TED2004
Stewart Brand: The Long Now
Stewart Brand o projekcie Long Now
Filmed:
Readability: 3.4
284,772 views
Stewart Brand pracuje nad Zegarem Long Now odliczającym następne 10 000 lat. Ten wspaniały projekt wymaga refleksji o dalekiej przyszłości. Stewart omawia problematyczny aspekt zegara: gdzie należy go umieścić?
Stewart Brand - Environmentalist, futurist
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio
Since the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ... Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
Welcome to 10,000 feet.
0
0
3000
Witam na 3 000 m.
00:15
Let me explain why we are here
1
3000
1000
Pozwólcie, że wyjaśnię po co tu jesteśmy
00:16
and why some of you have a pine cone close to you.
2
4000
4000
i dlaczego niektórzy z was mają szyszkę.
00:20
Once upon a time, I did a book called "How Buildings Learn."
3
8000
3000
Kiedyś napisałem książkę "Jak uczą się budowle".
00:23
Today's event you might call "How Mountains Teach."
4
11000
4000
Dzisiejsze spotkanie można nazwać "Czego Uczą Góry".
00:27
A little background: For 10 years I've been trying to figure out how to
5
15000
2000
Przez 10 lat starałem się zrozumieć jak
00:29
hack civilization so that we can get long-term thinking
6
17000
5000
dotrzeć do społeczeństwa aby zautomatyzować i upowszechnić
00:34
to be automatic and common instead of difficult and rare --
7
22000
4000
patrzenie w daleką przyszłość, które jest tak sporadyczne,
00:38
or in some cases, non-existent.
8
26000
3000
że często nie istniejące.
00:41
It would be helpful if humanity got into the habit of thinking
9
29000
5000
Byłoby pomocne, gdyby ludzkość przywykła do myślenia
00:46
of the now not just as next week or next quarter, but you know,
10
34000
4000
o TERAZ nie tylko w kategorii najbliższej przyszłości,
00:50
next 10,000 years and the last 10,000 years --
11
38000
4000
lecz myślała o 10 000 latach w przód i wstecz,
00:54
basically civilization's story so far.
12
42000
4000
w zasadzie myślała o historii cywilizacji aż do dnia dzisiejszego.
00:58
So we have the Long Now Foundation in San Francisco.
13
46000
2000
Fundacja Long Now znajduje się w San Francisco.
01:00
It's an incubator for about a dozen projects,
14
48000
2000
To inkubator ponad 12 projektów,
01:02
all having to do with continuity over the long term.
15
50000
4000
zajmujących się długotrwałą ciągłością.
01:06
Our core project is a rather ambitious folly --
16
54000
5000
Nasz główny projekt to raczej ambitne szaleństwo,
01:11
I suppose, a mythic undertaking: to build a 10,000-year clock
17
59000
5000
mityczne przedsięwzięcie: budowa zegara, który odlicza 10 000 lat
01:16
that can really keep good time for that long a period.
18
64000
5000
i precyzyjnie działa przez tak długi okres.
01:21
And the design problems of a project like that are just absolutely delicious.
19
69000
7000
Problemy związane z jego projektem to czysta przyjemność.
01:28
Go to the clock. And what we have here is something
20
76000
5000
Zajmijmy się zegarem.
01:33
many of you saw here three years ago.
21
81000
2000
Wielu z was widziało go już trzy lata temu.
01:35
It's the first working prototype of the clock.
22
83000
2000
To pierwszy prototyp zegara.
01:37
It's about nine feet high.
23
85000
1000
Ma około 3 metry.
01:38
Designed by Danny Hillis and Alexander Rose. It's presently in London,
24
86000
5000
Zaprojektowany przez Dannego Hillisa i Alexandra Rose. Teraz znajduje się w Londynie
01:43
and is ticking away very deliberately at the science museum there.
25
91000
4000
i sprawnie chodzi w muzeum nauk ścisłych.
01:47
So the design problem for today is going to be,
26
95000
4000
Naszym zadaniem na dziś jest
01:51
how do you house an eventual monumental clock like this
27
99000
4000
umiejscowienie ogromnego zegara tak,
01:55
so it can really tick, save time beautifully for 100 centuries?
28
103000
5000
żeby mógł tykać zapisując czas przez stulecia.
02:00
Well, this was the first solution.
29
108000
2000
Oto pierwsze rozwiązanie.
02:02
Alexander Rose came up with this idea
30
110000
2000
Alexander Rose zaproponował
02:04
of a spiraloid tower with continuous sloping ramps.
31
112000
5000
spiralną wierzę o ciągłych nachyleniach.
02:09
And it looked like a way to go, until you start thinking
32
117000
2000
Dobrze się zapowiadało, dopóki nie pomyśleliśmy
02:11
about, what does deep time do to a building?
33
119000
3000
o tym, jak czas oddziałuje na budynkach.
02:14
Well, this is what deep time does to a building.
34
122000
3000
A ząb czasu robi budynkom właśnie to.
02:17
This is the Parthenon. It's only 2,450 years old,
35
125000
4000
To jest Partenon. Ma tylko 2 450 lat,
02:21
and look what happened to it.
36
129000
1000
a spójrzcie co się z nim stało.
02:22
Here's a beautiful project. They really knew it'd last forever,
37
130000
3000
Oto piękny projekt, który miał przetrwać na wieki,
02:25
because they'd build it out of absolutely huge stones.
38
133000
4000
bo zbudowano go z przeogromnych kamieni.
02:29
And now it's a pathetic ruin and no one even knows what it was used for.
39
137000
3000
Dziś jest ruiną, nikt dokładnie nawet nie wie do czego służył.
02:32
That's what happens to buildings. They're vulnerable.
40
140000
3000
Taki jest los budowli. Są nieodporne.
02:35
Even the most durable and intactable buildings,
41
143000
3000
Nawet te długotrwałe i nienaruszone
02:38
like the pyramids of Giza, are in bad shape when you look up close.
42
146000
4000
jak piramidy w Gizie, źle wyglądają z bliska.
02:42
They've been looted inside and out.
43
150000
3000
Były plądrowane w środku i na zewnątrz.
02:45
And they're built to protect things but they don't protect things.
44
153000
3000
Zostały zbudowane by chronić rzeczy, jednak niczego nie chronią.
02:48
So we got to thinking, if you can't put things safely in a building,
45
156000
4000
Jeżeli nie można niczego bezpiecznie ukryć w budynku,
02:52
where can you safely put them? We thought, OK, underground.
