TEDIndia 2009
Kavita Ramdas: Radical women, embracing tradition
Kavita Ramdas: Radykalne kobiety opowiadające się za tradycją.
Filmed:
Readability: 4.4
589,855 views
Jaki jest obraz kobiety z uprawnieniami? Czy może ona nosić burkę, chustę, sari? Kavita Ramdas opowiada o trzech niewykłych kobietach, które czczą swoje dziedzictwo kulturowe jednocześnie robiąc wszystko, aby zreformować jego despotyczne tradycje.
Kavita Ramdas - Philanthropist
Kavita Ramdas directs the Global Fund for Women, the largest foundation in the world supporting women's human rights across all borders. Full bio
Kavita Ramdas directs the Global Fund for Women, the largest foundation in the world supporting women's human rights across all borders. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Salaam. Namaskar.
0
1000
2000
Salaam. Namaskar.
00:18
Good morning.
1
3000
2000
Dzień dobry.
00:20
Given my TED profile, you might be expecting
2
5000
2000
Biorąc pod uwagę mój profil możecie Państwo spodziewać się,
00:22
that I'm going to speak to you about
3
7000
2000
że będę mówić o
00:24
the latest philanthropic trends --
4
9000
2000
najnowszych filantropijnych trendach,
00:26
the one that's currently got Wall Street
5
11000
2000
które obecnie wrzą na Wall Street
00:28
and the World Bank buzzing --
6
13000
2000
i w Banku Światowym,
00:30
how to invest in women,
7
15000
2000
jak zainwestować w kobiety,
00:32
how to empower them, how to save them.
8
17000
3000
jak zapewnić im więcej uprawnień, jak je ocalić.
00:35
Not me.
9
20000
2000
To temat nie dla mnie.
00:37
I am interested in how women
10
22000
2000
Ja jestem ciekawa jak kobiety
00:39
are saving us.
11
24000
2000
ocalają nas.
00:41
They're saving us by redefining and re-imagining
12
26000
3000
Ocalają nas poprzez przedefiniowywanie i przewyobrażenie
00:44
a future that defies and blurs
13
29000
3000
przyszłości, która wymyka się i zaciera
00:47
accepted polarities,
14
32000
2000
przyjęte różnice,
00:49
polarities we've taken for granted for a long time,
15
34000
3000
różnice, które braliśmy za oczywiste przez długi czas.
00:52
like the ones between modernity and tradition,
16
37000
3000
Różnice pomiędzy nowoczesnością i tradycją,
00:55
First World and Third World,
17
40000
3000
pomiędzy krajami świata rozwiniętego, a krajami rozwijającymi się
00:58
oppression and opportunity.
18
43000
2000
pomiędzy opresją, a możliwością.
01:00
In the midst of the daunting challenges
19
45000
2000
W dobie trudnych wyzwań
01:02
we face as a global community,
20
47000
2000
z jakimi mamy do czynienia jako globalne społeczeństwo
01:04
there's something about
21
49000
2000
jest coś w
01:06
this third way raga
22
51000
2000
tym trzecim sposobie
01:08
that is making my heart sing.
23
53000
2000
co powoduje, że moje serce się raduje.
01:10
What intrigues me most
24
55000
2000
Najbardziej mnie intryguje to
01:12
is how women are doing this,
25
57000
2000
jak kobiety to robią
01:14
despite a set of paradoxes
26
59000
2000
pomimo wielu paradoksów,
01:16
that are both frustrating and fascinating.
27
61000
3000
które są frustrujące i jednocześnie fascynujące.
01:19
Why is it that women are, on the one hand,
28
64000
3000
Dlaczego jest tak, że kobiety - z jednej strony -
01:22
viciously oppressed by cultural practices,
29
67000
3000
okrutnie prześladowane przez kulturowe praktyki
01:25
and yet at the same time,
30
70000
2000
jednocześnie
01:27
are the preservers of cultures in most societies?
31
72000
3000
są osobami podtrzymującymi te tradycje w większości społeczeństw?
01:30
Is the hijab or the headscarf
32
75000
2000
Czy chusta lub szal okrywający głowę są
01:32
a symbol of submission
33
77000
2000
symbolem poddaństwa, posłuszeństwa
01:34
or resistance?
34
79000
2000
czy oporu?
01:36
When so many women and girls
35
81000
3000
W sytuacji kiedy wiele kobiet i dziewcząt
01:39
are beaten, raped, maimed
36
84000
2000
jest bitych, gwałconych, okaleczanych
01:41
on a daily basis
37
86000
2000
na codzień,
01:43
in the name of all kinds of causes --
38
88000
2000
w imię różnych celów
01:45
honor, religion, nationality --
39
90000
2000
honoru, religii, narodowości,
01:47
what allows women to replant trees,
40
92000
3000
co pozwala im na przesadzanie drzew,
01:50
to rebuild societies,
41
95000
2000
na odbudowywanie społeczeństw,
01:52
to lead radical, non-violent movements
42
97000
2000
na prowadzenie radykalnych, ruchów bez przemocy
01:54
for social change?
43
99000
2000
na rzecz zmian społecznych?
01:56
Is it different women
44
101000
2000
Czy są to różne kobiety,
01:58
who are doing the preserving and the radicalizing?
45
103000
3000
z których jedne zajmują się podtrzymywaniem tradycji, a inne radykalizacją?
02:01
Or are they one and the same?
46
106000
2000
Czy są to jedne i te same?
02:03
Are we guilty, as Chimamanda Adichie reminded us
47
108000
3000
Czy jesteśmy winni, jak Chimamanda Adichie nam przypomniała
02:06
at the TED conference in Oxford,
48
111000
2000
na konferencji TED w Oxfordzie,
02:08
of assuming that there is a single story
49
113000
3000
przyjmowania, że jest to pojedyńcza historia
02:11
of women's struggles for their rights
50
116000
2000
kobiet walczących o swoje prawa,
02:13
while there are, in fact, many?
51
118000
2000
kiedy w rzeczywistości takich historii jest wiele.
02:15
And what, if anything,
52
120000
2000
I co, jeśli w ogóle,
02:17
do men have to do with it?
