TED2004
James Howard Kunstler: The ghastly tragedy of the suburbs
James Howard Kunstler rozprawia się z przedmieściami
Filmed:
Readability: 3.7
2,071,596 views
W opinii Jamesa Howarda Kunstlera przestrzenie publiczne winny pełnić rolę inspirujących centrów życia publicznego, a jednocześnie stanowić fizyczną manifestację wspólnego dobra. Zamiast tego, jak dowodzi, mamy w Ameryce zbiór miejsc nie wartych tego, żeby nas obchodziły.
James Howard Kunstler - Social critic
James Howard Kunstler may be the world’s most outspoken critic of suburban sprawl. He believes the end of the fossil fuels era will soon force a return to smaller-scale, agrarian communities -- and an overhaul of the most destructive features of postwar society. Full bio
James Howard Kunstler may be the world’s most outspoken critic of suburban sprawl. He believes the end of the fossil fuels era will soon force a return to smaller-scale, agrarian communities -- and an overhaul of the most destructive features of postwar society. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:26
The immersive ugliness
0
1000
3000
Wszechogarniająca brzydota
00:29
of our everyday environments in America
1
4000
5000
naszego codziennego otoczenia w Ameryce
00:34
is entropy made visible.
2
9000
3000
to entropia, która ciałem się stała.
00:38
We can't overestimate the amount of despair
3
13000
4000
Nie jesteśmy w stanie przecenić ogromu rozpaczy,
00:42
that we are generating with places like this.
4
17000
4000
wywołanej przez miejsca takie, jak to.
00:47
And mostly, I want to persuade you that we have to do better
5
22000
4000
Chcę was przekonać, że musimy bardziej się postarać,
00:51
if we're going to continue the project of civilization in America.
6
26000
5000
jeśli zamierzamy dalej rozwijać cywilizację w Ameryce.
00:57
By the way, this doesn't help.
7
32000
3000
Przy okazji -- takie coś nie pomaga.
01:00
Nobody's having a better day down here because of that.
8
35000
7000
Nikt nie czuje się tu lepiej.
01:07
There are a lot of ways you can describe this.
9
42000
2000
Jest mnóstwo sposobów, aby opisać to,
01:09
You know, I like to call it "the national automobile slum."
10
44000
3000
co nazywam "narodowymi slumsami samochodowymi".
01:12
You can call it suburban sprawl.
11
47000
3000
Można to nazwać rozlewaniem się przedmieść.
01:15
I think it's appropriate to call it
12
50000
2000
Myślę, że odpowiednią nazwą
01:17
the greatest misallocation of resources in the history of the world.
13
52000
5000
jest “największe marnotrawstwo surowców w historii świata”.
01:22
You can call it a technosis externality clusterfuck.
14
57000
5000
Można to też nazwać "masakrycznym skutkiem ubocznym technozy".
01:27
And it's a tremendous problem for us.
15
62000
5000
I to jest dla nas ogromny problem.
01:33
The outstanding -- the salient problem about this for us
16
68000
4000
Najbardziej widocznym problemem
01:37
is that these are places that are not worth caring about.
17
72000
3000
są miejsca, które nie są warte tego, by nas obchodziły.
01:40
We're going to talk about that some more.
18
75000
3000
Rozwińmy ten temat.
01:43
A sense of place:
19
78000
2000
Poczucie miejsca.
01:45
your ability to create places that are meaningful and places of quality and character
20
80000
7000
Zdolność do tworzenia miejsc znaczących, o wysokiej jakości i charakterze
01:52
depends entirely on your ability to define space with buildings,
21
87000
5000
zależy od umiejętności definiowania przestrzeni za pomocą budynków,
01:57
and to employ the vocabularies, grammars,
22
92000
4000
a także od umiejętności stosowania słownictwa, gramatyki,
02:01
syntaxes, rhythms and patterns of architecture
23
96000
4000
składni, rytmów i wzorców architektury,
02:05
in order to inform us who we are.
24
100000
2000
aby przekazać wiedzę o tym, kim jesteśmy.
02:08
The public realm in America has two roles:
25
103000
6000
Przestrzeń publiczna w Ameryce pełni dwie funkcje:
02:14
it is the dwelling place of our civilization and our civic life,
26
109000
5000
w niej rozgrywa się nasza cywilizacja i nasze życie publiczne,
02:19
and it is the physical manifestation of the common good.
27
114000
5000
i jednocześnie jest fizyczną manifestacją wspólnego dobra.
02:24
And when you degrade the public realm,
28
119000
3000
Degradując przestrzeń publiczną,
02:27
you will automatically degrade the quality of your civic life
29
122000
3000
automatycznie obniżamy jakość życia publicznego,
02:30
and the character of all the enactments of your public life and communal life that take place there.
30
125000
9000
a także charakter przejawów życia publicznego i miejskiego, które się tam rozgrywają.
02:39
The public realm comes mostly in the form of the street in America
31
134000
5000
Przestrzeń publiczna w Ameryce to przede wszystkim ulice,
02:44
because we don't have the 1,000-year-old cathedral plazas
32
139000
4000
ponieważ nie mamy tysiącletnich placów katedralnych
02:48
and market squares of older cultures.
33
143000
4000
i placów rynkowych, jak starsze kultury.
02:52
And your ability to define space and to create places that are worth caring about
34
147000
8000
A zdolność definiowania przestrzeni i tworzenia miejsc zasługujących na troskę
03:00
all comes from a body of culture that we call the culture of civic design.
35
155000
5000
wynika z dorobku kultury i z tego, co nazywamy kulturą designu miejskiego.