46
160000
3000
gdzie można to zrobić? Może pod ziemią.
02:55
How about underground with a view?
47
163000
3000
Może podziemie z widokiem?
02:58
Underground in a place that's really solid.
48
166000
2000
Podziemia to bardzo solidne miejsce.
03:00
So the obvious answer was, we need a mountain.
49
168000
4000
Oczywistą odpowiedzią było: potrzebujemy góry.
03:04
You don't want just any mountain.
50
172000
2000
Nie chodzi o jakąkolwiek górę.
03:06
You need absolutely the right mountain
51
174000
3000
Potrzeba odpowiedniej góry
03:09
if you're going to have a clock for 10,000 years.
52
177000
2000
na 10 000 letni zegar.
03:11
So here's an image of the long view of the search problem.
53
179000
5000
Obraz przedstawia szeroki problem poszukiwań.
03:16
And we got to thinking for various reasons it ought to be a desert mountain,
54
184000
4000
Z wielu powodów, myśleliśmy o górze na pustyni.
03:20
so we got looking in the dry areas of the Southwest.
55
188000
3000
Przeszukaliśmy suche południowo-zachodnie tereny,
03:23
We looked at mesas in New Mexico.
56
191000
3000
wydmy w Nowym Meksyku,
03:26
We were looking at dead volcanoes in Arizona.
57
194000
2000
wymarłe wulkany Arizony.
03:28
Then Roger Kennedy, who was the director of the National Parks Service,
58
196000
3000
Aż Roger Kennedy, dyrektor Parku Narodowego
03:31
led us to Eastern Nevada,
59
199000
2000
przyprowadził nas do wschodniej Nevady,
03:33
to America's newest and oldest national park,
60
201000
3000
do najmłodszego i najstarszego parku w USA,
03:36
which is called Great Basin National Park.
61
204000
4000
zwanego Wielką Kotliną Parku Narodowego.
03:40
It's right on the eastern border of Nevada.
62
208000
3000
Położony jest na wschodniej granicy Nevady.
03:43
It's the highest range in the state -- over 13,000 feet.
63
211000
4000
Najwyższe pasmo górskie stanu - ponad 3 900 metrów.
03:47
And you'll notice that on the left, on the left, on the west, it's very steep,
64
215000
4000
Widać, że na zachodzie jest bardzo strome,
03:51
and on the right it's gentle.
65
219000
3000
a na wschodzie łagodne.
03:54
This place is remote. It's over 200 miles from any major city.
66
222000
4000
Odległe miejsce, oddalone 300 kilometrów od większego miasta.
03:58
It's nowhere near any Interstate or railroad.
67
226000
3000
Z dala do autostrad i kolei.
04:01
And it's -- the only thing that goes by is what's called
68
229000
4000
Jedyną droga, jaka tu biegnie,
04:05
America's loneliest highway, U.S. 50.
69
233000
4000
jest najbardziej odludna autostrada amerykańska, U.S. 50.
04:09
Now, inside the yellow line here, on the right is -- that's all national park.
70
237000
5000
Na prawo od żółtej linii jest park narodowy,
04:14
Inside the green line is national forest.
71
242000
3000
Wewnątrz linii zielonej jest las narodowy.
04:17
And then over to the left is Bureau of Land Management land and some private land.
72
245000
4000
Po lewej stronie jest Biuro Zarządu Terenowego i kilka prywatnych własności.
04:21
Now, as it happened, that two-mile-long strip right in the middle,
73
249000
3000
Trafiło się, że ten 3 km pas pośrodku,
04:24
this vertical, was available because it was private land.
74
252000
6000
był dostępny, ponieważ był terenem prywatnym.
04:30
And thanks to Jay Walker who was here and Mitch Kapor who was here,
75
258000
4000
Dzięki obecności Jaya Walkera i Mitcha Kapora,
04:34
who started the process, Long Now was able to get that two-mile-long strip of land.
76
262000
6000
którzy się tym zajęli, Long Now uzyskał ten 3 km pas ziemi.
04:40
And now let's look at the grand truth of what's there.
77
268000
3000
A teraz naga prawda o tym miejscu.
04:43
We're in Pole Canyon, looking west up the western escarpment
78
271000
4000
To Kanion Pole, zachodnie zbocze
04:47
of Mount Washington, which is 11,600 feet on top.
79
275000
5000
Góry Waszyngtona o wysokości 3 500 m .
04:52
Those white cliffs are a dense Cambrian limestone.
80
280000
3000
Białe klify to zbite wapienie kambryjskie.
04:55
That's a 2,000-foot thick formation,
81
283000
3000
Formacja o grubości 600 m,
04:58
and it might be a beautiful place to hide a clock.
82
286000
5000
byłaby dobrym miejscem na ukrycie zegara.
05:03
It would be a pilgrimage to get to it; it would be a serious hike
83
291000
3000
Dostanie się do niego byłoby jak pielgrzymka,
05:06
to get up to where the clock is.
84
294000
3000
wymagałoby to długiej i ciężkiej wędrówki.
05:09
So last June, the Long Now board, some staff and some donors
85
297000
5000
W czerwcu, ekipa Long Now, ofiarodawcy
05:14
and advisors, made a two-week expedition to the mountain
86
302000
5000
i eksperci, wyjechali na 2-tygodniową ekspedycję
05:19
to explore it and investigate, one, if it's the right mountain,
87
307000
5000
w celu badań nad adekwatnością
05:24
and two, if it's the right mountain, how it might actually work for us.
88
312000
4000
i funkcjonalnością góry.
05:28
Now Danny Hillis sort of framed the problem.
89
316000
3000
Danny Hillis określił problem.
05:31
He has a theory of how the overall clock experience should work.
90
319000
3000
Ma teorię na temat jak zegar powinien działać.
05:34
It's what he calls the seven stages of a mythic adventure.
91
322000
4000
Nazwał ją siedem poziomów mitycznej przygody.
05:38
It starts with the image. The image is a picture you have in your mind
92
326000
4000
Zaczyna się wyobrażeniem. Wyobrażenie to obraz w umyśle
05:42
of the goal at the end of the journey.
93
330000
2000
o celu i końcu podróży.
05:44
In this case it might well be an image of the clock.
94
332000
3000
W tym wypadku to obraz zegara.
05:47
Then there's the point of embarkation, that is, the point of transition
95
335000
4000
Potem jest moment załadunku, przejścia
05:51
from ordinary life to being a pilgrim on a quest.
96
339000
4000
od zwykłego życia do bycia poszukiwaczem.
