TED2008
Samantha Power: A complicated hero in the war on dictatorship
Samantha Power o skomplikowanym bohaterze
Filmed:
Readability: 4.4
572,298 views
Samantha Power opowiada historię trudnego bohatera. Sergio Vieira de Mello, dyplomata ONZ, balansował na granicy moralności negocjując z najgorszymi dyktatorami świata, po to, aby pomóc narodom przetrwać kryzys. Przekonująca historia opowiedziana z ogromną pasją.
Samantha Power - Political scientist and journalist
Samantha Power studies US foreign policy, especially as it relates to war and human rights. Her books take on the world's worst problems: genocide, civil war and brutal dictatorships. Full bio
Samantha Power studies US foreign policy, especially as it relates to war and human rights. Her books take on the world's worst problems: genocide, civil war and brutal dictatorships. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
I spent the better part of a decade
0
0
3000
Większą część dekady spędziłam
00:21
looking at American responses to mass atrocity and genocide.
1
3000
6000
obserwując reakcje Ameryki na masowe okrucieństwa i ludobójstwo.
00:27
And I'd like to start by sharing with you one moment
2
9000
6000
Chciałabym zacząć od podzielenia się z Wami pewnym wydarzeniem,
00:33
that to me sums up what there is to know
3
15000
3000
które według mnie podsumowuje
00:36
about American and democratic responses to mass atrocity.
4
18000
3000
amerykańskie i demokratyczne reakcje na masowe okrucieństwa.
00:39
And that moment came on April 21, 1994.
5
21000
6000
To wydarzenie miało miejsce 21 kwietnia 1994 r.
00:45
So 14 years ago, almost, in the middle of the Rwandan genocide,
6
27000
4000
14 lat temu, prawie w połowie trwającego w Rwandzie ludobójstwa,
00:49
in which 800,000 people would be systematically exterminated
7
31000
5000
w którym rząd rwandyjski i ekstremistyczne bojówki
00:54
by the Rwandan government and some extremist militia.
8
36000
5000
eksterminowały 800 tys. ludzi, jeden po drugim.
00:59
On April 21, in the New York Times,
9
41000
4000
21 kwietnia New York Times
01:03
the paper reported that somewhere between 200,000 and 300,000 people
10
45000
3000
doniósł, że zgładzono od 200 do 300 tys. ludzi
01:06
had already been killed in the genocide.
11
48000
3000
w akcie ludobójstwa.
01:09
It was in the paper -- not on the front page.
12
51000
3000
Pojawiło się to w gazecie - nie na okładce.
01:12
It was a lot like the Holocaust coverage,
13
54000
2000
Jak sprawozdanie o Holokauście,
01:14
it was buried in the paper.
14
56000
2000
upchnięte gdzieś na n-tej stronie
01:16
Rwanda itself was not seen as newsworthy,
15
58000
2000
Rwanda nie wydawała się warta publikacji
01:18
and amazingly, genocide itself was not seen as newsworthy.
16
60000
4000
a co zaskakuje jeszcze bardziej, ludobójstwo nie wydawało się warte publikacji
01:22
But on April 21, a wonderfully honest moment occurred.
17
64000
4000
Ale 21 kwietnia zdarzyło się coś wspaniałego.
01:26
And that was that an American congresswoman
18
68000
3000
Amerykańska kongresmenka
01:29
named Patricia Schroeder from Colorado
19
71000
2000
Patricia Schroeder z Kolorado
01:31
met with a group of journalists.
20
73000
2000
spotkała się z dziennikarzami.
01:33
And one of the journalists said to her, what's up?
21
75000
4000
Jeden z dziennikarzy zapytał "Co słychać?"
01:37
What's going on in the U.S. government?
22
79000
2000
Co się dzieje w amerykańskim rządzie?
01:39
Two to 300,000 people have just been exterminated
23
81000
2000
W Rwandzie właśnie zamordowano od 200 do 300 tys. ludzi,
01:41
in the last couple of weeks in Rwanda.
24
83000
2000
wciągu ostatnich kilku tygodni.
01:43
It's two weeks into the genocide at that time,
25
85000
2000
Ludobójstwo trwało od 2 tygodni,
01:45
but of course, at that time you don't know how long it's going to last.
26
87000
3000
ale, w tym czasie oczywiście nie wiadomo było jak długo potrwa.
01:48
And the journalist said, why is there so little response out of Washington?
27
90000
5000
Dziennikarz pyta czemu Waszyngton nie reaguje?
01:53
Why no hearings, no denunciations,
28
95000
3000
Nie ma posiedzeń, nie potępili tego, co tam się dzieje,
01:56
no people getting arrested in front of the Rwandan embassy
29
98000
3000
żadnych aresztowań przed rwandyjską ambasadą
01:59
or in front of the White House? What's the deal?
30
101000
4000
czy Białym Domem? O co chodzi?"
02:03
And she said -- she was so honest -- she said, "It's a great question.
31
105000
5000
Jej odpowiedź była niezwykle szczera. Powiedziała " Dobre pytanie.
02:08
All I can tell you is that in my congressional office in Colorado
32
110000
4000
Wszystko, co mogę powiedzieć to, to że w moim biurze w Kolorado
02:12
and my office in Washington,
33
114000
2000
i w Waszyngtonie
02:14
we're getting hundreds and hundreds of calls
34
116000
3000
otrzymujemy setki telefonów
02:17
about the endangered ape and gorilla population in Rwanda,
35
119000
5000
w sprawie zagrożonej populacji małp i goryli w Rwandzie,
02:22
but nobody is calling about the people.
36
124000
3000
ale nikt nie zadzwonił w sprawie ludzi.
02:25
The phones just aren't ringing about the people."
37
127000
3000
Po prostu telefony nie są w sprawie ludzi"
02:28
And the reason I give you this moment is there's a deep truth in it.
38
130000
5000
Dzielę się tym z Wami, ponieważ jest w tym głęboka prawda.
02:33
And that truth is, or was, in the 20th century,
39
135000
4000
Ta prawda jest taka, albo była taka, że w XX wieku
02:37
that while we were beginning to develop endangered species movements,
40
139000
5000
kiedy rozwijały się ruchy na rzecz zagrożonych gatunków,
02:42
we didn't have an endangered people's movement.
41
144000
2000
nie istniał ruch na rzecz zagrożonych ludów
02:44
We had Holocaust education in the schools.
42
146000
4000
W szkołach uczono o Holokauście.
02:48
Most of us were groomed not only on images of nuclear catastrophe,
43
150000
4000
Większość z nas wyrosła na obrazach katastrofy nuklearnej,
02:52
but also on images and knowledge of the Holocaust.
44
154000
4000
czy scenach i wiedzy o Holokauście.
02:57
There's a museum, of course, on the Mall in Washington,
45
159000
3000
W Waszyngtonie jest muzeum,
03:00
right next to Lincoln and Jefferson.
46
162000
2000
zaraz obok pomnika Lincolna i Jeffersona
03:02
I mean, we have owned Never Again culturally,
47
164000
4000
Chodzi mi o to, że "Nigdy Więcej" stanowi spuścizną kulturową,
03:06
appropriately, interestingly.
48
168000
4000
że jest tym jak należy postępować.
03:10
And yet the politicization of Never Again,
49
172000
4000
Mimo tego, upolitycznienie "Nigdy Więcej"
03:14
the operationalization of Never Again,
50
176000
2000
operacjonalizacja "Nigdy Więcej"
03:16
had never occurred in the 20th century.
51
178000
3000
nie miały nigdy miejsca w XX wieku.
