TED2009
Nina Jablonski: Skin color is an illusion
Nina Jablonski rompas la iluzion de haŭtkoloro
Filmed:
Readability: 4.8
1,260,305 views
Nina Jablonski asertas, ke malsamaj haŭtkoloroj estas simplaj adaptiĝoj de niaj korpoj al diversaj klimatoj kaj niveloj de transviolaj radioj. Charles Darwin malkonsentis pri tiu teorio, sed laŭ ŝi nur pro tio, ke li ne havis aliron al NASA.
Nina Jablonski - Anthropologist
Nina Jablonski is author of Skin: A Natural History, a close look at human skin’s many remarkable traits: its colors, its sweatiness, the fact that we decorate it. Full bio
Nina Jablonski is author of Skin: A Natural History, a close look at human skin’s many remarkable traits: its colors, its sweatiness, the fact that we decorate it. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
Interestingly, Charles Darwin
0
0
4000
Interese, Charles Darwin
00:22
was born a very lightly pigmented man,
1
4000
4000
naskiĝis kiel viro kun tre hele pigmentita haŭto,
00:26
in a moderately-to-darkly pigmented world.
2
8000
4000
en meze-ĝis-malhele pigmentita mondo.
00:30
Over the course of his life,
3
12000
3000
Dum sia vivo-daŭro,
00:33
Darwin had great privilege.
4
15000
2000
Darwin havis grandan privilegion.
00:35
He lived in a fairly wealthy home.
5
17000
3000
Li vivis en sufiĉe bonhava hejmo.
00:38
He was raised by very supportive and interested parents.
6
20000
4000
Li estis edukita de tre subtenemaj kaj interesataj gepatroj.
00:42
And when he was in his 20s
7
24000
2000
Kaj kiam li estis dudekkelkjara
00:44
he embarked upon a remarkable voyage on the ship the Beagle.
8
26000
4000
li enŝipiĝis por rimarkinda vojaĝo en la ŝipo "The Beagle".
00:48
And during the course of that voyage,
9
30000
3000
Kaj dum tiu vojaĝo
00:51
he saw remarkable things:
10
33000
2000
li vidis rimarkindajn aĵojn.
00:53
tremendous diversity of plants and animals, and humans.
11
35000
4000
Grandegan diversecon de plantaĵoj kaj bestoj kaj homoj.
00:57
And the observations that he made
12
39000
2000
Kaj la observoj, kiujn li faris
00:59
on that epic journey
13
41000
2000
dum tiu epopea vojaĝo
01:01
were to be eventually distilled
14
43000
2000
estis fine kompilitaj
01:03
into his wonderful book, "On the Origin of Species,"
15
45000
2000
en lian mirindan libron, "La Origino de Specioj",
01:05
published 150 years ago.
16
47000
4000
publikigita antaŭ 150 jaroj.
01:09
Now what is so interesting
17
51000
2000
Nu, kio estas tiel interesa
01:11
and to some, the extent, what's a bit infamous
18
53000
4000
kaj iasence kio estas iom malbonfama
01:15
about "The Origin of Species,"
19
57000
2000
pri "La Origino de Specioj"
01:17
is that there is only one line in it
20
59000
2000
estas tio, ke nur unu el ĝiaj linioj
01:19
about human evolution.
21
61000
3000
temas pri la homa evoluo.
01:22
"Light will be thrown on the origin of man
22
64000
3000
"La origino kaj historio de la homo
01:25
and his history."
23
67000
2000
estos lumigita".
01:27
It wasn't until much longer,
24
69000
2000
Nur post multe,
01:29
much later,
25
71000
2000
multe da tempo
01:31
that Darwin actually spoke
26
73000
2000
Darwin fakte parolis
01:33
and wrote about humans.
27
75000
3000
kaj skribis pri homoj.
01:36
Now in his years of
28
78000
2000
Nu, en siaj jaroj da
01:38
traveling on the Beagle,
29
80000
2000
vojaĝado en "The Beagle"
01:40
and from listening to the accounts
30
82000
2000
kaj aŭskultante la raportojn
01:42
or explorers and naturalists,
31
84000
2000
de esploristoj kaj natursciencistoj,
01:44
he knew that skin color
32
86000
4000
li sciis, ke haŭtkoloro
01:48
was one of the most important ways
33
90000
2000
estas unu el la plej gravaj manieroj
01:50
in which people varied.
34
92000
2000
laŭ kiuj la homoj varias.