03:05
This is a body of knowledge, method, skill and principle
36
160000
5000
Jest to całość wiedzy, metod, umiejętności i zasad
03:10
that we threw in the garbage after World War II
37
165000
5000
które wyrzuciliśmy na śmietnik po II Wojnie Światowej,
03:15
and decided we don't need that anymore; we're not going to use it.
38
170000
3000
bo uznaliśmy, że już ich nie potrzebujemy i nie będziemy używać.
03:18
And consequently, we can see the result all around us.
39
173000
4000
I wyniki możemy oglądać wszędzie dookoła.
03:23
The public realm has to inform us not only where we are geographically,
40
178000
5000
Przestrzeń publiczna powinna informować nas nie tylko, gdzie jesteśmy geograficznie,
03:28
but it has to inform us where we are in our culture.
41
183000
4000
ale również, gdzie jesteśmy w sensie kultury.
03:32
Where we've come from, what kind of people we are, and it needs to,
42
187000
5000
Skąd pochodzimy, jakimi jesteśmy ludźmi
03:37
by doing that, it needs to afford us a glimpse to where we're going
43
192000
6000
i musi pozwolić na dostrzeżenie dokąd zmierzamy,
03:43
in order to allow us to dwell in a hopeful present.
44
198000
5000
abyśmy mogli zadomowić się w obiecującej teraźniejszości.
03:48
And if there is one tremendous --
45
203000
2000
Mamy do czynienia
03:50
if there is one great catastrophe about the places that we've built,
46
205000
3000
z wielką katastrofą związaną ze zbudowanymi przez nas miejscami.
03:53
the human environments we've made for ourselves in the last 50 years,
47
208000
4000
Środowisko życia, które stworzyliśmy sobie w ciągu ostatnich 50 lat,
03:57
it is that it has deprived us of the ability to live in a hopeful present.
48
212000
9000
pozbawiło nas możliwości życia w obiecującej teraźniejszości.
04:06
The environments we are living in, more typically, are like these.
49
221000
4000
Otoczenie, w którym żyjemy jest najczęściej takie jak to.
04:10
You know, this happens to be the asteroid belt of architectural garbage two miles north of my town.
50
225000
6000
Trzy kilometry na północ od mojego miasta znajduje się pas architektonicznego śmiecia.
04:16
And remember, to create a place of character and quality,
51
231000
4000
Aby stworzyć miejsce wysokiej jakości i pełne charakteru
04:20
you have to be able to define space.
52
235000
2000
trzeba zdefiniować przestrzeń.
04:22
So how is that being accomplished here?
53
237000
2000
W jaki sposób zostało to tutaj zrealizowane?
04:24
If you stand on the apron of the Wal-Mart over here
54
239000
3000
Jeśliby stanąć w pobliżu supermarketu tutaj
04:27
and try to look at the Target store over here,
55
242000
2000
i spróbować spojrzeć na hipermarket tam,
04:29
you can't see it because of the curvature of the Earth. (Laughter)
56
244000
6000
nie da się go zobaczyć z powodu krzywizny Ziemi. (Śmiech)
04:35
That's nature's way of telling you that you're doing a poor job of defining space.
57
250000
6000
W taki sposób natura chce nam przekazać, że kiepsko się staramy definiując przestrzeń.
04:41
Consequently, these will be places that nobody wants to be in.
58
256000
3000
W efekcie to będą miejsca, w których nikt nie chce przebywać.
04:44
These will be places that are not worth caring about.
59
259000
4000
To będą miejsca, które nie zasługują na to, by nas obchodziły.
04:48
We have about, you know, 38,000 places
60
263000
3000
Mamy obecnie w USA 38 000 miejsc,
04:51
that are not worth caring about in the United States today.
61
266000
2000
które nie zasługują na troskę.
04:53
When we have enough of them, we're going to have a nation that's not worth defending.
62
268000
6000
Kiedy ich liczba jeszcze wzrośnie, nasz naród nie będzie zasługiwał na obronę.
04:59
And I want you to think about that when you think about
63
274000
4000
Chciałbym abyście zastanowili się nad tym, kiedy myślicie o
05:03
those young men and women who are over in places like Iraq,
64
278000
2000
tych młodych ludziach, którzy są w miejscach takich jak Irak,
05:05
spilling their blood in the sand,
65
280000
2000
rozlewając krew na tamtejszy piach.
05:07
and ask yourself, "What is their last thought of home?"
66
282000
5000
I zadajcie sobie pytanie -- jaka jest ich ostatnia myśl o domu?
05:12
I hope it's not the curb cut between the Chuck E. Cheese and the Target store
67
287000
4000
Mam nadzieję, że nie jest to podjazd pomiędzy sklepem z serami a supermarketem!
05:16
because that's not good enough for Americans to be spilling their blood for. (Applause)
68
291000
6000
Bo to nie jest dość dobre, aby Amerykanie przelewali za to krew. (Brawa)
05:22
We need better places in this country.
69
297000
2000
Potrzebujemy lepszych miejsc w tym kraju.
05:25
Public space. This is a good public space.
70
300000
2000
To jest dobra przestrzeń publiczna.
05:27
It's a place worth caring about. It's well defined.
71
302000
3000
To jest miejsce, o które warto dbać. Jest dobrze zdefiniowane.
05:30
It is emphatically an outdoor public room.
72
305000
3000
To jest godna uwagi zewnętrzna przestrzeń publiczna.
05:33
It has something that is terribly important --
73
308000
3000
Ma to coś, co jest niezmiernie ważne --
05:36
it has what's called an active and permeable membrane around the edge.
74
311000
3000
co bywa nazywane aktywną i przepuszczalną membraną graniczną.
