TEDGlobalLondon
Jim Al-Khalili: How quantum biology might explain life's biggest questions
Jim Al-Khalili: Hayatın en büyük sorularını kuantum biyoloji nasıl açıklar
Filmed:
Readability: 4.9
2,255,707 views
Kızılgerdan güneye uçmayı nasıl biliyor? Cevap düşündüğünüzden de tuhaf olabilir: Kuantum fiziği ilişkili olabilir. Jim Al-Khalili, Einstein'ın zamanında "tuhaf uzaktan etki " diye adlandırdığı kuşların yön bulmalarına yardım eden kuantum biyolojinin oldukça yeni, oldukça ilginç dünyasını bir araya topluyor. Belki de kuantum etkisi hayatın kökenini açıklayabilecek.
Jim Al-Khalili - Quantum physicist
Physicist Jim Al-Khalili and co-author Johnjoe McFadden, a biologist, explore the far edges of quantum biology in their book "Life on the Edge." Full bio
Physicist Jim Al-Khalili and co-author Johnjoe McFadden, a biologist, explore the far edges of quantum biology in their book "Life on the Edge." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I'd like to introduce you
to an emerging area of science,
to an emerging area of science,
0
1190
4528
Bugün sizlere yükselişte olan,
tartışmalara açık
tartışmalara açık
00:17
one that is still speculative
but hugely exciting,
but hugely exciting,
1
5742
3943
ama bir o kadar da heyecan
verici, hızla büyüyen
verici, hızla büyüyen
00:21
and certainly one
that's growing very rapidly.
that's growing very rapidly.
2
9709
2629
bir bilim alanından bahsetmek istiyorum.
00:25
Quantum biology
asks a very simple question:
asks a very simple question:
3
13448
4048
Kuantum biyolojisi çok basit
bir soru sorar:
bir soru sorar:
00:29
Does quantum mechanics --
4
17520
1350
Kuantum mekaniği ---
00:30
that weird and wonderful
and powerful theory
and powerful theory
5
18894
3302
modern fizik ve kimyanın
çoğuna zemin teşkil eden,
çoğuna zemin teşkil eden,
00:34
of the subatomic world
of atoms and molecules
of atoms and molecules
6
22220
2688
atom ve moleküllerin atomaltı dünyasının,
00:36
that underpins so much
of modern physics and chemistry --
of modern physics and chemistry --
7
24932
3488
o tuhaf, mükemmel ve
güçlü teorisi ---
güçlü teorisi ---
00:40
also play a role inside the living cell?
8
28444
3412
aynı zamanda canlı hücrelerde
rol oynuyor olabilir mi?
rol oynuyor olabilir mi?
00:43
In other words: Are there processes,
mechanisms, phenomena
mechanisms, phenomena
9
31880
4079
Yani, yaşayan organizmalarda
sadece kuantum mekaniği
sadece kuantum mekaniği
00:47
in living organisms
that can only be explained
that can only be explained
10
35983
3988
yardımıyla açıklanabilecek süreçler,
00:51
with a helping hand
from quantum mechanics?
from quantum mechanics?
11
39995
2743
mekanizmalar ya da fenomen var mı?
00:55
Now, quantum biology isn't new;
12
43546
1637
Kuantum biyolojisi yeni değil;
00:57
it's been around since the early 1930s.
13
45207
2401
1930'ların başından beri ortalarda.
00:59
But it's only in the last decade or so
that careful experiments --
that careful experiments --
14
47928
3715
Ama sadece son 10 yılda yapılan
titiz deneyler --
titiz deneyler --
01:03
in biochemistry labs,
using spectroscopy --
using spectroscopy --
15
51667
3464
biyokimya laboratuvarlarında
spektroskopi kullanılarak --
spektroskopi kullanılarak --
01:07
have shown very clear, firm evidence
that there are certain specific mechanisms
that there are certain specific mechanisms
16
55155
6863
kuantum mekaniğinin açıklamasını
gerektirecek, belli başlı
gerektirecek, belli başlı
mekanizmalarda oldukça temiz
ve güçlü bulgular göstermektedir.
ve güçlü bulgular göstermektedir.
01:14
that require quantum mechanics
to explain them.
to explain them.
17
62042
2511
Kuantum biyolojisi; kuantum fizikçileri,
biyokimyacıları, moleküler biyologları
biyokimyacıları, moleküler biyologları
01:17
Quantum biology brings together
quantum physicists, biochemists,
quantum physicists, biochemists,
18
65674
3329
01:21
molecular biologists --
it's a very interdisciplinary field.
it's a very interdisciplinary field.
19
69027
3641
bir araya getirmektedir
-- oldukça disiplinler arası bir alan.
-- oldukça disiplinler arası bir alan.
01:24
I come from quantum physics,
so I'm a nuclear physicist.
so I'm a nuclear physicist.
20
72692
3929
Ben kuantum fiziğinden geliyorum,
bu yüzden nükleer fizikçiyim.
bu yüzden nükleer fizikçiyim.
01:28
I've spent more than three decades
21
76645
2265
Kuantum mekaniğini anlamak için
01:30
trying to get my head
around quantum mechanics.
around quantum mechanics.
22
78934
2929
30 yıldan fazla harcadım.
Kuantum mekaniği kurucularından
olan Niels Bohr diyor ki;
olan Niels Bohr diyor ki;
01:33
One of the founders
of quantum mechanics, Niels Bohr,
of quantum mechanics, Niels Bohr,
23
81887
2493
Kuantum fiziği kafanızı karıştırmadıysa
onu tam olarak anlamamışsınız demektir.
onu tam olarak anlamamışsınız demektir.
01:36
said, If you're not astonished by it,
then you haven't understood it.
then you haven't understood it.
24
84404
3350
01:40
So I sort of feel happy
that I'm still astonished by it.
that I'm still astonished by it.
25
88237
2843
Bu yüzden bir bakıma mutluyum
hâlâ beni şaşırttığı için.
hâlâ beni şaşırttığı için.
01:43
That's a good thing.
26
91104
1745
Bu iyi bir şey.
01:44
But it means I study the very
smallest structures in the universe --
smallest structures in the universe --
27
92873
6885
Ama evrendeki en küçük yapıları
inceliyorum demek bu --
inceliyorum demek bu --
01:51
the building blocks of reality.
28
99782
2075
gerçekliği oluşturan bloklar.