01:52
And he was somewhat interested in the pattern of skin color.
35
94000
4000
Kaj li estis iom interesata en la tipoj de haŭtkoloro.
01:56
He knew that darkly pigmented peoples
36
98000
2000
Li sciis, ke malhele pigmentitaj homoj
01:58
were found close to the equator;
37
100000
3000
troviĝas proksime de la ekvatoro.
02:01
lightly pigmented peoples, like himself,
38
103000
2000
Hele pigmentitaj homoj, kiel li mem,
02:03
were found closer to the poles.
39
105000
3000
estis trovataj proksime de la polusoj.
02:06
So what did he make of all this?
40
108000
2000
Do kion li faris el ĉio ĉi?
02:08
Well he didn't write anything about it in The Origin of Species.
41
110000
3000
Bone, li skribis nenion pri ĝi en "La Origino de Specioj".
02:11
But much later, in 1871,
42
113000
3000
Sed multe pli poste, en 1871,
02:14
he did have something to say about it.
43
116000
2000
li havis ion por diri pri tio.
02:16
And it was quite curious. He said,
44
118000
2000
Kaj estas tre kurioze. Li diris
02:18
"Of all the differences between the races of men,
45
120000
3000
"El inter ĉiuj diferencoj inter homaj rasoj,
02:21
the color of the skin is the most conspicuous
46
123000
2000
la haŭtkoloro estas la plej evidenta
02:23
and one of the best marked."
47
125000
2000
kaj unu el la plej bone markitaj."
02:25
And he went on to say,
48
127000
2000
Kaj li plu diris
02:27
"These differences do not coincide
49
129000
3000
"Tiuj diferencoj ne koincidas
02:30
with corresponding differences in climate."
50
132000
3000
kun korespondaj diferencoj en la klimato."
02:33
So he had traveled all around.
51
135000
2000
Nu, li vojaĝis ĉien.
02:35
He had seen people of different colors
52
137000
3000
Li vidis homojn de malsamaj koloroj
02:38
living in different places.
53
140000
2000
vivantajn en malsamaj lokoj.
02:40
And yet he rejected the idea
54
142000
2000
Kaj eĉ tiel li forpuŝis la ideon
02:42
that human skin pigmentation
55
144000
3000
ke la homa haŭtpigmento
02:45
was related to the climate.
56
147000
3000
rilatas al la klimato.
02:48
If only Darwin lived today.
57
150000
3000
Se nur Darwin vivus nuntempe.
02:51
If only Darwin had NASA.
58
153000
3000
Se nur Darwin havus NASA-n.
02:54
Now, one of the wonderful things that NASA does
59
156000
4000
Nu, unu el la mirindaj aferoj, kiujn NASA faras
02:58
is it puts up a variety of satellites
60
160000
2000
estas la lanĉo de diversaj satelitoj,
03:00
that detect all sort of interesting things about our environment.
61
162000
3000
kiuj detektas ĉiujn specojn de interesaj aferoj pri nia medio.
03:03
And for many decades now
62
165000
3000
Kaj jam de multaj jardekoj
03:06
there have been a series of TOMS satellites
63
168000
3000
ekzistas serio de TOMS-satelitoj
03:09
that have collected data about the radiation of the Earth's surface.
64
171000
3000
kiuj kolektis datumojn pri radiado de la Tera surfaco.
03:12
The TOMS 7 satellite data, shown here,
65
174000
4000
La datumoj de satelito TOMS 7, tie ĉi prezentataj,
03:16
show the annual average
66
178000
2000
montras la averaĝan jaran
03:18
ultraviolet radiation at the Earth's surface.
67
180000
3000
transviolan radiadon en la Tera surfaco.
03:21
Now the really hot pink and red areas
68
183000
3000
Nu la vere intensaj rozkoloraj kaj ruĝaj areoj
03:24
are those parts of the world that receive the highest amounts
69
186000
3000
estas tiuj partoj de la mondo, kiuj ricevas la plej altajn kvantojn
03:27
of UV during the year.
70
189000
3000
da transviola radiado (ultraviola, UV) dum la jaro.
03:30
The incrementally cooler colors --
71
192000
3000
La laŭgrade pli malvarmaj koloroj,
03:33
blues, greens, yellows, and finally grays --
72
195000
3000
bluaj, verdaj, flavaj kaj fine grizaj,
03:36
indicate areas of much lower ultraviolet radiation.
