TEDxSydney
Tara Winkler: Why we need to end the era of orphanages
تارا وینکلەر: بۆچی پێویستە کۆتایی بە سەردەمی هەتیووخانەکان بهێنین؟
Filmed:
Readability: 4.5
1,133,188 views
بڵێی کردنەوەی هەتیوخانەیەک بۆ ئەو منداڵانی بێ سەرپەرشت کارێکی هەڵە بێت؟ لەم گفتوگۆ چاو-ڕوونکەرەوەیەدا ئەنجامە نەرێنیەکانی ویستێکی باش دەبینین، تارا وینکڵەر گفتوگۆ دەکات لەدژی بڵاوبوونەوەی هەتیوخانەکان لە وڵاتانی هەژارەکاندا، بەشێکی بەهۆی بەخشەرانی دەرەکییەوە، و لەلایەکی ترەوە بە وردی دەربارەی
.زیانەکانی دوورخستنەوەی منداڵان لە بنەماڵەکانیان وگەورەبوونیان لە دامەزراوەکاندا دەدوێت
Tara Winkler - Child protection leader, activist, author
Tara Winkler helps vulnerable children escape poverty and be cared for within their families. Full bio
Tara Winkler helps vulnerable children escape poverty and be cared for within their families. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
These are some photos of me
volunteering in a Cambodian orphanage
volunteering in a Cambodian orphanage
0
821
4092
لێرە چەند وێنەیەکی من هەیە کاتێک
خۆبەخشبووم لە هەتیوخانەیەکی کامبۆدیا
خۆبەخشبووم لە هەتیوخانەیەکی کامبۆدیا
00:16
in 2006.
1
4937
1192
.لە 2006
00:18
When these photos were taken,
2
6840
1903
،ئەوکاتەی ئەم وێنانە گیران
00:20
I thought I was doing a really good thing
3
8767
2302
پێموابوو کە بەڕاستی کارێکی
زۆرباشم ئەنجامداوە
زۆرباشم ئەنجامداوە
00:23
and that I was really helping those kids.
4
11093
2508
بەڕاستی یارمەتی ئەو منداڵانە دەدەم.
00:26
I had a lot to learn.
5
14513
1912
زۆرشت هەبوو کە دەبوایە فێریبم.
00:29
It all started for me
when I was 19 years old
when I was 19 years old
6
17219
2796
ئەمانە بۆ لەو کاتەوە دەستپێدەکات
کە من ١٩ ساڵان بووم
کە من ١٩ ساڵان بووم
00:32
and went backpacking
through Southeast Asia.
through Southeast Asia.
7
20039
2362
کاتێ کە سەفەرم کرد بۆ
باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا .
باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا .
00:35
When I reached Cambodia,
8
23043
1675
،کاتێ گەیشتمە کامبۆدیا
00:36
I felt uncomfortable being on holiday
surrounded by so much poverty
surrounded by so much poverty
9
24742
4274
هەستم بە ناڕەحەتی دەکرد کە لە کاتی
پشوودام دا و دەورەدراوم بە خەڵکی هەژار
پشوودام دا و دەورەدراوم بە خەڵکی هەژار
00:41
and wanted to do something to give back.
10
29040
2082
ویستم لە بەرامبەردا شتێک بکەم.
00:43
So I visited some orphanages
and donated some clothes and books
and donated some clothes and books
11
31875
3718
بۆیە سەردانی چەند هەتیوخانەیەکم کرد
کتێب و جل و بەرگم پێبەخشین
کتێب و جل و بەرگم پێبەخشین
00:47
and some money
12
35617
1294
لەگەڵ هەندێک پارە
00:48
to help the kids that I met.
13
36935
1779
بۆ یارمەتی ئەو منداڵانەی
کە بینیبووم.
کە بینیبووم.
00:51
But one of the orphanages I visited
was desperately poor.
was desperately poor.
14
39715
4152
بەڵام یەک لە هەتیوخانەکان کە
سەردانمکردبوو زۆر هەژاربوو
سەردانمکردبوو زۆر هەژاربوو
00:55
I had never encountered poverty
like that before in my life.
like that before in my life.
15
43891
3736
هەرگیز پێشتر لە ژیانمدا هەژاری
لەوجۆرەم نەدیتبوو.
لەوجۆرەم نەدیتبوو.
01:00
They didn't have funds for enough food,
16
48165
2410
ئەوان پارەیان بۆ خۆراکی پێویست،
01:02
clean water
17
50599
1310
،ئاوی پێویست
01:03
or medical treatment,
18
51933
1326
،یان چارەسەری پزیشکی نەبوون
01:05
and the sad little faces on those kids
19
53949
2898
ڕووخسارە بچووکە خەمگینەکانی
ئەو منداڵانە
ئەو منداڵانە
01:08
were heartbreaking.
20
56871
1202
.ناخهەژێن بوون
01:10
So I was compelled
to do something more to help.
to do something more to help.
21
58730
2671
بۆیە ناچاربووم بۆ یارمەتیدانیان شتی
زیاتر بکەم.
زیاتر بکەم.
01:14
I fund-raised in Australia and returned
to Cambodia the following year
to Cambodia the following year
22
62258
3664
لە ساڵانی دواتر لە ئوسترالیا یارمەتیم
کۆکردەوە و دەمنارد بۆ کامبۆدیا
کۆکردەوە و دەمنارد بۆ کامبۆدیا
01:17
to volunteer at the orphanage
for a few months.
for a few months.
23
65946
2477
ئەمە بۆ چەند مانگێ کاری
خۆبەخشیم لە هەتیوخانە بوو.
خۆبەخشیم لە هەتیوخانە بوو.