03:19
And that's what that moment with Patricia Schroeder I think shows:
52
181000
3000
Jak sądzę, doskonale pokazuje to sytuacja z Patricią Schroeder:
03:22
that if we are to bring about an end to the world's worst atrocities,
53
184000
7000
jeśli mamy skończyć z najgorszymi okrucieństwami tego świata,
03:29
we have to make it such.
54
191000
2000
to musimy to po prostu w końcu zrobić.
03:31
There has to be a role --
55
193000
2000
Musi być wzorzec –
03:33
there has to be the creation of political noise and political costs
56
195000
3000
muszą podnieść się głosy, muszą być polityczne sankcje
03:36
in response to massive crimes against humanity, and so forth.
57
198000
3000
w odpowiedzi na zbrodnie masowe przeciwko ludzkości, itd.
03:39
So that was the 20th century.
58
201000
2000
Tak było w XX wieku.
03:41
Now here -- and this will be a relief to you at this point in the afternoon --
59
203000
4000
Teraz – odetchniecie z ulgą w tej chwili –
03:45
there is good news, amazing news, in the 21st century,
60
207000
4000
jest dobra wiadomość, wspaniała wiadomość, w XXI wieku,
03:49
and that is that, almost out of nowhere, there has come into being
61
211000
7000
powstał, pojawił się, można by rzec znikąd
03:56
an anti-genocide movement, an anti-genocide constituency,
62
218000
3000
ruch, zgromadzenie przeciw ludobójstwie
03:59
and one that looks destined, in fact, to be permanent.
63
221000
4000
i zdaje się, że to coś poważnego.
04:03
It grew up in response to the atrocities in Darfur.
64
225000
3000
Powstał w odpowiedzi na okrucieństwa w Darfurze.
04:06
It is comprised of students. There are something like 300 anti-genocide chapters
65
228000
6000
Jego członkami są studenci. Około 300 sekcji walczących przeciwko ludobójstwom
04:12
on college campuses around the country.
66
234000
3000
na uczelnianych kampusach i w całym kraju.
04:15
It's bigger than the anti-apartheid movement.
67
237000
2000
Większy niż ruch anty-apartheid'owy.
04:17
There are something like 500 high school chapters
68
239000
4000
W szkołach średnich działa około 500 sekcji,
04:21
devoted to stopping the genocide in Darfur.
69
243000
3000
które walczą o zaprzestanie ludobójstwa w Darfurze.
04:24
Evangelicals have joined it. Jewish groups have joined it.
70
246000
4000
Przyłączyli się Ewangelicy. Przyłączyły się grupy żydowskie.
04:28
"Hotel Rwanda" watchers have joined it. It is a cacophonous movement.
71
250000
4000
Widzowie "Hotelu Rwanda" dołączyli. To ruch kakofoniczny.
04:32
To call it a movement, as with all movements, perhaps, is a little misleading.
72
254000
3000
Nazwa ruch może być trochę myląca.
04:35
It's diverse. It's got a lot of different approaches.
73
257000
3000
Jest zróżnicowany. Prezentuje różnorodne podejścia.
04:38
It's got all the ups and the downs of movements.
74
260000
2000
Zdarzają mu się wzloty i upadki typowe dla ruchów.
04:40
But it has been amazingly successful in one regard,
75
262000
4000
Ale może poszczycić się niesamowitym sukcesem,
04:44
in that it has become,
76
266000
2000
w jednej kwestii, tzn. powstał,
04:46
it has congealed into this endangered people's movement
77
268000
3000
zmienił się w ruch na rzecz zagrożonych ludów,
04:49
that was missing in the 20th century.
78
271000
2000
ruch, którego nie było w wieku XX.
04:51
It sees itself, such as it is, the it,
79
273000
3000
Wydaje się, w obecnym kształcie,
04:54
as something that will create the impression that there will be political cost,
80
276000
5000
być czymś, co sprawia wrażenie, że zmieni coś w polityce,
04:59
there will be a political price to be paid,
81
281000
3000
że będzie cena, którą trzeba będzie zapłacić
05:02
for allowing genocide, for not having an heroic imagination,
82
284000
4000
za przyzwolenie na ludobójstwo, za brak odwagi,
05:06
for not being an upstander but for being, in fact, a bystander.
83
288000
4000
za nie postawienie się, a po prawdzie za przyglądanie się z boku.
05:10
Now because it's student-driven,
84
292000
4000
Dzięki działającym w ruchu studentom
05:14
there's some amazing things that the movement has done.
85
296000
2000
zrobiono kilka wspaniałych rzeczy.
05:16
They have launched a divestment campaign
86
298000
2000
Wystartowali z kampanią dezinwestycji,
05:18
that has now convinced, I think, 55 universities in 22 states
87
300000
4000
która przekonała, jak sądzę, 55 uniwersytetów w 22 stanach
05:22
to divest their holdings of stocks
88
304000
2000
aby wycofały swoje udziały
05:24
with regard to companies doing business in Sudan.
89
306000
4000
ze spółek robiących interesy w Sudanie.
05:28
They have a 1-800-GENOCIDE number --
90
310000
2000
Mają bezpłatny numer 1-800-GENOCIDE
05:30
this is going to sound very kitsch,
91
312000
2000
zabrzmi to pewnie śmiesznie,
05:32
but for those of you who may not be, I mean, may be apolitical,
92
314000
4000
ale dla tych z Was, którzy nie są, tzn. którzy są apolityczni,
05:36
but interested in doing something about genocide,
93
318000
2000
ale zainteresowani zrobieniem czegoś w kwestii ludobójstwa,
05:38
you dial 1-800-GENOCIDE and you type in your zip code,
94
320000
3000
wystarczy wybrać 1-800-GENOCIDE, następnie swój kod pocztowy,
05:41
and you don't even have to know who your congressperson is.
95
323000
2000
nawet nie trzeba wiedzieć kto jest kongresmenem z Waszego okręgu.
05:43
It will refer you directly to your congressperson, to your U.S. senator,
96
325000
4000
Samo skieruje Was do kongresmena, do senatora,
05:47
to your governor where divestment legislation is pending.
97
329000
3000
burmistrza gdzie załatwia się dezinwestycje.
05:50
They've lowered the transaction costs of stopping genocide.
98
332000
4000
Ruch obniżył koszty transakcji związane z przeciwdziałaniem ludobójstwu.
05:54
I think the most innovative thing they've introduced recently
99
336000
3000
Sądzę, że najbardziej innowacyjną rzeczą jaką wprowadzili
05:57
are genocide grades.
100
339000
3000
są stopnie z ludobójstwa.
06:00
And it takes students to introduce genocide grades.
101
342000
3000
To właśnie studenci wprowadzili oceny z ludobójstwa.
06:03
So what you now have when a Congress is in session
102
345000
3000
Więc teraz jest tak: w trakcie posiedzeń Kongresu
06:06
is members of Congress calling up these 19-year-olds or 24-year-olds
103
348000
5000
kongresmeni dzwonią do takich 19- czy 24-latów
06:11
and saying, I'm just told I have a D minus on genocide;
104
353000
3000
i mówią: Powiedziano mi, że dostałem 3- z ludobójstwa;
06:14
what do I do to get a C? I just want to get a C. Help me.
105
356000
4000
co zrobić żeby mieć 4. Chcę 4. Pomóżcie.
06:18
And the students and the others
106
360000
2000
Więc studenci i inni
06:20
who are part of this incredibly energized base
107
362000
2000
mocno zaangażowani
06:22
are there to answer that, and there's always something to do.
108
364000
4000
są po to, żeby podpowiedzieć. Zawsze jest coś do zrobienia.