01:53
If we think about the scale of size,
29
101881
3215
Eğer boyut ölçeğini düşünüyorsak,
01:57
start with an everyday object
like the tennis ball,
like the tennis ball,
30
105120
2952
tenis topundan başlayarak
günlük nesneleri göz önüne alırsak
günlük nesneleri göz önüne alırsak
02:00
and just go down orders
of magnitude in size --
of magnitude in size --
31
108096
2901
ve sadece büyüklük ölçeklemesinde
aşağı doğru inersek --
aşağı doğru inersek --
02:03
from the eye of a needle down to a cell,
down to a bacterium, down to an enzyme --
down to a bacterium, down to an enzyme --
32
111021
5197
iğne deliğinden bir hücreye kadar,
bakteriye kadar, enzime kadar --
bakteriye kadar, enzime kadar --
02:08
you eventually reach the nano-world.
33
116242
1729
sonunda nano-dünyaya erişirsiniz.
02:09
Now, nanotechnology may be
a term you've heard of.
a term you've heard of.
34
117995
2495
Nanoteknoloji terimini
duymuş olabilirsiniz.
duymuş olabilirsiniz.
02:12
A nanometer is a billionth of a meter.
35
120841
2853
Nanometre, bir metrenin milyarda biridir.
02:16
My area is the atomic nucleus,
which is the tiny dot inside an atom.
which is the tiny dot inside an atom.
36
124560
4370
Benim alanım atomun içinde
küçük bir nokta olan atomik çekirdek.
küçük bir nokta olan atomik çekirdek.
02:20
It's even smaller in scale.
37
128954
1932
Ölçekte daha da küçük.
02:22
This is the domain of quantum mechanics,
38
130910
1918
Bu kuantum mekaniğinin alanı ve
02:24
and physicists and chemists
have had a long time
have had a long time
39
132852
2516
fizikçiler ve kimyagerlerin
bu işe girişmeleri ve
bu işe girişmeleri ve
02:27
to try and get used to it.
40
135392
1301
adapte olmaları uzun zaman aldı.
02:29
Biologists, on the other hand,
have got off lightly, in my view.
have got off lightly, in my view.
41
137248
4457
Öte yandan biyologlar,
bana göre, ucuz kurtuldular.
bana göre, ucuz kurtuldular.
02:34
They are very happy with their
balls-and-sticks models of molecules.
balls-and-sticks models of molecules.
42
142071
4331
Toplu ve çubuklu molekül modelleriyle
gayet mutluydular.
gayet mutluydular.
02:38
(Laughter)
43
146426
1082
(Gülüşmeler)
02:39
The balls are the atoms, the sticks
are the bonds between the atoms.
are the bonds between the atoms.
44
147532
3198
Toplar atom, çubuklar ise
atomlar arası bağlardır.
atomlar arası bağlardır.
Fiziksel olarak laboratuvarda
geliştiremediklerinde
geliştiremediklerinde
02:42
And when they can't build them
physically in the lab,
physically in the lab,
45
150754
2494
02:45
nowadays, they have
very powerful computers
very powerful computers
46
153272
2392
günümüzde, devasa molekülleri
simüle etmek için
simüle etmek için
02:47
that will simulate a huge molecule.
47
155688
1967
güçlü bilgisayarları var.
02:49
This is a protein made up
of 100,000 atoms.
of 100,000 atoms.
48
157679
3664
100.000 atomlu
bir protein.
bir protein.
02:54
It doesn't really require much in the way
of quantum mechanics to explain it.
of quantum mechanics to explain it.
49
162003
4335
Bunu açıklamak için çok da
kuantum mekaniğine ihtiyaç yok.
kuantum mekaniğine ihtiyaç yok.
02:59
Quantum mechanics
was developed in the 1920s.
was developed in the 1920s.
50
167695
2889
Kuantum mekaniği 1920'lerde geliştirildi.
03:02
It is a set of beautiful and powerful
mathematical rules and ideas
mathematical rules and ideas
51
170965
6880
Çok küçüklerin dünyasını açıklamak için
güzel ve güçlü matematik kuralları
güzel ve güçlü matematik kuralları
03:09
that explain the world of the very small.
52
177869
2608
ve fikirlerin topluluğudur.
03:12
And it's a world that's very different
from our everyday world,
from our everyday world,
53
180501
3372
Ve öyle bir dünya ki günlük hayatımızdan
oldukça farklı,
oldukça farklı,
03:15
made up of trillions of atoms.
54
183897
1519
trilyonlarca atomdan oluşan.
03:17
It's a world built
on probability and chance.
on probability and chance.
55
185440
3557
Olasılık ve ihtimal üzerine
inşa edilmiş bir dünya.
inşa edilmiş bir dünya.
03:21
It's a fuzzy world.
56
189818
1302
Bulanık bir dünya.
03:23
It's a world of phantoms,
57
191144
1730
Tayflar dünyasıdır,
03:24
where particles can also behave
like spread-out waves.
like spread-out waves.
58
192898
3348
parçacıkların aynı zamanda
yayılan dalgalar gibi davrandığı.
yayılan dalgalar gibi davrandığı.
03:30
If we imagine quantum mechanics
or quantum physics, then,
or quantum physics, then,
59
198157
2862
Kuantum mekaniğini veya
kuantum fiziğini düşünürsek, o zaman,
kuantum fiziğini düşünürsek, o zaman,
03:33
as the fundamental
foundation of reality itself,
foundation of reality itself,
60
201043
5214
gerçekliğin kendisinin
temel dayanağı olarak,
temel dayanağı olarak,
03:38
then it's not surprising that we say
61
206281
1730
Kuantum fiziğinin organik kimyaya
03:40
quantum physics underpins
organic chemistry.
organic chemistry.
62
208035
2420
dayanak oluşturduğunu
söylememiz şaşırtıcı olmaz.
söylememiz şaşırtıcı olmaz.
03:42
After all, it gives us
the rules that tell us
the rules that tell us
63
210479
2120
Neticede organik molekülleri oluşturmak
03:44
how the atoms fit together
to make organic molecules.
to make organic molecules.
64
212623
2641
için atomların birleşme kurallarını verir.
03:47
Organic chemistry,
scaled up in complexity,
scaled up in complexity,
65
215288
3239
Organik kimya;
karmaşıklıkta ölçeği büyütür
karmaşıklıkta ölçeği büyütür
03:50
gives us molecular biology,
which of course leads to life itself.
which of course leads to life itself.
66
218551
3322
ve elbette hayata yönlendiren
moleküler biyolojiyi verir.
moleküler biyolojiyi verir.
03:54
So in a way, it's sort of not surprising.
67
222174
1977
Yani bir bakıma, çok da şaşırtıcı değil.
03:56
It's almost trivial.
68
224175
1214
Neredeyse sıradan.
"Elbette, hayat en nihayetinde kuantum
03:57
You say, "Well, of course life ultimately
must depend of quantum mechanics."
must depend of quantum mechanics."
