın açıklayıcı bilgi yaratma kapasitesinin, bu tutumu değiştirmeye nasıl yetebileceğini gösteriyor. "İnsanlar, kozmik güçlerin oyuncakları değiller, - " diyor, "kozmik güçlerin asıl kullanıcılarıdır.
David Deutsch - Quantum physicist
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
David Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm thrilled to be talking to you
by this high-tech method.
by this high-tech method.
0
968
4000
Sizlerle bu yüksek teknoloji metoduyla
konuşmaktan heyecan duyuyorum.
konuşmaktan heyecan duyuyorum.
00:18
Of all humans who have ever lived,
1
6167
1912
Yaşamış tüm insanlardan
00:20
the overwhelming majority
would have found what we are doing here
would have found what we are doing here
2
8103
4609
çok büyük bir çoğunluğu,
burada yaptığımız şeyi,
burada yaptığımız şeyi,
00:24
incomprehensible, unbelievable.
3
12736
2460
anlaşılmaz, akılalmaz bulurdu.
00:27
Because, for thousands of centuries,
4
15760
2993
Çünkü yüzyıllar boyunca,
00:30
in the dark time
before the scientific revolution
before the scientific revolution
5
18777
2935
bilimsel devrimden önce karanlık çağlarda
00:33
and the Enlightenment,
6
21736
1808
ve Aydınlanma Çağı'ndan önce,
00:35
people had low expectations.
7
23568
2968
insanların düşük beklentileri vardı;
00:38
For their lives,
for their descendants' lives.
for their descendants' lives.
8
26560
3016
kendi yaşamları,
torunlarının yaşamları için.
torunlarının yaşamları için.
00:41
Typically, they expected
9
29600
1842
Genel anlamda
00:43
nothing significantly new
or better to be achieved, ever.
or better to be achieved, ever.
10
31466
4447
asla büyük ölçüde önemli bir yenilik
beklentileri yoktu.
beklentileri yoktu.
00:48
This pessimism
famously appears in the Bible,
famously appears in the Bible,
11
36847
4984
Bu pesimizm İncil'in bazı paragraflarında,
00:53
in one of the few biblical passages
with a named author.
with a named author.
12
41855
4214
bilinen bir yazarla birlikte
karşımıza çıkar.
karşımıza çıkar.
00:58
He's called Qohelet,
he's an enigmatic chap.
he's an enigmatic chap.
13
46093
3631
İsmi Qohelet, esrarengiz bir arkadaş.
01:02
He wrote, "What has been is what will be,
14
50173
4285
Şöyle yazmış "Olmuş olan,
olacak olanın aynısıdır
olacak olanın aynısıdır
01:07
and what has been done
is what will be done;
is what will be done;
15
55133
3067
ve yapılmış bütün şeyler,
yapılacak olanlarla aynıdır.
yapılacak olanlarla aynıdır.
01:10
there is nothing new under the sun."
16
58736
2698
Güneş'in altında,
yeni olan hiçbir şey yoktur."
yeni olan hiçbir şey yoktur."
01:14
Is there of which it is said,
"Look, this is new."
"Look, this is new."
17
62140
4215
"Bak, işte bu yeni! " dense de
01:18
No, that thing was already done
in the ages that came before us.
in the ages that came before us.
18
66379
4055
hayır, o bizden önceki yıllarda yapılmıştı
diye cevap verirdi.
diye cevap verirdi.
01:23
Qohelet was describing a world
without novelty.
without novelty.
19
71427
4872
Qohelet yeniliğin yer almadığı
bir dünyadan bahsediyordu.
bir dünyadan bahsediyordu.
01:29
By novelty I mean something new
in Qohelet's sense,
in Qohelet's sense,
20
77252
3278
Yenilik derken Qohelet'in anlayışındaki
yenilikten bahsediyorum;
yenilikten bahsediyorum;
01:32
not merely something that's changed,
21
80554
2618
birazcık değişim değil
01:35
but a significant change
with lasting effects,
with lasting effects,
22
83196
3500
ama etkileri süren, önemli bir yenilik.
01:38
where people really would say,
23
86720
2175
İnsanların, "Bak, bu yeni
01:40
"Look, this is new,"
24
88919
1976
ve tercihen daha kullanışlı"
01:42
and, preferably, "good."
25
90919
2174
diyebileceği yeniliklerden bahsediyorum.
01:46
So, purely random changes aren't novelty.
26
94061
4857
Yani, tamamen rastgele değişiklikler
yenilik sayılmıyor.
yenilik sayılmıyor.
01:50
OK, Heraclitus did say
a man can't step in the same river twice,
a man can't step in the same river twice,
27
98942
5207
Tamam, Herakleitos bir nehirde
iki kere yıkanmaz
iki kere yıkanmaz
01:56
because it's not the same river,
he's not the same man.
he's not the same man.
