LIFT 2007
Sugata Mitra: Kids can teach themselves
سوگاتا میترا پیشانی دەدات چۆن منداڵان خۆیان فێر دەکەن
Filmed:
Readability: 3.8
1,777,799 views
قسەکردن لە "لفت ٢٠٠٧" سوگاتا میترا باسی پڕۆژەی "کونێک لە دیوار"ی خۆی دەکات. لەم پڕۆژەیەدا منداڵانی بچووک خۆیان خۆیان فێرکردووە چۆن کۆمپیوتەر بەکاربهێنن ... وە دواتر منداڵی تریشیان فێرکردووە. ئەو دەپرسێت، منداڵان دەتوانن چی تر فێری خۆیان بکەن؟
Sugata Mitra - Education researcher
Educational researcher Sugata Mitra is the winner of the 2013 TED Prize. His wish: Build a School in the Cloud, where children can explore and learn from one another. Full bio
Educational researcher Sugata Mitra is the winner of the 2013 TED Prize. His wish: Build a School in the Cloud, where children can explore and learn from one another. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I have a tough job to do.
0
0
3000
ئەرکێکی گران لەسەر شانمە
00:19
You know, when I looked at the profile of the audience here,
1
3000
6000
ده‌زانن ، کاتێک که‌سه‌یری دۆسیه‌ی ناسنامه‌ی ئاماده‌بوانی ئێرەم کرد
00:25
with their connotations and design, in all its forms,
2
9000
7000
له‌گه‌ڵ پێناسه و نه‌خشه‌کانیان ، له هه‌موو شێوه‌کان
00:32
and with so much and so many people working
3
16000
2000
لەگەڵ زۆری ژماره‌ی که‌سه‌کان که کارده‌که‌ن
00:34
on collaborative and networks, and so on, that I wanted to tell you,
4
18000
5000
له کاره هه‌ره‌وه‌زیه‌کان و ده‌زگاکاندا ، ویستم ئاگادارتان بکه‌مه‌وه
00:39
I wanted to build an argument for primary education
5
23000
5000
که ئاره‌زووم له دروستکردنی گفتوگۆیەکە لە بارەی پەروەردەی سەرەتاییەوە
00:44
in a very specific context.
6
28000
2000
له چوارچێوه‌یه‌کی دیاری کراودا
00:46
In order to do that in 20 minutes, I have to bring out four ideas --
7
30000
4000
بۆ جێبه‌جێ کردنی ئه‌وکاره له‌ماوه‌ی 20 خوله‌کدا پێویسته چوار بیرۆکه باس بکەم
00:50
it's like four pieces of a puzzle.
8
34000
3000
که له شێوه‌ی مه‌ته‌ڵێکی چوار پارچه ده‌چێت
00:53
And if I succeed in doing that,
9
37000
3000
ئه‌گه‌ر هاتوو سه‌رکه‌وتوو بووم له ئەنجام دانی ئەوە
00:56
maybe you would go back with the thought
10
40000
3000
پێدەچێت بە بیرۆکەیەکەوە بچنە ماڵەوە
00:59
that you could build on, and perhaps help me do my work.
11
43000
3000
کە دواتر کاری لەسەر بکەن، وه یان له‌وانه‌یه یارمه‌تیم بده‌ن له کردنی کاره‌که‌مدا
01:06
The first piece of the puzzle is remoteness
12
50000
3000
یه‌که‌م پارچه‌ی ئه‌م بیرۆکه‌یه بریتیه له دووری و
01:09
and the quality of education.
13
53000
2000
کوالیتی فێرکردن
01:11
Now, by remoteness, I mean two or three different kinds of things.
14
55000
5000
ئێستا، مه‌به‌ستم له دووری، دوو شت یان سێ شتی جیاوازه
01:16
Of course, remoteness in its normal sense, which means
15
60000
3000
له ڕاستیدا ، پێناسه‌ی دووری به مانا ئاسانە‌که‌ی ، ئه‌وه‌یه
01:19
that as you go further and further away
16
63000
3000
که هه‌رچەندە زیاتر و زیاتربڕۆیت
01:22
from an urban center, you get to remoter areas.
17
66000
5000
له ناوەڕاستی شارەوە ، ئه‌گه‌یت به ناوچە دوور ترەکان
01:27
What happens to education?
18
71000
3000
ئەی کەواتە چی به‌سه‌ر پەروەردە دا دێت ؟
01:30
The second, or a different kind of remoteness
19
74000
2000
جۆری دووه‌م یاخود جۆرێکی تری دووری
01:32
is that within the large metropolitan areas all over the world,
20
76000
5000
ئەوەیە کە لە هەموو پایتەختە گەورەکاندا لە سەر تا سەری جیهان
01:37
you have pockets, like slums, or shantytowns, or poorer areas,
21
81000
5000
چه‌ند ناوچه‌یه‌کت هه‌یه وه‌کو گه‌ڕه‌که هه‌ژاره‌کان یاخود شاره دروستکراوه‌کان له پلێت، یاخود ناوچه هه‌ژارنشینەکان
01:42
which are socially and economically remote
22
86000
4000
کە لە ڕووی کۆمەڵایەتی و ئابورییەوە
01:46
from the rest of the city, so it's us and them.
23
90000
3000
لە چاو ناوچەکانی تری شار دابڕاون، کەواتە کارەکە دەکەوێتە نێوان ئێمە و ئەوانەوە
01:49
What happens to education in that context?
24
93000
2000
چی به‌سه‌ر پەروەردەدا دێت له‌م پێگه‌یه‌دا ؟
01:51
So keep both of those ideas of remoteness.
25
95000
8000
کەواتە با ئەم دوو بیرۆکەیەتان لەسەر دووری بیر بمێنێت
01:59
We made a guess. The guess was that schools in remote areas
26
103000
3000
ئێمە شتێکمان هێنایە پێش چاوی خۆمان، وتمان قوتابخانەی ناوچە دوورەکان
02:02
do not have good enough teachers.
27
106000
3000
بە پێی پێویست مامۆستای باشیان نییە
02:05
If they do have, they cannot retain those teachers.
28
109000
2000
وه ئه‌گه‌ر مامۆستای باشیشیان هەبێت، ناتوانن لای خۆیان بیانهێڵنەوە
02:07
They do not have good enough infrastructure.
29
111000
3000
چونکە تەواوی کەرەستەی سەرەکی خوێندنیان نییە
02:10
And if they had some infrastructure,
30
114000
2000
ئەگەر کەرەستەی سەرەکیشیان هەبێت
02:12
they have difficulty maintaining it.
31
116000
2000
ناتوانن بە باشی ڕایان بگرن
02:14
But I wanted to check if this is true. So what I did last year was
32
118000
5000
به‌ڵام ویستم بزانم کە ئاخۆ ئه‌مه راسته، له‌به‌ر ئه‌وه له‌ساڵی رابردودا
02:19
we hired a car, looked up on Google,
33
123000
5000
ئۆتۆمبیلێکمان بە کرێ گرت، له گۆگڵ گه‌ڕاین
02:24
found a route into northern India from New Delhi
34
128000
5000
لە(نیودەلهی)یەوە ڕێگەیەکمان دۆزییەوە بۆ باکوری هند
02:29
which, you know, which did not cross any big cities
35
133000
5000
وه‌ک هه‌مووتان ده‌زانن ڕێگاکە بەناو هیچ شارێکی گەورەدا ناڕوات
02:34
or any big metropolitan centers. Drove out about 300 kilometers,
36
138000
6000
یاخود بە هیچ پایتەختێکی گەورەدا تێ ناپەڕێت، بۆ نزیکەی( ٣٠٠کم) بەسەیارە ڕۆیشتین
02:40
and wherever we found a school, administered a set of standard tests,
37
144000
5000
وه هه‌رکاتێک قوتابخانه‌مان بهاتایەتە بەرچاو ، تاقیکردنه‌وه‌یه‌کی ئاساییمان ده‌کردن
02:45
and then took those test results and plotted them on a graph.
