TEDxManhattan
Stephen Ritz: A teacher growing green in the South Bronx
Stiven Ric (Stephen Ritz): Učitelj koji uzgaja voće i povrće u južnom Bronksu
Filmed:
Readability: 3.6
1,355,024 views
Vrtlog energije i ideja, Stiven Ric je učitelj u njujorškom problematičnom južnom Bronksu, gde on i njegovi učenici sade bujne bašte zbog hrane, zelenila i poslova. Pokušajte da održite korak sa ovim blagom iz Njujorka, dok vas on kao kovitlac vodi kroz mnoge načine na koje može da se gaji nada u jednom naselju, koje je na mnoge načine otpisano, ili u vašoj zajednici.
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Good afternoon.
0
426
1321
Dobar dan.
00:17
I am not a farmer.
1
1747
2943
Ja nisam baštovan.
00:20
(Laughter)
2
4690
935
(Smeh)
00:21
I'm not. I'm a parent, I'm a resident and I'm a teacher.
3
5625
3552
Zaista nisam. Ja sam roditelj,
građanin i učitelj.
građanin i učitelj.
00:25
And this is my world.
4
9177
1562
To je moj svet.
00:26
And along the way I've started noticing --
5
10739
1613
I na tom putu sam počeo
da primećujem -
da primećujem -
00:28
I'm on my third generation of kids --
6
12352
1469
radim sa trećom generacijom dece -
00:29
that they're getting bigger.
7
13821
1253
da su sve deblja.
00:30
They're getting sicker.
8
15074
1159
Sve su bolešljivija.
00:32
In addition to these complexities,
9
16233
1984
Uz sve te probleme,
00:34
I just learned that 70 percent of the kids that I see
10
18217
1913
skoro sam saznao da
70% dece sa kojom radim,
70% dece sa kojom radim,
00:36
who are labeled learning disabled would not have been
11
20130
2010
a koja su etiketirana dijagnozom
poremećaja u učenju
poremećaja u učenju
00:38
had they had proper prenatal nutrition.
12
22140
2357
ne bi imala taj poremećaj da su imala
osnovnu prenatalnu ishranu.
osnovnu prenatalnu ishranu.
00:40
The realities of my community are simple. They look like this.
13
24497
3676
Stvarnost moje zajednice je jednostavna.
Ona izgleda ovako.
Ona izgleda ovako.
00:44
Kids should not have to grow up and look at things like this.
14
28173
2734
Deca ne bi trebalo da odrastaju
i gledaju ovakve svari.
i gledaju ovakve svari.
00:46
And as jobs continue to leave my community,
15
30907
2142
Kako je sve manje poslova
u mojoj zajednici,
u mojoj zajednici,
00:48
and energy continues to come in, be exported in,
16
33049
2943
a energija se i dalje uvozi,
00:51
it's no wonder that really some people refer to the South Bronx as a desert.
17
35992
5335
nije začuđujuće da neki ljudi
vide južni Bronks kao pustoš.
vide južni Bronks kao pustoš.
00:57
But I'm the oldest sixth grader you'll ever meet,
18
41327
2600
Ja sam najstariji učenik šestog razreda
kojeg ćete ikad upoznati.
kojeg ćete ikad upoznati.
00:59
so I get up every day with this tremendous amount of enthusiasm
19
43927
2633
Ustajem svaki dan
sa neviđenim entuzijazmom,
sa neviđenim entuzijazmom,
01:02
that I'm hoping to share with you all today.
20
46560
2336
i nadam se da ću ga
podeliti danas sa vama.
podeliti danas sa vama.
01:04
And with that note, I come to you with this belief
21
48896
3477
Ja sam došao ispred vas
sa sledećim ubeđenjem:
sa sledećim ubeđenjem:
01:08
that kids should not have to leave their communities
22
52373
2474
da deca ne bi trebalo da
napuštaju svoje zajednice
napuštaju svoje zajednice
01:10
to live, learn and earn in a better one.
23
54847
1381
da bi živeli, učili
i zarađivali u boljim.
i zarađivali u boljim.
01:12
So I'm here to tell you a story about me
24
56228
1638
Ovde sam da vam
ispričam priču o sebi
ispričam priču o sebi
01:13
and this wall that I met outside, which I'm now bringing inside.
25
57866
3521
i o ovom zidu koji sam susreo napolju,
i koji sam sada uneo unutra.
i koji sam sada uneo unutra.
