TEDxCambridge
Iyad Rahwan: What moral decisions should driverless cars make?
Iyad Rahwan: Sürücüsüz arabalar, ne gibi ahlaki kararlar vermek zorunda?
Filmed:
Readability: 4.4
1,147,381 views
Sürücüsüz aracın, beş yayayı kurtarmak adına seni öldürebilmeli mi?
Sürücüsüz araç teknolojisindeki bu ahlaki ikilemde Iyad Rahwan, teknolojinin ahlak yasalarımıza getirdiği etkiyi tartışıyor ve gerçek insanlarla, ahlaksal ödünler üzerine yürüttüğü çalışmadaki bulgularını paylaşıyor.
Iyad Rahwan - Computational social scientist
Iyad Rahwan's work lies at the intersection of the computer and social sciences, with a focus on collective intelligence, large-scale cooperation and the social aspects of artificial intelligence. Full bio
Iyad Rahwan's work lies at the intersection of the computer and social sciences, with a focus on collective intelligence, large-scale cooperation and the social aspects of artificial intelligence. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Today I'm going to talk
about technology and society.
about technology and society.
0
1000
4080
Bugün, teknoloji ve toplum
hakkında konuşacağım.
hakkında konuşacağım.
00:19
The Department of Transport
estimated that last year
estimated that last year
1
7040
3696
Ulaştırma Bakanlığı verilere göre
geçen sene yalnızca ABD'de
geçen sene yalnızca ABD'de
35.000 insanın trafik kazalarında
yaşamını yitirdiğini bildirdi.
yaşamını yitirdiğini bildirdi.
00:22
35,000 people died
from traffic crashes in the US alone.
from traffic crashes in the US alone.
2
10760
4080
00:28
Worldwide, 1.2 million people
die every year in traffic accidents.
die every year in traffic accidents.
3
16040
4800
Dünya çapında, her yıl 1.2 milyon insan
trafik kazalarında hayatını kaybediyor.
trafik kazalarında hayatını kaybediyor.
00:33
If there was a way we could eliminate
90 percent of those accidents,
90 percent of those accidents,
4
21760
4096
Bu kazaların yüzde 90'ını ortadan
kaldırabileceğimiz bir yöntem olsaydı,
kaldırabileceğimiz bir yöntem olsaydı,
bunu destekler miydiniz?
00:37
would you support it?
5
25880
1200
00:39
Of course you would.
6
27720
1296
Elbette desteklerdiniz.
00:41
This is what driverless car technology
promises to achieve
promises to achieve
7
29040
3655
Sürücüsüz araba teknolojisi
işte bunu vadediyor;
işte bunu vadediyor;
kazaların ana sebebini,
yani insan hatasını
yani insan hatasını
00:44
by eliminating the main
source of accidents --
source of accidents --
8
32720
2816
ortadan kaldırmayı.
00:47
human error.
9
35560
1200
00:49
Now picture yourself
in a driverless car in the year 2030,
in a driverless car in the year 2030,
10
37920
5416
Şimdi kendinizi 2030 yılında
sürücüsüz bir araba içerisinde hayal edin,
sürücüsüz bir araba içerisinde hayal edin,
arkada oturuyor ve bu nostaljik
TEDxCambridge videosunu izliyorsunuz.
TEDxCambridge videosunu izliyorsunuz.
00:55
sitting back and watching
this vintage TEDxCambridge video.
this vintage TEDxCambridge video.
11
43360
3456
(Gülüşmeler)
00:58
(Laughter)
12
46840
2000
01:01
All of a sudden,
13
49520
1216
Aniden,
arabada mekanik bir arıza oluyor
ve duramıyor.
ve duramıyor.
01:02
the car experiences mechanical failure
and is unable to stop.
and is unable to stop.
14
50760
3280
01:07
If the car continues,
15
55360
1520
Araba sürüşe devam ederse,
01:09
it will crash into a bunch
of pedestrians crossing the street,
of pedestrians crossing the street,
16
57720
4120
yoldan geçen bir grup insana çarpacak,
01:15
but the car may swerve,
17
63080
2135
fakat araç direksiyon kırabilir,
görgü tanıklarından birine çarpar
01:17
hitting one bystander,
18
65239
1857
ve böylece daha çok yaya kurtulmuş olur.
01:19
killing them to save the pedestrians.
19
67120
2080
01:22
What should the car do,
and who should decide?
and who should decide?
20
70040
2600
Araba ne yapmalı
ve buna kim karar vermeli?
ve buna kim karar vermeli?
01:25
What if instead the car
could swerve into a wall,
could swerve into a wall,
21
73520
3536
Farz edelim ki,
araba direksiyonu bir duvara kırıyor,
araba direksiyonu bir duvara kırıyor,
diğer yayaları kurtarmak adına,
01:29
crashing and killing you, the passenger,
22
77080
3296
duvara çarparak arabadaki
yolcuyu yani sizi öldürüyor.
yolcuyu yani sizi öldürüyor.
01:32
in order to save those pedestrians?
