Mission Blue Voyage
Mike deGruy: Hooked by an octopus
Mike deGruy: W mackach ośmiornicy.
Filmed:
Readability: 3.8
1,151,885 views
Mike deGruy, filmowiec zajmujący się podwodnym światem, spędził dziesiątki lat, obserwując z bliska ocean. Ten znakomity gawędziarz dzieli się ze słuchaczami w Mission Blue swoim podziwem i zachwytem nad niebieskim sercem naszej planety - ale także obawami o jego przyszłość.
Mike deGruy - Filmmaker
Mike deGruy filmed in and on the ocean for more than three decades -- becoming almost as famous for his storytelling as for his glorious, intimate visions of the sea and the creatures who live in it. Full bio
Mike deGruy filmed in and on the ocean for more than three decades -- becoming almost as famous for his storytelling as for his glorious, intimate visions of the sea and the creatures who live in it. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
I first became fascinated with octopus at an early age.
0
0
3000
Po raz pierwszy zainteresowałem się ośmiornicami w młodym wieku.
00:18
I grew up in Mobile, Alabama --
1
3000
2000
Dorastałem w Mobile w Alabamie.
00:20
somebody's got to be from Mobile, right? --
2
5000
2000
Ktoś musi być z Mobile, prawda?
00:22
and Mobile sits at the confluence of five rivers,
3
7000
3000
A Mobile leży u zbiegu 5 rzek,
00:25
forming this beautiful delta.
4
10000
2000
które tworzą piękną deltę.
00:27
And the delta has alligators crawling
5
12000
2000
A w delcie pluskają się aligatory,
00:29
in and out of rivers filled with fish
6
14000
2000
przy brzegach rzek pełnych ryb
00:31
and cypress trees dripping with snakes,
7
16000
2000
i rosną nad nią cyprysy z mnóstwem węży
00:33
birds of every flavor.
8
18000
2000
i rozmaitych ptaków.
00:35
It's an absolute magical wonderland to live in --
9
20000
3000
To wręcz magiczna kraina czarów
00:38
if you're a kid interested in animals, to grow up in.
10
23000
3000
dla dziecka, które interesuje się zwierzętami.
00:41
And this delta water flows to Mobile Bay, and finally into the Gulf of Mexico.
11
26000
4000
Delta wpada do Zatoki Mobile, a stamtąd do Zatoki Meksykańskiej.
00:45
And I remember my first real contact with octopus
12
30000
3000
Pamiętam, że pierwsze prawdziwe spotkanie z ośmiornicą
00:48
was probably at age five or six.
13
33000
2000
zaliczyłem, mając 5 albo 6 lat.
00:50
I was in the gulf, and I was swimming around and saw a little octopus on the bottom.
14
35000
3000
Pływałem w Zatoce Meksykańskiej, kiedy na dnie zobaczyłem małą ośmiornicę.
00:53
And I reached down and picked him up, and immediately
15
38000
3000
Schyliłem się, podniosłem ją i natychmiast
00:56
became fascinated and impressed by its speed and its strength and agility.
16
41000
3000
zachwyciła mnie jej szybkość, siła i zręczność.
00:59
It was prying my fingers apart and moving to the back of my hand.
17
44000
4000
Rozsuwała moje palce i przesuwała się w tył ręki.
01:03
It was all I could do to hold onto this amazing creature.
18
48000
2000
Ledwie mogłem utrzymać to zdumiewające stworzenie.
01:05
Then it sort of calmed down in the palms of my hands
19
50000
3000
Potem uspokoiła się w moich dłoniach
01:08
and started flashing colors,
20
53000
2000
i zaczęła migotać kolorami,
01:10
just pulsing all of these colors.
21
55000
2000
jeden po drugim.
01:12
And as I looked at it, it kind of tucked its arms under it,
22
57000
3000
Kiedy na nią spojrzałem, wsunęła macki pod siebie,
01:15
raised into a spherical shape
23
60000
2000
zwinęła się w kulę
01:17
and turned chocolate brown with two white stripes.
24
62000
3000
i zmieniła kolor na czekoladowy z dwoma białymi paskami.
01:20
I'm going, "My gosh!" I had never seen anything like this in my life!
25
65000
3000
Krzyknąłem: "Rany!" Nigdy w życiu nie widziałem nic podobnego!
01:23
So I marveled for a moment, and then decided it was time to release him,
26
68000
3000
Pozachwycałem się nią przez chwilę i stwierdziłem, że czas ją wypuścić,
01:26
so I put him down.
27
71000
2000
więc położyłem ją na ziemi.
01:28
The octopus left my hands and then did the damnedest thing:
28
73000
4000
Ośmiornica zeszła z mojej ręki, a potem zrobiła coś niesamowitego.
01:32
It landed on the bottom in the rubble
29
77000
3000
Zsunęła się na kamieniste dno
01:35
and -- fwoosh! -- vanished
30
80000
2000
i - puff! - zniknęła! -
01:37
right before my eyes.
31
82000
1000
na moich oczach.
01:38
And I knew, right then, at age six,
32
83000
2000
Wtedy, mając 6 lat, zrozumiałem,
01:40
that is an animal that I want to learn more about. So I did.
33
85000
3000
że chcę się jak najwięcej dowiedzieć o tych zwierzętach. I tak zrobiłem.
01:43
And I went off to college and got a degree in marine zoology,
34
88000
3000
Poszedłem na studia i skończyłem zoologię morską,
01:46
and then moved to Hawaii and entered graduate school
35
91000
2000
a potem na magisterkę przeniosłem się na Hawaje
01:48
at the University of Hawaii.
36
93000
2000
na Uniwersytecie Hawajskim.
01:50
And while a student at Hawaii, I worked at the Waikiki Aquarium.
37
95000
3000
Podczas studiów na Hawajach pracowałem w Waikiki Aquarium.
01:53
And the aquarium had a lot of big fish tanks
38
98000
2000
Było tam mnóstwo wielkich akwariów z rybami,
01:55
but not a lot of invertebrate displays,
39
100000
2000
ale niewiele ekspozycji bezkręgowców,
01:57
and being the spineless guy, I thought, well
40
102000
3000
a skoro lubię bezkręgowce, pomyślałem,
02:00
I'll just go out in the field and collect these wonderful animals
41
105000
3000
że pojadę w teren i przywiozę parę tych cudownych zwierząt,
02:03
I had been learning about as a student
42
108000
3000
o których uczyłem się na studiach.