05:39
That's a fancy way of saying it's got shops, bars, bistros, destinations --
75
314000
5000
Czyli są tam sklepy, bary, bistra, do których się chodzi --
05:44
things go in and out of it. It's permeable.
76
319000
3000
membrana pozwala na dwukierunkowy przepływ. Jest przepuszczalna.
05:47
The beer goes in and out, the waitresses go in and out,
77
322000
3000
Piwo wpływa i wypływa, kelnerki wchodzą i wychodzą,
05:50
and that activates the center of this place and makes it a place that people want to hang out in.
78
325000
5000
dlatego centrum tego miejsca jest aktywne i ludzie chcą się tam spotykać.
05:55
You know, in these places in other cultures,
79
330000
4000
W innych kręgach kulturowych,
05:59
people just go there voluntarily because they like them.
80
334000
4000
ludzie chętnie odwiedzają takie miejsca, ponieważ je lubią.
06:03
We don't have to have a craft fair here to get people to come here. (Laughter)
81
338000
3000
Nie musimy mieć tutaj rzemieślniczych kramów, żeby ściągnąć ludzi. (Śmiech)
06:06
You know, you don't have to have a Kwanzaa festival.
82
341000
3000
Nie trzeba robić dożynek.
06:09
People just go because it's pleasurable to be there.
83
344000
4000
Ludzie po prostu przychodzą, ponieważ przyjemnie jest tu być.
06:13
But this is how we do it in the United States.
84
348000
3000
Ale my w USA robimy to w ten sposób.
06:17
Probably the most significant public space failure in America,
85
352000
3000
Chyba najbardziej znacząca porażka publicznej przestrzeni w Ameryce.
06:20
designed by the leading architects of the day, Harry Cobb and I.M. Pei:
86
355000
5000
Zaprojektowana przez czołowych wówczas architektów, Harry'ego Cobba i I.M. Pei’a:
06:25
Boston City Hall Plaza.
87
360000
2000
Plac przed ratuszem w Bostonie.
06:27
A public place so dismal that the winos don't even want to go there. (Laughter)
88
362000
6000
Miejsce publiczne tak ponure, że nawet menele tam nie chodzą. (Śmiech)
06:33
And we can't fix it because I.M. Pei's still alive,
89
368000
3000
I nie możemy nic z tym zrobić, ponieważ I.M. Pei wciąż żyje,
06:36
and every year Harvard and M.I.T. have a joint committee to repair it.
90
371000
3000
co roku Harvard i MIT zwołują komisję, aby to miejsce naprawić.
06:39
And every year they fail to because they don't want to hurt I.M. Pei's feelings.
91
374000
4000
I co roku nie udaje im się, ponieważ nie chcą urazić uczuć I.M. Pei'a.
06:43
This is the other side of the building.
92
378000
2000
To jest druga strona budynku.
06:45
This was the winner of an international design award in, I think, 1966, something like that.
93
380000
5000
Ten budynek wygrał międzynarodowy konkurs w dziedzinie designu, chyba w 1966 roku.
06:50
It wasn't Pei and Cobb, another firm designed this,
94
385000
3000
To nie Pei i Cobb, projektowała to inna firma.
06:53
but there's not enough Prozac in the world to make people feel OK about going down this block.
95
388000
9000
Ale nie ma dość Prozacu na świecie, aby ludzie zechcieli odwiedzać ten kwartał.
07:04
This is the back of Boston City Hall,
96
399000
2000
To są tyły ratusza w Bostonie,
07:06
the most important, you know, significant civic building in Albany -- excuse me -- in Boston.
97
401000
6000
najważniejszej, publicznej budowli w Albany -- przepraszam -- w Bostonie.
07:14
And what is the message that is coming,
98
409000
2000
Jakie przesłanie niesie --
07:16
what are the vocabularies and grammars that are coming, from this building
99
411000
3000
jakie słownictwo i reguły gramatyczne da się odczytać patrząc na ten budynek
07:19
and how is it informing us about who we are?
100
414000
3000
i w jaki sposób dowiadujemy się kim jesteśmy?
07:22
This, in fact, would be a better building if we put mosaic portraits
101
417000
4000
To byłby lepszy budynek, gdybyśmy dołożyli mozaikowe portrety
07:26
of Josef Stalin, Pol Pot, Saddam Hussein,
102
421000
5000
Józefa Stalina, Pol Pota, Saddama Husseina,
07:31
and all the other great despots of the 20th century on the side of the building,
103
426000
3000
i wszystkich wielkich despotów XX wieku na elewacjach,
07:34
because then we'd honestly be saying what the building is really communicating to us.
104
429000
5000
ponieważ wtedy uczciwie mówilibyśmy, co ten budynek naprawdę nam komunikuje.
07:39
You know, that it's a despotic building;
105
434000
2000
To jest budynek despotyczny.
07:41
it wants us to feel like termites. (Laughter)
106
436000
8000
On chce, abyśmy czuli się jak termity. (Śmiech)
07:49
This is it on a smaller scale:
107
444000
2000
To to samo, na mniejszą skalę.
07:51
the back of the civic center in my town, Saratoga Springs, New York.
108
446000
3000
Tyły centrum komunalnego w moim mieście, Saratoga Springs, New York.
07:55
By the way, when I showed this slide to a group of Kiwanians in my town,
109
450000
5000
Przy okazji, kiedy pokazywałem ten slajd grupie miejscowych aktywistów,
08:00
they all rose in indignation from their creamed chicken, (Laughter)
110
455000
5000
wszyscy unieśli się oburzeniem znad swoich kurczaków w śmietanie. (Śmiech)
08:05
and they shouted at me and said,
111
460000
3000
Zakrzyczeli mnie, mówiąc,
08:08
"It was raining that day when you took that picture!"
