TEDGlobal 2010
David Bismark: E-voting without fraud
David Bismark: Votimi elektronik pa manipulime
Filmed:
Readability: 3.9
606,413 views
David Bismark demostron një sistem të ri votimi që përmban një mënyrë shumë të thjeshtë verifikimi, për të parandaluar manupulimin dhe keqnumurimin -- duke ruajtur fshehtesinë e votës së secilit person.
David Bismark - Voting system designer
David Bismark has co-developed an electronic voting system that contains a simple and reliable method of verification. Full bio
David Bismark has co-developed an electronic voting system that contains a simple and reliable method of verification. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
So there are a few things
0
1000
2000
Pra ka pak gjëra
00:18
that bring us humans together in the way that an election does.
1
3000
3000
që na bashkojnë ne njerëzve në të njejtën mënyre si votat.
00:21
We stand in elections; we vote in elections;
2
6000
3000
Ne kandidohemi në zgjedhje, ne votojmë në zgjedhje,
00:24
we observe elections.
3
9000
2000
ne i mbikqyrim ato .
00:26
Our democracies rely on elections.
4
11000
3000
Demokracitë tona mbështetet në votime.
00:29
We all understand why we have elections,
5
14000
3000
Ne të gjithë e kuptojmë pse kemi zgjedhje,
00:32
and we all leave the house on the same day
6
17000
2000
dhe ne të gjithë lëmë shtëpitë tona në të njejten ditë
00:34
to go and vote.
7
19000
2000
për te shukar për të votuar .
00:36
We cherish the opportunity to have our say,
8
21000
3000
Ne i gëzohemi mundësisë për t'u shprehur
00:39
to help decide the future of the country.
9
24000
3000
për të dhënë ndihmesën tonë për të vedosur të ardhmen e vendit.
00:44
The fundamental idea is that politicians
10
29000
2000
Ideja themelore është që politikaneve
00:46
are given mandate to speak for us,
11
31000
3000
u ipet mandati për të folur për ne,
00:49
to make decisions on our behalf
12
34000
2000
e për të marrur vendime në emër tonë
00:51
that affect us all.
13
36000
2000
të cilat na prekin të gjithëve.
00:53
Without that mandate, they would be corrupt.
14
38000
3000
Pa atë mandat, ata do te ishin të korruptuar .
00:56
Well unfortunately, power corrupts,
15
41000
2000
Dhe për fat të keq, fuqia korrupton,
00:58
and so people will do lots of things
16
43000
3000
dhe kështu që njerzit bëjnë shumëçka,
01:01
to get power and to stay in power,
17
46000
3000
për të marrë pushtetin dhe për të qëndruar në të,
01:04
including doing bad things to elections.
18
49000
3000
duke përfshire bërjen e gjërave të dëmshme gjatë procesit zgjedhor.
01:08
You see, even if the idea
19
53000
2000
E dini, që edhe nëse ideja
01:10
of the election is perfect,
20
55000
2000
e zgjedhjeve është e përkryer,
01:12
running a countrywide election is a big project,
21
57000
3000
udhëheqja e procesit zgjedhor në të gjithë vendin është një projekt i madh,
01:15
and big projects are messy.
22
60000
3000
dhe projektet e mëdha janë të ndërlikuara.
01:18
Whenever there is an election,
23
63000
2000
Kurdo që të ketë zgjedhje,
01:20
it seems like something always goes wrong,
24
65000
2000
duket sikur gjithmonë diçka nuk shkon mirë.
01:22
someone tries to cheat,
25
67000
2000
dikush mundohet të mashtrojë,
01:24
or something goes accidentally awry --
26
69000
3000
ose diçka rastësisht shkon keq --
01:27
a ballot box goes missing here,
27
72000
3000
një kuti votimi mungon këtu,
01:30
chads are left hanging over here.
28
75000
3000
copa letrash jane lenë të varuara diku këtu.
01:33
To make sure as few things as possible go wrong,
29
78000
4000
Për të qenë të sigurtë që sa më pak gjëra që të jetë e mundur shkojnë keq,
01:37
we have all these procedures around the election.
30
82000
3000
ne kemi te gjitha këto procedura rreth votimit.
01:40
So for example, you come to the polling station,
31
85000
3000
Kështu, për shembull. ti vjen tek qendra e votimit,
01:43
and a poll station worker asks for your ID
32
88000
3000
dhe agjenti i qendrës së votimit të kerkon kartën identifikuese,
01:46
before giving you a ballot form
33
91000
2000
përpara se të të jap fletënvotimin
01:48
and asking you to go into a voting booth
34
93000
2000
dhe të thotë të shkosh në vendin ku ti voton
01:50
to fill out your vote.
