TED2007
Nathan Myhrvold: Archeology, animal photography, BBQ ...
Nathan Myhrvold o archeologii, fotografii zwierząt, grillu...
Filmed:
Readability: 3.7
601,257 views
Nathan Myhrvold mówi o kilku z jego najnowszych zainteresowań - fotografii zwierząt, archeologii, grillu i ogólnie o byciu ekscentrycznym genialnym multimilionerem. Posłuchaj szalonych opowieści z (cokolwiek sprośnej) strony świata zwierzęcego.
Nathan Myhrvold - Polymath
Nathan Myhrvold is a professional jack-of-all-trades. After leaving Microsoft in 1999, he's been a world barbecue champion, a wildlife photographer, a chef, a contributor to SETI, and a volcano explorer. Full bio
Nathan Myhrvold is a professional jack-of-all-trades. After leaving Microsoft in 1999, he's been a world barbecue champion, a wildlife photographer, a chef, a contributor to SETI, and a volcano explorer. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
So, I'm in Chile,
0
0
2000
No więc, jestem w Chile,
00:20
in the Atacama desert, sitting in a hotel lobby,
1
2000
3000
na pustyni Atakama, siedzę w holu hotelowym,
00:23
because that's the only place that I can get a Wi-Fi connection,
2
5000
3000
ponieważ to jedyne miejsce gdzie mogę dostać połączenie Wi-Fi
00:26
and I have this picture up on my screen,
3
8000
2000
i mam ten obrazek na ekranie
00:28
and a woman comes up behind me.
4
10000
2000
i pewna kobieta podchodzi do mnie
00:30
She says, "Oh, that's beautiful.
5
12000
2000
i mówi "Jakie to piękne,
00:32
What is it? Is that Jackson Pollock?"
6
14000
3000
czyje to? Czy to Jackson Pollock?"
00:35
And unfortunately, I can be a little too honest.
7
17000
3000
Niestety, czasami potrafię być odrobinę zbyt szczery
00:38
I said, "No, it's -- it's penguin shit."
8
20000
3000
więc powiedziałem "Nie, to jest - to jest gówno pingwina."
00:41
(Laughter)
9
23000
2000
(Śmiech)
00:43
And, you know, "Excuse me!"
10
25000
2000
No i wiecie, "Przepraszam bardzo!"
00:45
And I could sense
11
27000
2000
Mogłem poczuć
00:47
that she thought I was speaking synecdochically.
12
29000
3000
iż ona pomyślała, że użyłem synekdochy
00:50
(Laughter)
13
32000
5000
(Śmiech)
00:55
So, I said, "No, no, really -- it's penguin shit."
14
37000
3000
Więc powiedziałem "Nie, nie, naprawdę - to jest gówno pingwina."
00:58
(Laughter)
15
40000
2000
(Śmiech)
01:00
Because I had just been in the Falkland Islands
16
42000
3000
Ponieważ właśnie byłem na Falklandach
01:03
taking pictures of penguins.
17
45000
2000
robiąc zdjęcia pingwinom.
01:05
This is a Gentoo penguin. And she was still skeptical.
18
47000
3000
To jest pingwin białobrewy. Ale ona wciąż była nieprzekonana
01:08
So, literally, a few minutes before that,
19
50000
2000
Wiec dosłownie, parę chwil przedtem
01:10
I downloaded this scientific paper
20
52000
2000
pobrałem ten naukowy artykuł
01:12
about calculations on avian defecation,
21
54000
4000
o obliczeniach na temat ptasiej defekacji.
01:17
which is really quite interesting, because it turns out
22
59000
3000
To jest całkiem interesujące, ponieważ okazuje się,
01:20
you can model this as something called "Poiseuille flow,"
23
62000
3000
że można to wymodelować korzystając z czegoś, co się nazywa "prawem Poiseuille'a"
01:24
and you can learn an awful lot
24
66000
2000
i można się bardzo dużo nauczyć
01:26
about the physics of the avian rectum.
25
68000
3000
o fizyce ptasiego odbytu.
01:29
Actually, technically, it's not a rectum. It's called a cloaca.
26
71000
2000
Właściwie, technicznie to nie jest odbyt. To sie nazywa kloaka.
01:33
At this point, she stops me,
27
75000
3000
I w tym momencie, ona zatrzymuje mnie
01:36
and she says, "Who are you?
28
78000
2000
i pyta "Kim Pan jest?"
01:39
Wha -- what do you do?"
29
81000
3000
"Co - co Pan właściwie robi?"
01:43
And I was stuck,
30
85000
2000
I zatkało mnie,
01:45
because I didn't have any way to describe what I do.
31
87000
3000
ponieważ nie byłem w stanie w żaden sposób wytłumaczyć tego, czym się zajmuję.
01:48
And so, in some sense,
32
90000
2000
Więc, w pewnym sensie
01:50
this talk today
33
92000
2000
ta dzisiejsza pogadanka
01:52
is my answer to that.
34
94000
2000
to moja odpowiedź na to pytanie.
01:54
It's a selection of a random bunch of the stuff that I do.
35
96000
4000
To losowy wybór rzeczy, którymi się zajmuję.
01:58
And it's very hard for me to make sense of it,
36
100000
3000
I mi samemu jest bardzo trudno to zrozumieć
02:01
so I'm not sure that you can.
37
103000
2000
więc nie jestem pewien, czy Wy potraficie.
02:03
It's the kind of thing that I sit up late at night thinking about sometimes --
38
105000
3000
To jest tego rodzaju sprawa, o jakiej myślę wieczorami, czasami -
02:06
often at four in the morning.
39
108000
2000
często o czwartej nad ranem.
02:09
So, some people are afraid of what I do.
40
111000
3000
Więc, niektórzy ludzie boją się tego, co ja robię,
02:14
Some people think I am the nerd Tony Soprano,
41
116000
3000
niektórzy myślą, że jestem mięczakiem jak Tony Soprano
02:17
and in response, I have ordered
42
119000
2000
i w odpowiedzi, zamówiłem
02:19
a bulletproof pocket protector.