01:17
And it starts with three people.
26
61387
1743
Sve počinje sa troje ljudi.
01:19
The crazy teacher -- that's me on the left,
27
63130
2078
Ćaknuti učitelj -
to sam ja sa leve strane.
to sam ja sa leve strane.
01:21
I dress up pretty, thank you, my wife, I love you for getting a good suit --
28
65208
3378
Lepo sam se sredio, hvala mojoj ženi,
volim te jer si mi kupila dobro odelo -
volim te jer si mi kupila dobro odelo -
01:24
my passionate borough president
29
68586
1664
moj posvećeni predsednik opštine,
01:26
and a guy named George Irwin from Green Living Technologies
30
70250
2545
i čovek po imenu Džordž Ervin
iz "Grin living tehnologija"
iz "Grin living tehnologija"
01:28
who helped me with my class
31
72795
1264
koji su mi pomogli sa mojim odeljenjem
01:29
and helped me get involved with this patented technology.
32
74059
2487
i pomogli mi da se upetljam
sa ovom patentiranom tehnologijom.
sa ovom patentiranom tehnologijom.
01:32
But it all starts with seeds in classrooms,
33
76546
2864
Ali sve počinje sa semenom
u učionicama.
u učionicama.
01:35
in my place, which looks like this.
34
79410
2656
U mojoj učionici, to izgleda ovako.
01:37
And I'm here today hoping that my reach will exceed my grasp.
35
82066
5653
Ja sam ovde danas s nadom da ću
prevazići moj domet.
prevazići moj domet.
01:43
And that's really what this is all about.
36
87719
1699
I to je glavni cilj.
01:45
And it starts with incredible kids like this,
37
89418
1736
Sve počinje sa neverovatnom decom
01:47
who come early and stay late.
38
91154
1721
koja stižu rano ujutru
i ostaju kasno uveče.
i ostaju kasno uveče.
01:48
All of my kids are either IEP or ELL learners,
39
92875
2968
Svi moji učenici su ili sa posebnim
potrebama ili tek uče engleski,
potrebama ili tek uče engleski,
01:51
most come with a lot of handicaps,
40
95843
1759
većina ih dolazi
sa raznim invaliditetima.
sa raznim invaliditetima.
01:53
most are homeless and many are in foster care.
41
97602
2553
Većina su beskućnici i mnogi
su u hraniteljskim porodicama.
su u hraniteljskim porodicama.
01:56
Almost all of my kids live below poverty.
42
100155
2251
Skoro svi moji učenici
žive u siromaštvu.
žive u siromaštvu.
01:58
But with those seeds, from day one, we are growing in my classroom,
43
102406
3421
Ali sa tim semenom, od prvog dana
uzgajamo bašte u mojoj učionici.
uzgajamo bašte u mojoj učionici.
02:01
and this is what it looks like in my classroom.
44
105827
2191
Ovako to izgleda.
02:03
And you see how attentive these kids are to these seeds.
45
108018
2601
Vidite kako su se učenici
skoncentrisali na ovo seme.
skoncentrisali na ovo seme.
02:06
And then you notice that those seeds become farms across the Bronx that look like this.
46
110619
4439
Onda ćete primetiti da od njega nastaju
bašte širom Bronksa koje izgledaju ovako.
bašte širom Bronksa koje izgledaju ovako.
02:10
But again, I am not a farmer. I'm a teacher.
47
115058
4217
Ali ja nisam baštovan.
Ja sam učitelj.
Ja sam učitelj.
02:15
And I don't like weeding, and I don't like back-breaking labor.
48
119275
2656
Ja ne volim da plevim, i ne volim
pretežak fizički posao.
pretežak fizički posao.
02:17
So I wanted to figure out how I could get this kind of success
49
121931
2128
Tako da sam želeo da nađem način
da postignem ovakav uspeh
da postignem ovakav uspeh
02:19
into something small, like this,
50
124059
2368
u nečemu malom, kao ovo,
02:22
and bring it into my classroom so that handicapped kids could do it,
51
126427
2792
i uvedem to u učionicu gde će deca
sa posebnim potrebama moći to da rade
sa posebnim potrebama moći to da rade
02:25
kids who didn't want to be outside could do it,
52
129219
1722
da deca koja nisu želela da budu
napolju mogu to da rade,
napolju mogu to da rade,
02:26
and everyone could have access.
53
130941
1300
i da svi imaju pristup.