23
80400
2320
01:35
This scenario is inspired
by the trolley problem,
by the trolley problem,
24
83240
3080
Bu senaryo,
bundan 30-40 yıl önce
bundan 30-40 yıl önce
01:38
which was invented
by philosophers a few decades ago
by philosophers a few decades ago
25
86960
3776
ahlak kuramını irdelemek adına
filozoflarca yaratılan tren ikileminden
filozoflarca yaratılan tren ikileminden
esinlenerek ortaya konmuş.
01:42
to think about ethics.
26
90760
1240
01:46
Now, the way we think
about this problem matters.
about this problem matters.
27
94120
2496
Bu probleme bakış açımız önem taşıyor.
01:48
We may for example
not think about it at all.
not think about it at all.
28
96640
2616
Mesela, hiç üzerine kafa yormayabiliriz.
Bu senaryonun gerçekçi olmadığını,
son derece olağan dışı olduğunu
son derece olağan dışı olduğunu
01:51
We may say this scenario is unrealistic,
29
99280
3376
veya aptalca olduğunu düşünebiliriz.
01:54
incredibly unlikely, or just silly.
30
102680
2320
01:57
But I think this criticism
misses the point
misses the point
31
105760
2736
Fakat bu eleştirinin,
işin özünü kaçırdığını düşünüyorum,
işin özünü kaçırdığını düşünüyorum,
çünkü senaryoyu
fazla direkt yorumluyorlar.
fazla direkt yorumluyorlar.
02:00
because it takes
the scenario too literally.
the scenario too literally.
32
108520
2160
02:03
Of course no accident
is going to look like this;
is going to look like this;
33
111920
2736
Elbette hiçbir kaza bu şekilde olmaz,
herkesin o veya bu şekilde öldüğü
02:06
no accident has two or three options
34
114680
3336
iki üç olasılığa indirgenemez.
02:10
where everybody dies somehow.
35
118040
2000
02:13
Instead, the car is going
to calculate something
to calculate something
36
121480
2576
Buna karşın araba,
vuracağı kişi sayısı gibi
kendi içinde hesaplamalara gidecek,
kendi içinde hesaplamalara gidecek,
02:16
like the probability of hitting
a certain group of people,
a certain group of people,
37
124080
4896
direksiyonu çevireceği
yönleri kıyaslayarak
yönleri kıyaslayarak
02:21
if you swerve one direction
versus another direction,
versus another direction,
38
129000
3336
yolcu veya diğer sürücülere
vereceği hasarı, yayalara oranla
vereceği hasarı, yayalara oranla
02:24
you might slightly increase the risk
to passengers or other drivers
to passengers or other drivers
39
132360
3456
nispeten arttırabilir.
02:27
versus pedestrians.
40
135840
1536
02:29
It's going to be
a more complex calculation,
a more complex calculation,
41
137400
2160
Çok daha karmaşık bir hesaplama olacaktır,
02:32
but it's still going
to involve trade-offs,
to involve trade-offs,
42
140480
2520
ama yine de risk oranını
hesaba katmış olacaktır
hesaba katmış olacaktır
02:35
and trade-offs often require ethics.
43
143840
2880
ve risk oranları,
sıklıkla ahlak kuramı içindedir.
sıklıkla ahlak kuramı içindedir.
02:39
We might say then,
"Well, let's not worry about this.
"Well, let's not worry about this.
44
147840
2736
Şu şekilde düşünebiliriz,
''Peki, o hâlde daha fazla uzatmayalım.
''Peki, o hâlde daha fazla uzatmayalım.
02:42
Let's wait until technology
is fully ready and 100 percent safe."
is fully ready and 100 percent safe."
45
150600
4640
Teknolojinin tamamen hazır olmasını,
%100 güvenli hâle gelmesini bekleyelim.''
%100 güvenli hâle gelmesini bekleyelim.''
02:48
Suppose that we can indeed
eliminate 90 percent of those accidents,
eliminate 90 percent of those accidents,
46
156520
3680
Gelecek 10 yılda, bu kazaların %90'ını
02:53
or even 99 percent in the next 10 years.
47
161080
2840
ve hatta %99'unu
önleyebildiğimizi farz edelim.
önleyebildiğimizi farz edelim.
02:56
What if eliminating
the last one percent of accidents
the last one percent of accidents
48
164920
3176
Peki ya diğer %10'luk
kaza dilimini önleyebilmek,
kaza dilimini önleyebilmek,
50 yıllık bir çalışma daha
gerektiriyor olsaydı?
gerektiriyor olsaydı?
03:00
requires 50 more years of research?
49
168120
3120
03:04
Should we not adopt the technology?
50
172400
1800
Teknolojiyi uyarlamamız gerekmez mi?
03:06
That's 60 million people
dead in car accidents
dead in car accidents
51
174720
4776
Mevcut oranı korursak,
bu 60 milyon insanın araba kazalarında
bu 60 milyon insanın araba kazalarında
canlarını yitirdiği anlamına geliyor.
03:11
if we maintain the current rate.
52
179520
1760
03:14
So the point is,
53
182760
1216
Demek istediğim şu ki,
tamamen güvenliği sağlamak için
beklemek bir seçenek,
beklemek bir seçenek,
03:16
waiting for full safety is also a choice,
54
184000
3616
fakat aynı zamanda,
kendi içinde risk taşıyor.
kendi içinde risk taşıyor.
03:19
and it also involves trade-offs.