28
104173
2817
çünkü nehir aynı nehir değil, demişti.
01:59
But if the river is changing randomly,
29
107307
4092
Ama eğer nehir rastgele değişiyor ise
02:03
it really is the same river.
30
111423
2396
aslında evet, aynı nehirdir.
02:06
In contrast,
31
114311
1453
Buna karşın,
02:07
if an idea in a mind
spreads to other minds,
spreads to other minds,
32
115788
4611
aklımızdaki fikirler,
diğer zihinlere yayılırsa
diğer zihinlere yayılırsa
02:12
and changes lives for generations,
33
120423
2781
ve nesiller boyu
hayatları değiştirebilirse
hayatları değiştirebilirse
02:15
that is novelty.
34
123228
1500
bu yenilik olur.
02:17
Human life without novelty
35
125395
2928
Yenilik olmadan insan hayatı
02:20
is life without creativity,
without progress.
without progress.
36
128347
3627
yaratıcılık ve gelişimden yoksundur.
02:24
It's a static society, a zero-sum game.
37
132498
3492
Durağan bir toplum,
sıfır toplamlı bir oyundur.
sıfır toplamlı bir oyundur.
02:28
That was the living hell
in which Qohelet lived.
in which Qohelet lived.
38
136712
3326
Qohelet yaşarken bir cehennemde idi.
02:32
Like everyone, until a few centuries ago.
39
140419
3118
Birkaç yüzyıl önceki herkes gibi.
02:36
It was hell, because for humans,
40
144228
4605
Tam bir cehennemdi çünkü insanlar için
02:40
suffering is intimately
related to staticity.
related to staticity.
41
148857
4101
acı çekmek, durağanlık ile
yakından alakalıdır.
yakından alakalıdır.
02:44
Because staticity isn't just frustrating.
42
152982
2849
Çünkü durağanlık
sadece hayal kırıklığına uğratıcı değil.
sadece hayal kırıklığına uğratıcı değil.
02:48
All sources of suffering --
43
156442
2000
Her türlü acılar -
02:50
famine, pandemics, incoming asteroids,
44
158466
4274
kıtlık, salgınlar, yaklaşan asteroitler,
02:54
and things like war and slavery,
45
162764
3508
aynı zamanda savaş ve kölelik gibi şeyler,
02:58
hurt people only until we have created
the knowledge to prevent them.
the knowledge to prevent them.
46
166296
5501
biz bunları önlemeyi öğrenene kadar
insanları incitmeye devam ettiler.
insanları incitmeye devam ettiler.
03:04
There's a story in Somerset Maugham's
novel "Of Human Bondage"
novel "Of Human Bondage"
47
172631
4303
Somerset Maugham'ın İnsanın Esareti
kitabında yer alan bir hikâye vardır,
kitabında yer alan bir hikâye vardır,
03:08
about an ancient sage
48
176958
1786
insanlığın tüm tarihini
03:10
who summarizes the entire
history of mankind as,
history of mankind as,
49
178768
5063
şu şekilde özetleyen
antik bir bilge hakkında,
antik bir bilge hakkında,
03:16
"He was born,
50
184529
1544
"Doğdu,
03:18
he suffered and he died."
51
186097
2420
acı çekti ve öldü."
03:21
And it goes on:
52
189296
1714
Böylece devam eder;
03:23
"Life was insignificant
and death without consequence."
and death without consequence."
53
191034
4819
"Yaşam önemsizdi ve ölüm sonuçsuz."
03:28
And indeed, the overwhelming majority
of humans who have ever lived
of humans who have ever lived
54
196268
4905
Gerçekten de yaşamış insanlığın
ezici bir çoğunluğu
ezici bir çoğunluğu
03:33
had lives of suffering and grueling labor,
55
201197
3780
genç yaşta ve acı içinde ölmeden önce
03:37
before dying young and in agony.
56
205001
3314
ıstırap içinde
yorucu emek üretmek zorunda kaldılar.
yorucu emek üretmek zorunda kaldılar.
03:41
And yes, in most generations
57
209493
4211
Evet, birçok nesilde
03:45
nothing had any novel consequence
for subsequent generations.
for subsequent generations.
58
213728
4158
sonradan gelenler için
hiçbir yenilik görülmedi.
hiçbir yenilik görülmedi.
03:50
Nevertheless, when ancient people
tried to explain their condition,
tried to explain their condition,
59
218728
6724
Bununla beraber antik insanlar
durumlarını açıklamak için
durumlarını açıklamak için
03:58
they typically did so
in grandiose cosmic terms.
in grandiose cosmic terms.
