TEDxBoston 2012
Amos Winter: The cheap all-terrain wheelchair
ئەمۆس وینتەر: عەرەبانەی نەخۆشی هەرزان
Filmed:
Readability: 5
1,273,454 views
چۆن عەرەبانەیەک دروست دەکەیت کە بەناو قوڕو لمدا بڕوات و کەمتر لە ٢٠٠ دۆلاری تێبچێت؟ ئەندازیار ئەمۆس وینتەر ڕێبەریمان دەکات بۆ دروست کردنی عەرەبانەی نەخۆش کە لە هەمو بارودۆخێکدا بڕوات و هەرزان بێت ، بۆ دابینکردنی پێویستییەکان. چەند وانەیەکمان دەداتێ کە فێری بووە پێشتر.
Amos Winter - Mechanical engineer
Amos Winter and his team at MIT built the Leveraged Freedom Chair, a cheap lever-powered wheelchair whose design and develop put the user first. Full bio
Amos Winter and his team at MIT built the Leveraged Freedom Chair, a cheap lever-powered wheelchair whose design and develop put the user first. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Living with a physical disability isn't easy
0
656
3241
ژیان لەگەڵ کەم ئەندامیدا ئاسان نیە
00:19
anywhere in the world,
1
3897
2223
له‌هه‌رشوێنێک بیت له‌جیهاندا
00:22
but if you live in a country like the United States,
2
6120
2829
به‌ڵام، ئه‌گه‌ر تۆ له‌وڵاتێکی وه‌ک ئه‌مه‌ریکا بژیت
00:24
there's certain appurtenances available to you that do make life easier.
3
8949
3093
چه‌ند شتێکی گرنگی ئامادەکراو هەیە بۆت که ژیانت ئاسانتر ده‌کات
00:27
So if you're in a building, you can take an elevator.
4
12042
2673
ئه‌گه‌ر تۆ له‌بینایه‌ک بیت، ده‌توانی به‌رزکه‌ره‌وه (مصعد) به‌کار بهێنیت
00:30
If you're crossing the street, you have sidewalk cutouts.
5
14715
2280
ئه‌گه‌ر به‌سه‌ر شه‌قامەکاندا بڕۆیت، ده‌توانی کورت کراوه لابه‌لاکان به‌کاربهێنی
00:32
And if you have to travel some distance farther
6
16995
2164
ئه‌گه‌ر پێویست بوو گه‌شتێکی دوورتر بکه‌یت
00:35
than you can do under your own power, there's accessible vehicles,
7
19159
2959
زیاتر له‌هێز و توانای خۆت، چه‌ندین ئوتۆمبیلی ئاماده‌کراوهه‌یه
00:38
and if you can't afford one of those,
8
22118
2168
ئه‌گه‌ر ناتوانی یه‌کێک له‌وانه به‌کار بهێنی
00:40
there's accessible public transportation.
9
24286
2373
گواستنه‌وه‌ی گشتی هه‌یه
00:42
But in the developing world, things are quite different.
10
26659
2481
به‌ڵام، له‌وڵاته گه‌شه‌سه‌ندووه‌کان شته‌کان زۆر جیاوازن
00:45
There's 40 million people who need a wheelchair but don't have one,
11
29140
3429
نزیکه‌ی(٤٠) ملیۆن که‌س هه‌یه که پێویستی به (کورسی)هه‌یه به‌ڵام یه‌کێکیان نیانه
00:48
and the majority of these people live in rural areas,
12
32569
3355
وه زۆربه‌ی زۆری ئه‌و که‌سانه له‌لادێکان ده‌ژین
00:51
where the only connections to community, to employment, to education,
13
35924
3880
شوێنێک که ته‌نها په‌یوه‌ندی به‌کۆمه‌ڵگه‌وه، به‌فه‌رمانبه‌ره‌کانه‌وه، به په‌روه‌رده‌وه
00:55
are by traveling long distances on rough terrain
14
39809
2483
به‌هۆی گه‌شتێکی ناخۆشی زۆر دووره‌وه ده‌بێت
00:58
often under their own power.
15
42292
2737
که زۆربه‌ی کات ده‌سه‌ڵاتی ئێوه نین
01:00
And the devices usually available to these people
16
45029
2112
وه هه‌میشه ئه‌و ئامێره ئاماده‌کراون بۆ ئه‌و جۆره‌که‌سانه
01:03
are not made for that context, break down quickly,
17
47141
2704
بۆ ئه‌و جۆره کارانه دروست نه‌کراون، به‌زوویی ده‌شکێن
01:05
and are hard to repair.
18
49845
2310
وه چاکردنه‌وه و گۆڕینیان قورسه
01:08
I started looking at wheelchairs in developing countries in 2005,
19
52155
4720
له‌ساڵی (٢٠٠٥)دا ده‌ستم کرد به‌گه‌ڕان به‌دوای (کورسییه‌کانی که‌م ئه‌ندامان) له‌وڵاته گه‌شه سه‌ندوه‌کاندا
01:12
when I spent the summer assessing the state of technology in Tanzania,
20
56875
3816
کاتێک هاوینمم به‌سه‌ر برد له‌هه‌ڵسه‌نگاندنی شێوازی ته‌کنه‌لۆژیا له تانزانیا
01:16
and I talked to wheelchair users, wheelchair manufacturers, disability groups,
21
60691
3813
وه قسه‌م له‌گه‌ڵ به‌کارهێنه‌رانی ئه‌و کورسیه کرد، کارته‌کانی دروست کردنی ئه‌و کورسیانە، گروپی که‌مئه‌ندامان کرد
01:20
and what stood out to me
22
64504
1857
وه ئه‌وه‌ی بۆ من ده‌رکه‌وت
01:22
is that there wasn't a device available
23
66361
2452
ئه‌وه‌یه که ئه‌و ئامێرانه له‌به‌رده‌ست دا نین
01:24
that was designed for rural areas, that could go fast
24
68813
2256
که بۆ ناوچه لادییه‌کان به‌کاردێت، که به‌خێرایی بڕوات
01:26
and efficiently on many types of terrain.