06:26
Now, what this movement has done is it has extracted from the Bush administration
109
368000
5000
Teraz tak, co zrobił ten ruch: uzyskał od administracji Busha
06:31
from the United States,
110
373000
2000
od Stanów Zjednoczonych,
06:33
at a time of massive over-stretch -- military, financial, diplomatic --
111
375000
5000
w czasie masowego przeciążenia - militarnego, finansowego, dyplomatycznego-
06:38
a whole series of commitments to Darfur
112
380000
2000
cała serię zobowiązań wobec Darfuru,
06:40
that no other country in the world is making.
113
382000
3000
taką, jakiej nie dał żaden inny rząd w innym kraju.
06:43
For instance, the referral of the crimes in Darfur
114
385000
2000
Np. skierowanie zbrodni w Darfurze
06:45
to the International Criminal Court,
115
387000
2000
do Międzynarodowego Trybunału Karnego,
06:47
which the Bush administration doesn't like.
116
389000
2000
za którym administracja Busha nie przepada.
06:49
The expenditure of 3 billion dollars in refugee camps to try to keep,
117
391000
4000
Wydatki rzędu 3 miliardów dolarów na obozy uchodźców, aby
06:53
basically, the people who've been displaced from their homes
118
395000
2000
pomóc ludziom, którzy zostali wyrzuceni z domów,
06:55
by the Sudanese government, by the so-called Janjaweed, the militia,
119
397000
3000
przez sudański rząd, przez milicję Dżandżawidów,
06:58
to keep those people alive
120
400000
2000
aby utrzymać tych ludzi przy życiu
07:00
until something more durable can be achieved.
121
402000
4000
zanim powstanie coś trwalszego.
07:04
And recently, or now not that recently,
122
406000
2000
Ostatnio, albo nie tak ostatnio,
07:06
about six months ago, the authorization of a peacekeeping force
123
408000
3000
jakieś 6 miesięcy temu, postanowienie o wysłaniu sił pokojowych,
07:09
of 26,000 that will go.
124
411000
2000
wyjedzie tam 26 tys. ludzi.
07:11
And that's all the Bush administration's leadership,
125
413000
2000
To wszystko administracja Busha,
07:13
and it's all because of this bottom-up pressure
126
415000
2000
ale tylko z powodu nacisków z dołu
07:15
and the fact that the phones haven't stopped ringing
127
417000
3000
i telefonów, które nie przestawały dzwonić
07:18
from the beginning of this crisis.
128
420000
2000
od początku tego kryzysu.
07:20
The bad news, however, to this question of will evil prevail,
129
422000
3000
Zła wiadomość, jeśli chodzi o to czy zło zwycięży
07:23
is that evil lives on.
130
425000
2000
jest taka że, zło wciąż ma się dobrze.
07:25
The people in those camps are surrounded on all sides
131
427000
4000
Ludzie mieszkający w tych obozach są otoczeni
07:29
by so-called Janjaweed, these men on horseback
132
431000
2000
przez milicję Dżandżawidów, facetów na koniach
07:31
with spears and Kalashnikovs.
133
433000
2000
z włóczniami i kałasznikowami.
07:33
Women who go to get firewood in order to heat the humanitarian aid
134
435000
4000
Kobiety, które chodzą po drewno, aby podgrzać żywność z pomocy humanitarnej
07:37
in order to feed their families -- humanitarian aid,
135
439000
3000
aby nakarmić rodziny - pomoc humanitarna
07:40
the dirty secret of it is it has to be heated, really, to be edible --
136
442000
3000
kłopot w tym, że musi być podgrzana, aby dała się zjeść –
07:43
are themselves subjected to rape,
137
445000
2000
one narażają się na gwałt,
07:45
which is a tool of the genocide that is being used.
138
447000
2000
jedno z narządzi ludobójstwa, używane również dziś.
07:47
And the peacekeepers I've mentioned, the force has been authorized,
139
449000
3000
Oddziały pokojowe, o których wspominałam, mają zezwolenie na działanie,
07:50
but almost no country on Earth has stepped forward since the authorization
140
452000
5000
ale żaden z krajów na kuli ziemskiej nie odważył się wysłać
07:55
to actually put its troops or its police in harm's way.
141
457000
3000
swoje oddziały tam, gdzie ludziom dzieje się krzywda.
07:58
So we have achieved an awful lot relative to the 20th century,
142
460000
5000
Jak widać osiągnęliśmy bardzo dużo w porównaniu z wiekiem XX,
08:03
and yet far too little relative to the gravity of the crime that is unfolding
143
465000
4000
ale wciąż zbyt mało w porównaniu z powagą zbrodni, które mają miejsce
08:07
as we sit here, as we speak.
144
469000
2000
kiedy my tu sobie siedzimy i rozmawiamy.
08:09
Why the limits to the movement?
145
471000
3000
Ruch nie jest bez granic.
08:12
Why is what has been achieved, or what the movement has done,
146
474000
4000
Czemu to, co osiągnięto, to czego ruch dokonał,
08:16
been necessary but not sufficient to the crime?
147
478000
2000
to co było niezbędne, nie jest wystarczające jeśli chodzi o zbrodnie?
08:18
I think there are a couple -- there are many reasons --
148
480000
2000
Sądzę, że jest kilka - jest wiele powodów -
08:20
but a couple just to focus on briefly.
149
482000
2000
ale kilka, na których pokrótce się skupimy.
08:22
The first is that the movement, such as it is,
150
484000
4000
Po pierwsze, ruch, w swoim obecnym kształcie,
08:26
stops at America's borders.
It is not a global movement.
It is not a global movement.
151
488000
4000
nie wykracza poza granice USA. Nie jest światowy.
08:30
It does not have too many compatriots abroad who themselves
152
492000
4000
Nie ma za wielu rodaków za granicą, którzy
08:34
are asking their governments to do more to stop genocide.
153
496000
4000
walczyliby w swoich rządach o przeciwdziałanie ludobójstwu.
08:38
And the Holocaust culture that we have in this country
154
500000
2000
Kultura Holokaustu w tym kraju
08:40
makes Americans, sort of, more prone to, I think,
155
502000
3000
sprawia, że Amerykanie, w pewnym sensie, są bardziej skłonni,
08:43
want to bring Never Again to life.
156
505000
3000
pragną wcielać w życie "Nigdy Więcej".
08:46
The guilt that the Clinton administration expressed,
157
508000
4000
Poczucie winy jakie wyraziła administracja Clintona,
08:50
that Bill Clinton expressed over Rwanda,
158
512000
2000
jakie wyraził Bill Clinton w sprawie Rwandy
08:52
created a space in our society for a consensus
159
514000
2000
stworzyło miejsce w naszym społeczeństwie na przyznanie się,
08:54
that Rwanda was bad and wrong
160
516000
2000
że źle postąpiliśmy z Rwandą,
08:56
and we wish we had done more, and that is something
161
518000
2000
że żałujemy, że nie zrobiliśmy więcej, i to jest coś,
08:58
that the movement has taken advantage of.
162
520000
2000
co ruch stara się wykorzystać.
09:00
European governments, for the most part,
163
522000
1000
Rządy europejskie, w większości,
09:01
haven't acknowledged responsibility, and there's nothing to kind of
164
523000
3000
nie wzięły odpowiedzialności za tamto wydarzenie, i nie ma
09:04
to push back and up against.
165
526000
4000
za bardzo na czym się oprzeć w tych naciskach.