69
225413
4220
mekaniğine dayanmak
zorunda." diyebilirsiniz.
zorunda." diyebilirsiniz.
04:02
But so does everything else.
70
230141
2390
Ama diğer bütün şeyler de öyle.
04:04
So does all inanimate matter,
made up of trillions of atoms.
made up of trillions of atoms.
71
232555
3615
Yani bütün cansız maddeler de,
trilyonlarca atomdan oluşan.
trilyonlarca atomdan oluşan.
04:08
Ultimately, there's a quantum level
72
236501
4878
En nihayetinde, bu tuhaflığı
04:13
where we have to delve into
this weirdness.
this weirdness.
73
241403
2183
araştırmamız gereken bir
kuantum seviyesi var.
kuantum seviyesi var.
04:15
But in everyday life,
we can forget about it.
we can forget about it.
74
243610
2416
Ama günlük hayatta, bunu unutabiliriz.
04:18
Because once you put together
trillions of atoms,
trillions of atoms,
75
246404
3199
Çünkü bir kere trilyonlarca
atomu topladığınızda,
atomu topladığınızda,
04:21
that quantum weirdness
just dissolves away.
just dissolves away.
76
249627
2615
o kuantum tuhaflığı birden dağılır.
04:27
Quantum biology isn't about this.
77
255288
2569
Kuantum biyolojisi bununla
ilgili değildir.
ilgili değildir.
04:29
Quantum biology isn't this obvious.
78
257881
2556
Kuantum biyolojisi bu şekilde
aşikâr değildir.
aşikâr değildir.
04:32
Of course quantum mechanics
underpins life at some molecular level.
underpins life at some molecular level.
79
260461
4229
Tabii ki, kuantum mekaniği, moleküler
seviyede hayata dayanak oluşturur.
seviyede hayata dayanak oluşturur.
04:37
Quantum biology is about looking
for the non-trivial --
for the non-trivial --
80
265254
6004
Kuantum biyolojisi çözülmesi zor
olanı araştırmaktır --
olanı araştırmaktır --
04:43
the counterintuitive ideas
in quantum mechanics --
in quantum mechanics --
81
271282
4476
kuantum mekaniğindeki mantık
dışı fikirleri--
dışı fikirleri--
04:47
and to see if they do, indeed,
play an important role
play an important role
82
275782
3015
ve hayatın sürecini tanımlamada önemli
04:50
in describing the processes of life.
83
278821
2452
bir rol oynadığını görmek içindir.
04:54
Here is my perfect example
of the counterintuitiveness
of the counterintuitiveness
84
282653
5220
İşte benim kuantum dünyasının
mantık dışılığına
mantık dışılığına
04:59
of the quantum world.
85
287897
1446
mükemmel örneğim.
05:01
This is the quantum skier.
86
289367
1251
Bu kuantum kayakçısı.
05:02
He seems to be intact,
he seems to be perfectly healthy,
he seems to be perfectly healthy,
87
290642
2640
Sağlam görünüyor,
tamamen sağlıklı görünüyor,
tamamen sağlıklı görünüyor,
05:05
and yet, he seems to have gone around
both sides of that tree at the same time.
both sides of that tree at the same time.
88
293306
4127
fakat ağacın iki tarafından da aynı
anda geçmiş gibi görünüyor.
anda geçmiş gibi görünüyor.
05:09
Well, if you saw tracks like that
89
297457
1663
Bu tarz izler görürseniz,
05:11
you'd guess it was some
sort of stunt, of course.
sort of stunt, of course.
90
299144
2309
bir tür akrobasi olduğunu
düşünürsünüz, tabii ki.
düşünürsünüz, tabii ki.
05:13
But in the quantum world,
this happens all the time.
this happens all the time.
91
301477
2591
Ama kuantum dünyasında
bu hep olur.
bu hep olur.
05:16
Particles can multitask,
they can be in two places at once.
they can be in two places at once.
92
304864
3026
Parçacıklar çoklu görev yürütebilirler,
aynı anda iki yerde olabilirler.
aynı anda iki yerde olabilirler.
05:19
They can do more than one thing
at the same time.
at the same time.
93
307914
2328
Birden çok şey yapabilirler
aynı anda.
aynı anda.
05:22
Particles can behave
like spread-out waves.
like spread-out waves.
94
310266
2643
Parçacıklar dalgalar gibi davranabilirler.
05:25
It's almost like magic.
95
313298
1599
Neredeyse sihir gibidir.
05:27
Physicists and chemists have had
nearly a century
nearly a century
96
315538
2749
Fizikçiler ve kimyagerler neredeyse
bir yüzyıl
bir yüzyıl
05:30
of trying to get used to this weirdness.
97
318311
2646
geçirdiler bu tuhaflığa alışmak için.
05:33
I don't blame the biologists
98
321445
1350
Biyologları, kuantum mekaniğini
05:34
for not having to or wanting
to learn quantum mechanics.
to learn quantum mechanics.
99
322819
2635
öğrenmek istemedikleri veya
zorunlu kalmadıkları için suçlamıyorum.
zorunlu kalmadıkları için suçlamıyorum.
05:37
You see, this weirdness is very delicate;
100
325478
3198
Gördüğünüz gibi bu tuhaflık çok narin
05:40
and we physicists work very hard
to maintain it in our labs.
to maintain it in our labs.
101
328700
4450
ve biz fizikçiler bunu
laboratuvarlarımızda
laboratuvarlarımızda
idame ettirmek için çok çalışıyoruz.
05:45
We cool our system down
to near absolute zero,
to near absolute zero,
102
333174
4204
Neredeyse mutlak sıfıra
kadar sistemlerimizi soğutuyoruz,
kadar sistemlerimizi soğutuyoruz,
05:49
we carry out our experiments in vacuums,
103
337402
1945
deneylerimize vakumlarda devam ediyoruz,
05:51
we try and isolate it
from any external disturbance.
from any external disturbance.
104
339371
3527
herhangi bir dış parazitten
izole ediyoruz.
izole ediyoruz.
05:55
That's very different from the warm,
messy, noisy environment of a living cell.
messy, noisy environment of a living cell.
105
343602
5078
Yaşayan hücrenin gürültülü, dağınık
ve samimi ortamından tamamen farklı.
ve samimi ortamından tamamen farklı.
06:01
Biology itself, if you think of
molecular biology,
molecular biology,
106
349960
2787
Biyoloji bizzat,
moleküler biyolojisi düşünürsek,
moleküler biyolojisi düşünürsek,
06:04
seems to have done very well
in describing all the processes of life
in describing all the processes of life
107
352771
3457
hayatın bütün süreçlerini tanımlamada
iyi iş çıkarmış gibi görünüyor
iyi iş çıkarmış gibi görünüyor
06:08
in terms of chemistry --
chemical reactions.
chemical reactions.