73
198000
3000
indikas areojn de multe pli malalta transviola radiado.
03:39
What's significant to the story of human skin pigmentation
74
201000
4000
Kio estas signifoplena por la historio de la homa haŭtpigmento
03:43
is just how much of the Northern Hemisphere
75
205000
4000
estas kiom multe el la Norda Hemisfero
03:47
is in these cool gray zones.
76
209000
3000
estas en tiuj hele grizaj zonoj.
03:50
This has tremendous implications for our understanding
77
212000
3000
Tio havas gigantajn sekvojn por nia kompreno
03:53
of the evolution of human skin pigmentation.
78
215000
3000
pri la evoluado de la homa haŭtpigmento.
03:56
And what Darwin could not appreciate,
79
218000
3000
Kaj kion Darwin ne povis rimarki,
03:59
or didn't perhaps want to appreciate at the time,
80
221000
3000
aŭ eble li ne volis rimarki tiutempe,
04:02
is that there was a fundamental relationship
81
224000
3000
estas la esenca rilato
04:05
between the intensity of ultraviolet radiation
82
227000
3000
inter la intenseco de transviola radiado
04:08
and skin pigmentation.
83
230000
2000
kaj la haŭtpigmento.
04:10
And that skin pigmentation itself
84
232000
3000
Kaj ke haŭtpigmento mem
04:13
was a product of evolution.
85
235000
3000
estis rezulto de evoluo.
04:16
And so when we look at a map of skin color,
86
238000
3000
Kaj tial kiam ni rigardas mapon de haŭtkoloro
04:19
and predicted skin color, as we know it today,
87
241000
3000
kaj antaŭvidatan haŭtkoloron kiel ni konas ĝin nun,
04:22
what we see is a beautiful gradient
88
244000
3000
ni vidas belan varion
04:25
from the darkest skin pigmentations toward the equator,
89
247000
3000
de la plej malhelaj haŭtpigmentoj ĉe la Ekvatoro
04:28
and the lightest ones toward the poles.
90
250000
3000
ĝis la plej helaj proksimiĝante al la polusoj.
04:31
What's very, very important here
91
253000
4000
Kio estas tre, tre grava tie ĉi
04:35
is that the earliest humans
92
257000
2000
estas tio, ke la plej fruaj homoj
04:37
evolved in high-UV environments,
93
259000
3000
evoluis en medioj kun alta transviola radiado
04:40
in equatorial Africa.
94
262000
2000
en ekvatora Afriko.
04:42
The earliest members of our lineage,
95
264000
3000
La plej antikvaj membroj de nia linio,
04:45
the genus Homo, were darkly pigmented.
96
267000
3000
la genro Homo, estis malhele pigmentitaj.
04:48
And we all share this incredible heritage
97
270000
4000
Kaj ni ĉiuj kundividas tiun nekredeblan heredaĵon
04:52
of having originally been
98
274000
2000
esti en la komenco
04:54
darkly pigmented,
99
276000
2000
malhele pigmentitaj,
04:56
two million to one and half million years ago.
100
278000
3000
antaŭ inter du milionoj ĝis unu kaj duona miliono da jaroj.
04:59
Now what happened in our history?
101
281000
5000
Nu, kio okazis en nia historio?
05:04
Let's first look at the relationship
102
286000
2000
Ni unue rigardu la rilaton inter
05:06
of ultraviolet radiation to the Earth's surface.
103
288000
3000
transviola radiado kaj la tersurfaco.
05:09
In those early days of our evolution,
104
291000
3000
En tiuj fruaj tempoj de nia evoluado,
05:12
looking at the equator,
105
294000
2000
rigardante al la Ekvatoro,
05:14
we were bombarded by high levels of ultraviolet radiation.
106
296000
3000
ni estis bombarditaj de altaj nivelaj de transviola radiado.
05:17
The UVC, the most energetic type,
107
299000
3000
La transviola radiado C, la plej energia speco,
05:20
was occluded by the Earth's atmosphere.
108
302000
3000
estis kaŝita de la Tera atmosfero.
05:23
But UVB and UVA
109
305000
2000
Sed la radiadoj UV-B kaj UV-A
05:25
especially, came in unimpeded.
110
307000
2000
aparte venis libere.
05:27
UVB turns out to be incredibly important.
111
309000
4000
Okazas ke UV-B estas nekredeble grava.
05:31
It's very destructive,
112
313000
2000
Ĝi estas tre detrua.