38
149000
6000
پاشان ئه‌نجامی تاقیکردنه‌وه‌که‌مان ده‌خسته سه‌ر هێڵکاریه‌ک
02:51
The graph was interesting, although you need to consider it carefully.
39
155000
4000
وێنه‌ی هێڵکاریه‌که زۆر سه‌رنج ڕاکێش بوو ، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا پێویستی دەکرد کە زۆر بە وریاییەوە لێی بڕوانین
02:55
I mean, this is a very small sample; you should not generalize from it.
40
159000
4000
مه‌به‌ستم ئەوەیە، ئەمە نمونەیەکی بچوکە، ناکرێت گشتگیری بکەین
02:59
But it was quite obvious, quite clear,
41
163000
2000
لەگەڵ ئەوەشدا ئەوە بە تەواوەتی ئاشکراو ڕوونە
03:01
that for this particular route that I had taken,
42
165000
4000
کە ئەو ڕێگا تایبەتەی من پێیدا دەڕۆشتم
03:05
the remoter the school was, the worse its results seemed to be.
43
169000
5000
هه‌رچه‌نده قوتابخانه‌که دوورتر بوایە، ئه‌وا ئه‌نجامه‌که‌ی خراپتر دەبوو
03:10
That seemed a little damning,
44
174000
2000
ئەمە شتێکی ناخۆش بوو
03:12
and I tried to correlate it with things like infrastructure,
45
176000
5000
هه‌وڵمدا ئه‌و دەر ئەنجامانە ببه‌ستمەوە بە ژێرخانی ئابوورییەوە
03:17
or with the availability of electricity, and things like that.
46
181000
3000
.یاخود بە کارەبا، یان هەرشتێکی تری لەو بابەتە
03:20
To my surprise, it did not correlate.
47
184000
3000
بە سەرسوڕمانەوە هیچ جۆرە پەیوەندییەک نەبوو لە نێوان ئەنجامەکان و ئەو شتانەی کە باسم کردن
03:23
It did not correlate with the size of classrooms.
48
187000
3000
هیچ پەیوەندییەکیشی نەبوو بە قەبارەی هۆڵەکانی خوێندنەوە
03:26
It did not correlate with the quality of the infrastructure.
49
190000
5000
وه‌هیچ په‌یوه‌ندیه‌کیشی نه‌بوو بە ژێرخانی ئابوورییەوە
03:31
It did not correlate with the poverty levels. It did not correlate.
50
195000
4000
!هیچ پەیوەندییەکی بە هەژارییەوە نەبوو، هیچ پەیوەندییەک
03:35
But what happened was that when I administered a questionnaire
51
199000
4000
به‌ڵام ئه‌وه‌ی که ڕویدا ئەوەبوو کە کاتێک دەستم کرد بە ڕاپرسییەک
03:39
to each of these schools, with one single question for the teachers -- which was,
52
203000
4000
لە هەریەک له‌و قوتابخانانه‌دا ، لکە یەک پرسیاری تێدا بوو بۆ مامۆستاکان، ئەویش دەیگوت
03:43
"Would you like to move to an urban, metropolitan area?" --
53
207000
5000
"ئایا ده‌ته‌وێت بگوێزرێیته‌وه بۆ شارەکان ؟ پایته‌خته‌کان؟ "
03:48
69 percent of them said yes. And as you can see from that,
54
212000
5000
لە سەدا ٦٩ ی مامۆستاکان دەیانگوت بەڵێ، لەمەوە تێ دەگەن
03:53
they say yes just a little bit out of Delhi,
55
217000
6000
کە ئەگەر یەک تۆز لە دەلهی دوور کەونەوە دەڵێن بەڵێ
03:59
and they say no when you hit the rich suburbs of Delhi --
56
223000
3000
هه‌روه‌ها ده‌ڵێن نه‌خێر ئەگەر بێت و له ناوجه ده‌وڵه‌مه‌نده‌کانی ده‌لهی بن
04:02
because, you know, those are relatively better off areas --
57
226000
3000
چونکە وەک دەازانن، ئەو ناوچانە باشترن
04:05
and then from 200 kilometers out of Delhi, the answer is consistently yes.
58
229000
4000
بە دووری 200کم لە ده‌ره‌وه‌ی ده‌لهی وه‌ڵامه‌که هه‌موو کاتێک به‌ڵێیه
04:09
I would imagine that a teacher who comes or walks into class
59
233000
3000
من دەڵێم، ئەو مامۆستایانەی کە بە پێ دێن بۆ قوتابخانەکان
04:12
every day thinking that, I wish I was in some other school,
60
236000
4000
هه‌موو ڕۆژێک لە دڵی خۆیدا دەڵێت، خۆزگە لە قوتابخانەیەکی تر بومایە
04:16
probably has a deep impact on what happens to the results.
61
240000
4000
پێدەچێت ئەمە کاریگەری زۆری لەسەر ئەو ئەنجامە خراپانە هەبێت
04:20
So it looked as though teacher motivation and teacher migration
62
244000
5000
که‌واته بە شێوەیەک لەم بارو دۆخی کۆچکردنی مامۆستیایان و هاندانەیان دەڕواندرێت کە
04:25
was a powerfully correlated thing with what was happening in primary schools,
63
249000
5000
هۆکارێکی سەرەکی بێت بۆ ئەو شتانەی کە لە قۆناغە سەرەتاییەکاندا ڕوو دەدات
04:30
as opposed to whether the children have enough to eat,
64
254000
3000
هیچ پەیوەندییەکی بەوەوە نی یە کە منداڵه‌کان خواردنی ته‌واویان هه‌بێت
04:33
and whether they are packed tightly into classrooms
65
257000
2000
لەگەڵ ئەوەشدا بە ڕێکوپێکی بچنە پۆلەکانیانەوە
04:35
and that sort of thing. It appears that way.
66
259000
4000
.یاخود شتی لەو بابەتە. شتەکان وا دەر دەکەون
04:39
When you take education and technology, then I find in the literature that,
67
263000
5000
کاتێک خۆت خوێندەوار دەکەیت و تەکنەلۆژیاکان بەکاردێنیت، لە نوسراوێکی ئەدەبیدا ئەوەم دۆزییەوە کە
04:44
you know, things like websites, collaborative environments --
68
268000
3000
خۆتان دەزانن شتی وەک ماڵپەڕەکان، یاخود ئەو کەشە هاوکارانەی تر وەک ڕادیۆ
04:47
you've been listening to all that in the morning --
69
271000
2000
کە هەموو کاتەکای بەیانی گوێتان لێ گرتوون
04:49
it's always piloted first in the best schools, the best urban schools,
70
273000
6000
وەک یەکەمین قوتابخانە تەماشا دەکرێن، باشترین قوتابخانەی شارەکانن
04:55
and, according to me, biases the result.
71
279000
3000
بە بۆچونی من، ئەمانەش هۆکارن
04:58
The literature -- one part of it, the scientific literature --
72
282000
4000
ئەدەبیات... بەشێکی ئەمە،کە ئەدەبی زانستییە
05:02
consistently blames ET as being over-hyped and under-performing.
73
286000
5000
هه‌موو کاتێک سه‌رزه‌نشتی ته‌کنه‌لۆجیای فێرکردن دەکات که گوایه ئه‌فسانه‌یه‌کی قوڵه و هی ئەوە نی کاری پێ بکرێت
05:07
The teachers always say, well, it's fine, but it's too expensive for what it does.