43
121000
2000
kuloodporną kieszonkę na długopisy.
02:22
I'm not sure what these people think,
44
124000
2000
Nie jestem pewien co ci ludzie mają na myśli,
02:24
because I don't speak Norsk.
45
126000
2000
ponieważ nie rozumiem norweskiego.
02:26
(Laughter)
46
128000
2000
(Śmiech)
02:28
But I'm not thinking "monsteret" is a good thing.
47
130000
3000
Ale nie uważam, że 'monsteret' to dobra rzecz.
02:32
I don't know, you know?
48
134000
2000
No nie wiem, naprawdę?
02:34
So, one of the things that I love to do
49
136000
2000
Więc, jedną z rzeczy którą uwielbiam robić,
02:36
is travel around the world and look at archaeological sites.
50
138000
3000
to podróżowanie dookoła świata i przyglądanie się stanowiskom archeologicznym.
02:39
Because archaeology gives us an opportunity
51
141000
2000
Ponieważ archeologia daje nam okazję,
02:41
to study past civilizations,
52
143000
2000
by zbadać nieistniejące już cywilizacje
02:43
and see where they succeeded
53
145000
2000
ich sukcesy
02:45
and where they failed.
54
147000
2000
i porażki.
02:47
Use science to, you know,
55
149000
2000
Posłużyć się nauką by, no wiecie,
02:49
work backwards and say, "Well, really, what were they thinking?"
56
151000
3000
spojrzeć wstecz i powiedzieć "Hmm, ciekawe co oni sobie myśleli?"
02:52
And recently, I was in Easter Island,
57
154000
3000
Byłem niedawno na Wyspach Wielkanocnych,
02:55
which is an incredibly beautiful place,
58
157000
3000
niesamowicie piękne miejsce
02:58
and an incredibly mysterious place,
59
160000
2000
i niesamowicie zagadkowe miejsce,
03:00
because no matter where you go in Easter Island,
60
162000
3000
ponieważ, niezależnie gdzie pójdziesz na Wyspach Wielkanocnych,
03:03
you're struck by these statues, called the moai.
61
165000
3000
wpadasz na te posągi, zwane moai.
03:06
The place is 64 square miles.
62
168000
2000
Ta wyspa ma 64 mile kwadratowe.
03:08
They made, so far as we can tell, 900 of them.
63
170000
3000
Zrobiono, według naszej najlepszej wiedzy, 900 takich posągów.
03:13
Why on Earth? And if you haven't read
64
175000
2000
Ale dlaczego? I jeśli nie czytaliście
03:15
Jared Diamond's book, "Collapse,"
65
177000
2000
ksiązki Jareda Diamonda "Upadek"
03:17
I totally recommend that you do.
66
179000
1000
to zdecydowanie polecam.
03:18
He's got a great chapter about it.
67
180000
2000
Napisał świetny rozdział na ten temat.
03:20
Basically, these people
68
182000
2000
Generalnie, ci ludzie
03:22
committed ecological suicide
69
184000
2000
popełnili ekologiczne samobójstwo
03:24
in order to make more of these.
70
186000
2000
aby zrobić więcej tych.
03:27
And somewhere along the line, somebody said,
71
189000
2000
I w pewnym momencie, ktoś powiedział,
03:29
"I know! Let's cut down the last tree
72
191000
2000
"Wiem! Zetnijmy ostatnie drzewo
03:31
and commit suicide, because
73
193000
2000
i popełnijmy samobójstwo, ponieważ
03:33
we need more identical statues."
74
195000
2000
potrzebujemy więcej identycznych posągów."
03:35
(Laughter)
75
197000
2000
(Śmiech)
03:37
And,
76
199000
2000
I -
03:39
one thing that isn't a mystery, actually,
77
201000
2000
jedna rzecz, która właściwie nie była zagadką
03:41
was when I grew up -- because when I was a little kid, I'd seen these pictures --
78
203000
2000
gdy dorastałem, ponieważ gdy byłem małym dzieckiem, często patrzyłem na te zdjęcia
03:43
and I thought, "Well, why that look on the face?
79
205000
3000
i myślałem "Hmm, skąd ten wyraz twarzy?
03:46
Why that brow?" I mean, it's such a powerful thing.
80
208000
3000
Po co taka brew?" To wywiera tak mocne wrażenie
03:49
Where did they get that inspiration?
81
211000
2000
Co ich zainspirowało?
03:51
And then I met Yoyo,
82
213000
2000
I kiedy spotkałem Yoyo
03:53
who is the native Rapa Nui-an guide,
83
215000
2000
który jest przewodnikiem i rdzennym Rapa Nuaiczykiem
03:55
and if you look at Yoyo's face,
84
217000
2000
i gdy spojrzycie na wyraz twarzy Yoyo
03:57
you kind of figure out where they got it.
85
219000
2000
możecie zrozumieć skąd to wzięli.
04:00
There's many mysteries, these statues.
86
222000
2000
Te posągi zawierają wiele tajemnic.
04:02
Everyone wants to know, how did they make them,
87
224000
2000
Wszyscy chcą wiedzieć jak je zrobiono,
04:04
how did they transport them?
88
226000
2000
jak je transportowano?
04:06
This woman in the foreground is Jo Anne Van Tilberg.
89
228000
3000
Kobieta na pierwszym planie to Jo Anne Van Tilberg.
04:09
She's the leading archaeologist working Easter Island today.
90
231000
3000
Ona jest głównym archeologiem pracującym obecnie na Wyspie Wielkanocnej.
04:12
And she has studied the statues for 20-some years,
91
234000
3000
I ona badała te posągi przez ponad 20 lat
04:15
and she has detailed records of every single statue.
92
237000
3000
i posiada szczegółowe dane każdego posągu.
04:18
The one on the page here is the same that's up there.
93
240000
3000
Ten na stronie w książce to ten sam przed którym stoi.
04:22
One interesting problem is the stone isn't very hard.
94
244000
3000
Jeden interesujący problem polega na tym, że te kamienie nie są bardzo twarde.