35
95000
2000
për të mbushur fletëvotimim.
01:52
When you come back out, you get to drop your vote
36
97000
2000
Kur të kthehsh, ti duhet ta hedhësh fletën
01:54
into the ballot box
37
99000
2000
në kutinë e votimit
01:56
where it mixes with all the other votes,
38
101000
2000
ku ajo përzihet me të gjitha fletëvotimet tjera,
01:58
so that no one knows how you voted.
39
103000
3000
kështu që asnjeri nuk e di se si ti votove.
02:01
Well, what I want us to think about for a moment
40
106000
2000
Ajo për çka unë dua që ju të mendoni për një moment
02:03
is what happens after that,
41
108000
2000
është se çfarë ndodh pastaj,
02:05
after you drop your vote into the ballot box.
42
110000
2000
mbas hedhjes së votës në kutinë e votimit.
02:07
And most people would go home
43
112000
2000
Dhe shumica e njerëzve do të shkonin në shtëpitë e tyre
02:09
and feel sure that their vote has been counted,
44
114000
2000
duke u ndjerë të sigurtë që vota e tyre është numërar,
02:11
because they trust
45
116000
2000
sespe ata besojnë
02:13
that the election system works.
46
118000
2000
qe sistemi zgjedhor funksionon.
02:15
They trust that election workers and election observers
47
120000
3000
Ata besojnë që punonjësitë e zgjedhjeve dhe vezhguesit e zgjedhjeve
02:18
do their jobs and do their jobs correctly.
48
123000
3000
e bëjnë punën e tyre dhe e bëjnë atë korrektësisht.
02:22
The ballot boxes go to counting places.
49
127000
3000
Kutitë e votimit shkojnë në vendin e numërimit.
02:25
They're unsealed and the votes are poured out
50
130000
3000
Ato hapen dhe fletëvotimet nxirren
02:28
and laboriously counted.
51
133000
3000
dhe numërohen në menyrë të lodhshme.
02:31
Most of us have to trust
52
136000
2000
Shumica nga ne duhet të kenë besim
02:33
that that happens correctly for our own vote,
53
138000
2000
që kjo ndodh në menyrë korrekte për votën tonë,
02:35
and we all have to trust that that happens correctly
54
140000
3000
dhe ne të gjithë duhet të kemi besim që kjo ndodh në mëyrë korrekte edhe
02:38
for all the votes in the election.
55
143000
3000
për të gjitha votat ne zgedhje.
02:41
So we have to trust a lot of people.
56
146000
3000
Pra ne duhet t'u besojmë një numri të madh njerëzish.
02:45
We have to trust a lot of procedures.
57
150000
3000
Duhet t'u besojmë plot procedurave.
02:49
And sometimes we even have to trust computers.
58
154000
3000
Dhe në disa raste ne duhet t'u besojmë madje edhe kompjuterave.
02:54
So imagine hundreds of millions of voters
59
159000
2000
Pra imagjinoni qindra miliona votues
02:56
casting hundreds of millions of votes,
60
161000
2000
që hedhin qindra miliona vota,
02:58
all to be counted correctly
61
163000
3000
të cilat duket numëruar të gjitha në mënyrë korrekte
03:01
and all the things that can possibly go wrong
62
166000
3000
dhe plot gjëra që mund të shkojnë gabim
03:04
causing all these bad headlines,
63
169000
3000
duke shkaktuar të gjitha ato artikuj të pakëndshëm.
03:09
and you cannot help but feel exhausted at the idea
64
174000
3000
Dhe ti s'mundesh përpos të ndihesh e lodhur nga ideja
03:12
of trying to make elections better.
65
177000
3000
e përpjekjeve për t'i bërë zgjedhjet më mira .
03:18
Well in the face of all these bad headlines,
66
183000
2000
Por në mesin e të gjithë ketyre shenjave te keqia,
03:20
researchers have taken a step back
67
185000
3000
kërkuesit kanë marrë një hap mbrapa
03:23
and thought about how we can do elections differently.
68
188000
3000
dhe kanë menduar se si mund ti tëjmë zgjedhjet ndryshe.
03:27
They've zoomed out and looked at the big picture.
69
192000
3000
Ata u tërhoqën dhe e shikuan situatën në përgjithësi.
03:30
And the big picture is this:
70
195000
2000
Dhe ajo është:
03:32
elections should be verifiable.