53
122000
2000
mają z tym wspólnego mężczyźni?
02:19
Much of my life has been a quest
54
124000
2000
Większość mojego życia to poszukiwanie
02:21
to get some answers to these questions.
55
126000
3000
odpowiedzi na te pytania.
02:24
It's taken me across the globe
56
129000
2000
Poszukiwanie to
02:26
and introduced me to some amazing people.
57
131000
2000
zaprowadziło mnie do wielu niesamowitych ludzi na całym świecie.
02:28
In the process, I've gathered a few fragments
58
133000
3000
W trakcie procesu poszukiwania, zebrałam kilka faktów,
02:31
that help me shed some light on this puzzle.
59
136000
3000
które pomogły mi rzucić światło na tę zagadkę.
02:34
Among those who've helped open my eyes
60
139000
2000
Pośród tych, którzy pomogli otworzyć moje oczy na
02:36
to a third way
61
141000
2000
trzeci sposób
02:38
are: a devout Muslim in Afghanistan,
62
143000
3000
są pobożni Muzułmanie z Afganistanu,
02:41
a group of harmonizing lesbians in Croatia
63
146000
3000
grupa harmonizujących lesbijek z Chorwacji,
02:44
and a taboo breaker in Liberia.
64
149000
3000
i osoba łamiąca zasady z Liberii.
02:47
I'm indebted to them,
65
152000
2000
Jestem im wdzięczna
02:49
as I am to my parents,
66
154000
2000
jak i moim rodzicom,
02:51
who for some set of misdemeanors in their last life,
67
156000
3000
którzy z jakiś określonych wykroczeń w poprzednim życiu
02:54
were blessed with three daughters in this one.
68
159000
3000
w tym, zostali błogosławieni trzema córkami.
02:57
And for reasons equally unclear to me,
69
162000
2000
I z powodów równie niejasnych dla mnie
02:59
seem to be inordinately proud of the three of us.
70
164000
3000
wydają się być niezwykle dumni z nas trzech.
03:03
I was born and raised here in India,
71
168000
2000
Urodziłam się i wychowałam tutaj w Indiach.
03:05
and I learned from an early age
72
170000
2000
Od wczesnego wieku uczyłam się,
03:07
to be deeply suspicious of the aunties and uncles
73
172000
3000
aby być bardzo podejrzliwą wobec cioć i wujków,
03:10
who would bend down, pat us on the head
74
175000
2000
którzy nachylając się nad nami, klepiąc po głowie
03:12
and then say to my parents
75
177000
2000
mówili do naszych rodziców
03:14
with no problem at all,
76
179000
2000
bez żadnych oprów,
03:16
"Poor things. You only have three daughters.
77
181000
3000
"Biedactwa. Macie tylko trzy córki.
03:19
But you're young, you could still try again."
78
184000
3000
Ale jesteście młodzi. Możecie nadal próbować."
03:22
My sense of outrage
79
187000
2000
Moje poczucie oburzenia
03:24
about women's rights
80
189000
2000
co do praw kobiet
03:27
was brought to a boil when I was about 11.
81
192000
3000
zostało doprowadzone do wrzenia kiedy miałam mniej więcej 11 lat.
03:30
My aunt, an incredibly articulate
82
195000
2000
Moja ciocia, niesamowicie elokwentna
03:32
and brilliant woman,
83
197000
2000
i błyskotliwa kobieta
03:34
was widowed early.
84
199000
3000
przedwcześnie owdowiała.
03:37
A flock of relatives descended on her.
85
202000
3000
Grupa krewnych niespodziewanie zaatakowała ją.
03:40
They took off her colorful sari.
86
205000
2000
Zabrali jej kolorowe sari.
03:42
They made her wear a white one.
87
207000
3000
Zmusili ją do noszenia białego.
03:45
They wiped her bindi off her forehead.
88
210000
3000
Starli jej bindi (świętą kropkę) z czoła.
03:48
They broke her bangles.
89
213000
2000
Zniszczyli jej bransoletki.
03:50
Her daughter, Rani,
90
215000
2000
Jej córka, Rani,
03:52
a few years older than me,
91
217000
2000
kilka lat starsza ode mnie
03:54
sat in her lap bewildered,
92
219000
2000
siedziała jej na kolanach, oszołomiona,
03:56
not knowing what had happened
93
221000
2000
nie wiedząc co się stało
03:58
to the confident woman
94
223000
2000
z tą pewną siebie kobietą,
04:00
she once knew as her mother.
95
225000
2000
którą kiedyś była jej matka.
04:02
Late that night, I heard my mother
96
227000
2000
Później tej nocy słyszałam moją matkę
04:04
begging my father,
97
229000
2000
błagającą mojego ojca
04:06
"Please do something Ramu. Can't you intervene?"
98
231000
3000
"Proszę Ramu zrób coś. Czy nie możemy zainterweniować?"
04:09
And my father, in a low voice, muttering,
99
234000
3000
A mój ojciec, szeptem mruknął
04:13
"I'm just the youngest brother, there's nothing I can do.
100
238000
3000
"Jestem tylko młodszym bratem, nic nie mogę zrobić.
04:16
This is tradition."
101
241000
2000
Taka jest tradycja."
04:18
That's the night I learned the rules
102
243000
2000
Tej nocy nauczyłam się zasad,
04:20
about what it means to be female in this world.
103
245000
3000
które mówią o tym co znaczy być kobietą na tym świecie.
04:24
Women don't make those rules,
104
249000
2000
Kobiety nie tworzą tych zasad,
04:26
but they define us, and they define
105
251000
2000
ale one nas definiują i definiują
04:28
our opportunities and our chances.
106
253000
2000
nasze szanse i nasze nadzieje.
04:30
And men are affected by those rules too.
107
255000
3000
A i mężczyźni odczuwają skutek tych zasad.
04:33
My father, who had fought in three wars,
108
258000
3000
Mój ojciec, który walczył w trzech wojnach,
04:37
could not save his own sister
109
262000
2000
nie mógł ocalić swojej siostry
04:39
from this suffering.