04:25
So, this used to be completely smooth.
95
247000
3000
Więc one oryginalnie były zupełnie gładkie.
04:29
In fact, in many of the statues, when you excavate them,
96
251000
2000
W rzeczy samej, zaraz po wykopaniu, wiele z tych posągów
04:31
the backs are totally smooth -- almost glass smooth.
97
253000
3000
ma zupełnie gładkie plecy - prawie tak gładkie jak szkło.
04:34
But after 1,000 years out in the weather,
98
256000
2000
Lecz po ponad 1000 lat działania czynników atomosferycznych
04:36
they look like this.
99
258000
2000
wyglądają właśnie tak.
04:38
Jo Anne and I have just embarked on a project to digitize them all,
100
260000
3000
Jo Anne razem ze mną właśnie rozpoczęła pracę nad digitalizacją ich wszystkich
04:41
and we're going to do a very high-res digitization,
101
263000
3000
i zamierzamy to zrobić w bardzo wysokiej rozdzielczości,
04:44
first because it's a way of preserving them.
102
266000
2000
po pierwsze, ponieważ to jest sposób aby je zachować.
04:46
Second, we have these ideas about how you can algorithmically, then,
103
268000
3000
Po drugie, mamy pewne pomysły jak będzie można wówczas algorytmicznie
04:49
learn a few of the mysteries about them.
104
271000
2000
rozwikłać część ich zagadek.
04:51
How long have they been standing in what positions?
105
273000
3000
Jak długo stały w tych pozycjach?
04:54
And maybe, indirectly, get at some of the issues of
106
276000
2000
I być może, nie wprost, zrozumieć częściowo powody,
04:56
what caused them to be the way they are.
107
278000
2000
które sprawiły, że stały się tym, czym obecnie są.
04:59
While I was in Easter Island, comet McNaught was there also,
108
281000
3000
Gdy byłem na Wyspie Wielkanocnej, kometa NcNaught także tam była,
05:02
so you get a gratuitous picture
109
284000
2000
więc, mamy gratisowe zdjęcie
05:04
of a moai with a comet.
110
286000
2000
moai z kometą.
05:07
I also have an archaeological project going on
111
289000
2000
Mam także projekt archeologiczny działający
05:09
in Egypt.
112
291000
2000
w Egipcie.
05:11
"Going on" is perhaps a little bit strong.
113
293000
2000
"Działający" to być może za mocno powiedziane.
05:13
We're trying to get all of the permissions
114
295000
2000
Staramy się zebrać wszystkie pozwolenia
05:15
to get everything all set, to get it going.
115
297000
2000
aby być gotowym, by zacząć działać.
05:17
So, I'll talk about it at a future TED.
116
299000
2000
Więc, opowiem o tym na sesji TED w przyszłości.
05:19
But there's some amazing opportunities in Egypt as well.
117
301000
3000
Ale także w Egipcie są niesamowite możliwości.
05:23
Another thing I do is I invent stuff.
118
305000
3000
Innym moim zajęciem jest wymyślanie różnych rzeczy.
05:27
In fact, I design nuclear reactors.
119
309000
3000
W rzeczy samej, projektuje reaktory nuklearne.
05:31
Not a joke.
120
313000
2000
To nie żart.
05:33
This is the conventional
121
315000
2000
To jest typowy
05:35
nuclear fuel cycle.
122
317000
2000
nuklearny cykl paliwowy.
05:37
The red line is what is done in
123
319000
3000
Czerwona linia pokazuje jak to jest zrobione w
05:40
most nuclear reactors. It's called the open fuel cycle.
124
322000
3000
większości reaktorów nuklearnych. To się nazywa otwarty cykl paliwowy.
05:44
The white lines are what's called an advance fuel cycle,
125
326000
2000
Białe linie, to to, co jest nazwane zaawansowanym cyklem paliwowym,
05:46
where you reprocess.
126
328000
2000
gdzie przetwarza się.
05:48
Now, this is the normal way it's done.
127
330000
3000
I tak to jest zazwyczaj robione.
05:51
It's got the huge advantage that it
128
333000
2000
To ma tą olbrzymią zaletę, że
05:53
does not create carbon pollution.
129
335000
3000
nie wytwarza zanieczyszczenia dwutlenkiem węgla
05:56
It has a lot of disadvantages:
130
338000
2000
Ten proces ma też wiele wad -
05:58
each one of these steps is extremely expensive,
131
340000
3000
każdy z tych kroków jest bardzo drogi,
06:01
it's potentially dangerous
132
343000
2000
jest potencjalnie niebezpieczny
06:03
and they have the interesting property that the step
133
345000
2000
i ma tę interesującą właściwość, że
06:05
cannot be performed in anyone's backyard,
134
347000
2000
nie może być wykonany na twoim podwórku,
06:07
which is a problem.
135
349000
2000
co jest problemem.
06:09
So, our reactor eliminates these steps,
136
351000
3000
Więc, nasz reaktor eliminuje te kroki
06:13
which, if we can actually make it work, is a really cool thing.
137
355000
3000
co, jeżeli nam się naprawdę uda go uruchomić, będzie naprawdę fajną sprawą.
06:17
Now, it's kind of nuts to work on a new nuclear reactor.
138
359000
3000
Tak ogólnie, to jest dość zwariowane by pracować nad nowym reaktorem nuklearnym.
06:20
There's -- no reactor's been even built
139
362000
3000
Nie buduje się nowych reaktorów
06:23
to an old design, much less a new one, in the United States
140
365000
2000
w USA, nawet według tradycyjnych projektów, a tym bardziej według nowych
06:25
for 25 years.
141
367000
2000
od 25 lat.
06:28
It's the kind of very high-risk, but potentially very high-return
142
370000
3000
To jest przykład działalności o bardzo wysokim stopniu ryzyka lecz potencjalnie o bardzo wysokim zysku
06:31
thing that we do.
143
373000
2000
jaką wykonujemy.
