TED2019
Erika Hamden: What it takes to launch a telescope
Ерика Хамден: Што е потребно да се лансира телескоп
Filmed:
Readability: 3.7
1,678,684 views
Пријателот на TED и астроном, Ерика Хамден, го води тимот кој го гради „Фајербол“, телескоп кој виси од огромен балон на самиот раб од вселената и бара индиции за тоа како се создадени ѕвездите. Таа не’ води низ бурното, 10-годишно патување за тоа како идејата за телескопот да се претвори во реалност и покажува како неуспехот е неизбежен кога се поместуваат границите на знаењето.
Erika Hamden - Astrophysicist
TED Fellow Erika Hamden builds telescopes, with a focus on the ultraviolet, and develops sensor technology to make telescopes more efficient. Full bio
TED Fellow Erika Hamden builds telescopes, with a focus on the ultraviolet, and develops sensor technology to make telescopes more efficient. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I'm an astronomer who builds telescopes.
0
1070
2721
Јас сум астроном кој гради телескопи.
00:16
I build telescopes because,
number one, they are awesome.
number one, they are awesome.
1
4563
3961
Градам телескопи затоа што,
под број еден - тие се неверојатни.
под број еден - тие се неверојатни.
00:21
But number two,
2
9281
2049
Но, под број два
00:23
I believe if you want to discover
a new thing about the universe,
a new thing about the universe,
3
11354
3708
- верувам дека ако сакате да откриете
нешто ново за универзумот,
нешто ново за универзумот,
00:27
you have to look at the universe
4
15086
1532
мора да го гледате универзумот
00:28
in a new way.
5
16642
1228
од друг агол.
00:30
New technologies in astronomy --
6
18378
1849
Новите технологии во астрономијата -
00:32
things like lenses, photographic plates,
7
20251
3598
леќи, фотографски плочи,
00:35
all the way up to space telescopes --
8
23873
2415
па сѐ до вселенски телескопи -
00:38
each gave us new ways to see the universe
9
26312
3092
ни овозможија нови начини
за набљудување на универзумот
за набљудување на универзумот
00:41
and directly led to a new understanding
10
29428
2705
и директно доведоа до ново поимање
00:44
of our place in it.
11
32157
1150
на нашето место во него.
00:46
But those discoveries come with a cost.
12
34663
2375
Но тие пронајдоци имаат своја цена.
00:49
It took thousands of people and 44 years
13
37450
3641
Потребни беа илјадници луѓе и 44 години
00:53
to get the Hubble Space Telescope
from an idea into orbit.
from an idea into orbit.
14
41115
3809
за идејата за вселенскиот телескоп Хабл
да стане реалност.
да стане реалност.
00:57
It takes time,
15
45380
1523
Потребно е време,
00:58
it takes a tolerance for failure,
16
46927
1818
потребно е толерирање на неуспех,
01:00
it takes individual people
17
48769
1938
потребни се поединци
01:02
choosing every day not to give up.
18
50731
2770
кои секој ден одлучуваат
да не се откажат.
да не се откажат.
01:06
I know how hard that choice is
because I live it.
because I live it.
19
54247
2949
Знам колку е тешка таа одлука,
затоа што јас ја живеам.
затоа што јас ја живеам.
01:09
The reality of my job is that I fail
almost all the time and still keep going,
almost all the time and still keep going,
20
57220
6058
На работа речиси постојано доживувам
неуспеси, но сепак продолжувам,
неуспеси, но сепак продолжувам,
01:15
because that's how telescopes get built.
21
63302
2382
затоа што така се градат телескопи.
01:18
The telescope I helped build is called
22
66754
1839
Помогнав да се создаде телескоп со име
01:20
the faint intergalactic-medium
red-shifted emission balloon,
red-shifted emission balloon,
23
68617
5256
слаб меѓугалактички медиум
црвено насочен емитувачки балон,
црвено насочен емитувачки балон,
01:25
which is a mouthful,
24
73897
1619
што е тешко да се изговори,
01:27
so we call it "FIREBall."
25
75540
1355
па ние го викаме „Фајербол."
01:28
And don't worry, it is not going
to explode at the end of this story.
to explode at the end of this story.
