TEDGlobal 2009
Gordon Brown: Wiring a web for global good
Gordon Brown: Qlobal bir fayda üçün şəbəkə qurmaq
Filmed:
Readability: 4.8
1,004,492 views
Böyük Britaniyanın baş naziri Gordon Brown, tarixin bənzərsiz bir anında yaşadığımızı deyir və əlavə edir: günümüzün bizə verdiyi texnoloji imkanlardan istifadə edərək kürəsəl bir əxlaq yarada və birliktə çalışmaqla yoxsulluq, təhlükəsizlik, iqlim dəyişikliyi və iqtisadiyyatın problemlərinin öhdəsindən gələ bilərik.
Gordon Brown - British Prime Minister
Britain's former prime minister Gordon Brown played a key role in shaping the G20 nations' response to the world's financial crisis, and was a powerful advocate for a coordinated global response to problems such as climate change, poverty and social justice. Full bio
Britain's former prime minister Gordon Brown played a key role in shaping the G20 nations' response to the world's financial crisis, and was a powerful advocate for a coordinated global response to problems such as climate change, poverty and social justice. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Can I say how delighted I am to be away
0
1000
4000
Westminister və Whitehallun sakitliyindən uzaqlaşdığım üçün
00:17
from the calm of Westminster and Whitehall? (Laughter)
1
5000
3000
nə qədər sevindiyimi deyə bilərəmmi?
00:22
This is Kim, a nine-year-old Vietnam girl,
2
10000
4000
Bu, Kim adlı 9 yaşlı Vyetnamlı qızdır,
00:26
her back ruined by napalm,
3
14000
5000
onun beli napalmla məhv olmuşdur,
00:31
and she awakened the conscience of the nation of America
4
19000
4000
və o, Amerika xalqının vicadanını və ruhunu oyadaraq
00:35
to begin to end the Vietnam War.
5
23000
3000
Vyetnam müharibəsinin son qoymaq üçün ilk addım oldu.
00:38
This is Birhan, who was the Ethiopian girl
6
26000
5000
Bu isə Efiopiyalı qız Birhandır,
00:43
who launched Live Aid in the 1980s,
7
31000
4000
1980 ci illərdə o Live Aid-in əsasını qoymuşdur,
00:47
15 minutes away from death when she was rescued,
8
35000
3000
xilas edildikdə onu ölümündən sadəcə olaraq 15 dəqiqə vaxt ayırırdı,
00:50
and that picture of her being rescued is one that went round the world.
9
38000
4000
və xilas edildikdən sonra bu şəkil bütün dünyanı gəzdi.
00:55
This is Tiananmen Square.
10
43000
3000
Bura Tiananmen Meydanıdır.
00:58
A man before a tank became a picture
11
46000
4000
Tankın qarşısında dayanmış bu insan,
01:02
that became a symbol for the whole world of resistance.
12
50000
4000
bütün dünyada müqavimətin bir simvolu oldu.
01:06
This next is the Sudanese girl,
13
54000
4000
Bu isə Sudandan olan qızdır,
01:10
a few moments from death,
14
58000
3000
ölümündən bir neçə dəqiqə öncə
01:13
a vulture hovering in the background,
15
61000
3000
arxasında dolanan quzğun,
01:16
a picture that went round the world
16
64000
3000
Bu şəkil bütün dünyanı gəzib
01:19
and shocked people into action on poverty.
17
67000
3000
və insanları yoxsulluğa qarşı mübarizə üçün nəsə etməyə sövq etdi.
01:23
This is Neda, the Iranian girl
18
71000
3000
Bu isə Nedadır, İranlı qız
01:26
who was shot while at a demonstration with her father in Iran
19
74000
4000
atası ilə birgə mitinqdə vurularaq bir neçə həftə öncə öldürülüb,
01:30
only a few weeks ago, and she is now the focus, rightly so,
20
78000
5000
və indi o təbii olaraq
01:35
of the YouTube generation.
21
83000
3000
Youtube nəslinin diqqət mərkəzinə çevrilib.
01:38
And what do all these pictures and events have in common?
22
86000
5000
Yaxşı, bütün bu şəkil və hadisələrin ortaq hansı xüsussiyyətləri var?
01:43
What they have in common is what we see unlocks
23
91000
3000
Hamısının ortaq xüsusiyyəti, gördüklərimizin əvvəllər görə bilmədiyimiz
01:46
what we cannot see.
24
94000
3000
məqamları aşkara çıxarmasıdır.
01:49
What we see unlocks the invisible ties
25
97000
5000
Aşkara çıxan isə: Bizləri bəşəri cəmiyyət
01:54
and bonds of sympathy that bring us together
26
102000
3000
halına gətirən görünməz cəhətlər
01:57
to become a human community.
27
105000
4000
və rəğbət/simpatiya bağlarıdır.
02:02
What these pictures demonstrate is that
28
110000
3000
Bu şəkillər bizlərin
02:05
we do feel the pain of others,
29
113000
2000
başqalarının yaşadığı ağrı acıları, uzaqdan olsa belə
02:07
however distantly.
30
115000
2000
hiss edə biləcəyimizi göstərir.
02:09
What I think these pictures demonstrate
31
117000
3000
Mənim fikrimcə isə, bütün bu şəkillər
02:12
is that we do believe in something bigger than ourselves.