112
463000
4000
"Padało tego dnia, kiedy robiłeś zdjęcie!"
08:12
Because this was perceived to be a weather problem. (Laughter)
113
467000
10000
Uznali, że problemem była pogoda. (Śmiech)
08:24
You know, this is a building designed like a DVD player. (Laughter)
114
479000
5000
To jest budynek zaprojektowany jak odtwarzacz DVD. (Śmiech)
08:29
Audio jack, power supply --
115
484000
5000
Wtyczka audio, zasilacz --
08:34
and look, you know these things are important architectural jobs for firms, right?
116
489000
5000
a to są ważne architektoniczne zlecenia dla firm, tak?
08:39
You know, we hire firms to design these things.
117
494000
2000
Wynajmujemy firmy, żeby zaprojektowały te rzeczy.
08:41
You can see exactly what went on, three o'clock in the morning at the design meeting.
118
496000
4000
Wiecie, co się wydarzyło o trzeciej nad ranem podczas spotkania projektowego?
08:45
You know, eight hours before deadline,
119
500000
2000
Osiem godzin przed oddaniem projektu,
08:47
four architects trying to get this building in on time, right?
120
502000
4000
czterech architektów próbujących skończyć projekt na czas, tak?
08:51
And they're sitting there at the long boardroom table
121
506000
3000
Siedzą przy długim stole konferencyjnym
08:54
with all the drawings, and the renderings,
122
509000
2000
ze wszystkimi rysunkami i szkicami,
08:56
and all the Chinese food caskets are lying on the table, and --
123
511000
4000
i pojemnikami z chińskim jedzeniem leżącymi na stole i --
09:00
I mean, what was the conversation that was going on there? (Laughter)
124
515000
4000
jak myślicie, jaka rozmowa miała tam miejsce? (Śmiech)
09:04
Because you know what the last word was, what the last sentence was of that meeting.
125
519000
5000
Ponieważ wiecie, jakie było ostatnie zdanie tego spotkania.
09:09
It was: "Fuck it." (Laughter) (Applause)
126
524000
7000
To było: "Pieprzyć to". (Śmiech) (Brawa)
09:16
That -- that is the message of this form of architecture.
127
531000
6000
To jest przesłanie tej formy architektury.
09:22
The message is: We don't give a fuck! We don't give a fuck.
128
537000
5000
Przesłanie brzmi: "Gówno nas to obchodzi!”
09:28
So I went back on the nicest day of the year, just to --
129
543000
3000
Wróciłem w najpiękniejszym dniu w roku,
09:31
you know -- do some reality testing,
130
546000
2000
by po prostu sprawdzić, jak to jest naprawdę.
09:33
and in fact, he will not even go down there because (Laughter)
131
548000
4000
I rzeczywiście, nawet on tam nie pójdzie,
09:37
it's not interesting enough for his clients,
132
552000
2000
bo to nie jest wystarczająco ciekawe dla jego klientów,
09:39
you know, the burglars, the muggers.
133
554000
3000
włamywaczy, bandziorów.
09:42
It's not civically rich enough for them to go down there.
134
557000
4000
To nie jest dość miejskie, aby tam poszli.
09:47
OK.
135
562000
1000
OK.
09:49
The pattern of Main Street USA --
136
564000
2000
Wzorzec Głównej Ulicy w USA.
09:52
in fact, this pattern of building downtown blocks, all over the world, is fairly universal.
137
567000
5000
Wzorzec kwartałów zabudowy śródmieścia wszędzie na świecie jest taki sam.
09:57
It's not that complicated:
138
572000
2000
To nie jest wcale skomplikowane --
09:59
buildings more than one story high, built out to the sidewalk edge,
139
574000
6000
budynki o więcej niż jednej kondygnacji, zbudowane wzdłuż krawędzi chodnika
10:05
so that people who are, you know, all kinds of people can get into the building.
140
580000
3000
i wszyscy ludzie mogą wejść do budynku.
10:08
Other activities are allowed to occur upstairs,
141
583000
4000
Różne rodzaje działalności mogą pojawiać się na górze,
10:12
you know, apartments, offices, and so on.
142
587000
3000
mieszkania, biura i tak dalej.
10:15
You make provision for this activity called shopping on the ground floor.
143
590000
4000
Korzystacie z aktywności nazywanej “zakupami” na poziomie parteru.
10:19
They haven't learned that in Monterey.
144
594000
2000
Nie nauczyli się tego w Monterey.
10:21
If you go out to the corner right at the main intersection right in front of this conference center,
145
596000
4000
Jeśli wyjdziecie na zewnątrz i pójdziecie do skrzyżowania przed tym centrum kongresowym,
10:25
you'll see an intersection with four blank walls on every corner.
146
600000
3000
zobaczycie skrzyżowanie z czterema ślepymi ścianami na każdym rogu.
10:28
It's really incredible.
147
603000
2000
To naprawdę nieprawdopodobne.
10:30
Anyway, this is how you compose and assemble a downtown business building,
148
605000
4000
W ten sposób zestawia się budynki komercyjne w śródmieściu,
10:34
and this is what happened when in Glens Falls, New York,
149
609000
3000
i to właśnie zdarzyło się w Glens Falls w Nowym Jorku
10:37
when we tried to do it again, where it was missing, right?
150
612000
2000
kiedy próbowaliśmy uzupełnić to, czego brakowało.
10:39
So the first thing they do is they pop up the retail a half a story above grade to make it sporty.