05:55
Then -- this is a nice image of it, there's the labyrinth.
97
343000
4000
Później jest labirynt - oto jego dobre zdjęcie.
05:59
The labyrinth is a concept, it's like a twilight zone,
98
347000
4000
Labirynt jest konceptem, strefą cienia
06:03
it's a place where it's difficult, where you get disoriented,
99
351000
3000
i przeszkód, gdzie traci się orientację,
06:06
maybe you get scared -- but you have to go through it
100
354000
3000
czuje się strach, ale trzeba ją przebrnąć
06:09
if you're going to get to some kind of deep reintegration.
101
357000
3000
żeby osiągnąć całkowite zespolenie.
06:12
Then there should always be in sight the draw --
102
360000
4000
Na oku zawsze trzeba mieć cel,
06:16
a kind of a beacon that draws you on through the labyrinth
103
364000
3000
jak latarnię morską, która przeprowadzi
06:19
to finish the process of getting there.
104
367000
3000
przez labirynt.
06:22
Now Brian Eno, who's been in the thick of the Long Now process,
105
370000
3000
Brian Eno, współdziałał z Long Now,
06:25
spent two years making a C.D. called "January 7003,"
106
373000
5000
spędził 2 lata nad płytą "Styczeń 7003 rok",
06:30
and it's "Bell Studies for the Clock of the Long Now."
107
378000
3000
i "Studium Dzwonów Zegara Long Now".
06:33
Based on -- parts of it are based on an algorithm that Danny Hillis developed,
108
381000
5000
Częściowo oparte na algorytmie Dannego Hillisa,
06:38
so that a peal of 10 bells
109
386000
2000
w którym 10 dzwonów,
06:40
makes a different peal every day for 10,000 years.
110
388000
4000
codziennie wydaje inne dźwięki przez następne 10 000 lat.
06:44
The Hillis algorithm. 10 factorial gives you that number.
111
392000
4000
Algorytm Hillisa. 10 silnia daje ci ten iloczyn.
06:48
And in fact, pretty soon we'll hear the sound.
112
396000
3000
Szybko usłyszymy dźwięk.
06:51
January 7003. There it is.
113
399000
4000
Styczeń 7003. To on.
06:55
OK, back to Danny's list.
114
403000
2000
Wracając do faz Dannego,
06:57
Number five of the seven is the payoff. This is it. The climax.
115
405000
4000
piąty z siedmiu poziomów to apogeum. Kulminacja.
07:01
The goal. The main thing that you're trying to get to.
116
409000
4000
Punkt docelowy. Główna intencja.
07:05
And then Danny says a really great journey will have a secret payoff.
117
413000
4000
Danny uważa, że cudowna podróż ma nieznany rezultat.
07:09
Something you didn't expect that caps what you did expect.
118
417000
4000
Nieoczekiwane przysłania twoje oczekiwania.
07:13
Then there's the return.
119
421000
2000
Potem jest droga powrotna.
07:15
You've got to have a gradual return to the ordinary world,
120
423000
3000
Powolne wracanie do rzeczywistości,
07:18
so you have time to assimilate what you've learned.
121
426000
4000
w którym jest czas na przyswojenie zdobytej wiedzy.
07:22
And then, how about a memento? Number seven.
122
430000
4000
A co z pamiątka? Ostatni etap.
07:26
At the end of it there's something physical,
123
434000
1000
Na końcu jest coś materialnego,
07:27
a kind of reward that you take away.
124
435000
2000
nagroda do zabrania.
07:29
It might be a piece of a core drill of the mountain.
125
437000
2000
Może to być skrawek wywierconej skały.
07:31
Something that's just yours.
126
439000
3000
Coś twojego.
07:34
How do you study a mountain
127
442000
3000
Jak przeanalizować górę
07:37
for the kinds of things we're talking about?
128
445000
2000
na takie potrzeby?
07:39
This is not a normal building project.
129
447000
2000
Bo to nie jest zwykły projekt budynku.
07:41
What do you look for?
130
449000
1000
Czego należy szukać?
07:42
What are the elements that will most affect your ideas and decisions?
131
450000
6000
Co powinno wywierać wpływ na idee i decyzje?
07:48
Start with borders. If you look on the left side of the cliffs here,
132
456000
3000
Zacznijmy od granic. Po lewej stronie klifów
07:51
that's national park. That's sacrosanct --
133
459000
2000
jest park narodowy. Nietykalny obszar,
07:53
you can't do anything with that. To the right of it is national forest.
134
461000
3000
nie można tam nic zrobić. Na prawo jest las narodowy.
07:56
There's possibilities. The borders are important.
135
464000
3000
Tam mamy możliwości. Granice są ważne.
07:59
Other elements were mines, weather, approaches and elevation.
136
467000
8000
Inne elementy to kopalnie, pogoda, wejścia i wysokość.
08:07
And especially trees. Look at those things up on top there.
137
475000
3000
A w szczególności drzewa. Spójrzcie na górę.
08:10
It turns out that Mount Washington is covered with bristlecone pines.
138
478000
4000
Wzgórze Waszyngtona pokryte jest sosną ościstą.
08:14
They're the world's oldest living thing.
139
482000
3000
Najstarszym na świecie żyjącym tworem.
08:17
People think they're just the size of shrubs, but that's not actually true.
140
485000
5000
Ludzie mylnie myślą, że to krzewy.
08:22
There are trees on that mountain that are 5,000 years old and still living.
141
490000
7000
Ale na górze rosną drzewa, które mają 5 000 lat.
08:29
The wood is so solid it's like stone, and it lasts for a long time.
142
497000
5000
Las jest trwały jak skała, przetrwa długi czas.
08:34
So when you do tree ring studies of trunks that are on the mountain,
143
502000
4000
Z analizy słojów drzew z tamtej góry,
08:38
some of them go back 10,000 years.
144
506000
3000
wynika, że niektóre z nich mają 10 000 lat.
08:41
The stone itself is absolutely beautiful,
145
509000
2000
Kamień jest piękny sam w sobie,
08:43
sculpted by millennia of very tough winters up there.
146
511000
4000
rzeźbiony przez tysiąclecia surowych zim.
08:47
We had tree ring analysts from the University of Arizona
147
515000
3000
Mieliśmy eksperta od słojów z Uniwersytetu w Arizonie,
08:50
join us on the expedition.
148
518000
2000
który brał udział w ekspedycji.
