ABOUT THE SPEAKER

Erika Hamden - Astrophysicist
TED Fellow Erika Hamden builds telescopes, with a focus on the ultraviolet, and develops sensor technology to make telescopes more efficient.

Why you should listen

Dr. Erika Hamden is a professor of astrophysics at the University of Arizona. Her observational focus is on measuring and mapping diffuse hydrogen around galaxies and within star forming regions in our own galaxy. Her current projects include FIREBall, a UV balloon-borne telescope; KCRM, a spectrograph for the Keck telescope; and Hyperion, a UV space telescope she is currently developing. Her work is driven by a desire to know and understand more about the universe around us.

Hamden received a bachelor's from Harvard in 2006 and a PhD from Columbia in 2014, both in astrophysics. She has held an NSF Astronomy and Astrophysics Postdoctoral Fellow and the R.A. and G.B. Millikan Prize Postdoctoral Fellow in Experimental Physics at the Caltech. She was awarded a Nancy Grace Roman Technology Fellowship for her detector work in 2016. She worked as a chef for a year before beginning grad school and has a serious yoga practice.

More profile about the speaker
Erika Hamden | Speaker | TED.com

TED2019

Erika Hamden: What it takes to launch a telescope

Erika Hamden: အဝေးကြည့် မှန်ပြောင်းတစ်ခု လွှတ်တင်ဖို့ ဘာတွေ လိုအပ်သလဲ။

Filmed: 2019-04-15

Readability: 3.7

1,678,684 views

TED ဝိုင်းတော်သားနဲ့ နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင် Erika Hamden ဟာ အာကာသရဲ့အစွန်းက ဧရာမပူဖောင်းကြီးမှာ ချိတ်ဆွဲထားတဲ့ FIREBall တည်ဆောက်ရေး အသင်းကို ဦးဆောင်ပြီး ကြယ်တွေ ဖန်တီးဖြစ်ပေါ်ပုံအကြောင်း သဲလွန်စတွေကို ရှာဖွေပါတယ်။ သူဟာ ကျွန်ုပ်တို့ကို ရိုလာကိုစတာ တစ်ခုအတွင်း ခေါ်ဆောင်သွားပါတယ်၊ စိတ်ကူးတစ်ခုကနေ အဝေးကြည့မှန်ပြောင်းကို ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းထဲကို ထည့်သွင်းဖို့ ခရီးရှည်တစ်ခုပါ။ နောက်ပြီး အသိပညာရဲ့ကန့်သတ်ချက်တွေကို တွန်းပို့တဲ့အခါ မအောင်မြင်မှုဆိုတာ ရှောင်လွှဲမရနိုင်ပုံကို ပြသထားပါတယ်။

Erika Hamden - Astrophysicist
TED Fellow Erika Hamden builds telescopes, with a focus on the ultraviolet, and develops sensor technology to make telescopes more efficient. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13

I'm an astronomer who builds telescopes.

0

1070

2721

ကျွန်မက အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းဆောက်တဲ့
နက္ခတ္တဗေဒပညာရှင်ပါ။

00:16

I build telescopes because,
number one, they are awesome.

1

4563

3961

အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းတွေဆောက်တာက
နံပါတ်တစ် အံသြဖွယ်ဖြစ်လို့ပါ။

00:21

But number two,

2

9281

2049

ဒါပေမဲ့ နံပါတ်နှစ်ကတော့

00:23

I believe if you want to discover
a new thing about the universe,

3

11354

3708

စကြာဝဠာနဲ့ပတ်သက်သက်ပြီး အသစ်တစ်ခု
ရှာဖွေချင်တယ်ဆိုရင် စကြာဝဠာကို

00:27

you have to look at the universe

4

15086

1532

နည်းလမ်းသစ်တစ်ခုနဲ့ ကြည့်ဖို့

00:28

in a new way.