02:06
and bring them in, and I built these elaborate sets and put them on display.
43
111000
3000
Zbudowałem te wymyślne urządzenia i stworzyłem ekspozycję.
02:09
Now, the fish in the tanks were gorgeous to look at,
44
114000
4000
Ryby w akwariach wyglądały przepięknie,
02:13
but they didn't really interact with people.
45
118000
3000
ale w zasadzie nie reagowały na ludzi.
02:16
But the octopus did.
46
121000
2000
Ośmiornice owszem.
02:18
If you walked up to an octopus tank,
47
123000
2000
Jeśli podszedłeś do zbiornika z ośmiornicą,
02:20
especially early in the morning before anyone arrived,
48
125000
2000
zwłaszcza wcześnie rano, zanim ktokolwiek przyszedł,
02:22
the octopus would rise up and look at you
49
127000
2000
ośmiornica podnosiła się i patrzyła na ciebie.
02:24
and you're thinking, "Is that guy really looking at me? He is looking at me!"
50
129000
3000
Myślałeś: "Ta mała naprawdę na mnie patrzy? Patrzy na mnie!"
02:27
And you walk up to the front of the tank. Then you realize
51
132000
2000
i podchodziłeś bliżej. Wtedy zdawałeś sobie sprawę,
02:29
that these animals all have different personalities:
52
134000
4000
że każde z tych zwierząt ma inny charakter.
02:33
Some of them would hold their ground,
53
138000
2000
Niektóre z nich nie ustępowały ani na krok
02:35
others would slink into the back of the tank and disappear in the rocks,
54
140000
4000
Inne przemykały na tył akwarium i znikały pomiędzy skałami.
02:39
and one in particular, this amazing animal ...
55
144000
2000
A jedna z nich była szczególnie niesamowita...
02:41
I went up to the front of the tank, and he's just staring at me,
56
146000
3000
Zbliżyłem się do zbiornika, a ona po prostu się na mnie gapiła.
02:44
and he had little horns come up above his eyes.
57
149000
2000
Miała małe rożki nad oczami.
02:46
So I went right up to the front of the tank --
58
151000
2000
Podszedłem całkiem blisko do akwarium.
02:48
I was three or four inches from the front glass --
59
153000
2000
Byłem 8 albo 10 cm od szyby.
02:50
and the octopus was sitting on a perch, a little rock,
60
155000
3000
Ośmiornica, która siedziała na skałce jak na grzędzie,
02:53
and he came off the rock and he also came down right to the front of the glass.
61
158000
4000
zeszła z niej i też podeszła bardzo blisko szyby.
02:57
So I was staring at this animal about six or seven inches away,
62
162000
3000
Patrzyłem na to stworzenie z odległości 15 czy 18 cm,
03:00
and at that time I could actually focus that close;
63
165000
3000
a wtedy jeszcze dobrze widziałem na taką bliską odległość;
03:03
now as I look at my fuzzy fingers I realize those days are long gone.
64
168000
4000
dziś, gdy widzę moje rozmazane palce, widzę, że tamte czasy dawno minęły.
03:07
Anyway, there we were, staring at each other,
65
172000
2000
W każdym razie, gapiliśmy się na siebie,
03:09
and he reaches down and grabs an armful of gravel
66
174000
3000
aż ośmiornica nabrała garść żwiru
03:12
and releases it in the jet of water entering the tank
67
177000
3000
i rzuciła nim w strumień wody, która wpadała do akwarium
03:15
from the filtration system,
68
180000
2000
z systemu filtracyjnego,
03:17
and -- chk chk chk chk chk! -- this gravel hits the front of the glass and falls down.
69
182000
3000
a żwir - "stuk, stuk, stuk!" - uderzył w przód szyby i opadł na dno.
03:20
He reaches up, takes another armful of gravel, releases it --
70
185000
3000
Zebrała następną garść żwiru, rzuciła...
03:23
chk chk chk chk chk! -- same thing.
71
188000
3000
"Stuk, stuk, stuk!" - to samo.
03:26
Then he lifts another arm and I lift an arm.
72
191000
3000
Potem podniosła ramię. Więc ja też podniosłem swoje.
03:29
Then he lifts another arm and I lift another arm.
73
194000
3000
Podniosła następne. Ja też.
03:32
And then I realize the octopus won the arms race,
74
197000
3000
I wtedy zdałem sobie sprawę, że ośmiornica wygrała w łapki.
03:35
because I was out and he had six left. (Laughter)
75
200000
3000
Miała ich jeszcze 6, a mnie nie została ani jedna.
03:38
But the only way I can describe what I was seeing that day
76
203000
4000
Ale to, co wtedy zobaczyłem, mogę opisać tylko tak:
03:42
was that this octopus was playing,
77
207000
3000
ta ośmiornica się bawiła,
03:45
which is a pretty sophisticated behavior for a mere invertebrate.
78
210000
4000
co jest dość wyrafinowanym zachowaniem jak na zwykłego bezkręgowca.
03:49
So, about three years into my degree,
79
214000
2000
Mniej więcej po 3 latach studiów,
03:51
a funny thing happened on the way to the office,
80
216000
3000
kiedy szedłem do biura, przydarzyła mi się dziwna rzecz,
03:54
which actually changed the course of my life.
81
219000
2000
która zmieniła moje życie.
03:56
A man came into the aquarium. It's a long story, but essentially
82
221000
3000
Do akwarium wszedł pewien mężczyzna. To długa historia,ale krótko mówiąc,
03:59
he sent me and a couple of friends of mine to the South Pacific
83
224000
3000
wysłał mnie i paru moich znajomych na południowe obszary Oceanu Spokojnego,
04:02
to collect animals for him,
84
227000
2000
żebyśmy łowili dla niego zwierzęta.
04:04
and as we left, he gave us two 16-millimeter movie cameras.
85
229000
3000
Kiedy wyjeżdżaliśmy, dał nam dwie kamery 16mm.