74
291000
6000
مامۆستاکان هه‌موو کاتێک ده‌ڵێن شتێكی باشه ، به‌ڵام به به‌راورد کردنیان لەگەڵ خزمەتگوزارییەکانیان، زۆری تێ دەچێت
05:13
Because it's being piloted in a school where the students are already getting,
75
297000
3000
لەبەر ئەوەی لە خوێندنگەیەکدا تاقی دەکرێتەوە کە پێشتر قوتابی تێدا بووبێت
05:16
let's say, 80 percent of whatever they could do.
76
300000
3000
بابڵێین %80 ی قوتابییەکان دەتوانن هەرچییەک بێت بەکاری بهێنن
05:19
You put in this new super-duper technology, and now they get 83 percent.
77
303000
4000
هه‌ڵده‌ستین به دانانی ئه‌م ته‌کنه‌لۆجیا فێڵاویه و ئەوانیش % ٨٣ پێکدەهێنن
05:23
So the principal looks at it and says,
78
307000
2000
وه سه‌رۆک سه‌یری ئەمە دەکات و دەڵێت
05:25
3 percent for 300,000 dollars? Forget it.
79
309000
3000
لە %٣ ی 300.000 دۆلار ؟ کاره‌که له‌بیرخۆتبه‌ره‌وە
05:28
If you took the same technology and piloted it into one of those remote schools,
80
312000
5000
ئەگەر هەمان تەکنەلۆژیا لە یەکێک لە قوتابخانە دورە دەستەکاندا تاقی بکرێتەوە
05:33
where the score was 30 percent, and, let's say, took that up to 40 percent --
81
317000
5000
لەو کاتەدا ئەنجامەکان لە %٣٠ بوون و با بڵێین بەرز دەبێتەوە
بۆ %٤٠ بە نزیکەیی
بۆ %٤٠ بە نزیکەیی
05:38
that will be a completely different thing.
82
322000
2000
کە بەتەواوی شتێکی جیاواز دەردەچێت
05:40
So the relative change that ET, Educational Technology, would make,
83
324000
4000
کەواتە گۆڕانە ڕێژەییەکە لە تەکنەلۆژیای فێرکاریدا دەگونجێت
05:44
would be far greater at the bottom of the pyramid than at the top,
84
328000
3000
گەورەتر بێت لە بنی هەڕەمەکە بە بەراورد لەگەڵ لوتکەکەیدا
05:47
but we seem to be doing it the other way about.
85
331000
3000
بەڵام ئێمە وا دیارە کە ئەو کارە بەشێوەیەکی تر ئەنجام دەدەین
05:50
So I came to this conclusion that ET should reach
86
334000
3000
کەواتە گەیشتم بەم دەرئەنجامە کە تەکنەلۆژیای فێرکاری پێویستە
05:53
the underprivileged first, not the other way about.
87
337000
3000
یەکەم جار بگاتە دەست ناوچە دورە دەستەکان، نەوەک بە پێچەوانەوە
05:56
And finally came the question of, how do you tackle teacher perception?
88
340000
3000
لە کۆتایدا پرسیارێک هەیە، کە چۆن مامەڵە لەگەڵ بۆچونی مامۆستایان دەکرێت؟
05:59
Whenever you go to a teacher and show them some technology,
89
343000
2000
هەرکاتێک بچیت بۆ لای مامۆستا و هەندێ لە تەکنەلۆژیای نیشان بدەیت
06:01
the teacher's first reaction is,
90
345000
2000
یەکەم کاردانەوەی مامۆستا ئەوەیە
06:03
you cannot replace a teacher with a machine -- it's impossible.
91
347000
6000
کە ناتوانیت جێگەی مامۆستا بە ئامێرێک بگریتەوە، ئەوە ئەستەمە
06:09
I don't know why it's impossible, but, even for a moment,
92
353000
2000
من نازانم بۆ ئەستەمە، بەڵام بۆ چرکەیەکیش
06:11
if you did assume that it's impossible -- I have a quotation from Sir Arthur C. Clarke,
93
355000
5000
ئەگەر وامان دانا کە ئەستەمە، وتەیەک هەیە لە لایەن ئارسەر سی کلارک
06:16
the science fiction writer whom I met in Colombo,
94
360000
4000
نوسەری ئەو خەیاڵە زانستییەی کە بینیم لە کۆڵۆمبییا
06:20
and he said something which completely solves this problem.
95
364000
4000
شتێکی وتووە کە بە تەواوی ئەم کێشەیە چارەسەر دەکات
06:24
He said a teacher than can be replaced by a machine, should be.
96
368000
6000
وتویەتی لەوانەیە ئامێرێک شوێنی مامۆستایەک بگرێتەوە
06:30
So, you know, it puts the teacher into a tough bind, you have to think.
97
374000
6000
کەواتە خۆتان دەزانن مامۆستای خستۆتە گێژاوێکی قورسەوە، پێویستە بیری لێ بکەیتەوە
06:36
Anyway, so I'm proposing that an alternative primary education,
98
380000
3000
بەهەرحاڵ، کەواتە من داوای جێگرەوەیەکی فێرکاری سەرەتایی دەکەم
06:39
whatever alternative you want, is required where schools don't exist,
99
383000
5000
هەموو جۆرە جێگرەوەیەک داواکراوە لە هەموو ئەو شوێنانەی کە قوتابخانەی لێ نییە
06:44
where schools are not good enough, where teachers are not available
100
388000
3000
ئەو شوێنانەی کە قوتابخانەکانیان باش نییە، وە هەروەها ئەو شوێنانەی مامۆستای لێ نییە
06:47
or where teachers are not good enough, for whatever reason.
101
391000
3000
یاخود لەو شوێنانەی کە مامۆستاکانی باش نین، لەبەر هەر هۆیەک بێت
06:50
If you happen to live in a part of the world where none of this applies,
102
394000
4000
ئەگەر وا ڕێکەوت کە تۆ لە بەشێک لەو جیهانەدا ژیایت کە هیچ لەوانەی تێدا نەبوو
06:54
then you don't need an alternative education.
103
398000
2000
ئەوا پێویستت بە جێگیر بوون نییە لە فێربووندا
06:56
So far I haven't come across such an area, except for one case. I won't name the area,
104
400000
6000
هەتا ئێستا شوێنێکی وام نەبینیوە، جگە لەیەک شوێن کە نامەوێت ناوەکەی بهێنم
07:02
but somewhere in the world people said, we don't have this problem,
105
406000
3000
بەڵام لە شوێنێکی جیهاندا خەڵک دەیوت کە ئەو کێشەیەمان نییە
07:05
because we have perfect teachers and perfect schools.
106
409000
4000
لەبەرئەوەی ئێمە قوتابخانەی باش و مامۆستای چاکمان هەیە
07:09
There are such areas, but -- anyway, I'd never heard that anywhere else.
107
413000
6000
ئەم شوێنانەش هەیە کە باشن، باڵام بەهەرحاڵ نەمبیستووە لە هیچ شوێنێکی تر ئەمە هەبێت
07:15
I'm going to talk about children and self-organization,
108
419000
3000
ئێستا من دەربارەی منداڵان و ڕێکخستنیان قسە دەکەم
07:18
and a set of experiments which sort of led to this idea
109
422000
4000
کۆمەڵێک لە تاقیکردنەوە گەیاندمییە ئەم بیرۆکەیەی
07:22
of what might an alternative education be like.
110
426000
4000
کە چی پێویستە بۆ ئەوەی فێرکردن جێگیر بکەین
07:26
They're called the hole-in-the-wall experiments.
111
430000
2000
پێیان دەڵێن تاقیکردنەوەی کونێک لە دیوار
07:28
I'll have to really rush through this. They're a set of experiments.
112
432000
5000
پێویستە لەم بابەتەدا خێرا بکەم، ئەوانە زنجیرەیەکن لە تاقیکردنەوە
07:33
The first one was done in New Delhi in 1999.