25
71069
2908
وە گونجاو بێت بۆ ناوچه به‌ردییه‌کان
01:29
So being a mechanical engineer,
26
73977
1783
له‌به‌رئه‌وه، وه‌ک ئه‌ندازیارێکی میکانیکی
01:31
being at MIT and having lots of resources available to me,
27
75760
2594
کارکردن له (پەیمانگای تەکنەلۆژی ماساتشوستسی ) و چه‌ندین سه‌رچاوه له‌به‌رده‌ستا بێت
01:34
I thought I'd try to do something about it.
28
78354
2506
بیرم کرده‌وه که هه‌وڵ بده‌م شتێک له‌باره‌ی ئه‌وه‌وه بکه‌م
01:36
Now when you're talking about trying to travel
29
80860
2953
کاتێک باسی گه‌شتێکی
01:39
long distances on rough terrain,
30
83813
2206
ماوه درێژ له‌سه‌ر ڕێگای ناخۆش و به‌رداوی دێت
01:41
I immediately thought of a mountain bike,
31
86019
1733
من به‌خێرایی بیرم بۆ بایسکیلی شاخاوی ڕۆشت
01:43
and a mountain bike's good at doing this
32
87752
1413
وە بایسکیلی شاخاوی له‌وه‌دا باشه
01:45
because it has a gear train,
33
89165
1839
چونکه ده‌سکی ئاڕاسته کردنی خێرایی هه‌یه
01:46
and you can shift to a low gear if you have to climb a hill
34
91004
2748
وه ده‌توانی بیگۆڕیت بۆ گێڕی سوک (هێواش) ئه‌گه‌ر بته‌وێت به‌سه‌ر گردێکدا بڕۆیت
01:49
or go through mud or sand
35
93752
1712
یان به‌ناو به‌رد و قوڕدا بڕۆیت
01:51
and you get a lot of torque but a low speed.
36
95464
2114
هیزێکی زۆر وه‌رده‌گریت به‌ڵام به‌ڕۆشتنێکی هێواش
01:53
And if you want to go faster, say on pavement,
37
97578
2115
ئه‌گه‌ر ویستت خێراتر بڕۆیت بابڵێین له‌سه‌ر شۆسته‌دا
01:55
you can shift to a high gear,
38
99693
1299
ده‌توانی بیگۆڕیت بۆ گێڕی خێرایی
01:56
and you get less torque, but higher speeds.
39
100992
1787
وه هێزێکی که‌مت ده‌ست ده‌که‌وێت، به‌ڵام به‌خێراییه‌کی زۆر
01:58
So the logical evolution here
40
102779
1972
که‌واته لێره‌دا گه‌شه‌کردنی لۆجیکی
02:00
is to just make a wheelchair with mountain bike components,
41
104751
2787
ئه‌وه‌یه که ته‌نها کورسیه‌که بکه‌یت به پاسکیلێکی شاخاوی
02:03
which many people have done.
42
107538
1272
که‌زۆربه‌ی خه‌ڵک ئه‌وه‌ی کردووه
02:04
But these are two products available in the U.S. that
43
108810
3315
به‌ڵام، دوو به‌رهه‌م له ئه‌مه‌ریکا ده‌ست ده‌که‌وێت که
02:08
would be difficult to transfer into developing countries
44
112125
2606
قورس ده‌بێت تا بیانگوێزینه‌وه بۆ وڵاتانی گه‌شه کردوو
02:10
because they're much, much too expensive.
45
114731
2635
چونکه زۆر زۆر گرانن
02:13
And the context I'm talking about is where
46
117366
2276
ئه‌و بابه‌ته‌ی که‌من باسی ده‌که‌م ئه‌وه‌یه که
02:15
you need to have a product that is less than 200 dollars.
47
119642
3996
پێویسته تۆ دروست کراوێکت (به‌رهه‌مێک) هه‌بیت که نرخه‌که‌ی که‌متربێت له (٢٠٠)دۆلار
02:19
And this ideal product would also be able to go
48
123638
2431
ئه‌م به‌رهه‌مه نمونه‌ییانه هه‌روه‌ها ده‌توانن
02:21
about five kilometers a day so you could get to your job, get to school,
49
126069
4004
نزیکه‌ی (٥) کیلۆمه‌تر بڕۆن له‌ڕۆژێکدا که ده‌توانیت بگه‌یته کاره‌کەت، قوتابخانه‌که‌ت
02:25
and do it on many, many different types of terrain.
50
130073
1852
وه له‌ڕێگه‌ی چه‌ند شێوه‌یه‌کی جیاواز ده‌توانی بڕۆیت
02:27
But when you get home or want to go indoors at your work,
51
131925
2892
به‌ڵام. کاتێک ده‌گه‌یته‌وه ماڵه‌وه یان له‌شوێنی کاره‌که‌ت دا بجوڵێیت
02:30
it's got to be small enough and maneuverable enough to use inside.
52
134817
4421
پێویسته تاڕاده‌یه‌ک بچوک بێت و به‌ئاسانی له‌ناو بینای کاره‌که‌ت دا بجوڵێیت
02:35
And furthermore, if you want it to last a long time out in rural areas,
53
139238
3361
هه‌روه‌ها، ئه‌گه‌ر تۆ ویستت بۆ ماوه‌یه‌کی زۆر بمێنیته‌وه له‌ناوچه ده‌ره‌کییه‌کان
02:38
it has to be repairable using the local tools, materials and knowledge
54
142599
4106
پێداویستیەکانی به‌ئاسانی چاک بکرێته‌وه به که‌ل و په‌ل و ئامێره‌کان و زانیاریەکان
02:42
in those contexts.
55
146705
2816
له‌و بوارانه‌دا
02:45
So the real crux of the problem here is,
56
149521
2940
بابه‌ته قورسه‌که له‌م کێشه‌دا ئه‌وه‌یه
02:48
how do you make a system that's a simple device
57
152461
3148
چۆن سیسته‌مێکی ئاسان دروست ده‌که‌ین
02:51
but gives you a large mechanical advantage?
58
155609
2131
به‌ڵام، سودێکی میکانیکی گه‌وره‌ت ده‌ست بکه‌وێت؟
02:53
How do you make a mountain bike for your arms
59
157740
2187
چۆن پایسکیلێکی شاخی دروست ده‌که‌یت بۆ ده‌سته‌کانت
02:55
that doesn't have the mountain bike cost and complexity?