5

16642

1228

လိုတယ်လို့ ယုံကြည်တယ်။

00:30

New technologies in astronomy --

6

18378

1849

နက္ခတ္တဗေဒက နည်းပညာသစ်တွေဟာ

00:32

things like lenses, photographic plates,

7

20251

3598

မှန်ဘီလူးတွေ၊ ဓာတ်ပုံ ပလိပ်ပြားတွေ

00:35

all the way up to space telescopes --

8

23873

2415

အာကာသ အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းအထိလို
အရာတွေ တစ်ခုစီဟာ

00:38

each gave us new ways to see the universe

9

26312

3092

စကြာဝဠာကို မြင်ဖို့ နည်းလမ်းသစ်တွေပေးပြီး

00:41

and directly led to a new understanding

10

29428

2705

ဒီအထဲက ကျွန်မတို့ရဲ့နေရာကို သိမြင်
နားလည်မှု အသစ်တစ်ခုဆီ

00:44

of our place in it.

11

32157

1150

တိုက်ရိုက် ဦးတည်စေပါတယ်။

00:46

But those discoveries come with a cost.

12

34663

2375

ဒါပေမဲ့ ဒီရှာဖွေတွေ့ရှိမှုတွေဟာ
ကုန်ကျမှုရှိတယ်။

00:49

It took thousands of people and 44 years

13

37450

3641

စိတ်ကူးတစ်ခုကနေ Hubble Space Telescope ကို

00:53

to get the Hubble Space Telescope
from an idea into orbit.

14

41115

3809

ဂြိုဟ်ပတ်လမ်းထဲကိုရောက်ဖို့
ထောင်ချီတဲ့လူတွေနဲ့ ၄၄ နှစ်ကြာခဲ့တယ်။

00:57

It takes time,

15

45380

1523

အချိန်ယူရပါတယ်။

00:58

it takes a tolerance for failure,

16

46927

1818

ကျရှုံးမှုအတွက် သည်းခံမှုလိုပါတယ်။

01:00

it takes individual people

17

48769

1938

တစ်ဦးချင်းစီဟာ နေ့တိုင်း

01:02

choosing every day not to give up.

18

50731

2770

လက်မလျှော့ဖို့ ရွေးချယ်တာလိုတယ်။

01:06

I know how hard that choice is
because I live it.

19

54247

2949

ဒါနဲ့ရှင်သန်တော့ ဒီရွေးချယ်မှုက
ဘယ်လိုခက်ခဲတာ ကျွန်မသိတယ်။

01:09

The reality of my job is that I fail
almost all the time and still keep going,

20

57220

6058

ကျွန်မအလုပ်ရဲ့ ဒိဌအဖြစ်က ကျွန်မဟာ တစ်ချိန်
လုံးနီးပါး ကျရှုံးနေပြီးဆက်သွားနေတာပါ၊

01:15

because that's how telescopes get built.

21

63302

2382

အကြောင်းက ဒါ အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်း
ဆောက်ခဲ့ပုံပါ။

01:18

The telescope I helped build is called

22

66754

1839

ကူဆောက်ခဲ့တဲ့
မှန်ပြောင်းကို ခေါ်တာက

01:20

the faint intergalactic-medium
red-shifted emission balloon,

23

68617

5256

the faint intergalactic-medium
red-shifted emission balloon ပါ။

01:25

which is a mouthful,

24

73897

1619

ခေါ်ရတာ ထောင့်တော့

01:27

so we call it "FIREBall."

25

75540

1355

FIREBall လို့ ခေါ်လိုက်တယ်။

01:28

And don't worry, it is not going
to explode at the end of this story.

26

76919

3759

မပူပါနဲ့၊ ဒါက ဇာတ်လမ်းအဆုံးမှာ
ပေါက်ကွဲမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

01:34

I've been working on FIREBall
for more than 10 years

27

82137

2511

FIREBall မှာ ကျွန်မလုပ်နေတာ
ဆယ်နှစ်ကျော်နေပြီး

01:36

and now lead the team
of incredible people who built it.

28

84672

3437

အခု ဒါကိုတည်ဆောက်တဲ့ မယုံနိုင်စရာ
လူတွေရဲ့အဖွဲ့ကို ဦးဆောင်ပါတယ်။

01:40

FIREBall is designed to observe
some of the faintest structures known:

29

88481

4390

FIREBall ဟာ သိထားတဲ့ အမှိန်ဆုံး
ဖွဲစည်းမှုတွေကို လေ့လာဖို့ ပုံစံထုတ်တာပါ။

01:44

huge clouds of hydrogen gas.

30

92895

2880

ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့ရဲ့တိမ်ထုကြီးတွေပါ။

01:48

These clouds are giant.

31

96435

1299

ဒီတိမ်ထု တွေဟာ ကြီးမားတယ်။

01:49

They are even bigger than
whatever you're thinking of.

