TEDxBrussels
Paddy Ashdown: The global power shift
Paddy Ashdown: Globalne przesunięcia władzy
Filmed:
Readability: 4.3
1,134,248 views
Paddy Ashdown uważa, że obserwujemy obecnie zmiany i przesunięcia władzy, jakie nigdy jeszcze nie zaszły w historii. W fascynującej prelekcji dla TEDxBrussels Ashdown wylicza trzy najważniejsze zmiany globalne, których nadejście przewiduje.
Paddy Ashdown - Diplomat
Paddy Ashdown is a former member of the British Parliament and a diplomat with a lifelong commitment to international cooperation. Full bio
Paddy Ashdown is a former member of the British Parliament and a diplomat with a lifelong commitment to international cooperation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
There's a poem written
0
0
2000
Jest taki wiersz
00:17
by a very famous English poet
1
2000
2000
napisany przez sławnego angielskiego poetę
00:19
at the end of the 19th century.
2
4000
2000
pod koniec XIX wieku.
00:21
It was said to echo in Churchill's brain
3
6000
3000
Podobno dźwięczał on Churchillowi w głowie.
00:24
in the 1930s.
4
9000
2000
w latach 30. minionego wieku.
00:26
And the poem goes:
5
11000
2000
Wiersz brzmi:
00:28
"On the idle hill of summer,
6
13000
2000
"Na leniwym wzgórzu lata,
00:30
lazy with the flow of streams,
7
15000
2000
śniącym szmerem swych strumieni,
00:32
hark I hear a distant drummer,
8
17000
2000
słyszę z dala bębnów huk,
00:34
drumming like a sound in dreams,
9
19000
2000
bębnów huk, jak ze snów.
00:36
far and near and low and louder on the roads of earth go by,
10
21000
3000
Z dala, bliżej, u stóp - głośniej; po ubitych duktach ziemi,
00:39
dear to friend and food to powder,
11
24000
3000
drogi, miły - dla kul żer -
00:42
soldiers marching,
12
27000
2000
maszerują już
00:44
soon to die."
13
29000
2000
na śmierć."
00:46
Those who are interested in poetry,
14
31000
2000
Dla zainteresowanych poezją:
00:48
the poem is "A Shropshire Lad" written by A.E. Housman.
15
33000
3000
to wiersz "Chłopak z Shropshire" autorstwa A.E.Housmana.
00:51
But what Housman understood,
16
36000
2000
To, co Housman miał na myśli,
00:53
and you hear it in the symphonies of Nielsen too,
17
38000
4000
co pobrzmiewa też w symfoniach Nielsena,
00:57
was that the long, hot, silvan summers
18
42000
4000
to to, że długie, gorące, leśne lata
01:01
of stability of the 19th century
19
46000
2000
stabilizacji XIX stulecia
01:03
were coming to a close,
20
48000
2000
dobiegały kresu,
01:05
and that we were about to move
21
50000
2000
i że ludzkość wkraczała właśnie
01:07
into one of those terrifying periods of history
22
52000
2000
w ten straszny okres w historii,
01:09
when power changes.
23
54000
2000
gdy zmienia się władza.
01:11
And these are always periods, ladies and gentlemen,
24
56000
2000
Są to zawsze okresy
01:13
accompanied by turbulence,
25
58000
3000
pełne zawirowań
01:16
and all too often by blood.
26
61000
2000
i - nazbyt często - przelewu krwi.
01:18
And my message for you
27
63000
2000
Chcę powiedzieć,
01:20
is that I believe we are condemned, if you like,
28
65000
2000
że wierzę, iż jesteśmy - że tak powiem - skazani
01:22
to live at just one of those moments in history
29
67000
3000
na życie w jednym z tych momentów w dziejach,
01:25
when the gimbals upon which
30
70000
2000
gdy obracają się sworznie, na których
01:27
the established order of power is beginning to change
31
72000
3000
zaczyna się zmieniać ustalony porządek władzy,
01:30
and the new look of the world,
32
75000
2000
gdy nowy kształt świata,
01:32
the new powers that exist in the world,
33
77000
3000
nowe potęgi świata
01:35
are beginning to take form.
34
80000
2000
zaczynają się formować.
01:37
And these are -- and we see it very clearly today --
35
82000
3000
Są to, co dziś wyraźnie widzimy,
01:40
nearly always highly turbulent times, highly difficult times,
36
85000
3000
niemal zawsze bardzo brutalne i trudne czasy,
01:43
and all too often very bloody times.
37
88000
2000
i aż nazbyt często - krwawe.
01:45
By the way, it happens about once every century.
38
90000
3000
Dzieje się to mniej więcej raz na stulecie.
01:48
You might argue that the last time it happened --
39
93000
2000
Ostatnim razem miało to miejsce -
01:50
and that's what Housman felt coming and what Churchill felt too --
40
95000
3000
i to właśnie przeczuwali Housman i Churchill -,
01:53
was that when power passed from the old nations,
41
98000
3000
gdy władza przeszła z rąk starych narodów,
01:56
the old powers of Europe,
42
101000
2000
dawnych potęg Europy,
01:58
across the Atlantic to the new emerging power
43
103000
2000
na drugi brzeg Atlantyku, w ręce wzrastającej potęgi
02:00
of the United States of America --
44
105000
2000
Stanów Zjednoczonych Ameryki,
02:02
the beginning of the American century.
45
107000
2000
rozpoczynając amerykańskie stulecie.
02:04
And of course, into the vacuum
46
109000
2000
Naturalnie, w pustce
02:06
where the too-old European powers used to be
47
111000
3000
pozostałej po prastarych potęgach europejskich,
02:09
were played the two bloody catastrophes
48
114000
3000
miały miejsce dwie krwawe katastrofy
02:12
of the last century --
49
117000
2000
ostatniego stulecia,
02:14
the one in the first part and the one in the second part: the two great World Wars.
50
119000
3000
w pierwszej i drugiej jego części - były to dwie wojny światowe.
02:17
Mao Zedong used to refer to them as the European civil wars,
51
122000
3000
Mao Zedong nazywał je europejskimi wojnami domowymi,
02:20
and it's probably a more accurate way of describing them.
