TED2008
Richard Preston: The mysterious lives of giant trees
Richard Preston o olbrzymich drzewach
Filmed:
Readability: 4.1
751,481 views
Pisarz naukowy Richard Preston opowiada o jednych z największych organizmów na naszej planecie, wielkich drzewach z Północno-Zachodniego Wybrzeża Stanów Zjednoczonych. Wyrastają z maleńkich nasion, utrzymują liczne ekosystemy, lecz w dużym stopniu nadal pozostają zagadką.
Richard Preston - Writer
Richard Preston wrote The Hot Zone, a classic look at the Ebola virus and the scientists who fight it. His wide-ranging curiosity about science and people has led him to cover a dizzying list of topics, with a lapidary attention to detail and an ear for the human voice. Full bio
Richard Preston wrote The Hot Zone, a classic look at the Ebola virus and the scientists who fight it. His wide-ranging curiosity about science and people has led him to cover a dizzying list of topics, with a lapidary attention to detail and an ear for the human voice. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
The north coast of California has rainforests --
0
0
5000
Na północnym wybrzeżu Kalifornii znajdują się lasy deszczowe
00:23
temperate rainforests -- where it can rain more than 100 inches a year.
1
5000
5000
strefy umiarkowanej, gdzie roczne opady przewyższają czasem 2500 mm.
00:28
This is the realm of the Coast Redwood tree.
2
10000
4000
To królestwo sekwoi wieczniezielonej.
00:32
Its species name is Sequoia sempervirens.
3
14000
3000
Jej łacińska nazwa to Sequoia sempervirens.
00:35
Sequoia sempervirens is the tallest living organism on Earth.
4
17000
4000
Sekwoja wieczniezielona jest najwyższym żyjącym organizmem na Ziemi.
00:39
The range of the species goes up to as much as 380 feet tall.
5
21000
5000
Osiąga wysokość nawet 115 metrów.
00:44
That's 38 stories tall.
6
26000
2000
Tyle, co 38-piętrowy budynek.
00:46
These are trees that would stand out in midtown Manhattan.
7
28000
4000
Rzucałaby się w oczy nawet na Manhattanie.
00:50
Nobody knows how old the oldest living Coast Redwoods are
8
32000
4000
Nikt nie wie, ile lat mają najstarsze z nich,
00:54
because nobody has ever drilled into any of them
9
36000
2000
ponieważ nikt nie wiercił w nich
00:56
to count their annual growth rings, and, in any case,
10
38000
3000
w celu zliczenia słojów.
00:59
the centers of the oldest individuals appear to be hollow.
11
41000
4000
Te najstarsze mogą być puste w środku.
01:03
But it's believed that the oldest living Redwoods
12
45000
3000
Uznaje się, że najstarsze żyjące sekwoje
01:06
are perhaps 2,500 years old -- roughly the age of the Parthenon --
13
48000
6000
mają 2500 lat - tyle, co Partenon.
01:12
although it's also suspected that there may be individual trees
14
54000
3000
Pojedyncze drzewa mogą być jeszcze starsze.
01:15
that are older than that.
15
57000
2000
Pojedyncze drzewa mogą być jeszcze starsze.
01:17
You can see the range of the Coast Redwoods. It's here, in red.
16
59000
4000
Zasięg występowania sekwoi zaznaczony jest na czerwono.
01:21
The largest individuals of this species,
17
63000
2000
Największe okazy tego gatunku
01:23
the dreadnoughts of their kind, live just on the north coast of California,
18
65000
5000
są na północnym wybrzeżu Kalifornii,
01:28
where the rain is really intense.
19
70000
3000
gdzie pada naprawdę intensywnie.
01:31
In recent historic times, about 96 percent of the Coast Redwood forest
20
73000
6000
W ostatnich dekadach ścięto prawie 96% tych lasów
01:37
was cut down, especially in a series of bursts of intense liquidation logging,
21
79000
7000
zwłaszcza w serii wycinek,
01:44
clear-cutting that took place in the 1970s through the early 1990s.
22
86000
6000
od lat 70. do wczesnych lat 90.
01:50
Even so, about four percent of the primeval Redwood rainforest remains intact,
23
92000
8000
Około 4% tych wiekowych lasów pozostało nienaruszonych,
01:58
wild and now protected -- entirely protected --
24
100000
4000
dzikich i obecnie całkowicie chronionych,
02:02
in a chain of small parks strung out like pearls
25
104000
3000
w małych parkach, ułożonych wzdłuż północnego
02:05
along the north coast of California, including Redwood National Park.
26
107000
4000
wybrzeża Kalifornii, jak Park Narodowy Redwood.
02:09
But curiously, Redwood rainforests, the fragments that we have left,
27
111000
5000
Mimo wszystko do dziś te lasy
02:14
to this day remain under-explored.
28
116000
3000
pozostają niezbadane.
02:17
Redwood rainforest is incredibly difficult to move through,
29
119000
5000
Bardzo trudno się po nich poruszać.
02:22
and even today, individual trees are being discovered
30
124000
3000
Nawet obecnie odkrywa się drzewa,
02:25
that have never been seen before, including, in the summer of 2006,
31
127000
4000
jak poznany latem 2006 roku Hyperion,
02:29
Hyperion, the world's tallest tree.