60
159927
2595
که نامۆی و قورسی پایسکیلی شاخه‌وانی تێدا نه‌بێت؟
02:58
So as is the case with simple solutions,
61
162522
2497
له‌به‌رئه‌وه، وه‌ک که‌یسی ئه‌م چاره‌سه‌ره ئاسانانه
03:00
oftentimes the answer is right in front of your face, and for us it was levers.
62
165019
3482
هه‌ندێ کات وه‌ڵامه‌کان ڕاسته‌وخۆ له‌به‌رده‌متایه و بۆئێمه‌ش ده‌سکه‌کان
03:04
We use levers all the time, in tools, doorknobs, bicycle parts.
63
168501
4938
هه‌میشه ئێمه ده‌سکه‌کان به‌کار ده‌هێنین، له تۆڵه‌کاندا، ده‌سکی دەرگاکانی به‌شه‌کانی پایسکیله‌کاندا
03:09
And that moment of inspiration, that key invention moment,
64
173439
2737
له‌و کاته گرنگه‌دا، کلیلی داهێنانه‌که
03:12
was when I was sitting in front of my design notebook
65
176176
2369
ئه‌وه‌بوو که‌من له‌به‌رده‌م ده‌فته‌ری دیزاینه‌که‌م دانیشتبووم
03:14
and I started thinking about somebody grabbing a lever,
66
178545
3000
ده‌ستم کرد به بیرکردنه‌وه له‌باره‌ی که‌سێک ده‌سکێک ده‌گرێت
03:17
and if they grab near the end of the lever,
67
181545
2113
ئه‌گه‌ر ئه‌وان له‌نزیک کۆتایی ده‌سکه‌که‌دا بیگرن
03:19
they can get an effectively long lever
68
183658
1633
ده‌توانن ده‌سکێکی درێژی کاریگه‌ر به‌ده‌ست بهێنن
03:21
and produce a lot of torque as they push back and forth,
69
185291
2825
وه هێز و توانایه‌کی زۆر به‌رهه‌م بهێنن وه‌ک بچنه دواوه و بێنه پێشه‌وه
03:24
and effectively get a low gear.
70
188116
2421
وه به‌سه‌ر که‌وتوویی هێزێکی که‌متر وه‌ربگرێ
03:26
And as they slide their hand down the lever,
71
190537
2407
هه‌ر که‌ده‌ستیان بۆ خواره‌وی ده‌سکه‌که برد
03:28
they can push with a smaller effective lever length,
72
192944
2836
ده‌توانن پاڵ به ده‌سکێکی کاریگه‌ر و بچوکتر بنێن
03:31
but push through a bigger angle every stroke,
73
195780
1745
به‌ڵام، ده‌توانن پاڵ بنێن له‌ڕێگه‌ی لێدانێکی گه‌وره له‌هه‌موو لایه‌که‌وه
03:33
which makes a faster rotational speed, and gives you an effective high gear.
74
197525
4034
که خولانه‌وه‌یه‌کی خێراتر ده‌کات و گێڕێکی(هێزێکی) زۆر کاریگه‌رت ده‌داتێ
03:37
So what's exciting about this system
75
201559
1752
له‌به‌رئه‌وه، ئه‌وه‌ی که سه‌رنج ڕاکێشه له‌باره‌ی ئه‌م سیسته‌مه
03:39
is that it's really, really mechanically simple,
76
203311
2603
ئه‌وه‌یه که به‌ڕاستی به‌شێوه‌یه‌کی میکانیکی ئاسانه
03:41
and you could make it using technology
77
205914
1569
وە ده‌توانی به‌به‌کارهێنانی ته‌کنه‌لۆژیا به‌ده‌ست بهێنین
03:43
that's been around for hundreds of years.
78
207483
2247
که بۆسه‌دان ساڵه هه‌یه
03:45
So seeing this in practice,
79
209730
2185
که‌واته، بینینی ئه‌مه به پڕاکتیکی
03:47
this is the Leveraged Freedom Chair that,
80
211915
1553
ئه‌مه‌یه که به‌رز کردنه‌وه‌ی کورسی به‌ئازادانه
03:49
after a few years of development,
81
213468
2164
که دوای چه‌ند ساڵێک له‌گه‌شه‌کردن
03:51
we're now going into production with,
82
215632
1937
ئێمه ئێستا به‌ره‌و به‌رهه‌م هێنانی ده‌ڕۆین له‌گه‌ڵ
03:53
and this is a full-time wheelchair user --
83
217569
1873
وه ئه‌مه به‌کارهێنانێکی به‌رده‌وامی کورسییه‌کانه
03:55
he's paralyzed -- in Guatemala,
84
219442
1692
ئه‌و توشی ئیفلیجی بووه له گواتیمالا
03:57
and you see he's able to traverse pretty rough terrain.
85
221134
3999
ده‌بینی ئه‌و ده‌توانێ به‌سه‌ر شوێنه ناڕه‌حه‌ته‌کاندا تێپه‌ڕێت
04:01
Again, the key innovation of this technology is that when he wants to go fast,
86
225133
4523
دووباره، کلیلی داهێنانی ئه‌م ته‌کنه‌لۆژیایه ئه‌وه‌یه که ئه‌و ده‌یه‌وێت خێراتر بڕوات
04:05
he just grabs the levers near the pivots and goes through a big angle every stroke,
87
229664
4055
ته‌نها ئه‌و ته‌وه‌ره‌کانی نزیک ده‌سکه‌کان ده‌فڕێنێت و به‌ناو ناوچه‌یه‌کی گه‌وره‌دا ده‌ڕوات له‌هه‌ر لێدانێکدا
04:09
and as the going gets tougher, he just slides his hands up the levers,
88
233719
2925
هه‌تا ڕۆشتنه‌که قورستربێت، ئه‌و ته‌نها ده‌سته‌کانی له‌سه‌ر ده‌سکه‌کان داده‌نێت
04:12
creates more torque, and kind of bench-presses his way
89
236644
2186
هێزێکی زیاتر دروست ده‌کات، وه به‌جۆرێک هه‌وڵدانه‌که‌ی
04:14
out of trouble through the rough terrain.