32
120000
4000
bizim özümüzdən daha böyük bir nəyəsə inandığımızı göstərir.
02:16
What these pictures demonstrate is
33
124000
3000
Bu şəkillər,
02:19
that there is a moral sense across all religions, across all faiths,
34
127000
5000
bütün dinlərdə, bütün inanclarda, bütün qitələrdə
02:24
across all continents -- a moral sense that
35
132000
4000
sadəcə başqalarının ağrı acısını bölüşməkdən,
02:28
not only do we share the pain of others,
36
136000
2000
və özümüzdən daha böyük nələrəsə inanmaqdan əlavə,
02:30
and believe in something bigger than ourselves
37
138000
2000
bizlərə, nələrinsə səhv olduğunu gördükdə
02:32
but we have a duty to act when we see things
38
140000
2000
bu səhvləri düzəltmək,çatışmazlıqları aradan qaldırmaq,
02:34
that are wrong that need righted,
39
142000
2000
və problemləri ləğv etmək adına
02:36
see injuries that need to be corrected,
40
144000
2000
bir əxlaqi məsuliyyət daşımaq hissini aşılayır
02:38
see problems that need to be rectified.
41
146000
3000
və bu dəyərin mövcud olduğunu göstərir.
02:42
There is a story about Olof Palme, the Swedish Prime Minister,
42
150000
4000
İsveç baş naziri Olof Palmenin ABŞ prezidenti Ronal Reagan ilə
02:46
going to see Ronald Reagan in America in the 1980s.
43
154000
3000
1980 ci illərdəki görüşü barəsində belə bir hekayə var.
02:49
Before he arrived Ronald Reagan said --
44
157000
2000
Palme ABŞ a gəlməmişdən öncə Ronald Reagan
02:51
and he was the Swedish Social Democratic Prime Minister --
45
159000
2000
İsveç Sosial Demokrat nazir haqqında soruşmuş:
02:53
"Isn’t this man a communist?"
46
161000
2000
"Bu adam kommunistmidir? "
02:56
The reply was, "No, Mr President, he’s an anti-communist."
47
164000
4000
Cavab belə olur, "Xeyr, Cənab Prezident, O anti-kommunistdir"
03:00
And Ronald Reagan said, "I don’t care what kind of communist he is!"
48
168000
3000
və Ronald Reagan demiş, "Mənim onun hansıcür kommunist olmağı maraqlandırmır"
03:03
(Laughter)
49
171000
2000
(Gülüş)
03:05
Ronald Reagan asked Olof Palme,
50
173000
3000
Və Ronald Reagan İsveçli qonağı
03:08
the Social Democratic Prime Minister of Sweden,
51
176000
3000
Olof Palmedən soruşur,
03:11
"Well, what do you believe in? Do you want to abolish the rich?"
52
179000
4000
"Yaxşı, siz nəyə inanırsınız? Varlılar təbəqəsini ləğv etməkmi istəyirsiniz?"
03:15
He said, "No, I want to abolish the poor."
53
183000
3000
Cavab, "Xeyr, Mən kasıblar təbəqəsini aradan qaldırmaq istəyirəm"
03:18
Our responsibility is to let everyone have the chance
54
186000
3000
Bizim məsuliyyətimiz, hər bir şəxsə öz potensialını
03:21
to realize their potential to the full.
55
189000
3000
reallaşdıra bilməsi üçün imkan yaratmaqdır.
03:25
I believe there is a moral sense and a global ethic
56
193000
4000
Məncə, hansı dinə nənsub olursa olsun,
03:29
that commands attention from people of every religion
57
197000
3000
inanclı və inancsız olmasından asılı olmayaraq,
03:32
and every faith, and people of no faith.
58
200000
3000
bütün insanların paylaşdığı ortaq bir əxlaqi anlayış və dəyər mövcuddur.
03:36
But I think what's new is that we now have the capacity
59
204000
4000
Amma məncə yeni olan odur ki, bügün biz, bütün dünya ilə
03:40
to communicate instantaneously across frontiers
60
208000
2000
limitsiz və davamlı əlaqə qura bilirik,
03:42
right across the world.
61
210000
3000
dünyanın istənilən nöqtəsi ilə bü əlaqəni qurmaq imkanına sahibik.
03:45
We now have the capacity to find common ground
62
213000
2000
Bügün bizlər, üz üzə heçvaxt görüşmədiyimiz
03:47
with people who we will never meet,
63
215000
2000
ancaq internet vasitəsiylə
03:49
but who we will meet through the Internet and through
64
217000
5000
görüşə biləcəyimiz insanlarla ortaq bir yer taparaq,
03:54
all the modern means of communication;
65
222000
2000
bütün müasir əlaqə imkanlarından istifadə edərək,
03:56
that we now have the capacity to organize
66
224000
2000
təşkilatlanaraq,
03:58
and take collective action together
67
226000
3000
bizi narahat edən ədalətsizlik və problemlər haqqında
04:01
to deal with the problem or an injustice
68
229000
3000
birgə bir hərəkat yaratmaq
04:04
that we want to deal with;
69
232000
2000
imkanına sahibik.
