TEDWomen 2018
Shohini Ghose: Quantum computing explained in 10 minutes
Shohini Ghose: ကွမ်တမ် ကွန်ပျူတာကို ၁၀ မိနစ်အတွင်း ရှင်းပြခင်း
Filmed:
Readability: 5.1
3,903,897 views
ကွမ်တမ် ကွန်ပျူတာ ဆိုတာ ဒီနေ့ ကျုပ်တို့ သုံးနေကြတဲ့ ကွန်ပျူတာများရဲ့ အားကောင်းလှတဲ့ ဗားရှင်းသစ် ဖြစ်ရုံတင် မကပါဘူး၊ ၎င်းဟာ ဆန်းသစ်ပေါ်ထွန်းလာနေတဲ့ သိပ္ပံပညာသစ်းတွေကို အခြေခံထားတဲ့ လုံးဝအရာသစ် တစ်ခုပါ -- ပြီးတော့ ၄င်းဟာ မရေရာမှုကို နည်းနည်းလေး အခြေခံထားပါသေးတးးယ်။ ကွမ်တမ်ရဲ့ အံ့ဖွယ် ကမ္ဘာကြီးကို TED ဖက်တော်သား Shohini Ghose နဲ့အတူ ဝင်ကြည့်ရင်း အဲဒီ နည်းပညာက ဆေးပညာကို ပုံစံပြောင်းလဲပစ်နိုင်စွမ်း ရှိနေတာကို၊ ဘယ်လိုမှ ရိုက်ချိုးမရနိုင်ဘူးလို့ ထင်ရတဲ့ လျှို့ဝှက်ကုဒ်တွေကို ရိုက်ချိုးဖွင့်နိုင်ပုံနဲ့ အချက်အလက်တွေကို တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ တယ်လီပို့တ် လုပ်နိုင်ပုံကို သိရှိလာကြရပါမယ်။
Shohini Ghose - Quantum physicist, equity advocate
Shohini Ghose explores the strange quantum world of atoms and photons to understand the fundamental laws of the universe and harness them for quantum computing and communication -- and works to make science accessible and inclusive for people of all genders and backgrounds. Full bio
Shohini Ghose explores the strange quantum world of atoms and photons to understand the fundamental laws of the universe and harness them for quantum computing and communication -- and works to make science accessible and inclusive for people of all genders and backgrounds. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Let's play a game.
0
917
1321
ဂိမ်းတစ်ခု ကစားကြပါစို့။
00:14
Imagine that you are in Las Vegas,
1
2825
2876
ခင်ဗျားတို့ Las Vegas မှာလို
စိတ်ကူးလိုက်ပါ။
စိတ်ကူးလိုက်ပါ။
00:17
in a casino,
2
5725
1351
ကာဆီနို လောင်းကစားရုံမှာ၊
00:19
and you decide to play a game
on one of the casino's computers,
on one of the casino's computers,
3
7100
4016
ခင်ဗျားတို့ဟာ ကာဆီနိုထဲက ကွန်ပျူတာ
တစ်ခုမှာ ဂိမ်းကစားဖို့ ဆုံးဖြတ်တယ်၊
တစ်ခုမှာ ဂိမ်းကစားဖို့ ဆုံးဖြတ်တယ်၊
00:23
just like you might play
solitaire or chess.
solitaire or chess.
4
11140
2586
solitaire ဒါမှမဟုတ် စစ်တုရင်
ကစားတဲ့ သဘောမျိုးပါပဲ။
ကစားတဲ့ သဘောမျိုးပါပဲ။
00:26
The computer can make moves
in the game, just like a human player.
in the game, just like a human player.
5
14520
3150
ကွန်ပျူတာ ကစားတဲ့ လူသားနည်းတူ
ဂိတ်းထဲမှာ ရွေ့လျားနိုင်တယ်။
ဂိတ်းထဲမှာ ရွေ့လျားနိုင်တယ်။
00:30
This is a coin game.
6
18438
1700
အခုဟာက ကြွေစေ့ဂိမ်း ဖြစ်ပါတယ်။
00:32
It starts with a coin showing heads,
7
20732
3055
အစပိုင်းတွင် ကြွေစေ့က ခေါင်းကို ပြလို့၊
00:35
and the computer will play first.
8
23811
1801
ကွန်ပျူတာက စပြီး ကစားပါလိမ့်မယ်။
00:37
It can choose to flip the coin or not,
9
25636
2856
၎င်းဟာ ကြွေစေ့လှန်ပြီး
ဆုံးဖြတ်နိုင်တယ်။
ဆုံးဖြတ်နိုင်တယ်။
00:40
but you don't get to see the outcome.
10
28516
1809
ဒါပေမဲ့ ကိုယ်က ရလဒ်ကို
မြင်ရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။
မြင်ရမှာ မဟုတ်ပါဘူး။
နောက်တစ်ခါကျတော့ ခင်ဗျားရဲ့အလှည့်ပါ။
00:43
Next, it's your turn.
11
31144
1181
00:44
You can also choose
to flip the coin or not,
to flip the coin or not,
12
32862
2842
ခင်ဗျားကလည်း ကြွေစေ့လှန်ရေးကို
ရွေးမရွေး ရပါတယ်။
ရွေးမရွေး ရပါတယ်။
00:47
and your move will not be revealed
to your opponent, the computer.
to your opponent, the computer.
13
35728
3460
ပြီးတော့ ကိုယ်ရွှေ့လိုက်တာကို ခင်ဗျားရဲ့
ဆန့်ကျင်ဖက်၊ ကွန်ပျူတာကို ပြမပေးပါ။
ဆန့်ကျင်ဖက်၊ ကွန်ပျူတာကို ပြမပေးပါ။
00:51
Finally, the computer plays again,
and can flip the coin or not,
and can flip the coin or not,
14
39737
3999
နောက်ဆုံး ကွန်ပျူတာက ဂိမ်းကို ထပ်ကစားပြီး
ကြွေစေ့လှန်ရေးကို ရွေးနိုင်တယ်။
ကြွေစေ့လှန်ရေးကို ရွေးနိုင်တယ်။
00:55
and after these three rounds,
15
43760
2691
အဲဒီလို သုံးကြိမ် ကစားပြီးတဲ့ နောက်မှာ
00:58
the coin is revealed,
16
46475
1929
အကြွေကို ပြပေးလိုက်ရာ
01:00
and if it is heads, the computer wins,
17
48428
2808
အဲဒါ ခေါင်း ဖြစ်နေတယ်၊
ကွန်ပျူတာ နိုင်သွားပြီ။
ကွန်ပျူတာ နိုင်သွားပြီ။
01:03
if it's tails, you win.