01:21
I taught English and bought
water filters and food
water filters and food
24
69375
3149
ئێنگلیزیم فێردەکردن و چەند
فیلتەرێکی ئاو و خۆراکیشم کڕی،
فیلتەرێکی ئاو و خۆراکیشم کڕی،
01:24
and took all of the kids to the dentist
for the first time in their lives.
for the first time in their lives.
25
72548
3939
بۆ یەکەمجار لە ژیانیان منداڵەکانم
بۆ لای پزیشکی ددان برد.
بۆ لای پزیشکی ددان برد.
01:29
But over the course of the next year,
26
77487
1913
بەڵام لە ساڵانی دواتر،
01:31
I came to discover that this orphanage
that I had been supporting
that I had been supporting
27
79424
3584
بۆم دەرکەوت کە ئەو هەتیوخانەیەی
کە من پشتیوانیم دەکرد
کە من پشتیوانیم دەکرد
01:35
was terribly corrupt.
28
83032
1433
.زۆر بە خراپی مایەپووچ بووبوو
01:37
The director had been embezzling
every cent donated to the orphanage,
every cent donated to the orphanage,
29
85114
4757
بەڕێوبەرەکەی هەر سێنتێکی ئەو پارەی
.کە بە هەتیوخانەکە بەخشرابوو خواردبووی
.کە بە هەتیوخانەکە بەخشرابوو خواردبووی
01:41
and in my absence, the children
were suffering such gross neglect
were suffering such gross neglect
30
89895
4350
لە نەبوونی من دا منداڵەکان تووشی
.پشت گوێخستنێکی گەورە هاتبوون
.پشت گوێخستنێکی گەورە هاتبوون
01:46
that they were forced to catch mice
to feed themselves.
to feed themselves.
31
94269
3049
کە زۆریان لێکرابوو بۆ تێرکردنی
خۆیان مشک بگرن.
خۆیان مشک بگرن.
01:50
I also found out later
32
98486
1403
و دواتر بۆم دەرکەوت
01:51
that the director had been physically
and sexually abusing the kids.
and sexually abusing the kids.
33
99913
3734
کە بەڕێوبەرەکە لە باری جەستەی و ڕەگەزییەوە
.کەڵکی خراپی لە منداڵەکان وەرگرتبوو
.کەڵکی خراپی لە منداڵەکان وەرگرتبوو
01:56
I couldn't bring myself
to turn my back on children
to turn my back on children
34
104883
2616
نەمدەتوانی پشت لە
منداڵەکان بکەم
منداڵەکان بکەم
01:59
who I had come to know and care about
35
107523
2662
من هاتبووم تا بزانم و لە خەمیاندابم
02:02
and return to my life in Australia.
36
110209
2280
بۆ ژیانی خۆ لە ئوسترالیا گەڕابوومەوە.
02:05
So I worked with a local team
and the local authorities
and the local authorities
37
113161
3537
بۆیە لەگەڵ
تیم و دەسەڵاتە خۆجێیەکان پلانمان دانا
تیم و دەسەڵاتە خۆجێیەکان پلانمان دانا
02:08
to set up a new orphanage
and rescue the kids
and rescue the kids
38
116722
3379
بۆ ئەوەی هەتیوخانەیەکی نوێ
دامەزرێنین و منداڵەکان ڕزگاربکەین
دامەزرێنین و منداڵەکان ڕزگاربکەین
02:12
to give them a safe new home.
39
120125
2390
.تا ماڵێکی پارێزراوی نوێیان پێببەخشین
02:16
But this is where my story takes
another unexpected turn.
another unexpected turn.
40
124221
3702
ئێرە ئەو چرکەساتەیە کە چیرۆکەکەی من
.گۆڕانێکی چاوەڕواننەکراوی بەسەردێت
.گۆڕانێکی چاوەڕواننەکراوی بەسەردێت
02:20
As I adjusted to my new life
running an orphanage in Cambodia,
running an orphanage in Cambodia,
41
128950
5055
کاتی خۆم لەگەڵ ژیانی نوێم واتە
بەڕێوەبردنی هەتیوخانە ڕێکدەخست،
بەڕێوەبردنی هەتیوخانە ڕێکدەخست،
02:26
(Khmer) I learned
to speak Khmer fluently,
to speak Khmer fluently,
42
134995
2574
خەمەر) فێربووم کە بە پاراویی)
،بە زمانی خەمەر بدوێم
،بە زمانی خەمەر بدوێم
02:30
which means that I learned
to speak the Khmer language fluently.
to speak the Khmer language fluently.
43
138977
3523
واتە فێربووم کە زمانی خەمەر
.بە پاراویی بدوێم
.بە پاراویی بدوێم
02:34
And when I could communicate
properly with the kids,
properly with the kids,
44
142524
3051
کاتێک توانیم بەباشی
،لە گەڵ منداڵەکان بدوێم
،لە گەڵ منداڵەکان بدوێم
02:37
I began to uncover some strange things.
45
145599
3231
دەستمکرد بە زانینی هەندێ
.شتی نامۆ
.شتی نامۆ
02:41
Most of the children we had removed
from the orphanage
from the orphanage
46
149697
3665
زۆربەی ئەو منداڵانەی کە
لە هەتیووخانەکە دەرمانهێنابوون
لە هەتیووخانەکە دەرمانهێنابوون
02:45
were not, in fact, orphans at all.