04:06
and I believe that this makes this a unique age in human history,
70
234000
3000
Mən inanıram ki, bu dövr bəşəriyyət tarixində bənzəri olmayan bir
04:09
and it is the start of what I would call
71
237000
3000
dövr olabilər, və mən bunu qlobal cəmiyyətin
04:12
the creation of a truly global society.
72
240000
4000
yaradılması olaraq görürəm.
04:16
Go back 200 years when the slave trade was
73
244000
3000
200 il bundan qabaq qul ticarətinin, William Wilberforce və
04:19
under pressure from William Wilberforce and all the protesters.
74
247000
4000
qul ticarətinə etiraz edən və qarşı çıxan digər şəxlərin dövrünə qayıdaq.
04:24
They protested across Britain.
75
252000
2000
Onlar bütün Britaniyada etiraz təşkil etdilər.
04:26
They won public opinion over a long period of time.
76
254000
3000
Onlar ictimai fikri çox vaxt keçsə belə istiqamətləndirməyi bacardılar.
04:29
But it took 24 years for the campaign to be successful.
77
257000
4000
Amma bu kampaniyanın uğurlu olması üçün 24 il lazım oldu.
04:33
What could they have done with the pictures that they could have shown
78
261000
3000
Əgər insanların qəlbini və dəstəyini qazanmaq üçün
04:36
if they were able to use the modern means of communication
79
264000
4000
müasir əlaqə alətlərini istifadə edə bilsəydilər
04:40
to win people’s hearts and minds?
80
268000
2000
əllərindəki şəkillərlə nə edə bilərdilər?
04:42
Or if you take Eglantyne Jebb,
81
270000
2000
Və yaxud Eglantine Jebbi,
04:44
the woman who created Save the Children 90 years ago.
82
272000
3000
90 il öncə Save The Children i yaradan qadın.
04:47
She was so appalled by what was happening in Austria
83
275000
4000
O Avstriyada Birinci Dünya müharibəsinə görə baş verənlərə
04:51
as a result of the First World War and what was happening to children
84
279000
4000
və müharibədə məğlub ailələrin uşaqların halına o qədər acımışdı
04:55
who were part of the defeated families of Austria,
85
283000
4000
və təsirlənmişdi ki ,özü Britaniyada
04:59
that in Britain she wanted to take action,
86
287000
2000
onlar üçün nəsə etmək istədi,
05:01
but she had to go house to house,
87
289000
2000
Və bügünkü Save The Children'i
05:03
leaflet to leaflet, to get people to attend a rally
88
291000
3000
yaradacaq Royal Albertdəki nümayişdə iştirak edənləri
05:06
in the Royal Albert Hall
89
294000
3000
yığmaq üçün ev-ev gəzib
05:09
that eventually gave birth to Save the Children,
90
297000
3000
broşüra paylamalı oldu.
05:12
an international organization that is now fully recognized
91
300000
3000
Nəticədə dünyada ən böyük təşkilatlardan biri
05:15
as one of the great institutions in our land and in the world.
92
303000
4000
hesab edilən təşkilatı yaratdı.
05:19
But what more could she have done
93
307000
2000
Amma onun əlində günümüzün
05:21
if she’d had the modern means of communications available to her
94
309000
3000
müasir kommunikasiya alətləri olsaydı,
05:24
to create a sense that the injustice that people saw
95
312000
3000
təcili olaraq ədalətsizliyə qarşı çıxmaq üçün və
05:27
had to be acted upon immediately?
96
315000
2000
belə bir anlayış yaratmaq üçün nələr edə bilərdi?
05:29
Now look at what’s happened in the last 10 years.
97
317000
3000
İndi son 10 ildə baş verənlərə baxaq:
05:32
In Philippines in 2001, President Estrada --
98
320000
3000
Filippin 2001 ci il, Prezident Estrada rejimi,
05:35
a million people texted each other about the corruption of that regime,
99
323000
5000
1 milyon insan rejimin korrupsiyası barəsində bir birilərinə qısa mesaj göndərdi,
05:40
eventually brought it down and it was, of course, called the "coup de text." (Laughter)
100
328000
5000
və nəticədə rejim dağıldı, buna da "coup de text" ( Qısa Mesaj Zərbəsi), deyildi.
05:46
Then you have in Zimbabwe the first election under Robert Mugabe a year ago.
101
334000
5000
Keçən il Robert Mugabe hakimiyyətində olan Zimbabvenin ilk seçkiləri idi....
05:51
Because people were able to take mobile phone photographs
102
339000
3000
İnsanlar mobil telefonlarının kameralarını istifadə edərək,
05:54
of what was happening at the polling stations, it was impossible
103
342000
3000
seçki mərkəzlərində olanları çəkdiklərinə görə,
05:57
for that Premier to fix that election in the way that he wanted to do.
104
345000
4000
Baş Nazirin seçkini istədiyi kimi nəticələndirmək imkanı olmadı.
06:01
Or take Burma and the monks that were blogging out,
105
349000
4000
Və ya blogçu Burma rahiblərini yada salaq
06:05
a country that nobody knew anything about that was happening, until these blogs
106
353000
4000
bu bloglar əgər ölkədə baş verən təzyiqlər barəsində məlumat verməsəydilər
06:09
told the world that there was a repression,
107
357000
2000
dünyanın orada baş verənlərdən xəbəri olmayacaqdı.