08:52
Now, if you guys have a pine cone handy,
149
520000
2000
Teraz, jeśli macie szyszkę w zasięgu ręki,
08:54
now's a good time to put it in your hand and feel it, especially on the end.
150
522000
5000
to dobry moment na zamknięcie jej w dłoniach i poczucie jej kolców.
08:59
That's interesting.
151
527000
2000
Interesujące,
09:01
You'll find out why it's called a bristlecone pine. A little sensory experience.
152
529000
6000
bo dowiecie się czemu zwie się sosna oścista. Sensoryczne wrażenie.
09:07
Here's Danny Hillis in the midst of a bristlecone pine forest
153
535000
5000
Danny Hillis w środku lasu sosnowego
09:12
on Long Now land. I should say that the age of bristlecones
154
540000
5000
Long Now. Powinienem dodać, że wiek drzew
09:17
was discovered, led by a theory.
155
545000
3000
odkryto przy pomocy teorii.
09:20
Edmund Schulman in the 1950s
156
548000
2000
Edmund Schulman w latach 50.
09:22
had been studying trees under great stress at Timberline,
157
550000
4000
studiował drzewa z Timberline narażone na złe warunki,
09:26
and came to the realization that he put in an article in Science magazine
158
554000
3000
swoje spostrzeżenia zawarł w artykule naukowym
09:29
called, "Longevity under Adversity in Conifers."
159
557000
6000
"Długowieczność drzew iglastych w trudnych warunkach".
09:35
And then, based on that principle, he started looking around
160
563000
3000
Opierając się na tym założeniu zaczął przyglądać się
09:38
at the various trees at Timberline,
161
566000
2000
drzewom z Timberline,
09:40
and realized that the bristlecone pines --
162
568000
2000
i odkrył że sosna oścista
09:42
he found some in the White Mountains that were over 4,000 years old.
163
570000
5000
z Gór Białych ma ponad 4 000 lat.
09:47
Longevity under adversity is a pretty interesting design principle in its own right.
164
575000
5000
Długowieczność a trudności to temat ciekawy sam w sobie.
09:52
OK, onto the mines. The first asking price for the property
165
580000
4000
Przejdźmy do kopalni. Cena wywoławcza za własność
09:56
when we looked at it in 1998 was one billion dollars for 180 acres and a couple of mines.
166
584000
10000
w 1998 roku to miliard dolarów za 180 akrów i kilka kopalń.
10:06
Because the owner said, "There's one billion dollars of beryllium in that mountain."
167
594000
4000
Właściciel powiedział: "Tam jest miliard dolarów w berylu".
10:10
And we said, "Wow, that's great. Listen, we'll counter. How about zero?
168
598000
5000
My na to: "To wspaniale, ale nie zgadzamy się. Co powiesz na zero?
10:15
(Laughter)
169
603000
2000
(śmiech)
10:17
And we're a non-profit foundation, you can give us the property
170
605000
4000
Jesteśmy charytatywną organizacją, podaruj nam to
10:21
and take a hell of a tax deduction.
171
609000
3000
a zarobisz sporą sumkę na odpisie podatkowym.
10:24
(Laughter)
172
612000
3000
(śmiech)
10:27
All you have to do is prove to the government it's worth a billion dollars."
173
615000
3000
Musisz jedynie udowodnić, że to jest warte miliard dolców".
10:30
Well, a few years went by and there was some kind of back and forth,
174
618000
2000
Lata mijały, projekt posuwał się powoli,
10:32
and by and by, thanks to Mitch and Jay,
175
620000
2000
ale dzięki Mitchowi i Jayowi,
10:34
we were able to buy the whole property for 140,000 dollars.
176
622000
5000
kupiliśmy całą własność za 140 000 dolców.
10:39
This is one of the mines. It doesn't have any beryllium in it.
177
627000
4000
To jedna z kopalń. Nie ma berylu.
10:43
It's called the Pole Adit. And it does have tungsten,
178
631000
4000
Nazywa się Pole Adit (Sztolnia Pole) i ma wolfram,
10:47
a little bit of tungsten, left over, that's the kind of mine it was.
179
635000
3000
pozostałości wolframu, którego kiedyś była kopalnią.
10:50
But it goes a mile-and-a-half in a straight line,
180
638000
2000
Ciągnie się w linii prostej przez 2,5 metra,
10:52
due east into the range, into very interesting territory -- except that,
181
640000
6000
na wschód góry: ciekawe terytorium, gdyby nie
10:58
as you'll see when we go inside in a minute,
182
646000
3000
to co zobaczymy w środku.
11:01
we were hoping for limestone but in there is just shale.
183
649000
4000
Szukaliśmy wapnia, dostaliśmy łupek.
11:05
And shale is not quite completely competent rock.
184
653000
3000
łupek nie jest właściwą skałą.
11:08
Competent rock is rock that will hold itself up without any shoring.
185
656000
4000
Dobra skała podtrzymuje się sama, bez podpierania
11:12
The shale would like some shoring,
186
660000
2000
którego łupek wymaga,
11:14
and so parts of it are caved in in there.
187
662000
2000
więc duża jego część zawaliła się.
11:16
That's Ben Roberts from -- he's the bat specialist from the National Park.
188
664000
4000
To Ben Robert, specjalista od nietoperzy w Parku Narodowym.
11:20
But there are many wonders back in there, like this weird fungus
189
668000
4000
Pełno tam cudów, jak ten dziwny grzyb
11:24
on some of the collapsed timbers.
190
672000
2000
na zawalonych belach z drewna.
11:26
OK, here's another mine that's up on top of the property,
191
674000
4000
Następna kopalnia
11:30
and it dates back to 1870.
192
678000
2000
jest z 1870 roku.
11:32
That's what the property was originally built around --
193
680000
2000
Początkowo własność stworzona była
11:34
it was a set of mining claims. It was a very productive silver mine.
194
682000
5000
jako grupa kopalń. To była wydajna kopalnia srebra.
11:39
In fact, it was the highest-operating mine in Nevada,
195
687000
3000
Najlepiej działająca w Nevadzie,
11:42
and it ran year round.
196
690000
2000
chodziła przez cały rok.
11:44
You can imagine what it was like in the winter at 10,000 feet.
197
692000
3000
Wyobraźcie sobie tu zimę, na wysokości 3 000 metrów.
11:47
You may recognize a couple of the miners there.
198
695000
3000
Widzicie parę górników,
11:50
There's Jeff Bezos on the right and Paul Saville on the left looking for galena,
199
698000
6000
to Jeff Bezos po prawej i Paul Saville po lewej szukają galeny,
11:56
which is the lead-silver thing. They didn't find any.