60
226103
4309
heybetli kozmik terimler kullandılar.
04:02
Which was the right thing to do,
as it turns out.
as it turns out.
61
230794
2807
Yapılması gereken de buymuş,
anlaşıldığı kadarıyla.
anlaşıldığı kadarıyla.
04:05
Even though their actual
explanations, their myths,
explanations, their myths,
62
233625
3795
Her ne kadar asıl açıklamaları,
yani mitleri,
yani mitleri,
04:09
were largely false.
63
237444
1538
aslında yanlış olsalar da.
04:11
Some tried to explain
64
239744
2063
Kimileri dünyalarının
04:13
the grimness and monotony of their world
65
241831
3532
zalimlik ve monotonluk dolu hâlini,
04:17
in terms of an endless cosmic war
between good and evil,
between good and evil,
66
245387
4841
iyi ve kötü arasındaki bitmek bilmez
kozmik savaşı olarak açıklamaya çalıştılar
kozmik savaşı olarak açıklamaya çalıştılar
04:22
in which humans were the battleground.
67
250252
2845
ve insanlar da onların savaş alanıydı.
04:25
Which neatly explained why their own
experience was full of suffering,
experience was full of suffering,
68
253637
4221
Bu da hayatlarının neden acı dolu olduğunu
düzgün bir şekilde açıklıyor olabilirdi
düzgün bir şekilde açıklıyor olabilirdi
04:29
and why progress never happened.
69
257882
2135
ve neden hiç gelişme yaşanmadığının.
04:32
But it wasn't true.
70
260728
2679
Ne var ki bu pek de doğru değildi.
04:36
Amazingly enough,
71
264212
2167
Çok ilginç olarak
04:38
all their conflict and suffering
72
266403
2722
bütün çatışma ve zulümlerinin sebebi
04:41
were just due to the way
they processed ideas.
they processed ideas.
73
269149
5420
fikirleri işleme şekilleriyle ilgiliydi.
04:47
Being satisfied with dogma,
and just-so stories,
and just-so stories,
74
275125
4242
Dogmalar ve tam da böyle hikâyeleri
eleştirmek yerine,
eleştirmek yerine,
04:51
rather than criticizing them
75
279391
2444
onlarla memnun olmak
04:53
and trying to guess better explanations
of the world and of their own condition.
of the world and of their own condition.
76
281859
6468
ve bunlara dayanarak dünyanın bu durumuna
daha iyi açıklamalar getirmeye çalıştılar.
daha iyi açıklamalar getirmeye çalıştılar.
05:00
Twentieth-century physics
did create better explanations,
did create better explanations,
77
288696
4643
20. yüzyıl fiziği daha iyi açıklamalar
yapmayı başardı,
yapmayı başardı,
05:05
but still in terms of a cosmic war.
78
293363
2183
ama hâlâ aynı
kozmik savaş terimleri içinde.
kozmik savaş terimleri içinde.
05:07
This time, the combatants
were order and chaos, or entropy.
were order and chaos, or entropy.
79
295570
5293
Bu sefer savaşçılar
düzen ve kaos veya entropi idi.
düzen ve kaos veya entropi idi.
05:12
That story does allow
for hope for the future.
for hope for the future.
80
300887
5257
Bu hikâye gelecek için
bir umut vaat ediyor.
bir umut vaat ediyor.
05:18
But in another way,
81
306986
1191
Ama farklı bir yönden;
05:20
it's even bleaker than the ancient myths,
82
308201
2792
antik zamanlardan bile
daha kasvetli biçimde
daha kasvetli biçimde
05:23
because the villain, entropy,
83
311017
3774
çünkü kötü taraf olan entropi,
05:26
is preordained to have the final victory,
84
314815
3603
termodinamiğin acımasız kanunları
bütün yeniliği durdurduğu zaman
bütün yeniliği durdurduğu zaman
05:30
when the inexorable laws of thermodynamics
shut down all novelty
shut down all novelty
85
318442
4881
evrenin sözüm ona ısı kaynaklı ölümü ile
05:35
with the so-called
heat death of the universe.
heat death of the universe.
86
323347
3133
final zaferine çoktan
takdir edilmiş durumda.
takdir edilmiş durumda.
05:38
Currently, there's a story
of a local battle in that war,
of a local battle in that war,
87
326982
4143
Şu anda, bu savaş içerisinde
yerel bir mücadele sürmekte,
yerel bir mücadele sürmekte,
05:43
between sustainability, which is order,
88
331149
3944
düzen konumundaki sürdürülebilirlik
05:47
and wastefulness, which is chaos --
89
335117
3357
ve kaos konumundaki savurganlık arasında -
05:50
that's the contemporary take
on good and evil,
on good and evil,
90
338498
3063
bunlar iyi ve kötünün günümüzdeki hâli,
05:53
often with the added twist
that humans are the evil,
that humans are the evil,
91
341585
3310
çoğunlukla insanların da
kötü olduğu büklümü dahil edilir,
kötü olduğu büklümü dahil edilir,
05:56
so we shouldn't even try to win.