18
51260
1715
ပန်း ဖြစ်ခဲ့လျှင် ခင်ဗျား နိုင်တယ်။
01:06
So it's a pretty simple game,
19
54210
1713
ဒီတော့ အတော်ကလေးရိုးတဲ့ ဂိမ်းပါ။
01:07
and if everybody plays honestly,
and the coin is fair,
and the coin is fair,
20
55947
3393
လူတိုင်းက ရိုးသားစွာ ကစားမယ်၊
အကြွေစေ့ကလည်း တရားမျှတပါက၊
အကြွေစေ့ကလည်း တရားမျှတပါက၊
01:11
then you have a 50 percent chance
of winning this game.
of winning this game.
21
59364
3762
ခင်ဗျားဆီမှာ ဂိမ်းကို နိုင်ဖို့ အလားအလာ
၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါတယ်။
၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ရှိပါတယ်။
01:15
And to confirm that,
22
63150
2274
အဲဒါကို အတည်ပြုပေးရန်၊
ကျွန်မက ကျွန်မ ကျောင်းသားတွေကို
ဂိမ်းကို ကွန်ပျူတာမှာ ကစားခိုင်းတယ်၊
ဂိမ်းကို ကွန်ပျူတာမှာ ကစားခိုင်းတယ်၊
01:17
I asked my students to play
this game on our computers,
this game on our computers,
23
65448
3135
အကြိမ်ပေါင်းများ များစွာ
စမ်းစပ်ပြီးတဲ့ နောက်မှာ
စမ်းစပ်ပြီးတဲ့ နောက်မှာ
01:20
and after many, many tries,
24
68607
1984
01:22
their winning rate ended up
being 50 percent, or close to 50 percent,
being 50 percent, or close to 50 percent,
25
70615
4040
သူတို့ရဲ့ နိုင်နှုန်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းခန့်
(သို့) ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းနားမှာ ရှိခဲ့ပါတယ်။
(သို့) ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းနားမှာ ရှိခဲ့ပါတယ်။
01:26
as expected.
26
74679
1651
မျှော်လင့်ထားသလိုပါပဲ။
01:28
Sounds like a boring game, right?
27
76354
2036
ငြီးငွေ့စရာ ဂိမ်မျိုးနဲ့ တူတယ်နော်?
01:30
But what if you could play this game
on a quantum computer?
on a quantum computer?
28
78414
3217
ဒါပေမဲ့ အဲဒီဂိမ်းကိုပဲ ကွမ်တမ် ကွန်ပျူတာ
ပေါ်မှာ ကစားကြည့်ရင်ကော။
ပေါ်မှာ ကစားကြည့်ရင်ကော။
01:34
Now, Las Vegas casinos
do not have quantum computers,
do not have quantum computers,
29
82665
3080
ဒီနေ့တွင် Las Vegas ကာဆီနိုတွေမှာ
ကျွန်မ သိရသလောက်
ကျွန်မ သိရသလောက်
01:37
as far as I know,
30
85769
1741
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာတွေ မရှိကြသေးပါဘူး၊၊
01:39
but IBM has built
a working quantum computer.
a working quantum computer.
31
87534
3436
ဒါပေမဲ့ IBM ဟာ အလုပ်လုပ်နိုင်တဲ့ ကွမ်တမ်
ကွန်ပျူတာ တစ်လုံးကို တည်ဆောက်ထားပါပြီ။
ကွန်ပျူတာ တစ်လုံးကို တည်ဆောက်ထားပါပြီ။
01:42
Here it is.
32
90994
1197
အဲဒါက ဒါပါပဲ။
ဒါနဲ့ ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာ ဆိုတာ ဘာများလဲ?
01:44
But what is a quantum computer?
33
92605
1484
01:46
Well, quantum physics describes
34
94534
2809
တကယ်တော့ ကွမ်တမ်ရူပဗေဒဟာ
01:49
the behavior of atoms
and fundamental particles,
and fundamental particles,
35
97367
3770
အက်တမ်နဲ့ အီလက်ထရွန်နဲ့
ဖိုတွန်တို့လို အခြေခံအမှုန်တွေရဲ့
ဖိုတွန်တို့လို အခြေခံအမှုန်တွေရဲ့
01:53
like electrons and photons.
36
101161
2483
ပြုမူပုံကို ဖေါ်ပြနိုင်ပါတယ်။
ဒီလိုနည်းဖြင့် ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာဟာ
01:55
So a quantum computer operates
37
103668
1724
အဲဒီအမှုန်တွေရဲ့ ပြုမူပုံကို ထိန်းချုပ်ပေး
ခြင်းဖြင့် လည်ပတ်နိုင်ပေမဲ့၊
ခြင်းဖြင့် လည်ပတ်နိုင်ပေမဲ့၊
01:57
by controlling the behavior
of these particles,
of these particles,
38
105416
2607
02:00
but in a way that is completely different
from our regular computers.
from our regular computers.
39
108047
3666
ကျွန်မတို့ရဲ့ ပုံမှန်ကွန်ပျူတာတွေနဲ့
လုံးဝမတူတဲ့ နည်းနဲ့ လုပ်ကိုင်တာပါ။
လုံးဝမတူတဲ့ နည်းနဲ့ လုပ်ကိုင်တာပါ။
02:04
So a quantum computer
is not just a more powerful version
is not just a more powerful version
40
112279
3896
ဒီတော့ ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာ ဆိုတာက
ကျုပ်တို့ ကွန်ပျူတာများရဲ့
ကျုပ်တို့ ကွန်ပျူတာများရဲ့
02:08
of our current computers,
41
116199
2105
ပိုအားကောင်းတဲ့ ဗားရှင်းဖြစ်ရုံတင်မကပါဘူး၊
02:10
just like a light bulb
is not a more powerful candle.
is not a more powerful candle.
42
118328
4007
မီးသီက ပိုအားကောင်းတဲ့ ဖယောင်းတိုင်
မဟုတ်နိုင်သလိုပါပဲ။
မဟုတ်နိုင်သလိုပါပဲ။
02:14
You cannot build a light bulb
by building better and better candles.
by building better and better candles.
43
122359
4119
ဖယောင်းတိုင်တွေကို ပိုကောင်းအောင် ဘယ်လိုပဲ
ပြုလုပ်ပြုလုပ် မီးသီးကို ဖန်တီး မရနိုင်ပါ။
ပြုလုပ်ပြုလုပ် မီးသီးကို ဖန်တီး မရနိုင်ပါ။
မီးသီးကျတော့ သိပ္ပံပညာကို ပိုပြီး
နက်ရှိုင်းစွာ နားလည်မှုကို အခြေခံပြီး
နက်ရှိုင်းစွာ နားလည်မှုကို အခြေခံပြီး
02:19
A light bulb is a different technology,
44
127048
2215
02:21
based on deeper scientific understanding.