47
153386
3510
.لەڕاستیدا، هەتیوو نەبوون
02:50
They had parents,
48
158013
1477
،دایک و باوکیان هەبوو
02:52
and the few that were orphaned
had other living relatives,
had other living relatives,
49
160547
3371
ئەو کەمینەیەش کە هەتیووبوون
،کەسانێکی تری نزیکیان مابوون
،کەسانێکی تری نزیکیان مابوون
02:55
like grandparents and aunties and uncles
50
163942
2520
وەک داپیر، باپیر، پوور، مامەکانیان،
02:58
and other siblings.
51
166486
1576
.خوشک و برای تر
03:00
So why were these children
living in an orphanage
living in an orphanage
52
168885
4432
کەواتە ئەو منداڵانە
بۆ دەبێت لە هەتیووخانە بن
بۆ دەبێت لە هەتیووخانە بن
03:05
when they weren't orphans?
53
173341
2346
کاتێ کە هەتیوو نەبوون؟
03:09
Since 2005, the number
of orphanages in Cambodia
of orphanages in Cambodia
54
177277
3234
لە ٢٠٠٥ەوە، ژمارەی هەتیوخانەکان
لە کامبۆدیا زیادیکردووە
لە کامبۆدیا زیادیکردووە
03:12
has risen by 75 percent,
55
180535
2423
،بە ڕێژەی %75
03:15
and the number of children
living in Cambodian orphanages
living in Cambodian orphanages
56
183776
3095
ژمارەی ئەو منداڵانەی
کە لە هەتیووخانەکانن
کە لە هەتیووخانەکانن
03:18
has nearly doubled,
57
186895
2146
،بە نزیکەیی بۆتە دووئەوەندە
03:21
despite the fact
58
189065
1512
بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ڕاستییەی
03:22
that the vast majority of children
living in these orphanages
living in these orphanages
59
190601
3123
کە زۆرینەی ئەو منداڵانەی
لەو هەتیووخانانە دەژیێن
لەو هەتیووخانانە دەژیێن
03:25
are not orphans in the traditional sense.
60
193748
2982
.بە مانا باوەکەی هەتیوو نین
03:29
They're children from poor families.
61
197277
2259
.ئەوان منداڵی خێزانە هەژارەکانن
03:32
So if the vast majority of children
living in orphanages
living in orphanages
62
200891
2930
کەواتە زۆرینەی ئەو منداڵانەی
لە هەتیووخانەکان دەژین
لە هەتیووخانەکان دەژین
03:35
are not orphans,
63
203845
1423
،هەتیوو نین
03:37
then the term "orphanage"
64
205292
1862
"بۆیە وشەی " هەتیووخانە
03:39
is really just a euphemistic name
for a residential care institution.
for a residential care institution.
65
207178
4659
لە ڕاستیدا بۆ ناوی دامەزراوەیەکی چاوەدێری
دەربڕینێکی دڵرەقانەیە.
دەربڕینێکی دڵرەقانەیە.
03:44
These institutions go
by other names as well,
by other names as well,
66
212561
2933
ئەو دامەزراوانە ناوی
،تریشیان هەیە
،تریشیان هەیە
03:47
like "shelters," "safe houses,"
"children's homes," "children's villages,"
"children's homes," "children's villages,"
67
215518
5485
"،وەک "شێڵتەرەکان،" "ماڵی پارێزراو
"،گوندی منداڵان،" "ماڵی منداڵان"
"،گوندی منداڵان،" "ماڵی منداڵان"
03:53
even "boarding schools."
68
221027
1566
"تەنانەت "قوتابخانەی شەو و ڕۆژی
03:55
And this problem is not just
confined to Cambodia.
confined to Cambodia.
69
223430
4021
ئەم کێشەیە تەنها
تایبەت نییە بە کەمبۆدیاوە.
تایبەت نییە بە کەمبۆدیاوە.
04:00
This map shows some of the countries
that have seen a dramatic increase
that have seen a dramatic increase
70
228451
3791
ئەم نەخشەیە زیادبوونێکی لەناکاو لە
04:04
in the numbers of residential
care institutions
care institutions
71
232266
2835
ژمارەی دامەزراوەکانی چاوەدێری
نێیشتەجێبوون
نێیشتەجێبوون
04:07
and the numbers of children
being institutionalized.
being institutionalized.
72
235125
3659
و ژمارەی منداڵانی نێشتەجێی دامەزراوەکان
لە هەندێک وڵات دا نیشان دەدات.
لە هەندێک وڵات دا نیشان دەدات.
04:11
In Uganda, for example,
73
239807
1407
،بۆ نموونە لە ئۆگاندا
04:13
the number of children
living in institutions
living in institutions
74
241238
2589
ژمارەی ئەو منداڵانەی کە لە
دامەزراوەکاندا دەژین
دامەزراوەکاندا دەژین
04:15
has increased by more than
1,600 percent since 1992.
1,600 percent since 1992.
75
243851
5333
بە ڕێژەی لە سەدا 1،600
لە ساڵی 1992ـوە زیادیکردووە .
لە ساڵی 1992ـوە زیادیکردووە .
04:22
And the problems posed
by putting kids into institutions
by putting kids into institutions
76
250589
4420
کێشە درووستبووەکان بە هۆی
نیشتەجێکردنی منداڵان لە دامەزراوەکاندا
نیشتەجێکردنی منداڵان لە دامەزراوەکاندا
04:27
don't just pertain to the corrupt
and abusive institutions
and abusive institutions
77
255033
4675
تەنها دامەزراوە مایەپووچ و
خراپەکان ناگرێتەوە
خراپەکان ناگرێتەوە
04:31
like the one that I rescued the kids from.
78
259732
2655
.وەک ئەم هەتیوخانەی
کە من منداڵەکانم لێ ڕزگارکرد
کە من منداڵەکانم لێ ڕزگارکرد
04:34
The problems are with all forms
of residential care.
of residential care.