04:07
He said, "Make a movie about this expedition."
86
232000
3000
Powiedział: "Zróbcie film o tej wyprawie."
04:10
"OK, a couple of biologists making a movie --
87
235000
3000
... OK, paru biologów, którzy kręcą film -
04:13
this'll be interesting,"
88
238000
1000
to będzie ciekawe.
04:14
and off we went. And we did, we made a movie,
89
239000
2000
Pojechaliśmy i nakręciliśmy ten film,
04:16
which had to be the worst movie ever made
90
241000
2000
chyba najgorszy
04:18
in the history of movie making,
91
243000
2000
w historii kina.
04:20
but it was a blast. I had so much fun.
92
245000
2000
Ale to była frajda; świetnie się bawiłem.
04:22
And I remember that proverbial light going off in my head,
93
247000
2000
I pamiętam, kiedy w głowie zaświeciło mi się światełko
04:24
thinking, "Wait a minute.
94
249000
2000
i pomyślałem: "Chwila,
04:26
Maybe I can do this all the time.
95
251000
2000
może mógłbym to robić cały czas.
04:28
Yeah, I'll be a filmmaker."
96
253000
2000
Tak, zostanę filmowcem."
04:30
So I literally came back from that job,
97
255000
2000
Więc, dosłownie, wróciłem z tamtego zlecenia,
04:32
quit school, hung my filmmaking shingle
98
257000
2000
rzuciłem szkołę, zacząłem kręcić filmy
04:34
and just never told anyone that I didn't know what I was doing.
99
259000
3000
i po prostu nikomu się nie przyznałem, że nie mam pojęcia, jak to się robi.
04:37
It's been a good ride.
100
262000
2000
To było fajne przeżycie.
04:39
And what I learned in school though was really beneficial.
101
264000
2000
A wiedza ze szkoły okazała się naprawdę przydatna.
04:41
If you're a wildlife filmmaker
102
266000
2000
Jeśli robisz filmy przyrodnicze
04:43
and you're going out into the field to film animals,
103
268000
2000
i wyjeżdżasz w teren kręcić zwierzęta,
04:45
especially behavior,
104
270000
2000
zwłaszcza ich zachowanie,
04:47
it helps to have a fundamental background
105
272000
2000
podstawowa wiedza o tych zwierzętach,
04:49
on who these animals are,
106
274000
2000
ich naturze,
04:51
how they work and, you know, a bit about their behaviors.
107
276000
3000
życiu i, wiadomo, trochę o ich zachowaniach bardzo się przydaje.
04:54
But where I really learned about octopus
108
279000
2000
Ale najwięcej nauczyłem się o ośmiornicach,
04:56
was in the field, as a filmmaker
109
281000
2000
pracując w terenie jako filmowiec,
04:58
making films with them,
110
283000
2000
kręcąc z nimi filmy,
05:00
where you're allowed to spend large periods of time
111
285000
3000
kiedy mogłem przebywać przez dłuższy czas,
05:03
with the animals, seeing octopus being octopus
112
288000
3000
z ośmiornicami, podglądać, jak się zachowują
05:06
in their ocean homes.
113
291000
2000
w oceanie, ich naturalnym środowisku.
05:08
I remember I took a trip to Australia,
114
293000
2000
Pamiętam, jak pojechałem do Australii, na wyspę
05:10
went to an island called One Tree Island.
115
295000
3000
o nazwie One Tree Island, Wyspa Jednego Drzewa.
05:13
And apparently, evolution had occurred
116
298000
2000
Najwyraźniej ewolucja
05:15
at a pretty rapid rate on One Tree,
117
300000
2000
zrobiła na One Tree Island duże postępy,
05:17
between the time they named it and the time I arrived,
118
302000
3000
od czasu, kiedy nadano jej nazwę,
05:20
because I'm sure there were at least three trees
119
305000
2000
bo jestem pewien, że były tam co najmniej 3 drzewa,
05:22
on that island when we were there.
120
307000
2000
kiedy przyjechaliśmy.
05:24
Anyway, one tree is situated right next to
121
309000
2000
Jedno z nich rośnie tuż obok
05:26
a beautiful coral reef.
122
311000
2000
pięknej rafy koralowej.
05:28
In fact, there's a surge channel
123
313000
2000
Jest tam ramię morskie,
05:30
where the tide is moving back and forth, twice a day, pretty rapidly.
124
315000
3000
gdzie przypływ i odpływ następują dwa razy dziennie, dosyć gwałtownie,
05:33
And there's a beautiful reef,
125
318000
1000
i jest tam piękna rafa,
05:34
very complex reef, with lots of animals,
126
319000
3000
bardzo złożona, a żyje w niej mnóstwo zwierząt,
05:37
including a lot of octopus.
127
322000
2000
w tym wiele ośmiornic.
05:39
And not uniquely
128
324000
2000
I, choć nie tylko tam,
05:41
but certainly, the octopus in Australia
129
326000
2000
to w Australii ośmiornice to z pewnością
05:43
are masters at camouflage.
130
328000
2000
mistrzowie kamuflażu.
05:45
As a matter of fact,
131
330000
2000
Właśnie,
05:47
there's one right there.
132
332000
2000
jedna jest tutaj.
05:49
So our first challenge was to find these things,
133
334000
2000
Tak więc naszym pierwszym zadaniem było ich odnalezienie,
05:51
and that was a challenge, indeed.
134
336000
2000
i uwierzcie mi, to było duże wyzwanie.
05:53
But the idea is, we were there for a month
135
338000
2000
Problem polegał na tym: pojechaliśmy tam na miesiąc,
05:55
and I wanted to acclimate the animals to us
136
340000
2000
a chciałem, żeby zwierzęta przyzwyczaiły się do nas,
05:57
so that we could see behaviors without disturbing them.
137
342000
3000
żebyśmy mogli obejrzeć ich zachowania, nie niepokojąc ich.
06:00
So the first week was pretty much spent
138
345000
2000
Tak więc pierwszy tydzień spędziliśmy,
06:02
just getting as close as we could,
139
347000
2000
podchodząc do nich najbliżej jak się dało,
06:04
every day a little closer, a little closer, a little closer.