06:11
meaning that lives were being lost
108
359000
2000
və insanların həyatı itiriləcəkdi
06:13
and people were being persecuted and Aung San Suu Kyi,
109
361000
3000
və insanlar təqib ediləcəklərdi, Aung San Suu Kyinin
06:16
who is one of the great prisoners of conscience of the world,
110
364000
4000
başına gələnlər
06:20
had to be listened to.
111
368000
2000
eşidilməyəkdi.
06:22
Then take Iran itself, and what people are doing today:
112
370000
4000
Ya da İrana baxaq, Nedanın başına gələnlərdən sonra
06:26
following what happened to Neda,
113
374000
3000
insanların münasibətinə baxaq.
06:29
people who are preventing the security services of Iran finding those people
114
377000
6000
Bəziləri, İran haqqında blog yazanların hökümətin təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən
06:35
who are blogging out of Iran, any by everybody who is blogging,
115
383000
3000
tapılmasının qarşısını almaq,
06:38
changing their address to Tehran, Iran,
116
386000
3000
axtarışı çətinləşdirmək üçün öz ünvanlarını
06:41
and making it difficult for the security services.
117
389000
2000
Tehran, İran olaraq dəyişdirirlər.
06:43
Take, therefore, what modern technology is capable of:
118
391000
4000
Buna görə də, müasir texnologiyanın edəbiləcəklərinə nəzər salaq:
06:47
the power of our moral sense allied to the power of communications
119
395000
7000
əxlaqi anlayışımızın gücü ilə birlikdə müasir kommunikasiyanın gücü
06:54
and our ability to organize internationally.
120
402000
3000
və beynəlxalq təşkilatlanma bacarığı.
06:57
That, in my view, gives us the first opportunity as a community
121
405000
4000
Bu, məncə, bizlərə bir cəmiyyət olaraq
07:01
to fundamentally change the world.
122
409000
4000
bütün dünyanın fundamental dəyişdirmək imkanı yaradır.
07:05
Foreign policy can never be the same again. It cannot be run by elites;
123
413000
3000
Xarici siyasət daha həmişəki kimi ola bilməz. Yalnız elitlər tərəfindən idarə edilə bilməz.
07:08
it’s got to be run by listening to the public opinions of peoples who are blogging,
124
416000
5000
Xarici siyasəti idarə etmək indi dünya səviyyəsində bir biri ilə əlaqə quran blogçular vasitəsiylə
07:13
who are communicating with each other around the world.
125
421000
3000
ictimai fikri dinləyərək mümkündür.
07:16
200 years ago the problem we had to solve was slavery.
126
424000
3000
200 il bundan öncə bizim problemimiz köləlik idi.
07:20
150 years ago I suppose the main problem in a country like ours
127
428000
4000
150 il bundan qabaq bizim kimi ölkədə əsas problem
07:24
was how young people, children, had the right to education.
128
432000
3000
gənclərin və uşaqların təhsil hüququ idi.
07:27
100 years ago in most countries in Europe, the pressure was for the right to vote.
129
435000
5000
100 il öncə Avropadakı ölkələrin problemi seçmək və seçilmək hüququ idi.
07:32
50 years ago the pressure was for the right to social security and welfare.
130
440000
5000
50 il öncə sosial təhlükəsizlik və rifah əldə etmək hərbir şəxsin tələbiydi.
07:37
In the last 50-60 years we have seen fascism, anti-Semitism, racism, apartheid,
131
445000
6000
Son 50-60 ildə faşizm, antisemitizm, irqçilik. apartayd
07:43
discrimination on the basis of sex and gender and sexuality;
132
451000
5000
cinsiyyət, gender və cinsəl seçimlər kimi ayrı seçkilik gördük.
07:48
all these have come under pressure
133
456000
2000
lakin bunların hamısı insanların təşkil etdiyi
07:50
because of the campaigns that have been run by people to change the world.
134
458000
4000
kampaniyaların köməyi ilə diqqət mərkəzinə çevrilib.
07:54
I was with Nelson Mandela a year ago, when he was in London.
135
462000
4000
Keçən il mən Londonda Nelson Mandela ( CAR lideri) ilə biryerdə idim.
07:58
I was at a concert that he was attending to mark his birthday
136
466000
5000
Doğum günü və yaratdığı fon üçün yeni mənbələr yığmaq üçün
08:03
and for the creation of new resources for his foundation.
137
471000
5000
təşkil edilən bir konserdəydik.
08:08
I was sitting next to Nelson Mandela -- I was very privileged to do so --
138
476000
4000
Amy Winehouse ( Grammy mükafatlı qadın müğənni) səhnəyə çıxanda
08:12
when Amy Winehouse came onto the stage. (Laughter)
139
480000
3000
mən çox böyük şərəflə qey edərdim ki, Nelson Mandelanın yanında oturmuşdum,
08:15
And Nelson Mandela was quite surprised at the appearance of the singer
140
483000
4000
və müğəninin görünüşünə çox təəccüblənmiş Nelson Mandelaya
08:19
and I was explaining to him at the time who she was.
141
487000
4000
vəziyyəti izah etməyə çalışırdım.Həmin vaxt Amy Winehouse səhnədə deyir:
08:24
Amy Winehouse said, "Nelson Mandela and I have a lot in common.