09:08
So this movement, if it's to be durable and global,
166
530000
4000
Ten ruch, jeśli ma być trwały i globalny,
09:12
will have to cross borders, and you will have to see
167
534000
3000
musi przekraczać granice, musicie zobaczyć
09:15
other citizens in democracies, not simply resting on the assumption
168
537000
4000
obywateli innych demokracji, nie opierających się na założeniu,
09:19
that their government would do something in the face of genocide,
169
541000
3000
że to ich rząd coś zrobi w kwestii ludobójstwa,
09:22
but actually making it such.
170
544000
2000
ale ich samych działających.
09:24
Governments will never gravitate towards crimes of this magnitude
171
546000
3000
Rządy nigdy nie uczynią priorytetem swoich działań
09:27
naturally or eagerly.
172
549000
2000
zbrodni takich rozmiarów same z siebie, chętnie.
09:29
As we saw, they haven't even gravitated towards protecting our ports
173
551000
2000
Jak widzieliśmy, nie ciągnęło ich nawet do ochrony naszych własnych portów
09:31
or reigning in loose nukes.
174
553000
2000
czy zajęcia się bronią jądrową.
09:33
Why would we expect in a bureaucracy that it would orient itself
175
555000
4000
Czemu mielibyśmy oczekiwać, że zainteresują się
09:37
towards distant suffering?
176
559000
2000
cierpieniem gdzieś tam daleko?
09:39
So one reason is it hasn't gone global.
177
561000
2000
Pierwszy powód to brak globalnego zasięgu.
09:41
The second is, of course, that at this time in particular in America's history,
178
563000
4000
Drugi, oczywiście to, to że jest to szczególny czas w historii Ameryki
09:45
we have a credibility problem,
179
567000
2000
mamy problem z wiarygodnością,
09:47
a legitimacy problem in international institutions.
180
569000
2000
prawowitością naszych działań w instytucjach międzynarodowych.
09:49
It is structurally really, really hard to do,
181
571000
3000
Ciężko, bardzo ciężko jest to osiągnąć,
09:52
as the Bush administration rightly does,
182
574000
2000
jak to robi administracja Busha,
09:54
which is to denounce genocide on a Monday
183
576000
4000
że zgłaszają ludobójstwo w poniedziałek
09:58
and then describe water boarding on a Tuesday as a no-brainer
184
580000
3000
a potem, we wtorek opisują waterboarding jako nic wielkiego,
10:01
and then turn up on Wednesday and look for troop commitments.
185
583000
4000
a w środę szukają wsparcia w postaci oddziałów.
10:05
Now, other countries have their own reasons for not wanting to get involved.
186
587000
3000
Inne kraje mają swoje własne powody żeby się nie angażować.
10:08
Let me be clear.
187
590000
2000
Już wyjaśniam.
10:10
They're in some ways using the Bush administration as an alibi.
188
592000
3000
W pewnym sensie używają administracji Busha jako alibi.
10:13
But it is essential for us to be a leader in this sphere,
189
595000
4000
Dla nas ważne jest być liderem w tej sferze,
10:17
of course to restore our standing and our leadership in the world.
190
599000
4000
aby przywrócić naszą pozycję i przywództwo w świecie.
10:21
The recovery's going to take some time.
191
603000
2000
Na to potrzeba trochę czasu.
10:23
We have to ask ourselves, what now? What do we do going forward
192
605000
3000
Musimy zadać sobie pytanie, co teraz? Co robimy
10:26
as a country and as citizens in relationship to the world's worst places,
193
608000
4000
jako kraj, jako obywatele wobec tych najstraszniejszych miejsc na świecie,
10:30
the world's worst suffering, killers, and the kinds of killers
194
612000
5000
wobec najgorszego cierpienia, morderców, oraz tych morderców
10:35
that could come home to roost sometime in the future?
195
617000
5000
którzy pewnego dnia mogą wrócić aby się zemścić.
10:40
The place that I turned to answer that question was to a man
196
622000
6000
Odpowiedzi szukałam w człowieku,
10:46
that many of you may not have ever heard of,
197
628000
3000
o którym wielu z was pewnie nie słyszało,
10:49
and that is a Brazilian named Sergio Vieira de Mello who,
198
631000
5000
Brazylijczyk, Sergio Vieira de Mello, który
10:54
as Chris said, was blown up in Iraq in 2003.
199
636000
6000
jak Chris wspomniał, zginął w zamachu bombowym w Iraku w 2003.
11:00
He was the victim of the first-ever suicide bomb in Iraq.
200
642000
3000
Był ofiarą pierwszej bomby podłożonej przez zamachowca samobójcę w Iraku.
11:03
It's hard to remember, but there was actually a time in the summer of 2003,
201
645000
3000
Ciężko sobie przypomnieć, ale był taki czas latem 2003,
11:06
even after the U.S. invasion, where,
202
648000
3000
po inwazji USA, kiedy
11:09
apart from looting, civilians were relatively safe in Iraq.
203
651000
4000
poza grabieżami, cywile byli względnie bezpieczni w Iraku.
11:13
Now, who was Sergio? Sergio Vieira de Mello was his name.
204
655000
3000
Teraz tak, kim był Sergio? Sergio Vieira de Mello.
11:16
In addition to being Brazilian, he was described to me
205
658000
3000
Poza byciem Brazylijczykiem, opisano mi go,
11:19
before I met him in 1994 as someone who was a cross between
206
661000
3000
zanim go spotkałam w 1994, jako kogoś pomiędzy
11:22
James Bond on the one hand and Bobby Kennedy on the other.
207
664000
4000
Jamesem Bondem a Bobbym Kennedy.
11:26
And in the U.N., you don't get that many people
208
668000
3000
W ONZ nie ma zbyt wielu takich osób,
11:29
who actually manage to merge those qualities.
209
671000
3000
które łączyłyby w sobie takie cechy.
11:32
He was James Bond-like in that he was ingenious.
210
674000
4000
Przypominał Bonda w swojej pomysłowości.
11:36
He was drawn to the flames, he chased the flames,
211
678000
3000
Przyciągały go płomienie, gonił za nimi,
11:39
he was like a moth to the flames. Something of an adrenalin junkie.
212
681000
3000
leciał jak ćma do ognia. Uzależniony od adrenaliny.
11:42
He was successful with women.
213
684000
4000
Miał powodzenie u kobiet.
11:47
He was Bobby Kennedy-like because in some ways one could never tell
214
689000
4000
Był jak Bobby Kennedy, nigdy nie było wiadomo
11:51
if he was a realist masquerading as an idealist
215
693000
2000
czy był realistą przybierającym maskę idealisty,
11:53
or an idealist masquerading as a realist, as people always wondered
216
695000
4000
czy idealistą z maską realisty, niczym z Bobby i Johnem Kennedy,
11:57
about Bobby Kennedy and John Kennedy in that way.
217
699000
3000
nad którymi nieraz głowili się ludzie.
12:00
What he was was a decathlete of nation-building, of problem-solving,
218
702000
4000
Był gorącym zwolennikiem konsolidacji narodu, rozwiązywania problemów,
12:04
of troubleshooting in the world's worst places
219
706000
3000
w najbardziej beznadziejnych miejscach na ziemi
12:07
and in the world's most broken places.
220
709000
3000
i najbardziej zniszczonych.
12:10
In failing states, genocidal states, under-governed states,
221
712000
4000
Kraje upadające, tam gdzie morduje się ludzi, gdzie nie ma rządu,
12:14
precisely the kinds of places that threats to this country exist
222
716000
5000
miejsca gdzie istnieją realne zagrożenia dla danego kraju
12:19
on the horizon, and precisely the kinds of places
223
721000
3000
a dokładniej miejsca
12:22
where most of the world's suffering tends to get concentrated.