79
262411
4137
کێشەکە لەگەڵ هەموو جۆرەکانی
.چاوەدێری نیشتەجێبوونە
.چاوەدێری نیشتەجێبوونە
04:39
Over 60 years of international
research has shown us
research has shown us
80
267929
4006
لێکۆلێنەوە جیهانیەکان بۆ زیاد
لە 60 ساڵە پێماندەڵێن کە
لە 60 ساڵە پێماندەڵێن کە
04:43
that children who grow up in institutions,
81
271959
3316
،ئەو منداڵانەی لە دامەزراوەکاندا گەورەبوون
04:47
even the very best institutions,
82
275299
2944
تەنانەت لە باشترین دامەزراوەکانیش،
04:50
are at serious risk
of developing mental illnesses,
of developing mental illnesses,
83
278267
3504
ئەوا لە ژێر مەترسی تووشبوون بە
نەخۆشییە دەروونییەکاندان،
نەخۆشییە دەروونییەکاندان،
04:53
attachment disorders,
84
281795
1783
تێکچوونی بەرکەوتن،
04:55
growth and speech delays,
85
283602
2231
دواکەوتنی گەشە و قسەکردن،
04:57
and many will struggle
with an inability to reintegrate
with an inability to reintegrate
86
285857
2964
زۆرێکیش دەناڵێنن بەدەست بێ توانایی
لە دووبارە تێکەڵبوونەوە
لە دووبارە تێکەڵبوونەوە
05:00
back into society later in life
87
288845
2212
لەگەڵ کۆمەڵگە لە قۆناغەکانی تری ژیانیان
05:03
and form healthy relationships as adults.
88
291081
2667
و لە دروستکردنی پەیوەندیەکی تەندروست
.وەک کەسێکی پێگەیشتوو
.وەک کەسێکی پێگەیشتوو
05:06
These kids grow up
without any model of family
without any model of family
89
294826
3188
ئەو منداڵانە بەبێ هیچ داب و نەریتێکی
خێزانی پێدەگەن
خێزانی پێدەگەن
05:10
or of what good parenting looks like,
90
298038
2447
،فێر نابن کە ئایا باوانێتی باش چۆنە
05:12
so they then can struggle
to parent their own children.
to parent their own children.
91
300509
3139
بۆیە ئەوانیش لە باوانێتی
کردنی منداڵەکانیان دەناڵێنن
کردنی منداڵەکانیان دەناڵێنن
05:16
So if you institutionalize
large numbers of children,
large numbers of children,
92
304784
4117
پتربوونی ژمارەی منداڵی هەتیووخانەکان،
05:20
it will affect not only this generation,
93
308925
3537
،تەنها کاریگەر نابێت لەسەر نەوەی خۆییان
05:24
but also the generations to come.
94
312486
2455
بەڵکوو نەوەی دوای خۆشیان،
05:28
We've learned these lessons
before in Australia.
before in Australia.
95
316546
2984
ئێمە لە ئوسترالیا پێشتر ئەم وانەیە
فێربووین.
فێربووین.
05:32
It's what happened
to our "Stolen Generations,"
to our "Stolen Generations,"
96
320061
3825
ئەمە ئەوشتەیە کە بۆ
نەوە دزراوەکانمان،" ڕوویدا"
نەوە دزراوەکانمان،" ڕوویدا"
05:35
the indigenous children
who were removed from their families
who were removed from their families
97
323910
3658
منداڵە ڕەسەنەکان کە لە خێزانەکانیان
جیاکرابوونەوە
جیاکرابوونەوە
05:39
with the belief
that we could do a better job
that we could do a better job
98
327592
2421
بەو باوەڕەی کە ئێمە دەتوانین
باشتر منداڵەکانیان
باشتر منداڵەکانیان
05:42
of raising their children.
99
330037
2144
پێبگەیەنین.
05:45
Just imagine for a moment
100
333962
1523
تەنها بۆ ساتێک خەیاڵ بکەن
05:47
what residential care
would be like for a child.
would be like for a child.
101
335509
2758
دەبێ خانەی بێ سەرپەرشتان
،بۆ منداڵیک چۆن بێت
،بۆ منداڵیک چۆن بێت
05:51
Firstly, you have a constant
rotation of caregivers,
rotation of caregivers,
102
339023
3158
سەرەتا، تۆ چاودێریەکی جێگیری
بەردەموام چاوەڕێت دەکات،
بەردەموام چاوەڕێت دەکات،
05:54
with somebody new coming on
to the shift every eight hours.
to the shift every eight hours.
103
342205
3154
هەر هەشت کاتژمێر جارێک چاودێریکار دەگۆڕێن.
05:57
And then on top of that
you have a steady stream of visitors
you have a steady stream of visitors
104
345919
3203
لەسەروو ئەمانەشەوە تۆ
شەپۆلێکی جێگیر لە سەردانکەرت هەیە
شەپۆلێکی جێگیر لە سەردانکەرت هەیە
06:01
and volunteers coming in,
105
349146
1762
دواتر خۆبەخشەکان دێن،
06:02
showering you in the love
and affection you're craving
and affection you're craving
106
350932
3193
نوقوومتدەکەن لە خۆشەویستی و
سۆزێک کە دەتەوێت
سۆزێک کە دەتەوێت
06:07
and then leaving again,
107
355221
1514
دواتر دووبارە دەڕۆن،
06:09
evoking all of those feelings
of abandonment,
of abandonment,
108
357337
2902
هەستی تەنهایی منداڵەکان زەق دەکەن.