110
264000
2000
od tych cierpień.
04:45
By 18,
111
270000
2000
Do osiemnastego roku życia,
04:47
under the excellent tutelage of my mother,
112
272000
2000
pod doskonałą kuratelą mojej matki,
04:49
I was therefore, as you might expect,
113
274000
2000
stałam się, jak można było się tego spodziewać,
04:51
defiantly feminist.
114
276000
2000
buntowniczo feministyczna.
04:53
On the streets chanting,
115
278000
2000
Skandując na ulicach,
04:55
"[Hindi]
116
280000
2000
(język Hindi)
04:57
[Hindi]
117
282000
2000
(język Hindi)
04:59
We are the women of India.
118
284000
3000
" Jesteśmy kobietami Indii.
05:02
We are not flowers, we are sparks of change."
119
287000
2000
Nie jesteśmy kwiatami, jesteśmy iskrami zmian."
05:04
By the time I got to Beijing in 1995,
120
289000
3000
Kiedy dotarłam do Pekinu w 1995
05:07
it was clear to me, the only way
121
292000
2000
było dla mnie jasne, że jedynym sposobem
05:09
to achieve gender equality
122
294000
2000
osiągnięcia równości płci
05:11
was to overturn centuries
123
296000
2000
było obalenie czasów
05:13
of oppressive tradition.
124
298000
2000
uciskającej tradycji.
05:15
Soon after I returned from Beijing,
125
300000
2000
Wkrótce po powrocie z Pekinu
05:17
I leapt at the chance to work for this wonderful organization,
126
302000
3000
skwapliwe skorzystałam z okazji pracowania dla wspaniałej organizacji,
05:20
founded by women,
127
305000
2000
założonej przez kobiety
05:22
to support women's rights organizations around the globe.
128
307000
3000
w celu wspierania organizacji praw kobiet na całym świecie.
05:27
But barely six months into my new job,
129
312000
2000
Po zaledwie sześciu miesiącach pracy
05:29
I met a woman
130
314000
2000
poznałam kobietę,
05:31
who forced me to challenge all my assumptions.
131
316000
3000
która zmusiła mnie do poddanina wątpliwości moich założeń.
05:34
Her name is Sakena Yacoobi.
132
319000
2000
Ta kobieta to Sakena Yacoobi.
05:38
She walked into my office
133
323000
2000
Weszła do mojego biura
05:40
at a time when no one knew
134
325000
2000
w czasach kiedy nikt nie wiedział
05:42
where Afghanistan was in the United States.
135
327000
3000
w Stanach Zjednoczonych gdzie znajduje się Afganistan.
05:47
She said to me, "It is not about the burka."
136
332000
3000
I powiedziała mi " To nie ma nic wspólnego z burką."
05:50
She was the most determined advocate
137
335000
2000
Była najbardziej stanowczym adwokatem
05:52
for women's rights I had ever heard.
138
337000
2000
praw kobiet o jakim kiedykolwiek słyszałam.
05:54
She told me women were running underground schools
139
339000
3000
Powiedziła mi o kobietach prowadzących podziemne szkoły
05:57
in her communities inside Afghanistan,
140
342000
3000
w jej środowisku w Afganistanie,
06:00
and that her organization, the Afghan Institute of Learning,
141
345000
2000
i że organizacja, Afganistański Instytut na rzecz Nauki,
06:02
had started a school in Pakistan.
142
347000
3000
założył szkołę w Pakistanie.
06:05
She said, "The first thing anyone who is a Muslim knows
143
350000
3000
Powiedziała " Pierwszą rzeczą jaką każdy muzułmanin wie
06:09
is that the Koran requires
144
354000
3000
jest to, że Koran wymaga
06:12
and strongly supports literacy.
145
357000
3000
i mocno wspiera umiejętność czytania i pisania.
06:15
The prophet wanted every believer
146
360000
2000
Prorok pragnął, aby każdy wierzący
06:17
to be able to read the Koran for themselves."
147
362000
2000
umiał sam przeczytać Koran."
06:19
Had I heard right?
148
364000
2000
Czy dobrze usłyszłam?
06:21
Was a women's rights advocate
149
366000
2000
Czy adwokat praw kobiet
06:23
invoking religion?
150
368000
3000
odwoływał się do religii?
06:26
But Sakena defies labels.
151
371000
2000
Ale Safena przeciwstawia się etykietom.
06:28
She always wears a headscarf,
152
373000
3000
Zawsze nosi szal na głowie.
06:31
but I've walked alongside with her on a beach
153
376000
2000
Ale ja spacerowałam z nią na plaży,
06:33
with her long hair flying in the breeze.
154
378000
3000
a jej długie włosy powiewały na wietrze.
06:36
She starts every lecture with a prayer,
155
381000
2000
Każdy wykład zaczyna modlitwą,
06:38
but she's a single, feisty,
156
383000
3000
ale jest samotną, przebojową,
06:41
financially independent woman
157
386000
2000
finansowo niezależną kobietą
06:43
in a country where girls are married off at the age of 12.
158
388000
3000
w kraju gdzie dziewczęta są zamężne w wieku 12 lat.
06:46
She is also immensely pragmatic.
159
391000
3000
Jest również niesamowicie pragmatyczna.
06:50
"This headscarf and these clothes," she says,
160
395000
3000
"Ten szal na głowie i ten ubiór", mówi,
06:53
"give me the freedom to do what I need to do
161
398000
3000
"daje mi wolność robienia tego co muszę robić
06:56
to speak to those whose support and assistance
162
401000
2000
do rozmawiania z tymi, których wsparcie i pomoc
06:58
are critical for this work.
163
403000
3000
jest niezbędna dla tej pracy.
07:01
When I had to open the school in the refugee camp,
164
406000
2000
Kiedy musiałam otworzyć szkołę w obozie dla uchodźców,
07:03
I went to see the imam.
165
408000
2000
poszłam na spotkanie z imamem.
07:05
I told him, 'I'm a believer, and women and children
166
410000
3000
Powiedziałam mu, " Jestem osobą wierzącą, zarówno kobiety jak i dzieci
07:08
in these terrible conditions
167
413000
2000
w tych okropnych okolicznościach
07:10
need their faith to survive.'"