108
356252
2486
kimya açısından --
kimyasal reaksiyonlar.
kimyasal reaksiyonlar.
06:10
And these are reductionist,
deterministic chemical reactions,
deterministic chemical reactions,
109
358762
4850
Bunlar indirgemeci,
deterministik kimyasal reaksiyonlar,
deterministik kimyasal reaksiyonlar,
06:15
showing that, essentially, life is made
of the same stuff as everything else,
of the same stuff as everything else,
110
363636
5114
özellikle hayatın kendisinin de
aynı şeylerden yapıldığını gösteren
aynı şeylerden yapıldığını gösteren
06:20
and if we can forget about quantum
mechanics in the macro world,
mechanics in the macro world,
111
368774
3060
ve makro dünyada kuantum
mekaniğini unutursak,
mekaniğini unutursak,
06:23
then we should be able to forget
about it in biology, as well.
about it in biology, as well.
112
371858
3246
biyolojide de unutabiliriz aynı şekilde.
06:27
Well, one man begged
to differ with this idea.
to differ with this idea.
113
375706
3364
Bir kişi aynı düşüncede değil bu fikirle.
06:32
Erwin Schrödinger,
of Schrödinger's Cat fame,
of Schrödinger's Cat fame,
114
380062
3469
Erwin Schrödinger,
Schrödinger'in Kedisi ile ünlü,
Schrödinger'in Kedisi ile ünlü,
06:35
was an Austrian physicist.
115
383555
1317
Avusturyalı bir fizikçiydi.
06:36
He was one of the founders
of quantum mechanics in the 1920s.
of quantum mechanics in the 1920s.
116
384896
3183
1920'lerdeki kuantum mekaniğinin
kurucularındandı.
kurucularındandı.
06:40
In 1944, he wrote a book
called "What is Life?"
called "What is Life?"
117
388663
2707
1944'te "Hayat Nedir?"
adlı bir kitap yazdı.
adlı bir kitap yazdı.
06:43
It was tremendously influential.
118
391839
1731
Son derece etkileyiciydi.
06:45
It influenced Francis Crick
and James Watson,
and James Watson,
119
393594
2881
DNA'nın İkili-sarmal yapısının
kaşiflerinden
kaşiflerinden
06:48
the discoverers of the double-helix
structure of DNA.
structure of DNA.
120
396499
2523
Francis Crick ve James Watson'ı etkiledi.
06:51
To paraphrase a description
in the book, he says:
in the book, he says:
121
399343
3668
Kitaptaki bir tanımı
yorumlamak gerekirse, diyor ki:
yorumlamak gerekirse, diyor ki:
06:55
At the molecular level,
living organisms have a certain order,
living organisms have a certain order,
122
403035
5786
Moleküler düzeyde,
yaşayan organizmalar belirli bir düzene,
yaşayan organizmalar belirli bir düzene,
07:00
a structure to them that's very different
123
408845
3232
bir yapıya sahiptir, cansız maddelerin
aynı karmaşıklığındaki
aynı karmaşıklığındaki
07:04
from the random thermodynamic jostling
of atoms and molecules
of atoms and molecules
124
412101
4736
moleküller ve atomların rastgele
termodinamik sürtünmeleri
termodinamik sürtünmeleri
07:08
in inanimate matter
of the same complexity.
of the same complexity.
125
416861
3706
onlar için farklıdır.
07:13
In fact, living matter seems to behave
in this order, in a structure,
in this order, in a structure,
126
421504
5014
Hatta, yaşayan cisimler bu
düzende, bu yapıda davranıyor
düzende, bu yapıda davranıyor
07:18
just like inanimate matter
cooled down to near absolute zero,
cooled down to near absolute zero,
127
426542
3834
gibi görünüyor, tıpkı kuantum
mekaniğin önemli bir rol oynadığı
mekaniğin önemli bir rol oynadığı
07:22
where quantum effects
play a very important role.
play a very important role.
128
430400
3033
mutlak sıfıra yakın
soğutulmuş cansız cisimler gibi.
soğutulmuş cansız cisimler gibi.
07:26
There's something special
about the structure -- the order --
about the structure -- the order --
129
434280
4160
Bu yapıda özel bir şey var
-- sıra --
-- sıra --
07:30
inside a living cell.
130
438464
1560
yaşayan bir canlının içinde.
07:32
So, Schrödinger speculated that maybe
quantum mechanics plays a role in life.
quantum mechanics plays a role in life.
131
440048
5293
Schrödinger, kuantum mekaniğin hayatta
bir rol oynayabileceği üzerine düşündü.
bir rol oynayabileceği üzerine düşündü.
07:38
It's a very speculative,
far-reaching idea,
far-reaching idea,
132
446096
3425
Oldukça spekülatif,
geniş kapsamlı bir fikir
geniş kapsamlı bir fikir
07:41
and it didn't really go very far.
133
449545
2873
ve çok da başarıya ulaşmadı.
Ancak başlangıçta da
değindiğim gibi,
değindiğim gibi,
07:45
But as I mentioned at the start,
134
453536
1533
07:47
in the last 10 years, there have been
experiments emerging,
experiments emerging,
135
455093
2799
son 10 yılda, deneyler gösteriyor ki,
07:49
showing where some of these
certain phenomena in biology
certain phenomena in biology
136
457916
4055
biyolojideki bazı fenomenlerde
kuantum mekaniği
kuantum mekaniği
07:53
do seem to require quantum mechanics.
137
461995
1763
gerekli gibi görünüyor.
07:55
I want to share with you
just a few of the exciting ones.
just a few of the exciting ones.
138
463782
3123
Heyecan verici olanlardan
bazılarını paylaşmak istiyorum.
bazılarını paylaşmak istiyorum.
08:00
This is one of the best-known
phenomena in the quantum world,
phenomena in the quantum world,
139
468215
3707
Bu kuantum dünyasının en çok
bilinen fenomenlerinden bir tanesi,
bilinen fenomenlerinden bir tanesi,
08:03
quantum tunneling.
140
471946
1701
kauntum tünelleme.
08:05
The box on the left shows
the wavelike, spread-out distribution
the wavelike, spread-out distribution
141
473671
4389
Soldaki kutu, kuantum oluşumunun
dalga benzeri,
dalga benzeri,
08:10
of a quantum entity --
a particle, like an electron,
a particle, like an electron,
142
478084
2761
yayılan dağılımını gösteriyor --
bir parçacık, elektron
bir parçacık, elektron
08:12
which is not a little ball
bouncing off a wall.
bouncing off a wall.