52
125000
3000
co pewnie lepiej oddaje ich istotę.
02:23
Well, ladies and gentlemen,
53
128000
2000
Panie, panowie,
02:25
we live at one of those times.
54
130000
2000
w takich właśnie czasach żyjemy.
02:27
But for us, I want to talk about three factors today.
55
132000
3000
Chcę dziś powiedzieć o trzech czynnikach.
02:30
And the first of these, the first two of these,
56
135000
3000
Pierwszy, a właściwie również drugi z nich,
02:33
is about a shift in power.
57
138000
2000
ma związek z przesunięciem władzy.
02:35
And the second is about some new dimension which I want to refer to,
58
140000
3000
Ostatni dotyczy nowego wymiaru, do którego później wrócę,
02:38
which has never quite happened in the way it's happening now.
59
143000
3000
aż do dziś nigdy nie zaobserwowanego.
02:41
But let's talk about the shifts of power that are occurring to the world.
60
146000
3000
Pomówmy o przesunięciach władzy, które zachodzą na świecie.
02:44
And what is happening today
61
149000
2000
To, co dzieje się dziś,
02:46
is, in one sense, frightening
62
151000
2000
jest w pewnym sensie przerażające,
02:48
because it's never happened before.
63
153000
3000
ponieważ nigdy dotąd się nie zdarzyło.
02:51
We have seen lateral shifts of power --
64
156000
2000
Znamy poziome przesunięcia władzy:
02:53
the power of Greece passed to Rome
65
158000
3000
tak panowanie Grecji przejął Rzym,
02:56
and the power shifts that occurred
66
161000
2000
tak przebiegały zmiany władzy
02:58
during the European civilizations --
67
163000
3000
w innych europejskich cywilizacjach,
03:01
but we are seeing something slightly different.
68
166000
2000
ale my obserwujemy dziś coś innego.
03:03
For power is not just moving laterally
69
168000
2000
Władza nie przesuwa się tylko w poziomie,
03:05
from nation to nation.
70
170000
2000
z narodu na naród.
03:07
It's also moving vertically.
71
172000
2000
Porusza się też w pionie.
03:09
What's happening today is that the power that was encased,
72
174000
3000
Władza, niegdyś unieruchomiona, wbita w ramy,
03:12
held to accountability, held to the rule of law,
73
177000
3000
związana z odpowiedzialnością, z rządem prawa
03:15
within the institution of the nation state
74
180000
3000
w obrębie instytucji państwa narodowego,
03:18
has now migrated in very large measure onto the global stage.
75
183000
3000
przesunęła się obecnie w ogromnej mierze na scenę globalną.
03:21
The globalization of power --
76
186000
2000
Globalizacja władzy...
03:23
we talk about the globalization of markets,
77
188000
2000
Mówimy o globalizacji gospodarki,
03:25
but actually it's the globalization of real power.
78
190000
4000
ale tak naprawdę to globalizacja realnej władzy.
03:29
And where, at the nation state level
79
194000
2000
Na poziomie państwowym
03:31
that power is held to accountability
80
196000
2000
ta władza jest związana z odpowiedzialnością,
03:33
subject to the rule of law,
81
198000
2000
jest podmiotem prawa.
03:35
on the international stage it is not.
82
200000
3000
Na szczeblu międzynarodowym - nie.
03:38
The international stage and the global stage where power now resides:
83
203000
3000
Arena międzynarodowa i globalna - tam rezyduje dziś władza:
03:41
the power of the Internet, the power of the satellite broadcasters,
84
206000
3000
potęga internetu, przekazów satelitarnych,
03:44
the power of the money changers --
85
209000
3000
władza finansistów -
03:47
this vast money-go-round
86
212000
2000
obracających ogromnymi kwotami,
03:49
that circulates now 32 times the amount of money necessary
87
214000
4000
sumą 32 razy większą od tej niezbędnej
03:53
for the trade it's supposed to be there to finance --
88
218000
3000
do finansowania handlu, do czego ją powołano -
03:56
the money changers, if you like,
89
221000
2000
finansistów, lub że tak powiem,
03:58
the financial speculators
90
223000
2000
finansowych spekulantów,
04:00
that have brought us all to our knees quite recently,
91
225000
3000
którzy całkiem niedawno doprowadzili nas do rozpaczy.
04:03
the power of the multinational corporations
92
228000
2000
Potęga międzynarodowych korporacji,
04:05
now developing budgets
93
230000
3000
budujących obecnie budżety
04:08
often bigger than medium-sized countries.
94
233000
2000
często większe niż w średniej wielkości państwach.
04:10
These live in a global space
95
235000
2000
Wszystko to żyje w globalnej przestrzeni,
04:12
which is largely unregulated,
96
237000
2000
w większości nieuregulowanej,
04:14
not subject to the rule of law,
97
239000
3000
nie podlegającej działaniu prawa,
04:17
and in which people may act free of constraint.
98
242000
2000
w której można działać bez ograniczeń.
04:19
Now that suits the powerful
99
244000
3000
To pasuje tym u władzy,
04:22
up to a moment.
100
247000
2000
ale do pewnego momentu.
04:24
It's always suitable for those who have the most power
101
249000
3000
Tym u szczytów władzy zawsze pasuje
04:27
to operate in spaces without constraint,
102
252000
3000
operowanie w przestrzeni bez ograniczeń,
04:30
but the lesson of history is that, sooner or later,
103
255000
3000
ale historia uczy, że wcześniej czy później
04:33
unregulated space --
104
258000
2000
przestrzeń nieuregulowana,
04:35
space not subject to the rule of law --
105
260000
2000
nie poddana rządowi prawa,
04:37
becomes populated, not just by the things you wanted --
106
262000
3000
zapełnia się nie tylko pożądanymi elementami -
04:40
international trade, the Internet, etc. --
107
265000
2000
handlem międzynarodowym, internetem, itd.,
04:42
but also by the things you don't want --
108
267000
2000
ale także rzeczami niepożądanymi:
04:44
international criminality, international terrorism.
109
269000
3000
międzynarodową przestępczością, terroryzmem.