32

97758

2538

သင်တွေးကြည့်နေတာ မှန်သမျှထက်ကို
ပိုတောင်ကြီးမားပါတယ်။

01:52

They are huge,

33

100320

1185

ဧရာမကြီးတွေပါ၊

01:53

huge clouds of hydrogen that we think
flow into and out of galaxies.

34

101529

3320

ဂလက်ဆီတွေကို စီးဝင်၊စီးထွက်တယ်
ထင်နေတဲ့ ဟိုက်ဒရိုဂျင်တိမ်ထုကြီးတွေပါ

01:57

I work on FIREBall

35

105521

1848

FIREBall မှာ လုပ်ကိုင်တဲ့အကြောင်းက

01:59

because what I really want
is to take our view of the universe

36

107393

3184

ကျွန်မ တကယ်လိုချင်တာက
ကြယ်တွေဆီက အလင်းတစ်ခုတည်းကနေ

02:02

from one with just light from stars

37

110601

3164

တည်ရှိနေတဲ့အက်တမ်းတိုင်းကို မြင်ပြီး

02:05

to one where we can see and measure
every atom that exists.

38

113789

5368

တိုင်းတာနိုင်တဲ့နေရာက တစ်ခုအထိ
စကြာဝဠာရဲ့ မြင်ကွင်းကို ရိုက်ယူဖို့ပါ။

02:11

That's all that I want to do.

39

119711

1481

ကျွန်မလုပ်ချင်တာ ဒါပဲလေ။

02:13

(Laughter)

40

121216

1992

(ရယ်သံများ)

02:15

But observing at least some of those atoms

41

123232

2210

ဒါပေမဲ့ အနည်းဆုံး ဒီအက်မ်
တစ်ချို့ကို လေ့လာတာဟာ

02:17

is crucial to our understanding
of why galaxies look the way they do.

42

125466

3771

ဘာကြောင့် ဂလက်ဆီတွေ ဒီလိုပုံပေါက်နေတာကို
သိမြင်နားလည်မှုအတွက် အရေးပါပါတယ်။

02:21

I want to know

43

129261

1342

ဂလက်ဆီတစ်ခုထဲကို

02:22

how that hydrogen gas
gets into a galaxy and creates a star.

44

130627

3988

ဟိုက်ဒရိုဂျင်ဓာတ်ငွေ့ ဝင်ပြီး
ကြယ်တစ်ခုဖြစ်တည်ပုံကိုကျွန်မသိချင်တယ်။

02:27

My work on FIREBall started in 2008,

45

135909

2607

FIREBall မှာ ကျွန်အလုပ်က
၂၀၀၈ မှာ စတင်ခဲ့တယ်။

02:30

working not on the telescope
but on the light sensor,

46

138540

2898

အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းမှာမဟုတ်ပဲ
အလင်းအာရုံခံမှာပါ။

02:33

which is the heart of any telescope.

47

141462

2079

ဒါက အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းရဲ့ အချက်အချာပါ။

02:36

This new sensor was being developed
by a team that I joined

48

144153

2786

အာရုံခံအသစ်က NASA ရဲ့
Jet Propulsion Laboratory မှာ

02:38

at NASA's Jet Propulsion Laboratory.

49

146963

1904

ကျွန်မ ပါဝင်တဲ့အဖွဲ့က တီထွင်နေခဲ့တာပါ။

02:41

And our goal was to prove
that this sensor would work really well

50

149710

4156

ကျွန်မတို့ပန်းတိုင်က ဒီအာရုံခံဟာ
ဒီဟိုဒရိုဂျင်ဓာတ်ငွေကို ထောက်လှမ်းဖို့

02:45

to detect that hydrogen gas.

51

153890

1760

တကယ်အလုပ်ဖြစ်မယ်ဆိုတာ သက်သေပြဖို့ပါ။

02:48

In my work on this,

52

156618

1373

ဒါနဲ့ပတ်သက်တဲ့ အလုပ်မှာ

02:50

I destroyed several very,
very, very expensive sensors

53

158015

6996

ကျွန်မသုံးနေတဲ့ စက်ဟာ ကျွန်မတို့ထည့်တဲ့
လျှပ်စစ်မှန်သမျှကို တိုအောင်လုပ်ပေးတဲ့

02:57

before realizing that
the machine I was using

54

165035

2107

ပလပ်စမာတစ်ခု
ဖန်တီးပေးတာ မသိခင်မှာ

02:59

created a plasma that shorted out
anything electrical that we put in it.