224
724000
4000
gdzie kumuluje się największe ludzkie cierpienie na świecie.
12:26
These are the places he was drawn to.
225
728000
2000
Takie miejsca go przyciągały.
12:28
He moved with the headlines.
226
730000
2000
Był tam gdzie, coś się działo.
12:30
He was in the U.N. for 34 years. He joined at the age of 21.
227
732000
5000
Pracował dla ONZ 34 lata. Wstąpił w struktury w wieku 21 lat.
12:35
Started off when the causes in the wars du jour in the '70s
228
737000
3000
Zaczynał w latach 70-tych kiedy ówczesne wojny
12:38
were wars of independence and decolonization.
229
740000
2000
toczyły się o niepodległość i dekolonizację.
12:40
He was there in Bangladesh
230
742000
2000
Był w Bangladeszu
12:42
dealing with the outflow of millions of refugees --
231
744000
2000
zajmował się milionowym napływem uchodźców,
12:44
the largest refugee flow in history up to that point.
232
746000
3000
był to największy strumień uchodźców w historii w tamtym czasie.
12:47
He was in Sudan when the civil war broke out there.
233
749000
3000
Był w Sudanie kiedy wybuchła wojna domowa.
12:50
He was in Cyprus right after the Turkish invasion.
234
752000
3000
Był na Cyprze zaraz po tureckiej inwazji.
12:53
He was in Mozambique for the War of Independence.
235
755000
2000
Był w Mozambiku podczas wojny o niepodległość.
12:55
He was in Lebanon. Amazingly, he was in Lebanon -- the U.N. base was used --
236
757000
3000
Był w Libanie. Niesamowite, był w Libanie – baza ONZ działała –
12:58
Palestinians staged attacks out from behind the U.N. base.
237
760000
4000
Palestyńczycy dokonywali ataków zza bazy ONZ.
13:02
Israel then invaded and overran the U.N. base.
238
764000
3000
Izrael przeprowadził inwazję i przejął bazę ONZ.
13:05
Sergio was in Beirut when the U.S. Embassy was hit
239
767000
2000
Sergio znajdował się w Bejrucie w momencie ataku na ambasadę amerykańską,
13:07
by the first-ever suicide attack against the United States.
240
769000
3000
pierwszego terrorystycznego, samobójczego ataku wymierzonego w Stany.
13:10
People date the beginning of this new era to 9/11, but surely 1983,
241
772000
5000
Mówi się, że to 11 września rozpoczął erę terroryzmu, ale 1993,
13:15
with the attack on the US Embassy and the Marine barracks --
242
777000
2000
atak na ambasadę i kwaterę główną Marines –
13:17
which Sergio witnessed -- those are, in fact, in some ways,
243
779000
3000
którego Sergio był świadkiem – to poniekąd
13:20
the dawning of the era that we find ourselves in today.
244
782000
4000
początek ery, w której teraz żyjemy.
13:24
From Lebanon he went to Bosnia in the '90s.
245
786000
3000
Po Libanie była Bośnia, lata 90-te.
13:27
The issues were, of course, ethnic sectarian violence.
246
789000
4000
Kwestia przemocy o podłożu etniczno-sekciarskim.
13:31
He was the first person to negotiate with the Khmer Rouge.
247
793000
3000
Był pierwszym, który podjął się negocjacji z Czerwonymi Khmerami.
13:34
Talk about evil prevailing. I mean, here he was in the room
248
796000
3000
Mówiąc o dominacji zła. Proszę, on w jednym pokoju
13:37
with the embodiment of evil in Cambodia.
249
799000
2000
z ucieleśnieniem zła w Kambodży.
13:39
He negotiates with the Serbs.
250
801000
2000
Negocjuje z Serbami.
13:41
He actually crosses so far into this realm of talking to evil
251
803000
4000
W zasadzie poszedł tak daleko w negocjacjach ze złem
13:45
and trying to convince evil that it doesn't need to prevail
252
807000
3000
próbując przekonać, że zło nie musi zwyciężyć,
13:48
that he earns the nickname -- not Sergio but Serbio
253
810000
3000
że zyskał przydomek – nie Sergio, ale Serbio
13:51
while he's living in the Balkans and conducting these kinds of negotiations.
254
813000
5000
w czasie pobytu na Bałkanach, gdy prowadził negocjacje.
13:56
He then goes to Rwanda and to Congo in the aftermath of the genocide,
255
818000
3000
Potem jedzie do Rwandy i Kongo, po dokonanym ludobójstwie,
13:59
and he's the guy who has to decide -- huh, OK, the genocide is over;
256
821000
3000
jest tym, który ma decydować – dobra, ludobójstwo zakończone,
14:02
800,000 people have been killed; the people responsible are fleeing
257
824000
4000
800 tys. ludzi zabito, odpowiedzialni za zbrodnie uciekają
14:06
into neighboring countries -- into Congo, into Tanzania.
258
828000
3000
do sąsiednich krajów – Kongo, Tanzanii.
14:09
I'm Sergio, I'm a humanitarian, and I want to feed those --
259
831000
3000
Jestem Sergio, działacz humanitarny, i chcę nakarmić tych –
14:12
well, I don't want to feed the killers
260
834000
2000
nie chcę nakarmić morderców
14:14
but I want to feed the two million people who are with them, so we're going to go,
261
836000
3000
ale chcę nakarmić te 2 miliony ludzi, którzy są z nimi,
14:17
we're going to set up camps,
262
839000
2000
więc zamierzamy założyć obozy,
14:19
and we're going to supply humanitarian aid.
263
841000
2000
i zapewnić pomoc humanitarną.
14:21
But, uh-oh, the killers are within the camps.
264
843000
3000
Ale, yyy, w obozach są mordercy.
14:24
Well, I'd like to separate the sheep from the wolves.
265
846000
2000
No więc, chciałbym oddzielić owce od wilków.
14:26
Let me go door-to-door to the international community
266
848000
2000
Będę chodzić od drzwi do drzwi w tej międzynarodowej społeczności
14:28
and see if anybody will give me police or troops to do the separation.
267
850000
3000
i przekonam się czy ktoś zaoferuje siły, policję do zorganizowania podziału.
14:31
And their response, of course, was no more than we wanted
268
853000
3000
Ich odpowiedź, jasne, była taka jak w kwestii
14:34
to stop the genocide and put our troops in harm's way to do that,
269
856000
3000
interwencji w sprawę Rwandy i powstrzymanie ludobójstwa,
14:37
nor do we now want to get in the way and pluck genocidaires from camps.
270
859000
5000
tak samo zareagowali na interwencję w obozach.
14:42
So then you have to make the decision.
271
864000
2000
Wtedy trzeba podjąć decyzję.
14:44
Do you turn off the international spigot of life support
272
866000
2000
Odrzucasz wsparcie międzynarodowe
14:46
and risk two million civilian lives?
273
868000
4000
i ryzykujesz życie 2 milionów ludzi?
14:50
Or do you continue feeding the civilians, knowing that the genocidaires
274
872000
3000
Czy dalej dożywiasz cywilów, wiedząc że mordercy
14:53
are in the camps, literally sharpening their knives for future battle?
275
875000
4000
żyją w obozach, dosłownie ostrząc noże na kolejną walkę.
14:57
What do you do?
276
879000
1000
Co robisz?
14:58
It's all lesser-evil terrain in these broken places.
277
880000
3000
Zawsze wybierasz mniejsze zło w takich miejscach.
15:01
Late '90s: nation-building is the cause du jour.