04:47
The revelation of 9/11
110
272000
2000
Wniosek z ataków na WTC jest taki,
04:49
is that even if you are the most powerful nation on earth,
111
274000
5000
że nawet najpotężniejszy naród na świecie
04:54
nevertheless,
112
279000
3000
może mimo wszystko
04:57
those who inhabit that space can attack you
113
282000
2000
ulec atakowi tych, którzy zamieszkują tą strefę,
04:59
even in your most iconic of cities
114
284000
2000
nawet w swoim ikonicznym mieście
05:01
one bright September morning.
115
286000
2000
w jasny wrześniowy poranek.
05:03
It's said that something like 60 percent
116
288000
2000
Mówi się, że około 60%
05:05
of the four million dollars that was taken to fund 9/11
117
290000
3000
z 4 milionów dolarów, którymi sfinansowamno ataki,
05:08
actually passed through the institutions of the Twin Towers
118
293000
3000
przeszło przez organizacje działające w wieżach WTC,
05:11
which 9/11 destroyed.
119
296000
2000
zniszczonych 11 września.
05:13
You see, our enemies also use this space --
120
298000
2000
Nasi wrogowie również wykorzystują tę przestrzeń,
05:15
the space of mass travel, the Internet, satellite broadcasters --
121
300000
3000
przestrzeń komunikacji masowej, internetu, przekazów satelitarnych,
05:18
to be able to get around their poison,
122
303000
3000
aby rozprowadzać swoją truciznę,
05:21
which is about destroying our systems and our ways.
123
306000
3000
która ma zniszczyć nasze organizacje i nasze tradycje.
05:24
Sooner or later,
124
309000
2000
Wcześniej czy później,
05:26
sooner or later,
125
311000
2000
wcześniej czy później
05:28
the rule of history
126
313000
2000
według reguł historii,
05:30
is that where power goes
127
315000
2000
tam, gdzie dąży władza,
05:32
governance must follow.
128
317000
3000
musi pojawić się zwierzchność.
05:35
And if it is therefore the case, as I believe it is,
129
320000
2000
Jeśli więc, w co głęboko wierzę,
05:37
that one of the phenomenon of our time
130
322000
2000
jednym z fenomenów naszych czasów
05:39
is the globalization of power,
131
324000
2000
jest globalizacja władzy,
05:41
then it follows that one of the challenges of our time
132
326000
3000
to jednym z wyzwań naszych czasów
05:44
is to bring governance to the global space.
133
329000
3000
jest wprowadzenie porządku w przestrzeń globalną.
05:47
And I believe that the decades ahead of us now
134
332000
3000
Wierzę również, że nadchodzące dekady
05:50
will be to a greater or lesser extent turbulent
135
335000
4000
będą mniej lub bardziej burzliwe
05:54
the more or less we are able to achieve that aim:
136
339000
3000
w zależności od tego, na ile uda się nam
05:57
to bring governance to the global space.
137
342000
2000
wprowadzić rządy w przestrzeń globalną.
05:59
Now notice, I'm not talking about government.
138
344000
2000
Zwróćcie uwagę, że nie mówię o rządzie.
06:01
I'm not talking about setting up
139
346000
2000
Nie mówię o powołaniu
06:03
some global democratic institution.
140
348000
3000
jakiejś globalnej instytucji demokratycznej.
06:06
My own view, by the way, ladies and gentlemen,
141
351000
2000
Według mnie, panie i panowie,
06:08
is that this is unlikely to be done
142
353000
2000
mało jest prawdopodobne osiągnięcie tego celu
06:10
by spawning more U.N. institutions.
143
355000
2000
przez mnożenie instytucji ONZ.
06:12
If we didn't have the U.N., we'd have to invent it.
144
357000
2000
Gdyby nie było ONZ, musielibyśmy ją stworzyć.
06:14
The world needs an international forum.
145
359000
2000
Świat potrzebuje międzynarodowego forum.
06:16
It needs a means by which you can legitimize international action.
146
361000
4000
Potrzebuje narzędzia do legitymizacji międzynarodowych działań.
06:20
But when it comes to governance of the global space,
147
365000
2000
Ale w przypadku zarządzania sferą globalną
06:22
my guess is this won't happen
148
367000
3000
nie stanie się to, jak sądzę,
06:25
through the creation of more U.N. institutions.
149
370000
2000
na drodze tworzenia nowych instytucji ONZ.
06:27
It will actually happen by the powerful coming together
150
372000
3000
Stanie się to raczej na drodze potężnego współdziałania i
06:30
and making treaty-based systems,
151
375000
2000
tworzenia pokojowych systemów
06:32
treaty-based agreements,
152
377000
2000
i pokojowych umów
06:34
to govern that global space.
153
379000
2000
do zarządzania przestrzenią globalną.
06:36
And if you look, you can see them happening, already beginning to emerge.
154
381000
3000
Wystarczy popatrzeć: widać już, jak zaczynają powstawać.
06:39
The World Trade Organization: treaty-based organization,
155
384000
3000
Światowa Organizacja Handlu - organizacja pokojowa,
06:42
entirely treaty-based,
156
387000
2000
całkowicie pokojowa,
06:44
and yet, powerful enough to hold even the most powerful, the United States,
157
389000
3000
a jednak dość silna, by nawet najpotężniejszych - USA -
06:47
to account if necessary.
158
392000
2000
gdy trzeba, pociągnąć do odpowiedzialności.
06:49
Kyoto: the beginnings of struggling to create
159
394000
2000
Kioto: początki starań o powołanie
06:51
a treaty-based organization.
160
396000
2000
pokojowej organizacji.
06:53
The G20:
161
398000
2000
G20.
06:55
we know now that we have to put together an institution
162
400000
2000
Wiemy już, że musimy powołać organizację,
06:57
which is capable of bringing governance
163
402000
2000
zdolną zaprowadzić rządy
06:59
to that financial space for financial speculation.
164
404000
3000
nad sferą finansową, sferą finansowych spekulacji.
07:02
And that's what the G20 is, a treaty-based institution.
165
407000
3000
Tym właśnie jest G20 - organizacja pokojowa.