26
76919
3759
И не грижете се, нема да експлодира
на крајот од приказнава.
на крајот од приказнава.
01:34
I've been working on FIREBall
for more than 10 years
for more than 10 years
27
82137
2511
Работам на Фајербол повеќе од 10 години
01:36
and now lead the team
of incredible people who built it.
of incredible people who built it.
28
84672
3437
и сега го водам тимот
на неверојатни луѓе што го изгради.
на неверојатни луѓе што го изгради.
01:40
FIREBall is designed to observe
some of the faintest structures known:
some of the faintest structures known:
29
88481
4390
Фајербол е создаден за набљудување
на најматните структури што ни се познати:
на најматните структури што ни се познати:
01:44
huge clouds of hydrogen gas.
30
92895
2880
огромни облаци водороден гас.
01:48
These clouds are giant.
31
96435
1299
Овие облаци се огромни.
01:49
They are even bigger than
whatever you're thinking of.
whatever you're thinking of.
32
97758
2538
Поголеми се од што и да мислите.
01:52
They are huge,
33
100320
1185
Тие се огромни.
01:53
huge clouds of hydrogen that we think
flow into and out of galaxies.
flow into and out of galaxies.
34
101529
3320
Огромни облаци од водород
се движат кон и од галаксиите.
се движат кон и од галаксиите.
01:57
I work on FIREBall
35
105521
1848
Работам на Фајербол
01:59
because what I really want
is to take our view of the universe
is to take our view of the universe
36
107393
3184
затоа што сакам
да го сменам погледот за универзумот
да го сменам погледот за универзумот
02:02
from one with just light from stars
37
110601
3164
од универзум само со светлина од ѕвезди
02:05
to one where we can see and measure
every atom that exists.
every atom that exists.
38
113789
5368
до онаков каде може да се види
и измери секој атом што постои.
и измери секој атом што постои.
02:11
That's all that I want to do.
39
119711
1481
Само тоа сакам да го направам.
02:13
(Laughter)
40
121216
1992
(смеа)
02:15
But observing at least some of those atoms
41
123232
2210
Но набљудувањето на некои од тие атоми
02:17
is crucial to our understanding
of why galaxies look the way they do.
of why galaxies look the way they do.
42
125466
3771
е клучно за разбирање зошто
галаксиите изгледаат како што изгледаат.
галаксиите изгледаат како што изгледаат.
02:21
I want to know
43
129261
1342
Сакам да знам
02:22
how that hydrogen gas
gets into a galaxy and creates a star.
gets into a galaxy and creates a star.
44
130627
3988
како водородниот гас
влегува во галаксија и создава ѕвезда.
влегува во галаксија и создава ѕвезда.
02:27
My work on FIREBall started in 2008,
45
135909
2607
Мојата работа на Фајербол
започна во 2008 г.,
започна во 2008 г.,
02:30
working not on the telescope
but on the light sensor,
but on the light sensor,
46
138540
2898
работејќи не на телескопот,
туку на сензорот за светлина,
туку на сензорот за светлина,
02:33
which is the heart of any telescope.
47
141462
2079
а тоа е срцето на секој телескоп.
02:36
This new sensor was being developed
by a team that I joined
by a team that I joined
48
144153
2786
Новиот сензор го развиваше тим при
лабораторијата за млазен погон на НАСА,
лабораторијата за млазен погон на НАСА,
02:38
at NASA's Jet Propulsion Laboratory.
49
146963
1904
на кој јас му се приклучив.
02:41
And our goal was to prove
that this sensor would work really well
that this sensor would work really well
50
149710
4156
И нашата цел беше да докажеме дека
овој сензор многу добро би функционирал
овој сензор многу добро би функционирал
02:45
to detect that hydrogen gas.
51
153890
1760
при пронаоѓање на водороден гас.
02:48
In my work on this,
52
156618
1373
Додека работев на ова,
02:50
I destroyed several very,
very, very expensive sensors
very, very expensive sensors
53
158015
6996
уништив неколку многу,
многу скапи сензори
многу скапи сензори
02:57
before realizing that
the machine I was using
the machine I was using
54
165035
2107
пред да сфатам дека
машината што ја користев
машината што ја користев
02:59
created a plasma that shorted out
anything electrical that we put in it.
anything electrical that we put in it.