143
480869
3637
benzeridir, duvardan seken
küçük bir top değildir.
küçük bir top değildir.
08:16
It's a wave that has a certain probability
of being able to permeate
of being able to permeate
144
484530
4739
Katı bir duvardan mutlak sızma olasılığı
olan bir dalgadır,
olan bir dalgadır,
08:21
through a solid wall, like a phantom
leaping through to the other side.
leaping through to the other side.
145
489293
3406
diğer tarafa doğru sıçrayan
bir tayf gibi.
bir tayf gibi.
08:24
You can see a faint smudge of light
in the right-hand box.
in the right-hand box.
146
492723
4098
Kutunun sağ tarafında zayıf bir
ışık lekesi görebilirsiniz.
ışık lekesi görebilirsiniz.
08:29
Quantum tunneling suggests that a particle
can hit an impenetrable barrier,
can hit an impenetrable barrier,
147
497773
4612
Kuantum tünelleme; bir parçacığın
delinmez bir bariyere çarpabileceğini
delinmez bir bariyere çarpabileceğini
08:34
and yet somehow, as though by magic,
148
502409
2460
ve yine de bir şekilde, sihir yoluyla,
bir tarafta kaybolup diğer
tarafta görünebileceğini öne sürer.
tarafta görünebileceğini öne sürer.
08:36
disappear from one side
and reappear on the other.
and reappear on the other.
149
504893
2444
08:39
The nicest way of explaining it is
if you want to throw a ball over a wall,
if you want to throw a ball over a wall,
150
507658
4251
Bunu açıklamanın en hoş yolu;
bir duvara top atmak istiyorsanız
bir duvara top atmak istiyorsanız
08:43
you have to give it enough energy
to get over the top of the wall.
to get over the top of the wall.
151
511933
3577
duvarın üzerinden aşması için
yeterli enerjiyi vermeniz gerekir.
yeterli enerjiyi vermeniz gerekir.
08:47
In the quantum world,
you don't have to throw it over the wall,
you don't have to throw it over the wall,
152
515534
3058
Kuantum dünyasında; duvarın
üzerinden atmanıza gerek yok,
üzerinden atmanıza gerek yok,
08:50
you can throw it at the wall,
and there's a certain non-zero probability
and there's a certain non-zero probability
153
518616
3407
duvara atabilirsiniz ve kesin bir sıfırdan
farklı olasılıkla
farklı olasılıkla
08:54
that it'll disappear on your side,
and reappear on the other.
and reappear on the other.
154
522047
3323
sizin tarafınızda gözden kaybolup
diğer tarafta görünür.
diğer tarafta görünür.
08:57
This isn't speculation, by the way.
155
525394
1678
Bu bir tahmin değil bu arada.
08:59
We're happy -- well, "happy"
is not the right word --
is not the right word --
156
527096
3396
Mutluyuz, yani, "mutlu" tam olarak
doğru söz değil --
doğru söz değil --
09:02
(Laughter)
157
530516
2045
(Gülüşmeler)
09:04
we are familiar with this.
158
532585
1618
aşinayız buna.
09:06
(Laughter)
159
534227
2745
(Gülüşmeler)
09:08
Quantum tunneling
takes place all the time;
takes place all the time;
160
536996
2294
Kuantum tünelleme
her zaman gerçekleşir;
her zaman gerçekleşir;
09:11
in fact, it's the reason our Sun shines.
161
539314
2667
üstelik Güneş'imizin
parlamasının da sebebi.
parlamasının da sebebi.
Parçacıklar bir araya
gelerek kaynaşırlar
gelerek kaynaşırlar
09:14
The particles fuse together,
162
542655
1509
09:16
and the Sun turns hydrogen
into helium through quantum tunneling.
into helium through quantum tunneling.
163
544188
3698
ve Güneş kuantum tünelleme ile
hidrojeni helyuma çevirir.
hidrojeni helyuma çevirir.
09:21
Back in the 70s and 80s, it was discovered
that quantum tunneling also takes place
that quantum tunneling also takes place
164
549464
5220
70'ler ve 80'lerde, kuantum tünellemenin
aynı zamanda yaşayan hücrelerde de
aynı zamanda yaşayan hücrelerde de
09:26
inside living cells.
165
554708
1192
gerçekleştiği keşfedildi.
09:28
Enzymes, those workhorses of life,
the catalysts of chemical reactions --
the catalysts of chemical reactions --
166
556290
6266
Enzimler, hayatın o yükünü çeken,
kimyasal reaksiyonların katalizörleri--
kimyasal reaksiyonların katalizörleri--
09:34
enzymes are biomolecules that speed up
chemical reactions in living cells,
chemical reactions in living cells,
167
562580
4166
enzimler yaşayan hücrelerdeki kimyasal
reaksiyonları hızlandıran
reaksiyonları hızlandıran
biyomoleküllerdir,
birçok büyüklük kertesi tarafından.
birçok büyüklük kertesi tarafından.
09:38
by many, many orders of magnitude.
168
566770
1703
09:40
And it's always been a mystery
how they do this.
how they do this.
169
568497
2784
Nasıl yaptıkları her zaman bir gizemdir.
09:43
Well, it was discovered
170
571650
1189
Keşfedildi ki
09:44
that one of the tricks that enzymes
have evolved to make use of,
have evolved to make use of,
171
572863
4852
enzimlerin evrimleşerek faydalandığı
hilelerden bir tanesi
hilelerden bir tanesi
09:49
is by transferring subatomic particles,
like electrons and indeed protons,
like electrons and indeed protons,
172
577739
5228
atomaltı parçaçıkları, elektronlar
ve protonlar gibi, molekülün
ve protonlar gibi, molekülün
09:54
from one part of a molecule
to another via quantum tunneling.
to another via quantum tunneling.
173
582991
4661
bir tarafından diğer tarafına
kuantum tünellemeyle transfer etmeleri.
kuantum tünellemeyle transfer etmeleri.
10:00
It's efficient, it's fast,
it can disappear --
it can disappear --
174
588333
2851
Verimli, hızlı,
gözden kaybolabiliyor --
gözden kaybolabiliyor --
10:03
a proton can disappear from one place,
and reappear on the other.
and reappear on the other.
175
591208
3111
bir proton bir noktada gözden kaybolup
diğer tarafta belirebilir.
diğer tarafta belirebilir.
10:06
Enzymes help this take place.
176
594343
1629
Enzimler bunun meydana
gelmesine yardım ediyor.
gelmesine yardım ediyor.