06:34
Changing into a totally different field,
144
376000
2000
Zupełnie z innej beczki,
06:36
we do a lot of stuff in solid state physics,
145
378000
2000
robimy wiele rzeczy związanych z fizyką ciała stałego,
06:38
particularly in an area called metamaterials.
146
380000
2000
zwłaszcza w obszarze zwanym metamateriałami.
06:40
A metamaterial is an artificial material,
147
382000
4000
Metamateriał to sztuczny materiał,
06:44
which manipulates, in this case, electromagnetic radiation,
148
386000
3000
który oddziałuje, w tym przypadku, na promieniowanie elektromagnetyczne
06:47
in a way that you couldn't otherwise.
149
389000
3000
w unikalny sposób.
06:50
So, this device here is an invisibility cloak.
150
392000
3000
Więc to urządzenie to czapka niewidka.
06:55
It may not seem that, but if you were a microwave,
151
397000
3000
Może na taką nie wyglądać dla was, ale gdybyście byli mikrofalą,
06:58
this is how you would view it.
152
400000
2000
to tak byście to widzieli.
07:00
Rays of light -- in this case, microwave light --
153
402000
2000
Promienie światła - w tym przypadku, mikrofale światła --
07:02
come in, and they just squish around the cell,
154
404000
3000
lecą i po prostu ścieśniają się przelatując dookoła komórki
07:05
and they come back the other side.
155
407000
2000
i przelatują dalej.
07:07
Now, you could do that with mirrors from one angle.
156
409000
2000
Można to zrobić używając luster z jednego kąta.
07:09
The cool thing is, this does it from all angles.
157
411000
2000
Ale to właśnie jest świetne, że to urządzenie potrafi to zrobić ze wszystkich kątów.
07:12
Metamaterials, unfortunately --
158
414000
2000
Metamateriały, niestety --
07:14
A, it only works on microwave,
159
416000
2000
A - działają tylko na mikrofale
07:17
and B, it doesn't work all that well yet.
160
419000
2000
i B - nie działają jeszcze zupełnie prawidłowo.
07:19
But metamaterials are an incredibly exciting field.
161
421000
3000
Ale metamateriały to niesamowicie interesująca dziedzina.
07:22
It's -- you know, today I'd like to say
162
424000
2000
To, no wiecie, chciałbym móc powiedzieć, że dzisiaj
07:24
it's a zero billion dollar business, but,
163
426000
2000
to jest interes na zero bilionów dolarów, ale
07:26
in fact, it's negative.
164
428000
2000
w rzeczywistości, jest negatywny.
07:29
But some day, some day, maybe it's going to work.
165
431000
3000
Ale pewnego dnia, pewnego dnia, może to zadziała.
07:33
We do a lot of work in biomedical fields.
166
435000
3000
Dużo pracujemy na polu biomedycyny.
07:36
In this case, we're working with a major medical foundation
167
438000
2000
W tym przypadku, pracujemy z dużą fundacją medyczną
07:39
to develop inexpensive ways of diagnosing
168
441000
3000
by rozwinąć niedrogie sposoby na diagnozowanie
07:42
diseases in developing countries.
169
444000
3000
chorób w krajach rozwijających się.
07:45
So, they say the eyes are the windows of the soul --
170
447000
2000
Więc, mówi się, że oczy są zwierciadłem duszy --
07:47
turns out they're a window to a whole lot more stuff.
171
449000
3000
wychodzi na to, że są zwierciadłem o wielu rzeczy więcej .
07:50
And these happen to be my eyes, by the way.
172
452000
3000
I - przy okazji, to są moje oczy.
07:55
Now, I'm also very interested in cooking.
173
457000
3000
Następnie, jestem bardzo zainteresowany gotowaniem.
07:58
While I was at Microsoft, I took a leave of absence
174
460000
3000
Kiedy pracowałem w Microsoft, wziąłem urlop
08:01
and went to a chef school in France.
175
463000
2000
i poszedłem do szkoły szefów kuchni we Francji.
08:03
I used to work, also while at Microsoft,
176
465000
2000
Kiedyś pracowałem, także podczas mojej pracy w Microsoft
08:05
at a leading restaurant in Seattle,
177
467000
4000
w wiodącej restauracji w Seattle,
08:09
so I do a lot of cooking.
178
471000
2000
więc dużo gotuje.
08:11
I've been on a team that won
179
473000
2000
Byłem częścią zespołu, który wygrał
08:13
the world championship of barbecue.
180
475000
2000
mistrzostwa świata w grillowaniu.
08:16
But barbecue's interesting, because it's one of these cult foods
181
478000
3000
Ale grill jest interesujący, ponieważ jest jednym z kultowych rodzajów jedzenia,
08:19
like chili, or bouillabaisse.
182
481000
2000
jak chili czy bouillabaisse.
08:21
Various parts of the world will have a cult food
183
483000
2000
Różne regiony mają swoje kultowe jedzenie
08:23
that people get enormously attached to --
184
485000
2000
i ludzie się bardzo do niego przywiązują.
08:25
there's tremendous traditions, there's secrecy.
185
487000
3000
Tutaj chodzi o wielką tradycję jak i o sekret.
08:28
And I'm trying to use a very
186
490000
2000
Usiłuje podejść do tego
08:30
scientific approach.
187
492000
2000
w sposób bardzo naukowy.
08:32
So, this is my latest cooker,
188
494000
3000
Więc, to jest moje najnowsze urządzenie do gotowania,
08:35
and if this looks more complicated than the nuclear reactor,
189
497000
3000
i jeżeli wygląda na bardziej skomplikowane niż reaktor nuklearny
08:39
that's because it is.
190
501000
2000
to dlatego, że takie właśnie jest.
08:42
But if you get to play with all those knobs and dials --
191
504000
3000
Ale jeżeli pobawisz się tymi wszystkimi przekładniami i potencjometrami
08:45
and of course, really the controller over there does it all on software --
192
507000
3000
i oczywiście, to sterownik i oprogramowanie ustawia wszystko --
08:48
you can make some terrific ribs.