90
238830
2596
به‌بێ کێشه ده‌مێنێته‌وه به‌ناو ناوچه ناڕه‌حه‌ته‌کان
04:17
Now the big, important point here is that
91
241426
3012
لێره‌دا مه‌به‌سته گرنگه‌که ئه‌وه‌یه
04:20
the person is the complex machine in this system.
92
244438
2713
که‌سه‌که ئامێرێکی ئاڵۆزه له‌ناو سیسته‌مه‌که
04:23
It's the person that's sliding his hands up and down the levers,
93
247151
3346
ئه‌مه که‌سه‌که‌یه که ده‌سته‌کانی ده‌سکه‌کان سلایده‌کان به‌رزده‌کاته‌وه و نزم ده‌کاته‌وه
04:26
so the mechanism itself can be very simple
94
250497
2722
که‌واته، میکانیزمه‌که خۆی ده‌توانێت زۆر ئاسان بێت
04:29
and composed of bicycle parts you can get anywhere in the world.
95
253219
3063
وە پێک دێت له‌به‌شه‌کانی پایسکیله‌که که ده‌توانێت له‌هه‌ر شوێنێکی جیهان ده‌ستت بکه‌وێت
04:32
Because those bicycle parts
96
256282
1600
چونکه ئه‌و به‌شانه‌ی پایسکیله‌که
04:33
are so ubiquitously available, they're super-cheap.
97
257882
2506
له‌هه‌موو شوێنێک ده‌ستتان ده‌که‌وێت، ئه‌وان زۆر هه‌رزانن
04:36
They're made by the gazillions in China and India,
98
260388
2179
ئه‌وان له چین و هندستان زۆر زۆرن
04:38
and we can source them anywhere in the world,
99
262567
1856
ده‌توانین له هه‌ر شوێنێکی جیهان ده‌ستمان بکه‌وێت
04:40
build the chair anywhere, and most importantly repair it,
100
264423
2433
له‌هه‌موو شوێنێک کورسی دروست ده‌کرێت، وه له‌وه گرنگتر چاکردنه‌وه‌یان
04:42
even out in a village with a local bicycle mechanic
101
266856
2399
هه‌تا له‌ده‌ره‌وه‌ی گونده‌که له‌گه‌ڵ میکانیکی پایسکیلی ناوخۆیی
04:45
who has local tools, knowledge and parts available.
102
269255
4715
که ئامێری ناوخۆیی هه‌یه، زانیاری و به‌شه‌کانی له‌به‌رده‌ست دان
04:49
Now, when you want to use the LFC indoors,
103
273970
2677
ئێستا، کاتێک ده‌ته‌وێت (ئێڵ.ئێف.سی) له‌ناو ماڵدا به‌کاربهێنی
04:52
all you have to do is pull the levers out of the drivetrain,
104
276647
3520
ئه‌وه‌ی که پێویسته تۆ بیکه‌ی ڕاکێشانی ده‌سکه‌کانه بۆ ده‌ره‌وه له لێخوڕیندا
04:56
stow them in the frame, and it converts into a normal wheelchair
105
280167
3277
له‌شوێنێکدا هه‌ڵیبگره و ده‌گۆڕێت بۆ کورسییه‌کی ئاسایی
04:59
that you can use just like any other normal wheelchair,
106
283444
2515
که تۆ ده‌توانی وه‌ک هه‌ر کورسییه‌کی ئاسایی به‌کاریبهێنیت
05:01
and we sized it like a normal wheelchair,
107
285959
2146
وه ئێمه وه‌ک کورسییه‌کی ئاسایی مامه‌ڵه‌ی له‌گه‌ڵ ده‌که‌ین
05:04
so it's narrow enough to fit through a standard doorway,
108
288105
4135
له‌به‌رئه‌وه، زۆر ته‌سکه بۆ جێکردنه‌وه‌ی له‌ناو ڕێگه‌یه‌کی ستانده‌ردا
05:08
it's low enough to fit under a table,
109
292240
3519
تاڕاده‌یه‌ک نزمه بۆ جێکردنه‌وه‌ی له‌ژێر مێزێکدا
05:11
and it's small and maneuverable enough to fit in a bathroom
110
295759
3993
وه تاڕاده‌یه‌ک بچوکە بۆ جێگرتنه‌وه‌ی له گه‌رماوێکدا
05:15
and this is important so the user can get up close to a toilet,
111
299752
2739
ئه‌مه گرنگ ده‌بێت بۆ به‌کارهێنانه‌که‌ی تابتوانێ له‌نزیک ته‌والێته‌که بوه‌ستێت
05:18
and be able to transfer off
112
302491
1989
وه بتوانێت بجوڵێت
05:20
just like he could in a normal wheelchair.
113
304480
5591
وه‌ک ئه‌وه‌ی به‌کورسییه‌کی ئاسایی ده‌یکات
05:25
Now, there's three important points that I want to stress
114
310071
3092
ئێستا، سێ خاڵی گرنگ هه‌یه که ده‌مه‌وێت ڕونی بکه‌مه‌وه
05:29
that I think really hit home in this project.
115
313163
3632
که وابزانم به‌ڕاستی له‌م پڕۆژه‌دا له‌ماڵه‌کانمان ده‌دات
05:32
The first is that this product works well because
116
316795
3204
یه‌که‌میان ئه‌وه‌یه که ئه‌م به‌رهه‌مه به‌باشی کار ده‌کات چونکه
05:35
we were effectively able to combine
117
319999
2031
ئێمه به‌سه‌رکه‌وتویانه توانیمان بۆ پێکه‌وه به‌ستنی
05:37
rigorous engineering science and analysis with user-centered design
118
322030
4554
وردی زانستی ئه‌ندازیاری و لێکۆڵینه‌وه له‌گه‌ڵ دیزاینی به‌کارهێنه‌ر
05:42
focused on the social and usage and economic factors
119
326584
3377
گرنگی دان به‌فاکته‌ری کۆمه‌ڵایه‌تی و به‌کارهێنان و ئابووری
05:45
important to wheelchair users in the developing countries.