32
131000
3000
najwyższe drzewo świata.
02:32
I'm going to do a little Gedanken experiment.
33
134000
3000
Zrobimy mały eksperyment myślowy.
02:35
I'm going to ask you to imagine what a Redwood really is as a living organism.
34
137000
4000
Wyobraźcie sobie, jak dużym organizmem jest sekwoja.
02:39
And, Chris, if I could have you up here? I have a tape measure.
35
141000
6000
Chris, mógłbyś tu przyjść? Mam tutaj miarę.
02:47
It's a kind loaner from TED.
36
149000
2000
Dzięki uprzejmości organizatorów TED.
02:49
And Chris, if you could take the end of that tape measure?
37
151000
4000
Chris, mógłbyś przytrzymać ten koniec?
02:53
We're going to show you what the diameter
38
155000
2000
Pokażemy wam, jaka jest średnica
02:55
at breast height of a big Redwood is.
39
157000
3000
sekwoi około metra nad ziemią.
02:58
Unfortunately, this tape isn't long enough -- it's only a 25-foot tape.
40
160000
9000
Niestety, miara jest za krótka - ma tylko 7,5 metra.
03:07
Chris, could you extend your arm out that way? There we go. OK.
41
169000
5000
Chris, mógłbyś wyciągnąć jeszcze ramiona?
03:12
And maybe about here, about 30 feet, is the diameter of a big Redwood.
42
174000
8000
Około 9 metrów - to średnica dużej sekwoi.
03:20
Now, let your imagination go upward into space.
43
182000
3000
Teraz, pomyślcie o jej wysokości.
03:23
Think about this tree, rising upward into Redwood space, 325 feet,
44
185000
10000
Pomyślcie o drzewie, wysokim na 100 metrów - 32 piętra.
03:33
32 stories, an individual living organism articulating its forms
45
195000
5000
To jeden organizm, który pnie się w górę
03:38
upward into space over long periods of time.
46
200000
4000
przez bardzo długi czas.
03:42
The Redwood species seems to exist in another kind of time:
47
204000
5000
Sekwoje wydają się istnieć w innym rodzaju czasu:
03:47
not human time, but what we might call Redwood time.
48
209000
4000
nie ludzkim, ale sekwojowym.
03:51
Redwood time moves at a more stately pace than human time.
49
213000
5000
Ich czas cechuje się innym tempem.
03:56
To us, when we look at a Redwood tree, it seems to be motionless and still,
50
218000
5000
Dla nas te drzewa wydają się być nieruchome,
04:01
and yet Redwoods are constantly in motion,
51
223000
3000
ale bezustannie się poruszają,
04:04
moving upward into space, articulating themselves
52
226000
5000
pnąc się w górę, wyrażając siebie
04:09
and filling Redwood space over Redwood time, over thousands of years.
53
231000
5000
i wypełniając swoje miejsce, przez tysiące lat.
04:14
Plant this small seed, wait 2,000 years, and you get this:
54
236000
4000
Zasadźcie to małe nasiono i poczekajcie 2000 lat.
04:18
the Lost Monarch.
55
240000
2000
To Zaginiony Monarcha
04:20
It dwells in the Grove of Titans on the north coast,
56
242000
2000
na północnym wybrzeżu,
04:22
and was discovered in 1998.
57
244000
3000
odkryty w 1998 w Grove of Titans.
04:25
And yet, when you look at the base of a Redwood tree,
58
247000
2000
Gdy patrzycie na pień sekwoi
04:27
you're not seeing the organism.
59
249000
2000
tak naprawdę jej nie widzicie.
04:29
You're like a mouse looking at the foot of an elephant,
60
251000
3000
Jesteście jak mysz, patrząca na nogę słonia,
04:32
and most of the organism is overhead, unseen.
61
254000
3000
który sam jest wysoko, niewidoczny.
04:35
I became very interested, and I wrote about a couple.
62
257000
4000
Napisałem o pewnej parze.
04:39
Steve Sillett and Marie Antoine are the principal explorers
63
261000
3000
Steve Sillett i Marie Antoine
04:42
of the Redwood forest canopy. They're world-class athletes,
64
264000
3000
to sportowcy i badacze koron sekwoi,
04:45
and they also are world-class forest ecology scientists.
65
267000
6000
a także światowej klasy naukowcy z dziedziny ekologii leśnej.
04:51
Steve Sillett, when he was a 19-year-old college student
66
273000
3000
Steve Sillett, gdy był 19-letnim studentem
04:54
at Reed College, had heard that the Redwood forest canopy
67
276000
4000
na Reed College usłyszał, że korona sekwoi
04:58
is considered to be a so-called Redwood desert.
68
280000
3000
jest uważana za sekwojową pustynię.
05:01
That is to say, at that time it was believed
69
283000
2000
Wtedy uważano,
05:03
that there was nothing up there except the branches of Redwood trees.
70
285000
4000
że w górze są tylko gałęzie sekwoi.
05:07
And with a friend of his, he took it upon himself to free-climb a Redwood
71
289000
3000
Steve wraz z przyjacielem wspięli się na górę,
05:10
without ropes or any equipment to see what was up there.
72
292000
3000
bez żadnego sprzętu, żeby się temu przyjrzeć.