278
883000
3000
Późne lata 90-te: konsolidacja narodu jest sprawą pierwszorzędną.
15:04
He's the guy put in charge. He's the Paul Bremer or the Jerry Bremer
279
886000
4000
On jest za to odpowiedzialny. Jest Paulem Bremerrem, Jerrym Bremerem
15:08
of first Kosovo and then East Timor. He governs the places.
280
890000
3000
Kosowa, a później Timoru Wschodniego. Rządzi tymi miejscami.
15:11
He's the viceroy. He has to decide on tax policy, on currency,
281
893000
4000
Niczym król. Musi decydować o podatkach, walucie,
15:15
on border patrol, on policing. He has to make all these judgments.
282
897000
4000
straży granicznej, porządku publicznym. Musi dokonywać oceny.
15:19
He's a Brazilian in these places. He speaks seven languages.
283
901000
3000
Jest tam Brazylijczykiem. Włada 7 językami.
15:22
He's been up to that point in 14 war zones
284
904000
2000
Do tej pory przebywał w 14 strefach wojennych
15:24
so he's positioned to make better judgments, perhaps,
285
906000
3000
więc być może będzie podejmował lepsze decyzje,
15:27
than people who have never done that kind of work.
286
909000
2000
niż ludzie, którzy nie mają takiego doświadczenia.
15:29
But nonetheless, he is the cutting edge of our experimentation
287
911000
4000
Mimo wszystko, toruje nam nową drogę
15:33
with doing good with very few resources being brought to bear in,
288
915000
3000
czynienia dobra mając do dyspozycji niewiele, ale to niewiele wykorzystując,
15:36
again, the world's worst places.
289
918000
2000
w najstraszniejszych miejscach świata.
15:38
And then after Timor, 9/11 has happened,
290
920000
3000
Po Timorze przyszedł 11 września,
15:41
he's named U.N. Human Rights Commissioner,
291
923000
2000
powołany został na Komisarza Narodów Zjednoczonych do spraw Praw Człowieka,
15:43
and he has to balance liberty and security and figure out,
292
925000
3000
musi znaleźć równowagę pomiędzy wolnością a bezpieczeństwem i wymyślić,
15:46
what do you do when the most powerful country in the United Nations
293
928000
3000
co zrobić gdy najsilniejsze państwo w ONZ
15:49
is bowing out of the Geneva Conventions,
294
931000
3000
łamie zapisy Konwencji Genewskiej,
15:52
bowing out of international law? Do you denounce?
295
934000
2000
łamie prawo międzynarodowe? Donosić?
15:54
Well, if you denounce,
296
936000
1000
Jeśli doniesiesz,
15:55
you're probably never going to get back in the room.
297
937000
2000
prawdopodobnie nie masz po co wracać.
15:57
Maybe you stay reticent. Maybe you try to charm President Bush --
298
939000
5000
Może pozostać powściągliwym w słowach. Może oczarować Prezydenta Busha –
16:02
and that's what he did. And in so doing he earned himself,
299
944000
3000
i to właśnie zrobił. A robiąc to otrzymał,
16:05
unfortunately, his final and tragic appointment to Iraq --
300
947000
3000
niestety, swoje ostatnie zadanie - Irak,
16:08
the one that resulted in his death.
301
950000
2000
które skończyło się dla niego śmiercią.
16:10
One note on his death, which is so devastating,
302
952000
3000
Druzgocące jest to,
16:13
is that despite predicating the war on Iraq
303
955000
2000
że pomimo przewidywań wojny w Iraku
16:15
on a link between Saddam Hussein and terrorism in 9/11,
304
957000
5000
na podstawie powiązania Husseina z atakiem 9/11
16:20
believe it or not, the Bush administration or the invaders
305
962000
3000
uwierzcie lub nie, administracja Busha czy też najeźdźcy
16:23
did no planning, no pre-war planning, to respond to terrorism.
306
965000
4000
nic nie zaplanowali, żadnych wojennych przygotowań, odpowiedzi na terroryzm.
16:27
So Sergio -- this receptacle of all of this learning on how to deal with evil
307
969000
4000
Sergio – źródło wiedzy jak radzić sobie ze złem
16:31
and how to deal with brokenness,
308
973000
2000
ze zniszczeniami,
16:33
lay under the rubble for three and a half hours without rescue.
309
975000
4000
przez 3,5 godziny leży pod gruzami czekając na ratunek.
16:37
Stateless. The guy who tried to help the stateless people his whole career.
310
979000
4000
Bezpaństwowy. Facet, który próbował pomóc bezpaństwowcom całe swoje życie.
16:41
Like a refugee. Because he represents the U.N.
311
983000
2000
Jak uchodźca. Ponieważ reprezentuje ONZ.
16:43
If you represent everyone, in some ways you represent no one.
312
985000
3000
Jeżeli on reprezentuje każdego, w pewien sposób wy reprezentujecie nikogo.
16:46
You're un-owned.
313
988000
2000
Do nikogo nie należycie.
16:48
And what the American -- the most powerful military in the history of mankind
314
990000
3000
A co Stany – największa potęga militarna w historii ludzkości
16:51
was able to muster for his rescue,
315
993000
2000
były w stanie zrobić żeby go uratować,
16:53
believe it or not, was literally these heroic two American soldiers
316
995000
4000
uwierzcie bądź nie, dosłownie 2 odważnych, amerykańskich żołnierzy
16:57
went into the shaft. Building was shaking.
317
999000
2000
weszło do szybu. Budynek cały drżał.
16:59
One of them had been at 9/11 and lost his buddies on September 11th,
318
1001000
4000
Jeden z nich był świadkiem 9/11 i stracił tam kumpli,
17:03
and yet went in and risked his life in order to save Sergio.
319
1005000
2000
a jednak wszedł i zaryzykował życie by ratować Sergio.
17:05
But all they had was a woman's handbag --
320
1007000
4000
Wszystko co mieli to kobieca torebka –
17:09
literally one of those basket handbags --
321
1011000
2000
jedna z tych plecionych toreb na zakupy –
17:11
and they tied it to a curtain rope from one of the offices at U.N. headquarters,
322
1013000
4000
przywiązali ją do liny zwisającej z kwatery głównej ONZ
17:15
and created a pulley system into this shaft in this quivering building
323
1017000
5000
stworzyli układ linowy w szybie tego trzęsącego się budynku
17:20
in the interests of rescuing this person,
324
1022000
3000
aby uratować tego człowieka,
17:23
the person we most need to turn to now, this shepherd,
325
1025000
3000
człowieka, którego teraz tak bardzo potrzeba, pasterza,
17:26
at a time when so many of us feel like we're lacking guidance.
326
1028000
3000
teraz kiedy wielu z nas potrzebuje przewodnika.
17:29
And this was the pulley system. This was what we were able to muster for Sergio.
327
1031000
3000
System linowy. Na to byliśmy w stanie się zdobyć dla Sergio.
17:32
The good news, for what it's worth,
328
1034000
2000
Dobra wiadomość jest taka, tyle to było warte,
17:34
is after Sergio and 21 others were killed that day in the attack on the U.N.,
329
1036000
4000
że po tym, jak Sergio i 21 innych osób zostało zabitych tego dnia w ataku na ONZ,
17:38
the military created a search and rescue unit
330
1040000
2000
wojsko stworzyło jednostkę poszukiwawczo-ratunkową
17:40
that had the cutting equipment, the shoring wood, the cranes,
331
1042000
4000
która miała ciężki sprzęt, dźwigi,
17:44
the things that you would have needed to do the rescue.
332
1046000
2000
to, co potrzebne do akcji ratunkowej.