200
704000
5000
związku ołowiu i srebra. Nic nie znaleźli.
12:01
They both kept their day jobs. Here's the last mine.
201
709000
5000
Obaj utrzymali normalną pracę. Oto ostatnia kopalnia.
12:06
It's called the Bonanza Adit. It's down in a canyon.
202
714000
2000
Nazywa się Bonanza Adit (Sztolnia Bonanza). Jest w dole kanionu.
12:08
And Alexander Rose on the left there worked with a bunch of people
203
716000
4000
Alexander Rose, po lewej, pracował tu z grupą ludzi
12:12
from the National Park to survey the whole mine. It's a mile deep.
204
720000
3000
z Parku Narodowego w badaniach nad całą sztolnią, głęboką na 1,6 m.
12:15
And they also found four species of bats in there.
205
723000
3000
Znaleźli cztery gatunki nietoperzy.
12:18
Now, almost all those mines, by the way, meet underneath the mountain.
206
726000
4000
Niemal wszystkie kopalnie spotykają się pod ziemią.
12:22
They don't quite, but it's something to think about.
207
730000
3000
Nie do końca, ale dają do myślenia.
12:25
They don't quite meet.
208
733000
2000
Nie łączą się całkowicie.
12:27
Let's go to weather. Mountains specialize in interesting weather.
209
735000
6000
Przejdźmy do pogody. Góry mają specyficzny klimat.
12:33
Way more interesting than Monterey even today.
210
741000
3000
Dużo ciekawszy od dzisiejszego w Monterey.
12:36
And so one Tuesday morning last June, there we were.
211
744000
3000
Byliśmy tam w czerwcu.
12:39
Woke up in the morning -- the mountain was covered with snow.
212
747000
3000
Obudziliśmy się rano i szczyty gór pokryte były śniegiem.
12:42
That was a great time to go up and visit our weather station which again,
213
750000
4000
Dobry moment na wizytę stacji meteorologicznej,
12:46
thanks to Mitch Kapor, we're building up there.
214
754000
3000
którą zbudowaliśmy tam z pomocą Mitcha Kapora.
12:49
And it's a pretty interesting scene.
215
757000
3000
Ciekawa scena.
12:52
This is, on the left there, the joyful lady is Pat Irwin,
216
760000
3000
Ta radosna pani po lewej to Pat Irwin,
12:55
who's the regional head of the National Forest Service,
217
763000
3000
szefowa regionalnego Urzędu Nadleśnictwa Narodowego,
12:58
and they gave us the temporary use permit to be there.
218
766000
4000
dała nam tymczasowe pozwolenie na pobyt.
13:02
We want a temporary use permit for the clock, eventually --
219
770000
2000
Ostatecznie na zegar potrzebowaliśmy
13:04
10,000-year temporary use permit.
220
772000
2000
pozwolenia tymczasowego na 10 000 lat.
13:06
(Laughter)
221
774000
2000
(śmiech)
13:08
The weather station's pretty interesting.
222
776000
2000
Stacja meteorologiczna jest dość interesująca.
13:10
Kurt Bollacker and Alexander Rose designed a radically wireless station.
223
778000
4000
Kurt Bollacker i Alexander Rose zaprojektowali ją totalnie bezprzewodową.
13:14
It runs on solar, and it sends a signal
with that antenna
with that antenna
224
782000
3000
Działa na światło słoneczne, przez antenę wysyła sygnały,
13:17
and bounces it off of micrometeorite trails in the atmosphere
225
785000
6000
które wyrzuca w powietrze jak małe meteoryty
13:23
to a place in Bozeman, Montana, where the data is taken down
226
791000
4000
do Bozen w Montanie, gdzie zbierane są dane,
13:27
and then sent through landlines to San Francisco,
227
795000
3000
przesyłane następnie do San Francisco,
13:30
where we put the data in real time up on our website.
228
798000
4000
gdzie umieszczamy je na stronie internetowej.
13:34
And there you see a week of weather at 9,400 feet on Mount Washington.
229
802000
6000
To tygodniowa prognoza na szczycie Góry Waszyngtona.
13:40
Let's go to approaches.
230
808000
3000
Pomówmy o wejściach.
13:43
As it happens, there are no trails anywhere on Mount Washington,
231
811000
4000
Na Górze Waszyngtona nie ma żadnych szlaków,
13:47
just a few old mining roads like this,
232
815000
2000
jest tylko kilka starych dróg,
13:49
so you have to bushwhack everywhere.
233
817000
1000
trzeba przecierać szlaki.
13:50
But there's no bears, and there's no poison oak,
234
818000
4000
Nie ma niedźwiedzi, trujących dębów,
13:54
and there's basically no people because this place has been empty for a long time.
235
822000
6000
ani ludzi, bo od wielu lat to pustkowie.
14:00
You can hike for days and not encounter anybody.
236
828000
3000
Można wędrować kilka dni, nie spotykając żywej duszy.
14:03
Well, here's a potential approach.
237
831000
2000
Oto potencjalne wejście.
14:05
You need to come up the Lincoln Canyon.
238
833000
3000
Należy zbliżyć się do Kanionu Lincolna.
14:08
It's this beautiful world all of its own, surrounded by cliffs,
239
836000
3000
Piękny zakątek, otoczony klifami,
14:11
and it's an easy hike to stroll up the canyon bottom,
240
839000
4000
łatwy do wędrówek u podnóża,
14:15
until you get to this barrier, and it actually presents a problem.
241
843000
7000
dopóki nie dojdzie się tu, gdzie pojawia się przeszkoda.
14:22
So you can scratch Lincoln Canyon as an approach.
242
850000
5000
Trzeba zrezygnować z Kanionu Lincolna jako wejścia.
14:27
Another possible approach is right up the western front of the mountain.
243
855000
3000
Następnym możliwym jest zachodnia część góry.
14:30
You can see why we sometimes call it Long Mountain.
244
858000
3000
Możecie zobaczyć dlaczego nazywamy ją Długą Górą.
14:33
And from where you're standing at 6,000 feet in the valley,
245
861000
3000
Stąd na wysokości 1 800 metrów,
14:36
it's an easy hike up to the mature pinyon and juniper forest
246
864000
3000
łatwo dostać się do dojrzałego lasku sosnowo-jałowcowego
14:39
through that knoll at the front at 7,600 feet.
247
867000
2000
przez wzgórze na przeciw o wysokości 2 300 m.