71
197000
3000
zgjedhjet duhet të jenë të verifikueshme.
03:36
Voters should be able to check
72
201000
3000
Votuesit duket te jenë në gjendje të kontrollojnë
03:39
that their votes are counted correctly,
73
204000
3000
që vota e tyre është numëruar korrektësisht,
03:42
without breaking election secrecy,
74
207000
2000
pa e zbuluar sekretin zgjedhor,
03:44
which is so very important.
75
209000
3000
që është shumë i rëndvsishem .
03:47
And that's the tough part.
76
212000
2000
Dhe kjo është pjesa e vështirë.
03:49
How do we make an election system completely verifiable
77
214000
3000
Si ta bëjmë sistemin zgjedhor tërësisht të verifikueshëm,
03:52
while keeping the votes
78
217000
2000
duke i mbajmtur votat
03:54
absolutely secret?
79
219000
2000
tërësisht sekrete?
03:56
Well, the way we've come up with
80
221000
2000
Mënrya që ne kemi gjetur është
03:58
uses computers
81
223000
2000
përdorë kompjuter,
04:00
but doesn't depend on them.
82
225000
2000
por nuk varet nga ata.
04:02
And the secret is the ballot form.
83
227000
2000
Dhe sekreti është tek fletëvotimi.
04:04
And if you look closely at these ballot forms,
84
229000
2000
Dhe po t'i shikoni nga afër këto fletëvotime,
04:06
you'll notice that the candidate list
85
231000
2000
do të vini re që lista e kandidatëve
04:08
is in a different order on each one.
86
233000
2000
është në renditje të ndryshme në secilën nga to.
04:10
And that means, if you mark your choices on one of them
87
235000
3000
Dhe kjo do të thotë, në qoftë se t'i i shënon përzgjedhjet e tua mbi njërën nga to
04:13
and then remove the candidate list,
88
238000
2000
dhe pastaj e heq listën e kandidatëve,
04:15
I won't be able to tell from the bit remaining
89
240000
3000
Nuk do të jem në gjendje të tregojë nga ajo që ka ngelur
04:18
what your vote is for.
90
243000
3000
se për çfare është vota jote.
04:21
And on each ballot form there is this encrypted value
91
246000
3000
Dhe ne çdo fletëvotim ekziston kjo vlerë e kriptuar
04:24
in the form of this 2D barcode
92
249000
2000
në formën e e një bardkodi 2D.
04:26
on the right.
93
251000
2000
në të djathtë.
04:28
And there's some complicated cryptography
94
253000
2000
Një kriptim shumë i komplikuar
04:30
going on in there,
95
255000
2000
po ndodh këtu
04:32
but what's not complicated
96
257000
2000
por ajo që nuk është dhe e komplikuar
04:34
is voting with one of these forms.
97
259000
3000
është votimi me një nga këto fletëvotime.
04:37
So we can let computers do all the complicated cryptography for us,
98
262000
3000
Pra ne mund t'i lëmë komjuterët të bëjnë gjithë këtë kriptografi për ne,
04:40
and then we'll use the paper for verification.
99
265000
3000
dhe pastaj ne do ta përdorim fletëvotimin për verifikim.
04:44
So this is how you vote.
100
269000
2000
Pra kjo është mënyra se si votoni.
04:46
You get one of these ballot forms at random,
101
271000
4000
Ti do t'i merrësh një nga këto fletevotimet e rastësishme,
04:50
and then you go into the voting booth,
102
275000
2000
dhe do të shkosh tek vendi i votimit,
04:52
and you mark your choices,
103
277000
2000
dhe i shënon zgjedhjet e tua,
04:54
and you tear along a perforation.
104
279000
3000
dhe ti e shkëtup drejt vendit që është gjysëm i shkëputshëm.
04:59
And you shred the candidate list.
105
284000
3000
Dhe e gris listën e kandidatëve.
05:02
And the bit that remains, the one with your marks --
106
287000
3000
Dhe ajo copë që mbetë, ajo me shenjat që ke bërë,
05:05
this is your encrypted vote.
107
290000
2000
kjo është vota jote e koduar.
05:07
So you let a poll station worker
108
292000
2000
Ti e lejon punonjësin e vendvotimit
05:09
scan your encrypted vote.
109
294000
2000
te skanojë votën tënde të koduar.
05:11
And because it's encrypted,
110
296000
2000
Dhe për shkak që është e koduar,
05:13
it can be submitted, stored
111
298000
2000
ajo mund të dorëzohet ,ruhet
05:15
and counted centrally
112
300000
3000
dhe të numërohet në qendër
05:18
and displayed on a website
113
303000
2000
dhe të shfaqet në një faqe interneti
05:20
for anyone to see, including you.