151
614000
6000
Pierwszą rzeczą, którą oni robią jest umieszczenie sklepów pół piętra powyżej poziomu terenu, aby były fajniejsze.
10:45
OK. That completely destroys the relationship between the business and the sidewalk,
152
620000
6000
To całkowicie rujnuje powiązania pomiędzy handlem i chodnikiem,
10:51
where the theoretical pedestrians are. (Laughter)
153
626000
3000
gdzie teoretycznie są przechodnie. (Śmiech)
10:54
Of course, they'll never be there, as long as this is in that condition.
154
629000
4000
Oczywiście tam ich nigdy nie będzie, w takich warunkach.
10:58
Then because the relationship between the retail is destroyed,
155
633000
4000
Ponieważ relacja sprzedaży jest zniszczona,
11:02
we pop a handicapped ramp on that,
156
637000
3000
wystawiamy rampę dla niepełnosprawnych,
11:05
and then to make ourselves feel better, we put a nature Band-Aid in front of it.
157
640000
4000
a potem, aby poczuć się lepiej, nalepiamy z przodu plaster z roślin.
11:09
And that's how we do it.
158
644000
2000
Tak to właśnie robimy.
11:11
I call them "nature Band-Aids" because there's a general idea in America
159
646000
4000
Nazywam je "plastrem z roślin" ze względu na powszechne w Ameryce przekonanie,
11:15
that the remedy for mutilated urbanism is nature.
160
650000
5000
że lekarstwem na okaleczoną urbanistykę jest natura.
11:20
And in fact, the remedy for wounded and mutilated urbanism is good urbanism, good buildings.
161
655000
7000
A w rzeczywistości, lekarstwem na chorą i popsutą urbanistykę jest dobra urbanistyka, dobre budynki.
11:27
Not just flower beds, not just cartoons of the Sierra Nevada Mountains.
162
662000
6000
Nie kwietniki, nie karykatury gór Sierra Nevada.
11:33
You know, that's not good enough.
163
668000
1000
To nie jest wystarczająco dobre.
11:34
We have to do good buildings.
164
669000
2000
Musimy robić dobre budynki.
11:36
The street trees have really four jobs to do and that's it:
165
671000
3000
Drzewa na ulicy mają tak naprawdę cztery zadania do wykonania:
11:39
To spatially denote the pedestrian realm,
166
674000
3000
wyróżnić przestrzeń dla pieszych,
11:42
to protect the pedestrians from the vehicles in the carriageway,
167
677000
5000
chronić pieszych przed samochodami na jezdni,
11:47
to filter the sunlight onto the sidewalk,
168
682000
3000
filtrować światło słoneczne na chodnik,
11:50
and to soften the hardscape of the buildings
169
685000
2000
zmiękczać twarde zarysy budynków
11:52
and to create a ceiling -- a vaulted ceiling -- over the street, at its best.
170
687000
4000
i w najlepszym razie tworzyć sufit -- łukowe sklepienie -- nad ulicą.
11:56
And that's it. Those are the four jobs of the street trees.
171
691000
4000
To wszystko. Cztery zadania ulicznych drzew.
12:00
They're not supposed to be a cartoon of the North Woods;
172
695000
3000
One nie mają być karykaturą puszczy;
12:03
they're not supposed to be a set for "The Last of the Mohicans."
173
698000
5000
nie mają być scenografią do "Ostatniego Mohikanina".
12:08
You know, one of the problems with the fiasco of suburbia is that it destroyed our understanding
174
703000
8000
Jednym z problemów związanym z fiaskiem przedmieść jest to, że zniszczono nasze rozumienie
12:16
of the distinction between the country and the town, between the urban and the rural.
175
711000
4000
różnicy pomiędzy wsią i miastem, pomiędzy miejskim i wiejskim.
12:20
They're not the same thing.
176
715000
2000
To nie jest to samo.
12:22
And we're not going to cure the problems of the urban by dragging the country into the city,
177
717000
4000
I nie uleczymy problemów miasta ściągając do miasta wieś,
12:26
which is what a lot of us are trying to do all the time.
178
721000
2000
a wielu z nas próbuje to robić cały czas.
12:28
Here you see it on a small scale -- the mothership has landed,
179
723000
4000
Tutaj to widać w małej skali -- statek-matka wylądował,
12:32
R2-D2 and C-3PO have stepped out to test the bark mulch
180
727000
6000
R2-D2 i C-3PO wyszli na zewnątrz sprawdzić nawóz z kory,
12:38
to see if they can inhabit this planet. (Laughter)
181
733000
3000
żeby zobaczyć, czy mogą zamieszkać na tej planecie. (Śmiech)
12:43
A lot of this comes from the fact that the industrial city in America was such a trauma
182
738000
5000
To wynika z faktu, że miasto przemysłowe w Ameryce było taką traumą,
12:48
that we developed this tremendous aversion for the whole idea of the city,
183
743000
4000
przez co rozwinęliśmy tę ogromną awersję do całej idei miasta,
12:52
city life, and everything connected with it.
184
747000
2000
życia miejskiego i wszystkiego, co z tym związane.
12:54
And so what you see fairly early, in the mid-19th century,
185
749000
5000
Już w połowie XIX wieku pojawiła się idea,
12:59
is this idea that we now have to have an antidote to the industrial city,
186
754000
4000
że musimy mieć antidotum na miasto przemysłowe,
13:03
which is going to be life in the country for everybody.
187
758000
3000
którym jest życie na wsi dla każdego.
13:06
And that starts to be delivered in the form of the railroad suburb:
188
761000
4000
I zaczęły się pojawiać kolejowe przedmieścia:
13:10
the country villa along the railroad line,
189
765000
3000
wille wiejskie wzdłuż linii kolejowej,
13:13
which allows people to enjoy the amenity of the city,
190
768000
3000
które pozwalały ludziom cieszyć się udogodnieniami miasta,
13:16
but to return to the countryside every night.