140
349000
2000
codziennie trochę bliżej, bliżej i bliżej...
06:06
And you knew what the limit was: they would start getting twitchy
141
351000
2000
Widzieliśmy, gdzie stawiają granicę, bo zaczynały się robić niespokojne,
06:08
and you'd back up, come back in a few hours.
142
353000
3000
więc cofaliśmy się, wracaliśmy po paru godzinach
06:11
And after the first week, they ignored us.
143
356000
3000
i po pierwszym tygodniu przestały na nas zwracać uwagę.
06:14
It was like, "I don't know what that thing is, but he's no threat to me."
144
359000
2000
Jakby myślały: "Nie wiem, co to jest, ale nie zagraża mi."
06:16
So they went on about their business
145
361000
2000
Więc zajęły się sobą.
06:18
and from a foot away, we're watching mating
146
363000
2000
Z odległości 30 cm obserwowaliśmy kopulację,
06:20
and courting and fighting
147
365000
2000
zaloty i walki.
06:22
and it is just an unbelievable experience.
148
367000
3000
To było niewiarygodne doświadczenie.
06:25
And one of the most fantastic displays
149
370000
2000
Jednym z najwspanialszych widoków,
06:27
that I remember, or at least visually,
150
372000
2000
jaki pamiętam,
06:29
was a foraging behavior.
151
374000
2000
było szukanie pożywienia.
06:31
And they had a lot of different techniques
152
376000
2000
Wypracowały do tego celu
06:33
that they would use for foraging,
153
378000
2000
mnóstwo różnych technik.
06:35
but this particular one used vision.
154
380000
2000
Ta, o której chcę opowiedzieć, wykorzystywała wzrok.
06:37
And they would see a coral head,
155
382000
2000
Zauważały koralowca,
06:39
maybe 10 feet away,
156
384000
2000
może 3 metry od nich,
06:41
and start moving over toward that coral head.
157
386000
3000
i zaczynały podążać w jego stronę.
06:44
And I don't know whether they actually saw crab in it, or imagined that one might be,
158
389000
4000
Nie wiem, czy dostrzegły tam kraba, czy myślały, że jakiś może tam się kryć,
06:48
but whatever the case, they would leap off the bottom
159
393000
3000
w każdym razie odbijały się od dna
06:51
and go through the water and land right on top of this coral head,
160
396000
3000
i lądowały na szczycie koralowca,
06:54
and then the web between the arms
161
399000
2000
a błona pomiędzy ramionami
06:56
would completely engulf the coral head,
162
401000
2000
owijała całego koralowca.
06:58
and they would fish out, swim for crabs.
163
403000
2000
Wyławiały kraby,
07:00
And as soon as the crabs touched the arm, it was lights out.
164
405000
3000
a jak tylko któryś dotknął ramienia, już było po nim.
07:03
And I always wondered what happened under that web.
165
408000
2000
Zawsze się zastanawiałem, co dzieje się pod tą błoną.
07:05
So we created a way to find out, (Laughter)
166
410000
3000
Więc wymyśliliśmy sposób, żeby się tego dowiedzieć.
07:08
and I got my first look at that famous beak in action.
167
413000
3000
I po raz pierwszy zobaczyłem ten słynny dziób w akcji.
07:11
It was fantastic.
168
416000
2000
To było wspaniałe.
07:13
If you're going to make a lot of films about a particular group of animals,
169
418000
3000
Jeśli chce się robić dużo filmów o konkretnym gatunku,
07:16
you might as well pick one that's fairly common.
170
421000
2000
dobrze jest wybrać jakiś często spotykany.
07:18
And octopus are, they live in all the oceans.
171
423000
2000
A ośmiornice spotyka się często; żyją we wszystkich oceanach.
07:20
They also live deep.
172
425000
2000
Żyją także w głębinach.
07:22
And I can't say octopus are responsible
173
427000
2000
Nie mogę powiedzieć, że to ośmiornice odpowiadają
07:24
for my really strong interest
174
429000
2000
za to, że bardzo mnie interesuje
07:26
in getting in subs and going deep,
175
431000
2000
schodzenie w łodzi podwodnej na głębiny,
07:28
but whatever the case, I like that.
176
433000
2000
ale tak czy siak, lubię to.
07:30
It's like nothing you've ever done.
177
435000
2000
Nie przypomina to niczego, co kiedykolwiek robiliście.
07:32
If you ever really want to get away from it all
178
437000
2000
Jeżeli chcecie uciec przed światem
07:34
and see something that you have never seen,
179
439000
2000
i zobaczyć coś, czego nigdy wcześniej nie widzieliście,
07:36
and have an excellent chance of seeing something
180
441000
2000
a przy tym mieć spore szanse, że zobaczycie coś,
07:38
no one has ever seen, get in a sub.
181
443000
3000
czego nikt nigdy nie widział, wsiadajcie na łódź podwodną.
07:41
You climb in, seal the hatch, turn on a little oxygen,
182
446000
2000
Wchodzicie do środka, uszczelniacie właz, włączacie dopływ tlenu,
07:43
turn on the scrubber,
183
448000
2000
włączacie ten filtr,
07:45
which removes the CO2 in the air you breathe, and they chuck you overboard.
184
450000
3000
który usuwa CO2 z wdychanego powietrza, i wyrzucają was za burtę.
07:48
Down you go. There's no connection to the surface
185
453000
2000
Opadacie w dół. Nie macie żadnego połączenia z powierzchnią,
07:50
apart from a pretty funky radio.
186
455000
2000
poza dość zawodnym radiem.
07:52
And as you go down, the washing machine
187
457000
2000
A kiedy schodzicie w dół, wirówka
07:54
at the surface calms down.
188
459000
2000
na powierzchni uspokaja się.
07:56
And it gets quiet.
189
461000
2000
Zapada cisza.
07:58
And it starts getting really nice.
190
463000
2000
Robi się naprawdę przyjemnie.
08:00
And as you go deeper, that lovely, blue water you were launched in
191
465000
3000
A kiedy schodzicie głębiej, ta śliczna błękitna woda, w którą wpadliście,
08:03
gives way to darker and darker blue.