113
437000
6000
یەکەم تاقی کردنەوە لە نیودەلهی لە ساڵی ١٩٩٩ ئەنجام درا
07:39
And what we did over there was pretty much simple.
114
443000
4000
ئەوەی لەوێ کردمان زۆر ساکار بوو
07:43
I had an office in those days which bordered a slum, an urban slum,
115
447000
4000
نوسینگەیەکم هەبوو لەو ڕۆژانەدا لە شارێکی هەژار و گەڕەکێکی هەژار بوو
07:47
so there was a dividing wall between our office and the urban slum.
116
451000
4000
دیوارێکی هاوبەش هەبوو لە نێوان نوسینگەکەم و شوێنە هەژارەکە
07:51
They cut a hole inside that wall --
117
455000
2000
کونێکیان لەناو ئەو دیوارەدا دروست کرد
07:53
which is how it has got the name hole-in-the-wall --
118
457000
2000
بە هۆی ئەوەوە ناوی (کونێک لە دیوار)ی لێ نرا
07:55
and put a pretty powerful PC into that hole, sort of embedded into the wall
119
459000
5000
کۆمپیتەرێکی باشمان خستە ناو ئەو کونەوە، بە شێوەیەک جێگیرمان کرد لەناو دیوارەکەدا
08:00
so that its monitor was sticking out at the other end,
120
464000
3000
بە شێوەیەک کە لە کۆتاییەکەیدا شاشەکەی ڕووی لە دەرەوە بوو
08:03
a touchpad similarly embedded into the wall,
121
467000
3000
لەوحەی دەست لێدان لەناو کونەکەدا دانرابوو
08:06
put it on high-speed Internet, put the Internet Explorer there,
122
470000
6000
بە هێڵێکی ئینتەرنێت گەیاندمان، دۆزەرەوەی ئینتەرنێتمان تیا دانا و
08:12
put it on Altavista.com -- in those days -- and just left it there.
123
476000
3000
خستمانە سەر وێب سایتی ئەلتا ڤێستاوە، لەو ڕۆژانەدا.... وە لەوێ بە جێمان هێشت
08:15
And this is what we saw.
124
479000
5000
ئەوە بوو کە بینیمان
08:20
So that was my office in IIT. Here's the hole-in-the-wall.
125
484000
9000
کەواتە ئەوە نوسینگەکەم بوو لە (ئای تی) دا لێرەدا کونێک لە دیوارەکەدا هەیە
08:29
About eight hours later, we found this kid.
126
493000
6000
دوای نزیکەی ٨ سەعات، ئەم منداڵەمان دۆزییەوە
08:35
To the right is this eight-year-old child who --
127
499000
5000
لە لای ڕاستەوە ئەم منداڵە تەمەن ٨ ساڵە کە
08:40
and to his left is a six-year-old girl, who is not very tall.
128
504000
5000
لەلای چەپیەوە کچێکی تەمەن ٦ ساڵە کە زۆر درێژ نییە
08:45
And what he was doing was, he was teaching her to browse.
129
509000
4000
کوڕەکە کچەکەی فێردەکرد کە چۆن شت لە ئینتەرنێت دا بدۆزێتەوە
08:49
So it sort of raised more questions than it answered.
130
513000
5000
کەواتە زۆرتر پرسیار دەکرێت وەک لەوەی وەڵام بدرێتەوە
08:54
Is this real? Does the language matter,
131
518000
2000
ئەمانە ڕاستن؟ ئایا زمان گرنگە
08:56
because he's not supposed to know English?
132
520000
2000
لەبەرئەوەی پێویست ناکات کوڕەکە زمانی ئینگلیزی بزانێت؟
08:58
Will the computer last, or will they break it and steal it
133
522000
3000
ئایا کۆمپیتەر لەناودەچێت، یان دەیشکێنن یان دەیدزن؟
09:01
-- and did anyone teach them?
134
525000
2000
ئایا هیچ کەس ئەوانی فێرکردووە؟
09:03
The last question is what everybody said, but you know,
135
527000
2000
پرسیاری کۆتایی ئەوەیە کە هەموویان کردیان، بەڵام ئەزانن
09:05
I mean, they must have poked their head over the wall
136
529000
2000
پێویست بوو ئەوان سەر بەرز بکەنەوە بۆ سەر دیوارەکە
09:07
and asked the people in your office,
137
531000
2000
وە پرسیار لە خەڵک بکردایە لە نوسینگەکەتەوە
09:09
can you show me how to do it, and then somebody taught him.
138
533000
3000
بیان وتایە، دەتوانیت ڕێگام نیشان بدەیت بۆ چۆنییەتی کردنی ئەو کارە وە پاشان کەسێک ڕێگای نیشان دەدان
09:12
So I took the experiment out of Delhi and repeated it,
139
536000
3000
لەبەرئەوە تاقیکردنەوەکانم بردبووەوە دەرەوەی دەلهی و دووبارەم کردنەوە
09:15
this time in a city called Shivpuri in the center of India,
140
539000
6000
ئەمجارەیان لە شارێک کە ناوی (شیڤپور)بوو لە ناوەڕاستیی هندستان
09:21
where I was assured that nobody had ever taught anybody anything.
141
545000
5000
کە دڵنیا بووم لەوەی کە کەس شتی فێری کەس نەکردووە
09:26
(Laughter)
142
550000
4000
پێکەنین
09:30
So it was a warm day, and the hole in the wall
143
554000
5000
ڕۆژێکی گەرم بوو، وە کونەکەی ناو دیوارەکە
09:35
was on that decrepit old building. This is the first kid who came there;
144
559000
5000
کە لە خانوویەکی کۆندا بوو، ئەوە یەکەم منداڵە کە هاتبووە ئەویا
09:40
he later on turned out to be a 13-year-old school dropout.
145
564000
2000
دوای ئەوەی دەرکەوتبوو کە خوێندکارێکی ١٣ ساڵان بوو
09:42
He came there and he started to fiddle around with the touchpad.
146
566000
6000
ئەهاتە ئەوێ و دەستی دەکرد بە دەست لێدانی ئەو شتە
09:48
Very quickly, he noticed that when he moves his finger on the touchpad
147
572000
3000
زۆر بە خێرایی، تێبینی ئەوەشی کردبوو کاتێک پەنجە دەخاتە سەر دوگمەکانی
09:51
something moves on the screen --
148
575000
1000
شتێک لەسەر شاشەکە دەجوڵێت
09:52
and later on he told me, "I have never seen a television
149
576000
3000
دواتر پێی وتم، من هەرگیز تەلەفیزیۆنم نەبینیوە
09:55
where you can do something."
150
579000
1000
کە بتوانیت شتێکی لەسەر بکەیت
09:56
So he figured that out. It took him over two minutes
151
580000
3000
دوو خولەکی پێ چوو تا بۆی دەرکەوت
09:59
to figure out that he was doing things to the television.
152
583000
3000
کە دەتوانێت شتێک بکات لەسەر تەلەفیزیۆنەکە
10:02
And then, as he was doing that, he made an accidental click
153
586000
3000
دواتر ئەوەی ئەو کردی کلیکێک بوو کە مەبەستی نەبوو ئەوە بکات
10:05
by hitting the touchpad -- you'll see him do that.
154
589000
7000
بە دەستپێدانانی دوگمەکەدا، دەیبینن کە وا دەکات
10:12
He did that, and the Internet Explorer changed page.
155
596000
6000
کاتێک ئەوەی کرد دۆزەرەوەی ئینتەرنێتەکە ماڵپەڕەکەی گۆڕی
10:18
Eight minutes later, he looked from his hand to the screen,
156
602000
4000
دوای ٨ خولەک، لە دەستیەوە سەیری شاشەکەی کرد
10:22
and he was browsing: he was going back and forth.