92
344919
2133
bu yüzden hiç kazanmaya çalışmamalıyız.
05:59
And recently,
93
347585
1191
Son zamanlarda ise,
06:00
there have been tales
of another cosmic war,
of another cosmic war,
94
348800
2048
başka bir kozmik masal duyulmaya başlandı;
06:02
between gravity,
which collapses the universe,
which collapses the universe,
95
350872
4181
evreni çökerten yer çekimi
06:07
and dark energy, which finally shreds it.
96
355077
3413
ve onu yıkan karanlık enerji arasında.
06:10
So this time,
97
358514
1206
Ancak bu sefer,
06:11
whichever of those cosmic forces wins,
98
359744
3412
bu kozmik güçlerden hangisi
kazanırsa kazansın,
kazanırsa kazansın,
06:15
we lose.
99
363180
1150
biz kaybediyoruz.
06:17
All those pessimistic accounts
of the human condition
of the human condition
100
365157
4980
İnsanlığın durumu hakkındaki
bütün bu karamsar ihtimaller
bütün bu karamsar ihtimaller
06:22
contain some truth,
101
370161
2309
biraz doğruyu barındırıyor olsalar da
06:24
but as prophecies,
102
372494
1928
kehanetler olarak hepsi,
06:26
they're all misleading,
and all for the same reason.
and all for the same reason.
103
374446
3071
hep aynı sebepten dolayı yanıltıcılar.
06:29
None of them portrays humans
as what we really are.
as what we really are.
104
377962
4305
Hiçbirisi insanları
gerçekten olduğu gibi yansıtmıyor.
gerçekten olduğu gibi yansıtmıyor.
06:34
As Jacob Bronowski said,
105
382688
2412
Jacob Bronowski'nin de söylediği gibi;
06:37
"Man is not a figure in the landscape --
106
385124
3921
"İnsan, manzarada bir figür değildir,
06:41
he is the shaper of the landscape."
107
389069
2778
o manzaraya şekil verendir."
06:43
In other words,
108
391871
1151
Diğer bir deyişle,
06:45
humans are not playthings
of cosmic forces,
of cosmic forces,
109
393046
4452
insanlar, kozmik güçlerin eğlendiği
oyuncaklar değiller,
oyuncaklar değiller,
06:49
we are users of cosmic forces.
110
397522
3139
bizler, o kozmik güçleri kullananlarız.
06:53
I'll say more about that in a moment,
111
401093
1770
Bununla ilgili daha fazla konuşacağım
06:54
but first, what sorts
of thing create novelty?
of thing create novelty?
112
402887
4547
fakat öncesinde,
yeniliği yaratan şeyler nelerdir?
yeniliği yaratan şeyler nelerdir?
07:00
Well, the beginning
of the universe surely did.
of the universe surely did.
113
408022
3150
Evrenin başlangıcı,
tabii ki bunlardan biri.
tabii ki bunlardan biri.
07:03
The big bang, nearly 14 billion years ago,
114
411196
3072
Büyük patlama, bundan 14 milyar yıl önce,
07:06
created space, time and energy,
115
414292
3388
uzay, zaman ve enerjiyi
ve fiziksel olan her şeyi yarattı.
07:09
everything physical.
116
417704
1508
07:11
And then, immediately,
117
419609
2103
Sonra aniden,
07:13
what I call the first era of novelty,
118
421736
3571
benim deyişimle yeniliğin ilk çağında,
07:17
with the first atom, the first star,
119
425331
2804
ilk atomla beraber, ilk yıldız,
07:20
the first black hole,
120
428159
1516
ilk kara delik
07:21
the first galaxy.
121
429699
1674
ve ilk galaksi oluştu.
07:23
But then, at some point,
122
431833
3167
Ancak sonrasında, bir noktada,
07:27
novelty vanished from the universe.
123
435024
3259
yenilik evrenden yok olup gitti.
07:30
Perhaps from as early
as 12 or 13 billion years ago,
as 12 or 13 billion years ago,
124
438307
4135
Belki en erken
12-13 milyar yıl öncesinden,
12-13 milyar yıl öncesinden,
07:34
right up to the present day,
125
442466
2040
günümüze kadar,
07:36
there's never been any new kind
of astronomical object.
of astronomical object.
126
444530
5055
hiç yeni çeşit
asttronomik bir objeye rastlamadık.
asttronomik bir objeye rastlamadık.