55
167166
3802
создава плазма која го прегорува секој
електричен уред што ќе го ставиме внатре.
електричен уред што ќе го ставиме внатре.
03:03
We used a different machine,
there were other challenges,
there were other challenges,
56
171414
2769
Употребивме друга машина,
имаше други предизвици,
имаше други предизвици,
03:06
and it took years to get it right.
57
174207
1977
па потребни беа години да се усоврши.
03:08
But when that first sensor worked,
58
176208
2644
Но кога тој прв сензор проработе,
03:10
it was glorious.
59
178876
2198
беше зачудувачко.
03:13
And our sensors are now 10 times better
than the previous state of the art
than the previous state of the art
60
181098
3907
Нашите сензори сега се 10 пати подобри
од претходните верзии
од претходните верзии
03:17
and are getting put into
all kinds of new telescopes.
all kinds of new telescopes.
61
185029
2948
и се ставаат на
сите видови нови телескопи.
сите видови нови телескопи.
03:20
Our sensors will give us a new way
to see the universe and our place in it.
to see the universe and our place in it.
62
188001
4898
Сензорите ќе овозможат нов начин
за набљудување на универзумот.
за набљудување на универзумот.
03:26
So, sensors done,
63
194035
2085
Па, со готови сензори,
03:28
time to build a telescope.
64
196144
1326
време е за телескоп.
03:29
And FIREBall is weird
as far as telescopes go,
as far as telescopes go,
65
197494
3614
Фајербол е чуден,
што се однесува до телескопите,
што се однесува до телескопите,
03:33
because it's not in space,
and it's not on the ground.
and it's not on the ground.
66
201132
2992
затоа што не е во вселена,
а не е ни на земја.
а не е ни на земја.
03:36
Instead, it hangs on a cable
from a giant balloon
from a giant balloon
67
204148
3488
Наместо тоа, истиот виси на кабел
од џиновски балон
од џиновски балон
03:39
and observes for one night only
68
207660
3025
и набљудува, во само една вечер,
03:42
from 130,000 feet in the stratosphere,
69
210709
2759
од 210.000 км во стратосферата,
03:45
at the very edge of space.
70
213492
2767
од самиот раб на вселената.
03:48
This is partly because the edge of space
is much cheaper than actual space.
is much cheaper than actual space.
71
216283
4876
Делумно затоа што работ на вселената
е поевтин од самата вселена.
е поевтин од самата вселена.
03:53
(Laughter)
72
221183
1244
(смеа)
03:54
So building it, of course, more failures:
73
222451
3616
Додека го конструиравме,
се јавија уште дефекти:
се јавија уште дефекти:
оштетени огледала,
03:58
mirrors that failed,
74
226908
1169
т.е. изгребани огледала
кои требаше одново да се направат.
кои требаше одново да се направат.
04:00
scratched mirrors that had to be remade;
75
228101
1953
04:02
cooling system failures,
76
230666
1271
Откажа системот за ладење,
04:03
an entire system that had to be remade;
77
231961
2167
па целиот систем мораше
одново да се направи.
одново да се направи.
04:06
calibration failures, we ran tests
again and again and again and again;
again and again and again and again;
78
234731
6097
Грешки во калибрација, правевме тестови
одново и одново и одново.
одново и одново и одново.
04:12
failures when you literally
least expect them:
least expect them:
79
240852
2414
Дефекти тогаш кога
најмалку ги очекувавме.
најмалку ги очекувавме.
04:15
we had an adorable but super angry
baby falcon that landed
baby falcon that landed
80
243290
3906
Еднаш ни слета едно слатко,
но налутено бебе сокол
но налутено бебе сокол
04:19
on our spectrograph tank one day.
81
247220
1900
директно на садот за спектографија.
04:21
(Laughter)
82
249144
1029
(смеа)
04:22
Although to be fair,
this was the greatest day
this was the greatest day
83
250197
2190
Но, сепак, тоа беше
еден од најдобрите денови
еден од најдобрите денови
04:24
in the history of this project.
84
252411
1592
во историјата на проектот.