157
606000
4000
ئەو دەگەڕا لە ئینتەرنێتدا: دەچووە پێشەوە و دەگەڕایەوە
10:26
When that happened, he started calling all the neighborhood children,
158
610000
5000
کاتێک ئەمە ڕووی دا، دەستی کرد بە بانگکردنی هەموو منداڵانی گەڕەک
10:31
like, children would come and see what's happening over here.
159
615000
7000
منداڵەکان هاتن و بینییان لەوێ چی بووە
10:38
And by the evening of that day, 70 children were all browsing.
160
622000
4000
بۆ ئێوارەی ئەو ڕۆژە، ٧٠ منداڵ هەموویان لە ئینتەرنێتدا دەگەڕان
10:42
So eight minutes and an embedded computer
161
626000
4000
کەواتە ٨ خولەک و کۆمپیتەرەکە دەورە درابوو
10:46
seemed to be all that we needed there.
162
630000
4000
وا دەرکەوت کە ئەوە هەموو شتێک بێت کە ئێمە پێویستمانە
10:50
So we thought that this is what was happening:
163
634000
3000
کەواتە وامان هەست کرد کە ئەمە لە ئارادایە:
10:53
that children in groups can self-instruct themselves
164
637000
3000
منداڵەکان بە کۆمەڵ دەتوانن فێربن و ئامۆژگاری یەکتر بکەن
10:56
to use a computer and the Internet. But under what circumstances?
165
640000
8000
بۆ بەکارهێنانی کۆمپیتەر و ئینتەرنێت، بەڵام لە ژێر چ بارێکدا؟
11:04
At this time there was a -- the main question was about English.
166
648000
6000
ئەم جارە پرسیارە سەرەکییەکە دەربارەی ئینگلیزی بوو
11:10
People said, you know, you really ought to have this in Indian languages.
167
654000
4000
خەڵک دەیووت ، ئەزانن، بەڕاستی پێویستە ئەمەتان هەبێت بە زمانی هندی
11:14
So I said, have what, shall I translate the Internet
168
658000
3000
منیش دەموت، چی، ئایا پێویستە ئینتەرنێت وەربگێڕمە سەر
11:17
into some Indian language? That's not possible.
169
661000
3000
زمانی هندی؟ ئەوە ناگونجێت
11:20
So, it has to be the other way about.
170
664000
2000
کەواتە دەبێت بە پێچەوانەوە بێت
11:22
But let's see, how do the children tackle the English language?
171
666000
4000
بەڵام با ببینین چۆن منداڵەکان خۆیان ڕادەهێنن لەگەڵ زمانی ئینگلیزیدا؟
11:26
I took the experiment out to northeastern India,
172
670000
3000
ئەم تاقیکردنەوەیەم بردە باکوری ڕۆژهەڵاتی هندستان
11:29
to a village called Madantusi,
173
673000
2000
بۆ دێیەک کە پێیان دەوت مادانتوسی
11:31
where, for some reason, there was no English teacher,
174
675000
4000
لەبەر ئەو هۆکارەی کە مامۆستای ئینگلیزییان نەبوو تاقیکردنەوەکەم بردە ئەوێ
11:35
so the children had not learned English at all.
175
679000
3000
کەواتە منداڵەکانی ئەوێ هەرگیز زمانی ئینگلیزی فێر نەبوبوون
11:38
And I built a similar hole-in-the-wall.
176
682000
4000
منیش هەمان پڕۆژەی کونم دروست کردەوە لە دیوارەکەدا
11:42
One big difference in the villages, as opposed to the urban slums:
177
686000
2000
یەکەم جیاوازی گەورە لە نێوان لادێکان و گەڕەکە هەژارەکان لە شاردا ئەوەیە کە
11:44
there were more girls than boys who came to the kiosk.
178
688000
4000
لەوێ ژمارەی کچەکان زۆرتر بوون لە ژمارەی کوڕەکان کە دەهاتن بۆ فێربون
11:48
In the urban slums, the girls tend to stay away.
179
692000
4000
لە گەڕەکە هەژارەکاندا کچەکان وا ڕاهاتبوون کە دوور کەونەوە
11:52
I left the computer there with lots of CDs -- I didn't have any Internet --
180
696000
5000
کۆمپیتەرەکەم بە جێهێشت لەگەڵ بەشێکی زۆر لە سیدی، هیچ خەتێکی ئینتەرنێت نەبوو
11:57
and came back three months later.
181
701000
4000
وە دوای سێ مانگ چوومەوە بۆ لایان
12:01
So when I came back there, I found these two kids,
182
705000
4000
کاتێک گەڕامەوە بۆ لایان ئەم دوو منداڵەم دۆزییەوە
12:05
eight- and 12-year-olds, who were playing a game on the computer.
183
709000
4000
کە تەمانیان ٨ ساڵ و ١٢ ساڵ بوو کە یارییان لەسەر کۆمپیتەر دەکرد
12:09
And as soon as they saw me they said,
184
713000
4000
هەر کە منیان بینی وتیان
12:13
"We need a faster processor and a better mouse."
185
717000
3000
پێویستمان بە بەرنامەی خێراتر و ماوسێکی باش هەیە
12:16
(Laughter)
186
720000
4000
پێکەنین
12:20
I was real surprised.
187
724000
2000
بە ڕاستی سەرم سوڕما
12:22
You know, how on earth did they know all this?
188
726000
3000
چۆن لەو شوێنەوە ئەم هەموو شتەیان زانی؟
12:25
And they said, "Well, we've picked it up from the CDs."
189
729000
2000
ئەوانیش وتیان، ئێمە لە سیدییەکانەوە دەرمان هێناو زانیمان
12:27
So I said, "But how did you understand what's going on over there?"
190
731000
3000
وتم بەڵام چۆن تێگەیشتن کە چی دەبێت بکەیت؟
12:30
So they said, "Well, you've left this machine
191
734000
2000
ئەوانیش وتیان باشە تۆ ئەم ئامێرەت لێرە بەجێهێشت
12:32
which talks only in English, so we had to learn English."
192
736000
3000
کە تەنها بە ئینگلیزی قسەی دەکرد، کەواتە پێویست بوو لەسەرمان کە فێری ئینگلیزی ببین
12:35
So then I measured, and they were using 200 English words with each other
193
739000
4000
پاشان ئەوام بژارد، کە ئەوان ٢٠٠ وشەی ئینگلیزییان بەکاردەهێنا لەگەڵ یەکتردا
12:39
-- mispronounced, but correct usage --
194
743000
3000
بە هەڵە دەیان ووت بەڵام بەکارهێنانەکانی ڕاست بوو
12:42
words like exit, stop, find, save, that kind of thing,
195
746000
6000
وشەکانی وەک (تەواوبوون، وەستان، دۆزینەوە، خەزن کردن،...) لەم جۆرە وشانە
12:48
not only to do with the computer but in their day-to-day conversations.
196
752000
3000
نەک تەنها لە کۆمپیتەر دا بەکاریان دەهێنا بەڵکو لە قسە کردنی ڕۆژانەشیاندا بەکاریان دەهێنا
12:51
So, Madantusi seemed to show that language is not a barrier;
197
755000
4000
کەواتە (مادانتوسی) وای نیشان دا کە زمان ڕێگر نەبووە لە فێربوون
12:55
in fact they may be able to teach themselves the language
198
759000
2000
لە ڕاستیدا لەوانەشە بتوانن کە ئەو زمانە فێری خۆیان بکە
12:57
if they really wanted to.
199
761000
3000
ئەگەر بە ڕاستی بیانەوێت ئەوە بکەن
13:00
Finally, I got some funding to try this experiment out
200
764000
5000
لە کۆتایدا، ویستم ئەم تاقیکردنەوەیە لە دەرەوە بکەم
13:05
to see if these results are replicable, if they happen everywhere else.