114
305000
3000
që secili mund ta shohë, duke përfshirë edhe veten tënde.
05:23
So you take this encrypted vote
115
308000
3000
Kështu që ti e merr votën e koduar
05:26
home as your receipt.
116
311000
2000
në shtëpi si faturë.
05:28
And after the close of the election,
117
313000
2000
Dhe mbas mbarimit të zgjedhjeve
05:30
you can check that your vote was counted
118
315000
2000
ti mund të kontrolllosh nëse vota jote është numëruar
05:32
by comparing your receipt
119
317000
3000
duke e krahasuar faturën tënde
05:35
to the vote on the website.
120
320000
3000
me votën në faqen e internetit.
05:39
And remember, the vote is encrypted
121
324000
2000
Dhe mbanjeni në mend që vota është e koduar
05:41
from the moment you leave the voting booth,
122
326000
3000
që nga momenti që ti e lë kutinë e votimit,
05:44
so if an election official wants to find out how you voted,
123
329000
3000
pra në qoftë se zyrtari i zgjedhjeve dëshrion të shoh se si ke votuar,
05:47
they will not be able to.
124
332000
2000
ata nuk do të munden.
05:49
If the government wants to find out how you voted,
125
334000
2000
Pra nëse qeveria dëshrion të dijë se për kë ke votuar,
05:51
they won't be able to.
126
336000
3000
nuk do të munden.
05:54
No hacker can break in
127
339000
2000
Asnjë thyes sitemi nuk mund të futet në sistem
05:56
and find out how you voted.
128
341000
2000
dhe të gjejë se si ke votuar.
05:58
No hacker can break in and change your vote,
129
343000
3000
Asnjë thyes sistemi nuk mund të hyjë në sistem dhe ta ndryshojë votën tënde,
06:01
because then it won't match your receipt.
130
346000
3000
sepse atëherë nuk do të korespodojë me faturën tënde .
06:04
Votes can't go missing
131
349000
3000
Votat nuk mund të humbasin,
06:07
because then you won't find yours when you look for it.
132
352000
3000
sepse atëherë ti nuk do ta gjesh tënden kur ta kërkosh atë.
06:11
But the election magic doesn't stop there.
133
356000
3000
Por magjia e zgjedhjeve nuk mbaron këtu.
06:14
Instead, we want to make the whole process
134
359000
2000
Përkundrazi ne duam ta bëjmë të gjithë procesin
06:16
so transparent
135
361000
2000
aq transparent
06:18
that news media and international observers
136
363000
3000
sa që mediat dhe vëzhguesit ndërkombëtar
06:21
and anyone who wants to
137
366000
2000
dhe kushdo që dëshrion
06:23
can download all the election data
138
368000
2000
mund t'i shkarkojë të gjitha të dhënat e zgjedhjeve
06:25
and do the count themselves.
139
370000
2000
dhe t'i numëroj vetë.
06:27
They can check that all the votes were counted correctly.
140
372000
3000
Ata mund të kontrollojnë që të gjitha votat janë numëruar saktësisht.
06:30
They can check
141
375000
2000
Ata mund të verifikojnë
06:32
that the announced result of the election
142
377000
2000
që rezultati i shpallur i zgjedhjeve
06:34
is the correct one.
143
379000
2000
është i sakti.
06:36
And these are elections
144
381000
2000
Dhe këto janë zgjedhjet
06:38
by the people, for the people.
145
383000
2000
nga populli, për popullin,
06:40
So the next step for our democracies
146
385000
3000
pra faza e ardhshme për demokracitë tona
06:43
are transparent
147
388000
2000
janë zgjedhjet transparente
06:45
and verifiable elections.
148
390000
2000
dhe të verifikueshme.
06:47
Thank you.
149
392000
2000
Faleminderit.
06:49
(Applause)
150
394000
7000
(Duartrokitje)
ABOUT THE SPEAKER
David Bismark - Voting system designerDavid Bismark has co-developed an electronic voting system that contains a simple and reliable method of verification.
Why you should listen
One of the main objections to e-voting is that it's difficult for each voter to know that her vote was recorded accurately and counted correctly, while she remains anonymous. In the system designed by David Bismark and his colleagues, each voter gets a takeaway slip that serves as a record of the vote, and allows elections to be independently verified.
Apart from his work on voting systems, Bismark runs Recito Förlag, a publishing company in Sweden.
David Bismark | Speaker | TED.com