191
771000
2000
ale wracać na wieś każdego wieczoru.
13:18
And believe me, there were no Wal-Marts or convenience stores out there then,
192
773000
3000
I uwierzcie mi, tam nie było supermarketów i kiosków.
13:21
so it really was a form of country living.
193
776000
2000
To naprawdę było wiejskie życie.
13:23
But what happens is, of course, it mutates over the next 80 years
194
778000
4000
Ale oczywiście, przez następne 80 lat to mutuje
13:27
and it turns into something rather insidious.
195
782000
2000
i staje się czymś raczej zdradzieckim.
13:29
It becomes a cartoon of a country house, in a cartoon of the country.
196
784000
5000
Staje się karykaturą domu wiejskiego, w karykaturze wsi.
13:34
And that's the great non-articulated agony of suburbia
197
789000
5000
I to jest wielka, niewypowiedziana agonia przedmieść,
13:39
and one of the reasons that it lends itself to ridicule.
198
794000
2000
i jedna z przyczyn ich śmieszności.
13:41
Because it hasn't delivered what it's been promising for half a century now.
199
796000
5000
Ponieważ nie udało się zapewnić tego, co obiecywano przez pół wieku.
13:46
And these are typically the kind of dwellings we find there, you know.
200
801000
4000
A to są typowe domy, które tam znajdziemy.
13:50
Basically, a house with nothing on the side
201
805000
3000
Przede wszystkim, dom bez niczego wokół,
13:53
because this house wants to state, emphatically,
202
808000
2000
ponieważ ten dom chce powiedzieć, stanowczo,
13:55
"I'm a little cabin in the woods. There's nothing on either side of me.
203
810000
3000
"Jestem chatką w lesie. Obok mnie nic nie ma.”
13:58
I don't have any eyes on the side of my head. I can't see."
204
813000
3000
“Nie mam oczu z boku głowy. Nie mogę nic zobaczyć."
14:02
So you have this one last facade of the house,
205
817000
2000
Więc jest ta jedna fasada domu,
14:04
the front, which is really a cartoon of a facade of a house.
206
819000
3000
front, który jest karykaturą fasady domu.
14:07
Because -- notice the porch here.
207
822000
2000
Zwróćcie uwagę na ten ganek.
14:09
Unless the people that live here are Munchkins, nobody's going to be using that.
208
824000
7000
O ile nie mieszkają tu krasnoludki, nikt nie będzie go używał.
14:16
This is really, in fact, a television broadcasting a show 24/7 called "We're Normal."
209
831000
6000
To jest program telewizyjny, non-stop show zatytułowany "Jesteśmy Normalni".
14:22
We're normal, we're normal, we're normal, we're normal, we're normal.
210
837000
3000
Jesteśmy normalni, jesteśmy normalni, jesteśmy normalni, jesteśmy normalni.
14:25
Please respect us, we're normal, we're normal, we're normal.
211
840000
2000
Prosimy szanujcie nas, jesteśmy normalni, jesteśmy normalni, jesteśmy normalni.
14:27
But we know what's going on in these houses, you know.
212
842000
2000
Ale wiecie co się dzieje w takich domach...
14:29
We know that little Skippy is loading his Uzi down here,
213
844000
4000
Wiemy, że mały Skippy ładuje gdzieś tutaj swojego kałasza,
14:33
getting ready for homeroom. (Laughter)
214
848000
4000
przygotowując się do lekcji. (Śmiech)
14:37
We know that Heather, his sister Heather, 14 years old,
215
852000
3000
Wiemy, że jego siostra Heather, która ma 14 lat,
14:40
is turning tricks up here to support her drug habit.
216
855000
3000
puszcza się, aby zdobyć pieniądze na narkotyki.
14:43
Because these places, these habitats,
217
858000
3000
Ponieważ te miejsca, te środowiska,
14:46
are inducing immense amounts of anxiety and depression in children,
218
861000
5000
wywołują ogromnie dużo lęku i depresji u dzieci.
14:51
and they don't have a lot of experience with medication.
219
866000
4000
A one nie mają wielkiego pojęcia o leczeniu,
14:55
So they take the first one that comes along, often.
220
870000
2000
więc sięgają często po pierwszy środek, jaki się pojawi.
14:57
These are not good enough for Americans.
221
872000
2000
To nie jest wystarczająco dobre dla Amerykanów.
14:59
These are the schools we are sending them to:
222
874000
3000
To są szkoły, do których ich posyłamy:
15:02
The Hannibal Lecter Central School, Las Vegas, Nevada.
223
877000
6000
Szkoła im. Hannibala Lectera w Las Vegas w Newadzie.
15:08
This is a real school!
224
883000
2000
To jest prawdziwa szkoła!
15:10
You know, but there's obviously a notion that if you let the inmates of this thing out,
225
885000
4000
To dość oczywiste, że jeśli wypuścimy dzieciaki z tej budy,
15:14
that they would snatch a motorist off the street and eat his liver.
226
889000
4000
to złapią kierowcę na ulicy i zjedzą jego wątrobę.
15:18
So every effort is made to keep them within the building.
227
893000
5000
Więc dokłada się wszelkich starań, aby zatrzymać ich wewnątrz budynków.
15:23
Notice that nature is present. (Laughter)
228
898000
6000
Patrzcie, jest i 'natura'. (Śmiech)
15:30
We're going to have to change this behavior whether we like it or not.
229
905000
2000
Musimy to zmienić, chcemy czy nie chcemy.