02:28
So I called George Irwin, and what do you know?
54
132241
2133
Zato sam pozvao Džordža Ervina,
i šta se onda dešava?
i šta se onda dešava?
02:30
He came to my class and we built an indoor edible wall.
55
134374
3661
On je došao u moj razred,
i u učionici smo izgradili jestivi zid.
i u učionici smo izgradili jestivi zid.
02:33
And what we do is we partner it with authentic learning experiences,
56
138035
3348
Mi ga povezujemo sa
jedinstvenim pristupom u učenju,
jedinstvenim pristupom u učenju,
02:37
private-based learning.
57
141383
1707
koje je izrađeno za svakog
učenika ponaosob.
učenika ponaosob.
02:38
And lo and behold, we gave birth to
58
143090
2624
I gle, mi smo stvorili
02:41
the first edible wall in New York City.
59
145714
2248
prvi jestivi zid u Njujorku.
02:43
So if you're hungry, get up and eat.
60
147962
1160
Ako ste gladni,
ustanete i jedete.
ustanete i jedete.
02:45
You can do it right now. My kids play cow all the time.
61
149122
1824
Možete to odmah da uradite.
Moji učenici se stalno igraju krava.
Moji učenici se stalno igraju krava.
02:46
Okay? But we were just getting started,
62
150946
3352
U redu?
Ali mi samo što smo počeli.
Ali mi samo što smo počeli.
02:50
the kids loved the technology,
63
154298
1369
Klinci su zavoleli tu tehnologiju
02:51
so we called up George and we said, "We gotta learn more!"
64
155667
2345
pa smo pozvali Džordža i rekli mu:
"Moramo da naučimo više".
"Moramo da naučimo više".
02:53
Now, Mayor Bloomberg, thank you very much, we no longer need work permits,
65
158012
2855
Gradonačelniče Blumberg, hvala mnogo,
više nam ne trebaju radne dozvole,
više nam ne trebaju radne dozvole,
02:56
which comes with slices and bonded contractors -- we're available for you --
66
160867
2777
koje dolaze sa plaćanjem procenata -
mi smo vam na raspolaganju.
mi smo vam na raspolaganju.
02:59
We decided to go to Boston.
67
163644
2006
Odlučili smo da idemo u Boston.
03:01
And my kids, from the poorest congressional district in America,
68
165650
2426
Moji učenici, iz najsiromašnije
kongresne oblasti u Americi,
kongresne oblasti u Americi,
03:03
became the first to install a green wall,
69
168076
3265
su prvi instalirali zeleni zid,
03:07
designed by a computer, with real-live learning tools,
70
171341
2285
koji je kompjuter dizajnirao,
uz praktičnu nastavu,
uz praktičnu nastavu,
03:09
21 stories up -- if you're going to go visit it,
71
173626
1549
na 21. spratu,
ukoliko ćete da ga posetite,
ukoliko ćete da ga posetite,
03:11
it's on top of the John Hancock building.
72
175175
2059
na vrhu Džon Henkok zgrade.
03:13
But closer to home, we started installing these walls in schools
73
177234
2792
Ali bliže kući, počeli smo da
instaliramo ove zidove u školama.
instaliramo ove zidove u školama.
03:15
that look like this with lighting like that,
74
180026
1920
To izgleda ovako sa osvetljenjem,
03:17
real LED stuff, 21st-century technology.
75
181946
3089
prava LED tehnologija 21. veka.
03:20
And what do you know? We made 21st century money,
76
185035
2319
I znate šta?
Zaradili smo pare vredne u 21. veku.
Zaradili smo pare vredne u 21. veku.
03:23
and that was groundbreaking. Wow!
77
187354
2819
To je bio pravi proboj.
Fantastično!
Fantastično!
03:26
This is my harvest, people.
78
190173
2812
Ovo je moja berba.
03:28
And what do you do with this food? You cook it!
79
192985
2757
I šta da se radi sa tom hranom?
Kuvate je!
Kuvate je!
03:31
And those are my heirloom students making heirloom sauce,
80
195742
2904
Ovo su moji vredni studenti
koji prave vredan sos
koji prave vredan sos
03:34
with plastic forks, and we get it into the cafeteria,
81
198646
2462
sa plastičnim viljuškama,
i nosimo ga u kuhinju.
i nosimo ga u kuhinju.
03:37
and we grow stuff and we feed our teachers.