201
769000
4000
بۆ ئەوەی بزانم کە ئایا ئەنجامەکان وەکو یەکن، ئەگەر ئەم تاقیکردنەوەیە لە هەر شوێنێک بکەیت
13:09
India is a good place to do such an experiment in,
202
773000
3000
هندستان شوێنێکی باشە بۆ ئەنجام دانی تاقیکردنەوەیەکی بەم شێوەیە
13:12
because we have all the ethnic diversities, all the -- you know,
203
776000
3000
لەبەرئەوەی زۆرترین جیاوازی ڕەگەز و هەموو ..... خۆتان دەزانن
13:15
the genetic diversity, all the racial diversities,
204
779000
3000
بۆ ماوەییە هەمەچەشنەکان، هەموو ڕەگەزە هەمەچەشنەکان
13:18
and also all the socio-economic diversities.
205
782000
2000
وە هەروەها هەموو چەشنە ئابورییە کۆمەڵایەتییەکانیش
13:20
So, I could actually choose samples to cover a cross section
206
784000
5000
لەبەرئەوە توانیم تاقیکردنەوەی کۆمەڵێک لە هەڵبژێردراو بکەم
13:25
that would cover practically the whole world.
207
789000
4000
کە هەموو جیهان دەگرێتەوە
13:29
So I did this for almost five years, and this experiment
208
793000
4000
ئەم ئیشەم نزیکەی ٥ ساڵی خایاند، وە ئەم تاقیکردنەوەیە
13:33
really took us all the way across the length and breadth of India.
209
797000
3000
بە ڕاستی بە درێژایی و پانی هندستان ئێمەی برد
13:36
This is the Himalayas. Up in the north, very cold.
210
800000
3000
ئەمەش هیمالایایە، لە باکورەوە بەرزە و زۆر ساردە
13:39
I also had to check or invent an engineering design
211
803000
3000
هەروەها پێویست بوو کە شێوازێکی ئەندازیاری دابهێنم
13:42
which would survive outdoors, and I was using regular, normal PCs,
212
806000
4000
بۆ ئەوەی بتوانێت لەدەرەوە خزمەت بکات، وە کۆمپیتەری ئاسایم بەکارهێنا
13:46
so I needed different climates, for which India is also great,
213
810000
3000
لەبەرئەوە پێویستم بە ناوچەی کەشوهەوای جیاواز بوو، بۆ ئەمەش هندستان زۆر گونجاوە
13:49
because we have very cold, very hot, and so on.
214
813000
3000
لەبەرئەوەی زۆر گەرم و زۆر سارد و ئەم شتانەی هەیە
13:52
This is the desert to the west. Near the Pakistan border.
215
816000
12000
لە خۆرئاواوە بیابانە، نزیک سنوری پاکستان
14:04
And you see here a little clip of -- one of these villages --
216
828000
4000
لێرەدا ڤیدۆیەکی بچوکی یەکێک لەو لادێیانە دەبینین
14:08
the first thing that these children did was to find a website
217
832000
3000
یەکەم شت کە ئەو منداڵانە کردیان دۆزینەوەی ماڵپەرێک بوو
14:11
to teach themselves the English alphabet.
218
835000
4000
بۆ ئەوەی خۆیان فێری پیتەکانی ئینگلیزی بکەن
14:15
Then to central India -- very warm, moist, fishing villages,
219
839000
4000
پاشان لە ناوەڕاستی هندستان... زۆر گەرم، شێدار ،ماسی گرتن لە لادێکان
14:19
where humidity is a very big killer of electronics.
220
843000
4000
لەو شوێنانەی کە شێداری بکوژێکی گەورەی زانستی ئەلکترۆنییە
14:23
So we had to solve all the problems we had
221
847000
3000
کەواتە پێویست بوو کە هەموو ئەو کێشانە چارەسەر بکەین کە هەمانە
14:26
without air conditioning and with very poor power,
222
850000
2000
بەبێ هەواساردکەر و بە وزەیەکی زۆر کەم
14:28
so most of the solutions that came out used little blasts of air
223
852000
5000
کەواتە زۆربەی چارەسەرەکان کە کراوە بەکارهاتووە بۆ تەقینەوەیەکی بچوکی هەوا
14:33
put at the right places to keep the machines running.
224
857000
3000
دانانی لە شوێنێکی ڕاست و دروستدا بۆ پاراستنی ئامێرە ئیش کردووەکان
14:36
I want to just cut this short. We did this over and over again.
225
860000
5000
دەمەوێت ئەمە کورت بکەمەوە، چەند جارێک ئەمەمان دووبارە کردەوە
14:41
This sequence is also nice. This is a small child, a six-year-old,
226
865000
4000
ئەم زنجیرەیە زۆر باشە. ئەمە منداڵێکی تەمەن ٦ ساڵە
14:45
telling his eldest sister what to do.
227
869000
2000
بە خوشکە گەورەکەی دەڵێت کە چی بکات
14:47
And this happens very often with these computers,
228
871000
2000
ئەمەش زۆر ڕوو دەدات لەگەڵ ئەم کۆمپیتەرانەدا
14:49
that the younger children are found teaching the older ones.
229
873000
6000
کە دەبینین منداڵە بچوکەکان گەورەکان فێردەکەن
14:55
What did we find? We found that six- to 13-year-olds can self-instruct
230
879000
5000
چیمان دەست کەوت؟ ئەوە فێربووین کە منداڵانی تەمەن ٦ بۆ ١٣ ساڵ دەتوانن خۆیان فێربکەن
15:00
in a connected environment,
231
884000
2000
لە ژینگە جیاوازەکاندا
15:02
irrespective of anything that we could measure.
232
886000
5000
کە بە هەر شێوەیەک بتوانێت هەر شتێک پێوەر بکات
15:07
So if they have access to the computer, they will teach themselves, including intelligence.
233
891000
5000
کەواتە ئەگەر کۆمپیتەریان هەبێت دەتوانن خۆیان فێر بکەن، ئەگەر زیرەک بن
15:12
I couldn't find a single correlation with anything, but it had to be in groups.
234
896000
5000
پەیوەندییەک نییە لە نێوان هیچ کەس و شتێکدا، بەڵام دەبێت لەناو کۆمەڵدا بن
15:17
And that may be of great, you know, interest to this group,
235
901000
4000
لەوانەشە باشتر بن، خۆتان دەزانن ئارەزویان لەناو کۆمەڵە
15:21
because all of you are talking about groups.
236
905000
2000
لەبەرئەوەی هەمووتان باس لە کۆمەڵێک دەکەن
15:23
So here was the power of what a group of children can do,
237
907000
4000
کەواتە ئەوە هێزێکە کە کۆمەڵێک منداڵ دەتوانن چی بکەن
15:27
if you lift the adult intervention.
238
911000
3000
ئەگەر دەستێوەردانی گەورەکان بەرز بکەینەوە
15:30
Just a quick idea of the measurements.
239
914000
4000
بیرۆکەیەکی خێرا دەبێت دەربارەی پێوەرەکان
15:34
We took standard statistical techniques, so I'm going to not talk about that.
240
918000
4000
هەستان بە بەکارهێنانی شێوەیەکی بژاردنی بەهێز، من هیچ لە بارەیەوە باس ناکەم
15:38
But we got a clean learning curve,
241
922000
3000
بەڵام ئێمەش فێربوونێکی دیارمان دەست دەکەویت
15:41
almost exactly the same as what you would get in a school.
242
925000
3000
نزیک بوو لەوەی کە لە قوتابخانە دەستمان کەوتبوو
15:44
I'll leave it at that,
243
928000
2000
لە ئەمەدا وازی لێ دەهێنم
15:46
because, I mean, it sort of says it all, doesn't it?