15:32
We are entering an epochal period of change in the world, and -- certainly in America
230
907000
5000
Wchodzimy w epokę zmian na świecie -- a szczególnie w Ameryce
15:37
-- the period that will be characterized by the end of the cheap oil era.
231
912000
5000
skończy się era taniej ropy naftowej.
15:42
It is going to change absolutely everything.
232
917000
4000
To zmieni absolutnie wszystko.
15:46
Chris asked me not to go on too long about this, and I won't,
233
921000
3000
Chris prosił mnie, abym nie rozwijał tego wątku, i nie będę.
15:49
except to say there's not going to be a hydrogen economy.
234
924000
3000
Powiem tylko, że nie będzie ekonomii opartej na wodorze.
15:52
Forget it. It's not going to happen.
235
927000
2000
Zapomnijcie o tym. To się nie wydarzy.
15:54
We're going to have to do something else instead.
236
929000
2000
Musimy wymyślić coś innego w zamian.
15:56
We're going to have to down-scale, re-scale, and re-size
237
931000
5000
Będziemy musieli zmniejszyć skalę i zredukować
16:01
virtually everything we do in this country and we can't start soon enough to do it.
238
936000
4000
praktycznie wszystko, co robimy w tym kraju i musimy zacząć jak najszybciej.
16:05
We're going to have -- (Applause) -- we're going to have to live closer to where we work.
239
940000
4000
(Brawa) Będziemy musieli żyć bliżej miejsca pracy,
16:09
We're going to have to live closer to each other.
240
944000
2000
żyć bliżej siebie nawzajem,
16:11
We're going have to grow more food closer to where we live.
241
946000
4000
uprawiać więcej jedzenia bliżej miejsca zamieszkania.
16:15
The age of the 3,000 mile Caesar salad is coming to an end.
242
950000
5000
Era sałaty z drugiego końca świata dobiega końca.
16:20
We're going to have to -- we have a railroad system that the Bulgarians would be ashamed of!
243
955000
5000
Mamy system kolejowy, którego wstydziliby się Bułgarzy!
16:25
We gotta do better than that!
244
960000
2000
Musimy coś z tym zrobić!
16:27
And we should have started two days before yesterday.
245
962000
3000
I powinniśmy zacząć dwa dni przed wczoraj.
16:30
We are fortunate that the new urbanists were there, for the last 10 years,
246
965000
5000
Mamy szczęście, że nowi urbaniści byli tu w ciągu ostatnich 10 lat,
16:35
excavating all that information that was thrown in the garbage
247
970000
4000
odkopując wszystkie informacje, które zostały wyrzucone na śmietnik
16:39
by our parents' generation after World War II.
248
974000
3000
przez pokolenie naszych rodziców po II Wojnie Światowej.
16:42
Because we're going to need it if we're going to learn how to reconstruct towns.
249
977000
2000
Będziemy ich potrzebować, jeśli chcemy nauczyć się, jak odbudować miasta.
16:44
We're going to need to get back this body of methodology and principle and skill
250
979000
6000
Musimy odzyskać ten dorobek: metodologię, zasady i umiejętności
16:50
in order to re-learn how to compose meaningful places, places that are integral,
251
985000
6000
po to, aby znów nauczyć się, jak komponować miejsca pełne znaczeń -- miejsca stanowiące całość.
16:56
that allow -- that are living organisms in the sense that they contain all the organs of our civic life
252
991000
7000
które są żywymi organizmami, zawierającymi wszystkie organy naszego życia publicznego,
17:03
and our communal life, deployed in an integral fashion.
253
998000
5000
i naszego życia społecznego, rozmieszczone w zintegrowany sposób.
17:08
So that, you know, the residences make sense
254
1003000
3000
Mieszkania mają sens,
17:11
deployed in relation to the places of business, of culture and of governance.
255
1006000
5000
jeśli połączy się je z miejscami dla biznesu, kultury i władzy.
17:16
We're going to have to re-learn what the building blocks of these things are:
256
1011000
4000
Musimy ponownie nauczyć się, jakie są elementy tej układanki.
17:20
the street, the block, how to compose public space that's both large and small,
257
1015000
6000
Ulica. Kwartał. Jak komponować przestrzeń publiczną, która jest jednocześnie rozległa i mała.
17:26
the courtyard, the civic square
258
1021000
3000
Dziedziniec. Plac miejski.
17:29
and how to really make use of this property.
259
1024000
3000
I jak rzeczywiście wykorzystywać ich własności.
17:32
We can see some of the first ideas
260
1027000
3000
Możemy zobaczyć kilka pierwszych pomysłów
17:35
for retro-fitting some of the catastrophic property that we have in America.
261
1030000
5000
na unowocześnienie katastrofalnych nieruchomości w Ameryce.
17:40
The dead malls: what are we going to do with them?
262
1035000
3000
Wymarłe centra handlowe. Co zamierzamy z nimi zrobić?
17:43
Well, in point of fact, most of them are not going to make it.
263
1038000
2000
Większość z nich nawet nie przetrwa.
17:45
They're not going to be retro-fitted;
264
1040000
2000
Nie będą podlegać przekształceniom,
17:47
they're going to be the salvage yards of the future.
265
1042000
2000
będą składowiskami złomu.
17:49
Some of them we're going to fix, though.
266
1044000
2000
Kilka zostanie jednak naprawionych,
17:51
And we're going to fix them by imposing back on them street and block systems
267
1046000
4000
poprzez ponowne wprowadzanie systemu ulic i bloków zabudowy,
17:55
and returning to the building lot as the normal increment of development.