192
468000
3000
zmienia kolor na coraz ciemniejszy.
08:06
And finally, it's a rich lavender,
193
471000
2000
W końcu robi się intensywnie lawendowa,
08:08
and after a couple of thousand feet, it's ink black.
194
473000
3000
a po paruset metrach jest czarna jak atrament.
08:11
And now you've entered the realm
195
476000
2000
Dotarliście do świata
08:13
of the mid-water community.
196
478000
3000
zwierząt śródoceanicznych.
08:16
You could give an entire talk
197
481000
2000
Można by poświęcić cały wykład
08:18
about the creatures that live in the mid-water.
198
483000
2000
stworzeniom, które żyją w obszarach śródoceanicznych.
08:20
Suffice to say though, as far as I'm concerned,
199
485000
3000
Jeżeli o mnie chodzi, wystarczy powiedzieć, że
08:23
without question, the most bizarre designs
200
488000
3000
bez dwóch zdań, najdziwniejsze kształty
08:26
and outrageous behaviors
201
491000
3000
i najosobliwsze zachowania
08:29
are in the animals that live in the mid-water community.
202
494000
3000
widuje się u zwierząt śródoceanicznych.
08:32
But we're just going to zip right past this area,
203
497000
2000
Ale pominiemy ten obszar,
08:34
this area that includes about 95 percent
204
499000
3000
obszar, który stanowi około 95%
08:37
of the living space on our planet
205
502000
2000
przestrzeni życiowej na naszej planecie,
08:39
and go to the mid-ocean ridge, which I think is even more extraordinary.
206
504000
3000
i przejdziemy do grzbietu śródoceanicznego, który moim zdaniem jest jeszcze ciekawszy.
08:42
The mid-ocean ridge is a huge mountain range,
207
507000
3000
Grzbiet śródoceaniczny to wielki łańcuch górski,
08:45
40,000 miles long, snaking around the entire globe.
208
510000
3000
długości 65 tys. km, który oplata kulę ziemską.
08:48
And they're big mountains, thousands of feet tall,
209
513000
2000
To olbrzymie góry, wysokie na setki metrów.
08:50
some of which are tens of thousands of feet
210
515000
2000
Niektóre z nich mają tysiące metrów
08:52
and bust through the surface,
211
517000
2000
i przebijają powierzchnię,
08:54
creating islands like Hawaii.
212
519000
2000
tworząc wyspy takie jak Hawaje.
08:56
And the top of this mountain range
213
521000
2000
A na szczycie góry pękają,
08:58
is splitting apart, creating a rift valley.
214
523000
3000
tworząc dolinę ryftową.
09:01
And when you dive into that rift valley, that's where the action is
215
526000
3000
Gdy się w nią zagłębicie, zobaczycie niesamowitą akcję,
09:04
because literally thousands of active volcanoes
216
529000
3000
dosłownie, bo tysiące aktywnych wulkanów
09:07
are going off at any point in time
217
532000
2000
wybucha w każdej chwili
09:09
all along this 40,000 mile range.
218
534000
2000
wzdłuż całego 65-kilometrowego łańcucha.
09:11
And as these tectonic plates are spreading apart,
219
536000
3000
A gdy płyty tektoniczne rozchodzą się,
09:14
magma, lava is coming up and filling those gaps,
220
539000
3000
magma, lawa, wylewa się i wypełnia szczeliny.
09:17
and you're looking land -- new land --
221
542000
3000
Ląd, nowy ląd tworzy się
09:20
being created right before your eyes.
222
545000
2000
tuż przed waszymi oczami.
09:22
And over the tops of them is 3,000 to 4,000 meters of water
223
547000
3000
Ponad szczytami tych gór leży 3 do 4 tysięcy metrów wody,
09:25
creating enormous pressure,
224
550000
2000
które wywierają olbrzymie ciśnienie,
09:27
forcing water down through the cracks toward the center of the earth,
225
552000
3000
wpychając wodę poprzez szczeliny w stronę jądra ziemi,
09:30
until it hits a magma chamber
226
555000
2000
aż dostanie się do komory magmowej.
09:32
where it becomes superheated
227
557000
2000
Tam mocno się nagrzewa
09:34
and supersaturated with minerals,
228
559000
2000
i mocno nasyca minerałami,
09:36
reverses its flow and starts shooting back to the surface
229
561000
2000
zmienia kierunek i zaczyna wracać na powierzchnię,
09:38
and is ejected out of the earth like a geyser at Yellowstone.
230
563000
3000
tryskając z ziemi jak gejzer w Yellowstone.
09:41
In fact, this whole area
231
566000
2000
W zasadzie cały ten obszar
09:43
is like a Yellowstone National Park with all of the trimmings.
232
568000
3000
jest jak Yellowstone, z najdrobniejszymi szczegółami.
09:46
And this vent fluid is about 600 or 700 degrees F.
233
571000
3000
Ten płyn hydrotermalny ma temperaturę od 315 do 370 stopni Celsjusza.
09:49
The surrounding water is just a couple of degrees above freezing.
234
574000
3000
Otaczająca go woda ma tylko kilka stopni powyżej zera.
09:52
So it immediately cools,
235
577000
2000
Więc płyn natychmiast chłodnieje,
09:54
and it can no longer hold in suspension
236
579000
2000
nie może już dłużej utrzymać
09:56
all of the material that it's dissolved,
237
581000
2000
całego rozpuszczonego w nim materiału,
09:58
and it precipitates out, forming black smoke.
238
583000
3000
który wytrąca się, tworząc czarny dym.
10:01
And it forms these towers, these chimneys
239
586000
2000
To on tworzy te wieże, te kominy,
10:03
that are 10, 20, 30 feet tall.
240
588000
2000
wysokie na 3, 6, 9 metrów.
10:05
And all along the sides of these chimneys
241
590000
3000
Wokół ścian tych kominów
10:08
is shimmering with heat and loaded with life.
242
593000
3000
skrzy się z gorąca i roi się od żywych stworzeń.
10:11
You've got black smokers going all over the place
243
596000
2000
Wszędzie jest pełno kominów z czarnego dymu
10:13
and chimneys that have tube worms
244
598000
2000
i takich, gdzie żyją rurkoczułkowce,
10:15
that might be eight to 10 feet long.