05:33
but it also catalyzes the production of vitamin D in the skin,
113
315000
4000
Sed ĝi ankaŭ katalizas la produktadon de vitamino D en la haŭto.
05:37
vitamin D being a molecule that we very much need
114
319000
4000
Vitamino D estas molekulo tre multe bezonata
05:41
for our strong bones, the health of our immune system,
115
323000
4000
por niaj fortaj ostoj, la sano de nia imuna sistemo,
05:45
and myriad other important functions in our bodies.
116
327000
3000
kaj multegaj aliaj gravaj funkcioj en niaj korpoj.
05:48
So, living at the equator, we got
117
330000
2000
Do, vivante en la Ekvatoro, ni ekhavis
05:50
lots and lots of ultraviolet radiation
118
332000
3000
amason da transviola radiado
05:53
and the melanin --
119
335000
3000
kaj la melanino,
05:56
this wonderful, complex, ancient polymer
120
338000
4000
tiu mirinda, kompleksa, antikva polimera
06:00
compound in our skin --
121
342000
2000
komponaĵo de nia haŭto,
06:02
served as a superb natural sunscreen.
122
344000
4000
servis kiel grandioza natura sunkremo.
06:06
This polymer is amazing
123
348000
2000
Tiu polimero estas mirinda
06:08
because it's present in so many different organisms.
124
350000
3000
ĉar ĝi ĉeestas en tiel multaj malsamaj organismoj.
06:11
Melanin, in various forms, has probably been on the Earth
125
353000
2000
Melanino, en siaj diversaj formoj, probable estas sur la Tero
06:13
a billion years,
126
355000
3000
de unu miliardo da jaroj.
06:16
and has been recruited over and over again
127
358000
2000
Kaj ĝi estis kunvokita denove kaj denove
06:18
by evolution, as often happens.
128
360000
4000
por la evoluado, kiel ofte okazas.
06:22
Why change it if it works?
129
364000
2000
Kial ŝanĝi, se ĝi funkcias?
06:24
So melanin was recruited, in our lineage,
130
366000
4000
Tial melanino estis kunvokita, en nia linio,
06:28
and specifically in our earliest ancestors
131
370000
3000
kaj specife en nia plej fruaj antaŭuloj
06:31
evolving in Africa,
132
373000
2000
evoluantaj en Afriko,
06:33
to be a natural sunscreen.
133
375000
2000
por esti natura sunkremo.
06:35
Where it protected the body
134
377000
2000
En kiu ĝi ŝirmis la korpon
06:37
against the degradations of ultraviolet radiation,
135
379000
3000
kontraŭ la degenerado de transviola radiado,
06:40
the destruction, or damage to DNA,
136
382000
3000
la detruo aŭ damaĝo de DNA
06:43
and the breakdown of a very important molecule called folate,
137
385000
4000
kaj la rompiĝo de tre grava molekulo nomata folato,
06:47
which helps to fuel cell production,
138
389000
3000
kiu helpas en la intensifo de la ĉela produktado,
06:50
and reproduction in the body.
139
392000
3000
kaj reproduktado en la korpo.
06:53
So, it's wonderful. We evolved this very protective,
140
395000
3000
Do estas mirinde. Ni disvolvis tiun tre protektan,
06:56
wonderful covering of melanin.
141
398000
3000
mirindan kovraĵon el melanino.
06:59
But then we moved.
142
401000
4000
Sed tiam ni translokiĝis.
07:03
And humans dispersed -- not once, but twice.
143
405000
4000
Kaj homoj disiĝis ne unu fojon, sed du fojojn.
07:07
Major moves, outside of our equatorial homeland,
144
409000
4000
Grandaj translokiĝoj, ekster nia ekvatora patrujo,
07:11
from Africa into other parts of the Old World,
145
413000
4000
el Afriko en aliajn partojn de la malnova mondo,
07:15
and most recently, into the New World.
146
417000
2000
kaj pli freŝe, en la Novan Mondon.
07:17
When humans dispersed into these latitudes,
147
419000
3000
Kiam homoj moviĝis al tiuj latitudoj,
07:20
what did they face?
148
422000
2000
kion ili alfrontis?
07:22
Conditions were significantly colder,
149
424000
3000
La kondiĉoj estis signife pli malvarmaj,
07:25
but they were also less intense
150
427000
2000
sed ankaŭ estis malpli severaj
07:27
with respect to the ultraviolet regime.