244
930000
3000
لەبەرئەوەی کە مەبەستم ئەوەیە کە هەموو شتێک ڕوون دەکاتەوە، وانییە؟
15:49
What could they learn to do?
245
933000
2000
دەتوانن چی فێربن بۆ ئەوەی بیکەن ؟
15:51
Basic Windows functions, browsing, painting, chatting and email,
246
935000
5000
کاری سەرەکی ئەم ویندۆسە، دۆزینەوە، وێنەکردن، قسەکردن و ئیمەیڵ
15:56
games and educational material, music downloads, playing video.
247
940000
3000
مادەی یاری و فێرکاری، دابەزاندنی مۆسیقا، یاری ئەلکترۆنی
15:59
In short, what all of us do.
248
943000
2000
بەکورتی، هەموو ئەو شتانەی کە ئێمە ئەنجامی دەدەین
16:01
And over 300 children will become computer literate
249
945000
4000
وە زیاتر لە ٣٠٠ منداڵ دەبێتە لێزانی کۆمپیتەر
16:05
and be able to do all of these things in six months with one computer.
250
949000
5000
لە توانایاندا هەیە هەموو ئەو شتانە بکەن لەماوەی ٦ مانگدا بەیەک کۆمپیتەر
16:10
So, how do they do that?
251
954000
1000
کەواتە چۆن دەتوانن ئەمە بکەن؟
16:11
If you calculated the actual time of access,
252
955000
2000
ئەگەر جارەکانی گەیاندن بە ڕاستی بژمێریت
16:13
it would work out to minutes per day,
253
957000
2000
ئەوا لە ڕۆژێکدا دەقەکان دەژمێردرێت
16:15
so that's not how it's happening.
254
959000
2000
کەواتە بەو شێوەیە نییە کە ڕوو دەدات
16:17
What you have, actually, is there is one child operating the computer.
255
961000
5000
چیمان دەستکەوت، لە ڕاستیدا ئەوەمان زانی کە منداڵێک کۆمپیتەر بەکار دەهێنێت
16:22
And surrounding him are usually three other children,
256
966000
2000
هەروەها ٣ منداڵی تریش دەوری دەدەن و
16:24
who are advising him on what they should do.
257
968000
4000
ڕێنمایی دەکەن کە پێویستە چی بکات
16:28
If you test them, all four will get the same scores in whatever you ask them.
258
972000
4000
ئەگەر تاقی بکەیتەوە لە هەر چواریان یەک وەڵامت دەست دەکەوێت ئەگەر هەرچییەکیان لێ بپرسیت
16:32
Around these four are usually a group of about 16 children,
259
976000
4000
ئەو چوار منداڵە بە کۆمەڵێک دەورەدراون کە نزیکەی ١٦ منداڵ دەبن
16:36
who are also advising, usually wrongly,
260
980000
3000
ئەوانیش ئامۆژگاری دەکەن بەڵام بە هەڵە
16:39
about everything that's going on on the computer.
261
983000
3000
دەربارەی ئەوەی کە ڕوو دەدات لەسەر کۆمپیتەرەکە
16:42
And all of them also will clear a test given on that subject.
262
986000
5000
هەر هەمووشیان توانایان هەیە کە دەربچن لەو وانەیەدا
16:47
So they are learning as much by watching as they learn by doing.
263
991000
4000
لەبەرئەوە بە سەیرکردن هێندەی کردن فێردەبن
16:51
It seems counter-intuitive to adult learning,
264
995000
3000
وا دەردەکەوێت کە دژ بە فێربوونی گەورەکانن
16:54
but remember, eight-year-olds live in a society
265
998000
2000
بەڵام ئەوەتان بیر بێت کە تا ٨ ساڵانێک لە کۆمەڵگەیەکدا دەژی
16:56
where most of the time they are told, don't do this,
266
1000000
4000
کە زۆر جار پێی دەوترێت، ئەوە مەکە
17:00
you know, don't touch the whiskey bottle.
267
1004000
2000
دەست نەدەیت لە قوتوی ویسکییەکەوە
17:02
So what does the eight-year-old do?
268
1006000
2000
کە وا بوو منداڵە ٨ ساڵانەکە چی دەکات؟
17:04
He observes very carefully how a whiskey bottle should be touched.
269
1008000
4000
چاودێری دەکات کە چۆن پێویستە دەست لە قوتوی ویسکییەکەوە بدات
17:08
And if you tested him,
270
1012000
1000
ئەگەر تاقی بکەنەوە
17:09
he would answer every question correctly on that topic.
271
1013000
2000
وەڵامی هەموو پرسیارێک بەڕاستی دەداتەوە لەسەر ئەو بابەتە
17:11
So, they seem to be able to acquire very quickly.
272
1015000
6000
وا دیارە لە توانایادا هەیە زۆر بە خێرایی شت فێربن
17:17
So what was the conclusion over the six years of work?
273
1021000
3000
کەواتە کۆتاییەکەی چی بوو دەربارەی ٦ ساڵ لە کارکردن؟
17:20
It was that primary education can happen on its own,
274
1024000
4000
ئەوە بوو بۆمان دەرکەوت کە فێرکردنی سەرەتایی لە خۆیەوە ڕوو دەدات
17:24
or parts of it can happen on its own.
275
1028000
2000
یان بەشێکی لە خۆیەوە ڕوو دەدات
17:26
It does not have to be imposed from the top downwards.
276
1030000
4000
ناشبێت لەسەرەوە بۆ خوارەوە بکرێت
17:30
It could perhaps be a self-organizing system, so that was
277
1034000
6000
لەوانەیە ڕێکخراوێکی خۆیی بێت، کە وا بوو
17:36
the second bit that I wanted to tell you,
278
1040000
2000
دووەم بەش کە دەمویست پێتان بڵێم
17:38
that children can self-organize and attain an educational objective.
279
1042000
4000
منداڵانیش دەتوانن خۆیان فێربکەن و ئاواتەکانیان بهێننەدی
17:42
The third piece was on values, and again, to put it very briefly,
280
1046000
6000
سێیەم بەش دەربارەی نرخەکانە ئەمەشیان بە کورتی باس دەکەین
17:48
I conducted a test over 500 children spread across all over India,
281
1052000
4000
هەستام بە تاقیکردنەوەی ٥٠٠ منداڵ لە سەرتاسەری هندستان
17:52
and asked them -- I gave them about 68 different
282
1056000
3000
نزیکەی ٦٨ پرسیاری جیاوازم لێ کردن
17:55
values-oriented questions and simply asked them their opinions.
283
1059000
4000
دەربارەی نرخ، بە بیروڕای خۆیان بە ئاسانی وەڵامیان دایەوە
17:59
We got all sorts of opinions. Yes, no or I don't know.
284
1063000
4000
لەهەموو جۆرەکانی بیروڕامان دەستکەوت. بەڵێ، نەخێر یان نازانم
18:03
I simply took those questions where I got 50 percent yeses and 50 percent noes --
285
1067000
6000
وەڵامی پرسیارەکان کە وەرم گرت %٥٠ی بەڵێ بوو %٥٠ی نەخێر
18:09
so I was able to get a collection of 16 such statements.
286
1073000
4000
توانیم ١٦ لەم دەرخستنانە کۆبکەمەوە
18:13
These were areas where the children were clearly confused,
287
1077000
4000
ناوچە هەبوو کە منداڵان تیایدا شڵەژاوبوون
18:17
because half said yes and half said no.
288
1081000
2000
لەبەر ئەوەی نیوەی بەڵێ و نیوەی نەخێر بوو
18:19
A typical example being, "Sometimes it is necessary to tell lies."
289
1083000
4000
لەم جۆرە نمونانە" هەندێ کات پێویستە درۆ بکەین"
18:23
They don't have a way to determine which way to answer this question;
290
1087000
5000
هیچ ڕێگەیەک نییە بۆ ئەوەی بتوانین وەڵامی ئەم پرسیارانە بدەینەوە
18:28
perhaps none of us do.