07:05
Now there's a problem there,
166
410000
2000
Powstaje tu problem,
07:07
and we'll come back to it in a minute,
167
412000
2000
do którego za chwilę wrócimy,
07:09
which is that if you bring the most powerful together
168
414000
3000
że jeśli najpotężniejsi zgromadzą się,
07:12
to make the rules in treaty-based institutions,
169
417000
2000
aby stanowić reguły w instytucjach pokojowych,
07:14
to fill that governance space,
170
419000
3000
by nadać kształt rządom,
07:17
then what happens to the weak who are left out?
171
422000
3000
co stanie się z tymi słabymi, których głosu nie uwzględniono?
07:20
And that's a big problem,
172
425000
2000
To poważny problem
07:22
and we'll return to it in just a second.
173
427000
2000
i zaraz do niego powrócimy.
07:24
So there's my first message,
174
429000
2000
Chcę powiedzieć po pierwsze,
07:26
that if you are to pass through these turbulent times
175
431000
3000
że jeśli chcemy przeżyć te burzliwe czasy
07:29
more or less turbulently,
176
434000
3000
mniej lub bardziej spokonie,
07:32
then our success in doing that
177
437000
2000
nasze szanse na osiągnięcie tego
07:34
will in large measure depend on our capacity
178
439000
2000
zależą w znacznej mierze od naszej zdolności
07:36
to bring sensible governance
179
441000
2000
od rozsądnego zarządzania
07:38
to the global space.
180
443000
2000
tą globalną przestrzenią.
07:40
And watch that beginning to happen.
181
445000
3000
I od obserwowania początków tego procesu.
07:43
My second point is,
182
448000
2000
Po drugie,
07:45
and I know I don't have to talk to an audience like this
183
450000
2000
wiem, że takiej publiczności
07:47
about such a thing,
184
452000
2000
nie muszę o tym mówić,
07:49
but power is not just shifting vertically,
185
454000
3000
ale władza przesuwa się nie tylko w pionie,
07:52
it's also shifting horizontally.
186
457000
2000
ale także w poziomie.
07:54
You might argue that the story, the history of civilizations,
187
459000
3000
Możecie argumentować, że historia cywilizacji
07:57
has been civilizations gathered around seas --
188
462000
3000
była historią cywilizacji nadmorskich,
08:00
with the first ones around the Mediterranean,
189
465000
3000
najpierw - żyjących w basenie Morza Śródziemnego,
08:03
the more recent ones in the ascendents of Western power around the Atlantic.
190
468000
4000
a ostatnio - spadkobierców potęgi Zachodu, rozproszonych wokół Atlantyku.
08:07
Well it seems to me
191
472000
2000
Wydaje mi się,
08:09
that we're now seeing a fundamental shift of power, broadly speaking,
192
474000
3000
że obserwujemy fundamentalny przepływ władzy, mówiąc ogólnie,
08:12
away from nations gathered around the Atlantic [seaboard]
193
477000
3000
od narodów zamieszkujących brzegi Atlantyku
08:15
to the nations gathered around the Pacific rim.
194
480000
2000
ku tym, żyjącym wzdłuż wybrzeży Pacyfiku.
08:17
Now that begins with economic power,
195
482000
2000
Zaczyna się od przewagi gospodarczej,
08:19
but that's the way it always begins.
196
484000
2000
ale tak jest zawsze.
08:21
You already begin to see the development of foreign policies,
197
486000
3000
Widzicie już rozwój linii polityki zagranicznej,
08:24
the augmentation of military budgets
198
489000
2000
i rosnące budżety militarne
08:26
occurring in the other growing powers in the world.
199
491000
3000
wschodzących potęg na świecie.
08:29
I think actually
200
494000
2000
Myślę,
08:31
this is not so much a shift from the West to the East;
201
496000
2000
że to właściwie nie jest zmiana z Zachodu na Wschód.
08:33
something different is happening.
202
498000
2000
Dzieje się coś zupełnie innego.
08:35
My guess is, for what it's worth,
203
500000
2000
Zgaduję, o ile to coś warte,
08:37
is that the United States will remain
204
502000
2000
że Stany Zjednoczone pozostaną
08:39
the most powerful nation on earth
205
504000
2000
najpotężniejszym narodem na Ziemi
08:41
for the next 10 years, 15,
206
506000
3000
przez najbliższe 10-15 lat,
08:44
but the context in which she holds her power
207
509000
3000
ale kontekst, w którym będą tę pozycję zajmować
08:47
has now radically altered; it has radically changed.
208
512000
3000
już radykalnie się zmienia.
08:50
We are coming out of 50 years,
209
515000
2000
Wychodzimy z okresu 50 lat
08:52
most unusual years, of history
210
517000
2000
zupełnie niezwykłych, z okresu
08:54
in which we have had a totally mono-polar world,
211
519000
3000
dominacji świata jednobiegunowego,
08:57
in which every compass needle
212
522000
2000
gdzie każdy kompas,
08:59
for or against
213
524000
2000
wskazujący za lub przeciw
09:01
has to be referenced by its position to Washington --
214
526000
3000
musi działać w odniesieniu do Waszyngtonu.
09:04
a world bestrode by a single colossus.
215
529000
4000
To świat okiełznany przez jednego kolosa.
09:08
But that's not a usual case in history.
216
533000
2000
Ale to nie jest przypadek typowy w historii.
09:10
In fact, what's now emerging
217
535000
2000
Przeciwnie, świat, który właśnie się rodzi,
09:12
is the much more normal case of history.
218
537000
2000
dużo lepiej pasuje do normalnego toku dziejów.
09:14
You're beginning to see the emergence
219
539000
2000
Jesteście świadkami narodzin
09:16
of a multi-polar world.
220
541000
2000
świata wielobiegunowego.
09:18
Up until now,
221
543000
2000
Do tej pory
09:20
the United States has been the dominant feature of our world.
222
545000
3000
USA stanowiły na świecie element dominujący.
09:23
They will remain the most powerful nation,
223
548000
2000
Pozostaną najpotężniejszym krajem,
09:25
but they will be the most powerful nation
224
550000
2000
ale będzie to kraj najpotężniejszy
09:27
in an increasingly multi-polar world.
225
552000
2000
w coraz bardziej wielobiegunowym świecie.