168
415000
3000
potrzebują wiary, aby przetrwać."
07:13
She smiles slyly.
169
418000
2000
Uśmiechnęła się figlarnie.
07:15
"He was flattered.
170
420000
2000
"Był zaszczycony.
07:17
He began to come twice a week to my center
171
422000
3000
Przychodził dwa razy w tygodniu do mojego centrum,
07:20
because women could not go to the mosque.
172
425000
2000
ponieważ kobiety nie mogły chodzić do meczetu.
07:22
And after he would leave,
173
427000
2000
Po jego wyjsciu
07:24
women and girls would stay behind.
174
429000
2000
kobiety i dziewczynki zostawały.
07:26
We began with a small literacy class
175
431000
2000
Zaczęliśmy od lekcji
07:28
to read the Koran,
176
433000
2000
czytania Koranu,
07:30
then a math class, then an English class, then computer classes.
177
435000
3000
potem lekcji matematyki, angielskiego i informatyki.
07:33
In a few weeks, everyone in the refugee camp
178
438000
3000
W ciągu kilku tygodni, każdy w obozie
07:36
was in our classes."
179
441000
2000
uczęszczał na nasze zajęcia."
07:38
Sakena is a teacher
180
443000
3000
Sakena jest nauczycielką
07:41
at a time when to educate women
181
446000
3000
w czasach kiedy edukacja kobiet
07:44
is a dangerous business in Afghanistan.
182
449000
2000
jest niebezpieczną rzeczą w Afganistanie.
07:46
She is on the Taliban's hit list.
183
451000
3000
Jest na Talibańskiej liście osób na odstrzał.
07:49
I worry about her every time she travels across that country.
184
454000
3000
Martwię się o nią za każdym razem kiedy podróżuje po kraju.
07:52
She shrugs when I ask her about safety.
185
457000
3000
Wzrusza ramionami kiedy pytam ją o bezpieczeństwo.
07:55
"Kavita jaan, we cannot allow ourselves to be afraid.
186
460000
3000
"Kavita Jan, nie możemy sobie pozwolić na strach.
07:58
Look at those young girls who go back to school
187
463000
2000
Popatrz na te dziewczęta wracające do szkół
08:00
when acid is thrown in their face."
188
465000
2000
pomimo twarzy polanych kwasem."
08:02
And I smile, and I nod,
189
467000
2000
Uśmiecham się i przytakuję,
08:04
realizing I'm watching women and girls
190
469000
2000
zdając sobie sprawę z tego, że obserwuję kobiety i dziewczęta
08:06
using their own religious traditions and practices,
191
471000
3000
stosujące religijną tradycję i praktykę,
08:09
turning them into instruments
192
474000
2000
zmieniającą je w narzędzia
08:11
of opposition and opportunity.
193
476000
3000
opozycji i szansy.
08:14
Their path is their own
194
479000
2000
Ich ścieżka jest ich własną
08:16
and it looks towards an Afghanistan
195
481000
3000
i prowadzi do Afganistanu,
08:19
that will be different.
196
484000
2000
który stanie się inny.
08:21
Being different is something the women
197
486000
2000
Bycie odmiennym jest czymś co kobiety
08:23
of Lesbor in Zagreb, Croatia
198
488000
2000
z Zagrzabia w Chorwacji
08:25
know all too well.
199
490000
2000
znają bardzo dobrze.
08:27
To be a lesbian, a dyke,
200
492000
2000
Bycie lesbijką, lesbą
08:29
a homosexual
201
494000
2000
homoseksualistą
08:31
in most parts of the world, including right here
202
496000
2000
w większości części świata, włącznie
08:33
in our country, India,
203
498000
2000
z naszym krajem, Indiami
08:35
is to occupy a place of immense discomfort
204
500000
2000
jest zajmowaniem miejsca niesamowitego dyskomfortu,
08:37
and extreme prejudice.
205
502000
2000
skrajnego uprzedzenia.
08:39
In post-conflict societies like Croatia,
206
504000
3000
W po-konfliktowych społeczeństwach takich jak Chorwacja,
08:42
where a hyper-nationalism and religiosity
207
507000
3000
gdzie superpatriotyzm i religijność
08:45
have created an environment unbearable
208
510000
2000
stworzyły otoczenie nie do wytrzymania
08:47
for anyone who might
209
512000
2000
dla kogokolwiek, kto mógłby
08:49
be considered a social outcast.
210
514000
2000
być uważany za społecznego wyrzutka.
08:51
So enter a group of out dykes,
211
516000
2000
Więc wstąp do grupy lesb-wyrzutków
08:53
young women who love the old music
212
518000
3000
młodych kobiet, które kochają starą muzykę,
08:56
that once spread across that region
213
521000
2000
która rozprzestrzeniła się w tym rejonie
08:58
from Macedonia to Bosnia,
214
523000
2000
od Macedonii po Bośnię,
09:00
from Serbia to Slovenia.
215
525000
2000
od Serbii po Słowenię.
09:02
These folk singers met at college at a gender studies program.
216
527000
3000
Ci śpiewacy ludowi poznali się w szkole średniej na zajęciach dotyczących społeczno-kulturowej tożsamości płciowej.
09:06
Many are in their 20s, some are mothers.
217
531000
3000
Wiele z nich ma około dwudziestu lat. Niektóre są matkami.
09:09
Many have struggled to come out to their communities,
218
534000
3000
Wiele z nich z trudem ujawniło się w swojej społeczności.
09:12
in families whose religious beliefs make it hard to accept
219
537000
3000
W rodzinach o silnych wiarach religijnych ciężko jest zaakceptować fakt,
09:15
that their daughters are not sick,
220
540000
2000
że córka nie jest chora,
09:17
just queer.
221
542000
2000
tylko jest homoseksualistką.
09:19
As Leah, one of the founders of the group, says,
222
544000
3000
Jak to Leah mówi, jedna z założycielek ugrupowania
09:22
"I like traditional music very much.
223
547000
3000
"Lubię bardzo muzykę tradycyjną.