291
1092000
3000
لەوانەیە کەس لە ئێمە نەتوانێت ئەوە بکات
18:31
So I leave you with this third question.
292
1095000
2000
لەبەرئەوە پرسیاری سێیەم دەکەم
18:33
Can technology alter the acquisition of values?
293
1097000
4000
ئایا تەکنەلۆژیا دەتوانێت نرخ دەستەبەر بکات؟
18:37
Finally, self-organizing systems,
294
1101000
2000
لە کۆتایدا سیستەمەکانی ڕێکخستن خۆیان
18:39
about which, again, I won't say too much
295
1103000
2000
دەربارەی ئەوە، دووبارە نامەوێت زۆر بڵێم
18:41
because you've been hearing all about it.
296
1105000
4000
لەبەرئەوەی هەمووشتێکتان دەربارەی ئەوە بیستووە
18:45
Natural systems are all self-organizing:
297
1109000
2000
شێوازە سروشتییەکان هەموویان خۆڕێکخەرن
18:47
galaxies, molecules, cells, organisms, societies --
298
1111000
3000
گالاکسی، گەردیلەکان، خانەکان، شتە زیندووەکان، کۆمەڵگەکان
18:50
except for the debate about an intelligent designer.
299
1114000
2000
بێجگە لە گفتوگۆکردن دەربارەی دیزاینەرە زیرەکەکان
18:52
But at this point in time, as far as science goes,
300
1116000
3000
بەڵام لەم کاتەدا زانستیش
18:55
it's self-organization.
301
1119000
2000
ڕێکخراوێکی خۆییە
18:57
But other examples are traffic jams, stock market, society
302
1121000
3000
بەڵام نمونەکانی تر، قەرەباڵغی ترافیکەکانن و کۆمەڵگا
19:00
and disaster recovery, terrorism and insurgency.
303
1124000
6000
وە گێڕانەوەی کارەکانمان و تیرۆرست و یاخیبووەکان
19:06
And you know about the Internet-based self-organizing systems.
304
1130000
4000
وە هەروەها دەربارەی سیستەمەکانی ئینتەرنێت و خۆڕێکخستن دەزانن
19:10
So here are my four sentences then.
305
1134000
2000
کەواتە ئەمە چوار ڕستەکەی منە
19:12
Remoteness affects the quality of education.
306
1136000
4000
دووری کار دەکاتە سەر چۆنییەتی فێربوون
19:16
Educational technology should be introduced into remote areas first,
307
1140000
6000
تەکنەلۆژیای فێرکردن دەبێت یەکەم جار بدرێت بە ناوچە دابڕاوەکان
19:22
and other areas later.
308
1146000
3000
وە دواتر بۆ ناوچەکانی تر
19:25
Values are acquired; doctrine and dogma are imposed --
309
1149000
6000
نرخ دروست دەبێت، بیروباوەڕە ئاینییەکان دەسەپێنرێن
19:31
the two opposing mechanisms.
310
1155000
2000
پێچەوانەی دەزگا میکانییەکان
19:33
And learning is most likely a self-organizing system.
311
1157000
5000
بەزۆری فێربوون لە ڕێکخستنی خۆیی دەچێت
19:38
If you put all the four together, then it gives -- according to me --
312
1162000
5000
ئەگەر هەرچواریان بەیەکەوە دابنێیت ئەوەمان دەست دەکەوێت، بە بیروڕای من
19:43
it gives us a goal, a vision, for educational technology.
313
1167000
4000
ئامانجمان دەداتێ، هیوامان دەداتێ بۆ تەکنەلۆژیای فێربون
19:47
An educational technology and pedagogy that is digital, automatic,
314
1171000
6000
تەکنەلۆژیای فێربوون و فێربونی خۆیەتی
19:53
fault-tolerant, minimally invasive, connected and self-organized.
315
1177000
6000
داگیرکاری، پێکەوە لکان، وە ڕێکخستنی خۆیی
19:59
As educationists, we have never asked for technology; we keep borrowing it.
316
1183000
4000
وەک فێرکەر، هەرگیز داوای تەکنەلۆژیامان نەکردووە، هەمیشە قەرزی دەکەین
20:03
PowerPoint is supposed to be considered a great educational technology,
317
1187000
4000
پێویست بوو پاوەرپۆینت بە تەکنەلۆژیایەکی فێربونی نایاب دابنێین
20:07
but it was not meant for education, it was meant for making boardroom presentations.
318
1191000
4000
بەڵام بۆ فێرکردن نەبوو، بۆ پێشکەشکردنی سیمینار بوو
20:11
We borrowed it. Video conferencing. The personal computer itself.
319
1195000
4000
ئێمە قەرزمان کرد.ئێمە ڤیدیۆی کۆنفرانس و کۆمپیتەری تایبەتمان دەستەبەر کرد
20:15
I think it's time that the educationists made their own specs,
320
1199000
3000
وابزانم کاتی ئەوەیە کە پسپۆڕی پەروەردە چاویلکەی خۆیان دروست بکەن
20:18
and I have such a set of specs. This is a brief look at that.
321
1202000
4000
وە من شتێکی لەو جۆرەم هەیە، کە ئەمە ڕوون کردنەوەکەیەتی
20:22
And such a set of specs should produce the technology
322
1206000
4000
دەستە چاویلکەیەکی ئاوا پێویستە تەکنەلۆژیا بەرهەم بهێنێت
20:26
to address remoteness, values and violence.
323
1210000
3000
بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ دوری و بایەخ و زەبر و زەنگ
20:29
So I thought I'd give it a name -- why don't we call it "outdoctrination."
324
1213000
6000
کەواتە ناوێکم لێ ناوە، بۆچی پێی نەڵێین (ئاوتدۆکترینەیشن) وە
20:35
And could this be a goal for educational technology in the future?
325
1219000
5000
ئایا دەبێتە ئامانجێکی تەکنەلۆژیای پەروەردەیی لە داهاتوودا؟
20:40
So I want to leave that as a thought with you.
326
1224000
3000
ئەمەوێت ئەمە بەجێ بهێڵم وەک بیرۆکەیەک لای ئێوە
20:43
Thank you.
327
1227000
1000
سوپاس
20:44
(Applause)
328
1228000
6000
چەپڵە
ABOUT THE SPEAKER
Sugata Mitra - Education researcherEducational researcher Sugata Mitra is the winner of the 2013 TED Prize. His wish: Build a School in the Cloud, where children can explore and learn from one another.
Why you should listen
In 1999, Sugata Mitra and his colleagues dug a hole in a wall bordering an urban slum in New Delhi, installed an Internet-connected PC and left it there, with a hidden camera filming the area. What they saw: kids from the slum playing with the computer and, in the process, learning how to use it -- then teaching each other. These famed “Hole in the Wall” experiments demonstrated that, in the absence of supervision and formal teaching, children can teach themselves and each other -- if they’re motivated by curiosity. Mitra, now a professor of educational technology at Newcastle University, called it "minimally invasive education."
Mitra thinks self-organized learning will shape the future of education. At TED2013, he made a bold TED Prize wish: Help me build a School in the Cloud where children can explore and learn on their own -- and teach one another -- using resouces from the worldwide cloud.
The School in the Cloud now includes seven physical locations -- five in India and two in the UK. At the same time, the School in the Cloud online platform lets students participate anywhere, with partner learning labs and programs in countries like Colombia, Pakistan and Greece. In 2016, Mitra held the first School in the Cloud conference in India. He shared that more than 16,000 SOLE sessions had taken place so far, with kids all around the world dipping their toes in this new education model.
Sugata Mitra | Speaker | TED.com