45
129287
2654
ပေါ်လာခဲ့တဲ့ နည်းပညာ တစ်မျိုးပါ။
02:23
Similarly, a quantum computer
is a new kind of device,
is a new kind of device,
46
131965
3737
အလားတူပဲ ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာဟာလည်း
ကိရိယာအသစ် တစ်မျိုးပါ၊
ကိရိယာအသစ် တစ်မျိုးပါ၊
02:27
based on the science of quantum physics,
47
135726
2749
ကွမ်တမ်ရူပဗေဒ သိပ္ပံပညာကို အခြေခံထားပြီး
02:30
and just like a light bulb
transformed society,
transformed society,
48
138499
3150
ခုနက မီးသီးက လူ့အဖွဲ့အစည်းကို
ပုံစံပြောင်းလဲ ပစ်ခဲ့သလိုပဲ၊
ပုံစံပြောင်းလဲ ပစ်ခဲ့သလိုပဲ၊
02:33
quantum computers
have the potential to impact
have the potential to impact
49
141673
2660
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာဆီမှာ
ကျုပ်တို့ဘဝရဲ့ မျက်နှာစာ
ကျုပ်တို့ဘဝရဲ့ မျက်နှာစာ
အများအပြားတို့ကို၊ ကျုပ်တို့ရဲ့ လုံခြုံရေး
လိုအပ်ချက်တွေ၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု
လိုအပ်ချက်တွေ၊ ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု
02:36
so many aspects of our lives,
50
144357
1877
02:38
including our security needs,
our health care and even the internet.
our health care and even the internet.
51
146258
3928
အင်တာနက် အပါအဝင်ကို အကျိုးသက်ရောက်မှာ
သေချာပါတယ်။
သေချာပါတယ်။
02:42
So companies all around the world
are working to build these devices,
are working to build these devices,
52
150837
4301
ဒါကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိကုမ္ပဏီတွေက
ကိရိယာတွေကို တည်ဆောက်ဖို့ အားထုတ်နေကြပြီး
ကိရိယာတွေကို တည်ဆောက်ဖို့ အားထုတ်နေကြပြီး
02:47
and to see what
the excitement is all about,
the excitement is all about,
53
155162
2335
စိတ်လှုပ်ရှာစရာ အရာတွေ
ဖြစ်ပေါ်လာမှာကို စောင့်နေကြရာ
ဖြစ်ပေါ်လာမှာကို စောင့်နေကြရာ
02:49
let's play our game on a quantum computer.
54
157521
2150
ကျုပ်တိုပါ ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာမှာ
ကျုပ်တို့ ဂိမ်းကို ကစားကြည့်ကြပါစို့။
ကျုပ်တို့ ဂိမ်းကို ကစားကြည့်ကြပါစို့။
02:52
So I can log into IBM's
quantum computer from right here,
quantum computer from right here,
55
160862
4773
ကျွန်မကတော့ ဒီမှာကို IBM ရဲ့ ကွမ်တမ်
ကွန်ပျူတာသို့ လက်မှတ်ထိုး ဝင်နိုင်တယ်၊
ကွန်ပျူတာသို့ လက်မှတ်ထိုး ဝင်နိုင်တယ်၊
02:57
which means I can play the game remotely,
56
165659
2475
ဂိမ်းကို အဝေးကနေ ကစားမယ့် သဘောပါ။
03:00
and so can you.
57
168158
1150
ခင်ဗျားတို့လည်း ကစားနိုင်ကြတယ်။
03:02
To make this happen, you may remember
getting an email ahead of time, from TED,
getting an email ahead of time, from TED,
58
170151
5422
ဒီလို ဖြစ်လာဖို့၊ TED ထံမှနေပြီး ကြိုတင်
အီးမေးလ် ရခဲ့တာကိုု ခင်ဗျား မှတ်မိမှာပါ၊
အီးမေးလ် ရခဲ့တာကိုု ခင်ဗျား မှတ်မိမှာပါ၊
03:07
asking you whether you would choose
to flip the coin or not,
to flip the coin or not,
59
175597
3725
သင်က အကြွေစေ့ လှန်မယ် မလှန်ဘူး ဆိုတာကို
မေးထားတဲ့ စာလေ။
မေးထားတဲ့ စာလေ။
03:11
if you played the game.
60
179346
1695
ခင်ဗျားက ကစားမယ် ဆိုရင်လေ။
03:13
Well, actually, we asked you to choose
between a circle or a square.
between a circle or a square.
61
181065
4868
တကယ်တမ်းကျတော့၊ ကျုပ်တို့ ခင်ဗျားတို့ကို
မေးတာက စက်ဝိုင်း/စတုရန်းကို ရွေးဖို့ပါ။
မေးတာက စက်ဝိုင်း/စတုရန်းကို ရွေးဖို့ပါ။
03:17
You didn't know it, but your choice
of circle meant "flip the coin,"
of circle meant "flip the coin,"
62
185957
3842
ခင်ဗျားတို့ အဲဒါကို မသိခဲ့ကြပေမဲ့၊ စက်
ဝိုင်း ရွေးမှုက အကြွေစေ့ လှန်ဖို့ပါ။
ဝိုင်း ရွေးမှုက အကြွေစေ့ လှန်ဖို့ပါ။
03:21
and your choice of square
was "don't flip."
was "don't flip."
63
189823
2157
ခင်ဗျားက စတုရန်းကို ရွေးခဲ့ရင်
မလှန်ဘူး ဆိုတဲ့ သဘောပါ။
မလှန်ဘူး ဆိုတဲ့ သဘောပါ။
ကျွန်မတို့ဟာ တုံ့ပြန်ချက် ၃၇၂ ခု ရခဲ့တယ်။
03:24
We received 372 responses.
64
192723
2841
03:27
Thank you.
65
195588
1190
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
03:28
That means we can play 372 games
against the quantum computer
against the quantum computer
66
196802
4468
ခင်ဗျားတို့ရဲ့ ရွေးချယ်မှုကို သုံးပြီး
ကျုပ်တို့ဟာ ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာနဲ့
ကျုပ်တို့ဟာ ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာနဲ့
03:33
using your choices.
67
201294
1628
ဂိမ်း ၃၇၂ ခု ကစားနိုင်ကြမယ် သဘောပါ။
03:34
And it's a pretty fast game to play,
68
202946
2245
ပြီးတော့ ဒီဂိမ်းဟာ အတော်ကလေး မြန်တာမို့
ကစားရန်တော်တော်အစာရှောင်ဂိမ်းရဲ့
ကစားရန်တော်တော်အစာရှောင်ဂိမ်းရဲ့
03:37
so I can show you the results right here.