142
492000
6000
"Mənim və Nelson Mandelanın birçox ortaq cəhətlərimiz var" və əlavə edir.
08:30
My husband too has spent a long time in prison."
143
498000
5000
"Mənim də ərim uzun müddət həbsdə olub"
08:35
(Laughter)
144
503000
3000
(Gülüş)
08:38
Nelson Mandela then went down to the stage
145
506000
4000
Sonra Nelson Mandela səhnəyə çıxdı və
08:42
and he summarized the challenge for us all.
146
510000
3000
hamımıza mübarizənin nə olduğunu izah etdi.
08:45
He said in his lifetime he had climbed a great mountain, the mountain
147
513000
4000
Həyatında böyük bi dağa dırmaşdığını, və bu dağın irqçi təzyiqləri
08:49
of challenging and then defeating racial oppression and defeating apartheid.
148
517000
4000
və apartaydı rədd etmək və daha sonra məğlub etmək olduğunu söylədi.
08:53
He said that there was a greater challenge ahead,
149
521000
3000
O, qarşıda hələ daha böyük problemlərin, yoxsulluq
08:56
the challenge of poverty, of climate change -- global challenges
150
524000
4000
iqlim dəyişikliyi, qlobal əngəllər və həqiqətən qlobal bir cəmiyyətə ehtiyac duyan
09:00
that needed global solutions
151
528000
2000
bəşəri problemlərin
09:02
and needed the creation of a truly global society.
152
530000
4000
olduğunu dedi.
09:06
We are the first generation which is in a position to do this.
153
534000
4000
Biz bunu bacarabiləcək ilk nəsilik.
09:10
Combine the power of a global ethic
154
538000
3000
Qlobal bir əxlaq və
09:13
with the power of our ability to communicate
155
541000
5000
kommunikasiya qabiliyyətimizin güclərini birləşdirin,
09:18
and organize globally, with the challenges that we now face,
156
546000
4000
və indi qarşımızda duran qlobal əhəmiyyətli
09:22
most of which are global in their nature.
157
550000
3000
problemlərə qarşı təşkilatlanın.
09:25
Climate change cannot be solved in one country,
158
553000
3000
İqlim dəyişikliyi tək bir ölkədə həll edilə bilməz
09:28
but has got to be solved by the world working together.
159
556000
3000
ancaq bütün dünya birlikdə hərəkət edərsə həll yolu tapıla bilər.
09:31
A financial crisis, just as we have seen, could not be solved
160
559000
2000
Yenicə üzləşdiyimiz Maliyyə Böhranı problemi yalnız ABŞ vəya Avropa
09:33
by America alone or Europe alone;
161
561000
2000
tərfindən həll oluna bilməz:
09:35
it needed the world to work together.
162
563000
2000
dünyanın birlikdə hərəkət etməsi lazımdır.
09:37
Take the problems of security and terrorism and, equally,
163
565000
3000
Terrorizm, Təhlükəzilik, insan haqqları və İnkişaf
09:40
the problem of human rights and development:
164
568000
2000
problemlərinə baxaq
09:42
they cannot be solved by Africa alone;
165
570000
2000
təkcə Afrika bunu həll edə bilməz
09:44
they cannot be solved by America or Europe alone.
166
572000
4000
tək Avropa və ABŞ tərəfindən də həll yolu tapmaq mümkün deyil.
09:48
We cannot solve these problems unless we work together.
167
576000
3000
Və nəqədərki biz birgə fəaliyyət göstərmirik bu problemlər öz həllini tapmayacaq.
09:51
So the great project of our generation, it seems to me,
168
579000
3000
Mənim fikrimcə, bizim indiki nəsilin əsas layihəsi
09:54
is to build for the first time, out of a global ethic
169
582000
3000
ilk dəfə olaraq qlobal əxlaqın qurulmasıdır,
09:57
and our global ability to communicate
170
585000
2000
və qlobal çapda kommunikasiya qurmaq və təşkilatlanmaq bacarığımızdır.
09:59
and organize together, a truly global society,
171
587000
3000
Sözün əsl mənasında qlobal bir cəmiyyət,
10:02
built on that ethic but with institutions
172
590000
4000
bu dəyərlər üzərində qurulan və qlobal səviyyədə
10:06
that can serve that global society and make for a different future.
173
594000
4000
xidmət təklif edəbiləcək institutlarla birlikdə yarana bilər.
10:10
We have now, and are the first generation with, the power to do this.
174
598000
5000
Bunu bacarmaq imkanına malik ilk nəsil bizlərik.
10:15
Take climate change. Is it not absolutely scandalous
175
603000
2000
İqlim dəyişikliyini götürək. İqlim dəyişikliyi adlanan bu problemlə
10:17
that we have a situation
176
605000
2000
üz üzə olduğumuzu çox yaxşı bilirik, və eyni zamanda
10:19
where we know that there is a climate change problem,
177
607000
4000
qlobal bir karbon bazarı yaratdığımızda bu problemin öhdəsindən gəlmək üçün
10:23
where we know also that that will mean we have to give more resources
178
611000
3000
kasıb ölkələrə daha çox resurs vermək lazım olduğunu da anlayırıq,
10:26
to the poorest countries to deal with that,
179
614000
2000
lakin insanların haqqında həmfikir ola biləcəyi
10:28
when we want to create a global carbon market,
180
616000
3000
və bu problemi həll edə biləcək bir global təşkilatın
10:31
but there is no global institution
181
619000
2000
hələdə olmaması
10:33
that people have been able to agree upon
182
621000
2000
xeyli
10:35
to deal with this problem?