193
510000
3000
można tym zrobić wyborne żeberka.
08:51
(Laughter)
194
513000
3000
(Śmiech)
08:54
This is a high-speed centrifuge.
195
516000
2000
To jest wysoko-obrotowa wirówka.
08:56
You should all have one in your kitchen,
196
518000
2000
Każdy powinien mieć taką w swojej kuchni
08:58
beside your Turbochef.
197
520000
2000
obok kuchenki Turbochef.
09:00
This subjects food to a force about 50,000 times
198
522000
2000
Ona poddaje jedzenie sile około 50,000 razy mocniejszej
09:02
that of normal gravity,
199
524000
2000
niż normalna grawitacja
09:04
and oh boy, does it clarify chicken stock.
200
526000
3000
i to potrafi niesamowicie wyklarować bulion z kurczaka
09:07
You would not believe it!
201
529000
2000
Nie uwierzylibyście!
09:10
I perform a series of ghoulish experiments
202
532000
2000
Przeprowadzam serie makabrycznych eksperymentów
09:12
on food --
203
534000
2000
na jedzeniu --
09:14
in this case, trying to calibrate a mathematical model
204
536000
3000
w tym przypadku, staram się skalibrować model matematyczny
09:17
so that one can predict exactly
205
539000
2000
by każdy mógł dokładnie przewidzieć
09:19
what the internal cooking times are.
206
541000
2000
czas gotowania.
09:21
It turns out, A, it's useful, and for a geek like me, it's fun.
207
543000
2000
Okazuje się, że A to jest pożyteczne i dla takiego maniaka jak ja, to przyjemność.
09:24
Theory is red,
208
546000
2000
Teoria to czerwona linia,
09:26
black is experiment.
209
548000
2000
czarna to wyniki eksperymentu.
09:28
So, I'm either really good at faking it,
210
550000
3000
Więc, albo bardzo dobrze oszukuję, lub --
09:31
or this particular model seems to work.
211
553000
2000
ten model jest prawidłowy.
09:34
So, another random thing I do
212
556000
2000
Więc, moim innym losowym zajęciem jest
09:36
is the search for extraterrestrial intelligence,
213
558000
2000
szukanie życia pozaziemskiego
09:38
or SETI.
214
560000
2000
zwane jako SETI.
09:40
And you may be familiar with the movie "Contact,"
215
562000
2000
Być może widzieliście film "Kontakt",
09:42
which sort of popularized that.
216
564000
2000
który w pewien sposób pomógł temu zdobyć popularność.
09:44
It turns out there are real people who go out
217
566000
2000
Okazuje się, że są prawdziwi ludzie, którzy
09:46
and search for extraterrestrials in a very scientific way.
218
568000
4000
poszukują życia pozaziemskiego w bardzo naukowy sposób.
09:50
In fact, almost everybody in the movie
219
572000
3000
W rzeczywistości, prawie każdy w tym filmie
09:53
is based on a real character, a real person.
220
575000
3000
jest oparty o prawdziwą osobę.
09:56
So, the Jodie Foster character here
221
578000
2000
Więc, bohaterka grana przez Jodie Foster
09:58
is actually this woman, Jill Tarter,
222
580000
3000
to właśnie ta kobieta, Jill Tarter,
10:01
and Jill has dedicated her life to this.
223
583000
3000
i Jill poświęciła tej pracy swoje życie.
10:05
You know, a lot of people risk their lives
224
587000
2000
Jak wiecie, dużo ludzi ryzykuje swoje życie
10:07
in a brief act of heroism,
225
589000
2000
w krótkich aktach bohaterstwa,
10:09
which is kind of cool,
226
591000
2000
co jest super,
10:11
but Jill has
227
593000
2000
ale Jill prezentuje
10:13
what I call slow heroism.
228
595000
2000
coś, co nazywam powolnym bohaterstwem.
10:15
She is risking her professional life on something
229
597000
3000
Ona kładzie całe swoje życie zawodowe na na szali czegoś,
10:18
that her own calculations show
230
600000
3000
co według jej własnych obliczeń
10:21
may not work for a thousand years -- may not ever.
231
603000
3000
może nie zadziałać przez tysiąc lat - może nawet nigdy.
10:25
So, I like to support people that are risking their lives.
232
607000
3000
Więc, ja lubię wspierać ludzi którzy ryzykują swoje życie.
10:28
After the movie came out, of course, there was a lot of interest in SETI.
233
610000
3000
Gdy ten film został wydany, oczywiście było dużo zainteresowanie SETI.
10:31
My kids saw the movie,
234
613000
2000
Moje dzieci widziały ten film
10:33
and afterwards they came to me and they said,
235
615000
2000
i potem przyszły do mnie i powiedziały,
10:35
"So, Dad, so -- so --
236
617000
2000
"No więc, Tato, więc... ---
10:37
that character -- that's Jill, right?"
237
619000
2000
ta osoba -- to jest Jill, prawda?"
10:39
I said, "Oh, yeah, yeah -- absolutely."
238
621000
2000
Odpowiedziałem, "O tak, tak - oczywiście."
10:41
"And that other person, that's someone -- " I said, "Yes."
239
623000
2000
"I ta inna osoba to jest ktoś tam -- " "Tak", odpowiedziałem
10:43
They said, "Well, you know that creepy rich guy in the movie?
240
625000
3000
Wówczas zapytali, "No a ten przerażający bogaty facet w tym filmie?"
10:47
Is that you?"
241
629000
2000
Czy to ty?"
10:49
I said, "Well, you know, it's just a movie! Come on."
242
631000
2000
Opowiedziałem, no wiecie, to tylko film! Przestańcie już!
10:51
(Laughter)
243
633000
4000
(Śmiech)
10:55
So, the SETI Institute,
244
637000
2000
Więc, instytut SETI,
10:57
with a little bit of help from me, and a lot of help from Paul Allen
245
639000
2000
z pewną moją pomocą i z duża pomocą od Paula Allena
10:59
and a variety of other people,
246
641000
2000
i wielu innych ludzi,
11:01
is building a dedicated radio telescope
247
643000
2000
buduje wyspecjalizowany radioteleskop
11:03
in Hat Creek, California,
248
645000
2000
w Hat Creek w Kaliforni
11:05
so they can do this SETI work.