69
205215
2207
ရလဒ်တွေကို ဒီမှာကို တခါတည်း ပြနိုင်မှာပါ။
03:40
Unfortunately, you didn't do very well.
70
208231
2306
ခင်ဗျား ကြိုးစားခဲ့တာ သိပ်မကောင်း
ခဲ့တာဟာ ဝမ်းနည်းစရာပါပဲ။
ခဲ့တာဟာ ဝမ်းနည်းစရာပါပဲ။
03:42
(Laughter)
71
210561
2073
(ရယ်သံများ)
03:44
The quantum computer won
almost every game.
almost every game.
72
212658
3056
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာဟာ ဂိမ်းအားလုံး
နီးပါးကို နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
နီးပါးကို နိုင်ခဲ့ပါတယ်။
03:48
It lost a few only because
of operational errors in the computer.
of operational errors in the computer.
73
216159
3722
၎င်းဟာ တချို့ကိုသာ ရှုံးခဲ့တာက ကွန်ပျူတာ
ထဲက လည်ပတ်မှု အမှားတွေကြောင့်ပါ။
ထဲက လည်ပတ်မှု အမှားတွေကြောင့်ပါ။
03:51
(Laughter)
74
219905
1962
(ရယ်သံများ)
03:53
So how did it achieve
this amazing winning streak?
this amazing winning streak?
75
221891
3301
ဒီတော့ ၎င်းဟာ ဘယ်လိုလုပ်ပြီး
အခုလို အံ့ဖွယ် အောင်ပွဲ ခံယူနိုင်တာလဲ။
အခုလို အံ့ဖွယ် အောင်ပွဲ ခံယူနိုင်တာလဲ။
ဒါဟာ မှော်ဆန်တယ် သို့မဟုတ်
လိမ်လည်မှုနဲ့ တူပုံရပေမဲ့၊
လိမ်လည်မှုနဲ့ တူပုံရပေမဲ့၊
03:58
It seems like magic or cheating,
76
226224
2493
လက်တွေ့မှာကျတော့ ကွမ်တမ်ရူပဗေဒရဲ့
လုပ်ကိုင်မှု ရလဒ်ပါ။
လုပ်ကိုင်မှု ရလဒ်ပါ။
04:00
but actually, it's just
quantum physics in action.
quantum physics in action.
77
228741
2378
၎င်း အလုပ်လုပ်ပုံကို ရှင်းပြပါမယ်။
04:03
Here's how it works.
78
231780
1576
04:05
A regular computer simulates
heads or tails of a coin as a bit,
heads or tails of a coin as a bit,
79
233380
5452
ပုံမှန် ကွန်ပျူတာဟာ အကြွေရဲ့ မျောက်လား
ပန်းလားကို bit ပုံစံဖြင့်၊
ပန်းလားကို bit ပုံစံဖြင့်၊
04:10
a zero or a one,
80
238856
1655
သုည ဒါမှမဟုတ် တစ်လို့ ရွေးတယ်။
04:12
or a current flipping on and off
inside your computer chip.
inside your computer chip.
81
240535
3880
ဒါမှမဟုတ် ခင်ဗျားတို့ ကွန်ပျူတာရဲ့
ချစ်ပ်အတွင်းမှာ မြောက်ပန်းလှန်ပါတယ်။
ချစ်ပ်အတွင်းမှာ မြောက်ပန်းလှန်ပါတယ်။
04:16
A quantum computer
is completely different.
is completely different.
82
244439
2080
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာကျတော့ လုံးဝတစ်မျိုးပါ။
04:19
A quantum bit has a more fluid,
nonbinary identity.
nonbinary identity.
83
247250
4513
ကွမ်တမ်ရဲ့ bit ကျတော့ အရည်ပိုဆန်တယ်၊
ဘိုင်နရီကို အခြေမခံတဲ့ လက္ခဏာပါ။
ဘိုင်နရီကို အခြေမခံတဲ့ လက္ခဏာပါ။
04:24
It can exist in a superposition,
or a combination of zero and one,
or a combination of zero and one,
84
252511
5842
၎င်းဟာ ဆူပါအခြေအနေမှာ ဒါမှမဟုတ်
သုညနဲ့ တစ် ပေါင်းစပ်ထားမှု ဖြစ်နိုင်ပြီး
သုညနဲ့ တစ် ပေါင်းစပ်ထားမှု ဖြစ်နိုင်ပြီး
04:30
with some probability of being zero
and some probability of being one.
and some probability of being one.
85
258377
4706
သုည ဖြစ်နိုင်ခြေ ရှိနိုင်သလို၊ တစ်ဖြစ်
နိုင်တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေလည်း ရှိနိုင်တယ်။
နိုင်တဲ့ ဖြစ်နိုင်ခြေလည်း ရှိနိုင်တယ်။
04:35
In other words,
its identity is on a spectrum.
its identity is on a spectrum.
86
263545
2531
တနည်းအားဖြင့် ၎င်းရဲ့ လက္ခဏာဟာ
ရောင်စဉ်ပုံစံမျိုးပါ။
ရောင်စဉ်ပုံစံမျိုးပါ။
04:38
For example, it could have
a 70 percent chance of being zero
a 70 percent chance of being zero
87
266790
3803
ဥပမာ၊ ၎င်းဆီမှာ သုည ဖြစ်နိုင်တဲ့ အလားအလာ
၇၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး
၇၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိပြီး
တစ်ဖြစ်နိုင်တဲ့ အလားအလာက
၃၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်နိုင်တယ်။
၃၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်နိုင်တယ်။
04:42
and a 30 percent chance of being one
88
270617
2336
04:44
or 80-20 or 60-40.
89
272977
4015
ဒါမှမဟုတ် ၈၀-၂၀ ဒါမှမဟုတ် ၆၀-၄၀ ဆိုပါစို့။
04:49
The possibilities are endless.
90
277016
2613
ဖြစ်နိုင်ခြေတွေ အဆုံးမဲ့ပါ။
04:51
The key idea here
91
279653
1366
အရေးကြီးဆုံး အတွေးအခေါ်က
04:53
is that we have to give up
on precise values of zero and one
on precise values of zero and one
92
281043
4220
ကျုပ်တို့ဟာ သုည နှင့် တစ် ဆိုတဲ့ တိကျတဲ့
တန်ဖိုးတွေကို မေ့ပစ်လိုက်ကြကာ
တန်ဖိုးတွေကို မေ့ပစ်လိုက်ကြကာ
04:57
and allow for some uncertainty.