14:41
And you can carry right on up through meadows
248
869000
3000
I kontynuować prosto przez łąki
14:44
and steepening forest to the high base of the cliffs at 10,500 feet,
249
872000
5000
i lasy aż na szczyt urwiska o 3 200 m. wysokości
14:49
where there's a bit of a problem.
250
877000
3000
gdzie zaczyna się kłopot.
14:52
Now, Jeff Bezos advised us when he left at the end of the expedition,
251
880000
5000
Jeff Bezos, zanim opuścił wyprawę, poradził nam,
14:57
"Make the clock inaccessible.
252
885000
4000
"Sprawcie by zegar był niedostępny.
15:01
The harder it is to get to, the more people will value it."
253
889000
4000
Im trudniej będzie dotrzeć do niego, tym bardziej będzie ceniony".
15:05
And check -- those are 600-foot vertical walls there.
254
893000
5000
To poziome ściany o wysokości 180 metrów
15:10
So Alexander Rose wanted to explore this route,
255
898000
5000
i Alexander Rose chciał przebadać ten szlak,
15:15
and he started over here on the left from his pickup truck
256
903000
4000
zaczął tutaj, po lewej od ciężarówki
15:19
at 8,900 feet and headed up the mountain.
257
907000
3000
na 2 700 m udał się w góry.
15:22
Now, as you gain elevation your IQ goes down --
258
910000
4000
Im wyżej jesteś, tym niższe jest twoje IQ
15:26
(Laughter)
259
914000
2000
(śmiech)
15:28
but your emotional affect goes up,
260
916000
2000
ale rośnie część emocjonalna,
15:30
which is great for having a mythic experience,
261
918000
3000
to dobre na mityczne przeżycia,
15:33
whether you want to or not.
262
921000
2000
chcesz tego czy nie.
15:35
In fact, Danny Hillis can estimate altitude
263
923000
3000
Danny Hillis określa wysokość na podstawie
15:38
by how much math he can't do in his head.
264
926000
3000
działań matematycznych, których nie jest w stanie wykonać w głowie.
15:41
(Laughter)
265
929000
3000
(śmiech)
15:44
Now, I happened to be on the radio with Alexander
266
932000
2000
Byłem akurat przy radio, kiedy Alexander
15:46
when he got to this point at the base of the cliffs, and he said, quote,
267
934000
5000
docierając do tego punktu, powiedział
15:51
"There's a hidden notch. I think I can get up a ways."
268
939000
5000
"Jest ukryta przełęcz. Myślę, że tam dotrę".
15:56
Now, he's a rock climber, but you know, he's our executive director.
269
944000
4000
Uprawia wspinaczkę, ale to nasz dyrektor.
16:00
I don't want him killed. I know he's going to love cliffs.
270
948000
2000
Nie chciałem, żeby się zabił. Wiedziałem, że lubi przepaście.
16:02
I'm saying, "Be careful, be careful, be careful."
271
950000
3000
Mówiłem: "Uważaj, uważaj".
16:05
Then he starts going up, and the next thing I hear is,
272
953000
3000
On zaczął się wspinać i następne co usłyszałem to
16:08
"I'm half-way up. It's like climbing stairs. I'm going up 60 degrees.
273
956000
6000
"Jestem w połowie drogi. To jak wchodzenie po schodach. Wchodzę pod kątem 60 stopni.
16:14
It's a secret passage. It's like something from Tolkien."
274
962000
4000
Jest tu tajemne przejście. Jak u Tolkiena".
16:18
And I'm going, "Careful, careful. Please be careful."
275
966000
3000
Ja powtarzałem: "Uważaj, proszę uważaj".
16:21
And then, of course, the next thing I hear is,
276
969000
1000
A później oczywiście słyszę,
16:22
"I've made it to the top. You can see all of creation from up here."
277
970000
3000
"Dotarłem na szczyt. Stąd wszystko widać".
16:25
And he dashed across the top of the mountains.
278
973000
3000
A on pobiegł w kierunku wierzchołka.
16:28
In fact, there he is. That's Alexander Rose.
279
976000
2000
Oto Alexander Rose.
16:30
First ascent of the western face to Mount Washington,
280
978000
3000
Oto pierwsze wejście na Górę Waszyngtona od strony zachodniej.
16:33
and a solo ascent at that.
281
981000
4000
Samotne wejście.
16:37
This discovery changed everything about our sense of these cliffs
282
985000
3000
Odkrycie zmieniło znaczenie
16:40
and what to do with them.
283
988000
2000
i nasze plany dotyczące tych klifów.
16:42
We realized that we had to name this thing that Alexander discovered.
284
990000
4000
Wiedzieliśmy, że trzeba nazwać znalezisko Alexandra.
16:46
How about Zander's Crevice? No.
285
994000
4000
Może Szczelina Zandera? Nie.
16:50
(Laughter)
286
998000
4000
(śmiech)
16:54
So we finally decided on Alexander's Siq.
287
1002000
3000
Ostatecznie nazwaliśmy to Siq Alexander.
16:57
Zander's Siq is named after -- some of you have been to Petra,
288
1005000
3000
Na cześć Siq Zander ... niektórzy z was byli w Petrze,
17:00
there's this wonderful slot canyon that leads into Petra
289
1008000
4000
tam jest przepiękny wąwóz,
17:04
called the Siq, and so this is the Siq.
290
1012000
2000
zwany Siq i stąd ta nazwa.
17:06
And it really is hidden. I can't find it in this image,
291
1014000
3000
Jest ukryty. Nie widzę go na fotografii
17:09
and I'm not sure you can.
292
1017000
1000
nie jestem pewien jak wy.
17:10
Only when you get fresh snow can you see just along the rim there,
293
1018000
4000
Jego skraj jedynie widać gdy spadnie śnieg,
17:14
and that brings it out.
294
1022000
2000
on go uwidacznia.
17:16
Now, Danny and I were up at this same area one day,
295
1024000
2000
Któregoś dnia byliśmy tam z Dannym,
17:18
and Danny looked over to the right
296
1026000
2000
spojrzał na prawo
17:20
and noticed something halfway up the cliffs,
297
1028000
3000
i w połowie urwiska zobaczył
17:23
which is a kind of a porch or a cliff shelf with bristlecones on it,
298
1031000
4000
płaski obszar z sosną ościstą, rodzaj balkonu
17:27
and supposed that people going up to the clock inside the mountain
299
1035000
4000
na którym poszukiwacze zegara
17:31
could come out onto that shelf and look down at the view.