05:13
He climbed up a small tree next to this giant Redwood,
73
295000
3000
Wspiął się na mniejsze drzewo,
05:16
and then he leaped through space and grabbed a branch with his hands,
74
298000
6000
a potem przeskoczył na sekwoję chwytając gałąź
05:22
and ended up hanging, like catching a bar of a trapeze.
75
304000
3000
jakby była drążkiem trapezu.
05:25
And then, from there, he climbed directly up the bark
76
307000
3000
Potem wspiął się po korze
05:28
until he got to the top of the tree.
77
310000
2000
aż na szczyt drzewa.
05:30
His friend, a guy named Marwood Harris, was following behind.
78
312000
4000
Jego przyjaciel, Marwood Harris, podążał za nim.
05:34
Neither one of them had noticed that there was
79
316000
2000
Żaden z nich nie zauważył,
05:36
a Yellow Jacket wasp's nest the size of a bowling ball
80
318000
4000
że na gałęzi, na którą przeskoczył Steve,
05:40
hanging from the branch that Steve had jumped into.
81
322000
2000
było gniazdo os wielkości kuli do kręgli.
05:42
And when Marwood made the jump, he was covered with wasps
82
324000
4000
Kiedy Marwood skoczył, otoczyły go osy
05:46
stinging him in the face and eyes. He nearly let go.
83
328000
4000
żądląc go w twarz i oczy. Prawie puścił gałąź.
05:50
He would have fallen to his death, being 75 feet above the ground.
84
332000
3000
Upadek z 23 metrów byłby śmiertelny.
05:53
But they made it to the top, and what they found
85
335000
2000
Ale dotarli na szczyt.
05:55
was not a Redwood desert, but a lost world --
86
337000
3000
Tam odkryli zaginiony świat...
05:58
a kind of three-dimensional labyrinth in the air, filled with unknown life.
87
340000
4000
Powietrzny labirynt pełen nieznanego życia.
06:02
Now, I had been working on other topics:
88
344000
4000
Badałem też inne tematy:
06:06
the emergence of infectious diseases,
89
348000
3000
pojawianie się chorób zakaźnych,
06:09
which come out of the natural ecosystems of the Earth,
90
351000
3000
dotykających ludzi
06:12
make a trans-species jump, and get into humans.
91
354000
3000
a pochodzących od zwierząt.
06:15
After three books on this, it got to be a bit much, in a way.
92
357000
4000
Napisałem o tym trzy książki i miałem dość.
06:19
My wife and I adore our children.
93
361000
3000
Wraz z żoną uwielbiamy nasze dzieci.
06:22
And I began climbing trees with my kids as just something to do with them,
94
364000
5000
Zacząłem wspinać się na drzewa z dziećmi,
06:27
using the so-called arborist climbing technique,
95
369000
3000
używając techniki arborystów.
06:30
with ropes. You use ropes to get yourself up into the crown of a tree.
96
372000
4000
By wspiąć się na koronę drzewa używa się lin.
06:34
Children are incredibly adept at climbing trees.
97
376000
3000
Dzieci są biegłe we wspinaczce po drzewach.
06:37
That's my son, Oliver.
98
379000
2000
To mój syn, Oliver.
06:39
They don't seem to suffer from the same fear of heights that humans do.
99
381000
4000
Nie boją się wysokości jak gatunek ludzki.
06:43
(Laughter)
100
385000
4000
(Śmiech)
06:47
If ontogeny recapitulates phylogeny, then children
101
389000
4000
Jeśli ontogeneza odzwierciedla filogenezę,
06:51
are somewhat closer to our roots as primates in the arboreal forest.
102
393000
5000
to dzieci są bliżej naszych nadrzewnych przodków.
06:56
Humans appear to be the only primates that I know of
103
398000
4000
Ludzie to jedyny gatunek z naczelnych,
07:00
that are afraid of heights.
104
402000
2000
który cierpi na lęk wysokości.
07:02
All other primates, when they're scared,
105
404000
2000
Wszystkie inne naczelne,
07:04
they run up a tree, where they feel safe.
106
406000
3000
uciekają na drzewa dla bezpieczeństwa.
07:07
We camped overnight in the trees, in tree boats.
107
409000
4000
W nocy obozowaliśmy na drzewach, w hamakach.
07:11
This is my daughter Laura, then 15, looking out of a tree boat.
108
413000
3000
To Laura, wtedy 15 lat, wygląda z hamaka.
07:14
She's, by the way, tied in with a rope so she can't fall.
109
416000
5000
Jest przywiązana liną, więc nie może spaść.
07:19
Looking out of a tree boat in the morning and hearing birdsong
110
421000
3000
Gdy rano wygląda się z hamaka ptasi śpiew
07:22
coming in three dimensions around us.
111
424000
2000
dochodzi zewsząd. W 3D.
07:24
We had been visited in the night by flying squirrels,
112
426000
3000
W nocy odwiedziły nas latające wiewiórki,
07:27
who don't seem to recognize humans for what they are
113
429000
3000
które nie wydawały się rozpoznawać ludzi
07:30
because they've never seen them in the canopy before.
114
432000
2000
ponieważ nie widziały ich w koronach drzew.
07:32
And we practiced advanced techniques like sky-walking,
115
434000
3000
Uczyliśmy się techniki sky-walking,
07:35
where you can move from tree to tree through space,
116
437000
3000
do przechodzenia z drzewa na drzewo,
07:38
rather like Spiderman.