07:41
There's only been what I call
the great monotony.
the great monotony.
127
449609
4381
Ben bu zamanı büyük monotonluk
diye adlandırdım.
diye adlandırdım.
07:46
So, Qohelet was accidentally
even more right
even more right
128
454807
4738
Yani Qohelet, aslında yanlışlıkla da olsa,
Güneş'in altındakilerden ziyade,
Güneş'in altındakilerden ziyade,
07:51
about the universe beyond the Sun
129
459569
2841
Güneş'in ötesi konusunda
07:54
than he was about under the Sun.
130
462434
2302
daha da haklı konumda.
07:57
So long as the great monotony lasts,
131
465156
3671
Büyük monotonluk sürdüğü sürece,
08:00
what has been out there
132
468851
2563
şu ana kadar olmuş olanlar,
08:03
really is what will be.
133
471438
1968
gerçekten de olacak olanlar ile aynı.
08:05
And there is nothing out there
134
473430
1552
Dışarıda, gerçekten de
08:07
of which it can truly be said,
"Look, this is new."
"Look, this is new."
135
475006
4028
"Evet, bu yeni."
diyebileceğimiz hiçbir şey yok.
diyebileceğimiz hiçbir şey yok.
08:11
Nevertheless,
136
479646
1991
Bununla beraber,
08:13
at some point during the great monotony,
137
481661
4167
büyük monotonluğun bir noktasında,
08:17
there was an event --
inconsequential at the time,
inconsequential at the time,
138
485852
3685
zamanında önemsiz sayılan bir şey oldu
08:21
and even billions of years later,
139
489561
2199
ve milyarlarca yıl sonrasında bile,
08:23
it had affected nothing
beyond its home planet --
beyond its home planet --
140
491784
3388
kendi ana gezegeni dışında
bir şeyi etkileyebilmiş değil.
bir şeyi etkileyebilmiş değil.
08:27
yet eventually, it could cause
cosmically momentous novelty.
cosmically momentous novelty.
141
495196
5755
Yine de, nihayetinde, kozmik olarak
ciddi bir yeniliğe sebep olabilir.
ciddi bir yeniliğe sebep olabilir.
08:33
That event was the origin of life:
142
501277
3309
Bahsettiğim bu şey, yaşamın kökeni:
08:37
creating the first genetic knowledge,
143
505102
3102
ilk genetik bilgiyi oluşturmak,
08:40
coding for biological adaptations,
144
508228
2857
biyolojik adaptasyonları kodlamak,
08:43
coding for novelty.
145
511109
2000
yeniliği kodlamak.
08:46
On Earth, it utterly
transformed the surface.
transformed the surface.
146
514243
3824
Dünya'da yeryüzünü
tamamen değiştirmeyi başardı.
tamamen değiştirmeyi başardı.
08:50
Genes in the DNA
of single-celled organisms
of single-celled organisms
147
518091
3404
Tek hücreli organizmalardaki DNA genleri,
08:53
put oxygen in the air,
148
521519
1898
havaya oksijen yaydılar,
08:55
extracted CO2,
149
523441
1858
karbondioksiti emdiler,
08:57
put chalk and iron ore into the ground,
150
525323
2976
yere kireç ve demir madenleri eklediler.
09:00
hardly a cubic inch of the surface
to some depth has remained unaffected
to some depth has remained unaffected
151
528323
6024
Bu genlerden etkilenmeyen
derinlerde bir yerlerde,
derinlerde bir yerlerde,
09:06
by those genes.
152
534371
1928
küçük bir parça ya vardır ya yoktur.
09:08
The Earth became,
if not a novel place on the cosmic scale,
if not a novel place on the cosmic scale,
153
536942
5405
Dünya, kozmik derecede,
yeni bir yer sayılmasa da
yeni bir yer sayılmasa da
09:14
certainly a weird one.
154
542371
1467
kesinlikle farklı bir yere dönüştü.
09:16
Just as an example, beyond Earth,
155
544236
3222
Dünya'dan farklı bir örnek olarak,
09:19
only a few hundred different
chemical substances have been detected.
chemical substances have been detected.
156
547482
4508
sadece birkaç yüz kimyasal cisim
tespit edilebildi.
tespit edilebildi.
09:24
Presumably, there are some more
in lifeless locations,
in lifeless locations,
157
552411
3455
Tahminen, daha fazla yaşamsız konumlar
09:27
but on Earth,
158
555890
1849
ama Dünya'da,
09:29
evolution created billions
of different chemicals.
of different chemicals.
159
557763
3531
evrim,
milyarlarca farklı kimyasallar yarattı.
milyarlarca farklı kimyasallar yarattı.