120
329961
2537
که گرنگه بۆ به‌کارهێنانی کورسییه تایبه‌تییه‌کان له‌وڵاته گه‌شه‌کردووه‌کان دا
05:48
So I'm an academic at MIT, and I'm a mechanical engineer,
121
332498
2488
که‌واته، من قوتابییه‌کی (ئه‌کادیمی)م له (پەیمانگای تەکنەلۆژی ماساتشوستسی)و من ئه‌ندازیارێکی میکانیکم
05:50
so I can do things like look at the type of terrain you want to travel on,
122
334986
3297
له‌به‌رئه‌وه ده‌توانم هه‌ندێ شت بکه‌م وه‌ک ئه‌وه‌ی ته‌ماشای ئه‌و جۆره ڕۆشتنه بکه‌م که ده‌ته‌وێت گه‌شتی پێبکه‌یت
05:54
and figure out how much resistance it should impose,
123
338283
2899
ئه‌وه ڕون بکه‌مەوه که چه‌ند مانه‌وه و به‌رگری پێویسته تاکو بمێنێتەوە
05:57
look at the parts we have available and mix and match them
124
341182
3008
ته‌ماشای ئه‌و به‌شانه بکه که له‌به‌رده‌ستدان و تێکه‌ڵیان ده‌که‌ین پێکه‌وه
06:00
to figure out what sort of gear trains we can use,
125
344190
2645
بۆ دۆزینه‌وه‌ی ئه‌و جۆره گێڕه‌ی که به‌کاری ده‌هێنن
06:02
and then look at the power and force you can get out of your upper body
126
346835
3102
وه یدوای ته‌ماشای ئه‌و هێزه بکه و زۆرت لێده‌کات بۆ ده‌رکه‌وتنی له له‌شتدا
06:05
to analyze how fast you should be able to go in this chair
127
349944
1963
بۆ لێکدانه‌وه‌ی ئه‌وه‌ی به‌خێراییه‌کی چۆن تۆ بتوانیت به‌م کورسییه بڕۆیت
06:07
as you put your arms up and down the levers.
128
351907
2371
کاتێک ده‌سته‌کانت له‌سه‌ر ده‌سکه‌کان به‌رز یان نزم بکه‌یته‌وه
06:10
So as a wet-behind-the-ears student, excited,
129
354278
3659
وه‌ک گوێیه‌کانی قوتابییه‌که له‌دواوه ته‌زییوه، زۆر خۆشه
06:13
our team made a prototype,
130
357937
2125
تیمه‌که‌مان نمونه‌یه‌کی بنچیینه‌یی دروست کرد
06:15
brought that prototype to Tanzania, Kenya and Vietnam in 2008,
131
360062
4875
ئه‌و نمونه‌یه هێنرا بۆ تانزانییا، کینیا، ڤێتنام، له‌ساڵی ٢٠٠٨
06:20
and found it was terrible
132
364937
2134
وه ده‌رکه‌وت که زۆر سامناکه
06:22
because we didn't get enough input from users.
133
367071
2437
چونکه ئێمه زانیاریه‌کی ته‌واومان له‌سه‌ر به‌کارهێنه‌ران نه‌بوو
06:25
So because we tested it with wheelchair users,
134
369508
3166
له‌به‌رئه‌وه، ئێمه ئه‌وه‌مان له‌سه‌ر به‌کارهێنه‌رانی کورسییه تایبه‌ته‌کان تاقیکرده‌وه
06:28
with wheelchair manufacturers, we got that feedback from them,
135
372674
2506
له‌گه‌ڵ کارگه‌کانی دروست کردنی کورسییه کاندا، وه‌ڵاممان له‌وانه‌وه وه‌رگرتووه
06:31
not just articulating their problems, but articulating their solutions,
136
375180
3454
نه‌ک ته‌نها باسکردنی کێشه‌کانه، به‌ڵکو باسکردنی چاره‌سه‌ره‌کانیانه
06:34
and worked together to go back to the drawing board and make a new design,
137
378634
3478
به‌یه‌که‌وه کاریان ده‌کرد و گه‌ڕانه‌وه بۆ ته‌خته‌ی دیزایینه‌که و دروستکردنی دیزاینی نوێ
06:38
which we brought back to East Africa in '09
138
382112
2220
که له ساڵی ٢٠٠٩ ئێمه له ئه‌فه‌ریقاوه هێناومانه
06:40
that worked a lot better than a normal wheelchair on rough terrain,
139
384332
2845
که زۆر باشتر کاری کرد زیاتر له کورسی ئاسایی له‌سه‌ر ڕێگه ناڕه‌حه‌ته‌کان
06:43
but it still didn't work well indoors because it was too big,
140
387177
2585
به‌ڵام، هێشتا به‌باشی کاری نه‌کردووه له‌ناو ماڵه‌کان چونکه زۆر گه‌وره بوو
06:45
it was heavy, it was hard to move around,
141
389762
2295
زۆر قورس بوو، زۆر قورس بوو بۆ جوڵاندن
06:47
so again with that user feedback, we went back to the drawing board,
142
392057
3554
دووباره له‌گه‌ڵ وه‌ڵامی ئه‌و به‌کار هێنه‌رانه‌دا، ئێمه گه‌ڕاینه‌وه بۆ ته‌خته‌ی وێنه کێشانه‌کان
06:51
came up with a better design, 20 pounds lighter,
143
395611
2315
به‌دیزاینێکی باشتره‌وه گه‌ڕاینه‌وه، (٢٠) پاوه‌ند سوکتر
06:53
as narrow as a regular wheelchair, tested that in a field trial in Guatemala,
144
397926
3562
بچوک وه‌ک کورسییه‌کی ئاسایی، له‌شوێنێکدا له گواتیمالا تاقیکرایه‌وه
06:57
and that advanced the product to the point
145
401488
1847
وه‌ک به‌ره‌و پێش چوو له‌به‌رهه‌م هێنانی ئه‌و خاڵه
06:59
where we have now that it's going into production.