151
429000
2000
rilate al la transviola nivelo.
07:29
So if we're somewhere in the Northern Hemisphere,
152
431000
4000
Do se ni estas ie en la Norda Hemisfero,
07:33
look at what's happening to the ultraviolet radiation.
153
435000
3000
rigardu al tio, kio okazas al la transviola radiado.
07:36
We're still getting a dose of UVA.
154
438000
3000
Ni plu ricevas dozon da UV-A.
07:39
But all of the UVB,
155
441000
2000
Sed la tuta UV-B
07:41
or nearly all of it,
156
443000
2000
aŭ preskaŭ la tuto,
07:43
is dissipated through the thickness of the atmosphere.
157
445000
3000
disipiĝas tra la denseco de nia atmosfero.
07:46
In the winter, when you are skiing in the Alps,
158
448000
4000
En la vintro, kiam vi skias en la Alpoj,
07:50
you may experience ultraviolet radiation.
159
452000
3000
vi povas sperti transviolan radiadon.
07:53
But it's all UVA,
160
455000
2000
Sed ĝi estas nur UV-A,
07:55
and, significantly, that UVA
161
457000
2000
kaj signifoplene, tiu UV-A
07:57
has no ability to make vitamin D in your skin.
162
459000
5000
ne havas la kapablon produkti vitaminon D en via haŭto.
08:02
So people inhabiting northern hemispheric environments
163
464000
5000
Do homoj loĝantaj en nordhemisferaj medioj
08:07
were bereft of the potential
164
469000
3000
malhavis la kapablon
08:10
to make vitamin D in their skin for most of the year.
165
472000
3000
fari vitaminon D en sia haŭto la plej grandan parton de la jaro.
08:13
This had tremendous consequences
166
475000
3000
Tio havis gigantajn konsekvencojn
08:16
for the evolution of human skin pigmentation.
167
478000
2000
por la evoluado de la homa haŭtpigmento.
08:18
Because what happened, in order to ensure health and well-being,
168
480000
5000
Ĉar kio okazis, por garantii la sanon kaj bonfarton,
08:23
these lineages of people
169
485000
2000
tiuj homaj linioj
08:25
dispersing into the Northern Hemisphere
170
487000
4000
kiuj disiĝis en la Nordan Hemisferon,
08:29
lost their pigmentation.
171
491000
2000
perdis sian haŭtpigmenton.
08:31
There was natural selection
172
493000
2000
Estis natura selektado
08:33
for the evolution of lightly pigmented skin.
173
495000
5000
al la evoluo de hele pigmentita haŭto.
08:38
Here we begin to see the evolution
174
500000
2000
En tio ni komencas vidi la evoluadon
08:40
of the beautiful sepia rainbow
175
502000
2000
de la bela sepia ĉielarko
08:42
that now characterizes all of humanity.
176
504000
3000
kiu nun karakterizas la tutan homaron.
08:45
Lightly pigmented skin evolved not just once,
177
507000
4000
Hele pigmentita haŭto disvolviĝis ne nur unu fojon,
08:49
not just twice, but probably three times.
178
511000
3000
nek nur du fojojn, sed probable tri fojojn.
08:52
Not just in modern humans,
179
514000
2000
Ne nur en modernaj homoj,
08:54
but in one of our distant unrelated ancestors,
180
516000
4000
sed en unu el niaj malproksimaj nerilataj prauloj,
08:58
the Neanderthals.
181
520000
2000
la neandertaloj.
09:00
A remarkable, remarkable testament
182
522000
2000
Rimarkinda, rimarkinda atesto
09:02
to the power of evolution.
183
524000
2000
pri la forto de evoluado.
09:04
Humans have been on the move for a long time.
184
526000
3000
Homoj moviĝadas jam delonge.
09:07
And just in the last 5,000 years,
185
529000
2000
Kaj simple en la lastaj 5 mil jaroj
09:09
in increasing rates, over increasing distances.
186
531000
3000
pli kaj pli, laŭ pli kaj pli grandaj distancoj.
09:12
Here are just some of the biggest movements of people,
187
534000
4000
Jen nur kelkaj el la plej grandaj homaj movoj,
09:16
voluntary movements, in the last 5,000 years.
188
538000
3000
volontaj movoj, en la lastaj 5 mil jaroj.
09:19
Look at some of the major latitudinal transgressions:
189
541000
3000
Rigardu kelkajn el la ĉefaj latitudaj transiroj.