249
647000
2000
by można było pracować nad SETI.
11:08
Now, I travel a lot, and I change cell phones a lot,
250
650000
2000
Dużo podróżuję i zmieniam często telefony komórkowe
11:10
and the one person who always gets updated
251
652000
2000
i jedna osoba która zawsze dostaje
11:12
on all my cell phones and pagers and everything else
252
654000
3000
mój nowy numer telefonu, pagera i tak dalej
11:15
is Jill, because I really don't want to miss
253
657000
2000
to Jill, ponieważ naprawdę nie chce przegapić
11:17
"the call."
254
659000
2000
tego "Telefonu"
11:19
(Laughter)
255
661000
2000
(Śmiech)
11:21
I mean, can you imagine? E.T.'s phoning home,
256
663000
2000
No wyobrażacie sobie? ET dzwoni do domu,
11:23
and I'm not, like, there? You know, horrible!
257
665000
3000
a ja o tym nie wiem? Po prostu straszne!
11:27
So, I do a lot of work on dinosaurs.
258
669000
2000
Więc, dużo pracuję nad dinozaurami.
11:30
I'm known to TEDsters as the guy that has sex with dinosaurs.
259
672000
3000
Jestem znany pomiędzy ludźmi z TED jako ten facet który uprawiał seks z dinozaurami.
11:33
And I resemble that remark.
260
675000
2000
I zapamiętałem ten komentarz.
11:36
I'm going to talk about a different aspect of dinosaurs,
261
678000
2000
Będę teraz mówił o innym aspekcie dinozaurów,
11:38
which is the finding of them.
262
680000
3000
mam na myśli znajdywanie ich.
11:41
Now, to find dinosaurs, you hike around in horrible conditions
263
683000
3000
Więc, by znaleźć dinozaura, wędrujesz w strasznych warunkach
11:44
looking for a dinosaur.
264
686000
2000
szukając dinozaura.
11:46
It sounds really dumb, but that's what it is.
265
688000
2000
To brzmi naprawdę głupio, ale tak to jest.
11:48
It's horrible conditions, because
266
690000
2000
A te straszne warunki stąd, że
11:50
wherever you have nice weather,
267
692000
2000
tam gdzie są przyjazne warunki atmosferyczne
11:52
plants grow,
268
694000
2000
rosną rośliny.
11:54
and you don't get any erosion, and you don't see any dinosaurs.
269
696000
2000
I nie znajdziesz erozji i nie zobaczysz żadnych dinozaurów.
11:56
So, you always find dinosaurs
270
698000
2000
Więc zawsze się znajduje dinozaury
11:59
in deserts or badlands,
271
701000
2000
na pustyniach czy nieużytkach --
12:01
areas that have very little plant growth
272
703000
2000
obszarach o bardzo ubogiej florze,
12:03
and have flash floods in the spring.
273
705000
2000
gdzie wiosną występują nagłe powodzie.
12:05
You know, skiers pray for snow?
274
707000
2000
No wiecie, narciarze modlą się o śnieg?
12:07
Paleontologists pray for erosion.
275
709000
2000
Paleontolodzy modlą się o erozję.
12:10
So, you hike around
276
712000
2000
Więc wędrujesz sobie
12:12
and -- this is after you dig them up, they look like this.
277
714000
3000
i -- jak już je wykopiesz --one wyglądają tak.
12:15
You hike around, you see something like this.
278
717000
2000
Wędrujesz sobie i widzisz coś takiego.
12:17
Now, this is something I found, so look at it very closely here.
279
719000
3000
Tak, to jest coś co ja znalazłem, więc popatrzcie bardzo uważnie tutaj.
12:20
You've got this bentonite clay,
280
722000
3000
Tu jest glina bentonitowa
12:23
which is -- sort of swells up and expands.
281
725000
3000
która -- tak jakby nabrzmiewa i rozszerza się.
12:26
And there's some stuff poking out. So, you look at that,
282
728000
2000
I jakieś rzeczy wystają. Więc patrzysz na to,
12:28
and you look up close, and you say,
283
730000
2000
przyglądasz się z bliska i mówisz,
12:30
"Well, gee, that's kind of interesting. What are all of these pieces?"
284
732000
4000
"Hmm, no tak, to chyba jest interesujące - czym są te wszystkie kawałki?"
12:35
Well, if you look closely, you can recognize, actually,
285
737000
2000
No więc, jeżeli popatrzysz uważnie, możesz rozpoznać
12:37
from the shape, that these are skull fragments.
286
739000
3000
z kształtu, że to są fragmenty czaszki.
12:40
And then when you look at this,
287
742000
2000
I wówczas spoglądasz na to,
12:42
you say, "That's a tooth.
288
744000
2000
i mówisz, "To jest ząb.
12:44
It's a big tooth."
289
746000
2000
To jest duży ząb."
12:46
It's about the size of a banana.
290
748000
3000
Mniej więcej wielkości banana.
12:49
It has a big serration on the edge.
291
751000
2000
I ma duże ząbkowanie na krawędzi.
12:51
This is what Tyrannosaurus rex looks like in the ground.
292
753000
3000
Tak właśnie wygląda Tyranozaur Rex w ziemi.
12:54
And this is what it's like to find a Tyrannosaurus rex,
293
756000
3000
I tak to jest gdy się znajdzie Tyranozaura Rexa,
12:57
which I was lucky enough to do a few years ago.
294
759000
3000
co mi się szczęśliwie przytrafiło parę lat temu.
13:01
Now, this is what Tyrannosaurus rex looks like in my living room.
295
763000
3000
A tak Tyranozaur Rex wygląda w moim salonie.
13:07
Not the same one, actually. This is a cast, which I had bought,
296
769000
3000
To nie jest ten sam, dokładnie mówiąc. To jest odlew który kupiłem.