09:29
And you begin to see the alternative centers of power building up --
226
554000
3000
Widzicie, jak powstają alternatywne centra władzy:
09:32
in China, of course,
227
557000
2000
w Chinach, oczywiście,
09:34
though my own guess is that China's ascent to greatness is not smooth.
228
559000
3000
chociaż zgadywałbym, że wzrost Chin nie będzie bezproblemowy.
09:37
It's going to be quite grumpy
229
562000
2000
Zrobi się całkiem nieprzyjemnie,
09:39
as China begins to democratize her society
230
564000
2000
gdy Chiny zaczną demokratyzować społeczeństwo
09:41
after liberalizing her economy.
231
566000
2000
zaraz po liberalizacji swojej gospodarki.
09:43
But that's a subject of a different discussion.
232
568000
3000
Ale to temat na zupełnie inną dyskusję.
09:46
You see India, you see Brazil.
233
571000
2000
Widzicie Indie, widzicie Brazylię.
09:48
You see increasingly
234
573000
2000
Coraz lepiej widać,
09:50
that the world now looks actually, for us Europeans,
235
575000
3000
że świat wygląda dla nas, europejczyków,
09:53
much more like Europe in the 19th century.
236
578000
3000
całkiem jak dziewiętnastowieczna Europa.
09:56
Europe in the 19th century:
237
581000
2000
Europa w XIX stuleciu:
09:58
a great British foreign secretary, Lord Canning,
238
583000
2000
wielki brytyjski minister spraw zagranicznych, Lord Canning,
10:00
used to describe it as the "European concert of powers."
239
585000
3000
nazwał tę sytuację "europejskim koncertem mocarstw".
10:03
There was a balance, a five-sided balance.
240
588000
2000
Istniała równowaga pięciu czynników.
10:05
Britain always played to the balance.
241
590000
3000
Wielka Brytania zawsze o nią zabiegała.
10:08
If Paris got together with Berlin,
242
593000
2000
Jeśli Paryż zszedł się z Berlinem,
10:10
Britain got together with Vienna and Rome to provide a counterbalance.
243
595000
3000
Wielka Brytania dla przeciwwagi wiązała się z Wiedniem i Rzymem.
10:13
Now notice,
244
598000
2000
Zauważcie:
10:15
in a period which is dominated by a mono-polar world,
245
600000
2000
w okresie zdominowanym przez jednobiegunowość
10:17
you have fixed alliances --
246
602000
2000
mamy stałe sojusze:
10:19
NATO, the Warsaw Pact.
247
604000
2000
NATO, Układ Warszawski.
10:21
A fixed polarity of power
248
606000
2000
Stała polaryzacja władzy
10:23
means fixed alliances.
249
608000
2000
oznacza stałe sojusze.
10:25
But a multiple polarity of power
250
610000
2000
Wielobiegunowość władzy
10:27
means shifting and changing alliances.
251
612000
2000
rodzi przesunięcia i zmiany układów.
10:29
And that's the world we're coming into,
252
614000
2000
W taki właśnie świat wchodzimy,
10:31
in which we will increasingly see
253
616000
2000
taki, w którym coraz lepiej widzimy,
10:33
that our alliances are not fixed.
254
618000
2000
że nasze układy nie są niezmienne.
10:35
Canning, the great British foreign secretary once said,
255
620000
2000
Canning, tenże brytyjski minister spraw zagranicznych, powiedział kiedyś:
10:37
"Britain has a common interest,
256
622000
2000
"Wielka Brytania ma wieczne interesy,
10:39
but no common allies."
257
624000
2000
ale nie ma wiecznych wrogów".
10:41
And we will see increasingly
258
626000
2000
Będziemy coraz lepiej widzieć,
10:43
that even we in the West
259
628000
2000
że nawet my, ludzie Zachodu,
10:45
will reach out, have to reach out,
260
630000
2000
sięgniemy... będziemy musieli sięgnąć
10:47
beyond the cozy circle of the Atlantic powers
261
632000
2000
poza przytulne kręgi atlantyckich potęg,
10:49
to make alliances with others
262
634000
2000
aby zawrzeć układy z innymi,
10:51
if we want to get things done in the world.
263
636000
3000
jeśli chcemy czegoś na tym świecie dokonać.
10:54
Note, that when we went into Libya,
264
639000
2000
Zauważcie, że gdy wkroczyliśmy do Libii,
10:56
it was not good enough for the West to do it alone;
265
641000
2000
działania samego Zachodu były niewystarczające,
10:58
we had to bring others in.
266
643000
2000
trzeba było włączyć innych.
11:00
We had to bring, in this case, the Arab League in.
267
645000
3000
W tym przypadku, musieliśmy wciągnąć Ligę Arabską.
11:03
My guess is Iraq and Afghanistan are the last times
268
648000
3000
Zgaduję, że Irak i Afganistan to ostatnie przypadki,
11:06
when the West has tried to do it themselves,
269
651000
2000
gdy Zachód próbował coś osiągnąć samodzielnie
11:08
and we haven't succeeded.
270
653000
2000
i poniósł porażkę.
11:10
My guess
271
655000
2000
Zgaduję,
11:12
is that we're reaching the beginning of the end of 400 years --
272
657000
3000
że jesteśmy u kresu trwającej 400 lat
11:15
I say 400 years because it's the end of the Ottoman Empire --
273
660000
3000
- 400, bo liczę od końca Imperium Osmańskiego -
11:18
of the hegemony of Western power,
274
663000
2000
hegemonii Zachodu,
11:20
Western institutions and Western values.
275
665000
3000
zachodnich instytucji i zachodnich wartości.
11:24
You know, up until now, if the West got its act together,
276
669000
3000
Do tej pory jeśli Zachód zdołał zewrzeć szyki,
11:27
it could propose and dispose
277
672000
2000
mógł działać wedle uznania
11:29
in every corner of the world.
278
674000
2000
w każdym miejscu na świecie.
11:31
But that's no longer true.
279
676000
2000
Ale to już przeszłość.
11:33
Take the last financial crisis
280
678000
2000
Na przykład kryzys finansowy
11:35
after the Second World War.
281
680000
2000
po drugiej wojnie światowej.
11:37
The West got together --
282
682000
2000
Zachód zwarł szyki:
11:39
the Bretton Woods Institution, World Bank, International Monetary Fund --
283
684000
3000
system z Bretton Woods, Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy -
11:42
the problem solved.