09:25
I also like rock and roll.
224
550000
2000
Lubię również rock and rolla.
09:27
So Lesbor, we blend the two.
225
552000
2000
Tak więc Lesbor, mamy mieszankę dwóch rodzai.
09:29
I see traditional music like a kind of rebellion,
226
554000
2000
Postrzegam muzykę tradycyjną jako formę,
09:31
in which people can really speak their voice,
227
556000
3000
w której ludzie mogą naprawdę wyrażać swoje opinie,
09:34
especially traditional songs
228
559000
2000
szczególnie piosenki tradycyjne
09:36
from other parts of the former Yugoslav Republic.
229
561000
2000
z innych rejonów byłej Jugosławii.
09:38
After the war, lots of these songs were lost,
230
563000
3000
Po wojnie, wiele tych piosenek zaginęło.
09:41
but they are a part of our childhood and our history,
231
566000
2000
Ale są częścią naszego dzieciństwa i naszej historii,
09:43
and we should not forget them."
232
568000
2000
i nie powinniśmy ich zapomnieć."
09:45
Improbably, this LGBT singing choir
233
570000
3000
Nieprawdopodobnie, L.G.B.T. chór
09:48
has demonstrated how women
234
573000
2000
zademostrował jak kobiety
09:50
are investing in tradition to create change,
235
575000
3000
angażują się w tradycję, aby ją zmienić,
09:53
like alchemists turning discord into harmony.
236
578000
3000
jak alchemicy zamieniający dysharmonię w harmonię.
09:56
Their repertoire includes
237
581000
2000
Ich repertuar zawiera
09:58
the Croatian national anthem,
238
583000
2000
Chorwacki hymn państwowy,
10:00
a Bosnian love song
239
585000
2000
Bośniackie pieśni miłosne
10:02
and Serbian duets.
240
587000
2000
i Serbskie duety.
10:04
And, Leah adds with a grin,
241
589000
2000
A, Leah dodaję z szerokim uśmiechem,
10:06
"Kavita, we especially are proud of our Christmas music,
242
591000
3000
"Kavita, jesteśmy szczególnie dumni z naszej muzyki bożonarodzeniowej,
10:09
because it shows we are open to religious practices
243
594000
3000
ponieważ pokazuje to jak bardzo jesteśmy otwarci na praktyki religijne
10:12
even though Catholic Church
244
597000
2000
pomimo, że Kościół Katolicki
10:14
hates us LGBT."
245
599000
2000
nienawidzi nas - L.G.B.T.
10:16
Their concerts draw from
246
601000
2000
Ich koncerty czerpią wiele
10:18
their own communities, yes,
247
603000
2000
z ich własnego społeczeństwa,
10:20
but also from an older generation:
248
605000
2000
jak również ze starszego pokolenia
10:22
a generation that might be
249
607000
2000
pokolenia, które może być
10:24
suspicious of homosexuality,
250
609000
2000
podejrzliwe co do homoseksualności,
10:26
but is nostalgic for its own music and the past it represents.
251
611000
3000
ale jest również nostalgiczne jeżeli chodzi o ich muzykę i przeszłość jaką ona reprezentuje.
10:29
One father, who had initially balked at his daughter
252
614000
3000
Jeden z ojców, który boczył się na swoją córkę
10:32
coming out in such a choir,
253
617000
2000
śpiewającą w takim chórze,
10:34
now writes songs for them.
254
619000
2000
teraz pisze dla nich pieśni.
10:36
In the Middle Ages, troubadours
255
621000
2000
W średniowieczu, trubadurzy
10:38
would travel across the land
256
623000
2000
wędrowali po świecie
10:40
singing their tales and sharing their verses:
257
625000
3000
śpiewając swoje opowieści i dzieląc się swoimi wersetami.
10:43
Lesbor travels through the Balkans like this,
258
628000
3000
Lesbor podróżuje po Bałkanach,
10:46
singing, connecting people divided
259
631000
2000
śpiewając, łącząc ludzi podzielonych
10:48
by religion, nationality and language.
260
633000
3000
przez religię, narodowość czy język,
10:51
Bosnians, Croats and Serbs
261
636000
2000
Bośniacy, Chorwaci czy Serbowie
10:53
find a rare shared space of pride in their history,
262
638000
3000
znajdują rzadko dzieloną przestrzeń dumy w swojej historii
10:56
and Lesbor reminds them that
263
641000
2000
i Lesbor przypomina im, że
10:58
the songs one group often claims as theirs alone
264
643000
3000
pieśni, które są uważane przez jedną z grup jako ich własne
11:01
really belong to them all.
265
646000
2000
tak naprawdę należą do wszystkich.
11:03
(Singing)
266
648000
7000
(Śpiew)
11:23
Yesterday, Mallika Sarabhai showed us
267
668000
2000
Wczoraj Mallika Sarabhai pokazała nam,
11:25
that music can create a world
268
670000
2000
że muzyka może stworzyć świat
11:27
more accepting of difference
269
672000
2000
bardziej akceptujący różnice
11:29
than the one we have been given.
270
674000
3000
niż ten świat, który został nam podarowany.
11:32
The world Layma Bowie was given
271
677000
2000
Świat, który został podarowany Layma Bowie
11:34
was a world at war.
272
679000
2000
był światem wojny.
11:36
Liberia had been torn apart by civil strife for decades.
273
681000
3000
Liberia została rozszarpana przez trwające dziesiątki lat rozruchy społeczne.
11:40
Layma was not an activist, she was a mother of three.
274
685000
3000
Layma nie była aktywistką tylko matką trójki dzieci.
11:43
But she was sick with worry:
275
688000
2000
Ale strasznie się martwiła.
11:45
She worried her son would be abducted
276
690000
2000
Martwiła się, że jej syn zostanie uprowadzony,
11:47
and taken off to be a child soldier,
277
692000
2000
aby zostać żołnierzem.
11:49
she worried her daughters would be raped,
278
694000
2000
Martwiła się, że jej córki zostaną zgwałcone.
11:51
she worried for their lives.
279
696000
3000
Martwiła się o ich życie.