55

167166

3802

အင်မတန် စျေးကြီးတဲ့ အာရုံခံအများအပြားကို
ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့တယ်။

03:03

We used a different machine,
there were other challenges,

56

171414

2769

မတူတဲ့စက်တစ်ခု သုံးခဲ့တယ်၊
အခြားစိန်ခေါ်မှုတွေရှိခဲ့ပြီး

03:06

and it took years to get it right.

57

174207

1977

အမှန်ရောက်ဖို့ နှစ်ချီကြာခဲ့တယ်။

03:08

But when that first sensor worked,

58

176208

2644

ဒါပေမဲ့ ပထမဆုံး အာရုံခံ
အလုပ်ဖြစ်တဲ့အခါမှာတော့

03:10

it was glorious.

59

178876

2198

ဂုဏ်ဝင့်ဖွယ်ရာပေါ့။

03:13

And our sensors are now 10 times better
than the previous state of the art

60

181098

3907

အခုဆို ကျွန်မတို့အာရုံခံတွေဟာ အရင်က
ခေတ်အမီဆုံးတွေထက် ဆယ်ဆပိုကောင်းပြီး

03:17

and are getting put into
all kinds of new telescopes.

61

185029

2948

အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်း အသစ်မျိုးစုံ
ထည့်ထားလို့ရနေပါတယ်။

03:20

Our sensors will give us a new way
to see the universe and our place in it.

62

188001

4898

အာရုံခံတွေဟာ စကြာဝဠာရဲ့ဒီအထဲက ကျွန်မတို့
နေရာကိုမြင်ဖို့ နည်းလမ်းသစ်တစ်ခုပေးမယ်။

03:26

So, sensors done,

63

194035

2085

ဒီတော့ အာရုံခံတွေကတော့ ပြီးပြီ၊

03:28

time to build a telescope.

64

196144

1326

မှန်ပြောင်း ဆောက်ဖို့အချိန်

03:29

And FIREBall is weird
as far as telescopes go,

65

197494

3614

အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းတွေ ရောက်သလောက်
FIREBall က ထူးဆန်းတာက

03:33

because it's not in space,
and it's not on the ground.

66

201132

2992

၎င်းဟာ အာကာသမှာမဟုတ်၊
မြေပြင်မှာလည်း မဟုတ်လို့ပါ။

03:36

Instead, it hangs on a cable
from a giant balloon

67

204148

3488

ဒီအစား ဧရာမ ပူဖောင်းကြီးက
သံနန်းကြိုးတစ်ခုမှာ ချိတ်ထားပြီး

03:39

and observes for one night only

68

207660

3025

အာကာသရဲ့အစွန်းက အထက်လေထုထဲက

03:42

from 130,000 feet in the stratosphere,

69

210709

2759

ပေ ၁၃၀၀၀၀ ကနေ တစ်ညတာအတွက်ပဲ

03:45

at the very edge of space.

70

213492

2767

ကြည့်ရှုတာပါ။

03:48

This is partly because the edge of space
is much cheaper than actual space.

71

216283

4876

တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းက အာကာသအစွန်းက
အာကာသအစစ်ထက် အတော် စျေးပိုပေါလို့ပါ။

03:53

(Laughter)

72

221183

1244

(ရယ်သံများ)

03:54

So building it, of course, more failures:

73

222451

3616

ဒီတော့ တကယ်တမ်း ဒါကိုတည်ဆောက်တာဟာ
ကျရှုံးမှုပိုများတယ်၊

03:58

mirrors that failed,

74

226908

1169

ပျက်သွားတဲ့ မှန်တွေ၊

04:00

scratched mirrors that had to be remade;

75

228101

1953

ပြန်လုပ်ဖို့လိုတဲ့ ခြစ်ရာနဲ့ မှန်တွေ၊

04:02

cooling system failures,

76

230666

1271

အအေးစနစ် ပျက်ယွင်းမှုတွေ၊

04:03

an entire system that had to be remade;

77

231961

2167

ပြန်လုပ်ဖို့လိုတဲ့ စနစ်တစ်ခုလုံး

04:06

calibration failures, we ran tests
again and again and again and again;