55
187640
2160
03:23
People online on social media
have been coming up with all sorts of ways
have been coming up with all sorts of ways
56
191560
4336
Sosyal medyada insanlar,
bu problemi düşünmemek için
bu problemi düşünmemek için
türlü fikirler öne sürüyorlar.
03:27
to not think about this problem.
57
195920
2016
03:29
One person suggested
the car should just swerve somehow
the car should just swerve somehow
58
197960
3216
Bir kişi arabanın bir şekilde,
yaya ile tanık arasından
yaya ile tanık arasından
geçmesi fikrini
03:33
in between the passengers --
59
201200
2136
(Gülüşmeler)
03:35
(Laughter)
60
203360
1016
öne sürdü.
03:36
and the bystander.
61
204400
1256
03:37
Of course if that's what the car can do,
that's what the car should do.
that's what the car should do.
62
205680
3360
Elbette araba eğer bunu yapabiliyorsa,
bunu yapması gerekir.
bunu yapması gerekir.
03:41
We're interested in scenarios
in which this is not possible.
in which this is not possible.
63
209920
2840
Böyle bir çözümün mümkün
olmadığı senaryolardan bahsediyoruz.
olmadığı senaryolardan bahsediyoruz.
03:45
And my personal favorite
was a suggestion by a blogger
was a suggestion by a blogger
64
213280
5416
Bir blog yazarınca öne sürülen,
şahsen benim en sevdiğim öneride,
şahsen benim en sevdiğim öneride,
arabada basılabilen fırlatma tuşu ile
03:50
to have an eject button in the car
that you press --
that you press --
65
218720
3016
(Gülüşmeler)
03:53
(Laughter)
66
221760
1216
arabanın devamında
kendini imha etmesi çözümüydü.
kendini imha etmesi çözümüydü.
03:55
just before the car self-destructs.
67
223000
1667
03:56
(Laughter)
68
224691
1680
(Gülüşmeler)
03:59
So if we acknowledge that cars
will have to make trade-offs on the road,
will have to make trade-offs on the road,
69
227840
5200
Arabaların trafikte risk oranı tahlili
yapacağını kabul edecek olursak,
yapacağını kabul edecek olursak,
04:06
how do we think about those trade-offs,
70
234200
1880
bu risk oranı tahlilleri hakkında
nasıl düşüneceğiz
nasıl düşüneceğiz
04:09
and how do we decide?
71
237320
1576
ve nasıl karar vereceğiz?
04:10
Well, maybe we should run a survey
to find out what society wants,
to find out what society wants,
72
238920
3136
Belki de toplumun ne istediğini
anlamak için bir anket düzenlemeliyiz,
anlamak için bir anket düzenlemeliyiz,
04:14
because ultimately,
73
242080
1456
çünkü nihayetinde,
04:15
regulations and the law
are a reflection of societal values.
are a reflection of societal values.
74
243560
3960
düzenlemeler ve yasalar
toplumsal değerlerin bir yansımasıdır.
toplumsal değerlerin bir yansımasıdır.
04:20
So this is what we did.
75
248040
1240
Böyle yaptık.
04:21
With my collaborators,
76
249880
1616
Ekip arkadaşlarım ile birlikte,
04:23
Jean-François Bonnefon and Azim Shariff,
77
251520
2336
Jean-François Bonnefon ve Azim Shariff,
bir anket yaptık
04:25
we ran a survey
78
253880
1616
04:27
in which we presented people
with these types of scenarios.
with these types of scenarios.
79
255520
2855
ve bu ankette insanlara
bu tarz senaryolar sunduk.
bu tarz senaryolar sunduk.
04:30
We gave them two options
inspired by two philosophers:
inspired by two philosophers:
80
258399
3777
Onlara, iki filozoftan ilham aldığımız
iki seçenek sunduk:
iki seçenek sunduk:
04:34
Jeremy Bentham and Immanuel Kant.
81
262200
2640
Jeremy Bentham ve Immanuel Kant.
04:37
Bentham says the car
should follow utilitarian ethics:
should follow utilitarian ethics:
82
265600
3096
Bentham'a göre, araba faydacı
bir etiğe göre hareket etmeli:
bir etiğe göre hareket etmeli:
04:40
it should take the action
that will minimize total harm --
that will minimize total harm --
83
268720
3416
büyük çaptaki hasarı en aza
indirgeyecek şekilde hareket etmeli,
indirgeyecek şekilde hareket etmeli,
bu eylem bir tanığı öldürecek olsa da,
04:44
even if that action will kill a bystander
84
272160
2816
bu eylem bir yolcuyu öldürecek olsa da.
04:47
and even if that action
will kill the passenger.
will kill the passenger.
85
275000
2440
04:50
Immanuel Kant says the car
should follow duty-bound principles,
should follow duty-bound principles,
86
278120
4976
Immanuel Kant'a göre araba,
vazifesinin icabına göre hareket etmeli,
vazifesinin icabına göre hareket etmeli,
''Öldürmeyeceksin'' gibi.
04:55
like "Thou shalt not kill."