183
623000
2000
suallar yardır.
10:37
One of the things that has got to come out of Copenhagen in the next few months
184
625000
3000
Bi neçə ay sonra Kopenhagen görüşündən
10:40
is an agreement that there will be
185
628000
2000
çıxmalı olan nəticələrdən biridə
10:42
a global environmental institution
186
630000
2000
bütün dünyanın iqlim dəyişikliyi
10:44
that is able to deal
187
632000
2000
problemini həll edə biləcək
10:46
with the problems of persuading the whole of the world
188
634000
3000
bir qlobal təşkilatın
10:49
to move along a climate-change agenda.
189
637000
2000
qurulacağına aid bir razılaşmadır.
10:52
(Applause)
190
640000
5000
(Alqışlar)
10:58
One of the reasons why an institution is not in itself enough
191
646000
5000
Sadəcə olaraq təşkilatların yetərli olmayacağının səbəbi isə budur ki,
11:03
is that we have got to persuade people around the world
192
651000
2000
Biz bütün dünya insanlarının öz davranışlarını dəyişdirməli olduqlarına
11:05
to change their behavior as well,
193
653000
2000
onları inandırmalıyıq.
11:07
so you need that global ethic of fairness and responsibility
194
655000
3000
və buna görə məsuliyyət və düzgünlük təməlində qurulan
11:10
across the generations.
195
658000
2000
qlobal əxlaqlı nəsillərə ehtiyacımız var.
11:12
Take the financial crisis.
196
660000
2000
Maliyyə böhranına baxaq.
11:14
If people in poorer countries can be hit by a crisis that starts in New York
197
662000
6000
Əgər kasıb ölkələrdəki insanlar New Yorkda ya da Amerikadakı
11:20
or starts in the sub-prime market of the United States of America.
198
668000
4000
ipoteka bazarında başlayan böhrandan təsirlənirlərsə,
11:24
If people can find that that sub-prime product
199
672000
2000
əgər insanlar ipoteka bazarının məhsullarınn
11:26
has been transferred across nations
200
674000
2000
bütün dünya boyunca dolaşıb
11:28
many, many times until it ends up in banks in Iceland
201
676000
2000
İslandiya banklarında
11:30
or the rest in Britain,
202
678000
2000
sonlandısa,
11:32
and people's ordinary savings are affected by it,
203
680000
3000
və bu insanların banklardakı ən sadə yığımlara təsir edirsə,
11:35
then you cannot rely on a system of national supervision.
204
683000
3000
onda biz milli nəzarət sistemlərinə güvənə bilmərik.
11:38
You need in the long run for stability, for economic growth,
205
686000
3000
Uzun müddətdə stabillik, iqtisadi artım
11:41
for jobs, as well as for financial stability,
206
689000
3000
məşğulluq və maliyyə stabilliyi üçün,
11:44
global economic institutions that make sure
207
692000
3000
iqtisadi artımı dəstəkləyəbiləcək və bu artımın
11:47
that growth to be sustained has to be shared,
208
695000
2000
dünyanın rifahı üçün bölüşdürülməsi dəyərinə sahib
11:49
and are built on the principle
209
697000
2000
qlobal iqtisadi qurumlara
11:51
that the prosperity of this world is indivisible.
210
699000
3000
ehtiyac var.
11:54
So another challenge for our generation is to create global institutions
211
702000
3000
Bu zaman bizim nəslimiz üçün əsas iş yaxın zamanlarda
11:57
that reflect our ideas of fairness and responsibility,
212
705000
4000
doğruluq və məsuliyyət kimi fikirləri
12:01
not the ideas that were the basis
213
709000
2000
əks etdirən qlobal təşkilatlar
12:03
of the last stage of financial development over these recent years.
214
711000
5000
yaratmaq olacaq.
12:08
Then take development and take the partnership we need between our countries
215
716000
4000
Daha sonra, inkişaf barədə, ölkələrimiz və dünyanın kasıb hissəsi
12:12
and the rest of the world, the poorest part of the world.
216
720000
5000
arasında qurulacaq əməkdaşlığa baxaq.
12:17
We do not have the basis of a proper partnership for the future,
217
725000
4000
Bu ideyaların reallaşması üçün lazım olan təməllər
12:21
and yet, out of people’s desire for a global ethic
218
729000
3000
hazır olmamasına baxmayaraq, gələcək illərdə
12:24
and a global society that can be done.
219
732000
3000
insanların qlobal bir əxlaq arzusu ilə qlobal bir cəmiyyət qurmaq mümkündür.
12:27
I have just been talking to the President of Sierra Leone.
220
735000
3000
Sierr Lion Prezidenti ilə danışırdım.
12:30
This is a country of six and a half million people,
221
738000
3000
Bu 6.5 milyonluq kiçik bir ölkədir.
12:33
but it has only 80 doctors; it has 200 nurses;
222
741000
4000
Amma bu ölkədə sadəcə 80 həkim və 200 tibb bacısı var
12:37
it has 120 midwives.
223
745000
3000
və 120 doğum həkimi var.