04:26
(Laughter)
85
254027
1183
(смеа)
04:27
I really loved that falcon.
86
255234
2266
Навистина го сакав тој сокол.
04:30
But falcon damage fixed, we got it built
87
258209
3152
Штетата од соколот се поправи,
и го подготвивме
и го подготвивме
04:33
for an August 2017 launch attempt --
88
261385
2225
за лансирање во август, 2017 г.,
04:35
and then failed to launch,
89
263634
2130
но не успеавме да го лансираме,
04:37
due to six weeks of continuous rain
in the New Mexico desert.
in the New Mexico desert.
90
265788
4780
поради шестнеделен дожд
во пустината Ново Мексико.
во пустината Ново Мексико.
04:42
(Laughter)
91
270592
2528
(смеа)
04:45
Our spirits dampened, we showed up again,
92
273144
1964
Бевме потиштени,
но пак дојдовме
но пак дојдовме
04:47
August 2018, year 10.
93
275132
2603
во август, 2018 г.,
10 година по ред.
10 година по ред.
04:50
And on the morning of September 22nd,
94
278247
3040
И на 22 септември
04:56
we finally got the telescope launched.
95
284611
2435
конечно го лансиравме телескопот.
04:59
(Applause)
96
287501
4713
(аплауз)
05:04
I have put so much of myself --
my whole life -- into this project,
my whole life -- into this project,
97
292238
4722
Целиот мој живот го вложив
во овој проект,
во овој проект,
05:08
and I, like, still can't believe
that that happened.
that that happened.
98
296984
2949
и сѐ уште не можам
да поверувам дека се оствари.
да поверувам дека се оствари.
05:12
And I have this picture that's taken
right around sunset on that day
right around sunset on that day
99
300663
3717
Имам фотографија која е направена
околу зајдисонце истиот ден.
околу зајдисонце истиот ден.
05:16
of our balloon,
100
304404
2754
Се гледа нашиот балон,
05:19
FIREBall hanging from it,
101
307182
1197
како виси Фајербол од него
05:20
and the nearly full moon.
102
308383
1638
и речиси полната месечина.
05:22
And I love this picture.
103
310045
1245
Ја обожавам сликава.
05:23
God, I love it.
104
311314
2206
Боже, колку ја сакам.
05:27
But I look at it,
105
315092
1152
Но кога ќе ја погледнам,
05:28
and it makes me want to cry,
106
316268
1430
ми доаѓа да заплачам,
05:30
because when fully inflated,
these balloons are spherical,
these balloons are spherical,
107
318751
4262
затоа што кога ќе се надуваат,
овие балони се сферични,
овие балони се сферични,
05:35
and this one isn't.
108
323037
1516
а овој не е.
05:36
It's shaped like a teardrop.
109
324577
1976
Има форма на солза.
05:38
And that's because there is a hole in it.
110
326577
3325
Затоа што има дупка во него.
05:43
Sometimes balloons fail, too.
111
331104
2029
Понекогаш и балоните се расипуваат.
05:45
FIREBall crash-landed
in the New Mexico desert,
in the New Mexico desert,
112
333856
2352
Фајербол падна
во пустината Ново Мексико,
во пустината Ново Мексико,
05:48
and we didn't get the data that we wanted.
113
336232
2305
и не ги добивме бараните податоци.
05:50
And at the end of that day,
I thought to myself,
I thought to myself,
114
338561
3937
На крајот од денот,
си помислив:
си помислив:
05:54
"Why am I doing this?"
115
342522
1650
„Зошто го правам ова?“
05:57
And I've thought a lot
about why since that day.
about why since that day.
116
345545
3014
И многу размислував
за тоа од тој ден.
за тоа од тој ден.
06:01
And I've realized that all of my work
has been full of things
has been full of things
117
349202
4432
И сфатив дека мојата дејност
се состои од работи
се состои од работи
06:05
that break and fail,
118
353658
1482
кои се кршат и расипуваат.
06:07
that we don't understand and they fail,
119
355164
2555
Работи кои не ги разбираме,
па се расипуваат.
па се расипуваат.
06:09
that we just get wrong the first time,
120
357743
2258
Работи кои ги грешиме првиот пат,
06:12
and so they fail.