78

234731

6097

စံချိန်ကိုက်တာ ပျက်တာတွေ၊
စမ်းသပ်မှုတွေ အထပ်ထပ်ကို လုပ်ခဲ့တာပါ။

04:12

failures when you literally
least expect them:

79

240852

2414

တကယ့် မမျှော်လင့်ဆုံးအချိန်မှာ
ပျက်ယွင်းမှုတွေပါ။

04:15

we had an adorable but super angry
baby falcon that landed

80

243290

3906

တစ်နေ့ ရောင်စဉ်ဖမ်းကိရိယာ တိုင်ကီမှာ
ချစ်စရာကောင်းပေမဲ့ အင်မတန် စိတ်တိုတဲ့

04:19

on our spectrograph tank one day.

81

247220

1900

သိမ်းငှက်ပေါက် တစ်ကောင်လာနားတယ်။

04:21

(Laughter)

82

249144

1029

(ရယ်သံများ)

04:22

Although to be fair,
this was the greatest day

83

250197

2190

အသင့်အတင့်ဆိုပေမဲ့
ဒီပရောဂျက်သမိုင်းမှာ

04:24

in the history of this project.

84

252411

1592

ဒါက အကြီးကျယ်ဆုံးနေ့ပါ။

04:26

(Laughter)

85

254027

1183

(ရယ်သံများ)

04:27

I really loved that falcon.

86

255234

2266

ကျွန်မ ဒီသိမ်းငှက်ကို တကယ်
သဘောကျခဲ့တယ်။

04:30

But falcon damage fixed, we got it built

87

258209

3152

ဒါပေမဲ့ သိမ်းငှက်က ပြင်ထားတာကို
ဖျက်ဆီးတယ်၊ သြဂုတ်လ ၂၀၁၇

04:33

for an August 2017 launch attempt --

88

261385

2225

လွှတ်တင်တာ ကြိုးပမ်းမှုတစ်ခုအတွက်
ဆောက်ခဲ့တာလေ၊

04:35

and then failed to launch,

89

263634

2130

ဒီနောက် မလွှတ်တင်ဖြစ်ခဲ့တာက

04:37

due to six weeks of continuous rain
in the New Mexico desert.

90

265788

4780

မက္ကဆီကို ကန္တာရမှာ ခြောက်ပတ်
ဆက်တိုက် မိုးရွာလို့ပါ။

04:42

(Laughter)

91

270592

2528

(ရယ်သံများ

04:45

Our spirits dampened, we showed up again,

92

273144

1964

စိတ်ဓာတ်တွေ လျော့သွားပြီး
ပြန် ရောက်လာတယ်။

04:47

August 2018, year 10.

93

275132

2603

သြဂုတ်လ ၂၀၁၈၊ နှစ် ၁၀ ပါ။

04:50

And on the morning of September 22nd,

94

278247

3040

စက်တင်ဘာလ ၂၂ ရက် မနက်မှာ

04:56

we finally got the telescope launched.

95

284611

2435

နောက်ဆုံးတော့ အဝေးကြည့်မှန်ပြောင်းကို
လွတ်တင်ခဲ့တယ်။

04:59

(Applause)

96

287501

4713

(လက်ခုပ်သံများ)

05:04

I have put so much of myself --
my whole life -- into this project,

97

292238

4722

ကျွန်မကိုယ်တိုင်၊ ကျွန်မဘဝတစ်ခုလုံးကို
ဒီပရောဂျက်မှာ ထည့်ထားတာပါ၊

05:08

and I, like, still can't believe
that that happened.

98

296984

2949

ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကို မယုံနိုင်သေးသလိုပဲ။

05:12

And I have this picture that's taken
right around sunset on that day

99

300663

3717

အဲဒီနေ့ နေဝင်ချိန်လောက်မှာ ရိုက်ယူခဲ့တဲ့

05:16

of our balloon,

100

304404

2754

ကျွန်မတို့ ပူဖောင်းရဲ့ပုံ ရှိပါတယ်။ ဒီကနေ

05:19

FIREBall hanging from it,

101

307182

1197

FIREBall ကို ချိိတ်ထားတယ်

05:20

and the nearly full moon.

102

308383

1638

လပြည်လုလုပါ။

05:22

And I love this picture.