82
201108
2200
Gajimo voće i povrće,
i hranimo naše učitelje.
i hranimo naše učitelje.
03:39
And that is the youngest nationally certified
83
203308
2211
To je najmlađa
sertifikovana radna snaga
sertifikovana radna snaga
03:41
workforce in America with our Bronx Borough President.
84
205519
2823
na nacionalnom nivou u Americi,
na čelu sa predsednikom opštine Bronks.
na čelu sa predsednikom opštine Bronks.
03:44
And what'd we do then? Well, I met nice people like you,
85
208342
2904
Šta je bilo sledeće?
Ja sam upoznao fine ljude kao što ste vi,
Ja sam upoznao fine ljude kao što ste vi,
03:47
and they invited us to the Hamptons.
86
211246
1737
i oni su nas pozvali u Hempton.
03:48
So I call this "from South Bronx to Southampton."
87
212983
2271
Ja sam to nazvao
"od južnog Bronksa do južnog Hemptona".
"od južnog Bronksa do južnog Hemptona".
03:51
And we started putting in roofs that look like this,
88
215254
2505
Počeli smo da postavljamo
krovove koji izgledaju ovako.
krovove koji izgledaju ovako.
03:53
and we came in from destitute neighborhoods
89
217759
2288
Došli smo iz siromašnih krajeva,
03:55
to start building landscape like this, wow! People noticed.
90
220047
3568
i počeli da gradimo ovakve pejzaže!
Ljudi su to primetili.
Ljudi su to primetili.
03:59
And so we got invited back this past summer,
91
223615
1994
Bili smo opet pozvani
proteklog leta.
proteklog leta.
04:01
and we actually moved into the Hamptons,
92
225609
1759
Preselili smo se u Hemptone,
04:03
payed 3,500 dollars a week for a house, and we learned how to surf.
93
227368
2823
iznajmili kuću za 3500 $ za nedelju dana
i naučili da surfujemo.
i naučili da surfujemo.
04:06
And when you can do stuff like this --
94
230191
2776
Kad možete da radite ovakve stvari -
04:08
These are my kids putting in this technology,
95
232967
3216
ovo su moji klinci
koji postavljaju ovu tehnologiju,
koji postavljaju ovu tehnologiju,
04:12
and when you can build a roof that looks like that
96
236183
2537
kada možete da gradite krov
koji izgleda ovako,
koji izgleda ovako,
04:14
on a house that looks like that
97
238720
2414
na kući koja izgleda ovako,
04:17
with sedum that looks like this,
98
241134
2810
sa sedum cvećem koje izgleda ovako,
04:19
this is the new green graffiti.
99
243944
2742
ovo su novi zeleni grafiti.
04:22
So, you may wonder what does a wall like this
100
246686
3505
Možda se pitate šta ovakav zid
04:26
really do for kids, besides changing landscapes and mindsets?
101
250191
2560
zaista znači klincima, osim što menja
pejzaže i način razmišljanja?
pejzaže i način razmišljanja?
04:28
Okay, I'm going to tell you what it does.
102
252751
1896
Reći ću vam šta on znači.
04:30
It gets me to meet incredible contractors like this,
103
254647
2320
Omogućio mi je da upoznam
preduzetnike poput
preduzetnike poput
04:32
Jim Ellenberger from Ellenberger Services.
104
256967
2152
Džima Elenbergera
iz "Ellenberger Services".
iz "Ellenberger Services".
04:35
And this is where it becomes true triple bottom line.
105
259119
2733
I tako nastaju prava tri stuba.
04:37
Because Jim realized that these kids, my future farmers,
106
261852
3489
Džim je shvatio da ovi klinci,
moji budući baštovani,
moji budući baštovani,
04:41
really had the skills he needed to build affordable housing
107
265341
2884
zaista imaju neophodne veštine
da grade pristupačne stanove
da grade pristupačne stanove
04:44
for New Yorkers, right in their own neighborhood.
108
268225
2198
za Njujorčane, u njihovom naselju.
04:46
And this is what my kids are doing, making living wage.
109
270423
2344
Moji učenici
zarađuju minimalnu nadnicu.
zarađuju minimalnu nadnicu.
04:48
Now, if you're like me, you live in a building, there are seven guys
110
272767
2840
Sada, ako ste kao ja,
vi živite u zgradi gde
vi živite u zgradi gde
04:51
out of work looking to manage a million dollars.
111
275607
2015
sedam momaka bez posla
traži da barata sa milion dolara.
traži da barata sa milion dolara.