284
687000
2000
i problem rozwiązany.
11:44
Now we have to call in others.
285
689000
2000
Teraz musimy prosić o pomoc innych.
11:46
Now we have to create the G20.
286
691000
2000
Musimy stworzyć G20.
11:48
Now we have to reach beyond the cozy circle
287
693000
2000
Musimy sięgnąć poza przytulne kręgi
11:50
of our Western friends.
288
695000
2000
naszych zachodnich przyjaciół.
11:52
Let me make a prediction for you,
289
697000
2000
Pozwólcie, że podzielę się z wami
11:54
which is probably even more startling.
290
699000
3000
jeszcze bardziej zdumiewającą prognozą.
11:57
I suspect we are now reaching the end
291
702000
3000
Sądzę, że jesteśmy u kresu
12:00
of 400 years
292
705000
2000
tych 400 lat,
12:02
when Western power was enough.
293
707000
2000
w których potęga Zachodu wystarczyła.
12:04
People say to me, "The Chinese, of course,
294
709000
2000
Ludzie mówią mi "Chińczycy z pewnością
12:06
they'll never get themselves involved
295
711000
2000
nigdy nie zaangażują się
12:08
in peace-making, multilateral peace-making around the world."
296
713000
2000
w wielostronne procesy pokojowe na świecie".
12:10
Oh yes? Why not?
297
715000
2000
Doprawdy? Czemu nie?
12:12
How many Chinese troops
298
717000
2000
Ilu chińskich żołnierzy
12:14
are serving under the blue beret, serving under the blue flag,
299
719000
2000
służy z błękitnych beretach, pod błękitną flagą,
12:16
serving under the U.N. command in the world today?
300
721000
2000
w siłach ONZ rozproszonych dziś po świecie?
12:18
3,700.
301
723000
2000
3700.
12:20
How many Americans? 11.
302
725000
3000
A ilu Amerykanów? 11.
12:23
What is the largest naval contingent
303
728000
2000
Który z morskich kontyngentów, zmagających się
12:25
tackling the issue of Somali pirates?
304
730000
3000
z somalijskimi piratami jest największy?
12:28
The Chinese naval contingent.
305
733000
2000
Chiński kontyngent morski.
12:30
Of course they are, they are a mercantilist nation.
306
735000
2000
I to jest oczywiste, bo to naród kupiecki.
12:32
They want to keep the sea lanes open.
307
737000
2000
Oni chcą, żeby morza były otwarte.
12:34
Increasingly, we are going to have to do business
308
739000
3000
Coraz częściej będziemy musieli robić interesy
12:37
with people with whom we do not share values,
309
742000
3000
z ludźmi, których wartości nie podzielamy,
12:40
but with whom, for the moment, we share common interests.
310
745000
3000
ale z którymi, tymczasowo, łączą nas wspólne interesy.
12:43
It's a whole new different way
311
748000
2000
Rodzi się zupełnie nowy
12:45
of looking at the world that is now emerging.
312
750000
3000
sposób patrzenia na świat.
12:48
And here's the third factor,
313
753000
2000
A oto i trzeci czynnik,
12:50
which is totally different.
314
755000
3000
zupełnie różny od poprzednich.
12:53
Today in our modern world,
315
758000
2000
W naszym nowoczesnym świecie
12:55
because of the Internet,
316
760000
2000
z powodu internetu,
12:57
because of the kinds of things people have been talking about here,
317
762000
3000
z powodów, o których inni już tu wcześniej mówili,
13:00
everything is connected to everything.
318
765000
4000
wszystko jest ze wszystkim połączone.
13:04
We are now interdependent.
319
769000
2000
Jesteśmy od siebie współzależni.
13:06
We are now interlocked,
320
771000
2000
Jesteśmy złączeni -
13:08
as nations, as individuals,
321
773000
2000
jako narody i jako jednostki -
13:10
in a way which has never been the case before,
322
775000
2000
w sposób, jaki nigdy wcześniej nie miał miejsca,
13:12
never been the case before.
323
777000
3000
nigdy przedtem.
13:15
The interrelationship of nations,
324
780000
2000
Wzajemne powiązanie narodów
13:17
well it's always existed.
325
782000
2000
istniało od zawsze.
13:19
Diplomacy is about managing the interrelationship of nations.
326
784000
3000
Dyplomacja służy do regulowania tych stosunków.
13:22
But now we are intimately locked together.
327
787000
2000
Ale teraz jesteśmy złączeni ściślej.
13:24
You get swine flu in Mexico,
328
789000
2000
Łapiesz świńską grypę w Meksyku -
13:26
it's a problem for Charles de Gaulle Airport
329
791000
2000
a Lotnisko im. Charlesa de Gaulle'a ma problem
13:28
24 hours later.
330
793000
2000
24 godziny później.
13:30
Lehman Brothers goes down, the whole lot collapses.
331
795000
3000
Bank Lehman Brothers upada - rodzi się kryzys.
13:33
There are fires in the steppes of Russia,
332
798000
3000
Płoną stepy Rosji -
13:36
food riots in Africa.
333
801000
2000
głód rodzi zamieszki w Afryce.
13:38
We are all now deeply, deeply, deeply interconnected.
334
803000
4000
Jesteśmy dziś połączeni bardzo, bardzo ściśle.
13:42
And what that means
335
807000
3000
Oznacza to,
13:45
is the idea of a nation state acting alone,
336
810000
4000
że idea państwa działającego w pojedynkę,
13:49
not connected with others,
337
814000
2000
niepołączonego z innymi,
13:51
not working with others,
338
816000
2000
niewspółpracującego z innymi,
13:53
is no longer a viable proposition.
339
818000
2000
nie jest już realną opcją.
13:55
Because the actions of a nation state
340
820000
3000
Bo ani działania jednego państwa
13:58
are neither confined to itself,
341
823000
2000
nie ograniczają się już wyłącznie do niego,
14:00
nor is it sufficient for the nation state itself
342
825000
2000
ani nie wystarcza mu już
14:02
to control its own territory,
343
827000
2000
kontrolowanie własnego terytorium,
14:04
because the effects outside the nation state
344
829000
3000
ponieważ czynniki spoza tego państwa
14:07
are now beginning to affect what happens inside them.