121
360025
1463
па се расипуваат.
06:13
I think about the thousands
of people who built Hubble
of people who built Hubble
122
361512
2573
Размислувам за илјадниците луѓе
што го изградија Хабл
што го изградија Хабл
06:16
and how many failures they endured.
123
364109
1953
и колку неуспеси претрпеле.
06:18
There were countless failures,
heartbreaking failures,
heartbreaking failures,
124
366086
3133
Имаше безброј неуспеси,
разочарувачки неуспеси,
разочарувачки неуспеси,
06:21
even when it was in space.
125
369243
1682
дури и кога беше во вселената.
06:22
And none of those failures
were a reason for them to give up.
were a reason for them to give up.
126
370949
3567
Но ниеден од тие неуспеси
не беа причина за откажување.
не беа причина за откажување.
06:27
I think about why I love my job.
127
375541
1547
Размислувам зошто си ја
сакам работата.
сакам работата.
06:29
I want to know what
is happening in the universe.
is happening in the universe.
128
377112
2427
Сакам да знам
што се случува во универзумот.
што се случува во универзумот.
06:31
You all want to know
what's happening in the universe, too.
what's happening in the universe, too.
129
379563
2796
И вие сакате да го знаете тоа.
06:34
I want to know what's going on
with that hydrogen.
with that hydrogen.
130
382383
2334
Сакам да знам
што се случува со водородот.
што се случува со водородот.
06:37
And so I've realized
that discovery is mostly a process
that discovery is mostly a process
131
385891
3479
Па, сфатив дека откривањето
главно е процес
главно е процес
06:41
of finding things that don't work,
132
389394
1839
на пронаоѓање работи
што не функционираат,
што не функционираат,
06:43
and failure is inevitable when
you're pushing the limits of knowledge.
you're pushing the limits of knowledge.
133
391257
3743
а неуспехот е неизбежен кога
се поместуваат границите на знаењето.
се поместуваат границите на знаењето.
06:47
And that's what I want to do.
134
395024
1606
И тоа сакам да го правам.
06:49
So I'm choosing to keep going.
135
397010
2447
Затоа одлучувам да продолжам.
06:51
And our team is going to do
136
399960
1682
Нашиот тим ќе постапи онака
06:53
what everyone who has ever
built anything before us has done:
built anything before us has done:
137
401666
4183
како што постапиле сите други пред нас.
06:57
we're going to try again,
138
405873
1236
Ќе се обидеме повторно,
06:59
in 2020.
139
407133
1180
во 2020.
07:00
And it might feel like a failure today --
and it really does --
and it really does --
140
408648
4955
И можеби звучи како неуспех денес -
и навистина е -
и навистина е -
07:05
but it's only going to stay a failure
141
413627
2281
но ќе остане неуспех
07:07
if I give up.
142
415932
1606
само ако се откажам.
07:09
Thank you very much.
143
417562
1228
Ви благодарам многу.
07:10
(Applause)
144
418814
6279
(аплауз)
ABOUT THE SPEAKER
Erika Hamden - AstrophysicistTED Fellow Erika Hamden builds telescopes, with a focus on the ultraviolet, and develops sensor technology to make telescopes more efficient.
Why you should listen
Dr. Erika Hamden is a professor of astrophysics at the University of Arizona. Her observational focus is on measuring and mapping diffuse hydrogen around galaxies and within star forming regions in our own galaxy. Her current projects include FIREBall, a UV balloon-borne telescope; KCRM, a spectrograph for the Keck telescope; and Hyperion, a UV space telescope she is currently developing. Her work is driven by a desire to know and understand more about the universe around us.
Hamden received a bachelor's from Harvard in 2006 and a PhD from Columbia in 2014, both in astrophysics. She has held an NSF Astronomy and Astrophysics Postdoctoral Fellow and the R.A. and G.B. Millikan Prize Postdoctoral Fellow in Experimental Physics at the Caltech. She was awarded a Nancy Grace Roman Technology Fellowship for her detector work in 2016. She worked as a chef for a year before beginning grad school and has a serious yoga practice.
Erika Hamden | Speaker | TED.com