117
440000
2000
podobnie do Spidermana.
07:40
It became a writing project.
118
442000
2000
Stało się to projektem badawczym.
07:42
When Steve Sillett gets up into a big Redwood, he fires an arrow,
119
444000
4000
Steve Sillett żeby się wspiąć wystrzela strzałę
07:46
which trails a fishing line, which gets over a branch in the tree,
120
448000
3000
z doczepioną żyłką, którą przerzuca przez gałąź
07:49
and then you ascend up a rope which has been dragged into the tree by the line.
121
451000
4000
żeby wciągnąć linę po której można się wspinać.
07:53
You ascend 30 stories.
122
455000
2000
To jak 30 pięter.
07:55
There are two people climbing this tree, Gaya,
123
457000
3000
Dwie osoby wspinają się na Gaję.
07:58
which is thought to be one of the oldest Redwoods. There they are.
124
460000
3000
To jedna z najstarszych sekwoi.
08:01
They are only one-seventh of the way up that tree.
125
463000
3000
Są na jednej siódmej wysokości tego drzewa.
08:05
You do feel a sense of exposure.
126
467000
2000
Można poczuć się odsłoniętym.
08:07
There is a small person right down there on the ground.
127
469000
3000
Na ziemi stoi człowieczek.
08:10
You feel like you're climbing a wall of wood.
128
472000
2000
Ma się wrażenie wspinania po murze lasu.
08:12
But then you enter the Redwood canopy,
129
474000
2000
Wejście w koronę sekwoi
08:14
and it's like coming through a layer of clouds.
130
476000
3000
jest jak przejście przez warstwę chmur.
08:17
And all of a sudden, you lose sight of the ground,
131
479000
3000
Traci się z oczu ziemię,
08:20
and you also lose sight of the sky,
132
482000
2000
a także widok nieba,
08:22
and you're in a three-dimensional labyrinth in the air
133
484000
3000
i jest się w labiryncie w powietrzu
08:25
filled with hanging gardens of ferns growing out of soil,
134
487000
3000
wypełnionym ogrodami paproci rosnącymi w glebie,
08:28
which is populated with all kinds of small organisms.
135
490000
4000
w której mieszkają różnorakie organizmy.
08:32
There are epiphytes, plants that grow on trees.
136
494000
3000
To epifity - rośliny, które rosną na drzewach.
08:35
These are huckleberry bushes.
137
497000
2000
Oto krzewy borówek.
08:37
Many species of mosses, and then all sorts of lichens just plastering the tree.
138
499000
6000
Widać mchy i porosty obrastające drzewo.
08:43
When you get near the top of the tree, you feel like you can't fall --
139
505000
3000
Na szczycie wydaje się, że nie można upaść...
08:46
in fact, it's difficult to move.
140
508000
2000
Jednak trudno jest się poruszać.
08:48
You're worming your way through branches which are crowded
141
510000
3000
Przeciska się przez gałęzie
08:51
with living things that don't occur near the ground.
142
513000
3000
pełne żyjątek niespotykanych na dole.
08:54
It's like scuba diving into a coral reef,
143
516000
2000
To jak nurkowanie w rafie koralowej,
08:56
except you're going upward instead of downward.
144
518000
2000
ale w górę a nie w dół.
08:58
And then the trees tend to flare out into platform-like areas at the top.
145
520000
4000
Drzewa te tworzą platformy na szczycie.
09:02
Maria's sitting on one of them.
146
524000
2000
Maria siedzi na jednym z nich.
09:04
These limbs could be five to six hundred years old.
147
526000
2000
Te konary mogą mieć 500-600 lat.
09:06
Redwoods grow very slowly in their tops.
148
528000
3000
Sekwoje rosną bardzo powoli u szczytu.
09:09
They also have a feature: thickets of huckleberry bushes
149
531000
3000
Sekwoje rosną bardzo powoli u szczytu.
09:12
that grow out of the tops of Redwood trees
150
534000
2000
Na szczycie są gęstwiny krzewów
09:14
that are technically known as huckleberry afros,
151
536000
3000
zwane borówkowymi afro.
09:17
and you can sit there and snack on the berries while you're resting.
152
539000
4000
Można sobie usiąść i podjadać odpoczywając.
09:21
Redwoods have an enormous surface area that extends upward into space
153
543000
5000
Sekwoje zajmują ogromną powierzchnię,
09:26
because they have a propensity to do something called reiteration.
154
548000
4000
bo mają skłonność do wielokrotnego powtórzenia, re-iteracji.
09:30
A Redwood is a fractal. And as they put out limbs,
155
552000
4000
Sekwoja to fraktal. Kiedy wypuszcza gałęzie,
09:34
the limbs burst into small trees, copies of the Redwood.
156
556000
5000
z nich wyrastają małe drzewa, kopie sekwoi.
09:39
Now, here we see a reiteration in Chronos, one of the older Redwoods.
157
561000
4000
Tu widzimy re-iterację na starym Kronosie.
09:43
This reiteration is a huge flying buttress
158
565000
4000
Ta re-iteracja to ogromna latająca skarpa,
09:47
that comes out the tree itself.
159
569000
2000
która pochodzi od samego drzewa.