245
600000
3000
które mogą mieć od 2,5 do 3 metrów długości.
10:18
And out of the tops of these tube worms
246
603000
2000
Z górnych części rurkoczułkowców
10:20
are these beautiful red plumes.
247
605000
2000
wyrastają te piękne czerwone pióropusze.
10:22
And living amongst the tangle of tube worms
248
607000
3000
A wśród gęstwiny rurkoczułkowców
10:25
is an entire community of animals:
249
610000
2000
żyje cała społeczność zwierząt:
10:27
shrimp, fish, lobsters, crab,
250
612000
2000
krewetki, ryby, homary, kraby,
10:29
clams and swarms of arthropods
251
614000
2000
małże i roje stawonogów,
10:31
that are playing that dangerous game
252
616000
2000
które niebezpiecznie balansują
10:33
between over here is scalding hot and freezing cold.
253
618000
3000
pomiędzy ukropem z jednej strony i mrozem z drugiej.
10:36
And this whole ecosystem
254
621000
2000
A cały ten ekosystem
10:38
wasn't even known about
255
623000
2000
był zupełnie nieznany
10:40
until 33 years ago.
256
625000
2000
jeszcze 33 lata temu.
10:42
And it completely threw science on its head.
257
627000
3000
Postawił naukę na głowie.
10:46
It made scientists rethink
258
631000
2000
Zmusił naukowców do zastanowienia się jeszcze raz,
10:48
where life on Earth might have actually begun.
259
633000
2000
gdzie tak naprawdę zaczęło się życie na ziemi.
10:50
And before the discovery of these vents,
260
635000
3000
Przed odkryciem tych kominów
10:53
all life on Earth, the key to life on Earth,
261
638000
2000
wydawało się, że podstawą życia na ziemi
10:55
was believed to be the sun and photosynthesis.
262
640000
2000
są słońce i fotosynteza,
10:57
But down there, there is no sun,
263
642000
2000
ale w głębinach nie ma słońca,
10:59
there is no photosynthesis;
264
644000
2000
nie ma fotosyntezy.
11:01
it's chemosynthetic environment down there driving it,
265
646000
3000
To środowisko oparte na chemosyntezie
11:04
and it's all so ephemeral.
266
649000
2000
i jest ono bardzo nietrwałe.
11:06
You might film this
267
651000
2000
Możecie sfilmować ten
11:08
unbelievable hydrothermal vent,
268
653000
2000
niesamowity komin hydrotermalny,
11:10
which you think at the time has to be on another planet.
269
655000
3000
myśląc, że musi być na jakiejś innej planecie.
11:13
It's amazing to think that this is actually on earth;
270
658000
2000
Niesamowite, że coś takiego znajduje się na Ziemi.
11:15
it looks like aliens in an alien environment.
271
660000
3000
Wyglądają jak kosmici gdzieś w obcej galaktyce.
11:18
But you go back to the same vent eight years later
272
663000
3000
Ale kiedy wrócicie do tego samego komina po 8 latach,
11:21
and it can be completely dead.
273
666000
2000
może być już całkiem martwy.
11:23
There's no hot water.
274
668000
2000
Żadnej ciepłej wody.
11:25
All of the animals are gone, they're dead,
275
670000
2000
Żadnych zwierząt, wszystkie umarły.
11:27
and the chimneys are still there
276
672000
2000
A kominy wciąż tam są,
11:29
creating a really nice ghost town,
277
674000
2000
tworząc bardzo ładne miasto duchów,
11:31
an eerie, spooky ghost town,
278
676000
2000
niesamowite, upiorne miasto duchów,
11:33
but essentially devoid of animals, of course.
279
678000
2000
ale oczywiście w zasadzie pozbawione zwierząt.
11:35
But 10 miles down the ridge...
280
680000
3000
Ale 15 km dalej wzdłuż grzbietu...
11:38
pshhh! There's another volcano going.
281
683000
2000
Pufffff! Wybucha inny wulkan.
11:40
And there's a whole new hydrothermal vent community that has been formed.
282
685000
3000
Wokół komina hydrotermalnego tworzy się następna społeczność zwierząt.
11:43
And this kind of life and death of hydrothermal vent communities
283
688000
3000
Taki cykl życia ekosystemów wokół kominów hydrotermalnych
11:46
is going on every 30 or 40 years
284
691000
2000
powtarza się raz na 30, 40 lat
11:48
all along the ridge.
285
693000
2000
wzdłuż całego grzbietu.
11:50
And that ephemeral nature
286
695000
2000
Ta nietrwałość środowiska
11:52
of the hydrothermal vent community
287
697000
2000
skupionego wokół kominów
11:54
isn't really different from some of the
288
699000
2000
nie różni się specjalnie od pewnych
11:56
areas that I've seen
289
701000
2000
miejsc, które widziałem
11:58
in 35 years of traveling around, making films.
290
703000
3000
przez 35 lat, podróżując i kręcąc filmy.
12:01
Where you go and film a really nice sequence at a bay.
291
706000
3000
Jadę w takie miejsce i kręcę ładną scenę nad zatoką.
12:04
And you go back, and I'm at home,
292
709000
2000
Wracam, siedzę w domu
12:06
and I'm thinking, "Okay, what can I shoot ...
293
711000
2000
i myślę: "OK, co by tu zobaczyć.
12:08
Ah! I know where I can shoot that.
294
713000
2000
O, już wiem, gdzie coś takiego sfilmuję.
12:10
There's this beautiful bay, lots of soft corals and stomatopods."
295
715000
2000
Jest taka piękna zatoka, mnóstwo miękkich koralowców i ustonogich."
12:12
And you show up, and it's dead.
296
717000
2000
Jadę tam, a zatoka jest martwa.
12:15
There's no coral, algae growing on it, and the water's pea soup.
297
720000
3000
Koralowce zniknęły, porosły algami, a woda wygląda jak grochówka.
12:18
You think, "Well, what happened?"
298
723000
2000
Zastanawiam się: "Co się stało?"