103

310045

1245

ကျွန်မ ဒီပုံကို သဘောကျတယ်၊

05:23

God, I love it.

104

311314

2206

အိုး၊ ချစ်လိုက်တာ။

05:27

But I look at it,

105

315092

1152

ဒါပေမဲ့ ကြည်လိုက်ပါ၊

05:28

and it makes me want to cry,

106

316268

1430

ကျွန်မကို ငိုချင်အောင်လုပ်တယ်။

05:30

because when fully inflated,
these balloons are spherical,

107

318751

4262

အကြောင်းက လေအပြည့်ဖြည့်ပြီးတဲ့အခါ
ဒီပူဖောင်းတွေက လုံးဝန်းတယ်၊

05:35

and this one isn't.

108

323037

1516

ဒါကျတော့ မဟုတ်ဘူး။

05:36

It's shaped like a teardrop.

109

324577

1976

မျက်ရည်စက်ပုံပေါက်နေတယ်။

05:38

And that's because there is a hole in it.

110

326577

3325

အကြောင်းက အထဲမှာ အပေါက်ရှိလို့ပါ။

05:43

Sometimes balloons fail, too.

111

331104

2029

တစ်ခါတစ်လေ ပူဖောင်းတွေလည်း
ပျက်တာပဲလေ။

05:45

FIREBall crash-landed
in the New Mexico desert,

112

333856

2352

FIREBall ဟာ မက္ကဆီကို
ကန္တာရထဲမှာပျက်ကျခဲ့တယ်။

05:48

and we didn't get the data that we wanted.

113

336232

2305

ကျွန်မတို့ လိုချင်တဲ့ ဒေတာ မရခဲ့ဘူး။

05:50

And at the end of that day,
I thought to myself,

114

338561

3937

အဆုံးမှာတော့
ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် တွေးမိတာက

05:54

"Why am I doing this?"

115

342522

1650

" ငါ ဘာကြောင့် ဒါကိုလုပ်နေတာလဲ။"

05:57

And I've thought a lot
about why since that day.

116

345545

3014

ဘာကြောင့်ဆိုတာကို အဲဒီနေ့ကတည်းက
အများကြီးတွေးခဲ့တယ်။

06:01

And I've realized that all of my work
has been full of things

117

349202

4432

ကျွန်မ သဘောပေါက်ခဲ့တာက
ကျွန်မရဲ့အလုပ်အားလုံးဟာ

06:05

that break and fail,

118

353658

1482

ပျက်တာ၊ ကျရှုံးတာ၊

06:07

that we don't understand and they fail,

119

355164

2555

ကျွန်မတို့ နားမလည်တာ၊
၎င်းတို့ ပျက်ယွင်းတာ၊၊

06:09

that we just get wrong the first time,

120

357743

2258

ပထမဆုံးအကြိမ်မှာ မှားယွင်းးတော့
ပျက်ယွင်းသွားတာ၊

06:12

and so they fail.

121

360025

1463

စတာတွေ ပြည့်နေတယ်ဆိုတာပါ။

06:13

I think about the thousands
of people who built Hubble

122

361512

2573

Hubble ကိုဆောက်တဲ့ ထောင်ချီတဲ့
လူတွေနဲ့ တောင့်ခံခဲ့ရတဲ့

06:16

and how many failures they endured.

123

364109

1953

ကျရှုံးမှု အကြိမ်အရေအတွက်ကိုတွေးမိတယ်။

06:18

There were countless failures,
heartbreaking failures,

124

366086

3133

ဒါက အာကာသထဲမှာ ရှိနေစဉ်မှာတောင်
မရေတွက်နိုင်တဲ့ ကျရှုံးမှုတွေ၊

06:21

even when it was in space.

125

369243

1682

ကြေကွဲဖွယ် ကျရှုံးမှုတွေရှိခဲ့တယ်။

06:22

And none of those failures
were a reason for them to give up.

126

370949

3567

ဒီကျရှုံးမှုတစ်ခုကမှ သူတို့အတွက်
လက်လျှောဖို့ မကြောင်းမဖြစ်ခဲ့ဘူး။

06:27

I think about why I love my job.

127

375541

1547

ဘာလို့ အလုပ်ကိုချစ်လဲ တွေးတယ်။

06:29

I want to know what
is happening in the universe.