09:33
And then the first plants, animals,
160
561843
3062
Sonrasında ilk bitkiler, hayvanlar,
09:36
and then, in some ancestor
species of ours,
species of ours,
161
564929
4809
bazı ata türlerimizde
09:41
explanatory knowledge.
162
569762
1833
açıklayıcı bilgi oluştu.
09:43
For the first time in the universe,
for all we know.
for all we know.
163
571936
3008
Bütün evrende,
bildiğimiz kadarıyla ilk defa.
bildiğimiz kadarıyla ilk defa.
09:47
Explanatory knowledge
is the defining adaptation of our species.
is the defining adaptation of our species.
164
575413
5188
Açıklayıcı bilgi türümüzün
tanımlayıcı uyarlamasıdır.
tanımlayıcı uyarlamasıdır.
09:53
It differs from
the nonexplanatory knowledge
the nonexplanatory knowledge
165
581149
3095
DNA'daki açıklayıcı olmayan bilgiden,
09:56
in DNA, for instance,
166
584268
2238
örneğin,
09:58
by being universal.
167
586530
1776
evrensel olarak farklılaşıyor.
10:00
That is to say,
whatever can be understood,
whatever can be understood,
168
588330
4024
Demek ki, anlaşılabilecek her ne varsa,
10:04
can be understood
through explanatory knowledge.
through explanatory knowledge.
169
592378
2666
açıklayıcı bilgi yoluyla anlaşılabilir.
10:07
And more, any physical process
170
595068
3803
Dahası, herhangi fiziksel süreç,
10:10
can be controlled by such knowledge,
171
598895
2881
sadece fizik kuralları
tarafından kısıtlanır
tarafından kısıtlanır
10:13
limited only by the laws of physics.
172
601800
2888
ve bu tür bir bilgi tarafından
kontrol edilebilir.
kontrol edilebilir.
10:17
And so, explanatory knowledge, too,
173
605228
3771
Yani, açıklayıcı bilgi de
10:21
has begun to transform
the Earth's surface.
the Earth's surface.
174
609023
2933
yeryüzünü değiştirmeye başladı.
10:24
And soon, the Earth will become
the only known object in the universe
the only known object in the universe
175
612792
5325
Böylece, Dünya yakında tüm evrende
yaklaşan asteroitleri
yaklaşan asteroitleri
10:30
that turns aside incoming asteroids
instead of attracting them.
instead of attracting them.
176
618141
5415
başka yöne çevirdiği bilinen
tek obje olacak.
tek obje olacak.
10:36
Qohelet was understandably misled
177
624300
3413
Qohelet anlaşılır bir şekilde
günlerinin acı veren yavaşlığından dolayı
günlerinin acı veren yavaşlığından dolayı
10:39
by the painful slowness
of progress in his day.
of progress in his day.
178
627737
3895
yanlış tarafa yönelmişti.
Yenilik, insan hayatında çok az rastlanır
10:44
Novelty in human life
was still too rare, too gradual,
was still too rare, too gradual,
179
632109
4286
10:48
to be noticed in one generation.
180
636419
2706
ve bir nesil içinde fark edilebilmesi
için çok dereceli.
için çok dereceli.
10:51
And in the biosphere,
181
639149
1944
Biyosferde is, yeni türlerin evrimi,
10:53
the evolution of novel species
was even slower.
was even slower.
182
641117
3708
daha da yavaştı.
10:57
But both things were happening.
183
645140
2548
Ama ikisi de gerçekleşmekte idi.
11:00
Now, why is there a great monotony
in the universe at large,
in the universe at large,
184
648029
6429
Şimdi, evrende
neden büyük bir monotonluk var
neden büyük bir monotonluk var
11:06
and what makes our planet buck that trend?
185
654482
3737
ve gezegenimiz bu eğilimini
nasıl değiştirebilir?
nasıl değiştirebilir?
11:10
Well, the universe at large
is relatively simple.
is relatively simple.
186
658902
5003
Geniş anlamıyla evren
nispeten basitçe bir şey.
nispeten basitçe bir şey.
11:16
Stars are so simple
187
664370
2033
Yıldızlar, öyle basitler ki
11:18
that we can predict their behavior
billions of years into the future,
billions of years into the future,
188
666427
3396
milyar yıllar önceki durumlarını
11:21
and retrodict how they formed
billions of years ago.
billions of years ago.
189
669847
3555
ve milyar yıllar sonraki hallerini
tahmin edebiliyoruz.
tahmin edebiliyoruz.
11:26
So why is the universe simple?
190
674061
2309
Peki, evren neden basittir?
11:28
Basically, it's because big,
massive, powerful things
massive, powerful things
191
676759
5776
Basitçe, çok büyük ve güçlü şeyler,
11:34
strongly affect lesser things,
and not vice versa.
and not vice versa.