345
832000
3000
zaczynają wpływać na to, co się dzieje w jego wnętrzu.
14:10
I was a young soldier
346
835000
2000
Jako młody żołnierz
14:12
in the last of the small empire wars of Britain.
347
837000
4000
walczyłem w ostatniej z wojenek kolonialnych Wielkiej Brytanii.
14:16
At that time, the defense of my country
348
841000
2000
Obronność kraju była wówczas
14:18
was about one thing and one thing only:
349
843000
3000
zależna tylko od jednego czynnika:
14:21
how strong was our army, how strong was our air force,
350
846000
3000
od tego, jak silna była nasza armia, jak mocne nasze lotnictwo,
14:24
how strong was our navy and how strong were our allies.
351
849000
2000
jak silna nasza marynarka, jak mocni nasi sprzymierzeńcy.
14:26
That was when the enemy was outside the walls.
352
851000
2000
Tak było, gdy wróg znajdował się poza murami.
14:28
Now the enemy is inside the walls.
353
853000
3000
Dziś wróg działa wewnątrz tych murów.
14:31
Now if I want to talk about the defense of my country,
354
856000
2000
By mówić o obronności mojego kraju dziś,
14:33
I have to speak to the Minister of Health
355
858000
2000
muszę porozmawiać z ministrem zdrowia,
14:35
because pandemic disease is a threat to my security,
356
860000
3000
bo epidemie są zagrożeniem dla mojego bezpieczeństwa;
14:38
I have to speak to the Minister of Agriculture
357
863000
2000
muszę rozmawiać z ministrem rolnictwa,
14:40
because food security is a threat to my security,
358
865000
2000
bo dostęp do żywności wpływa na moje bezpieczeństwo;
14:42
I have to speak to the Minister of Industry
359
867000
4000
muszę rozmawiać z ministrem przemysłu,
14:46
because the fragility of our hi-tech infrastructure
360
871000
3000
bo nasza delikatna, nowoczesna infrastruktura
14:49
is now a point of attack for our enemies --
361
874000
2000
stanowi cel ataków naszych wrogów,
14:51
as we see from cyber warfare --
362
876000
2000
co pokazują niedawne wojny cyfrowe.
14:53
I have to speak to the Minister of Home Affairs
363
878000
3000
Muszę rozmawiać z Sekretarzem ds. Wewnętrznych,
14:56
because who has entered my country,
364
881000
2000
bo ten, kto wjechał do mojego kraju,
14:58
who lives in that terraced house in that inner city
365
883000
3000
kto mieszka w szeregowcu w centrum miasta,
15:01
has a direct effect on what happens in my country --
366
886000
2000
ma bezpośredni wpływ na to, co się dzieje w kraju,
15:03
as we in London saw in the 7/7 bombings.
367
888000
4000
o czym świadczą ataki na londyńskie metro z 2007 roku.
15:07
It's no longer the case that the security of a country
368
892000
3000
Bezpieczeństwo kraju nie jest już tylko
15:10
is simply a matter for its soldiers and its ministry of defense.
369
895000
3000
sprawą jego żołnierzy i ministerstwa obrony narodowej.
15:13
It's its capacity to lock together its institutions.
370
898000
3000
Zależy od jego zdolności do zwarcia swoich instytucji.
15:16
And this tells you something very important.
371
901000
3000
I to mówi nam coś ważnego.
15:19
It tells you that, in fact,
372
904000
2000
Mówi nam,
15:21
our governments, vertically constructed,
373
906000
3000
że nasze rządy, skonstruowane pionowo,
15:24
constructed on the economic model of the Industrial Revolution --
374
909000
2000
na modelu ekonomicznym z czasów rewolucji przemysłowej -
15:26
vertical hierarchy, specialization of tasks,
375
911000
3000
hierarchia pionowa, podział zadań,
15:29
command structures --
376
914000
2000
struktury dowodzenia -
15:31
have got the wrong structures completely.
377
916000
2000
wszystko to są struktury złe.
15:33
You in business know
378
918000
2000
Ludzie biznesu wiedzą,
15:35
that the paradigm structure of our time, ladies and gentlemen,
379
920000
2000
że struktura paradygmatu naszych czasów
15:37
is the network.
380
922000
2000
to sieć.
15:39
It's your capacity to network that matters,
381
924000
2000
Liczy się umiejętność networkingu,
15:41
both within your governments and externally.
382
926000
3000
zarówno w obrębie rządów, jak i poza nimi.
15:44
So here is Ashdown's third law.
383
929000
2000
Oto więc trzecie prawo Ashdowna.
15:46
By the way, don't ask me about Ashdown's first law and second law
384
931000
3000
Nie pytajcie mnie o pierwsze i drugie prawo Ashdowna,
15:49
because I haven't invented those yet;
385
934000
2000
bo ich jeszcze nie wymyśliłem.
15:51
it always sounds better if there's a third law, doesn't it?
386
936000
2000
"Trzecie prawo" zawsze brzmi lepiej, prawda?
15:53
Ashdown's third law is that in the modern age,
387
938000
3000
Trzecie prawo Ashdowna mówi, że w nowoczesnym świecie,
15:56
where everything is connected to everything,
388
941000
2000
gdzie wszystko jest ze sobą połączone,
15:58
the most important thing about what you can do
389
943000
3000
najważniejsze, co możesz zrobić,
16:01
is what you can do with others.
390
946000
2000
to to, co możesz zrobić z innymi.
16:03
The most important bit about your structure --
391
948000
2000
Najważniejsze w twojej strukturze
16:05
whether you're a government, whether you're an army regiment,
392
950000
2000
czy jesteś rządem czy pułkiem w armii
16:07
whether you're a business --
393
952000
2000
czy firmą
16:09
is your docking points, your interconnectors,
394
954000
2000
są twoje punkty zbieżne, połączenia,
16:11
your capacity to network with others.
395
956000
2000
twoja zdolność do podtrzymywania kontaktów.
16:13
You understand that in industry;
396
958000
2000
Przemysłowcy to rozumieją,
16:15
governments don't.