06:12
and proving again and again
109
360263
3272
دووبارە و سێبارە دەیسەلمێنن
06:15
that you are not worthy of being loved.
110
363559
2439
کە تۆ شایانی خۆشەویستی جیگیر نیت.
06:19
We don't have orphanages
in Australia, the USA, the UK anymore,
in Australia, the USA, the UK anymore,
111
367655
5798
چیتر لە ئوسترالیا، ئەمریکا،
،بەریتانیا، هەتیوخانەمان نییە
،بەریتانیا، هەتیوخانەمان نییە
06:25
and for a very good reason:
112
373477
1956
:لەبەر هۆکارێکی باش
06:28
one study has shown that young adults
raised in institutions
raised in institutions
113
376355
3569
لێکۆلینەوەیەک نیشاندەدات کە ئەو لاوانەی
لە دامەزراوەکاندا گەورەدەبن، ئەگەری
لە دامەزراوەکاندا گەورەدەبن، ئەگەری
06:31
are 10 times more likely
to fall into sex work than their peers,
to fall into sex work than their peers,
114
379948
3919
تووشبوونیان بە کاری بازرگانی جەستەیی
١٠ جار بە بەراورد بە هاوتەمەنەکانیان
١٠ جار بە بەراورد بە هاوتەمەنەکانیان
06:36
40 times more likely
to have a criminal record,
to have a criminal record,
115
384478
3248
زیاترە، 40 جار زیاتر ئەگەری
ئەنجامدانی تاوانیان هەیە،
ئەنجامدانی تاوانیان هەیە،
06:40
and 500 times more likely
116
388766
4102
٥٠٠ جار زیاتر ئەگەری
06:44
to take their own lives.
117
392892
1879
خۆکوشتنیان زیاترە.
06:48
There are an estimated
eight million children around the world
eight million children around the world
118
396803
4704
بە نزیکەیی ٨ ملیۆن منداڵ
لە سەرتاسەری جیهاندا هەیە
لە سەرتاسەری جیهاندا هەیە
06:53
living in institutions like orphanages,
119
401531
3024
کە لە هەتیوخانەکاندا دەژین،
06:56
despite the fact that around
80 percent of them are not orphans.
80 percent of them are not orphans.
120
404579
4465
بە لەبەرچاوگرتنی ئەو ڕاستییە
.کە ٨٠ لەسەدیان هەتیوو نین
.کە ٨٠ لەسەدیان هەتیوو نین
07:01
Most have families
who could be caring for them
who could be caring for them
121
409803
2981
زۆرینەیان خێزانیان هەیە
کە چاوەدێریان بکات
کە چاوەدێریان بکات
07:04
if they had the right support.
122
412808
1750
ئەگەر پاڵپشتیەکی ڕاستەقینە بکرێن.
07:08
But for me,
123
416246
1246
بەڵام بۆ من،
07:10
the most shocking thing of all to realize
124
418155
2795
هەژێنەرترین شتێک کە دەبێت
درکی پێبکرێت
درکی پێبکرێت
07:13
is what's contributing to this boom
125
421505
2652
ئەم شتەیە کە بەم هاوارەوە بەستراوە
07:16
in the unnecessary institutionalization
of so many children:
of so many children:
126
424181
5025
ئەویش ڕێژەی نا پێویستی زۆری
جێهێشتنی منداڵانە لە هەتیووخانەکان:
جێهێشتنی منداڵانە لە هەتیووخانەکان:
07:23
it's us --
127
431364
1244
ئێمە هۆکارین
07:25
the tourists, the volunteers
128
433756
3144
گەشتیارەکان، خۆبەخشەکان و
07:29
and the donors.
129
437514
1355
بەخشەرەکان.
07:31
It's the well-meaning support
from people like me back in 2006,
from people like me back in 2006,
130
439963
5471
ئەمە پاڵپشتیەکی باشی خەڵکانێکی
وەک منە لە ٢٠٠٦ وە،
وەک منە لە ٢٠٠٦ وە،
07:37
who visit these children
and volunteer and donate,
and volunteer and donate,
131
445458
3869
کە سەردانی ئەو منداڵانەیان کردووە
خۆبەخشبوون و بەخشیوویانە،
خۆبەخشبوون و بەخشیوویانە،
07:41
who are unwittingly fueling an industry
that exploits children
that exploits children
132
449351
5099
کەسانێک کە بێ ئاگایانە ببوونە گەشەپێدەری
پیشەسازییەک کە منداڵان وەک سووتەمەنی
پیشەسازییەک کە منداڵان وەک سووتەمەنی
07:46
and tears families apart.
133
454474
2096
بەکاردێت و
خێزانەکان لەت دەکات.
خێزانەکان لەت دەکات.
07:49
It's really no coincidence
that these institutions are largely set up
that these institutions are largely set up
134
457941
3778
بە هەڵکەوت نییە کە ئەم
دامەزراوانە بەم شێوە فراوانە بوونیان هەیە
دامەزراوانە بەم شێوە فراوانە بوونیان هەیە
07:53
in areas where tourists
can most easily be lured in
can most easily be lured in
135
461743
2912
لە شوێنێک دا کە گەشتیارەکان
بە ئاسانی دەتوانن دەکەونە داوی
بە ئاسانی دەتوانن دەکەونە داوی
07:56
to visit and volunteer
in exchange for donations.
in exchange for donations.
136
464679
4373
ئەم تەڵانە کاتێک بۆ گەشت
و سەردان بۆ ئەم شوێنانە دەچن.
و سەردان بۆ ئەم شوێنانە دەچن.
08:01
Of the 600 so-called orphanages in Nepal,
137
469924
3434
لە ٦٠٠ دانە هەتیوخانە لە نیپاڵ،
08:06
over 90 percent of them are located
in the most popular tourist hotspots.
in the most popular tourist hotspots.