09:22
people from high UV areas
190
544000
2000
Homoj el areoj kun alta transviola radiado
09:24
going to low UV and vice versa.
191
546000
3000
irantaj al regionoj kun malalta radiado kaj male.
09:27
And not all these moves were voluntary.
192
549000
4000
Kaj ne ĉiuj ĉi moviĝoj estis volontaj.
09:31
Between 1520 and 1867,
193
553000
3000
Inter 1520 kaj 1867
09:34
12 million, 500 people
194
556000
4000
12 kaj duona milionoj da homoj
09:38
were moved from high UV
195
560000
2000
estis movitaj el regionoj kun alta radiado
09:40
to low UV areas
196
562000
2000
al regionoj kun malalta radiado,
09:42
in the transatlantic slave trade.
197
564000
3000
kadre de la transoceana sklavtrafiko.
09:45
Now this had all sorts of invidious social consequences.
198
567000
4000
Nun tio havis ĉiajn insidajn sociajn konsekvencojn.
09:49
But it also had deleterious
199
571000
3000
Sed ĝi ankaŭ havis nocajn
09:52
health consequences to people.
200
574000
2000
konsekvencojn al la sano de la homoj.
09:54
So what? We've been on the move.
201
576000
3000
Kaj do? Ni moviĝadis.
09:57
We're so clever we can overcome all of these
202
579000
3000
Ni estas tiel lertaj, ke ni povas superi ĉiujn ĉi
10:00
seeming biological impediments.
203
582000
3000
ŝajnajn biologiajn barojn.
10:03
Well, often we're unaware
204
585000
2000
Nu, ofte ni estas senkonsciaj
10:05
of the fact that we're living
205
587000
2000
pri la fakto, ke ni vivas
10:07
in environments in which our skin
206
589000
2000
en medioj en kiuj nia haŭto
10:09
is inherently poorly adapted.
207
591000
3000
estas esence malmulte adaptita.
10:12
Some of us with lightly pigmented skin
208
594000
2000
Kelkaj el ni kun hele pigmentita haŭto
10:14
live in high-UV areas.
209
596000
2000
vivas en regionoj kun alta transviola radiado.
10:16
Some of us with darkly pigmented skin
210
598000
2000
Kelkaj el ni kun malhele pigmentita haŭto
10:18
live in low-UV areas.
211
600000
3000
vivas en regionoj kun malalta transviola radiado.
10:21
These have tremendous consequences for our health.
212
603000
4000
Tio havas grandegajn konsekvencojn por nia sano.
10:25
We have to, if we're lightly pigmented,
213
607000
3000
Ni devas, se ni estas hele pigmentitaj,
10:28
be careful about the problems of skin cancer,
214
610000
4000
esti zorgemaj pri la problemoj de haŭtkancero,
10:32
and destruction of folate in our bodies,
215
614000
3000
kaj la detruo de folato en niaj korpoj,
10:35
by lots of sun.
216
617000
2000
pro multe da suno.
10:37
Epidemiologists and doctors
217
619000
2000
Epidemiologoj kaj kuracistoj
10:39
have been very good about telling us
218
621000
2000
tre diligente rakontis al ni
10:41
about protecting our skin.
219
623000
2000
pri protektado de nia haŭto.
10:43
What they haven't been so good about instructing people
220
625000
5000
Pri kio ili ne estis tiel kompetentaj rilate instruadon de la homoj
10:48
is the problem of darkly pigmented people
221
630000
3000
estas la problemo de malhele pigmentitaj homoj
10:51
living in high latitude areas,
222
633000
3000
vivantaj en regionoj de alta latitudo
10:54
or working inside all the time.
223
636000
2000
aŭ laborantaj interne de konstruaĵoj la tutan tempon.
10:56
Because the problem there is just as severe,
224
638000
3000
Ĉar la problemo en tio estas same severa.
10:59
but it is more sinister,
225
641000
2000
Sed ĝi estas pli sinistra.
11:01
because vitamin D deficiency,
226
643000
2000
Ĉar la deficito de vitamino D
11:03
from a lack of ultraviolet B radiation,
227
645000
4000
pro manko de transviola radiado B,
11:07
is a major problem.
228
649000
2000
estas tre grava problemo.