12:40
You cannot begin to build a healthcare system for six million people
224
748000
4000
Bu qədər limitli imkanlarla 6.5 milyonluq ölkə üçün
12:44
with such limited resources.
225
752000
3000
səhiyyə sistemi qura bilməzsiniz.
12:47
Or take the girl I met when I was in Tanzania,
226
755000
2000
Və ya Tanzaniyada olduğum müddətdə tanış olduğum bir qız,
12:49
a girl called Miriam.
227
757000
2000
Miriam, 11 yaşı var idi
12:51
She was 11 years old; her parents had both died from AIDS,
228
759000
4000
və onun hər iki valideyni QİÇS dən vəfat edtmişdi,
12:55
her mother and then her father.
229
763000
2000
əvvəlcə anası sonra isə atası
12:57
She was an AIDS orphan being handed
230
765000
3000
Müxtəlif ailələr tərəfindən böyüdülməyə çalışan
13:00
across different extended families to be cared for.
231
768000
3000
bu qız bir QİÇS yetimi idi.
13:03
She herself was suffering from HIV;
232
771000
2000
Qız həm HİV dən əziyyət çəkirdi
13:05
she was suffering from tuberculosis.
233
773000
2000
və həmdəki vərəm idi.
13:07
I met her in a field, she was ragged, she had no shoes.
234
775000
4000
Onunla bir tarlada qarşılaşdıq, ayaqqabıları belə yox idi.
13:11
When you looked in her eyes, any girl at the age of eleven
235
779000
3000
11 yaşında istənilən qızın gözlərinə baxdıqda
13:14
is looking forward to the future,
236
782000
3000
gözlərdə gələcəyə doğru bir baxış görə bilərsiniz,
13:17
but there was an unreachable sadness in that girl’s eyes
237
785000
4000
amma o qızın gözündə əlçatmaz bir məyusluq və hüzün var idi,
13:21
and if I could have translated that to the rest of the world for that moment,
238
789000
5000
bircə o anda onun gözlərindəki kədəri dünya ilə bölüşə bilsəydim,
13:26
I believe that all the work that it had done for the global HIV/AIDS fund
239
794000
4000
inanıram ki bütün QİÇS/HİV fondları üçün
13:30
would be rewarded by people being prepared to make donations.
240
798000
3000
ianələr toplamaq üçün gərəkli olanı etmiş olardım
13:33
We must then build a proper relationship between the richest and
241
801000
4000
Ən varlı və ən kasıb ölkələr arasında, kasıb ölkələrin
13:37
the poorest countries
242
805000
2000
özlərinə yetəcək səviyyədə və əkinçilik üçün gərəkli sərmayəni qoyaraq
13:39
based on our desire that they are able to fend for themselves
243
807000
3000
bir körpü yaratmalıyıq.
13:42
with the investment that is necessary in their agriculture,
244
810000
3000
Beləliklə Afrikanı qida idxalatçısından,
13:45
so that Africa is not a net importer of food, but an exporter of food.
245
813000
4000
qida ixracatçısına çevirək.
13:49
Take the problems of human rights and
246
817000
2000
Dünyanın bir çox yerində baş verən insan hüquqları və
13:51
the problems of security in so many countries around the world.
247
819000
3000
təhlükəsizlik problemlərinə nəzər yetirək.
13:54
Burma is in chains, Zimbabwe is a human tragedy,
248
822000
5000
Burma elə bir zəncirlənmişdir, Zimbabve bir insanlıq faciəsidir,
13:59
in Sudan thousands of people have died unnecessarily
249
827000
3000
Sudanda qarşısını alabiləcəyimiz müharibələrin hesabına
14:02
for wars that we could prevent.
250
830000
3000
minlərlə günahsız insan səbəbsiz yerə məhv oldu.
14:05
In the Rwanda Children's Museum,
251
833000
3000
Ruanda Uşaq Muzeyində
14:08
there is a photograph of a 10-year-old boy
252
836000
4000
10 yaşında bir oğlanın şəkli var.
14:12
and the Children's Museum is commemorating the lives that were lost
253
840000
6000
Muzey 1 milyon insanın öldüyü Ruanda soyqırımında
14:18
in the Rwandan genocide where a million people died.
254
846000
4000
həyatını itirənlərin xatirəsini yad etmək məqsədiylə yaradılıb.
14:22
There is a photograph of a boy called David.
255
850000
3000
David adında olan bu oğlanın şəklinin yanında
14:25
Beside that photograph there is the information about his life.
256
853000
4000
onun həyatı barədə də məlumat var.
14:29
It said "David, age 10."
257
857000
3000
"David, 10 yaşında"
14:32
David: ambition to be a doctor.
258
860000
3000
David: Arzusu həkim olmaq
14:35
Favorite sport: football. What did he enjoy most?
259
863000
4000
Sevimli idman növü: futbol.
14:39
Making people laugh.
260
867000
3000
Ən çox nədən həzz alır?: İnsanları güldürməkdən
14:42
How did he die?
261
870000
3000
O necə ölüb?
14:45
Tortured to death.
262
873000
2000
İşgəncə verilərək.
14:47
Last words said to his mother who was also tortured to death:
263
875000
5000
Özü kimi işgəncə verilərək öldürülən anasına dediyi son sözlər:
14:52
"Don't worry. The United Nations are coming."