138
474049
4780
زیاتر لە %٩٠ لە قەرەبالغترین
.خاڵە گەشتیارییەکان دان
.خاڵە گەشتیارییەکان دان
08:12
The cold, hard truth is,
139
480402
2213
ئەمە ڕاستییە تاڵ و قورسەکە،
08:14
the more money that floods in
in support of these institutions,
in support of these institutions,
140
482639
4343
تا پارەی زیاتر بۆ ئەم
دامەزراوانە تەرخانبکرێ،
دامەزراوانە تەرخانبکرێ،
08:19
the more institutions open
141
487006
2324
دامەزراوەی زیاتر دەکرێتەوە
08:21
and the more children
are removed from their families
are removed from their families
142
489895
3146
منداڵانێکی زیاتر لە
خێزانەکانیان جیادەکرێتەوە
خێزانەکانیان جیادەکرێتەوە
08:25
to fill their beds.
143
493065
1513
بۆ پڕکردنەوەی جێی خەوتنەکانیان.
08:27
It's just the laws of supply and demand.
144
495235
3422
ئەمە تەنها ڕێسایی ئابوری
خستنەبازاڕ و داواکارییە.
خستنەبازاڕ و داواکارییە.
پێویستبوو بە سەخترین
ڕێگە ئەم وانانە فێربم،
ڕێگە ئەم وانانە فێربم،
08:32
I had to learn all of these
lessons the hard way,
lessons the hard way,
145
500614
3137
08:35
after I had already set up
an orphanage in Cambodia.
an orphanage in Cambodia.
146
503775
3686
کاتێ هەتیوخانەیەکم
لە کامبۆدیا کردبووە.
لە کامبۆدیا کردبووە.
08:40
I had to eat a big piece
of humble pie to admit
of humble pie to admit
147
508477
3206
دەبێت لە خۆم ببورم و دانی پێدا بنێم
08:44
that I had made a mistake
148
512469
2405
کە هەڵەیەکی گەورەم کردووە
08:46
and inadvertently become
a part of the problem.
a part of the problem.
149
514898
2841
نەخوازراوانەش بوومەتە بەشێک
لە کێشەکە.
لە کێشەکە.
08:50
I had been an orphanage tourist,
150
518814
2328
من گەشتیاری هەتیوخانەکان بووم
08:53
a voluntourist.
151
521166
1861
خۆبەخشێک بووم.
08:55
I then set up my own orphanage
and facilitated orphanage tourism
and facilitated orphanage tourism
152
523051
4983
دواتر هەتیوخانەی خۆم درووستکرد
گەشتیاریی هەتیوخانەم ئاسانکرد
گەشتیاریی هەتیوخانەم ئاسانکرد
09:00
in order to generate funds
for my orphanage,
for my orphanage,
153
528058
2649
بۆ پەیداکردنی پارە
بۆ هەتیوخانەکەی خۆم،
بۆ هەتیوخانەکەی خۆم،
09:03
before I knew better.
154
531461
1604
پێش ئەوەی باشتر بزانم.
09:06
What I came to learn
155
534375
2008
ئەوەی کە فێریبووم:
09:08
is that no matter how good
my orphanage was,
my orphanage was,
156
536407
3410
هەتیوخانەکەم هەر چەندە باش بێت،
09:11
it was never going to give those kids
what they really needed:
what they really needed:
157
539841
4655
هەرگیز ئەوشتە نادات بە منداڵەکان
کە بەڕاستی پێویستیانە:
کە بەڕاستی پێویستیانە:
09:17
their families.
158
545949
1500
خێزانەکانیان.
09:21
I know that it can feel
incredibly depressing
incredibly depressing
159
549298
3019
دەزانم کە ئەمە هەستێکی
خەمناک دروست دەکات
خەمناک دروست دەکات
09:24
to learn that helping vulnerable children
and overcoming poverty
and overcoming poverty
160
552341
3755
بۆ فێربوونی یارمەتیدانی منداڵانی
ژێر مەترسی بۆ سەرکەوتن بەسەر هەژاری
ژێر مەترسی بۆ سەرکەوتن بەسەر هەژاری
09:28
is not as simple as we've all
been led to believe it should be.
been led to believe it should be.
161
556120
3539
ئەوەندە سادەش نییە
وەک ئەوەی کە باوەڕدەکرا.
وەک ئەوەی کە باوەڕدەکرا.
09:32
But thankfully, there is a solution.
162
560921
3022
بەڵام بەخۆشحاڵییەوە، چارەسەرێک هەیە.
09:36
These problems are reversible
and preventable,
and preventable,
163
564664
3798
ئەم کێشانە دەتوانرێت پێچەوانە
یان ڕێگرەی لێ بگیرێت،
یان ڕێگرەی لێ بگیرێت،
09:40
and when we know better,
164
568486
2014
و کاتێ ئێمە باشتر بیزانین،
09:42
we can do better.
165
570524
1395
دەتوانین باشتر ئەنجام بدەین.
09:45
The organization that I run today,
166
573093
2348
ئەو ڕێکخراوەی کە من ئێستا
،بەڕێوەیدەبەم
،بەڕێوەیدەبەم
09:47
the Cambodian Children's Trust,
167
575465
2272
متمانەی منداڵە کامبۆدیەکان،
09:49
is no longer an orphanage.
168
577761
2028
چیتر هەتیوخانە نییە،
09:52
In 2012, we changed the model
in favor of family-based care.
in favor of family-based care.