268
1050000
5000
i powracając do działki budowlanej jako normalnego elementu zagospodarowania.
18:01
And if we're lucky, the result will be revivified town centers and neighborhood centers
269
1056000
6000
I jeśli będziemy mieli szczęście, rezultatem będą zrewitalizowane centra miast i dzielnic
18:07
in our existing towns and cities.
270
1062000
2000
w naszych istniejących miastach i miasteczkach.
18:09
And by the way, our towns and cities are where they are, and grew where they were
271
1064000
5000
A przy okazji, nasze miasta i miasteczka są, tam gdzie są i rosły, tam gdzie rosły
18:14
because they occupy all the important sites.
272
1069000
2000
ponieważ zajmują ważne miejsca.
18:16
And most of them are still going to be there,
273
1071000
3000
I większość z nich nadal tam pozostanie,
18:19
although the scale of them is probably going to be diminished.
274
1074000
5000
chociaż ich skala najprawdopodobniej ulegnie zmniejszeniu.
18:24
We've got a lot of work to do.
275
1079000
2000
Mamy mnóstwo pracy.
18:26
We're not going to be rescued by the hyper-car; we're not going to be rescued by alternative fuels.
276
1081000
5000
Nie ocali nas super-samochód, nie ocalą nas alternatywne źródła energii.
18:31
No amount or combination of alternative fuels
277
1086000
3000
Żadna ilość, ani kombinacja alternatywnych paliw
18:34
is going to allow us to continue running what we're running, the way we're running it.
278
1089000
4000
nie pozwoli nam na dalsze funkcjonowanie w taki sposób, jak teraz.
18:38
We're going to have to do everything very differently.
279
1093000
3000
Będziemy musieli robić wszystko inaczej.
18:41
And America's not prepared.
280
1096000
2000
I Ameryka nie jest na to przygotowana.
18:43
We are sleepwalking into the future.
281
1098000
3000
Lunatykujemy w przyszłość.
18:46
We're not ready for what's coming at us.
282
1101000
3000
Nie jesteśmy przygotowani na to, co nas czeka.
18:49
So I urge you all to do what you can.
283
1104000
3000
Zachęcam was, abyście zrobili co tylko możecie.
18:52
Life in the mid-21st century is going to be about living locally.
284
1107000
7000
Życie w połowie XXI wieku będzie życiem lokalnym.
18:59
Be prepared to be good neighbors.
285
1114000
2000
Przygotujcie się na bycie dobrymi sąsiadami.
19:02
Be prepared to find vocations that make you useful
286
1117000
5000
Przygotujcie się na znalezienie zajęcia, które uczyni was użytecznymi
19:07
to your neighbors and to your fellow citizens.
287
1122000
2000
dla sąsiadów i współobywateli.
19:09
One final thing -- I've been very disturbed about this for years,
288
1124000
3000
Ostatnia kwestia -- bardzo mnie to poruszało przez lata,
19:12
but I think it's particularly important for this audience.
289
1127000
3000
i myślę, że jest to szczególnie ważne dla tej widowni.
19:15
Please, please, stop referring to yourselves as "consumers." OK?
290
1130000
5000
Proszę, proszę, przestańcie nazywać siebie "konsumentami".
19:21
Consumers are different than citizens.
291
1136000
2000
Konsumenci są inni, niż obywatele.
19:23
Consumers do not have obligations, responsibilities and duties
292
1138000
5000
Konsumenci nie mają zobowiązań, odpowiedzialności i obowiązków
19:28
to their fellow human beings.
293
1143000
2000
wobec innych istot ludzkich.
19:30
And as long as you're using that word consumer in the public discussion,
294
1145000
3000
I tak długo, jak używacie słowa konsument w debatach publicznych,
19:33
you will be degrading the quality of the discussion we're having.
295
1148000
4000
tak długo będziecie obniżać jakość prowadzonej dyskusji.
19:37
And we're going to continue being clueless
296
1152000
3000
I będziemy nadal poruszać się, nie znając właściwej drogi
19:40
going into this very difficult future that we face.
297
1155000
3000
wchodząc w bardzo trudną przyszłość, której stawiamy czoła.
19:43
So thank you very much.
298
1158000
1000
Bardzo dziękuję.
19:44
Please go out and do what you can to make this a land full of places that are worth caring about
299
1159000
6000
A więc zróbcie co się da, aby było więcej miejsc zasługujących na troskę,
19:50
and a nation that will be worth defending. (Applause)
300
1165000
3000
a ten naród był wart obrony. (Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
James Howard Kunstler - Social criticJames Howard Kunstler may be the world’s most outspoken critic of suburban sprawl. He believes the end of the fossil fuels era will soon force a return to smaller-scale, agrarian communities -- and an overhaul of the most destructive features of postwar society.
Why you should listen
James Howard Kunstler calls suburban sprawl "the greatest misallocation of resources the world has ever known." His arguments bring a new lens to urban development, drawing clear connections between physical spaces and cultural vitality.
Geography of Nowhere, published in 1993, presented a grim vision of America in decline -- a nation of cookie-cutter strip malls, vacuous city centers, and dead spaces wrought by what Kunstler calls the ethos of Happy Motoring: our society-wide dependence on the automobile.
The Long Emergency (2005) takes a hard look at energy dependency, arguing that the end of the fossil fuels era will force a return to smaller-scale, agrarian-focused communities and an overhaul of many of the most prominent and destructive features of postwar society.
His confrontational approach and propensity for doomsday scenarios make Kunstler a lightning rod for controversy and critics. But his magnificent rants are underscored with logic and his books are widely read, particularly by architectural critics and urban planners.
James Howard Kunstler | Speaker | TED.com