04:53
I don't have it. But if you need a toilet fixed
112
277622
2409
Ja ih nemam. Ali ako treba
da se popravi WC šolja
da se popravi WC šolja
04:55
or, you know, some shelving, I gotta wait six months
113
280031
2011
ili da se postavi neka polica,
ja moram da čekam 6 meseci
ja moram da čekam 6 meseci
04:57
for an appointment with someone who drives a much nicer car than me.
114
282042
2453
za sastanak sa nekim
ko vozi mnogo bolji auto od mene.
ko vozi mnogo bolji auto od mene.
05:00
That's the beauty of this economy.
115
284495
1779
To je lepota ove ekonomije.
05:02
But my kids are now licensed and bonded in trade.
116
286274
3334
Ali moji učenici su sada
licencirani u ovom zanatu.
licencirani u ovom zanatu.
05:05
And that's my first student to open up, the first in his family to have a bank account.
117
289608
2976
Ovo je moj učenik koji je
prvi u porodici otvorio bankovni račun.
prvi u porodici otvorio bankovni račun.
05:08
This immigrant student is the first one in his family to use an ATM.
118
292584
3409
Ovaj učenik imigrant je prvi u njegovoj
porodici koji koristi bankomat.
porodici koji koristi bankomat.
05:11
And this is the true triple bottom line,
119
295993
2382
I to su prava tri stuba,
05:14
because we can take neighborhoods that were abandoned and destitute
120
298375
2255
jer možemo da naselja koja su
bila napuštena i siromašna
bila napuštena i siromašna
05:16
and turn them into something like this with interiors like this.
121
300630
2921
pretvorimo u nešto sa
ovakvom unutrašnjošću.
ovakvom unutrašnjošću.
05:19
Wow! People noticed. And notice they did.
122
303551
2079
Sjajno! Ljudi su to primetili.
05:21
So CNN called, and we were delighted to have them come to our farmer's market.
123
305630
3496
Tako je CNN zvao. Bili smo oduševljeni
da nas posete na našoj zelenoj pijaci.
da nas posete na našoj zelenoj pijaci.
05:25
And then when Rockefeller Center said, NBC,
124
309126
2568
Onda su Rokfeler centar,
i NBC pitali da li možemo
i NBC pitali da li možemo
05:27
could you put this thing up on the walls? We were delighted.
125
311694
1904
da postavimo ovo na njihove zidove?
Bili smo oduševljeni.
Bili smo oduševljeni.
05:29
But this, I show you, when kids from the poorest congressional district in America
126
313598
3992
Ali kad deca iz najsiromašnijeg
kongresnog okruga u Americi
kongresnog okruga u Americi
05:33
can build a 30-foot by 15-foot wall,
127
317590
2720
mogu da sagrade zid od
10m širine i 4.5m visine,
10m širine i 4.5m visine,
05:36
design it, plant it and install it in the heart of New York City,
128
320310
3165
da ga dizajniraju, zasade i instaliraju
u samom srcu grada Njujorka
u samom srcu grada Njujorka
05:39
that's a true "sí se puede" moment.
129
323475
2019
to je pravi "vi to možete" trenutak.
05:41
Really scholastic, if you ask me.
130
325494
2385
Zaista poučno, ako mene pitate.
05:43
But this is not a Getty image.
131
327879
2271
Ovo nije slika iz novina.
05:46
That's a picture I took of my Bronx Borough President,
132
330150
2576
Ovde sam ja slikao
predsednika opštine Bronks,
predsednika opštine Bronks,
05:48
addressing my kids in his house, not the jailhouse,
133
332726
3215
kad se obraćao mojim učenicima
u opštinskoj zgradi, ne u zatvoru.
u opštinskoj zgradi, ne u zatvoru.
05:51
making them feel a part of it.
134
335941
1547
učinivši ih delom zajednice.
05:53
That's our State Senator Gustavo Rivera and Bob Bieder,
135
337488
2354
Ovo je naš senator Gustavo Rivera
i Bob Bider.
i Bob Bider.
05:55
coming to my classroom to make my kids feel important.
136
339842
2600
Oni su posetili moj razred kako bi
uvažili učenike.
uvažili učenike.
05:58
And when the Bronx Borough President shows up
137
342442
1718
I kada se predsednik
opštine Bronks pojavi,
opštine Bronks pojavi,
06:00
and the State Senator comes to our class,
138
344160
2182
i senatori dođu u našu učionicu,
06:02
believe you me, the Bronx can change attitudes now.