146
403335
3529
که ئێستا ئێمه هه‌مانه ده‌چێته ناو به‌رهه‌م هێنانه‌وه
07:02
Now also being engineering scientists,
147
406864
2246
ئێستا، وه‌ک زانایه‌کی ئه‌ندازیاری
07:05
we were able to quantify the performance benefits of the Leveraged Freedom Chair,
148
409110
3726
ئێمه توانیمان بڕی ئه‌و قازانجانه دیاری بکه‌ین له‌کورسی به‌رزکه‌ره‌وه ده‌ستمان ده‌که‌وێت
07:08
so here are some shots of our trial in Guatemala
149
412836
2796
له‌به‌رئه‌وه، ئه‌مه چه‌ند هه‌وڵدانێکمانه له گواتیمالا
07:11
where we tested the LFC on village terrain,
150
415632
3542
کە (ئێڵ ئێف سی)مان له‌گوندێکدا تاقیکرده‌وه
07:15
and tested people's biomechanical outputs,
151
419174
1828
به‌رهه‌می زینده میکانیکی خه‌ڵکیمان تاقیکرده‌وه
07:16
their oxygen consumption, how fast they go,
152
421002
2383
به‌کارهێنانی ئۆکسجین له‌لایەن خه‌ڵکه‌وه، به‌خێرایی چه‌ند ده‌ڕۆن
07:19
how much power they're putting out,
153
423385
1318
چه‌نده هێز ده‌رده‌که‌ن
07:20
both in their regular wheelchairs and using the LFC,
154
424703
3272
له‌هه‌ردوو کورسیه ئاساییه‌که‌یان و به‌کار هێنانی (ئێڵ.ئێف.سی)دا
07:23
and we found that the LFC is about 80 percent faster
155
427975
2312
ئه‌وه‌مان بۆ ڕون بویه‌وه که (ئێڵ.ئێف.سی) لە (%٨٠) خێراتره
07:26
going on these terrains than a normal wheelchair.
156
430287
1961
زیاتر ڕۆشتن له‌سه‌ر ڕێگای به‌رداوی زیاتر له‌کورسی ئاسایی
07:28
It's also about 40 percent more efficient than a regular wheelchair,
157
432248
3961
هه‌روه‌ها لە (%٤٠) چالاکتره زیاتر له کورسی ئاسایی
07:32
and because of the mechanical advantage you get from the levers,
158
436217
2543
له‌به‌رئه‌وه‌ی، ئه‌و قازانجه میکانیکیه‌ی ئه‌و ده‌سکانه ده‌ست ده‌که‌وێت
07:34
you can produce 50 percent higher torque
159
438760
1889
تۆ ده‌توانی (%٥٠) هێزی زیاتر به‌رهه‌م بهێنیت
07:36
and really muscle your way through the really, really rough terrain.
160
440649
4024
به‌ڕاستی ماسولکه‌کانت به‌کاربهێنیت بۆ ڕێگایه‌کی زۆر زۆر به‌رداوی
07:40
Now the second lesson that we learned in this is that
161
444673
3436
ئێستا وانه‌ی دووه‌م که ئێمه له‌مه فێربووین ئه‌وه‌یه که
07:44
the constraints on this design really push the innovation,
162
448109
2900
زۆر له‌م دیزاینه ده‌کات هه‌تا به‌ڕاستی هه‌وڵ بۆ داهێنان بدات
07:46
because we had to hit such a low price point,
163
451009
2264
له‌به‌رئه‌وه‌ی پێویست بوو ئه‌و نرخه نزمه لاببه‌ین
07:49
because we had to make a device that could travel
164
453273
1901
له‌به‌رئه‌وه‌ی پێویست بوو ئامێرێک دروست بکه‌ین که بتوانێت گه‌شت بکات
07:51
on many, many types of terrain but still be usable indoors,
165
455174
3228
له‌سه‌ر چه‌ندین ڕێگه‌ی به‌رداوی به‌ڵام هه‌ر له‌ناو ماڵه‌کاندا به‌کاربهێنرێت
07:54
and be simple enough to repair,
166
458402
2291
وه به‌ئاسانی چاک بکرێته‌وه
07:56
we ended up with a fundamentally new product,
167
460693
2367
ئێمه به به‌رهه‌مێکی تازه کۆتایمان پێهێنا
07:58
a new product that is an innovation
168
463060
2116
به‌رهه‌مێکی تازه که داهێنانه
08:01
in a space that really hasn't changed in a hundred years.
169
465176
2917
له شوێنێک که به‌ڕاستی نه‌گۆڕاوه بۆ سه‌دان ساڵ
08:03
And these are all merits that are not just good in the developing world.
170
468093
3415
ئه‌مانه لێهاتنه نه‌ک ته‌نها باشه له وڵاته گه‌شه سه‌ندووه‌کان
08:07
Why not in countries like the U.S. too?
171
471508
2477
بۆچی نا له‌و وڵاتانه‌ی وه‌ک ئه‌مه‌ریکا؟
08:09
So we teamed up with Continuum,
172
473985
1736
ئێمه تیمێکمان له‌گه‌ل پێوه‌ره چیاکان دروست کرد
08:11
a local product design firm here in Boston
173
475721
1644
ده‌زگا ناوخۆییه‌کانی به‌رهه‌مهێنانی دیزاین لێره له بۆستن
08:13
to make the high-end version, the developed world version,
174
477365
3388
بۆ دروست کردنی ڤێرژنێکی به‌رز، ڤێرژنی وڵاتانی گه‌شه سه‌ندوو
08:16
that we'll probably sell primarily in the U.S. and Europe,
175
480753
2745
که له‌وانه‌یه ئێمه به‌شێوه‌یه‌کی بنچینه‌یی له ئه‌مه‌ریکا و ئه‌وروپا بیفرۆشین
08:19
but to higher-income buyers.