17:46
But it was too late for Sergio.
333
1048000
2000
Ale dla Sergio było już za późno.
17:48
I want to wrap up, but I want to close
334
1050000
2000
Chciałabym podsumować przedstawiając
17:50
with what I take to be the four lessons from Sergio's life
335
1052000
4000
4 lekcje jakie możemy wynieść z historii Sergio,
17:54
on this question of how do we prevent evil from prevailing,
336
1056000
3000
lekcje na temat jak przeciwdziałać złu,
17:57
which is how I would have framed the question.
337
1059000
3000
tak też formułuję pytanie.
18:00
Here's this guy who got a 34-year head start
338
1062000
3000
Jest taki facet z wieloletnim doświadczeniem
18:03
thinking about the kinds of questions we as a country are grappling with,
339
1065000
4000
zastanawia się nad pytaniami, z którymi borykamy się jako państwo
18:07
we as citizens are grappling with now. What do we take away?
340
1069000
5000
jako obywatele. Co z tego wynosimy?
18:12
First, I think, is his relationship to, in fact, evil is something to learn from.
341
1074000
5000
Po pierwsze, jego podejście do zła jest czymś, czego moglibyśmy się od niego uczyć.
18:17
He, over the course of his career, changed a great deal.
342
1079000
3000
Zmienił, przez lata swojej pracy, naprawdę dużo
18:20
He had a lot of flaws, but he was very adaptive.
343
1082000
2000
Nie był idealny, ale potrafił się przystosować.
18:22
I think that was his greatest quality.
344
1084000
2000
Uważam to za jego najwspanialszą cechę.
18:24
He started as somebody who would denounce harmdoers,
345
1086000
4000
Zaczynał jako ktoś, kto potępiał złoczyńców,
18:28
he would charge up to people who were violating international law,
346
1090000
3000
wnosił zarzuty wobec ludzi, którzy łamali prawo międzynarodowe,
18:31
and he would say, you're violating, this is the U.N. Charter.
347
1093000
2000
mówił "łamiecie prawo", Kartę Narodów Zjednoczonych.
18:33
Don't you see it's unacceptable what you're doing?
348
1095000
2000
Nie widzicie, że to co robicie jest niedopuszczalne?
18:35
And they would laugh at him because he didn't have the power of states,
349
1097000
3000
A oni się śmiali, bo nie miał żadnej siły,
18:38
the power of any military or police.
350
1100000
2000
nie miał wojska, policji.
18:40
He just had the rules, he had the norms, and he tried to use them.
351
1102000
3000
Miał zasady, miał normy i próbował z nich korzystać.
18:43
And in Lebanon, Southern Lebanon in '82,
352
1105000
3000
W Libanie Południowym w 1982
18:46
he said to himself and to everybody else,
353
1108000
3000
powiedział sobie i innym,
18:49
I will never use the word "unacceptable" again.
354
1111000
3000
"Nigdy więcej nie użyję słowa niedopuszczalne."
18:52
I will never use it. I will try to make it such,
355
1114000
2000
"Nigdy więcej go nie użyję. Postaram się je wcielić w życie,
18:54
but I will never use that word again.
356
1116000
2000
ale nie użyję go więcej."
18:56
But he lunged in the opposite direction.
357
1118000
2000
Ale poszedł w przeciwnym kierunku.
18:58
He started, as I mentioned, to get in the room with evil,
358
1120000
3000
Zaczął spotykać się tymi złymi,
19:01
to not denounce, and became almost obsequious
359
1123000
4000
nie potępiał, zdawał się im nawet służyć
19:05
when he won the nickname Serbio, for instance,
360
1127000
3000
stąd, np. ten przydomek Serbio,
19:08
and even when he negotiated with the Khmer Rouge
361
1130000
2000
negocjując z Czerwonymi Khmerami
19:10
would black-box what had occurred prior to entering the room.
362
1132000
4000
wykasował ze świadomości to, co się wydarzyło zanim usiadł przy stole.
19:14
But by the end of his life, I think he had struck a balance
363
1136000
3000
Ale pod koniec swojego życia odnalazł równowagę
19:17
that we as a country can learn from.
364
1139000
2000
i tego my, jako kraj, powinniśmy się uczyć.
19:19
Be in the room, don't be afraid of talking to your adversaries,
365
1141000
4000
Zostań przy stole, nie bój się rozmawiać z wrogami,
19:23
but don't bracket what happened before you entered the room.
366
1145000
4000
ale nie kryj tego, co stało się zanim wszedłeś do pokoju.
19:27
Don't black-box history. Don't check your principles at the door.
367
1149000
5000
Nie rezygnuj z zasad tuż przed wejściem.
19:32
And I think that's something that we have to be in the room,
368
1154000
3000
Myślę, że o to chodzi, o to aby zostać przy stole
19:35
whether it's Nixon going to China or Khrushchev and Kennedy
369
1157000
4000
czy to Nixon jadący do Chin, czy Chruszczow i Kennedy,
19:39
or Reagan and Gorbachev.
370
1161000
2000
albo Reagan i Gorbaczow.
19:41
All the great progress in this country with relation to our adversaries
371
1163000
4000
Postęp tego kraju jeśli chodzi o naszych przeciwników
19:45
has come by going into the room.
372
1167000
2000
jest wynikiem siedzenia przy stole.
19:47
And it doesn't have to be an act of weakness.
373
1169000
3000
Wcale nie jest to oznaka słabości.
19:50
You can actually do far more to build an international coalition
374
1172000
3000
Wręcz przeciwnie, więcej można zrobić dla budowania koalicji międzynarodowej
19:53
against a harmdoer or a wrongdoer by being in the room
375
1175000
3000
przeciwko złu i niesprawiedliwości siadając przy stole
19:56
and showing to the rest of the world that that person, that regime,
376
1178000
3000
i pokazując światu, że ten człowiek, ten reżim,
19:59
is the problem and that you, the United States, are not the problem.
377
1181000
3000
stanowi problem, a nie wy, nie USA jest problemem.
20:02
Second take-away from Sergio's life, briefly.
378
1184000
4000
Druga rzecz z życia Sergio, krótko.
20:06
What I take away, and this in some ways is the most important,
379
1188000
2000
Co ja doceniam, i w pewnym sensie jest najbardziej istotne,
20:08
he espoused and exhibited a reverence for dignity
380
1190000
6000
Opowiedział się za i wykazał szacunek wobec godności człowieka,
20:14
that was really, really unusual.
381
1196000
2000
co było bardzo nietypowe.
20:16
At a micro level, the individuals around him were visible.
382
1198000
4000
Lokalnie, ludzie wokół niego byli widoczni.
20:20
He saw them.
383
1202000
1000
On ich dostrzegał.
20:21
At a macro level, he thought, you know,
384
1203000
2000
Globalnie, uważał że pięknie mówimy o promocji demokracji
20:23
we talk about democracy promotion, but we do it in a way sometimes
385
1205000
3000
ale wcielamy ją w życie w sposób,
20:26
that's an affront to people's dignity.
386
1208000
3000
który ubliża godności ludzi.
20:29
We put people on humanitarian aid
387
1211000
2000
Dajemy pomoc humanitarną
20:31
and we boast about it because we've spent three billion.
388
1213000
2000
i szczycimy się, że wydaliśmy 3 miliardy.
20:33
It's incredibly important,
389
1215000
1000
To niewiarygodnie ważne,
20:34
those people would no longer be alive if the United States, for instance,
390
1216000
2000
ci ludzie już dawno by zginęli, gdyby USA
20:36
hadn't spent that money in Darfur,
391
1218000
3000
nie przekazało tych pieniędzy na Darfur,
20:39
but it's not a way to live.