13:10
and then, after buying the cast, I found my own,
297
772000
2000
I później, po kupieniu odlewu, znalazłem własnego.
13:12
and I don't have room for two.
298
774000
2000
ale nie mam miejsca na dwa.
13:16
You know.
299
778000
2000
No wiecie.
13:18
So, the thing that's wonderful for me about finding dinosaurs
300
780000
3000
Więc fantastyczne dla mnie w znajdowaniu dinozaurów jest to,
13:21
is that it is both an intellectual thing,
301
783000
3000
że jest to zarówno ćwiczenie intelektualne,
13:24
because you're trying to reconstruct the environment
302
786000
3000
ponieważ starasz się odbudować środowisko
13:27
of millions of years ago.
303
789000
2000
sprzed milionów lat.
13:29
It's something that can inform all sorts of science
304
791000
2000
To może dostarczyć wiadomości dla wszystkich nauk
13:31
in unexpected ways.
305
793000
2000
w niespodziewany sposób.
13:33
The study of dinosaurs led to the realization
306
795000
3000
Badania dinozaurów doprowadziły do zdania sobie sprawy, że
13:36
that there's a problem with asteroid impact,
307
798000
2000
istnieje problem z uderzeniem asteroidy
13:38
for example.
308
800000
2000
dla przykładu.
13:40
The study of dinosaurs may, literally,
309
802000
2000
Badania dinozaurów mogą dosłownie
13:42
one day save the planet.
310
804000
2000
pewnego dnia uratować naszą planetę.
13:44
Study of the ancient climate is very important.
311
806000
1000
Badania klimatu z czasów dinozaurów są bardzo ważne.
13:46
In fact, the Mesozoic, when dinosaurs lived,
312
808000
2000
W rzeczy samej, w Mezozoiku, gdy żyły dinozaury,
13:48
had much higher CO2 than today,
313
810000
2000
było dużo więcej CO2 niż dziś,
13:50
was much warmer than today, and is one of the interesting proof points
314
812000
3000
było dużo cieplej niż dziś i to jest jeden z interesujących dowodów
13:53
for the effects of CO2 on climate.
315
815000
3000
na wpływ CO2 na klimat.
13:57
But, besides being intellectually
316
819000
3000
Ale, będąc nie tylko intelektualnie
14:00
and scientifically interesting, it's also very different
317
822000
3000
i naukowo interesującym, jest zupełnie inne
14:03
than the other things I do, because you get to hike around in the badlands.
318
825000
3000
od pozostałych zajęć jakimi się zajmuję, ponieważ zmusza cię do wędrówek po dzikich terenach.
14:07
This is actually what most dinosaur research looks like.
319
829000
2000
To właśnie tak wygląda większość badań nad dinozaurami.
14:09
This is one of my papers: "A pygostyle from a non-avian theropod."
320
831000
4000
To jest jeden z moich artykułów "Pygostyl z nie-latającego Teropoda."
14:13
It's not as gripping as dinosaur sex,
321
835000
2000
Ale to nie jest tak wciągający temat jak seks z dinozaurami,
14:15
so we're not going to go into it further.
322
837000
2000
więc nie będziemy się w niego zagłębiać.
14:18
Now, I'm also really big on photography.
323
840000
3000
Dodatkowo, jestem bardzo zainteresowany fotografią.
14:21
I travel all over the world taking pictures --
324
843000
3000
Podróżuję po całym świecie robiąc zdjęcia --
14:25
some of them good, most of them not.
325
847000
2000
niektóre dobre, większość nie.
14:27
These days, bits are cheap. Unfortunately, that means
326
849000
2000
Dzisiaj karty pamięci są tanie. Niestety, to znaczy, że
14:29
you've got to spend more time sorting through them.
327
851000
3000
musisz spędzić więcej czasu przeglądając je.
14:33
Here's a picture I took in the Falkland Islands
328
855000
2000
Oto zdjęcie jakie zrobiłem na Falklandach
14:35
of king penguins on a beach.
329
857000
2000
pingwinom królewskim na plaży.
14:39
Here's a picture I took in Alaska, a few years ago, of Orcas.
330
861000
3000
A to zdjęcie jakie zrobiłem na Alasce parę lat temu, to są orki.
14:42
I'd gone up to photograph Orcas,
331
864000
2000
Wypłynąłem robić zdjęcia orkom
14:44
and we had looked for a week,
332
866000
2000
i szukaliśmy przez tydzień
14:46
and we hadn't seen a damn Orca.
333
868000
2000
i nie widzieliśmy nawet jednej cholernej orki.
14:48
And the last day, the sun comes out,
334
870000
2000
I ostatniego dnia, słońce wschodzi,
14:50
the Orcas come, they're right by the boat. It's fantastic.
335
872000
3000
i orki przypływają, są zaraz obok łodzi. To fantastyczne.
14:53
And I get lots of pictures like this.
336
875000
3000
Zrobiłem mnóstwo takich zdjęć.
14:56
Then, a little bit later,
337
878000
2000
Wówczas, parę chwil później
14:58
I start getting some pictures like this.
338
880000
2000
zacząłem robić takie zdjęcia.
15:00
Now, to a human audience, I need to explain that
339
882000
3000
Więc, muszę wyjaśnić ludzkiej widowni, że
15:04
if Penthouse magazine had a marine mammal edition,
340
886000
3000
jeżeli miesięcznik Penthouse miałby wydanie o ssakach morskich,
15:07
this would be the centerfold.
341
889000
3000
to byłoby to na rozkładówce.
15:11
It's true.
342
893000
2000
To prawda.
15:13
So, there's more and more activity near the boat,
343
895000
2000
Więc, jest coraz więcej i więcej ożywienia niedaleko łodzi,
15:15
and all of a sudden somebody shouts,
344
897000
2000
i nagle ktoś krzyczy:
15:17
"What's that in the water?"
345
899000
3000
"Co to jest tam w wodzie?"
15:21
I said, "Well, I think that's what you call a free willy."