192
682559
4164
daha küçük şeyleri etkiler.
11:39
I call that the hierarchy rule.
193
687617
2365
Ben buna hiyerarşi kuralı diyorum.
11:42
For example, when a comet hits the Sun,
194
690006
3230
Örneğin, bir kuyruklu yıldız
Güneş'e çarptığı zaman,
Güneş'e çarptığı zaman,
11:45
the Sun carries on just as before,
195
693260
2468
Güneş hayatına olduğu gibi devam eder,
11:47
but the comet is vaporized.
196
695752
2198
ama kuyruklu yıldız buharlaşarak yok olur.
11:50
For the same reason,
197
698657
1857
Aynı sebeple
11:52
big things are not much affected
by small parts of themselves,
by small parts of themselves,
198
700538
6571
büyük şeyler, küçük parçalardan
yani detaylardan,
yani detaylardan,
11:59
i.e., by details.
199
707133
1777
pek de etkilenmezler.
12:01
Which means that their overall behavior
200
709609
3063
Bu da davranışlarının genel anlamda
12:04
is simple.
201
712696
1150
basit olduğunu gösterir.
12:06
And since nothing very new
can happen to things
can happen to things
202
714165
3396
Ve basit olan şeylere,
12:09
that remain simple,
203
717585
1738
çok da yeni bir şey olamayacağından,
12:11
the hierarchy rule,
by causing large-scale simplicity,
by causing large-scale simplicity,
204
719347
5305
hiyerarşi kuralı,
büyük ölçekli bir sadeliğe neden olarak
büyük ölçekli bir sadeliğe neden olarak
12:16
has caused the great monotony.
205
724676
2671
büyük monotonluğu ortaya çıkarıyor.
12:20
But, the saving grace is
206
728473
3437
Ancak bizi kurtaran lütuf,
12:23
the hierarchy rule is not a law of nature.
207
731934
3382
hiyerarşi kuralının,
bir doğa kanunu olmaması.
bir doğa kanunu olmaması.
12:27
It just happens to have held
so far in the universe,
so far in the universe,
208
735918
2913
Sadece, evrende
çok uzun süre olagelmiş,
çok uzun süre olagelmiş,
12:30
except here.
209
738855
1262
ama burası hariç.
12:32
In our biosphere,
molecule-sized objects, genes,
molecule-sized objects, genes,
210
740141
4952
Biyosferimizde
molekül boyutunda objeler; genler
molekül boyutunda objeler; genler
12:37
control vastly disproportionate resources.
211
745117
3055
çok büyük ölçüde
oransız kaynakları kontrol eder.
oransız kaynakları kontrol eder.
12:40
The first genes for photosynthesis,
212
748615
2896
Fotosentez için oluşan ilk genler,
12:43
by causing their own proliferation,
213
751535
2747
kendi proliferasyonlarına neden olarak
12:46
and then transforming
the surface of the planet,
the surface of the planet,
214
754306
3515
ve ardından yüzeyin
değişimine sebep olarak
değişimine sebep olarak
12:49
have violated or reversed
the hierarchy rule
the hierarchy rule
215
757845
4458
akıllara durgunluk veren
10'a 40 gücü faktörü tarafından
10'a 40 gücü faktörü tarafından
12:54
by the mind-blowing factor
of 10 to the power 40.
of 10 to the power 40.
216
762327
4087
hiyerarşi kuralını ihlal etmiş
veya tersine çevirmiştir.
veya tersine çevirmiştir.
12:59
Explanatory knowledge
is potentially far more powerful
is potentially far more powerful
217
767390
4282
Açıklayıcı bilgi evrensel oluşu açısından,
13:03
because of universality,
218
771696
1635
potansiyel olarak çok daha güçlü
13:05
and more rapidly created.
219
773355
2357
ve daha hızlı yaratılmış durumda.
13:08
When human knowledge
has achieved a factor 10 to the 40,
has achieved a factor 10 to the 40,
220
776157
4724
İnsan bilgisi 10'a 40 faktörüne
ulaştığı zaman,
ulaştığı zaman,
13:12
it will pretty much control
the entire galaxy,
the entire galaxy,
221
780905
2960
bütün galaksiyi kontrol edebilecek
13:15
and will be looking beyond.
222
783889
1928
ve ötesine de
göz kırpmaya başlayacaktır.
göz kırpmaya başlayacaktır.
13:17
So humans,
223
785841
2427
Yani insanlar
13:20
and any other explanation creators
who may exist out there,
who may exist out there,
224
788292
4666
ve var olması muhtemel
diğer açıklama yaratıcıları,
diğer açıklama yaratıcıları,
13:24
are the ultimate agents
of novelty for the universe.
of novelty for the universe.