176
483498
2842
به‌ڵام، بۆ کڕیاره داهات به‌رزه‌کان
08:22
And the final point I want to make is that I think
177
486340
2986
کۆتا خاڵ ده‌مه‌وێت باسی بکه‌م ئه‌وه‌یه که وابزانم
08:25
this project worked well because we engaged
178
489326
2826
ئه‌م پڕۆژه‌یه به‌باشی سه‌ری گرتووه چونکه ئێمه
08:28
all the stakeholders that buy into this project and are important to consider
179
492152
4611
هه‌موو گره‌وکه‌ره‌کانمان کۆکرده‌وه که ئه‌م پڕۆژه‌یه ده‌کڕن و گرنگ ده‌بن
08:32
in bringing the technology from inception of an idea
180
496763
3343
له هێنانی ته‌کنه‌لۆژیا ده‌ست پێکردنه‌وه‌ی ئه‌م بیرۆکه‌یه
08:36
through innovation, validation, commercialization and dissemination,
181
500106
4239
له‌ڕێگه‌ی داهێنانه‌وه، سه‌لماندنه‌وه، بازرگانی کردنه‌وه، وه بڵاوکردنه‌وه
08:40
and that cycle has to start and end with end users.
182
504345
3745
وه ئه‌و بازنه‌یه پێویسته ده‌ست پێ بکات و به به‌کارهێنه‌ران کۆتایی بێت
08:43
These are the people that define the requirements of the technology,
183
508090
2775
ئه‌مانه ئه‌و که‌سانه‌ن که داواکارییه‌کانی ته‌کنه‌لۆژیا ڕون ده‌که‌نه‌وه
08:46
and these are the people that have to give the thumbs-up at the end,
184
510865
2339
ئه‌مانه ئه‌و که‌سانه‌ن که پێویسته په‌نجه‌کانیان هه‌تا کۆتایی به‌رزبکه‌نه‌وه
08:49
and say, "Yeah, it actually works. It meets our needs."
185
513204
2509
ده‌بڵێن، به‌ڵێ، به‌ڕاستی کارده‌کات، له‌گه‌ڵ پێویستیه‌کانمان یه‌ک ده‌گرێته‌وه
08:51
So people like me in the academic space,
186
515713
1907
له‌به‌رئه‌وه خه‌ڵکی وه‌ک من له‌به‌شی ئه‌کادیمی دا
08:53
we can do things like innovate and analyze and test,
187
517620
3528
ده‌توانین شته‌کان دروست بکه‌ین و لێکی بده‌ین و تاقیبکه‌ینه‌وه
08:57
create data and make bench-level prototypes,
188
521148
3096
داتاکان دروست بکه‌ین و نمونه سه‌ره‌تاییه‌کان دروست بکه‌ین
09:00
but how do you get that bench-level prototype to commercialization?
189
524244
2792
به‌ڵام چۆن ئه‌و نمونه سه‌ره‌تاییانه‌ت له بازرگانی کردن ده‌ست ده‌که‌وێت؟
09:02
So we need gap-fillers like Continuum that can work on commercializing,
190
527036
3787
له‌به‌رئه‌وه‌ی ئێمه پێویستمان به‌بۆشایی پڕکه‌ره‌وه‌ی پێوه‌ره‌کانه که بتوانێت کار له‌بازرگانی کردندا بکات
09:06
and we started a whole NGO to bring our chair to market --
191
530823
2515
وه ئێمه به هه‌موو ڕێکخراوه ناحکومییه‌کان ده‌ستمان پێکرد بۆ هێنانی کورسی بۆ بازاڕه‌کان
09:09
Global Research Innovation Technology --
192
533338
2436
توێژینه‌وه‌ی داهێنانی ته‌کنه‌لۆژیای جیهانی
09:11
and then we also teamed up with a big manufacturer in India, Pinnacle Industries,
193
535774
3732
وه دوایی ئێمه له‌گه‌ڵ کارگه‌یه‌کی گه‌وره یه‌کمانگرت له‌هندستان، کارگه‌کانی پیناکڵ
09:15
that's tooled up now to make 500 chairs a month
194
539506
2215
که‌خۆی یه‌ک خستووه بۆ دروست کردنی(٥٠٠)کورسی له مانگێکدا
09:17
and will make the first batch of 200 next month,
195
541721
1803
وه یه‌که‌م به‌رهه‌می (٢٠٠)دانه دروست ده‌که‌ن له مانگی داهاتوودا
09:19
which will be delivered in India.
196
543524
2016
که له هیندستانه‌وه ده‌گات
09:21
And then finally, to get this out to the people in scale,
197
545540
2704
له‌کۆتایدا، دوایی ئه‌وانه ده‌ده‌ن به خه‌ڵک به پێوه‌رێک
09:24
we teamed up with the largest disability organization
198
548244
2312
ئێمه له‌گه‌ڵ گه‌وره‌ترین ڕێکخراوی که‌مئه‌ندامان ڕێکه‌وتین
09:26
in the world, Jaipur Foot.
199
550556
2558
له‌جیهاندا، جایپۆر فووت
09:29
Now what's powerful about this model
200
553114
2279
ئه‌وه‌ی که زۆر گرنگه له‌سه‌ر ئه‌م شێوازه
09:31
is when you bring together all these stakeholders
201
555393
2807
ئه‌وه‌یه که کاتێک هه‌موو ئه‌و گره‌وانە کۆده‌که‌یته‌وه
09:34
that represent each link in the chain
202
558200
1969
که نوێنه‌رایه‌تی به‌شێکی زنجیره‌که ده‌که‌ن
09:36
from inception of an idea
203
560169
2541
له ده‌ست پێکردنی بیرۆکه‌یه‌ک
09:38
all the way to implementation in the field,
204
562710
2768
هه‌تا ده‌گاته جێبه‌جێ کردنی له ڕاستیدا
09:41
that's where the magic happens.
205
565478
1551
ئه‌وه ئه‌و کاته‌یه که سیحره‌که ڕووده‌دات
09:42
That's where you can take a guy like me, an academic,
206
567029
2454
ئه‌وه ئه‌و شوێنه‌یه که که‌سێکی وه‌ک من ده‌توانێت بیبه‌یت، وه‌ک ئه‌کادیمییه‌ک
09:45
but analyze and test and create a new technology
207
569483
3122
به‌ڵام، لێکۆڵینه‌وه و تاقی کردنه‌وه دروست کردنی ته‌کنه‌لۆژیایه‌کی تازه
09:48
and quantitatively determine how much better the performance is.