09:49
This buttress is less than halfway up the tree.
160
571000
3000
Jest poniżej połowy wysokości drzewa
09:52
And then it bursts into a forest of Redwoods.
161
574000
3000
i rozrasta się w las małych sekwoi.
09:55
This particular extra trunk is a meter across at the base
162
577000
5000
Ten dodatkowy pień ma metr w przekroju u podstawy
10:00
and extends upward for 150 feet.
163
582000
2000
i wyrasta na wysokość 50 metrów.
10:02
It's as big as any of the biggest trees east of the Mississippi River,
164
584000
4000
Sam jest tak duży jak normalne drzewo
10:06
and yet it's only a minor feature on Chronos.
165
588000
3000
a zarazem to jeden z elementów Kronosa.
10:09
This three-dimensional map of the crown structure of a Redwood named Iluvatar,
166
591000
6000
Oddaje to ta mapa struktury korony sekwoi Iluvatar,
10:15
made by Steve Sillett, Marie Antoine and their colleagues, gives you an idea.
167
597000
4000
autorstwa Steve'a Sillet'a, Marii Antoine i ich kolegów.
10:19
What you're seeing here is a hierarchical schematic development
168
601000
4000
Oto hierarchiczny schemat rozwoju pni,
10:23
of the trunks of this tree as it has elaborated itself over time into six layers of fractal,
169
605000
6000
który rozwinął się we fraktal szóstego poziomu,
10:29
of trunks springing from trunks springing from trunks.
170
611000
5000
pni wyrastających z pni, wyrastających z pni itd.
10:34
I asked Steve to put a human being in this to give a sense of scale.
171
616000
4000
Steve dla porównania umieścił tam człowieka.
10:39
There's the person, right there. The person is waving to us.
172
621000
5000
Macha do nas.
10:44
I've wanted to ask Craig Venter if it would be possible to insert
173
626000
6000
Chciałem zapytać Craiga Ventera czy da się umieścić
10:50
a synthetic chromosome into a human
174
632000
2000
syntetyczny chromosom w człowieku
10:52
so that we could reiterate ourselves if we wanted to.
175
634000
4000
byśmy mogli powielać siebie samych.
10:56
And if we were able to reiterate, then the fingers of our hand
176
638000
3000
Wtedy nasze palce
10:59
would be people who looked like us,
177
641000
4000
byłyby ludźmi o naszym wyglądzie,
11:03
and they would have people on their hands and so on.
178
645000
3000
którzy mieliby ludzi na swoich rękach...
11:06
And if we had Redwood-like biology,
179
648000
2000
Gdybyśmy byli jak sekwoje,
11:08
we would have six layers of people on our hands, as it were.
180
650000
4000
mielibyśmy sześć warstw ludzi na rękach.
11:12
And it would be a lovely thing to be able to wave to someone
181
654000
2000
Gdybyśmy do kogoś machali,
11:14
and have all our reiterations wave at the same time.
182
656000
4000
moglibyśmy machać wszystkimi powtórzeniami.
11:18
(Laughter)
183
660000
2000
(Śmiech)
11:20
To reiterate the point, let's go closer into Iluvatar.
184
662000
6000
By powtórzyć kwestię, wróćmy do Iluvatar'a.
11:26
We're looking at that yellow box.
185
668000
3000
Patrzymy na zółtą ramkę.
11:29
And this hallucinatory drawing shows you --
186
671000
2000
Ten oniryczny rysunek pokazuje...
11:31
everything you see in this drawing is Iluvatar.
187
673000
4000
To wszystko to Illuvatar.
11:35
These are millennial structures -- portions of the tree
188
677000
3000
To są struktury tysiącletnie - fragmenty drzewa,
11:38
that are believed to be more than 1,000 years old.
189
680000
2000
które mogą mieć ponad tysiąc lat.
11:40
There are four humans in this shot -- one, two, three, four.
190
682000
8000
Jest czworo ludzi na tym zdjęciu.
11:48
And there's also something that I want to show you.
191
690000
3000
Jest coś jeszcze, co chcę pokazać.
11:51
This is a flying buttress.
192
693000
3000
To latająca skarpa.
11:54
Redwoods grow back into themselves as they expand into space,
193
696000
4000
Sekwoje rozrastając się w przestrzeni, wrastają w siebie.
11:58
and this flying buttress is a limb shot out of that small trunk,
194
700000
3000
To konar wyrastający z mniejszego pnia,
12:01
going back into the main trunk and fusing with it.
195
703000
3000
wraca do głównego pnia i łączy się z nim.
12:04
Flying buttresses, just as in a cathedral, help strengthen the crown of the tree
196
706000
4000
Jak w katedrach, pomaga to wzmocnić koronę drzewa
12:08
and help the tree exist longer through time.
197
710000
4000
i wydłuża jego życie.
12:12
The scientists are doing all kinds of experiments in these trees.
198
714000
4000
Na tych drzewach robi się masę eksperymentów.
12:16
They've wired them like patients in an ICU.
199
718000
3000
Podłączyli je jak pacjentów w szpitalu.
12:19
They're finding out that Redwoods can move moisture out of the air
200
721000
3000
Dowiedli, że sekwoje mogą pobrać wilgoć
12:22
and down into their trunks,
201
724000
2000
z powietrza do wnętrza pni,
12:24
possibly all the way into their root systems.