10:08
This is research that's been
carried out back in the 80s,
carried out back in the 80s,
177
596548
2683
Bu araştırma 80'lerde
özellikle Berkeley'deki
özellikle Berkeley'deki
10:11
particularly by a group
in Berkeley, Judith Klinman.
in Berkeley, Judith Klinman.
178
599255
4037
bir grup tarafından,
Judith Klinman, yürütülmüştür.
Judith Klinman, yürütülmüştür.
İngiltere'deki diğer gruplar
da enzimlerin gerçekten
da enzimlerin gerçekten
10:15
Other groups in the UK
have now also confirmed
have now also confirmed
179
603316
2205
10:17
that enzymes really do this.
180
605545
1411
bunu yapabildiğini tasdiklediler.
10:21
Research carried out by my group --
181
609048
2549
Benim grubumun yürüttüğü araştırmada --
10:23
so as I mentioned,
I'm a nuclear physicist,
I'm a nuclear physicist,
182
611621
2434
bahsettiğim gibi
bir nükleer fizikçiyim,
bir nükleer fizikçiyim,
10:26
but I've realized I've got these tools
of using quantum mechanics
of using quantum mechanics
183
614079
3055
ancak fark ettim ki atomik çekirdeklerinde
kullandığım kuantum
kullandığım kuantum
10:29
in atomic nuclei, and so can apply
those tools in other areas as well.
those tools in other areas as well.
184
617158
5085
mekaniği aletlerim var ve onları farklı
alanlarda da kullanabilirim.
alanlarda da kullanabilirim.
10:35
One question we asked
185
623404
1810
Sorduğunuz bir soru ise
10:37
is whether quantum tunneling
plays a role in mutations in DNA.
plays a role in mutations in DNA.
186
625238
4298
DNA mutasyonunda kuantum
tünellemenin bir rolü olup olmadığı.
tünellemenin bir rolü olup olmadığı.
10:41
Again, this is not a new idea;
it goes all the way back to the early 60s.
it goes all the way back to the early 60s.
187
629843
3660
Tekrardan, bu yeni bir fikir değil,
1960'ların başına kadar dayanıyor.
1960'ların başına kadar dayanıyor.
10:45
The two strands of DNA,
the double-helix structure,
the double-helix structure,
188
633527
2961
DNA'nın iki ipliği, ikili sarmal yapı
10:48
are held together by rungs;
it's like a twisted ladder.
it's like a twisted ladder.
189
636512
2823
basamaklarla birbirine tutunuyor
bükülmüş bir merdiven gibi.
bükülmüş bir merdiven gibi.
10:51
And those rungs of the ladder
are hydrogen bonds --
are hydrogen bonds --
190
639359
3507
Ve o merdivenin basamakları
hidrojen bağlarıdır --
hidrojen bağlarıdır --
10:54
protons, that act as the glue
between the two strands.
between the two strands.
191
642890
3790
protonlar iki iplik arasında
yapışkan gibi davranırlar.
yapışkan gibi davranırlar.
10:58
So if you zoom in, what they're doing
is holding these large molecules --
is holding these large molecules --
192
646704
4750
Yakınlaşırsanız, yaptıkları o
büyük molekülleri tutmaktır --
büyük molekülleri tutmaktır --
11:03
nucleotides -- together.
193
651478
1607
nükleotidler -- birlikte.
11:06
Zoom in a bit more.
194
654130
1150
Biraz daha yakınlaşın.
11:07
So, this a computer simulation.
195
655304
1916
Bu bir bilgisayar simülasyonu.
11:09
The two white balls
in the middle are protons,
in the middle are protons,
196
657855
3542
Ortadaki iki beyaz top proton
11:13
and you can see that
it's a double hydrogen bond.
it's a double hydrogen bond.
197
661421
2299
ve ikili hidrojen bağı olduğunu
görebilirsiniz.
görebilirsiniz.
11:15
One prefers to sit on one side;
the other, on the other side
the other, on the other side
198
663744
3314
Göremediğiniz düşey inen ipliklerin biri
11:19
of the two strands of the vertical lines
going down, which you can't see.
going down, which you can't see.
199
667082
4558
bir tarafında bulunur,
diğeri diğer tarafında.
diğeri diğer tarafında.
11:24
It can happen that
these two protons can hop over.
these two protons can hop over.
200
672410
3395
Bu iki proton diğer tarafa sıçrayabilir.
11:27
Watch the two white balls.
201
675829
1436
Beyaz iki topu izleyin.
11:29
They can jump over to the other side.
202
677748
1998
Diğer tarafa atlayabilirler.
11:32
If the two strands of DNA then separate,
leading to the process of replication,
leading to the process of replication,
203
680239
5646
DNA'nın iki ipliği daha sonra ayrılırsa,
kendini eşleme sürecine götüren
kendini eşleme sürecine götüren
11:37
and the two protons
are in the wrong positions,
are in the wrong positions,
204
685909
3199
ve iki proton yanlış pozisyonlardaysa
11:41
this can lead to a mutation.
205
689132
1763
bu durum mutasyona neden olabilir.
11:43
This has been known for half a century.
206
691204
1872
Bu yarım asırdır biliniyor.
11:45
The question is: How likely
are they to do that,
are they to do that,
207
693100
2343
Soru ise: Bu yapmaları ne kadar olası
11:47
and if they do, how do they do it?
208
695467
2378
ve yaparlarsa da nasıl yapıyorlar?
11:49
Do they jump across,
like the ball going over the wall?
like the ball going over the wall?
209
697869
3019
Duvarın üzerinden giden top
gibi diğer tarafa atlıyorlar mı?
gibi diğer tarafa atlıyorlar mı?
11:52
Or can they quantum-tunnel across,
even if they don't have enough energy?
even if they don't have enough energy?
210
700912
3502
Ya da yeterli enerjiye
sahip olmasalar da
sahip olmasalar da
karşıya kuantum tünelleme mi yapıyorlar?
11:57
Early indications suggest that
quantum tunneling can play a role here.
quantum tunneling can play a role here.
211
705089
4252
Eski belirtiler kuantum tünellemenin
burada rol oynayabileceğini gösteriyor.
burada rol oynayabileceğini gösteriyor.
12:01
We still don't know yet
how important it is;
how important it is;
212
709365
2124
Ne kadar önemli olduğunu
hâlâ bilmiyoruz,
hâlâ bilmiyoruz,
12:03
this is still an open question.
213
711513
1792
hâlâ sonuca bağlanmamış bir sorun.