11:09
Vitamin D deficiency creeps up on people,
229
651000
2000
Deficito de vitamino D silente instaliĝas en la homoj
11:11
and causes all sorts of health problems to their bones,
230
653000
3000
kaj kaŭzas ĉiajn sanproblemon al iliaj ostoj,
11:14
to their gradual decay of their immune systems,
231
656000
4000
per laŭgrada malfortiĝo de iliaj imunosistemoj,
11:18
or loss of immune function,
232
660000
2000
aŭ per la perdo de la imunaj funkcioj
11:20
and probably some problems
233
662000
2000
kaj probable kelkajn problemojn
11:22
with their mood and health,
234
664000
3000
kun iliaj humoro kaj sano,
11:25
their mental health.
235
667000
2000
ilia mensa sano.
11:27
So we have, in skin pigmentation,
236
669000
3000
Tial ni havas, en haŭtpigmento,
11:30
one of these wonderful products of evolution
237
672000
3000
unu el tiuj mirindaj produktoj de evoluo,
11:33
that still has consequences for us today.
238
675000
2000
kiu ankoraŭ havas konsekvencojn por ni hodiaŭ.
11:35
And the social consequences,
239
677000
2000
Kaj la sociaj konsekvencoj,
11:37
as we know, are incredibly profound.
240
679000
3000
kiel ni scias, estas nekredeble profundaj.
11:40
We live in a world where we
241
682000
2000
Ni vivas en mondo, en kiu ni
11:42
have lightly and darkly pigmented people
242
684000
4000
havas hele kaj malhele pigmentitajn homojn
11:46
living next to one another,
243
688000
2000
vivantajn unu apud la alia.
11:48
but often brought into proximity initially
244
690000
3000
Sed ofte alproksimigitaj unue
11:51
as a result of very invidious social interactions.
245
693000
4000
kiel rezulto de tre insidaj sociaj interrilatoj.
11:55
So how can we overcome this?
246
697000
3000
Do kiel ni povas superi tion?
11:58
How can we begin to understand it?
247
700000
2000
Kiel ni povas ekkompreni ĝin?
12:00
Evolution helps us.
248
702000
4000
Evoluo helpas nin.
12:04
200 years after Darwin's birthday,
249
706000
4000
200 jarojn post la naskiĝo de Darwin,
12:08
we have the first moderately pigmented President of the United States.
250
710000
5000
ni havas la unuan iom pigmentitan Prezidanton de Usono.
12:13
(Applause)
251
715000
1000
< aplaŭdoj >
12:14
How wonderful is that?
252
716000
2000
Kiom mirinda estas tio?
12:16
(Applause)
253
718000
2000
< aplaŭdoj >
12:18
This man is significant for a whole host of reasons.
254
720000
4000
Tiu viro estas signifoplena pro tuta serio da kialoj.
12:22
But we need to think about how he compares,
255
724000
3000
Sed ni bezonas pensi kiel li estas komparebla
12:25
in terms of his pigmentation, to other people on Earth.
256
727000
2000
rilate sian pigmentadon, al aliaj homoj sur la Tero.
12:27
He, as one of many urban admixed populations,
257
729000
4000
Li, kiel unu el multaj urbaj kaj miksitaj loĝantoj,
12:31
is very emblematic
258
733000
2000
estas vere reprezenta
12:33
of a mixed parentage, of a mixed pigmentation.
259
735000
3000
pri miksitaj gepatroj, pri miksita pigmentado.
12:36
And he resembles, very closely,
260
738000
2000
Kaj li similas, tre proksime,
12:38
people with moderate levels of pigmentation
261
740000
3000
al homoj kun mezaj niveloj de pigmento
12:41
who live in southern Africa, or Southeast Asia.
262
743000
4000
kiuj vivas en suda Afriko aŭ sudorienta Azio.
12:45
These people have a tremendous potential
263
747000
2000
Tiuj homoj havas grandegan eblecon
12:47
to tan, to develop more pigment in their skin,
264
749000
3000
bruniĝi, disvolvi pli da pigmento en sia haŭto,
12:50
as a result of exposure to sun.
265
752000
2000
kiel rezulto de elmetiĝo al la suno.
12:52
They also run the risk of vitamin D deficiency,
266
754000
4000
Ili ankaŭ riskas la deficiton de vitamino D,
12:56
if they have desk jobs, like that guy.
267
758000
4000
se ili havas kabinetajn laborojn, kiel tiu ulo.
13:00
So lets all wish for his great health,
268
762000
4000
Do bondezirojn al li pri bona sano
13:04
and his awareness of his own skin pigmentation.