87
283120
1560
04:57
So you should not take an action
that explicitly harms a human being,
that explicitly harms a human being,
88
285480
4456
Bariz bir şekilde, bir insana
zarar verecek şekilde hareket etmemeli
zarar verecek şekilde hareket etmemeli
ve araba kendi hâline bırakılmalı,
05:01
and you should let the car take its course
89
289960
2456
daha fazla insana zarar verecek olsa bile.
05:04
even if that's going to harm more people.
90
292440
1960
05:07
What do you think?
91
295640
1200
Siz ne düşünüyorsunuz?
05:09
Bentham or Kant?
92
297360
1520
Bentham mı, Kant mı?
05:11
Here's what we found.
93
299760
1256
Bizim bulgumuzu paylaşayım.
05:13
Most people sided with Bentham.
94
301040
1800
Çoğu insan Bentham'a hak verdi.
05:16
So it seems that people
want cars to be utilitarian,
want cars to be utilitarian,
95
304160
3776
Öyle ki, insanlar arabaların faydacı
olmalarını istiyorlar gibi görünüyor,
olmalarını istiyorlar gibi görünüyor,
toplam zararı en aza indirgemesini,
05:19
minimize total harm,
96
307960
1416
05:21
and that's what we should all do.
97
309400
1576
ki bu hepimizin
yapması gereken şey aslında.
yapması gereken şey aslında.
05:23
Problem solved.
98
311000
1200
Sorun çözüldü.
05:25
But there is a little catch.
99
313240
1480
Dikkat etmemiz gereken bir nokta var.
05:27
When we asked people
whether they would purchase such cars,
whether they would purchase such cars,
100
315920
3736
İnsanlara bu tarz arabaları satın alma
durumlarını sorduğumuzda,
durumlarını sorduğumuzda,
05:31
they said, "Absolutely not."
101
319680
1616
''Kesinlikle hayır.'' dediler.
(Gülüşmeler)
05:33
(Laughter)
102
321320
2296
Kendilerini her an koruyan
arabalar satın almak isterken,
arabalar satın almak isterken,
05:35
They would like to buy cars
that protect them at all costs,
that protect them at all costs,
103
323640
3896
05:39
but they want everybody else
to buy cars that minimize harm.
to buy cars that minimize harm.
104
327560
3616
diğer herkesin zararı en aza indirgeyen
arabalardan almalarını istiyorlar.
arabalardan almalarını istiyorlar.
05:43
(Laughter)
105
331200
2520
(Gülüşmeler)
05:46
We've seen this problem before.
106
334720
1856
Bu problemle daha önce karşılaşmıştık.
05:48
It's called a social dilemma.
107
336600
1560
Buna ''toplumsal ikilem'' deniyor.
05:51
And to understand the social dilemma,
108
339160
1816
Toplumsal ikilemi anlayabilmek için,
biraz eskilere gitmemiz gerekir.
05:53
we have to go a little bit
back in history.
back in history.
109
341000
2040
05:56
In the 1800s,
110
344000
2576
1800'lerde,
05:58
English economist William Forster Lloyd
published a pamphlet
published a pamphlet
111
346600
3736
İngiliz iktisatçı William Forster Lloyd,
şu senaryoyu aktaran bir broşür yayınladı:
06:02
which describes the following scenario.
112
350360
2216
06:04
You have a group of farmers --
113
352600
1656
Bir grup çiftçi var,
06:06
English farmers --
114
354280
1336
İngiliz çiftçiler,
koyunlarını otlatmak için
umumi bir araziyi paylaşıyorlar.
umumi bir araziyi paylaşıyorlar.
06:07
who are sharing a common land
for their sheep to graze.
for their sheep to graze.
115
355640
2680
06:11
Now, if each farmer
brings a certain number of sheep --
brings a certain number of sheep --
116
359520
2576
Her bir çiftçi,
belirli sayıda koyun getirirse
belirli sayıda koyun getirirse
- 3 koyun diyelim -
06:14
let's say three sheep --
117
362120
1496
06:15
the land will be rejuvenated,
118
363640
2096
toprak yenilenmiş olacak,
çiftçiler mutlu,
06:17
the farmers are happy,
119
365760
1216
koyunlar mutlu,
06:19
the sheep are happy,
120
367000
1616
her şey iyi olacak.
06:20
everything is good.
121
368640
1200
06:22
Now, if one farmer brings one extra sheep,
122
370440
2520
Fakat bir çiftçi,
fazladan bir koyun daha getirirse,
fazladan bir koyun daha getirirse,
06:25
that farmer will do slightly better,
and no one else will be harmed.
and no one else will be harmed.
123
373800
4720
o çiftçinin işleri için daha iyi olacak
ve bu kimseye zarar vermeyecek.
ve bu kimseye zarar vermeyecek.
06:31
But if every farmer made
that individually rational decision,
that individually rational decision,
124
379160
3640
Ama her bir çiftçi, bireysel olarak
bu mantıklı kararı verecek olursa,
bu mantıklı kararı verecek olursa,
06:35
the land will be overrun,
and it will be depleted
and it will be depleted
125
383840
2720
alan istilaya uğramış olacak
ve yeşillik tükenecek,
ve yeşillik tükenecek,
06:39
to the detriment of all the farmers,
126
387360
2176
bu da her çiftçinin zararına olacak
ve tabii ki koyunların da zararına olacak.