11:54
One night, she had a dream.
280
699000
2000
Pewnej nocy miała sen.
11:56
She dreamt she and thousands of other women
281
701000
2000
Śniło jej się, że ona i tysiące innych kobiet
11:58
ended the bloodshed.
282
703000
2000
zakończyły rozlew krwi.
12:00
The next morning at church, she asked others how they felt.
283
705000
3000
Następnego dnia w kościele, zapytała ich jak się czują.
12:03
They were all tired of the fighting.
284
708000
2000
Wszystkie były zmęczone walką.
12:05
We need peace, and we need our leaders to know
285
710000
3000
Potrzebujemy pokoju i nasi liderzy muszą o tym wiedzieć.
12:08
we will not rest until there is peace.
286
713000
3000
Nie spoczniemy póki nie będzie pokoju.
12:11
Among Layma's friends was a policewoman who was Muslim.
287
716000
3000
Pośród przyjaciół Layamy była policjantka, która była muzułmanką.
12:14
She promised to raise the issue with her community.
288
719000
3000
Obiecała poruszyć ten temat w jej otoczeniu.
12:17
At the next Friday sermon,
289
722000
2000
Na najbliższym piątkowym kazaniu
12:19
the women who were sitting in the side room of the mosque
290
724000
2000
kobiety siedzące w bocznym pokoju meczetu
12:21
began to share their distress at the state of affairs.
291
726000
3000
zaczęły dzielić się swoimi obawami odnośnie stanu rzeczy.
12:24
"What does it matter?" they said, "A bullet doesn't distinguish
292
729000
3000
"Czy to ma znaczenie?" mówiły "Kula nie zna różnicy
12:27
between a Muslim and a Christian."
293
732000
2000
pomiędzy Muzułmanem a Chrześcijaninem."
12:29
This small group of women,
294
734000
2000
Ta mała grupa kobiet
12:31
determined to bring an end to the war,
295
736000
2000
zdecydowała o zakończeniu wojny.
12:33
and they chose to use their traditions to make a point:
296
738000
3000
I wybrały tradycję, aby udowodnić swoją rację.
12:36
Liberian women usually wear
297
741000
2000
Kobiety Liberii zazwyczaj noszą
12:38
lots of jewelry and colorful clothing.
298
743000
2000
dużo biżuterii i kolorową odzież.
12:40
But no, for the protest, they dressed
299
745000
2000
Ale w proteście ubrały się
12:42
all in white, no makeup.
300
747000
2000
na biało, bez makijażu.
12:44
As Layma said, "We wore the white
301
749000
2000
Jak to Layma powiedziała, "Ubrałyśmy się na biało,
12:46
saying we were out for peace."
302
751000
2000
żeby oświadczyć, że jesteśmy tutaj w imieniu pokoju."
12:48
They stood on the side of the road on which
303
753000
2000
Stały na skraju drogi, na której
12:50
Charles Taylor's motorcade passed every day.
304
755000
2000
codziennie przejeżdżał konwój samochodowy Charlesa Taylora.
12:52
They stood for weeks --
305
757000
2000
Stały tam tygodniami,
12:54
first just 10, then 20, then 50, then hundreds of women --
306
759000
3000
najpierw 10, później 20, 50, a później setki kobiet
12:57
wearing white, singing, dancing,
307
762000
3000
ubranych na biało, śpiewających, tańczących,
13:00
saying they were out for peace.
308
765000
3000
mówiących, że chcą pokoju.
13:03
Eventually, opposing forces in Liberia
309
768000
2000
Ostatecznie, siły przeciwne Liberii
13:05
were pushed to hold peace talks in Ghana.
310
770000
3000
zostały zmuszone do rozmów pokojowych w Ghanie.
13:09
The peace talks dragged on and on and on.
311
774000
3000
Rozmowy pokojowe przeciągały sie w nieskończoność.
13:12
Layma and her sisters had had enough.
312
777000
2000
Layma i jej siostra miały już dość.
13:14
With their remaining funds, they took
313
779000
2000
Z środkami finansowymi jakie im pozostały,
13:16
a small group of women down to the venue of the peace talks
314
781000
2000
zebrały małą grupę kobiet i udały się na miejsce rozmów pokojowych,
13:18
and they surrounded the building.
315
783000
2000
i otoczyły budynek.
13:20
In a now famous CNN clip,
316
785000
3000
Na, obecnie, sławnym klipie CNN,
13:23
you can see them sitting on the ground, their arms linked.
317
788000
2000
zobaczycie je siedzące na ziemi i trzymające się za ręce.
13:25
We know this in India. It's called a [Hindi].
318
790000
3000
Wiemy, że to są Indie. Nazywa to się (po hindusku )
13:29
Then things get tense.
319
794000
2000
Sytuacja robi się napięta.
13:31
The police are called in to physically remove the women.
320
796000
3000
Policja została wezwana, aby siłą fizyczną usunąć kobiety.
13:34
As the senior officer approaches with a baton,
321
799000
3000
W momencie kiedy starszy oficer podchodzi z pałką,
13:37
Layma stands up with deliberation,
322
802000
2000
Layma wstaje z rozwagą,
13:39
reaches her arms up over her head,
323
804000
2000
sięga rękoma za głowę,
13:41
and begins, very slowly,
324
806000
2000
i zaczyna pomału
13:43
to untie her headdress that covers her hair.
325
808000
3000
rozwiązywać swoją chustę okrywającą jej włosy.
13:46
You can see the policeman's face.
326
811000
3000
Widać było twarz policjanta
13:49
He looks embarrassed. He backs away.
327
814000
3000
Wyglądał na zakłopotangeo. Wycofuje się.
13:52
And the next thing you know,
328
817000
2000
Następnie,
13:54
the police have disappeared.
329
819000
2000
policja znikła.
13:56
Layma said to me later,
330
821000
2000
Layma powiedziała mi później,
13:58
"It's a taboo, you know, in West Africa.
331
823000
3000
"To jest temat tabu, wiesz, w Zachodniej Afryce.