169
580435
5723
لە ٢٠١٢، ئێمە شێوازی کارمان لە بەرژەوەندی
چاوەدێری بەبنەمای خێزانی گۆڕی،
چاوەدێری بەبنەمای خێزانی گۆڕی،
09:59
I now lead an amazing team
of Cambodian social workers,
of Cambodian social workers,
170
587071
3791
من ئێستا ڕێبەری تیمێکی سەرسورهێنەری
کرێکارە کامبۆدیە کۆمەڵایەتیەکان دەکەم،
کرێکارە کامبۆدیە کۆمەڵایەتیەکان دەکەم،
10:02
nurses and teachers.
171
590886
1560
پەرستار و مامۆستاکان.
10:04
Together, we work within communities
172
592983
2405
بەیەکەوە، ئێمە لە کۆمەڵگەکان دا کاردەکەین
10:07
to untangle a complex web of social issues
173
595412
3314
بۆ ڕزگاربوون لە تۆڕێکی ئاڵۆزی
کێشە کۆمەڵایەتیەکان
کێشە کۆمەڵایەتیەکان
10:10
and help Cambodian
families escape poverty.
families escape poverty.
174
598750
3005
و یارمەتی خێزانە کامبۆدیەکان بدەین
بۆ ڕزگاربوون لە هەژاری.
بۆ ڕزگاربوون لە هەژاری.
10:14
Our primary focus is on preventing
some of the most vulnerable families
some of the most vulnerable families
175
602775
4158
مەبەستی سەرەکیمان ڕێگریکردنە لە
بەشێک لە خێزانە لاوازەکان
بەشێک لە خێزانە لاوازەکان
10:18
in our community
176
606957
1161
کۆمەڵگەی کەمبۆدیە،
10:20
from being separated in the first place.
177
608142
2387
تا لەگەڵ مناڵەکانیان جیانەبنەوە.
10:23
But in cases where it's not possible
178
611494
2033
بەڵام لەو کەیسانەی
کە ئەستەمن
کە ئەستەمن
10:25
for a child to live
with its biological family,
with its biological family,
179
613551
3254
بۆ منداڵێک لە تەک خێزانە
ڕاستەقینەکەی بژی،
ڕاستەقینەکەی بژی،
10:28
we support them in foster care.
180
616829
2142
ئێمە پاڵپشتیانین بۆ
چاوەدێری و بەخێوکردنیان.
چاوەدێری و بەخێوکردنیان.
10:32
Family-based care is always better
181
620170
3667
چاوەدێری بە بنەمای خێزانی
هەمیشە باشترین
هەمیشە باشترین
10:35
than placing a child in an institution.
182
623861
3094
نەک نێشتەجێکردنی منداڵان
لە هەتیوخانەکاندا.
لە هەتیوخانەکاندا.
10:40
Do you remember that first photo
that I showed you before?
that I showed you before?
183
628473
2777
ئایا یەکەمین وێنەتان دێتەوەبیر کە
پێشتر نیشانمدان؟
پێشتر نیشانمدان؟
10:44
See that girl who is just about
to catch the ball?
to catch the ball?
184
632055
3143
سەیری ئەو کچە بکەن کە خەریکە
تۆپەکە بگرێت؟
تۆپەکە بگرێت؟
10:47
Her name is Torn
185
635222
1537
ناوی تۆرنە
10:49
She's a strong, brave
and fiercely intelligent girl.
and fiercely intelligent girl.
186
637463
3303
ئەو کچێکی بەهێز، ئازا و
بەڕاستی زیرەکە
بەڕاستی زیرەکە
10:53
But in 2006, when I first met her
187
641337
2895
بەڵام لە 2006، کاتێ
بۆ یەکەمینجار بینیم
بۆ یەکەمینجار بینیم
10:56
living in that corrupt
and abusive orphanage,
and abusive orphanage,
188
644256
3031
لەو هەتیوخانە مایەپووچ و خراپە دا دەژیا،
11:00
she had never been to school.
189
648049
1700
هەرگیز لە قوتابخانە نەیخوێندبوو.
11:02
She was suffering terrible neglect,
190
650373
2067
ئەو تووشی پشتگوێخستنێکی
خراپ ببوو
خراپ ببوو
11:05
and she yearned desperately
191
653137
2836
ئارەزوویەکی زۆری
11:07
for the warmth and love of her mother.
192
655997
2716
بۆ گەرمی و خۆشەویستی دایکی هەبوو.
11:12
But this is a photo of Torn today
with her family.
with her family.
193
660534
4084
بەڵام ئەمە وێنەی ئەمرۆی
تۆرنە لەگەڵ خێزانەکەی.
تۆرنە لەگەڵ خێزانەکەی.
11:16
Her mother now has a secure job,
194
664642
2414
،ئێستا دایکی کارێکی سەلامەتی هەیە
11:19
her siblings are doing well in high school
195
667080
2524
خوشک و براکانی باشن
لە ئامادەیی دەخوێنن و
لە ئامادەیی دەخوێنن و
11:21
and she is just about to finish
her nursing degree at university.
her nursing degree at university.
196
669628
3908
ئەو لە زانکۆ خەریکی تەواوکردنی بڕوانامەی
پەرستاریەکەیەتی.
پەرستاریەکەیەتی.
11:26
For Torn's family --
197
674108
1571
بۆ خێزانی تۆرن.
11:27
(Applause)
198
675703
6998
(چەپڵە)
11:36
for Torn's family,
199
684237
1405
بۆ خێزانی تۆرن،
11:37
the cycle of poverty has been broken.
200
685666
2590
سووڕی هەژاری شکێندراوە.