06:41
and of course,
to the detriment of the sheep.
to the detriment of the sheep.
127
389560
2120
06:44
We see this problem in many places:
128
392720
3680
Bu sorun ile birçok kez karşılaşıyoruz:
06:49
in the difficulty of managing overfishing,
129
397080
3176
aşırı balık avlanması hususunda,
06:52
or in reducing carbon emissions
to mitigate climate change.
to mitigate climate change.
130
400280
4560
ya da iklim değişikliğini azaltmak adına
karbon salınımını azaltmada.
karbon salınımını azaltmada.
06:59
When it comes to the regulation
of driverless cars,
of driverless cars,
131
407160
2920
Sürücüsüz araba hukukuna baktığımızda,
07:03
the common land now
is basically public safety --
is basically public safety --
132
411080
4336
umumi alan toplum güvenliği oluyor
- yani kamu yararı -
07:07
that's the common good --
133
415440
1240
07:09
and the farmers are the passengers
134
417400
1976
ve çiftçiler yolcular oluyor
veya o arabaları kullanmayı
tercih eden araç sahipleri oluyor.
tercih eden araç sahipleri oluyor.
07:11
or the car owners who are choosing
to ride in those cars.
to ride in those cars.
135
419400
3600
07:16
And by making the individually
rational choice
rational choice
136
424960
2616
Ve kendi güvenliklerine öncelik tanıyan,
bireysel mantıklı seçimlerini yaparak
07:19
of prioritizing their own safety,
137
427600
2816
07:22
they may collectively be
diminishing the common good,
diminishing the common good,
138
430440
3136
hep birlikte genelin iyiliğini azaltarak
toplam zarar riskini aza indirgemeyi
düşürüyor olabilirler.
düşürüyor olabilirler.
07:25
which is minimizing total harm.
139
433600
2200
07:30
It's called the tragedy of the commons,
140
438320
2136
Buna bilindiği üzere
ortak malların trajedisi
ortak malların trajedisi
07:32
traditionally,
141
440480
1296
deniyor,
07:33
but I think in the case
of driverless cars,
of driverless cars,
142
441800
3096
fakat bana kalırsa,
sürücüsüz araba hususunda
sürücüsüz araba hususunda
sorun biraz daha derin olabilir,
07:36
the problem may be
a little bit more insidious
a little bit more insidious
143
444920
2856
çünkü temelde bu kararları veren
07:39
because there is not necessarily
an individual human being
an individual human being
144
447800
3496
bir insan söz konusu değil.
07:43
making those decisions.
145
451320
1696
07:45
So car manufacturers
may simply program cars
may simply program cars
146
453040
3296
Araba imalatçıları, müşterileri için
üst düzey güvenlik önlemleri alan
üst düzey güvenlik önlemleri alan
07:48
that will maximize safety
for their clients,
for their clients,
147
456360
2520
araba programlayabilirler
07:52
and those cars may learn
automatically on their own
automatically on their own
148
460080
2976
ve bu arabalar, otomatik olarak
bu seçimleri yapmanın
bu seçimleri yapmanın
yayalar için riskleri bir nebze de olsa
arttırdığını öğrenebilir.
arttırdığını öğrenebilir.
07:55
that doing so requires slightly
increasing risk for pedestrians.
increasing risk for pedestrians.
149
463080
3520
Koyun benzetmesine dönecek olursak,
07:59
So to use the sheep metaphor,
150
467520
1416
08:00
it's like we now have electric sheep
that have a mind of their own.
that have a mind of their own.
151
468960
3616
şu anda kendi fikirlerini verebilen
elektrikli koyunlara sahibiz diyebiliriz.
elektrikli koyunlara sahibiz diyebiliriz.
(Gülüşmeler)
08:04
(Laughter)
152
472600
1456
Ve kendi başlarına kaçıp
çiftçinin haberi olmadan otlanabilirler.
çiftçinin haberi olmadan otlanabilirler.
08:06
And they may go and graze
even if the farmer doesn't know it.
even if the farmer doesn't know it.
153
474080
3080
08:10
So this is what we may call
the tragedy of the algorithmic commons,
the tragedy of the algorithmic commons,
154
478640
3976
Bunu da şu şekilde ifade edebiliriz:
algoritmik ortak malların trajedisi.
algoritmik ortak malların trajedisi.
Beraberinde yeni zorluklar getiriyor.
08:14
and if offers new types of challenges.
155
482640
2360
08:22
Typically, traditionally,
156
490520
1896
Genellikle, çoğunlukla,
08:24
we solve these types
of social dilemmas using regulation,
of social dilemmas using regulation,
157
492440
3336
bu tür toplumsal ikilemleri
yasalar nezdinde çözüme kavuştururuz;
yasalar nezdinde çözüme kavuştururuz;
ya hükümet ya da topluluklar
bir araya gelir
bir araya gelir
08:27
so either governments
or communities get together,
or communities get together,
158
495800
2736
ve hep birlikle ne tür bir sonuç
elde etmek istediklerine karar verirler
elde etmek istediklerine karar verirler
08:30
and they decide collectively
what kind of outcome they want
what kind of outcome they want
159
498560
3736
ve bireysel davranışlarda,
ne tür kısıtlamalara gidilmesi gerektiğini
ne tür kısıtlamalara gidilmesi gerektiğini
08:34
and what sort of constraints
on individual behavior
on individual behavior
160
502320
2656
08:37
they need to implement.