139
346342
3744
verujte mi, Bronks može
da promeni stavove drugih.
da promeni stavove drugih.
06:05
We are poised, ready, willing and able
140
350086
1522
Mi smo staloženi,
spremni, voljni, u stanju
spremni, voljni, u stanju
06:07
to export our talent and diversity in ways we've never even imagined.
141
351608
3200
da izvozimo naš talenat i različitost
na način o kome nismo ni sanjali.
na način o kome nismo ni sanjali.
06:10
And when the local senator gets on the scale in public
142
354808
2066
I kada lokalni senator izađe u javnost
06:12
and says he's got to lose weight, so do I!
143
356874
3213
i kaže da mora da izgubi kilograme,
i ja uradim isto!
i ja uradim isto!
06:15
And I tell you what, I'm doing it and so are the kids.
144
360087
2865
Znate šta, ja to radim,
kao i moji učenici.
kao i moji učenici.
06:18
Okay? And then celebrities started.
145
362952
2078
Onda su počele
i poznate ličnosti.
i poznate ličnosti.
06:20
Produce Pete can't believe what we grow.
146
365030
2016
"Produce Pete" ne može da veruje
šta mi uzgajamo.
šta mi uzgajamo.
06:22
Lorna Sass came and donated books.
147
367046
2216
Lorna Sas je došla
i poklonila nam knjige.
i poklonila nam knjige.
06:25
Okay? We're feeding seniors.
148
369262
2232
Okej! Mi hranimo
starije osobe.
starije osobe.
06:27
And when we realized that we were growing for food justice in the South Bronx,
149
371494
3561
Kada smo shvatili da uzgajamo
hranu za jednakost u južnom Bronksu,
hranu za jednakost u južnom Bronksu,
06:30
so did the international community.
150
375055
1885
shvatila je i svetska zajednica.
06:32
And my kids in the South Bronx were repped in
151
376940
1570
Moji đaci iz južnog Bronksa
su imali predstavnike
su imali predstavnike
06:34
the first international green roof conference.
152
378510
2176
na prvoj internacionalnoj
konferenciji za zelene krovove.
konferenciji za zelene krovove.
06:36
And that's just great.
153
380686
1432
To je bilo fantastično.
06:38
Except what about locally?
154
382118
1611
A šta se dešava
na lokalnom nivou?
na lokalnom nivou?
06:39
Well, we met this woman, Avis Richards, with the Ground Up Campaign.
155
383729
3064
Susreli smo se sa Avis Ričards,
ispred Graund Ap kampanje.
ispred Graund Ap kampanje.
06:42
Unbelievable! Through her, my kids,
156
386793
2360
Neverovatno! Preko nje, moji đaci
06:45
the most disenfranchised and marginalized,
157
389153
2128
najobespravljeniji i marginalizovani,
06:47
were able to roll out 100 gardens to New York City public schools.
158
391281
3769
su uspeli da izruče 100 bašti
državnim školama u Njujorku.
državnim školama u Njujorku.
06:50
That's triple bottom line! Okay?
159
395050
2857
To su tri stuba, ok?
06:53
A year ago today, I was invited to the New York Academy of Medicine.
160
397907
2935
Pre godinu dana, bio sam
pozvan na njujoršku akademiju medicine.
pozvan na njujoršku akademiju medicine.
06:56
I thought this concept of designing a strong and healthy New York
161
400842
3464
Mislio sam da je koncept dizajniranja
jakog i zdravog Njujorka
jakog i zdravog Njujorka
07:00
made sense, especially when the resources were free.
162
404306
2711
imao smisla, naročito kada su
resursi besplatni.
resursi besplatni.
07:02
So thank you all and I love them.
163
407017
1776
Hvala vam,
i ja ih volim.
i ja ih volim.
07:04
They introduced me to the New York City Strategic Alliance for Health,
164
408793
3018
Oni su me upoznali sa njujorškom
strategijskom alijansom za zdravlje.
strategijskom alijansom za zdravlje.
07:07
again, free resources, don't waste them.
165
411811
2964
Opet, besplatne resurse
nemojte uzaludno trošiti.
nemojte uzaludno trošiti.
07:10
And what do you know? Six months later,
166
414775
2146
I šta sad?