392
1221000
1000
ale nie jest to sposób dla tych ludzi na życie.
20:40
If we think about dignity in our conduct as citizens
393
1222000
3000
Rozumiemy godność jako obywatele,
20:43
and as individuals with relation to the people around us,
394
1225000
3000
jako jednostki w odniesieniu do ludzi wokół nas,
20:46
and as a country, if we could inject a regard for dignity
395
1228000
2000
i jako kraj, gdybyśmy mogli zaszczepić poszanowanie godności
20:48
into our dealings with other countries,
396
1230000
3000
w kontaktach z innymi krajami,
20:51
it would be something of a revolution.
397
1233000
2000
to byłoby rewolucyjne.
20:53
Third point, very briefly. He talked a lot about freedom from fear.
398
1235000
4000
Trzecia sprawa, krótko. Mówił dużo o wolności od strachu.
20:57
And I recognize there is so much to be afraid of.
399
1239000
3000
Widzę, że jest się czego obawiać.
21:00
There are so many genuine threats in the world.
400
1242000
2000
Jest tak wiele prawdziwych zagrożeń na świecie.
21:02
But what Sergio was talking about is,
401
1244000
2000
Ale Sergio chodziło o to, aby
21:04
let's calibrate our relationship to the threat.
402
1246000
2000
sprecyzować nasz stosunek do zagrożenia.
21:06
Let's not hype the threat; let's actually see it clearly.
403
1248000
3000
Nie róbmy szumu wokół zagrożeń; jasno je określmy.
21:09
We have reason to be afraid of melting ice caps.
404
1251000
3000
Mamy powód żeby bać się topniejącej pokrywy lodowej.
21:12
We have reason to be afraid that we haven't secured
405
1254000
3000
Mamy powód do obaw, że nie zabezpieczyliśmy
21:15
loose nuclear material in the former Soviet Union.
406
1257000
3000
broni jądrowej na terenie byłego Związku Sowieckiego.
21:18
Let's focus on what are the legitimate challenges and threats,
407
1260000
4000
Skupmy się na wiarygodnych wyzwaniach i zagrożeniach,
21:22
but not lunge into bad decisions because of a panic, of a fear.
408
1264000
5000
ale nie podejmujmy złych decyzji w panice, ze strachu.
21:27
In times of fear, for instance, one of the things Sergio used to say
409
1269000
2000
W czasach zagrożeń, Sergio zwykł mówić
21:29
is, fear is a bad advisor.
410
1271000
2000
strach jest złym doradcą.
21:31
We lunge towards the extremes
411
1273000
2000
Popadamy w skrajności
21:33
when we aren't operating and trying to, again,
412
1275000
2000
kiedy nie staramy się, raz jeszcze,
21:35
calibrate our relationship to the world around us.
413
1277000
2000
sprecyzować naszego stosunku do otaczającego nas świata.
21:37
Fourth and final point: he somehow, because he was working
414
1279000
3000
Czwarta, ostatnia uwaga: ponieważ pracował
21:40
in all the world's worst places and all lesser evils,
415
1282000
3000
w najokropniejszych miejscach, gdzie tyle zła,
21:43
had a humility, of course,
416
1285000
2000
wykazywał dużą pokorę,
21:45
and an awareness of the complexity of the world around him.
417
1287000
3000
miał świadomość tego, jak bardzo złożony jest świat wokół niego.
21:48
I mean, such an acute awareness of how hard it was.
418
1290000
2000
To znaczy, taka bolesna świadomość tego jak jest ciężko.
21:50
How Sisyphean this task was of mending,
419
1292000
4000
Jak bardzo była to syzyfowa praca,
21:54
and yet aware of that complexity,
420
1296000
2000
a jednak świadomy tego, jak to było skomplikowane,
21:56
humbled by it, he wasn't paralyzed by it.
421
1298000
3000
i przez to pokorny, nie bał się działać.
21:59
And we as citizens, as we go through this experience of the kind of,
422
1301000
5000
My jako obywatele, doświadczając
22:04
the crisis of confidence, crisis of competence, crisis of legitimacy,
423
1306000
4000
kryzysu zaufania, kryzysu kompetencji i słuszności,
22:08
I think there's a temptation to pull back from the world and say,
424
1310000
3000
sądzę, że kusi nas, aby się wycofać i powiedzieć,
22:11
ah, Katrina, Iraq -- we don't know what we're doing.
425
1313000
2000
Katrina, Irak – nie wiemy co zrobimy.
22:13
We can't afford to pull back from the world.
426
1315000
3000
Nie stać nas na to, aby teraz się wycofać.
22:16
It's a question of how to be in the world.
427
1318000
3000
Chodzi o to jak istnieć w świecie.
22:19
And the lesson, I think,
428
1321000
1000
Nauka jaka płynie
22:20
of the anti-genocide movement that I mentioned,
429
1322000
2000
z ruchu przeciw ludobójstwom,
22:22
that is a partial success but by no means
430
1324000
2000
który jest częściowym sukcesem, ale w żadnym wypadku
22:24
has it achieved what it has set out to do --
431
1326000
3000
nie osiągnął tego co zamierzał –
22:27
it'll be many decades, probably, before that happens --
432
1329000
3000
i zajmie wiele lat zanim to się stanie –
22:30
but is that if we want to see change, we have to become the change.
433
1332000
4000
ale, jeśli chcemy zobaczyć zmianę, musimy nią być.
22:34
We can't rely upon our institutions to do the work
434
1336000
4000
Nie możemy polegać na instytucjach, żeby odwaliły całą robotę,
22:38
of necessarily talking to adversaries on their own
435
1340000
4000
prowadziły rozmowy z wrogami
22:42
without us creating a space for that to happen,
436
1344000
2000
bez nas tworzących klimat do tych rozmów,
22:44
for having respect for dignity,
437
1346000
2000
gdzie będzie poszanowanie godności
22:46
and for bringing that combination of humility
438
1348000
2000
gdzie pokora
22:48
and a sort of emboldened sense of responsibility
439
1350000
3000
i poczucie odpowiedzialności
22:51
to our dealings with the rest of the world.
440
1353000
2000
będą wpisane w nasze relacje z resztą świata.
22:53
So will evil prevail? Is that the question?
441
1355000
2000
Czy zło zwycięży? Takie jest pytanie?
22:55
I think the short answer is: no, not unless we let it.
442
1357000
4000
Odpowiedź jest krótka: nie, chyba, że mu na to pozwolimy.
22:59
Thank you.
443
1361000
1000
Dziękuję.
23:00
(Applause)
444
1362000
3000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Samantha Power - Political scientist and journalistSamantha Power studies US foreign policy, especially as it relates to war and human rights. Her books take on the world's worst problems: genocide, civil war and brutal dictatorships.
Why you should listen
Samantha Power is head of Harvard's Carr Center for Human Rights Policy, where she studies US policy as it relates to human rights, genocide and war. She's the author of a famous memo (in policy circles) suggesting that US foreign policy is utterly broken -- that the United States must return to a human rights-centered foreign policy or risk its prestige and respect in the world community. Her latest book is about Sergio Vieira de Mello, a UN diplomat who worked with the world's worst dictators to help protect the human rights of their people.
Power is also a journalist of fearless reputation. She spent 1993 to '96 reporting in the former Yugoslavia, and now contributes reportage and commentary to the New Yorker and Time. Her other books include A Problem from Hell: America and the Age of Genocide.
Samantha Power | Speaker | TED.com