161
505000
1200
kararlaştırırlar.
08:39
And then using monitoring and enforcement,
162
507600
2616
Gözlem ve yürürlülüğü kullanarak
kamu yararının korunduğuna emin olurlar.
08:42
they can make sure
that the public good is preserved.
that the public good is preserved.
163
510240
2559
08:45
So why don't we just,
164
513440
1575
Düzenleyiciler olarak,
08:47
as regulators,
165
515039
1496
neden bütün arabalara
08:48
require that all cars minimize harm?
166
516559
2897
zararı en aza indirgeme statüsü
kazandırmıyoruz?
kazandırmıyoruz?
08:51
After all, this is
what people say they want.
what people say they want.
167
519480
2240
Nihayetinde,
herkes bunu istediğini dile getiriyor.
herkes bunu istediğini dile getiriyor.
08:55
And more importantly,
168
523200
1416
Daha da önemlisi,
08:56
I can be sure that as an individual,
169
524640
3096
bir birey olarak eminim ki
çok nadir bir durumda beni
gözden çıkarabilecek bir araba alırsam,
gözden çıkarabilecek bir araba alırsam,
08:59
if I buy a car that may
sacrifice me in a very rare case,
sacrifice me in a very rare case,
170
527760
3856
diğer herkes
09:03
I'm not the only sucker doing that
171
531640
1656
koşulsuz korumanın keyfini çıkarırken
bunu yapan tek keriz ben olmam.
bunu yapan tek keriz ben olmam.
09:05
while everybody else
enjoys unconditional protection.
enjoys unconditional protection.
172
533320
2680
09:09
In our survey, we did ask people
whether they would support regulation
whether they would support regulation
173
537120
3336
Ankette insanlara, yasal düzenlemeye
destek verip vermeyeceklerini sorduk
destek verip vermeyeceklerini sorduk
09:12
and here's what we found.
174
540480
1200
ve sonuç şu şekildeydi.
09:14
First of all, people
said no to regulation;
said no to regulation;
175
542360
3760
İlk önce, insanlar yasaya hayır dediler
09:19
and second, they said,
176
547280
1256
ve sonra dediler ki,
''Arabaları bunun için ve toplam zararı
en aza indirgemek için düzenlersek,
en aza indirgemek için düzenlersek,
09:20
"Well if you regulate cars to do this
and to minimize total harm,
and to minimize total harm,
177
548560
3936
bu arabaları satın almam.''
09:24
I will not buy those cars."
178
552520
1480
09:27
So ironically,
179
555400
1376
İşe bakın ki,
09:28
by regulating cars to minimize harm,
180
556800
3496
zararı en aza indirgemek için
arabaları düzenleyerek
arabaları düzenleyerek
daha fazla zarara sebebiyet verebiliriz,
09:32
we may actually end up with more harm
181
560320
1840
09:35
because people may not
opt into the safer technology
opt into the safer technology
182
563040
3656
çünkü insanlar daha güvenli olan bu
teknolojiye dahil olmak istemeyebilirler,
teknolojiye dahil olmak istemeyebilirler,
insan sürücülerden daha güvenli olsa bile.
09:38
even if it's much safer
than human drivers.
than human drivers.
183
566720
2080
09:42
I don't have the final
answer to this riddle,
answer to this riddle,
184
570360
3416
Bu bilmeceye nihai bir cevabım yok,
ama başlangıç noktası olarak,
09:45
but I think as a starting point,
185
573800
1576
toplumun bir araya gelip
09:47
we need society to come together
186
575400
3296
risk oranı dengesinde ortak bir noktada
karara varması gerekir
karara varması gerekir
09:50
to decide what trade-offs
we are comfortable with
we are comfortable with
187
578720
2760
09:54
and to come up with ways
in which we can enforce those trade-offs.
in which we can enforce those trade-offs.
188
582360
3480
ve bu denge unsurunun uygulamasında
izleyeceğimiz yol belirlenebilir.
izleyeceğimiz yol belirlenebilir.
09:58
As a starting point,
my brilliant students,
my brilliant students,
189
586520
2536
Başlangıç noktası olarak,
benim parlak öğrencilerim
benim parlak öğrencilerim
10:01
Edmond Awad and Sohan Dsouza,
190
589080
2456
Edmond Awad ve Sohan Dsouza,
Ahlak Makinesi internet sitesini kurdu.
10:03
built the Moral Machine website,
191
591560
1800
10:06
which generates random scenarios at you --
192
594200
2680
Bu site size rastgele senaryolar sunuyor,
10:10
basically a bunch
of random dilemmas in a sequence
of random dilemmas in a sequence
193
598080
2456
bir dizi ikilemler yöneltiyor
ve verilen bu senaryoda, arabanın ne
yapması gerektiğine karar veriyorsun.
yapması gerektiğine karar veriyorsun.
10:12
where you have to choose what
the car should do in a given scenario.
the car should do in a given scenario.
194
600560
3920
10:17
And we vary the ages and even
the species of the different victims.
the species of the different victims.