202
726000
2000
może nawet do korzeni.
12:26
They also have the ability to put roots anywhere in the tree itself.
203
728000
4000
Mogą też wypuścić korzenie w siebie same.
12:30
If a portion of a Redwood is rotting,
204
732000
2000
Jeśli fragment sekwoi gnije,
12:32
the Redwood will send roots into its own form
205
734000
3000
sekwoja wpuszcza korzenie w siebie samą
12:35
and draw nutrients out of itself as it falls apart.
206
737000
4000
i pobiera składniki odżywcze podczas rozkładu.
12:39
If we had Redwood-like biology, if we got a touch of gangrene in our arm
207
741000
4000
Gdybyśmy byli jak sekwoje, zaatakowani gangreną
12:43
then we could just, you know,
208
745000
2000
moglibyśmy pobierać z chorego miejsca
12:45
extract the nutrients extract the nutrients and the moisture out of it until it fell off.
209
747000
4000
składniki odżywcze i wodę zanim by odpadło.
12:50
Canopy soil can occur up to a meter deep,
210
752000
3000
Warstwa gleby w koronie może mieć metr głębokości,
12:53
hundreds of feet above the ground, and there are organisms in this soil
211
755000
4000
a w niej są organizmy, dziesiątki metrów nad ziemią,
12:57
that have, as yet, no names.
212
759000
2000
które jeszcze nie zostały nazwane.
12:59
This is an unnamed species of copepod. A copepod is a crustacean.
213
761000
5000
To nienazwany gatunek widłonoga. Widłonóg jest skorupiakiem.
13:04
These copepods are a major constituent of the oceans,
214
766000
5000
Widłonogi są ważnym elementem oceanów,
13:09
and they are a major part of the diet of grazing baleen whales.
215
771000
4000
i głównym składnikiem diety wielorybów fiszbinowych.
13:13
What they're doing in the Redwood forest canopy soil
216
775000
4000
Co robią w glebie w koronach lasu sekwoi
13:17
hundreds of feet above the ocean, or how they got there,
217
779000
3000
dziesiątki metrów nad oceanem,
13:20
is completely unknown.
218
782000
2000
jest nieodgadnioną zagadką.
13:22
There are some interesting theories
219
784000
2000
Są pewne interesujące teorie,
13:24
that, if I had time, I would tell you about.
220
786000
2000
ale nie mamy na to czasu.
13:26
But as you go and you look closer at a tree,
221
788000
2000
Im bliżej się przyglądamy,
13:28
what you see is, you see increasing complexity.
222
790000
3000
tym większą widzimy złożoność.
13:31
We're looking at the very top of Gaya, which is thought to be the oldest Redwood.
223
793000
4000
To korona Gai, która jest uważana za najstarszą sekwoję.
13:35
Gaya may be 3,000 to 5,000 years old,
224
797000
5000
Gaja liczy sobie od 3000 do 5000 lat.
13:40
no one really knows, but its top has broken off
225
802000
3000
Nikt nie wie, ale jej wierzchołek odłamał się
13:43
and it's been rotting back now.
226
805000
2000
i teraz gnije.
13:45
This little Japanese garden-like creation probably took 700 years
227
807000
6000
Ten twór, przypominający japoński ogród,
13:51
to form in its complexity that we see right now.
228
813000
4000
formował się przez 700 lat.
13:55
As you look at a tree, it takes a magnifying glass to see a giant tree.
229
817000
5000
Potrzeba szkła powiększającego by dostrzec olbrzymie drzewo.
14:00
I have to show you something unfortunately very sad
230
822000
3000
Muszę pokazać coś bardzo smutnego
14:03
at the conclusion of this talk.
231
825000
2000
na zakończenie tego wykładu.
14:05
The Eastern Hemlock tree has often been described as the Redwood of the East.
232
827000
4000
Choina kanadyjska jest często nazywana sekwoją wschodu.
14:09
And we're moving in a full circle now.
233
831000
2000
Zataczamy koło.
14:11
In the 1950s, a small organism appeared in Richmond, Virginia,
234
833000
5000
W latach 50. mały organizm pojawił się w Richmond w stanie Virginia,
14:16
called the Hemlock woolly adelgid.
235
838000
2000
zwany Hemlock Woolly Adelgid.
14:18
It made a trans-species jump out of some other organism in Asia,
236
840000
4000
Przeniósł się z organizmu nosiciela z Azji
14:22
where it was living on Hemlock trees in Asia.
237
844000
3000
Przeniósł się z organizmu nosiciela z Azji
14:25
When it moved into its new host, the Eastern Hemlock tree,
238
847000
4000
na organizm gospodarza, choinę kanadyjską.
14:29
it escaped its predators, and the new tree had no resistance to it.
239
851000
4000
Uciekł drapieżnikom a nowe drzewo nie było na niego odporne.
14:33
The Eastern Hemlock forest is being considered in some ways
240
855000
4000
Las choin kanadyjskich to ostatni fragment
14:37
the last fragments of primeval rainforest east of the Mississippi River.
241
859000
5000
pierwotnych lasów deszczowych na wschód od Missisipi.