300
1039000
4000
mogliby zrobić postój, obserwując krajobraz.
17:35
And the people toiling up the mountain could see them,
301
1043000
3000
Pracujący w górach widzieliby
17:38
these tiny little people up there, incredibly halfway up the cliff.
302
1046000
3000
malutkich ludzi na skałach i zastanawialiby się
17:41
How did they get there? Do I have to do that?
303
1049000
3000
jak się tam dostali i czy oni także muszą tam iść.
17:44
And so that maybe becomes part of the draw and part of the labyrinth.
304
1052000
3000
I być może będzie to częścią wyobrażenia lub labiryntu.
17:47
You can get another angle on Danny's porch
305
1055000
4000
Można uzyskać inną perspektywę z balkonu Dannego
17:51
by going around to the south and looking north at the whole formation there.
306
1059000
7000
idąc na południe i patrząc na północ na całą formację.
17:58
And you need to know that Danny's clock is to be kept accurate
307
1066000
3000
Zegar Dannego będzie precyzyjny
18:01
by a ray of sunshine, that perfect noon hitting it every sunny day,
308
1069000
5000
przez promienie słońca, które dokładnie w południe
18:06
and the pulse of heat from that sets off a solar trigger
309
1074000
3000
swoją falą ciepła skonfigurują włącznik
18:09
which resets the clock to make it perfectly accurate.
310
1077000
3000
resetujący zegar po to, żeby dobrze chodził.
18:12
So even with the slowing of the rotation of the earth and so on,
311
1080000
2000
W taki sposób, nawet ze spowalniającym się ruchem ziemi,
18:14
the clock will keep perfectly good time.
312
1082000
3000
zegar będzie wyznaczał dobrą godzinę.
18:17
So here we're looking from the south, look north.
313
1085000
2000
Patrzymy z południa na północ.
18:19
This is all Forest Service land. If you go up on top of those cliffs,
314
1087000
4000
To teren Urzędu Nadleśnictwa. Na samej górze
18:23
that's some of the Long Now land in those trees.
315
1091000
3000
jest część obszaru należącego do Long Now.
18:26
And if you go up there and look back, then you'll get a sense of
316
1094000
5000
Tam zdajesz sobie sprawę
18:31
what the view starts to be like from the top of the mountain.
317
1099000
3000
czym jest widok ze szczytu.
18:34
That's the long view. That's 80 miles to the horizon.
318
1102000
4000
To szeroki horyzont rozpościerający się na 130 km.
18:38
And that's also timberline and those bristlecones really are shrubs.
319
1106000
4000
Tu nie rosną drzewa tylko krzewy.
18:42
That's a different place to be. It's 11,400 feet and it's exquisite.
320
1110000
8000
3 400 metrów. Wyborne miejsce.
18:50
Now, if you go over to the right from this image to looking at the edge of the cliffs,
321
1118000
4000
Na prawo widać skraj przepaści,
18:54
it's 600 foot, just about a yard to the left of Kurt Bollacker's foot,
322
1122000
4000
na lewo od stopy Kurta Bollackera jest
18:58
there is a 600-foot drop. He's ambling on over to Zander's Siq.
323
1126000
5000
180 metrowa otchłań. On spaceruje po Siq Zandera.
19:03
That's what it looks like looking down it.
324
1131000
4000
To widok na dół.
19:07
We should probably put in a rail or something.
325
1135000
4000
Powinniśmy postawić barierkę.
19:11
Over on the eastern side it's gentle, as you can see.
326
1139000
4000
Na wschodzie zbocze jest łagodne.
19:15
And that's not snow -- that's what the white limestone looks like.
327
1143000
3000
To nie śnieg, to biały wapień.
19:18
You also see there a bighorn sheep.
328
1146000
4000
Można tam zobaczyć owce kanadyjskie.
19:22
Their herd was reintroduced from Wyoming.
329
1150000
3000
Stada były sprowadzone z Wyoming.
19:25
And they're doing pretty well, but they've got a bit of trouble.
330
1153000
3000
Jest im tam dobrze, choć ciężko.
19:28
This is Danny Hillis, and he's figuring out a design problem.
331
1156000
3000
Danny Hillis próbujący określić problem projektu.
19:31
he's trying to determine if where he is on a bit of Long Now land
332
1159000
5000
Czy ten kawałek terenu Long Now
19:36
would appear from down in the valley to be the actual peak of the mountain.
333
1164000
6000
widziany z dołu wygląda na wierzchołek góry.
19:42
because the real peak is hidden around the corner.
334
1170000
2000
Prawdziwy szczyt jest blisko.
19:44
This is what in the infantry we used to call the military crest.
335
1172000
4000
W piechocie to nazywa się herbem wojennym.
19:48
And as it turned out the answer is, yes,
336
1176000
3000
Odpowiedź brzmi: tak.
19:51
that is from down below in the valley it does look like the peak,
337
1179000
4000
Patrząc z dołu to jest wierzchołek
19:55
and that might be conjured with.
338
1183000
2000
czary...
19:57
We gradually realized we have three serious design domains to work on with this.
339
1185000
5000
Z czasem zrozumieliśmy potrzebę pracy nad 3 głównymi nurtami.
20:02
One is the experience of the mountain.
340
1190000
2000
Po pierwsze: doświadczenie góry.
20:04
Another is the experience in the mountain.
341
1192000
3000
Po drugie: doświadczenie w górach.
20:07
And the third is the experience from the mountain,
342
1195000
3000
Po trzecie: doświadczenie z gór,
20:10
which is really dominated by the view shed
343
1198000
3000
zdominowane przez widok,
20:13
of the spring valley there behind Danny,
344
1201000
4000
wiosennej kotliny za Dannym,
20:17
and if you look off to the right, out there,
345
1205000
2000
tam na prawo,
20:19
15 miles across to the Schell Creek range.
346
1207000
4000
24 km poprzez pasmo Schell Creek.
20:23
In the front, there are 10 ranches strung right along the base of the mountains
347
1211000
3000
Na przeciw, jest 10 rancz, które ciągną się u podnóża,
20:26
using the water from the mountains.
348
1214000
2000
używają górskiej wody.
20:28
In fact, there are artesian wells where water springs right into the air.
349
1216000
5000
Jest tam studnia artezyjska z wodą źródlaną.
20:33
One of the ranches is called the Kirkeby Ranch,
350
1221000
3000
Jedno z nich nazywa się Kirkeby,
20:36
and I'll take you there for a minute.