264
880000
4000
"Narahat olma. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı gəlir"
14:56
And we never did.
265
884000
3000
Və biz heçvaxt getmədik.
14:59
And that young boy believed our promises
266
887000
2000
Bu gənc oğlan bizim Ruandadakı çətinlik içindəki insanlara
15:01
that we would help people in difficulty in Rwanda,
267
889000
3000
kömək edəcəyimizə dair verdiyimiz sözlərə inandı,
15:04
and we never did.
268
892000
2000
və biz isə heç vaxt kömək etmədik!
15:06
So we have got to create in this world also
269
894000
2000
Bu dünyanın konflikt qaynayan məkanlarında
15:08
institutions for peacekeeping and humanitarian aid,
270
896000
2000
sülhü bərqərar etmək və humanitar yardım üçün,
15:11
but also for reconstruction and security
271
899000
3000
və yenidənqurma, o cümllədən təhlükəsizlik üçün
15:14
for some of the conflict-ridden states of the world.
272
902000
3000
təşkilatlar, qurumlar yaratmalıyıq.
15:17
So my argument today is basically this.
273
905000
3000
Mənim bügünkü irəli sürdüyüm fikir əsasən bundan ibarətdir.
15:20
We have the means by which we could create a truly global society.
274
908000
3000
Həqiqətən qlobal bir cəmiyyət qurmaq üçün lazım olan bütün alətlətimiz var.
15:23
The institutions of this global society can be created by our endeavors.
275
911000
6000
Bucür qlobal cəmiyyətin institutlarını/qurumlarını da öz cəhdlərimiz hesabına yarada bilərik.
15:29
That global ethic can infuse the fairness and responsibility that is necessary
276
917000
4000
Qlobal əxlaq bu qurumların fəaliyyəti üçün lazımi olan doğruluq və məsuliyyəti
15:33
for these institutions to work,
277
921000
3000
onlara aşılaya bilər.
15:36
but we should not lose the chance in this generation,
278
924000
3000
Amma bu nəslin və xüsusiylədə son 10 illiyin fürsətini,
15:39
in this decade in particular, with President Obama in America,
279
927000
4000
qlobal mühit qurumları yaratmaq üçün,maliyyə üçün,
15:43
with other people working with us around the world,
280
931000
3000
təhlükəsizlik və inkişaf üçün,digərlərinə qarşı olan
15:46
to create global institutions for the environment,
281
934000
2000
məsuliyyətimizi anlamaq üçün,dünyanı birləşdirmək arzumuz, və ümumi problemlərimizin həlli üçün,
15:48
and for finance,
282
936000
2000
ABŞ-da Prezident Obama,
15:50
and for security and for development,
283
938000
2000
dünyanın digər tərəflərində
15:52
that make sense of our responsibility to other peoples,
284
940000
3000
fəaliyyət göstərən insanlar varkən,
15:55
our desire to bind the world together, and
285
943000
3000
bu fürsəti
15:58
our need to tackle problems that everybody knows exist.
286
946000
4000
qaçırmamalıyıq!
16:02
It is said that in Ancient Rome that when Cicero spoke to his audiences,
287
950000
5000
Deyirlər ki, Keçmiş Romada Cicero danışan zaman
16:07
people used to turn to each other and say about Cicero, "Great speech."
288
955000
6000
dinləyicilər bir birilərinə dönərək, "'əla nitqdir", deyərlərmiş.
16:13
But it is said that in Ancient Greece
289
961000
2000
Lakin qədim Yunanıstanda
16:15
when Demosthenes spoke to his audiences,
290
963000
3000
Demosthenes danışarkən,
16:18
people turned to each other and didn’t say "Great speech."
291
966000
3000
dinləyicilər birbirilərinə dönüb, "Əla Nitqdir" demirdilər.
16:21
They said, "Let's march."
292
969000
2000
"Gəlin hərəkət edək" deyirdilər.
16:23
We should be marching towards a global society.
293
971000
3000
Qlobal bir Cəmiyyətə doğru hərəkət etməli, addımlamalıyıq.
16:26
Thank you.
294
974000
1000
Təşəkkür edirəm.
16:27
(Applause)
295
975000
6000
(Alqışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Gordon Brown - British Prime MinisterBritain's former prime minister Gordon Brown played a key role in shaping the G20 nations' response to the world's financial crisis, and was a powerful advocate for a coordinated global response to problems such as climate change, poverty and social justice.
Why you should listen
During his long term of office, former UK prime minister Gordon Brown became one of the world's most experienced political leaders, with a deep understanding of the global economy based on 10 years' experience as Great Britain's Chancellor of the Exchequer. He has been a key architect of the G8's agreements on poverty and climate change, and has provided a passionate voice to encourage the developed world to aid struggling African countries. He is an advocate of global solutions for global problems -- through both the reinvention of international institution and the advancement of a global ethics.
While prime minister, Brown promoted technology as a tool for economic (and environmental) recovery. With his charge to "count the carbon and the pennies," research on electric cars and residential energy efficiency are slated to become a major part of the UK's recovery plan. He pushed for universal broadband and a general increase in spending on science. And he sought to use new communication tools like Twitter and YouTube as a means to communicate government policy.
Gordon Brown | Speaker | TED.com