Šest meseci kasnije,
Šest meseci kasnije,
07:12
my school and my kids were awarded the first ever
167
416921
3099
moja škola i učenici su bili
nagrađeni po prvi put
nagrađeni po prvi put
07:15
high school award of excellence for creating a healthy school environment.
168
420020
3687
srednjoškolskom nagradom za izvrsnost
u kreiranju zdrave školske sredine.
u kreiranju zdrave školske sredine.
07:19
The greenest class in New York City.
169
423707
2126
Najekološkije odeljenje u Njujorku.
07:21
But more importantly is my kids learned to get,
170
425833
2442
Ali ono što je bitnije je da
su moji učenici naučili da zarade,
su moji učenici naučili da zarade,
07:24
they learned to give.
171
428275
1633
da budu darežljivi.
07:25
And we took the money that we made from our farmer's market,
172
429908
2469
Novcem koji smo
zaradili na zelenoj pijaci,
zaradili na zelenoj pijaci,
07:28
and started buying gifts for the homeless
173
432377
1448
počeli smo da kupujemo
poklone za beskućnike
poklone za beskućnike
07:29
and for needy around the world.
174
433825
1440
i za siromašne širom sveta.
07:31
So we started giving back.
175
435265
1410
Tako smo počeli da uzvraćamo.
07:32
And that's when I realized that the greening of America
176
436675
2499
Tada sam shvatio
da ekološka Amerika
da ekološka Amerika
07:35
starts first with the pockets, then with the heart
177
439174
3235
počinje prvo u džepovima,
onda u srcu,
onda u srcu,
07:38
and then with the mind.
178
442409
1218
i na kraju u umu.
07:39
So we were onto something, and we're still onto something.
179
443627
2331
Bili smo na tragu nečega,
i još uvek smo na tom putu.
i još uvek smo na tom putu.
07:41
And thank God Trinity Wall Street noticed,
180
445958
1834
I hvala bogu,
Triniti crkva nas je primetila,
Triniti crkva nas je primetila,
07:43
because they gave us the birth of Green Bronx Machine.
181
447792
3233
jer su nam podarili
rođenje Zelene mašine iz Bronksa.
rođenje Zelene mašine iz Bronksa.
07:46
We're 3,000 strong right now.
182
451025
1807
Mi imamo snagu
od 3000 ljudi.
od 3000 ljudi.
07:48
And what does it really do?
183
452832
1321
Šta tačno to znači?
07:50
It teaches kids to re-vision their communities,
184
454153
2034
Podučava klince da naprave
novu viziju njihovih zajednica.
novu viziju njihovih zajednica.
07:52
so when they grow up in places like this, they can imagine it like this.
185
456187
3046
Tako da kada odrastaju u ovakvim mestima,
mogu da ih zamisle drugačije.
mogu da ih zamisle drugačije.
07:55
And my kids, trained and certified --
186
459233
2143
Moji učenici, obučeni
i sa sertifikatima -
i sa sertifikatima -
07:57
Ma, you get the tax abatement. Thank you, Mayor Bloomberg --
187
461376
1992
mama, imaš poresku olakšicu.
Hvala, gospodine Blumberg -
Hvala, gospodine Blumberg -
07:59
can take communities that look like this and convert them into things that look like that,
188
463368
3707
mogu da pretvore ovakva naselja
u nešto što izgleda baš onako.
u nešto što izgleda baš onako.
08:02
and that to me, people, is another true "sí se puede" moment.
189
467075
3389
To je po meni, još jedan
pravi "vi to možete" trenutak.
pravi "vi to možete" trenutak.
08:06
Now, how does it start? It starts in schools.
190
470464
2080
Kako to počinje?
Počinje u školama.
Počinje u školama.
08:08
No more little Knicks and little Nets.
191
472544
1720
Nema više malih Niksa
i malih Netsa.
i malih Netsa.
08:10
Group by broccoli, group by your favorite vegetable,
192
474264
3410
Okupite se oko brokolija,
okupite se oko omiljenog povrća,
okupite se oko omiljenog povrća,
08:13
something you can aspire to.
193
477674
1631
nečega ka čemu možete da stremite.
08:15
Okay? And these are my future farmers of America,
194
479305
2047
Ovo su moji baštovani
Amerike budućnosti.
Amerike budućnosti.
08:17
growing up in Brook Park on 141st Street,
195
481352
2473
Oni odrastaju oko Bruk parka
na 141. ulici -
na 141. ulici -
08:19
the most migrant community in America.