14:42
I hadn't even known that there were rainforests in the east,
242
864000
3000
Nie wiedziałem, że na wschodzie są lasy deszczowe
14:45
but in Great Smoky Mountains National Park
243
867000
3000
ale w Parku Narodowym Great Smoky Mountains
14:48
it can rain up to 100 inches of rain a year.
244
870000
4000
może spaść nawet 250 mm rocznie.
14:53
And in the last two to three summers, these invasive organisms,
245
875000
7000
A w ostatnich latach, te inwazyjne organizmy,
15:00
this kind of Ebola of the trees, as it were,
246
882000
3000
ta "Ebola drzew",
15:03
has swept through the primeval Hemlock forest of the east,
247
885000
4000
opanowały las choin kanadyjskich wschodu,
15:07
and has absolutely wiped it out. I climbed there this past summer.
248
889000
5000
i zupełnie go wyniszczyły.
15:12
This is Great Smoky Mountains National Park,
249
894000
2000
To Park Narodowy Great Smoky Mountains.
15:14
and the Hemlocks are dead as far as the eye can see.
250
896000
5000
Widać martwe drzewa aż po horyzont.
15:19
And what we're seeing is not just the potential death
251
901000
3000
To nie tylko potencjalna śmierć
15:22
of the Eastern Hemlock species --
252
904000
3000
gatunku choiny kanadyjskiej...
15:25
that is to say, its extinction from nature due to this invading parasite --
253
907000
4000
Wyginięcie ze względu na tego pasożyta...
15:29
but we're also seeing the death of an incredibly complex ecosystem
254
911000
5000
To śmierć niewiarygodnie złożonego ekosystemu,
15:34
for which these trees are merely the substrate
255
916000
3000
dla którego te drzewa są ledwie podłożem.
15:37
for the aerial labyrinth of the sky that exists in their crowns.
256
919000
6000
Podniebnego labiryntu istniejącego w ich koronach.
15:43
It's absolutely heartbreaking to see.
257
925000
3000
Serce się kraje.
15:46
One of the things that is just -- I almost can't conceive it --
258
928000
4000
Dla mnie to nie do pojęcia,
15:50
is the idea that the national news media hasn't picked this up at all,
259
932000
4000
że media w kraju nie podniosły tego tematu.
15:54
and this is the devastation of one of the most important ecosystems in North America.
260
936000
5000
To zniszczenie kluczowego ekosystemu Ameryki Północnej.
16:02
What can the Redwoods tell us about ourselves?
261
944000
3000
Co mówią nam sekwoje o nas samych?
16:05
Well, I think they can tell us something about human time.
262
947000
3000
Mówią coś o ludzkim czasie.
16:08
The flickering, transitory quality of human time
263
950000
5000
O tym jak on przemija.
16:13
and the brevity of human life -- the necessity to love.
264
955000
5000
O tym, że życie jest krótkie. O potrzebie miłości.
16:18
But we're different from trees, and they can also teach us
265
960000
2000
Dzięki tym różnicom
16:20
something about ourselves in the differences that we have.
266
962000
3000
możemy wiele nauczyć się od drzew.
16:23
We are human, and we have the capacity to love,
267
965000
3000
Jesteśmy ludźmi i potrafimy kochać,
16:26
we have the capacity to wonder, and we have a sort of
268
968000
4000
potrafimy myśleć i jesteśmy ciekawi.
16:30
boundless curiosity, a restless inquisitiveness
269
972000
5000
Mamy potrzebę zadawania pytań,
16:35
that so suits us as primates, I think.
270
977000
3000
co pasuje do pierwotnych.
16:38
And at least for me, personally, the trees have taught me
271
980000
4000
Drzewa nauczyły mnie
16:42
an entirely new way of loving my children.
272
984000
3000
nowego rodzaju miłości do moich dzieci.
16:45
Exploring with them the forest canopy
273
987000
2000
Penetrowanie wraz z nimi koron drzew
16:47
has been one of the most lovely things of my existence on Earth.
274
989000
4000
było jednym z najlepszych doświadczeń na Ziemi.
16:51
And I think that one of the happiest things is the sense that
275
993000
5000
Bardzo ważne jest poczucie,
16:56
with my children I've been able to introduce them
276
998000
3000
że byłem w stanie wprowadzić moje dzieci
16:59
into the very small circle of humans who are lucky enough,
277
1001000
4000
do małego grona ludzi mających to szczęście,
17:03
or possibly stupid enough, to still climb trees.
278
1005000
4000
lub na tyle głupich, by wspinać się na drzewa.
17:07
Thank you very much.
279
1009000
2000
Dziękuję bardzo.
17:09
(Applause)
280
1011000
11000
(Brawa)
17:20
Chris Anderson: I think at a previous TED,
281
1022000
3000
Chris Anderson: Na poprzednim TED,
17:23
I think it was Nathan Myhrvold who told me that it was thought that
282
1025000
4000
bodajże Nathan Myhrvold powiedział,
17:27
because these trees are like, 2,000 years and older,
283
1029000
3000
że te drzewa mają ponad 2000 lat,
17:30
on many of them there are ecosystems where there are species
284
1032000
3000
a wiele z nich to ekosystemy organizmów
17:33
that are not found anywhere on the Earth
285
1035000
2000
niespotykanych nigdzie indziej na Ziemi
17:35
except on that one tree. Is that correct?
286
1037000
3000
poza konkretnym drzewem. Czy to prawda?