269
766000
5000
kaj pri lia konsciiĝo pri sia propra haŭtpigmentado.
13:09
Now what is wonderful
270
771000
3000
Nu, kio estas mirinda
13:12
about the evolution of human skin pigmentation,
271
774000
4000
pri la evoluo de la homa haŭtpigmento
13:16
and the phenomenon of pigmentation,
272
778000
2000
kaj la fenomeno de pigmentado,
13:18
is that it is the demonstration,
273
780000
3000
estas tio, ke ĝi elmontras
13:21
the evidence, of evolution
274
783000
3000
ĝi evidentigas la evoluon
13:24
by natural selection,
275
786000
2000
per natura selektado
13:26
right on your body.
276
788000
4000
ĝuste en via korpo.
13:30
When people ask you, "What is the evidence for evolution?"
277
792000
3000
Kiam homoj demandas vin "Kiu estas la evidenteco pri evoluo?"
13:33
You don't have to think about some exotic examples, or fossils.
278
795000
4000
Vi ne bezonas pensi pri iuj ekzotikaj ekzemploj aŭ fosilioj.
13:37
You just have to look at your skin.
279
799000
3000
Vi simple devas rigardi vian haŭton.
13:40
Darwin, I think, would have appreciated this,
280
802000
4000
Darwin, mi kredas, estus tion ŝatinta,
13:44
even though he eschewed the importance
281
806000
3000
eĉ se li evitis pritrakti la gravecon
13:47
of climate on the evolution of pigmentation during his own life.
282
809000
4000
de klimato en la evoluo de pigmentoj, dum sia propra vivo.
13:51
I think, were he able to look
283
813000
3000
Mi pensas, ke se li estus povinta rigardi
13:54
at the evidence we have today, he would understand it.
284
816000
3000
la evidentecon, kiun ni havas nun, li estus tion kompreninta.
13:57
He would appreciate it.
285
819000
2000
Li ŝatus ĝin.
13:59
And most of all, he would teach it.
286
821000
4000
Kaj ĉefe, li instruus ĝin.
14:03
You, you can teach it.
287
825000
3000
Vi, vi povas instrui ĝin.
14:06
You can touch it.
288
828000
2000
Vi povas tuŝi ĝin.
14:08
You can understand it.
289
830000
2000
Vi povas kompreni ĝin.
14:10
Take it out of this room.
290
832000
3000
Portu tion ekster tiun ĉi ĉambron.
14:13
Take your skin color,
291
835000
2000
Prenu vian haŭtkoloron
14:15
and celebrate it.
292
837000
2000
kaj celebru ĝin.
14:17
Spread the word.
293
839000
2000
Disvastigu tion.
14:19
You have the evolution
294
841000
2000
Vi havas la evoluon
14:21
of the history of our species,
295
843000
4000
de la historio de nia specio,
14:25
part of it, written in your skin.
296
847000
2000
parton de ĝi, skribitan en via haŭto.
14:27
Understand it. Appreciate it. Celebrate it.
297
849000
3000
Komprenu ĝin. Aprezu ĝin. Celebru ĝin.
14:30
Go out. Isn't it beautiful? Isn't it wonderful?
298
852000
4000
Antaŭen. Ĉu ĝi ne estas bela? Ĉu ĝi ne estas mirinda?
14:34
You are the products of evolution.
299
856000
3000
Vi estas rezultoj de evoluado.
14:37
Thank you.
300
859000
2000
Dankon.
14:39
(Applause)
301
861000
4000
< aplaŭdoj >
ABOUT THE SPEAKER
Nina Jablonski - AnthropologistNina Jablonski is author of Skin: A Natural History, a close look at human skin’s many remarkable traits: its colors, its sweatiness, the fact that we decorate it.
Why you should listen
"Much of what we consider our humanity is imbued in our skin," Nina Jablonski tells us. This insight came to her in 1981, as she observed a jittery anatomy class warm to a cadaver only after cutting through its skin. As it turns out, marvels abound of this sweaty, hardwearing, social -- and underappreciated -- organ. Many are collected in her book, Skin: A Natural History, a look at what makes our skin unique and, perhaps, more important than we realize.
A fascination with the multicolored, multi-talented human hide fits Jablonski, a truly eclectic scientist. She's also a paleontologist and primatologist, studying the form, behavior and diet of mammals in light of climate change and evolution. She teaches at Penn State and recently found the world's oldest chimpanzee fossil.
Nina Jablonski | Speaker | TED.com