12:06
It's speculative,
214
714199
1150
Spekülatif bir durum
12:07
but it's one of those questions
that is so important
that is so important
215
715373
2643
ama çok önemli olan sorulardan biri,
kuantum mekaniği mutasyonda
önemli bir rol oynuyorsa
önemli bir rol oynuyorsa
12:10
that if quantum mechanics
plays a role in mutations,
plays a role in mutations,
216
718040
2446
12:12
surely this must have big implications,
217
720510
2299
elbette bunun büyük sonuçları olacaktır,
12:14
to understand certain types of mutations,
218
722833
2694
mutasyonun belli tiplerini anlamak için
12:17
possibly even those that lead
to turning a cell cancerous.
to turning a cell cancerous.
219
725551
3756
hatta muhtemelen hücrenin
kanserli hücreye dönüşümü gibi.
kanserli hücreye dönüşümü gibi.
12:22
Another example of quantum mechanics
in biology is quantum coherence,
in biology is quantum coherence,
220
730803
5299
Kuantum mekaniğinin biyolojideki
diğer bir örneği ise kuantum koheransı,
diğer bir örneği ise kuantum koheransı,
12:28
in one of the most
important processes in biology,
important processes in biology,
221
736126
2353
biyolojideki en önemli
süreçlerden bir tanesi,
süreçlerden bir tanesi,
12:30
photosynthesis: plants
and bacteria taking sunlight,
and bacteria taking sunlight,
222
738503
3941
fotosentez: Bitkiler ve
bakteriler güneş ışığı enerjisi
bakteriler güneş ışığı enerjisi
12:34
and using that energy to create biomass.
223
742468
2954
kullanarak biyokütle üretmesi.
12:38
Quantum coherence is the idea
of quantum entities multitasking.
of quantum entities multitasking.
224
746215
4152
Kuantum koheransı, kuantum oluşumlarının
aynı anda birden çok işi yapması fikridir.
aynı anda birden çok işi yapması fikridir.
12:42
It's the quantum skier.
225
750912
1604
Bu kuantum tayfıdır.
12:44
It's an object that behaves like a wave,
226
752540
2952
Dalga gibi davranan bir nesnedir,
12:47
so that it doesn't just move
in one direction or the other,
in one direction or the other,
227
755516
2902
bir yöne ya da diğerine
hareket etmekle kalmıyor,
hareket etmekle kalmıyor,
12:50
but can follow multiple pathways
at the same time.
at the same time.
228
758442
3320
hatta birden çok yolları
takip edebiliyor aynı zamanda.
takip edebiliyor aynı zamanda.
12:54
Some years ago,
the world of science was shocked
the world of science was shocked
229
762708
3916
Birkaç yıl önce,
bilim dünyası yayınlanan
bilim dünyası yayınlanan
12:58
when a paper was published
showing experimental evidence
showing experimental evidence
230
766648
3584
bir makalenin gösterdiği bakteri içinde
fotosentez yaparken
fotosentez yaparken
13:02
that quantum coherence
takes place inside bacteria,
takes place inside bacteria,
231
770256
3776
meydana gelen kuantum koheransı
13:06
carrying out photosynthesis.
232
774056
1686
kanıtı ile şok oldu.
13:07
The idea is that the photon,
the particle of light, the sunlight,
the particle of light, the sunlight,
233
775766
3064
Fikir ise, ışığın temel birimi
olan foton, güneş ışığı,
olan foton, güneş ışığı,
13:10
the quantum of light
captured by a chlorophyll molecule,
captured by a chlorophyll molecule,
234
778854
3344
kuantum ışığı klorofil molekülü
tarafından yakalandı,
tarafından yakalandı,
13:14
is then delivered to what's called
the reaction center,
the reaction center,
235
782222
2591
daha sonra kimyasal enerjiye
dönüştürülebileceği
dönüştürülebileceği
reaksiyon merkezi denilen
yere gönderildi.
yere gönderildi.
13:16
where it can be turned into
chemical energy.
chemical energy.
236
784837
2064
Ve oraya gidince, yalnızca
tek bir rotayı takip etmiyor,
tek bir rotayı takip etmiyor,
13:18
And in getting there,
it doesn't just follow one route;
it doesn't just follow one route;
237
786925
2648
13:21
it follows multiple pathways at once,
238
789597
2215
aynı anda birden çok rotayı takip ediyor,
13:23
to optimize the most efficient way
of reaching the reaction center
of reaching the reaction center
239
791836
4337
reaksiyon merkezine ısı
israf etmeksizin en verimli
israf etmeksizin en verimli
13:28
without dissipating as waste heat.
240
796197
1721
yolla ulaşımı optimize etmek için.
13:31
Quantum coherence taking place
inside a living cell.
inside a living cell.
241
799228
3309
Kuantum koheransı canlı
hücrede gerçekleşiyor.
hücrede gerçekleşiyor.
13:34
A remarkable idea,
242
802561
2120
Göze çarpan bir fikir,
13:36
and yet evidence is growing almost weekly,
with new papers coming out,
with new papers coming out,
243
804705
6235
yeni makalelerlede de kanıtlar
neredeyse haftalık olarak artıyor,
neredeyse haftalık olarak artıyor,
bunun gerçekten de
meydana geldiğini onaylayarak.
meydana geldiğini onaylayarak.
13:42
confirming that this
does indeed take place.
does indeed take place.
244
810964
2212
13:45
My third and final example
is the most beautiful, wonderful idea.
is the most beautiful, wonderful idea.
245
813555
4739
Üçüncü ve son örneğim ise
bu en güzel, en müthiş olan fikir.
bu en güzel, en müthiş olan fikir.
13:50
It's also still very speculative,
but I have to share it with you.
but I have to share it with you.
246
818318
4063
Hâlâ spekülatif ama sizinle
paylaşmalıyım.
paylaşmalıyım.
13:54
The European robin
migrates from Scandinavia
migrates from Scandinavia
247
822405
4612
Avrupalı kızılgerdan
İskandinavya'dan Akdeniz'e göç eder,
İskandinavya'dan Akdeniz'e göç eder,
13:59
down to the Mediterranean, every autumn,
248
827041
2635
her sonbahar ve diğer tüm
14:01
and like a lot of other
marine animals and even insects,
marine animals and even insects,
249
829700
3373
deniz canlıları hatta böcekler gibi,
14:05
they navigate by sensing
the Earth's magnetic field.
the Earth's magnetic field.
250
833097
4300
Dünya'nın manyetik alanını
hissederek yön alırlar.
hissederek yön alırlar.
14:10
Now, the Earth's magnetic field
is very, very weak;
is very, very weak;
251
838968
2427
Şimdi, Dünya'nın manyetik alanı
çok ama çok zayıf;
çok ama çok zayıf;
14:13
it's 100 times weaker
than a fridge magnet,
than a fridge magnet,
252
841419
2080
buzdolabı magnetinden 100
kat daha zayıf
kat daha zayıf
14:15
and yet it affects the chemistry --
somehow -- within a living organism.
somehow -- within a living organism.