11:41
The family-based care model
that we have developed at CCT
that we have developed at CCT
201
689271
3672
مۆدێلی چاوەدێری لەسەر بنەمای خێزان
خستمانەڕوو (CCT) کە ئێمە لە
خستمانەڕوو (CCT) کە ئێمە لە
11:44
has been so successful,
202
692967
1809
زۆر سەرکەوتوو بووە،
11:46
that it's now being put forward
by UNICEF Cambodia
by UNICEF Cambodia
203
694800
3378
ئێستاش لەلایەن یونسێفی کەمبۆدیاوە
بەرەو پێش دەبردرێت
بەرەو پێش دەبردرێت
11:50
and the Cambodian government
204
698202
1516
و حکومەتی کەمبۆدیا
11:51
as a national solution
to keep children in families.
to keep children in families.
205
699742
4073
وەک چارەسەرێکی نیشتمانی بۆ هێشتنەوەی
منداڵان لە خێزانەکان دا کاری لەسەر دەکەن..
منداڵان لە خێزانەکان دا کاری لەسەر دەکەن..
11:57
And one of the best --
206
705116
1357
یەک لە باشترینەکان
11:58
(Applause)
207
706901
3985
(چەپڵە)
12:04
And one of the best ways
that you can help to solve this problem
that you can help to solve this problem
208
712664
4342
یەک لە باشترین ڕێگەکان کە دەتوانی
یارمەتی چارەسەری ئەم کێشەیە بدەیت
یارمەتی چارەسەری ئەم کێشەیە بدەیت
12:09
is by giving these eight million
children a voice
children a voice
209
717030
3796
بە بەخشینی دەنگێک بەم
هەشت میلیۆن منداڵە
هەشت میلیۆن منداڵە
12:12
and become an advocate
for family-based care.
for family-based care.
210
720850
2892
بوون بە بەرگریکارێک بۆ
چاوەدێری خێزانی
چاوەدێری خێزانی
12:16
If we work together to raise awareness,
211
724538
3102
ئەگەر بەیەکەوە کاربکەین
بۆ بردنەسەری وشیاری،
بۆ بردنەسەری وشیاری،
12:19
we can make sure the world knows
212
727664
2836
دەتوانین دڵنیابین کە جیهان دەزانێت
12:22
that we need to put an end
to the unnecessary institutionalization
to the unnecessary institutionalization
213
730524
5108
ئيمە دەبێت کۆتایی بهێنین بە
نیشتەجێکردنی ناپێویستی
نیشتەجێکردنی ناپێویستی
12:27
of vulnerable children.
214
735656
1660
ئەو منداڵانەی کە لە ژێر مەترسی دان.
12:30
How do we achieve that?
215
738153
1568
چۆن ئەمە بەدیدەهێنین؟
12:32
By redirecting our support
and our donations
and our donations
216
740194
3827
بە دووبارەکردنەوەی پاڵپشتی و
بەخشینەکانمان
بەخشینەکانمان
12:36
away from orphanages
and residential care institutions
and residential care institutions
217
744045
4326
،دوور لە هەتیوخانە و بنکەکانی چاوەدێری،
12:40
towards organizations that are committed
to keeping children in families.
to keeping children in families.
218
748395
6078
بۆ ئەو ڕێکخراوانەی کە
پێداگری لە هێشتنەوەی منداڵ لە خێزان دەکەن.
پێداگری لە هێشتنەوەی منداڵ لە خێزان دەکەن.
12:47
I believe we can make this happen
in our lifetime,
in our lifetime,
219
755564
3419
باوەڕم وایە دەتوانین ئەمە
لە ماوەی ژیانمان دا ئەم ئامانجە بپێکین،
لە ماوەی ژیانمان دا ئەم ئامانجە بپێکین،
12:51
and as a result, we will see
developing communities thrive
developing communities thrive
220
759007
3643
لە ئەنجام دا ئێمە گەشەسەندنی
و پێشکەوتنی کۆمەڵگەکان دەبینین
و پێشکەوتنی کۆمەڵگەکان دەبینین
12:54
and ensure that vulnerable
children everywhere
children everywhere
221
762674
3193
دڵنیابنەوە لەوەی کە منداڵانی
ژێر مەترسی لە هەرشوێنێک
ژێر مەترسی لە هەرشوێنێک
12:57
have what all children need and deserve:
222
765891
3976
هەموو ئەوەی منداڵێک پێویستیەتی
و شایانیەتی:
و شایانیەتی:
13:02
a family.
223
770648
1387
خێزانێک.
13:04
Thank you.
224
772059
1180
سپاس
13:05
(Applause)
225
773263
3959
(چەپڵە)
ABOUT THE SPEAKER
Tara Winkler - Child protection leader, activist, authorTara Winkler helps vulnerable children escape poverty and be cared for within their families.
Why you should listen
Tara Winkler is the co-founder and managing director of the Cambodian Children's Trust (CCT), established with Jedtha Pon in 2007 to rescue fourteen children from a corrupt and abusive orphanage.
Winkler has led CCT through a number of significant organizational changes, including the closure of the initial CCT orphanage in favor of a family-based care model of programs and services.
Winkler is the co-founder of Born to Belong Foundation, which provides a unified solution to the global orphanage crisis. Born to Belong Foundation runs innovative and ground-breaking programs in Cambodia, India, Nepal and Uganda to strengthen vulnerable families, reunite institutionalized children with their families, and provide kinship care and foster families for children in need of alternative care.
Winkler has been featured twice on ABC's "Australian Story" and once on "60 Minutes Australia." Her book How (Not) to Start an Orphanage, published by Allen & Unwin in April 2016, is currently being turned into a feature film.
Tara Winkler | Speaker | TED.com