346
903000
3000
a ja na to "No wiesz, myślę że można to nazwać Free Willy." (nieprzetłumaczalna gra słów)
15:24
(Laughter)
347
906000
4000
(Śmiech)
15:28
There's a variety of things you can learn from watching whales have sex.
348
910000
3000
Można nauczyć się przeróżnych rzeczy oglądając wieloryby uprawiające seks.
15:31
(Laughter)
349
913000
3000
(Śmiech)
15:34
The first thing you learn
350
916000
2000
Pierwsze, co można zrozumieć
15:36
is the overwhelming importance of hands.
351
918000
3000
to ogromne znaczenie dłoni.
15:39
They don't have them.
352
921000
2000
One ich nie mają.
15:41
(Laughter)
353
923000
2000
(Śmiech)
15:43
I think Paul Simon is in the audience,
354
925000
2000
Wydaje mi się, że Paul Simon jest dziś na widowni,
15:45
and he has --
355
927000
2000
i on
15:47
he may not realize it, but he wrote a song all about whale sex,
356
929000
3000
być może nie zdaje sobie z tego sprawy, ale napisał cała piosenkę o seksie wielorybów:
15:50
"Slip-Slidin' Away."
357
932000
3000
"Slip-slidin' away."
15:53
That's kind of what it's like.
358
935000
2000
To mniej więcej tak właśnie działa.
15:56
The other interesting thing that I learned about whale sex:
359
938000
3000
Inny interesujący fakt, jaki poznałem o seksie wielorybów:
16:00
they curl their toes too.
360
942000
3000
one też zaciskają swoje paluchy.
16:03
(Laughter)
361
945000
3000
(Śmiech)
16:06
So --
362
948000
2000
Więc --
16:08
where do you go putting all of these disparate pieces together?
363
950000
3000
co wyniknie jak się te wszystkie elementy połączy?
16:11
You know, there's a tremendous amount of wisdom
364
953000
2000
Wiecie, jest ogromna mądrość
16:13
in finding a great thing, passion in life,
365
955000
4000
w znalezieniu jednej najważniejszej rzeczy, pasji w życiu
16:17
and focusing all your energy on it,
366
959000
3000
i skupieniu całej swojej energii na niej,
16:20
and I've never been able to do that.
367
962000
2000
a ja nigdy nie byłem w stanie tego zrobić.
16:22
I just -- you know, because, yes,
368
964000
3000
Ja po prostu -- wiecie, no dobrze
16:25
I'll focus passion on something,
369
967000
2000
skupie się na czymś,
16:27
but then there will be something else, and then there's something else again.
370
969000
2000
ale wówczas coś innego się pojawi, i potem coś jeszcze innego.
16:29
And for a long time I fought this, and I thought,
371
971000
2000
I przed długi czas walczyłem z tym i myślałem,
16:31
"Well, gee, I really ought to buckle down."
372
973000
2000
"No dobra, naprawdę muszę przyłożyć się do tego."
16:33
And you know, when I was at Microsoft,
373
975000
2000
I gdy pracowałem w Microsoft,
16:35
that was so engrossing,
374
977000
2000
to było tak absorbujące
16:37
and the whole industry was expanding so much,
375
979000
3000
i cała branża się tak dynamicznie rozwijała,
16:40
that it did tend to crowd out most of the other things in my life.
376
982000
4000
że to skłoniło mnie do wypchnięcia większości innych rzeczy z mojego życia.
16:44
But ultimately,
377
986000
2000
Lecz w końcu
16:46
I decided
378
988000
2000
zdecydowałem,
16:48
that what I really ought to do is not fight being who I am,
379
990000
3000
że, to co naprawdę powinienem zrobić, to nie walczyć z tym kim jestem
16:51
but embrace it.
380
993000
2000
ale przyjąć to.
16:53
And say, "Yeah, you know, I --
381
995000
2000
I mówię: "No tak, wiecie --
16:55
this whole talk has been a mile wide and an inch deep,
382
997000
3000
w tej pogadance pewnie potraktowałem te wszystkie tematy trochę po łebkach
16:58
but that's really what works for me."
383
1000000
3000
ale to ja tak właśnie to chciałem zrobić."
17:01
And regardless of whether it's nuclear reactors
384
1003000
2000
I niezależnie czy chodzi o reaktory atomowe lub metamateriały
17:03
or metamaterials or whale sex,
385
1005000
2000
czy seks wielorybów,
17:07
the common -- or lowest common denominator -- is me.
386
1009000
3000
wspólny -- a może najniższy mianownik - to ja.
17:10
That's it, thank you.
387
1012000
2000
To tyle, dziękuje.
17:12
(Applause)
388
1014000
3000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Nathan Myhrvold - PolymathNathan Myhrvold is a professional jack-of-all-trades. After leaving Microsoft in 1999, he's been a world barbecue champion, a wildlife photographer, a chef, a contributor to SETI, and a volcano explorer.
Why you should listen
Since leaving his post as Microsoft's Chief Technology Officer in 1999 (with fortune in tow), Nathan Myhrvold has been a professional exemplar of the spirit of the "Renaissance Man," proudly following his interests wherever they've led. His dispersed passions have triggered an impressive list of accomplishments, including world barbecue championships, major archeological finds (several Tyrannosaurus rex skeletons), prize-winning wildlife photography, building a section of Babbage's Difference Engine #2, s, and a new and consuming interest in the sous-vide cooking technique.
Malcolm Gladwell's 2008 New Yorker profile of him revealed an impish but truly inspired character whose latest company, Intellectual Ventures -- which brainstorms and patents a wide array of inventions -- has been accused in some quarters of acting like a 'patent troll' but is described by Myhrvold as "a disruptive organization providing an efficient way for patent holders to get paid for the inventions they own, and... for technology companies to gain easy access to the invention rights they need." After funding big-vision projects such as the Allen Telescope Array, exploring active volcanoes and investigating penguin digestion, Myhrvold insists that his hobbies aren't as discursive as they seem. They do have a common denominator, after all: him.
Nathan Myhrvold | Speaker | TED.com