195
605040
4600
Yaşları ve hatta farklı kurbanların
türlerini bile çeşitlendirdik.
türlerini bile çeşitlendirdik.
10:23
So far we've collected
over five million decisions
over five million decisions
196
611040
3696
Şu ana kadar, site üzerinden
dünya genelinde
dünya genelinde
bir milyonu aşkın insan tarafından
beş milyonun üzerinde
beş milyonun üzerinde
10:26
by over one million people worldwide
197
614760
2200
10:30
from the website.
198
618400
1200
karar topladık.
Bu bulgular, kültürler arası bile
10:32
And this is helping us
form an early picture
form an early picture
199
620360
2416
insanların neleri feda edebileceklerini
10:34
of what trade-offs
people are comfortable with
people are comfortable with
200
622800
2616
ve onlar için
önem arz eden şeyleri anlayıp
önem arz eden şeyleri anlayıp
10:37
and what matters to them --
201
625440
1896
bir temel oluşturmamızda yardımcı oluyor.
10:39
even across cultures.
202
627360
1440
10:42
But more importantly,
203
630240
1496
Ama daha önemlisi,
10:43
doing this exercise
is helping people recognize
is helping people recognize
204
631760
3376
bu araştırma insanlara,
bu seçimleri yapmanın
bu seçimleri yapmanın
ne kadar zor olduğunu
10:47
the difficulty of making those choices
205
635160
2816
ve yasal düzenlemelerin, imkânsız
seçimler ile çevrelendiğini hatırlatıyor.
seçimler ile çevrelendiğini hatırlatıyor.
10:50
and that the regulators
are tasked with impossible choices.
are tasked with impossible choices.
206
638000
3800
10:55
And maybe this will help us as a society
understand the kinds of trade-offs
understand the kinds of trade-offs
207
643360
3576
Bu belki de toplum olarak,
nihayetinde yasalara işlenecek türde
nihayetinde yasalara işlenecek türde
10:58
that will be implemented
ultimately in regulation.
ultimately in regulation.
208
646960
3056
risk oranı tahlilini
anlamamıza yardımcı olabilir.
anlamamıza yardımcı olabilir.
Geçtiğimiz hafta,
11:02
And indeed, I was very happy to hear
209
650040
1736
11:03
that the first set of regulations
210
651800
2016
Ulaştırma Bakanlığı tarafından yapılan
11:05
that came from
the Department of Transport --
the Department of Transport --
211
653840
2136
ilk yasal düzenlemelerden
haberdar olduğuma çok sevindim.
11:08
announced last week --
212
656000
1376
11:09
included a 15-point checklist
for all carmakers to provide,
for all carmakers to provide,
213
657400
6576
Tüm araba üreticilerinin sağlaması gereken
15 maddelik bir kontrol listesine sahip
15 maddelik bir kontrol listesine sahip
ve 14. madde işin
ahlaki boyutu ile alakalıydı,
ahlaki boyutu ile alakalıydı,
11:16
and number 14 was ethical consideration --
214
664000
3256
bu sorumluluğu
nasıl taşıyabileceğimizle alakalıydı.
nasıl taşıyabileceğimizle alakalıydı.
11:19
how are you going to deal with that.
215
667280
1720
11:23
We also have people
reflect on their own decisions
reflect on their own decisions
216
671800
2656
İnsanlara, seçimlerinin sonuçlarını
özet şeklinde sunarak
özet şeklinde sunarak
11:26
by giving them summaries
of what they chose.
of what they chose.
217
674480
3000
kendi kararlarının getirilerini gösterdik.
11:30
I'll give you one example --
218
678440
1656
Sizlere bir örnek vereceğim.
11:32
I'm just going to warn you
that this is not your typical example,
that this is not your typical example,
219
680120
3536
Belirtmeliyim ki bu genel bir örnek,
genel bir kullanıcı değil.
11:35
your typical user.
220
683680
1376
Bu kişi için en çok kurtarılan (kedi)
ve feda edilen (bebek) görüldüğü gibi.
ve feda edilen (bebek) görüldüğü gibi.
11:37
This is the most sacrificed and the most
saved character for this person.
saved character for this person.
221
685080
3616
(Gülüşmeler)
11:40
(Laughter)
222
688720
5200
11:46
Some of you may agree with him,
223
694680
1896
Bazılarınız bu kişiye katılıyor olabilir,
11:48
or her, we don't know.
224
696600
1640
bilmiyoruz.
11:52
But this person also seems to slightly
prefer passengers over pedestrians
prefer passengers over pedestrians
225
700480
6136
Bu kişi aynı zamanda seçimlerinde,
yayalara karşın yolcuları daha çok tutuyor
yayalara karşın yolcuları daha çok tutuyor
gibi gözüküyor
11:58
in their choices
226
706640
2096
ve kırmızı ışıkta geçenleri
cezalandırmaktan memnuniyet duyuyor.
cezalandırmaktan memnuniyet duyuyor.
12:00
and is very happy to punish jaywalking.
227
708760
2816
12:03
(Laughter)
228
711600
3040
(Gülüşmeler)
12:09
So let's wrap up.
229
717320
1216
Konuyu toparlayalım.