253
843523
5601
ama yine de kimyayı etkiliyor --
bir şekilde -- yaşayan bir
organizma içerisinde.
organizma içerisinde.
14:21
That's not in doubt --
a German couple of ornithologists,
a German couple of ornithologists,
254
849932
3806
Şüphesiz -- Alman bir kuş
uzmanı çifti,
uzmanı çifti,
14:25
Wolfgang and Roswitha Wiltschko,
in the 1970s, confirmed that indeed,
in the 1970s, confirmed that indeed,
255
853762
4260
Wolfgang ve Roswitha Wiltschko,
1970'lerde kızılgerdanın
1970'lerde kızılgerdanın
14:30
the robin does find its way by somehow
sensing the Earth's magnetic field,
sensing the Earth's magnetic field,
256
858046
3977
Dünya'nın manyetik alanını
bir şekilde hissederek,
bir şekilde hissederek,
14:34
to give it directional information --
a built-in compass.
a built-in compass.
257
862047
3327
yönsel bilgi vererek -- dâhili pusula gibi
yolunu bulduğunu onayladı.
yolunu bulduğunu onayladı.
14:37
The puzzle, the mystery was:
How does it do it?
How does it do it?
258
865398
2249
Bulmaca, gizem ise:
Bunu nasıl yapıyor?
Bunu nasıl yapıyor?
14:40
Well, the only theory in town --
259
868351
3030
Elimizdeki tek teori --
14:43
we don't know if it's the correct theory,
but the only theory in town --
but the only theory in town --
260
871405
3436
doğru teori mi bilmiyoruz
ancak elimizdeki tek teori --
ancak elimizdeki tek teori --
14:46
is that it does it via something
called quantum entanglement.
called quantum entanglement.
261
874865
2984
kuantum dolanıklığı diye bilinen
bir şey ile yapıyor olması.
bir şey ile yapıyor olması.
14:50
Inside the robin's retina --
262
878567
2374
Kızılgerdanın retinasında --
14:52
I kid you not -- inside the robin's retina
is a protein called cryptochrome,
is a protein called cryptochrome,
263
880965
4232
sizi kandırmıyorum -- kızılgerdanın
retinasında "cryptochrome" adında
retinasında "cryptochrome" adında
bir protein var ışığa duyarlı.
14:57
which is light-sensitive.
264
885221
1380
14:58
Within cryptochrome, a pair of electrons
are quantum-entangled.
are quantum-entangled.
265
886625
3939
Cryptochrome' larda, bir çift
elektron kuantum dolanıktır.
elektron kuantum dolanıktır.
15:02
Now, quantum entanglement
is when two particles are far apart,
is when two particles are far apart,
266
890588
3232
Kuantum dolanıklığı, iki parçacık çok uzak
15:05
and yet somehow remain
in contact with each other.
in contact with each other.
267
893844
2834
ancak bir şekilde birbiriyle
bağlantılı kaldıklarında olur.
bağlantılı kaldıklarında olur.
Einstein bile bu fikirden
nefret etmiş ve
nefret etmiş ve
15:08
Even Einstein hated this idea;
268
896991
1446
15:10
he called it "spooky action
at a distance."
at a distance."
269
898461
2039
"tuhaf uzaktan etki" olarak
adlandırmıştır.
adlandırmıştır.
15:12
(Laughter)
270
900524
1881
(Gülüşmeler)
15:14
So if Einstein doesn't like it,
then we can all be uncomfortable with it.
then we can all be uncomfortable with it.
271
902429
3443
Yani Einstein sevmemişse
bizde bu durumdan rahatsız olabiliriz.
bizde bu durumdan rahatsız olabiliriz.
15:17
Two quantum-entangled electrons
within a single molecule
within a single molecule
272
905896
2853
Tek bir molekülde iki kuantum
dolanık elektron
dolanık elektron
15:20
dance a delicate dance
273
908773
1471
zarif bir şekilde dans ediyorlar,
15:22
that is very sensitive
to the direction the bird flies
to the direction the bird flies
274
910268
2541
kuşların uçtuğu alana duyarlı
15:24
in the Earth's magnetic field.
275
912833
1531
Dünya'nın manyetik alanında.
15:26
We don't know if it's
the correct explanation,
the correct explanation,
276
914848
2610
Doğru cevap olup olmadığını bilmiyoruz
15:29
but wow, wouldn't it be exciting
if quantum mechanics helps birds navigate?
if quantum mechanics helps birds navigate?
277
917482
4544
ancak kuantum mekaniği kuşların yön
bulmasına yardım ediyor olsa,
müthiş olmaz mıydı?
müthiş olmaz mıydı?
15:35
Quantum biology is still in it infancy.
278
923069
2721
Kuantum biyoloji hâlâ emekleme çağında.
15:37
It's still speculative.
279
925814
3484
Hâlâ spekülatif.
15:41
But I believe it's built on solid science.
280
929742
3849
Ama bilimde sağlam temellere
dayanacağına inanıyorum.
15:45
I also think that
in the coming decade or so,
in the coming decade or so,
281
933917
3809
Ayrıca inanıyorum ki
önümüzdeki 10 yılda,
önümüzdeki 10 yılda,
15:49
we're going to start to see
that actually, it pervades life --
that actually, it pervades life --
282
937750
4841
gerçekleşeceğini göreceğiz,
hayata yayılıyor --
hayata yayılıyor --
15:54
that life has evolved tricks
that utilize the quantum world.
that utilize the quantum world.
283
942615
4596
kuantum dünyasından faydalanacak
hileler geliştiren hayata.
hileler geliştiren hayata.
16:00
Watch this space.
284
948026
1428
Takipte olun!
16:01
Thank you.
285
949478
1157
Teşekkürler.
16:02
(Applause)
286
950659
2202
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Jim Al-Khalili - Quantum physicistPhysicist Jim Al-Khalili and co-author Johnjoe McFadden, a biologist, explore the far edges of quantum biology in their book "Life on the Edge."
Why you should listen
A professor of physics at the University of Surrey, Jim Al-Khalili doubles as a science communicator and broadcaster. He’s the co-author with Johnjoe McFadden of Life on the Edge: The Coming of Age of Quantum Biology. The book explores this emerging -- and still largely speculative -- area of science suggesting that quantum mechanics may play a role in biology. If so, it may help us understand what drives genetic mutations that lead to cancer, or how robins fly from Scandinavia to the Mediterranean.
More profile about the speakerJim Al-Khalili | Speaker | TED.com