12:20
And you turn around,
299
725000
2000
Odwracam się,
12:22
and there's a hillside behind you with a neighborhood going in,
300
727000
2000
i widzę wzgórze, na którym buduje się osiedle,
12:24
and bulldozers are pushing piles of soil back and forth.
301
729000
3000
buldożery przesuwają zwały ziemi tam i z powrotem.
12:27
And over here
302
732000
2000
A niedaleko
12:29
there's a golf course going in.
303
734000
2000
buduje się pole golfowe.
12:31
And this is the tropics.
304
736000
2000
To są tropiki.
12:33
It's raining like crazy here.
305
738000
2000
Deszcz pada tam jak szalony.
12:35
So this rainwater is flooding down the hillside,
306
740000
3000
Deszczówka spływa w dół wzgórza,
12:38
carrying with it sediments from the construction site,
307
743000
2000
niosąc osady z placu budowy,
12:40
smothering the coral and killing it.
308
745000
2000
dusząc i zabijając koralowce.
12:42
And fertilizers and pesticides
309
747000
2000
A z pola golfowego do zatoki
12:44
are flowing into the bay from the golf course --
310
749000
3000
spływają nawozy i pestycydy.
12:47
the pesticides killing all the larvae and little animals,
311
752000
3000
Pestycydy zabijają larwy i mniejsze zwierzęta,
12:50
fertilizer creating this beautiful plankton bloom --
312
755000
2000
a nawozy sprawiają, że woda tak pięknie kwitnie.
12:52
and there's your pea soup.
313
757000
2000
Stąd ta grochówka.
12:54
But, encouragingly, I've seen just the opposite.
314
759000
3000
Ale na szczęście widziałem też odwrotne przypadki.
12:57
I've been to a place that was a pretty trashed bay.
315
762000
3000
Byłem kiedyś w dość zanieczyszczonej zatoce.
13:00
And I looked at it, just said, "Yuck,"
316
765000
2000
Kiedy ją zobaczyłem, powiedziałem tylko: "Fuj!"
13:02
and go and work on the other side of the island.
317
767000
2000
i zacząłem pracę po drugiej stronie wyspy.
13:04
Five years later, come back,
318
769000
2000
Kiedy wróciłem po 5 latach,
13:06
and that same bay is now gorgeous. It's beautiful.
319
771000
3000
ta sama zatoka była wspaniała. Cudowna.
13:09
It's got living coral, fish all over the place,
320
774000
2000
Żyły w niej koralowce, pełno ryb,
13:11
crystal clear water, and you go, "How did that happen?"
321
776000
3000
woda przejrzysta jak kryształ. Zastanawiałem się: "Jak to się stało?"
13:14
Well, how it happened is
322
779000
2000
Okazało się, że
13:16
the local community galvanized.
323
781000
2000
miejscowa społeczność przebudziła się.
13:18
They recognized what was happening on the hillside and put a stop to it;
324
783000
3000
Zrozumieli, co się dzieje na wzgórzu i ukrócili to,
13:21
enacted laws and made permits required
325
786000
2000
uchwalili prawa i wprowadzili obowiązkowe zezwolenia,
13:23
to do responsible construction
326
788000
2000
żeby odpowiedzialnie budować
13:25
and golf course maintenance
327
790000
2000
i dbać o pole golfowe.
13:27
and stopped the sediments flowing into the bay,
328
792000
2000
Zatrzymali odpływ osadów do zatoki,
13:29
and stopped the chemicals flowing into the bay,
329
794000
2000
zatrzymali odpływ chemikaliów
13:31
and the bay recovered.
330
796000
2000
i zatoka odzyskała świetność.
13:33
The ocean has an amazing ability
331
798000
2000
Ocean ma niesamowite możliwości regeneracji,
13:35
to recover, if we'll just leave it alone.
332
800000
3000
jeśli tylko zostawimy go w spokoju.
13:38
I think Margaret Mead
333
803000
2000
Chyba Margaret Mead
13:40
said it best.
334
805000
2000
ujęła to najlepiej.
13:42
She said that a small group of thoughtful people
335
807000
2000
Powiedziała, że grupka myślących osób
13:44
could change the world.
336
809000
2000
może zmienić świat.
13:46
Indeed, it's the only thing that ever has.
337
811000
3000
Tak naprawdę to jedyna rzecz, która kiedykolwiek mogła.
13:49
And a small group of thoughtful people
338
814000
2000
Właśnie taka grupka myślących osób
13:51
changed that bay.
339
816000
2000
zmieniła tę zatokę.
13:53
I'm a big fan of grassroots organizations.
340
818000
3000
Jestem wielkim fanem inicjatyw społecznych.
13:56
I've been to a lot of lectures
341
821000
2000
Byłem na wielu wykładach,
13:58
where, at the end of it, inevitably,
342
823000
2000
gdzie na końcu zawsze
14:00
one of the first questions that comes up is,
343
825000
2000
jako jedno z pierwszych padało pytanie:
14:02
"But, but what can I do?
344
827000
2000
"Ale co ja mogę zrobić?
14:04
I'm an individual. I'm one person.
345
829000
2000
Jestem szarym człowiekiem. Jestem sam.
14:06
And these problems are so large and global, and it's just overwhelming."
346
831000
3000
A te problemy są ogromne, światowe, to mnie przytłacza."
14:09
Fair enough question.
347
834000
2000
Dobre pytanie.
14:11
My answer to that is don't look
348
836000
2000
Moja odpowiedź brzmi tak: nie patrz
14:13
at the big, overwhelming issues of the world.
349
838000
3000
na olbrzymie światowe problemy.
14:16
Look in your own backyard.
350
841000
2000
Zajrzyj do własnego ogródka.
14:18
Look in your heart, actually.
351
843000
3000
Zajrzyj do własnego serca.
14:21
What do you really care about that isn't right where you live?
352
846000
3000
Jaki problem w twoim miejscu zamieszkania jest dla ciebie ważny?
14:24
And fix it.
353
849000
2000
Rozwiąż go.
14:26
Create a healing zone in your neighborhood
354
851000
2000
Wymyśl terapię dla swojej okolicy
14:28
and encourage others to do the same.
355
853000
2000
i zachęcaj innych, żeby robili tak samo.