208
572605
3536
وه ده‌رخستنی بڕه‌که‌ی که تا چه‌ند جێبەجێکردنەکەی باشتره
09:52
You can connect with stakeholders like the manufacturers
209
576141
2411
ده‌توانی په‌یوه‌ندی به گره‌وکه‌ره‌کانی وه‌ک کارگه‌کان
09:54
and talk with them face-to-face and leverage their
210
578552
1884
رووبه ڕوو قسه‌کردن له‌گه‌ڵیان و
09:56
local knowledge of manufacturing practices and their clients
211
580436
3497
زانیاری پراکنیکی کارگه ناو خۆییه‌کان به‌رز بکه‌یته‌وه و کڕیاره‌کانیان
09:59
and combine that knowledge with our engineering knowledge
212
583933
2609
وە زانیاریه‌کانیان یه‌ک بخه‌یت له‌گه‌ڵ زانیارییه ئه‌ندازیاریه‌کانی ئێمه
10:02
to create something greater than either of us could have done alone.
213
586542
3460
بۆ دروست کردنی شتێکی گه‌وره تر که هه‌رلایه‌کمان کردبێتمان به ته‌نها
10:05
And then you can also engage the end user
214
590002
2531
دوایی تۆ ده‌توانیت کۆتا به‌کار هێنه‌ر
10:08
in the design process, and not just ask him what he needs,
215
592533
2710
له‌گه‌ڵ پڕۆسه‌ی دیزاین کردنه‌که‌دا پێکه‌وه ببه‌ستیته‌وه، نه‌ک ته‌نها پرسیاری پێداویستی لێبکه‌یت
10:11
but ask him how he thinks it can be achieved.
216
595243
3025
به‌ڵکو پرسیاری ئه‌وه‌ی لێبکه چۆن ئه‌و باوه‌ڕی وایه که ده‌توانێت به ئامانج بگات
10:14
And this picture was taken in India in our last field trial,
217
598268
3057
ئه‌م وێنه‌یه له هندستان گیراوه له تاقیکردنه‌وه‌ی مه‌یدانیماندا
10:17
where we had a 90-percent adoption rate where people
218
601325
2359
لە (%٩٠) له‌خۆگرتنمان هه‌بوو به ئاستێک که خه‌ڵک
10:19
switched to using our Leveraged Freedom Chair over their normal wheelchair,
219
603684
3606
ڕوی کرده به‌کارهێنانی کورسی به‌رزکه‌ره‌وه زیاتر له کورسی ئاسایی
10:23
and this picture specifically is of Ashok,
220
607290
3103
ئه‌مه وێنه‌یه‌کی تایبه‌تیه ئاشۆک
10:26
and Ashok had a spinal injury when he fell out of a tree,
221
610393
3032
وه ئاشۆک ناوێکی بڕبڕه‌ی هه‌بوو کاتێک له‌سه‌ر دارێکه‌وه که‌وته خواره‌وه
10:29
and he had been working at a tailor, but once he was injured
222
613425
2842
وه‌ک به‌رگدورێک کاری ده‌کرد، به‌ڵام کاتێک توشی ئه‌وه بوو
10:32
he wasn't able to transport himself from his house
223
616267
2923
ئه‌و نه‌یتوانی هاتوو چۆ بکات له ماڵه‌که‌وه
10:35
over a kilometer to his shop in his normal wheelchair.
224
619190
2800
زیاتر له کیلۆمه‌ترێک بۆ دوکانه‌که‌ی له‌سه‌ر کورسییه ئاساییه‌که‌یدا
10:37
The road was too rough.
225
621990
1271
ڕێگاکه زۆر ناخۆش بوو
10:39
But the day after he got an LFC, he hopped in it,
226
623261
2921
وه‌ک هیوای بۆ ده‌خواست، ئه‌و ڕۆژه‌ی که کورسی (ئێڵ.ئێف.سی) ده‌ستکه‌وت
10:42
rode that kilometer, opened up his shop
227
626182
2084
به‌و کیلۆمه‌تره‌دا ڕۆشت و دوکانه‌که‌ی کرده‌وه
10:44
and soon after landed a contract to make school uniforms
228
628266
2716
وه دوای ماوه‌یه‌ک داوای بۆندێکی کرد بۆ دورینی جل و به‌رگی قوتابخانه‌کان
10:46
and started making money, started providing for his family again.
229
630982
2822
ده‌ستیکرد به پاره په‌یدا کردن، دوو باره ده‌ستی کرده‌وه به به‌خێوکردنی خێزانه‌که‌ی
10:49
Ashok: You also encouraged me to work.
230
633804
2147
ئاشۆك: ئێوه هه‌روه‌ها هانتاندام بۆ کارکردن
10:51
I rested for a day at home.
231
635951
2724
له‌ماڵه‌وه بۆ یه‌ک ڕۆژ پشوم وه‌رگرت
10:54
The next day I went to my shop.
232
638675
4456
ڕۆژی دوایی ڕۆشتم بۆ دووکانه‌که‌م
10:59
Now everything is back to normal.
233
643131
2978
ئێستا، هه‌موو شتێک گه‌ڕاوه‌ته‌وه بۆ باری ئاسایی خۆی
11:02
Amos Winter: And thank you very much for having me today.
234
646109
4085
ئه‌مۆس وینته‌ر: سوپاس بۆ ئێوه بۆ ڕێگه‌دان به ئاماده‌بوونم لێره
11:06
(Applause)
235
650194
4000
چه‌پڵه لێدان
ABOUT THE SPEAKER
Amos Winter - Mechanical engineerAmos Winter and his team at MIT built the Leveraged Freedom Chair, a cheap lever-powered wheelchair whose design and develop put the user first.
Why you should listen
Amos Winter wants to know: How do you redesign the wheelchair, an essential aid for millions, to be even better, more affordable, adaptable for the developing world, and able to face any type of terrain or weather? The answer is: the Leveraged Freedom Chair. Integrating science, engineering and user-driven design, Winter has developed a wheelchair that uses arm-powered levers that yield surprisingly simple, highly effective mechanical results. Even better, cheap parts means the chair costs under $200 and can be repaired easily, even in rural communities where resources are scarce.
Amos Winter | Speaker | TED.com