14:01
If an older woman undresses in front of a man
332
826000
3000
Jeśli starsza kobieta rozbiera się przed mężczyzną,
14:04
because she wants to,
333
829000
2000
ponieważ chce tego
14:06
the man's family is cursed."
334
831000
2000
rodzina mężczyzny jest przeklęta."
14:08
(Laughter)
335
833000
2000
(Śmiech)
14:10
(Applause)
336
835000
2000
(Oklaski)
14:12
She said, "I don't know if he did it because he believed,
337
837000
3000
Powiedziała, "Nie wiem czy on to zrobił, bo wierzył
14:15
but he knew we were not going to leave.
338
840000
2000
czy wiedział, że nie opuścimy tego miejsca.
14:17
We were not going to leave until the peace accord was signed."
339
842000
3000
Nie opuścimy tego miejsca dopóki deklaracje pokojowa nie zostanie podpisana."
14:20
And the peace accord was signed.
340
845000
2000
I podpisano deklarację pokojową.
14:22
And the women of Liberia
341
847000
2000
I kobiety Liberii
14:24
then mobilized in support of Ellen Johnson Sirleaf,
342
849000
3000
wykorzystując wsparcie Ellen Johnson Sirleaf,
14:27
a woman who broke a few taboos herself
343
852000
2000
kobiety, która sama złamała kilka tabu
14:29
becoming the first elected woman head of state
344
854000
2000
zostając od wielu pierwszą kobietą wybraną w wyborach na głowę państwa
14:31
in Africa in years.
345
856000
3000
w Afryce.
14:35
When she made her presidential address,
346
860000
3000
W swojej przemowie prezydenckiej
14:38
she acknowledged these brave women of Liberia
347
863000
2000
podziękowała równie gorąco wszystkim odważnym kobietom Liberii,
14:40
who allowed her to win against a football star --
348
865000
3000
które umożliwiły jej wygraną przeciwko gwieździe piłki nożnej
14:43
that's soccer for you Americans --
349
868000
2000
- dla Amerykanów 'soccer' -
14:45
no less.
350
870000
2000
równie gorąco.
14:47
Women like Sakena and Leah
351
872000
2000
Kobiety takie jak Sakena, Leah
14:49
and Layma
352
874000
2000
i Layma
14:51
have humbled me and changed me
353
876000
3000
nauczyły mnie pokory, zmieniły mnie
14:54
and made me realize that I should not be so quick
354
879000
3000
i nauczyły, że nie powinno się za szybko
14:57
to jump to assumptions of any kind.
355
882000
3000
pochopnie wyciągać wniosków
15:01
They've also saved me from my righteous anger
356
886000
2000
Ocaliły mnie również przed słusznym gniewem
15:03
by offering insights into this third way.
357
888000
3000
poprzez zaoferowanie wglądu w trzeci sposób.
15:07
A Filipina activist once said to me,
358
892000
2000
Raz filipińska aktywistka zapytała mnie,
15:09
"How do you cook a rice cake?
359
894000
2000
"Jak pieczesz ciasto ryżowe?
15:11
With heat from the bottom and heat from the top."
360
896000
3000
Ogrzewaniem z góry czy z dołu."
15:14
The protests, the marches,
361
899000
2000
Protesty, marsze,
15:16
the uncompromising position that
362
901000
2000
bezkompromisowe stanowisko, że
15:18
women's rights are human rights, full stop.
363
903000
3000
prawa kobiet są Prawami Człowieka, koniec kropka.
15:22
That's the heat from the bottom.
364
907000
2000
To jest ogrzewaniem z dołu.
15:24
That's Malcolm X and the suffragists
365
909000
2000
To jest Malkom X, emancypantki
15:26
and gay pride parades.
366
911000
2000
i parady dumy gejowskiej.
15:28
But we also need the heat from the top.
367
913000
2000
Ale ogrzewanie z góry jest również potrzebne.
15:30
And in most parts of the world,
368
915000
2000
I w większości części świata,
15:32
that top is still
369
917000
2000
ta góra jest ciągle
15:34
controlled by men.
370
919000
2000
kontrolowana przez mężczyzn.
15:36
So to paraphrase Marx: Women make change,
371
921000
3000
Czyli parafrazując Marksa: kobiety przyczyniają się do zmian,
15:39
but not in circumstances of their own choosing.
372
924000
3000
ale nie w warunkach przez nich wybranych.
15:42
They have to negotiate.
373
927000
2000
Muszą negocjować.
15:44
They have to subvert tradition that once silenced them
374
929000
3000
Muszą osłabiać tradycję, która kiedyś ich uciszała,
15:47
in order to give voice to new aspirations.
375
932000
3000
aby oddać głos nowym aspiracjom.
15:50
And they need allies from their communities.
376
935000
3000
I do tego potrzebuje sprzymierzeńców ze swoich społeczności,
15:53
Allies like the imam,
377
938000
2000
sprzymierzeńców takich jak imam,
15:55
allies like the father who now writes songs
378
940000
2000
jak ojciec, który teraz pisze pieśni
15:57
for a lesbian group in Croatia,
379
942000
3000
dla ugrupowania lesbijek w Chorwacji.
16:00
allies like the policeman who honored a taboo and backed away,
380
945000
3000
Sprzymierzeńców takich jak policjant, który uszanował tabu i wycofał się,
16:03
allies like my father,
381
948000
2000
jak mój ojciec,
16:05
who couldn't help his sister but has helped three daughters
382
950000
3000
który nie mógł pomóc swojej siostrze, ale pomógł swoim trzem córkom
16:08
pursue their dreams.
383
953000
2000
realizować ich marzenia.
16:10
Maybe this is because feminism,
384
955000
2000
Może to z powodu feminizmu,
16:12
unlike almost every other social movement,
385
957000
2000
w przeciwieństwie do niemal każdego ruchu społecznego
16:14
is not a struggle against a distinct oppressor --
386
959000
3000
nie jest to przeciwko określonemu ciemiężcy.