17:38
Richard Preston: Yes, that is correct. I mentioned Hyperion, the world's tallest tree.
287
1040000
5000
Richard Preston: Tak, to prawda. Wspomniałem Hyperiona.
17:43
And I was a member of a climbing team that made the first climb of it, in 2006.
288
1045000
5000
Byłem w grupie, która wspięła się nań jako pierwsza w 2006.
17:48
And while we were climbing Hyperion, Marie Antoine spotted
289
1050000
4000
Podczas wspinaczki Marie Antoine zobaczyła
17:52
an unknown species of golden-brown ant about halfway up the trunk.
290
1054000
6000
nieznany gatunek złotobrązowej mrówki na wysokości połowy pnia.
17:58
Ants are not known to occur in Redwood trees, curiously enough,
291
1060000
3000
Mrówki rzadko występują w lasach sekwoi.
18:01
and we wondered whether this ant, this species of ant,
292
1063000
3000
Byliśmy ciekawi czy ten gatunek mrówki,
18:04
was only endemic to that one tree, or possibly to that grove.
293
1066000
4000
występuje tylko na tym drzewie czy też w tym gaju.
18:08
And in subsequent climbs they could never find that ant again,
294
1070000
3000
W kolejnych podejściach nie znaleziono tej mrówki,
18:11
and so no specimens have ever been collected.
295
1073000
2000
więc nie zebrano żadnych okazów.
18:13
We don't know what it is -- we just know it's there.
296
1075000
4000
Nie wiemy co to ale wiemy, że istnieje.
18:17
CA: So, you have to wonder when, you know,
297
1079000
2000
CA: To nasuwa myśl,
18:19
if some other species than us was recording the stories that mattered on Earth,
298
1081000
6000
czy gdyby inny gatunek zapisywał historie ważne dla Ziemi...
18:25
you know, our stories are about Iraq and war and politics and celebrity gossip.
299
1087000
6000
Nas obchodzi Irak, wojna, polityka i plotki o celebrytach.
18:31
You've just told us a different story of this tragic arms race that's happening,
300
1093000
4000
Ty mówisz o dramatycznym wyścigu zbrojeń,
18:35
and maybe whole ecosystems gone forever.
301
1097000
3000
i całych ekosystemach, które znikają na zawsze.
18:38
It's an amazing sense of wonder you've given me,
302
1100000
2000
Twoja opowieść daje do myślenia,
18:40
and a sense of just how fragile this whole thing is.
303
1102000
3000
i zostawia poczucie jak krucha to rzecz.
18:43
RP: It is fragile, and you know, I think about emerging human diseases --
304
1105000
4000
RP: Tak. Specjalizuję się w nowych chorobach ludzi,
18:47
parasites that move into the human species.
305
1109000
3000
pasożytach, przenoszących się na gatunek ludzki.
18:50
But that's just a very small facet
306
1112000
3000
Ale to zaledwie drobny element
18:53
of a much greater problem of invasions of species worldwide,
307
1115000
4000
większego problemu inwazji gatunków,
18:57
all through the ecosystems, and you know, the Earth itself --
308
1119000
2000
we wszystkich ekosystemach i samej Ziemi...
18:59
CA: Partly caused by us, inadvertently.
309
1121000
3000
CA: Przypadkowo spowodowanej przez nas.
19:02
RP: Caused by humans. Caused by the movement of humans.
310
1124000
3000
RP: Przez przemieszczanie się ludzi.
19:05
You can think of the Earth's biosphere as a palace,
311
1127000
5000
Ziemska biosfera jest jak pałac,
19:10
and the continents are rooms in the palace,
312
1132000
3000
kontynenty to pokoje,
19:13
and the islands are small rooms.
313
1135000
2000
a wyspy to mniejsze pomieszczenia.
19:15
But lately, the doors of the palace have been flung open,
314
1137000
4000
Ostatnio drzwi do pałacu zostały wyważone
19:19
and the walls are coming down.
315
1141000
3000
i walą się ściany.
19:22
CA: Richard Preston, thank you very much, I think.
316
1144000
2000
CA: Richard Preston, dziękujemy.
19:24
RP: Thank you.
317
1146000
2000
RP: Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Richard Preston - WriterRichard Preston wrote The Hot Zone, a classic look at the Ebola virus and the scientists who fight it. His wide-ranging curiosity about science and people has led him to cover a dizzying list of topics, with a lapidary attention to detail and an ear for the human voice.
Why you should listen
Richard Preston is one of the only humans to have climbed Hyperion, a nearly 380-foot redwood tree that is the tallest living thing on Earth. Hyperion was discovered by explorer Michael Taylor while Preston was writing his latest full-length book, The Wild Trees.
His earlier book The Hot Zone sold millions of copies, spawned a movie, and made the Ebola virus horrifyingly familiar. The book is part of his Dark Biology trilogy, which includes the novel The Cobra Event and The Demon in the Freezer, a look at the bioterror implications of smallpox. He is a regular contributor to The New Yorker. His latest book, Panic in Level Four, is a collection of reportage on a wonderful range of topics, from mathematical geniuses to trees to one of the most shocking medical conditions you can imagine. (This is the book that was passed around the TED offices with the note, "Don't read the final chapter while eating.")
Richard Preston | Speaker | TED.com