225
792982
4912
evren için yeniliğin nihai etkenleridir.
13:30
We are the reason and the means
226
798343
2659
Yeniliğin, yaratıcılığın
ve bilginin gelişmesinin,
ve bilginin gelişmesinin,
13:33
by which novelty and creativity,
knowledge, progress,
knowledge, progress,
227
801026
5980
nesnel ve büyük ölçüde
fiziksel etkileri olmasının
fiziksel etkileri olmasının
13:39
can have objective,
large-scale physical effects.
large-scale physical effects.
228
807030
5505
sebepleri ve anlamları bizleriz.
13:45
From the human perspective,
229
813514
2849
İnsanlık açısından,
13:48
the only alternative
to that living hell of static societies
to that living hell of static societies
230
816387
4206
yaşayan durgun toplum cehenneminden
kurtuluşun tek alternatifi,
kurtuluşun tek alternatifi,
13:52
is continual creation of new ideas,
231
820617
4587
yeni fikirlerin, davranışların,
yeni çeşit nesnelerin
yeni çeşit nesnelerin
13:57
behaviors, new kinds of objects.
232
825228
3081
durmadan üretilmesidir.
14:00
This robot will soon be obsolete,
233
828728
2134
Bu robotun yakında modası geçecek,
14:02
because of new explanatory
knowledge, progress.
knowledge, progress.
234
830886
4014
çünkü yeni açıklayıcı bilgi
durmadan gelişiyor.
durmadan gelişiyor.
14:08
But from the cosmic perspective,
235
836204
3206
Ancak kozmik çerçeveden,
14:11
explanatory knowledge
is the nemesis of the hierarchy rule.
is the nemesis of the hierarchy rule.
236
839434
4754
açıklayıcı bilgi,
hiyerarşi kuralının intikamı gibidir.
hiyerarşi kuralının intikamı gibidir.
14:16
It's the destroyer of the great monotony.
237
844752
2734
büyük monotonluğun yok edicisidir.
14:20
So it's the creator
of the next cosmological era,
of the next cosmological era,
238
848379
5166
Yani, bir sonraki
kozmolojik çağın da yaratıcısıdır;
kozmolojik çağın da yaratıcısıdır;
14:25
the Anthropocene.
239
853569
1516
Anthropocene çağı.
14:27
If one can speak of a cosmic war,
240
855966
3373
Kozmik bir savaştan bahsedecek olursak,
14:31
it's not the one portrayed
in those pessimistic stories.
in those pessimistic stories.
241
859363
3405
bahsedilen karamsar masallarda
resmedildiği gibi değil.
resmedildiği gibi değil.
14:34
It's a war between monotony and novelty,
242
862792
4714
Monotonluk ve yenilik arasındaki
bir savaş bu,
bir savaş bu,
14:39
between stasis and creativity.
243
867530
3432
durağanlık ve yaratıcılık arasında.
14:43
And in this war,
244
871633
2031
Bu savaşta, bizim tarafımız,
14:45
our side is not destined to lose.
245
873688
4328
kaybetmeye mahkum değil.
14:50
If we choose to apply our unique
capacity to create explanatory knowledge,
capacity to create explanatory knowledge,
246
878593
6802
Sahip olduğumuz eşsiz kapasiteyi
açıklayıcı bilgi elde etmeye adarsak,
açıklayıcı bilgi elde etmeye adarsak,
14:57
we could win.
247
885419
1975
evet, kazanabiliriz.
15:00
Thanks.
248
888175
1150
Teşekkürler.
15:02
(Applause)
249
890095
6500
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
David Deutsch - Quantum physicistDavid Deutsch's 1997 book "The Fabric of Reality" laid the groundwork for an all-encompassing Theory of Everything, and galvanized interest in the idea of a quantum computer, which could solve problems of hitherto unimaginable complexity.
Why you should listen
David Deutsch will force you to reconsider your place in the world. This legendary Oxford physicist is the leading proponent of the multiverse (or "many worlds") interpretation of quantum theory -- the idea that our universe is constantly spawning countless numbers of parallel worlds.
In his own words: "Everything in our universe -- including you and me, every atom and every galaxy -- has counterparts in these other universes." If that doesn't alter your consciousness, then the other implications he's derived from his study of subatomic physics -- including the possibility of time travel -- just might.
In The Fabric of Reality, Deutsch tied together quantum mechanics, evolution, a rationalist approach to knowledge, and a theory of computation based on the work of Alan Turing. "Our best theories are not only truer than common sense, they make more sense than common sense,"Deutsch wrote, and he continues to explore the most mind-bending aspects of particle physics.
In 2008, he became a member of the Royal Society of London.
David Deutsch | Speaker | TED.com