12:10
We started with the question --
let's call it the ethical dilemma --
let's call it the ethical dilemma --
230
718559
3416
Arabanın belirli bir senaryoda ne
yapması gerektiğini irdeleyen bir soruyla,
yapması gerektiğini irdeleyen bir soruyla,
12:14
of what the car should do
in a specific scenario:
in a specific scenario:
231
722000
3056
daha doğrusu ahlaki bir ikilemle başladık:
dönecek mi, kalacak mı?
12:17
swerve or stay?
232
725080
1200
12:19
But then we realized
that the problem was a different one.
that the problem was a different one.
233
727240
2736
Fakat sonra, sorunun farklı
bir şey olduğunu fark ettik.
bir şey olduğunu fark ettik.
12:22
It was the problem of how to get
society to agree on and enforce
society to agree on and enforce
234
730000
4536
Toplum olarak, risk durumunda insanların
nelerden fedakarlık yapabileceklerine
nelerden fedakarlık yapabileceklerine
uzlaşma ve uygulama sorunu.
12:26
the trade-offs they're comfortable with.
235
734560
1936
Toplumsal bir ikilemden bahsediyoruz.
12:28
It's a social dilemma.
236
736520
1256
12:29
In the 1940s, Isaac Asimov
wrote his famous laws of robotics --
wrote his famous laws of robotics --
237
737800
5016
1940'larda, Isaac Asimov
o meşhur Üç Robot Yasasını
o meşhur Üç Robot Yasasını
kaleme aldı.
12:34
the three laws of robotics.
238
742840
1320
12:37
A robot may not harm a human being,
239
745240
2456
Robot, bir insana zarar veremez,
12:39
a robot may not disobey a human being,
240
747720
2536
robot bir insana itaatsizlik edemez
12:42
and a robot may not allow
itself to come to harm --
itself to come to harm --
241
750280
3256
ve robot kendisini gelecek zararlardan
korumakla yükümlüdür,
korumakla yükümlüdür,
12:45
in this order of importance.
242
753560
1960
bu önem sırasına göre.
12:48
But after 40 years or so
243
756360
2136
40 yıl kadar sonra,
12:50
and after so many stories
pushing these laws to the limit,
pushing these laws to the limit,
244
758520
3736
bu yasaların sınırlarını zorlayan
birçok hikâyenin ardından Asimov,
birçok hikâyenin ardından Asimov,
diğer bütün yasalara üstünlük gösteren
12:54
Asimov introduced the zeroth law
245
762280
3696
sıfırıncı yasasını yayınladı;
12:58
which takes precedence above all,
246
766000
2256
bu yasa bir robotun genel olarak
insanlığa zarar veremeyeceğini belirtiyor.
insanlığa zarar veremeyeceğini belirtiyor.
13:00
and it's that a robot
may not harm humanity as a whole.
may not harm humanity as a whole.
247
768280
3280
13:04
I don't know what this means
in the context of driverless cars
in the context of driverless cars
248
772480
4376
Bu yasanın, sürücüsüz arabalar konusunda
veya belirli bir durumdaki
yerini bilmiyorum.
yerini bilmiyorum.
13:08
or any specific situation,
249
776880
2736
Bunu nasıl yürürlüğe
koyacağımızı da bilmiyorum,
koyacağımızı da bilmiyorum,
13:11
and I don't know how we can implement it,
250
779640
2216
13:13
but I think that by recognizing
251
781880
1536
fakat sürücüsüz araba düzenlemesinin,
13:15
that the regulation of driverless cars
is not only a technological problem
is not only a technological problem
252
783440
6136
yalnızca bir teknolojik problem olduğunu
değil de, aynı zamanda toplumsal uzlaşma
değil de, aynı zamanda toplumsal uzlaşma
13:21
but also a societal cooperation problem,
253
789600
3280
problemi olduğunu kabul edersek,
13:25
I hope that we can at least begin
to ask the right questions.
to ask the right questions.
254
793800
2880
umuyorum ki, en azından sonunda
doğru soruları sormaya başlayabileceğiz.
doğru soruları sormaya başlayabileceğiz.
Teşekkürler.
13:29
Thank you.
255
797200
1216
(Alkışlar)
13:30
(Applause)
256
798440
2920
ABOUT THE SPEAKER
Iyad Rahwan - Computational social scientistIyad Rahwan's work lies at the intersection of the computer and social sciences, with a focus on collective intelligence, large-scale cooperation and the social aspects of artificial intelligence.
Why you should listen
Iyad Rahwan is the AT&T Career Development Professor and an associate professor of media arts & sciences at the MIT Media Lab, where he leads the Scalable Cooperation group. A native of Aleppo, Syria, Rahwan holds a PhD. from the University of Melbourne, Australia and is an affiliate faculty at the MIT Institute of Data, Systems and Society (IDSS). He led the winning team in the US State Department's Tag Challenge, using social media to locate individuals in remote cities within 12 hours using only their mug shots. Recently he crowdsourced 30 million decisions from people worldwide about the ethics of AI systems. Rahwan's work appeared in major academic journals, including Science and PNAS, and features regularly in major media outlets, including the New York Times, The Economist and the Wall Street Journal.
(Photo: Victoriano Izquierdo)
Iyad Rahwan | Speaker | TED.com