351
1224000
2000
zabiorę was tam.
20:38
It's a very nice ranch.
352
1226000
2000
Bardzo ładne ranczo.
20:40
Alfalfa and cattle, run by Paul and Ronnie Brenham,
353
1228000
5000
Lucerna siewna i bydło, prowadzone przez Paula i Ronnie Brenham,
20:45
and it's pretty idyllic. It's also hard work.
354
1233000
5000
idylliczne miejsce. Wymaga ciężkiej pracy.
20:50
And most of these ranches are having trouble keeping going.
355
1238000
2000
Wiele z tych gospodarstw jest w trudnej sytuacji.
20:52
This is their view to the west of the Schell Creek range.
356
1240000
4000
To widok na zachodnie pasmo Schell Creek.
20:56
And if you go out to that line of trees at the far end,
357
1244000
3000
Na samym końcu linii drzew widać
20:59
you'll see what the valley used to look like.
358
1247000
4000
jak kiedyś wyglądała dolina.
21:03
This is Rocky Mountain junipers that have been there for thousands of years.
359
1251000
5000
Ten jałowiec Gór Skalistych był tam tysiące lat.
21:08
And a scheme emerged that Long Now is looking to see
360
1256000
3000
Long Now zaczynał brać pod uwagę
21:11
if it might be possible to buy up the whole valley,
361
1259000
3000
możliwość kupienia całej doliny
21:14
because those 10 ranches with their 17,000 acres
362
1262000
4000
bo te gospodarstwa o obszarze 6 900 hektarów
21:18
dominate a 500 square mile valley with their grazing allotments and so on,
363
1266000
5000
z łąkami zajmują 130 hektarów
21:23
and there's a possibility that you could get the whole thing
364
1271000
3000
i była okazja zdobycia tego wszystkiego
21:26
for five million dollars and gradually restore it to its wild condition,
365
1274000
4000
za 5 milionów dolarów, by stopniowo przywrócić tam naturalne warunki
21:30
and somewhere in the process turn it back over to the National Park,
366
1278000
4000
by po jakimś czasie, oddać to dla parku naturalnego,
21:34
and it would double the size of Great Basin National Park. That would be swell.
367
1282000
4000
podwajając jego rozmiar.
21:38
OK, let's take one more look at the mountain itself.
368
1286000
3000
Spójrzmy znów na górę.
21:41
The clock experience should be profound,
369
1289000
4000
Przygoda z zegarem powinna być głęboka,
21:45
but from the outside it should be invisible.
370
1293000
4000
z zewnątrz powinien być niewidoczny.
21:49
Now, at the base of the high cliffs there's this natural cave.
371
1297000
4000
Na szczycie klifów jest jaskinia.
21:53
It's only about 12 feet deep, but what if it were deepened from inside?
372
1301000
4000
Ma tylko metrów, ale gdyby wykopać od wewnątrz?
21:57
You excavated from somewhere, came up from inside and deepened it.
373
1305000
3000
Wiercąc w jakimś miejscu,
22:00
And then you could have an entrance
374
1308000
1000
można by uzyskać wejście,
22:01
which was very rough and narrow as you first went in,
375
1309000
3000
początkowo wąskie i trudne,
22:04
that gradually becomes more refined and then actually quite exquisite.
376
1312000
4000
potem zwiększające się, a na końcu doskonałe.
22:08
And this stone takes a perfect polish.
377
1316000
3000
Ten kamień można perfekcyjnie wyszlifować.
22:11
You'd have a polished set of passages and chambers in there
378
1319000
5000
Można by zrobić tunele i pomieszczenia,
22:16
eventually leading to the 10,000 year clock.
379
1324000
4000
prowadzące do 10.000 letniego zegara.
22:20
And it's not a mine. This would be a nuanced evocation
380
1328000
4000
To nie kopalnia. Byłaby dokładnym wspomnieniem
22:24
of the basic structure of the mountain,
381
1332000
3000
podstawowej struktury gór,
22:27
and you would be appreciating it as much from inside as you do from outside.
382
1335000
3000
którą podziwiałoby się ze środka i od zewnątrz.
22:30
This is architecture not made by building,
383
1338000
3000
Takiej architektury nie uzyskuje się dodając,
22:33
but by what you very carefully take away.
384
1341000
4000
lecz starannie odejmując.
22:37
So that's what the mountain taught us.
385
1345000
3000
Tego nauczyła nas góra.
22:40
Most of the amazingness of the clock
386
1348000
3000
Większa część fenomenu zegara
22:43
we can borrow from the amazingness of the mountain.
387
1351000
4000
bierze się z fenomenu gór.
22:47
All we have to do is highlight its spectacular features and blend in with them.
388
1355000
4000
Należy uwydatnić ich piękno.
22:51
It's not a clock in a mountain -- it's a mountain clock.
389
1359000
5000
To nie zegar w górach, tylko górski zegar.
22:56
Now, the Tewa Indians in the Southwest have a saying
390
1364000
2000
Indianie Tewa z południowego-zachodu mają przysłowie
22:58
for what you need to do when you want to think long term about anything.
391
1366000
6000
na temat dalekiej przyszłości.
23:04
They say, "pin peya obe" -- welcome to the mountain.
392
1372000
7000
Mówią: "pin peya obe" - witamy w górach.
23:11
Thank you.
393
1379000
2000
Dziękuję.
23:13
(Applause)
394
1381000
5000
(Brawa)
Reviewed by Gabriela Bojanek
ABOUT THE SPEAKER
Stewart Brand - Environmentalist, futuristSince the counterculture '60s, Stewart Brand has been creating our internet-worked world. Now, with biotech accelerating four times faster than digital technology, Stewart Brand has a bold new plan ...
Why you should listen
With biotech accelerating four times faster than digital technology, the revival of extinct species is becoming possible. Stewart Brand plans to not only bring species back but restore them to the wild.
Brand is already a legend in the tech industry for things he’s created: the Whole Earth Catalog, The WELL, the Global Business Network, the Long Now Foundation, and the notion that “information wants to be free.” Now Brand, a lifelong environmentalist, wants to re-create -- or “de-extinct” -- a few animals that’ve disappeared from the planet.
Granted, resurrecting the woolly mammoth using ancient DNA may sound like mad science. But Brand’s Revive and Restore project has an entirely rational goal: to learn what causes extinctions so we can protect currently endangered species, preserve genetic and biological diversity, repair depleted ecosystems, and essentially “undo harm that humans have caused in the past.”
Stewart Brand | Speaker | TED.com