93
285287
1841
မရေရာမှု အချို့ကို ခွင့်ပြုပေးကြရန်ပါ။
04:59
So during the game,
94
287737
1651
ဒါနဲ့ ခုနက ဂိမ်းကို ယူကြည့်ပါက
05:01
the quantum computer creates
this fluid combination of heads and tails,
this fluid combination of heads and tails,
95
289412
4747
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာဟာ မြောက်နဲ့ ပန်းတွေရဲ့
အရည်ဆန်တဲ့ ပေါင်းစပ်မှုကို ဖန်တီးတယ်၊
အရည်ဆန်တဲ့ ပေါင်းစပ်မှုကို ဖန်တီးတယ်၊
သုညနဲ့ တစ်လည်း ထိုနည်းတူပါ၊
05:06
zero and one,
96
294183
1151
05:07
so that no matter what the player does,
97
295358
2268
ဒီတော့ ကစားသမားက ဘာဘဲ လုပ်လုပ်၊
အကြွေကို လှန်လှန် မလှန်လှန်၊
05:09
flip or no flip,
98
297650
1188
05:10
the superposition remains intact.
99
298862
2376
ဆူပါအခြေအနေက ချုပ်ကိုင်ထားဆဲပါ၊
05:13
It's kind of like stirring
a mixture of two fluids.
a mixture of two fluids.
100
301830
3476
အဲဒါက အရည်နှစ်မျိုး ရောစပ်တာနဲ့ တူပါတယ်၊
05:17
Whether or not you stir,
the fluids remain in a mixture,
the fluids remain in a mixture,
101
305714
4385
ကိုယ်က အရည်တွေကို မွှေေမွှေ မမွှေမွှေ
အရည်တွေဟာ ရောလျက် ရှိနေကြမှာပါ၊
အရည်တွေဟာ ရောလျက် ရှိနေကြမှာပါ၊
05:22
but in its final move,
102
310123
2421
ဒါပေမဲ့ နောက်ဆုံး ရွေ့လျားမှုမှာ ကျတော့၊
05:24
the quantum computer
can unmix the zero and one,
can unmix the zero and one,
103
312568
3940
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာဟာ
သုညနဲ့ တစ်ကို ခွဲထုတ်ယူနိုင်ပြီး၊
သုညနဲ့ တစ်ကို ခွဲထုတ်ယူနိုင်ပြီး၊
05:28
perfectly recovering heads
so that you lose every time.
so that you lose every time.
104
316532
3738
လိုအပ်တဲ့ မြောက်ပုံကိုသာ ကွက်တိ
ရွေးလျက် သင့်ကို အကြိမ်တိုင်း ရှုံးမှာပါ။
ရွေးလျက် သင့်ကို အကြိမ်တိုင်း ရှုံးမှာပါ။
05:32
(Laughter)
105
320294
1570
(ရယ်သံများ)
05:34
If you think this is all a bit weird,
you are absolutely right.
you are absolutely right.
106
322267
3380
အခုပြောတွေ အားလုံးဟာ စိတ်ညစ်စရာမျိုးပါ
ထင်ကြရင် လုံးဝ မှန်ကြမှာပါ။
ထင်ကြရင် လုံးဝ မှန်ကြမှာပါ။
05:38
Regular coins do not exist
in combinations of heads and tails.
in combinations of heads and tails.
107
326608
4079
တကယ့် အကြွေဆီမှာ ခေါင်းနဲ့ ပန်းတွေ
ရောစပ်မနေကြပါ။
ရောစပ်မနေကြပါ။
05:43
We do not experience
this fluid quantum reality
this fluid quantum reality
108
331056
4204
ကျုပ်တို့ဟာ ကျုပ်တို့ရဲ့ နေ့စဉ်ဘဝထဲမှာ
အရည်ဆန်တဲ့ ကွမ်တမ်
အရည်ဆန်တဲ့ ကွမ်တမ်
05:47
in our everyday lives.
109
335284
1470
အရှိတရားကို မရင်ဆိုင်ကြရပါ။
ဒီတော့ ခင်ဗျားတို့က ကွမ်တမ်ကြောင့်
စိတ်ရှုပ်နေကြရင်၊
စိတ်ရှုပ်နေကြရင်၊
05:49
So if you are confused by quantum,
110
337247
2254
05:51
don't worry, you're getting it.
111
339525
1906
စိုးရိမ်စရာ မလိုပါ၊
ခင်ဗျားတို့ သိလာနေရပါပြီ။
ခင်ဗျားတို့ သိလာနေရပါပြီ။
05:53
(Laughter)
112
341455
3164
(ရယ်သံများ)
05:56
But even though we don't experience
quantum strangeness,
quantum strangeness,
113
344643
4256
ကျုပ်တို့ဟာ ကွမ်တမ်ရဲ့ ထူးဆန်းချက်တွေကို
မတွေ့ကြုံကြရပေမဲ့၊
မတွေ့ကြုံကြရပေမဲ့၊
၎င်းရဲ့ လက်တွေ့ လုပ်ဆောင်ချက်ရဲ့
သက်ရောက်မှုကို ကျုပ်တို့ မြင်နိုင်ပါတယ်။
သက်ရောက်မှုကို ကျုပ်တို့ မြင်နိုင်ပါတယ်။
06:00
we can see its very real
effects in action.
effects in action.
114
348923
3158
06:04
You've seen the data for yourself.
115
352105
1754
ခင်ဗျားတို့ဟာ ခင်ဗျားတို့ရဲ့
ဒေတာကို မြင်ခဲ့ကြရပါပြီ။
ဒေတာကို မြင်ခဲ့ကြရပါပြီ။
06:06
The quantum computer won
116
354529
1461
ကွမ်တမ် ကွန်ပျူတာ နိုင်နိုင်ခဲ့တာက
06:08
because it harnessed
superposition and uncertainty,
superposition and uncertainty,
117
356014
4788
၎င်းဟာ ဆူပါအခြေအနေကို ပိုင်ဆိုင်ထားပြီ
း မရေရာမှုကို အသုံးချခဲ့လို့ပါ၊
း မရေရာမှုကို အသုံးချခဲ့လို့ပါ၊
06:12
and these quantum properties are powerful,
118
360826
2356
ပြီးတော့ အဲဒီကွမ်တမ် ဂုဏ်သတ္တိတွေ
စွမ်းထက်ကြပုံက
စွမ်းထက်ကြပုံက
06:15
not just to win coin games,
119
363206
2278
အကြွေစေ့ ဂိမ်းကို နိုင်ဖို့ကိုသာမက
06:17
but also to build
future quantum technologies.
future quantum technologies.