397
960000
3000
rządy - nie.
16:18
But now one final thing.
398
963000
2000
I ostatnia rzecz.
16:20
If it is the case, ladies and gentlemen -- and it is --
399
965000
3000
Jeśli, panie i panowie, rzeczywiście
16:23
that we are now locked together
400
968000
2000
jesteśmy dziś ze sobą połączeni
16:25
in a way that has never been quite the same before,
401
970000
2000
w sposób jaki do tej pory nie miał miejsca,
16:27
then it's also the case that we share a destiny with each other.
402
972000
4000
to prawdą jest, że łączy nas też wspólne przeznaczenie.
16:31
Suddenly and for the very first time,
403
976000
3000
Nagle, po raz pierwszy w dziejach
16:34
collective defense, the thing that has dominated us
404
979000
3000
zbiorowa obrona, która zdominowała nasz
16:37
as the concept of securing our nations,
405
982000
2000
koncept obrony narodowej,
16:39
is no longer enough.
406
984000
2000
już nie wystarcza.
16:41
It used to be the case
407
986000
2000
Kiedyś było tak,
16:43
that if my tribe was more powerful than their tribe, I was safe;
408
988000
2000
że jeśli moje plemię było silniejsze niż inne, byłem bezpieczny.
16:45
if my country was more powerful than their country, I was safe;
409
990000
3000
Jeśli mój kraj był potężniejszy niż inne, byłem bezpieczny.
16:48
my alliance, like NATO, was more powerful than their alliance, I was safe.
410
993000
3000
Jeśli mój sojusz, jak NATO, był potężniejszy, byłem bezpieczny.
16:51
It is no longer the case.
411
996000
2000
To już nie jest prawda.
16:53
The advent of the interconnectedness
412
998000
3000
Nadejście ery współpołączenia
16:56
and of the weapons of mass destruction
413
1001000
2000
i broni masowego rażenia
16:58
means that, increasingly,
414
1003000
2000
oznacza, że coraz częściej
17:00
I share a destiny with my enemy.
415
1005000
2000
dzielę przyszłość ze swoim wrogiem.
17:02
When I was a diplomat
416
1007000
2000
Kiedy jako dyplomata
17:04
negotiating the disarmament treaties with the Soviet Union
417
1009000
3000
negocjowałem traktaty rozbrojeniowe ze Związkiem Radzieckim,
17:07
in Geneva in the 1970s,
418
1012000
2000
w Genewie w latach 70.,
17:09
we succeeded because we understood
419
1014000
2000
udało nam się, ponieważ rozumieliśmy,
17:11
we shared a destiny with them.
420
1016000
2000
że dzielimy z nimi przyszłość.
17:13
Collective security is not enough.
421
1018000
3000
Obrona zbiorowa już nie wystarcza.
17:16
Peace has come to Northern Ireland
422
1021000
2000
Pokój zawitał do Irlandii Północnej,
17:18
because both sides realized that the zero-sum game couldn't work.
423
1023000
3000
ponieważ obie strony zrozumiały, że gra o sumie zerowej nie zadziała.
17:21
They shared a destiny with their enemies.
424
1026000
3000
Dzielili oni przeznaczenie ze swoim wrogiem.
17:24
One of the great barriers to peace in the Middle East
425
1029000
2000
Jedną z przeszkód dla pokoju na Bliskim Wschodzie jest to,
17:26
is that both sides, both Israel and, I think, the Palestinians,
426
1031000
3000
że obie strony, Izrael i - jak sądzę - Palestyńczycy,
17:29
do not understand
427
1034000
2000
nie rozumieją,
17:31
that they share a collective destiny.
428
1036000
3000
że łączy je wspólna przyszłość.
17:34
And so suddenly, ladies and gentlemen,
429
1039000
2000
I tak, panie i panowie,
17:36
what has been the proposition
430
1041000
2000
to, co przez wieki było sugestią
17:38
of visionaries and poets down the ages
431
1043000
3000
wizjonerów i poetów,
17:41
becomes something we have to take seriously
432
1046000
2000
staje się czymś, co musimy potraktować poważnie,
17:43
as a matter of public policy.
433
1048000
2000
jako część polityki publicznej.
17:45
I started with a poem, I'll end with one.
434
1050000
3000
Zacząłem wierszem i wierszem zakończę.
17:48
The great poem of John Donne's.
435
1053000
3000
Wspaniałym wierszem Johna Donne'a.
17:51
"Send not for whom the bell tolls."
436
1056000
4000
"Nie pytaj, komu bije dzwon"
17:55
The poem is called "No Man is an Island."
437
1060000
2000
Wiersz nosi tytuł: "Nikt nie jest wyspą".
17:57
And it goes:
438
1062000
2000
I brzmi tak:
17:59
"Every man's death affected me,
439
1064000
3000
"Śmierć każdego człowieka umniejsza mnie,
18:02
for I am involved in mankind,
440
1067000
2000
Albowiem jestem zespolony z ludzkością.
18:04
send not to ask
441
1069000
2000
Przeto nigdy nie pytaj,
18:06
for whom the bell tolls,
442
1071000
2000
komu bije dzwon;
18:08
it tolls for thee."
443
1073000
2000
Bije on tobie."
18:10
For John Donne, a recommendation of morality.
444
1075000
3000
Johna Donne'a wskazówka moralna.
18:13
For us, I think,
445
1078000
2000
Dla nas, jak sądzę,
18:15
part of the equation for our survival.
446
1080000
3000
czynnik warunkujący przetrwanie.
18:18
Thank you very much.
447
1083000
2000
Dziękuję bardzo.
18:20
(Applause)
448
1085000
3000
(oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Paddy Ashdown - DiplomatPaddy Ashdown is a former member of the British Parliament and a diplomat with a lifelong commitment to international cooperation.
Why you should listen
Throughout his career, Paddy Ashdown has moved across the international stage. He served as a Royal Marine and an intelligence officer in MI6, the Secret Intelligence Service of the United Kingdom, before becoming a member of Parliament. In 1988 he became the first leader of the newly formed Liberal Democrat party. After leaving Parlaiment he served as the High Representative for Bosnia and Herzegovina.
Paddy Ashdown | Speaker | TED.com