128

377112

2427

စကြာဝဠာမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာကို
ကျွန်မ သိချင်တယ်။

06:31

You all want to know
what's happening in the universe, too.

129

379563

2796

စကြာဝဠာမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာကို
သင်တို့အားလုံးလည်း သိချင်ကြတယ်။

06:34

I want to know what's going on
with that hydrogen.

130

382383

2334

ဒီဟိုက်ဒရိုဂျင်နဲ့ ဆက်ဖြစ်နေတာ
ကျွန်မ သိချင်တယ်။

06:37

And so I've realized
that discovery is mostly a process

131

385891

3479

ဒါနဲ့ သဘောပေါက်လိုက်တာက အများအားဖြင့်
ရှာဖွေတွေ့ရှိမှုဟာ အလုပ်မဖြစ်တာတွေ

06:41

of finding things that don't work,

132

389394

1839

ရှာဖွေခြင်းရဲ့ ဖြစ်စဉ်တစ်ခုဖြစ်ပြီး

06:43

and failure is inevitable when
you're pushing the limits of knowledge.

133

391257

3743

အသိပညာရဲ့ကန့်သတ်ချက်တွေကို တွန်းပို့
တဲ့အခါ ကျရှုံးမှုဟာ ရှောင်လွှဲမရနိုင်တာပါ။

06:47

And that's what I want to do.

134

395024

1606

ကျွန်မလုပ်ချင်တာ ဒါပါ။

06:49

So I'm choosing to keep going.

135

397010

2447

ဒီတော့ ဆက်သွားဖို့ ကျွန်မ ရွေးချယ်နေတယ်။

06:51

And our team is going to do

136

399960

1682

ကျွန်မတို့အသင်းဟာ ကျွန်မတို့အရင်က

06:53

what everyone who has ever
built anything before us has done:

137

401666

4183

လူတိုင်း တည်ဆောက်ခဲ့ဖူးတာကို
ဆောက်မှာမဟုတ်ဘူး။

06:57

we're going to try again,

138

405873

1236

၂၀၂၀ မှာ ကျွန်မတို့

06:59

in 2020.

139

407133

1180

ထပ်ကြိုးစားဦးမှာပါ။

07:00

And it might feel like a failure today --
and it really does --

140

408648

4955

ဒီနေ့ ကျရှုံးမှုတစ်ခုလို ခံစားရလောက်ပေမဲ့
တကယ်ကို ခံစားရပါတယ်

07:05

but it's only going to stay a failure

141

413627

2281

ကျွန်မလက်လျှော့လိုက်ရင်တော့

07:07

if I give up.

142

415932

1606

ကျရှုံးမှုတစ်ခု ဆက်ရှိနေရုံပါ။

07:09

Thank you very much.

143

417562

1228

ကျေးဇူးအများကြီးတင်ပါတယ်။

07:10

(Applause)

144

418814

6279

(လက်ခုပ်သံများ)

Translated by sann tint
Reviewed by Myo Aung

ABOUT THE SPEAKER

Erika Hamden - Astrophysicist
TED Fellow Erika Hamden builds telescopes, with a focus on the ultraviolet, and develops sensor technology to make telescopes more efficient.

Why you should listen

Dr. Erika Hamden is a professor of astrophysics at the University of Arizona. Her observational focus is on measuring and mapping diffuse hydrogen around galaxies and within star forming regions in our own galaxy. Her current projects include FIREBall, a UV balloon-borne telescope; KCRM, a spectrograph for the Keck telescope; and Hyperion, a UV space telescope she is currently developing. Her work is driven by a desire to know and understand more about the universe around us.

Hamden received a bachelor's from Harvard in 2006 and a PhD from Columbia in 2014, both in astrophysics. She has held an NSF Astronomy and Astrophysics Postdoctoral Fellow and the R.A. and G.B. Millikan Prize Postdoctoral Fellow in Experimental Physics at the Caltech. She was awarded a Nancy Grace Roman Technology Fellowship for her detector work in 2016. She worked as a chef for a year before beginning grad school and has a serious yoga practice.

More profile about the speaker
Erika Hamden | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Erika Hamden: အဝေးကြည့် မှန်ပြောင်းတစ်ခု လွှတ်တင်ဖို့ ဘာတွေ လိုအပ်သလဲ။ | TED Talk | TED.com