120
365508
3618
အနာဂတ် ကွမ်တမ် နည်းပညာတွေကိုပါ
တည်ဆောက် နိုင်ပါသေးတယ်။
တည်ဆောက် နိုင်ပါသေးတယ်။
06:21
So let me give you three examples
of potential applications
of potential applications
121
369150
3516
ဒီနေရာမှာ ကျုပ်တို့ရဲ့ ဘဝကို
ပြောင်းလဲပစ်နိုင်ကြမယ့်
ပြောင်းလဲပစ်နိုင်ကြမယ့်
06:24
that could change our lives.
122
372690
1460
ဖြစ်နိုင်တဲ့ အသုံးပြုနည်း သုံးနည်းကိုသာ
ဖေါ်ပြပေးပါရစေ။
ဖေါ်ပြပေးပါရစေ။
06:27
First of all, quantum uncertainty
could be used to create private keys
could be used to create private keys
123
375147
5301
ပထမဦးအဆုံး အနေနဲ့ ကွမ်တမ်မရေရာမှုကို အသုံး
ချလျက် ကိုယ်ပိုင် သော့တွေ ဖန်တီးနိုင်တယ်၊
ချလျက် ကိုယ်ပိုင် သော့တွေ ဖန်တီးနိုင်တယ်၊
06:32
for encrypting messages
sent from one location to another
sent from one location to another
124
380472
3790
တစ်နေရာမှ နောက်တစ်နေရာသို့ ပို့ပေးတဲ့
မက်ဆေ့ချ်ကို လျှို့ဝှက်ကုဒ် သွင်းပေးလျက်
မက်ဆေ့ချ်ကို လျှို့ဝှက်ကုဒ် သွင်းပေးလျက်
06:36
so that hackers could not
secretly copy the key perfectly,
secretly copy the key perfectly,
125
384286
5129
ဟက်ကာတွေ သော့ကို တိကျစွာ
ကူးယူမရအောင် လုပ်နိုင်ပါတယ်။
ကူးယူမရအောင် လုပ်နိုင်ပါတယ်။
06:41
because of quantum uncertainty.
126
389439
1553
ကွမ်တမ် မရေရာမှုရဲ့ ကျေးဇူးကြောင့်ပါ။
06:43
They would have to break
the laws of quantum physics
the laws of quantum physics
127
391809
3786
သူတို့ဟာ သော့ကို ခိုးယူဖို့ ကွမ်တမ်
ရူပဗေဒ နိယာမတွေကို
ရူပဗေဒ နိယာမတွေကို
06:47
to hack the key.
128
395619
1269
ချို;ဖောက်ရပါလိမ့်မယ်။
06:49
So this kind of unbreakable encryption
is already being tested by banks
is already being tested by banks
129
397531
4874
အဲဒီ ရိုက်ခွဲမရနိုင်တဲ့ ကုဒ်သွင်းနည်းကို
ဘဏ်တွေနဲ့ တခြား အဖွဲ့အစည်းတွေ
ဘဏ်တွေနဲ့ တခြား အဖွဲ့အစည်းတွေ
06:54
and other institutions worldwide.
130
402429
1935
တစ်ကမ္ဘာလုံးမှာ အသုံးပြုနေကြပါပြီ။
06:57
Today, we use more than 17 billion
connected devices globally.
connected devices globally.
131
405357
5449
ဒီနေ့ ကျုပ်တို့ဟာ ချိတ်ဆက်လျက် ရှိနေကြတဲ့
ကိရိယာ ၁၇ ဘီလီယံကို ကမ္ဘာမှာ သုံးနေကြတယ်။
ကိရိယာ ၁၇ ဘီလီယံကို ကမ္ဘာမှာ သုံးနေကြတယ်။
07:03
Just imagine the impact quantum encryption
could have in the future.
could have in the future.
132
411619
3500
ကွမ်တမ် ကုဒ်သွင်းနိုင်မှုက အနာဂတ်ကို
အကျိုးသက်ရောက်နိုင်ပုံကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။
အကျိုးသက်ရောက်နိုင်ပုံကို စိတ်ကူးကြည့်ပါ။
07:08
Secondly, quantum technologies could also
transform health care and medicine.
transform health care and medicine.
133
416171
5730
ဒုတိယအချက်က ကွမ်တမ်နည်းပညာတွေဟာ ကျန်းမာရေး
စောင့်ရှောက်မှု၊ ဆေးကုသမှု ပြောင်းပစ်မယ်။
စောင့်ရှောက်မှု၊ ဆေးကုသမှု ပြောင်းပစ်မယ်။
07:14
For example, the design and analysis
of molecules for drug development
of molecules for drug development
134
422427
5301
ဆေးဝါး ထုတ်လုပ်ရာတွင် မော်လီကျူးတွေကို
ဒီဇိုင်းဆွဲ ဆန်းစစ်ရာတွင်
ဒီဇိုင်းဆွဲ ဆန်းစစ်ရာတွင်
07:19
is a challenging problem today,
135
427752
2395
စိန်ခေါ်မှု ပြဿနာတွေ ဒီနေ့ ရင်ဆိုင်ရပါတယ်။
07:22
and that's because
exactly describing and calculating
exactly describing and calculating
136
430171
4952
မော်လီကျူးထဲမှာ ရှိနေကြတဲ့ အက်တမ်
အားလုံးတို့ရဲ့ ကွမ်တမ် လက္ခဏာများကို
အားလုံးတို့ရဲ့ ကွမ်တမ် လက္ခဏာများကို
07:27
all of the quantum properties
of all the atoms in the molecule
of all the atoms in the molecule
137
435147
4102
တိကျစွာ ဖေါ်ပြပေးလျက် တွက်ချက်ပေးရေးဟာ
07:31
is a computationally difficult task,
even for our supercomputers.
even for our supercomputers.
138
439273
3651
ကျုပ်တို့ရဲ့ စူပါ ကွန်ပျူတာများ အတွက်တောင်
တွက်ချက်ရန် အရမ်းကို ခက်တဲ့ တာဝန်ပါ။
တွက်ချက်ရန် အရမ်းကို ခက်တဲ့ တာဝန်ပါ။
ဒါပေမဲ့ အဲဒါကို ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာက
ပိုကောင်းမွန်စွာ လုပ်ပေးနိုင်မှာပါ၊
ပိုကောင်းမွန်စွာ လုပ်ပေးနိုင်မှာပါ၊
07:35
But a quantum computer could do better,
139
443480
2206
07:37
because it operates using
the same quantum properties
the same quantum properties
140
445710
3254
၎င်းက စစ်ဆေးဖို့ ကြိုးစားနေတဲ့
မော်လီကျူးရဲ့ လက္ခဏာတွေဟာ
မော်လီကျူးရဲ့ လက္ခဏာတွေဟာ
07:40
as the molecule it's trying to simulate.