16:17
it's not the ruling class
387
962000
2000
Nie jest to przeciwko klasie rządzącej
16:19
or the occupiers or the colonizers --
388
964000
3000
czy najemcą lub kolonizatorom,
16:22
it's against a deeply held set of beliefs and assumptions
389
967000
3000
jest to przeciwko głęboko utrzymywanej wierze i założeniom,
16:25
that we women, far too often,
390
970000
3000
że my kobiety, za często,
16:28
hold ourselves.
391
973000
2000
trzymamy się razem.
16:30
And perhaps this is the ultimate gift of feminism,
392
975000
3000
I być może jest to ostateczny dar feminizmu,
16:33
that the personal is in fact the political.
393
978000
3000
że coś osobistego jast tak naprawdę czymś politycznym.
16:36
So that, as Eleanor Roosevelt said once of human rights,
394
981000
2000
Czyli, jak kiedyś powiedziała Eleanor Roosevelt o Prawach Człowieka,
16:38
the same is true of gender equality:
395
983000
3000
podobnie jest w przypadku równości płciowej,
16:41
that it starts in small places, close to home.
396
986000
3000
że zaczyna się w małych miejscach, blisko domu.
16:44
On the streets, yes,
397
989000
2000
Na ulicach, tak,
16:46
but also in negotiations at the kitchen table
398
991000
3000
ale również w trakcie negocjacji przy stole w kuchni,
16:49
and in the marital bed
399
994000
2000
w łożu małżeńskim,
16:51
and in relationships between lovers and parents
400
996000
2000
w związkach pomiędzy kochankami, rodzicami,
16:53
and sisters and friends.
401
998000
2000
siostrami i przyjaciółmi.
16:57
And then
402
1002000
2000
I wtedy,
16:59
you realize that by integrating
403
1004000
2000
zaczynamy zdawać sobie sprawę, że poprzez integrację
17:01
aspects of tradition and community
404
1006000
2000
aspektów tradycji i społeczeństwa
17:03
into their struggles,
405
1008000
2000
w ich zmagania,
17:05
women like Sakena and Leah and Layma --
406
1010000
3000
kobiety takie jak Sakena, Leah i Layma,
17:08
but also women like Sonia Gandhi here in India
407
1013000
2000
jak i Sonia Gandhi tutaj w Indiach,
17:10
and Michelle Bachelet in Chile
408
1015000
3000
Michelle Bachelet w Chile,
17:13
and Shirin Ebadi in Iran --
409
1018000
3000
Shirin Ebadi w Iranie
17:16
are doing something else.
410
1021000
2000
robią coś innego.
17:18
They're challenging the very notion
411
1023000
2000
Stawiają wyzwania każdemu zachodniemu poglądowi
17:20
of Western models of development.
412
1025000
3000
dotyczącemu modelu rozwoju.
17:23
They are saying, we don't have to be like you
413
1028000
3000
Mowią, że nie musimy być tacy jak wy,
17:26
to make change.
414
1031000
2000
aby dokonywać zmian.
17:28
We can wear a sari or a hijab
415
1033000
3000
Możemy nosić sari czy chustę
17:31
or pants or a boubou,
416
1036000
2000
spodnie czy boubou ( długa suknia noszona w krajach Afryki Zachodniej i Północnej)
17:33
and we can be party leaders and presidents
417
1038000
3000
Możemy być liderami partii czy prezydentami
17:36
and human rights lawyers.
418
1041000
2000
lub prawnikami Praw Człowieka.
17:38
We can use our tradition to navigate change.
419
1043000
3000
Możemy stosować nasza tradycję do nawigowania zmian.
17:41
We can demilitarize societies
420
1046000
3000
Możemy zdemilitaryzować społeczeństwa
17:44
and pour resources, instead,
421
1049000
2000
i przelać środki z tego
17:46
into reservoirs of genuine security.
422
1051000
3000
w zapasy prawdziwego bezpieczeństwa.
17:50
It is in these little stories,
423
1055000
3000
To w historiach takich jak te,
17:53
these individual stories,
424
1058000
2000
w tych poszczególnych historiach,
17:55
that I see a radical epic being written
425
1060000
2000
widzę radykalne epopeje, które są pisane
17:57
by women around the world.
426
1062000
2000
przez kobiety na całym świecie.
17:59
It is in these threads
427
1064000
2000
To w tych wątkach,
18:01
that are being woven into a resilient fabric
428
1066000
2000
które są zamieniane w wytrzymałe tkaniny
18:03
that will sustain communities,
429
1068000
3000
te społeczeństwa się utrzymają.
18:06
that I find hope.
430
1071000
2000
W tym moja nadzieja.
18:08
And if my heart is singing,
431
1073000
2000
I jeśli moje serce śpiewa,
18:10
it's because in these little fragments,
432
1075000
3000
to dlatego, że w tych malutkich fragmentach,
18:13
every now and again, you catch a glimpse
433
1078000
2000
co jakiś czas, możesz dostrzec
18:15
of a whole, of a whole new world.
434
1080000
3000
całość, całość nowego świata.
18:18
And she is definitely on her way.
435
1083000
3000
I ona jest zdecydowanie na najlepszej drodze do tego.
18:21
Thank you.
436
1086000
2000
Dziękuje.
18:23
(Applause)
437
1088000
8000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Kavita Ramdas - PhilanthropistKavita Ramdas directs the Global Fund for Women, the largest foundation in the world supporting women's human rights across all borders.
Why you should listen
Kavita Ramdas is president and CEO of the Global Fund for Women, a publicly supported grantmaking foundation that advances human rights by investing in women-led organizations worldwide. Over the past 22 years, the Global Fund has provided more than 7,000 grants, reaching more than 3,000 groups. Since Ramdas took the reins, the fund's assets have more than tripled -- and so has the number of countries the group works in, now at 170.
The Global Fund for Women contributes to groups that improve women's economic security, work to end gender-based violence, increase access to education at all stages of life, provide critical health services and encourage women to take leadership roles in the public sector. In interviews, Ramdas has said that grantmakers can learn as much from applicants as applicants do from them. This is a philosophy she employs at Global Fund, where grants are often given with as few strings attached as possible, and proposals are accepted in any language. Her vision stands to change the game, not only in women's rights but in philanthropy as a whole.
Kavita Ramdas | Speaker | TED.com