14:30
And maybe these healing zones can sprinkle a map,
356
855000
2000
Może coraz więcej takich okolic pojawi się na mapach,
14:32
little dots on a map.
357
857000
2000
jak małe kropki.
14:34
And in fact, the way that we can communicate today --
358
859000
3000
A sposób, w jaki dziś się porozumiewamy,
14:37
where Alaska is instantly knowing what's going on in China,
359
862000
3000
kiedy na Alasce od razu wiedzą, co się dzieje w Chinach,
14:40
and the Kiwis did this, and then over in England they tried to ...
360
865000
2000
w Nowej Zelandii robią to, a w Anglii próbują tego...
14:42
and everybody is talking to everyone else --
361
867000
2000
Każdy z każdym rozmawia.
14:44
it's not isolated points on a map anymore,
362
869000
2000
Na mapie nie ma już samotnych punktów,
14:46
it's a network we've created.
363
871000
2000
tylko sieć, którą stworzyliśmy.
14:48
And maybe these healing zones can start growing,
364
873000
2000
Więc może te okolice objęte terapią zaczną rosnąć,
14:50
and possibly even overlap, and good things can happen.
365
875000
3000
może nawet zaczną się pokrywać, może wyjdzie z tego coś dobrego.
14:53
So that's how I answer that question.
366
878000
3000
Taka jest moja odpowiedź na to pytanie.
14:56
Look in your own backyard, in fact, look in the mirror.
367
881000
3000
Spójrz do własnego ogródka, więcej, spójrz w lustro.
14:59
What can you do that is more responsible
368
884000
2000
Co możesz robić bardziej odpowiedzialnie
15:01
than what you're doing now?
369
886000
2000
niż teraz?
15:03
And do that, and spread the word.
370
888000
3000
Zrób to. I opowiedz o tym innym.
15:06
The vent community animals
371
891000
2000
Zwierzęta żyjące wokół kominów hydrotermalnych
15:08
can't really do much
372
893000
2000
niewiele mogą zrobić
15:10
about the life and death
373
895000
2000
z problemami,
15:12
that's going on where they live, but up here we can.
374
897000
3000
które nękają ich środowisko, ale my tu na górze możemy.
15:15
In theory, we're thinking, rational human beings.
375
900000
3000
Teoretycznie jesteśmy myślącymi, racjonalnymi ludźmi.
15:18
And we can make changes to our behavior
376
903000
3000
Możemy zmienić nasze zachowanie,
15:21
that will influence and affect the environment,
377
906000
3000
a to wpłynie na środowisko i je zmieni,
15:24
like those people changed the health of that bay.
378
909000
2000
tak jak ci ludzie zmienili stan tamtej zatoki.
15:26
Now, Sylvia's TED Prize wish
379
911000
3000
Z okazji TED Prize Sylvia życzyła sobie,
15:29
was to beseech us to do anything we could,
380
914000
3000
żebyśmy zrobili, co tylko możliwe,
15:32
everything we could,
381
917000
2000
wszystko, co w naszej mocy,
15:34
to set aside not pin pricks,
382
919000
2000
aby zachować w naturalnym stanie nie kilka kropli,
15:36
but significant expanses
383
921000
2000
lecz znaczące
15:38
of the ocean for preservation,
384
923000
2000
połacie oceanu.
15:40
"hope spots," she calls them.
385
925000
2000
Nazwała je "miejscami nadziei."
15:42
And I applaud that. I loudly applaud that.
386
927000
3000
Podoba mi się to. Bardzo mi się to podoba.
15:46
And it's my hope that some of these "hope spots"
387
931000
3000
Mam nadzieję, że część tych "miejsc nadziei"
15:49
can be in the deep ocean,
388
934000
2000
znajdzie się w głębinach oceanu,
15:51
an area that has historically
389
936000
3000
w miejscu, które przez długie lata
15:54
been seriously neglected, if not abused.
390
939000
3000
było poważnie zaniedbywane, a nawet niszczone -
15:57
The term "deep six" comes to mind:
391
942000
2000
przychodzi mi na myśl zwrot "wysłać na dno."
15:59
"If it's too big or too toxic for a landfill,
392
944000
3000
Jeśli coś jest za duże lub zbyt trujące na śmietnisko,
16:02
deep six it!"
393
947000
2000
poślij to na dno.
16:04
So, I hope that we can also keep
394
949000
2000
Mam więc nadzieję, że możemy zachować
16:06
some of these "hope spots" in the deep sea.
395
951000
3000
kilka z tych "miejsc nadziei" na głębinach.
16:09
Now, I don't get a wish,
396
954000
3000
Mnie nie przysługuje życzenie,
16:12
but I certainly can say
397
957000
3000
ale na pewno mogę powiedzieć,
16:15
that I will do anything I can
398
960000
2000
że zrobię wszystko, co w mojej mocy,
16:17
to support Sylvia Earle's wish.
399
962000
2000
żeby życzenie Sylvii Earle się spełniło.
16:19
And that I do.
400
964000
2000
Obiecuję to.
16:21
Thank you very much. (Applause)
401
966000
2000
Bardzo dziękuję. (Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Mike deGruy - FilmmakerMike deGruy filmed in and on the ocean for more than three decades -- becoming almost as famous for his storytelling as for his glorious, intimate visions of the sea and the creatures who live in it.
Why you should listen
Mike deGruy was a graduate student in marine biology when he first picked up a 16mm film camera. Thirty-plus years on, his company, the Film Crew Inc., travels the oceans making underwater films for the BBC, PBS, National Geographic and Discovery Channel. He dived beneath both poles and visited the hydrothermal vents in both the Atlantic and the Pacific. And as you can imagine, he collected many stories along the way.
An accomplished diver and underwater cinematographer, deGruy also became a go-to host and expedition member on shows like the recent Mysteries of the Shark Coast with Céline Cousteau and Richard Fitzpatrick. (He was a regular on Shark Week -- and a shark attack survivor himelf.) But his first passion was cephalopods, and in fact deGruy and his team were the first to film two rarely seen cephalopods, the nautilus and the vampire squid, in their home ocean.
Mike deGruy | Speaker | TED.com