141
448988
2552
၎င်းကိုယ်၌ရဲ့ ကွမ်တမ် လက္ခဏာတွေနဲ့
ဆင်တူရိုးမှား ရှိနေကြလို့ပါ။
ဆင်တူရိုးမှား ရှိနေကြလို့ပါ။
07:43
So future large-scale quantum
simulations for drug development
simulations for drug development
142
451564
4777
ဒီတော့ အနာဂတ်မှာ ကွမ်တမ်နည်းဖြင့်
အကြီးစား ဆေးစမ်းသပ်မှုတွေကို လုပ်နိုင်ပါက
အကြီးစား ဆေးစမ်းသပ်မှုတွေကို လုပ်နိုင်ပါက
07:48
could perhaps lead to treatments
for diseases like Alzheimer's,
for diseases like Alzheimer's,
143
456365
3286
အယ်လ်ဇိုင်းမားလို ရောဂါတွေကို
ကုသတဲ့ နည်းများဆီကို ရှေ့ရှနိုင်ပါတယ်။
ကုသတဲ့ နည်းများဆီကို ရှေ့ရှနိုင်ပါတယ်။
07:51
which affects thousands of lives.
144
459675
2142
အဲဒီလို လူထောင်ပေါင်းများစွာတို့ရဲ့
အသက်ကို သက်ရောက်မှု ရှိပါမယ်။
အသက်ကို သက်ရောက်မှု ရှိပါမယ်။
07:54
And thirdly, my favorite
quantum application
quantum application
145
462355
3037
တတိယပြောပြချင်တဲ့ ကျွန်မအကြိုက်ဆုံး
ကွမ်တမ် အသုံးချနည်းက
ကွမ်တမ် အသုံးချနည်းက
07:57
is teleportation of information
from one location to another
from one location to another
146
465416
4659
အချက်အလက်တွေကို တစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့
အလိုအလျောက် ပို့ပေးခြင်းပါပဲ၊
အလိုအလျောက် ပို့ပေးခြင်းပါပဲ၊
08:02
without physically transmitting
the information.
the information.
147
470099
3042
အချက်အလက်တွေကို ရုပ်ပိုင်အရာ
ပို့ပေးရန်တောင် လိုမှာ မဟုတ်ပါ။
ပို့ပေးရန်တောင် လိုမှာ မဟုတ်ပါ။
08:05
Sounds like sci-fi, but it is possible,
148
473847
3429
သိပ္ပံဝတ္ထုနဲ့တူသလို ထင်ရပေမဲ့
ဖြစ်နိုင်ပါတယ်၊
ဖြစ်နိုင်ပါတယ်၊
08:09
because these fluid identities
of the quantum particles
of the quantum particles
149
477300
3719
ခုနက ကွမ်တမ်မှုန်တွေရဲ့ အရည်ဆိုင်ရာ
လက္ခဏာတွေဟာ
လက္ခဏာတွေဟာ
08:13
can get entangled across space and time
150
481043
3358
ငြိပါလျက် အာကာသနဲ့ အချိန်ကိုဖြတ်နိုင်စွမ်း
ရှိကြပုံဟာ
ရှိကြပုံဟာ
08:16
in such a way that when you change
something about one particle,
something about one particle,
151
484425
3610
ကျုပ်တို့က အမှုန်တစ်ခုအတွက်
တစ်ခုခု ပြောင်းလိုက်ပါက
တစ်ခုခု ပြောင်းလိုက်ပါက
08:20
it can impact the other,
152
488059
1456
အဲဒါက အခြားအမှုန်ကိုပါ
သက်ရောက်မှုရှိနေလို့
သက်ရောက်မှုရှိနေလို့
08:21
and that creates
a channel for teleportation.
a channel for teleportation.
153
489539
2658
တယ်လီရွှေ့မှုတွက် ချန်နယ်ကို
ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။
ဖန်တီးပေးနိုင်ပါတယ်။
08:25
It's already been demonstrated
in research labs
in research labs
154
493039
2609
အဲဒါကို ဓာတ်ခွဲခန်း စမ်းသပ်မှုတွေမှာ
လုပ်ပြနိုင်ခဲ့ပြီး
လုပ်ပြနိုင်ခဲ့ပြီး
08:27
and could be part
of a future quantum internet.
of a future quantum internet.
155
495672
2921
အဲဒါဟာ အနာဂတ် ကွမ်တမ်အင်တာနက်ရဲ့
အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာနိုင်တယ်။
အစိတ်အပိုင်း ဖြစ်လာနိုင်တယ်။
08:31
We don't have such a network as yet,
156
499219
3347
ကျုပ်တို့ဆီမှာ အဲဒီလို
ကွန်ရက်မျိုး မရှိသေးပါဘူး၊
ကွန်ရက်မျိုး မရှိသေးပါဘူး၊
08:34
but my team is working
on these possibilities,
on these possibilities,
157
502590
2904
ဒါပေမဲ့ ကျွန်မအဖွဲ့ဟာ
အဲဒီလို အလားအလာတွေကို စမ်းလုပ်နေပါတယ်။
အဲဒီလို အလားအလာတွေကို စမ်းလုပ်နေပါတယ်။
08:37
by simulating a quantum network
on a quantum computer.
on a quantum computer.
158
505518
3849
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာ ပေါ်မှ ကွမ်တမ်ကွန်ယက်ကို
စမ်းသုံးဖို့ ကြိုးစားနေတယ်။
စမ်းသုံးဖို့ ကြိုးစားနေတယ်။
08:42
So we have designed and implemented
some interesting new protocols
some interesting new protocols
159
510052
3998
ကျုပ်တို့ဟာ စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတဲ့
ပရိုတိုကော အသစ်တွေ ပြုစု ကျင့်သုံးနေကြရာ
ပရိုတိုကော အသစ်တွေ ပြုစု ကျင့်သုံးနေကြရာ
ကွန်ရက်ထဲက သုံးစွဲသူ
အမျိုးမျိုးအကြားမှာ တယ်လီပို့မှုတွေနဲ့
အမျိုးမျိုးအကြားမှာ တယ်လီပို့မှုတွေနဲ့
08:46
such as teleportation
among different users in the network
among different users in the network
160
514074
5682
08:51
and efficient data transmission
161
519780
2222
ထိရောက်တဲ့ ဒေတာလွှဲပြောင်းမှုတို့
လုံခြုံစွာ မဲပေးမှုတို့ကို စမ်းနေကြပါတယ်။
08:54
and even secure voting.
162
522026
1603
ဒီတော့ ကျွန်မလို ကွမ်တမ်ရူပဗေဒ ပညာရှင်
အတွက် ပျော်စရာတွေအများကြီးပါပဲ။
အတွက် ပျော်စရာတွေအများကြီးပါပဲ။
08:56
So it's a lot of fun for me,
being a quantum physicist.
being a quantum physicist.
163
524502
2879
08:59
I highly recommend it.
164
527405
1493
ခင်ဗျားတို့ကိုပါ အထူး အကြံပေးချင်ပါတယ်။
09:00
(Laughter)
165
528922
1958
(ရယ်သံများ)
09:02
We get to be explorers
in a quantum wonderland.
in a quantum wonderland.
166
530904
2881
ကျုပ်တို့ဟာ ကွမ်တမ် အံ့ဖွယ်ကမ္ဘာကြီးထဲမှာ
စူးစမ်းလေ့လာကြရပါမယ်။
စူးစမ်းလေ့လာကြရပါမယ်။
09:05
Who knows what applications
we will discover next.
we will discover next.
167
533809
2884
ကျုပ်တို့ ရှေ့ဆက်ပြီး ဘယ်အပလီကေးရှင်း
တွေ တွေ့ကြမှာကို မသိနိုင်ပါ။
တွေ တွေ့ကြမှာကို မသိနိုင်ပါ။
09:09
We must tread carefully and responsibly
168
537222
2825
ကျုပ်တို့က ကျုပ်တို့ရဲ့ ကွမ်တမ် အနာဂတ်ကို
တည်ဆောက်ရာတွင်
တည်ဆောက်ရာတွင်
09:12
as we build our quantum future.
169
540071
1936
ကျုပ်တို့ဟာ သိပ်ကို ဂရုစိုက်ပြီး
တာဝန်ကို သိရန် လိုပါတယ်။
တာဝန်ကို သိရန် လိုပါတယ်။
09:14
And for me, personally,
170
542809
1798
ကျွန်မ ကိုယ်တိုင်အနေနဲ့
09:16
I don't see quantum physics as a tool
just to build quantum computers.
just to build quantum computers.
171
544631
5469
ကွမ်တမ်ရူပဗေဒကို ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာတွေ
ထုတ်လုပ်ရေး ကိရိယာလို မမြင်ပါဘူး။
ထုတ်လုပ်ရေး ကိရိယာလို မမြင်ပါဘူး။
09:22
I see quantum computers as a way
for us to probe the mysteries of nature
for us to probe the mysteries of nature
172
550124
5134
ကွမ်တမ်ကွန်ပျူတာတွေဟာဖြင့် အနာဂတ်ရဲ့
လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ဖေါ်ထုတ်ရန်နဲ့
လျှို့ဝှက်ချက်တွေကို ဖေါ်ထုတ်ရန်နဲ့
09:27
and reveal more about this hidden world
outside of our experiences.
outside of our experiences.
173
555282
3912
ကျုပ်တို့ မသိကြရသေးတဲ့ အပြင်မှာ ရှိနေတဲ့
ကမ္ဘာကြီးကို ပိုဖေါ်ထုတ်ရန် နည်းလမ်းပါ။
ကမ္ဘာကြီးကို ပိုဖေါ်ထုတ်ရန် နည်းလမ်းပါ။
09:31
How amazing that we humans,
174
559218
2102
ကျုပ်တို့ လူသားတွေဟာ စကြာဝဌာကို
09:33
with our relatively limited
access to the universe,
access to the universe,
175
561344
2992
စူးစမ်းရာမှာ ကန်သတ်ချက်တွေ ရှိနေတာတောင်
ကျုပ်တို့ရဲ့ စိတ်ကူးနဲ့ ထိုးဖောက်
ဉာဏ်ကို သုံးပြီး
ဉာဏ်ကို သုံးပြီး
09:36
can still see far beyond our horizons
176
564360
2634
မိုးကုပ်စက်ဝိုင်း ကျော်ပြီး ကြည့်နိုင်
စွမ်း ရှိကြတာ အံ့အားသင့်စရာကြီးပါ။
စွမ်း ရှိကြတာ အံ့အားသင့်စရာကြီးပါ။
09:39
just using our imagination
and our ingenuity.
and our ingenuity.
177
567018
2580
ဒီနေရာမှာ စကြာဝဌာကလည်း
ကျုပ်တို့ကို ၎င်းရဲ့ မယုံနိုင်စရာတွေ
ကျုပ်တို့ကို ၎င်းရဲ့ မယုံနိုင်စရာတွေ
09:42
And the universe rewards us
178
570211
2317
09:44
by showing us how incredibly
interesting and surprising it is.
interesting and surprising it is.
179
572552
3928
စိတ်ဝင်စားစရာတွေကို ဖွင့်ပြခြင်းဖြင့်
ကျုပ်တို့ ဆုချီးမြှင့်ပေးပါတယ်။
ကျုပ်တို့ ဆုချီးမြှင့်ပေးပါတယ်။
09:49
The future is fundamentally uncertain,
180
577171
3376
အနာဂတ်ဟာ လုံးဝကို မရေရာပေမဲ့
09:52
and to me, that is certainly exciting.
181
580571
3179
အဲဒီအချက်က ကျွန်မအတွက်
စိတ်လှုပ်ရှားစရာကြီးပါ။
စိတ်လှုပ်ရှားစရာကြီးပါ။
09:56
Thank you.
182
584344
1151
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
09:57
(Applause)
183
585519
6107
(လက်ခုပ်သံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Shohini Ghose - Quantum physicist, equity advocateShohini Ghose explores the strange quantum world of atoms and photons to understand the fundamental laws of the universe and harness them for quantum computing and communication -- and works to make science accessible and inclusive for people of all genders and backgrounds.
Why you should listen
As Shohini Ghose writes: "I've always wanted to be an explorer. As a girl I was inspired by Rakesh Sharma, the first Indian to go to space. I haven't made it to space yet, but I did become an explorer of a strange and exciting new world -- the quantum world of microscopic particles such as electrons and photons. I'm a theoretical physicist who examines how the laws of quantum physics can be harnessed to transform computation and communication. My colleagues and I made the first-ever observations of cesium atoms that demonstrated a connection between chaos theory and quantum entanglement.
"The activist in me questions why only three women have ever won the Nobel Prize in physics. I am passionate about addressing gender issues in science and recently founded the Laurier Centre for Women in Science, the first centre of its kind in Canada. I also work to create a vibrant and inclusive physics community in Canada as the vice president of the Canadian Association of Physicists. I love teaching and have co-authored Canada's largest selling introductory astronomy textbook."
Shohini Ghose | Speaker | TED.com