196
483825
1727
ulici sa najvećom migrantskom
zajednicom u Americi.
zajednicom u Americi.
08:21
When tenacious little ones learn how to garden like this,
197
485552
2088
Kada uporni klinci nauče
kako da obrađuju ovo,
kako da obrađuju ovo,
08:23
it's no wonder we get fruit like that.
198
487640
2361
nije čudo što
uberemo ovakve voćke.
uberemo ovakve voćke.
08:25
And I love it! And so do they.
199
490001
1991
Ja sve ovo obožavam!
Oni takođe!
Oni takođe!
08:27
And we're building teepees in neighborhoods that were burning down.
200
491992
2915
Mi gradimo indijske šatore
u naseljima koja su gorela.
u naseljima koja su gorela.
08:30
And that's a true "sí se puede" moment.
201
494907
2373
To je pravi "vi to možete" trenutak.
08:33
And again, Brook Park feeds hundreds of people
202
497280
3377
Bruk park hrani na stotine ljudi,
08:36
without a food stamp or a fingerprint.
203
500657
2418
bez bonova za hranu
ili otiska prstiju.
ili otiska prstiju.
08:38
The poorest congressional district in America,
204
503075
2053
Najsiromašnija kongresna
oblast u Americi.
oblast u Americi.
08:41
the most migratory community in America, we can do this.
205
505128
3184
najbrojnija zajednica migranata
u Americi, mi to možemo da uradimo.
u Americi, mi to možemo da uradimo.
08:44
Bissel Gardens is cranking out food in epic proportions,
206
508312
3704
Bisel gardens proizvodi hranu
u epskim proporcijama
u epskim proporcijama
08:47
moving kids into an economy they never imagined.
207
512016
2304
uključujući klince u ekonomiju
o kojoj nikad nisu zamišljali.
o kojoj nikad nisu zamišljali.
08:50
Now, somewhere over the rainbow, my friends,
208
514320
2464
Sad, negde iznad duge,
moji prijatelji,
moji prijatelji,
08:52
is the South Bronx of America. And we're doing it.
209
516784
3728
je južni Bronks Sjedinjenih Država.
I mi ga stvaramo.
I mi ga stvaramo.
08:56
How does it start? Well, look at Jose's attention to detail.
210
520512
2855
Kako se počinje? Pogledajte
kako Hoze obraća pažnju na detalje.
kako Hoze obraća pažnju na detalje.
08:59
Thank God Omar knows that carrots come from the ground,
211
523367
2641
Hvala bogu pa Omar zna da
šargarepe dolaze iz zemlje,
šargarepe dolaze iz zemlje,
09:01
and not aisle 9 at the supermarket
212
526008
1576
a ne iz super-marketa,
09:03
or through a bullet-proof window or through a piece of styrofoam.
213
527584
2791
ili kroz blindirani prozor ili
kroz delić stiropora.
kroz delić stiropora.
09:06
And when Henry knows that green is good, so do I.
214
530375
2700
Kad Henri zna da je
zeleno povrće dobro, znam i ja.
zeleno povrće dobro, znam i ja.
09:08
And when you expand their palates, you expand their vocabulary.
215
533075
3054
Kad proširite njihov jelovnik,
vi širite njihov rečnik.
vi širite njihov rečnik.
09:12
And most importantly, when you put big kids together with little kids,
216
536129
3633
Najvažnije je da kada spojite
veliku decu sa mališanima,
veliku decu sa mališanima,
09:15
you get the big fat white guy out of the middle, which is cool,
217
539762
2347
dobijete velikog debelog belog čoveka
u sredini, što je kul;
u sredini, što je kul;
09:18
and you create this kind of accountability amongst peers, which is incredible.
218
542109
3432
stvorite vrstu odgovornosti
među vršnjacima, što je neverovatno.
među vršnjacima, što je neverovatno.
09:21
God, I'm going to run out of time, so I've gotta keep it moving.
219
545541
2589
Vreme mi ističe,
moram da požurim.
moram da požurim.
09:24
But this is my weekly paycheck for kids; that's our green graffiti.
220
548130
3200
Ovo je moja nedeljna plata za decu;
ovo su naši zeleni grafiti.
ovo su naši zeleni grafiti.
09:27
This is what we're doing.
221
551330
1665
To je ono što radimo.
09:28
And behold the glory and bounty that is Bronx County.
222
552995
4479
Pogledajte slavu i izdašnost
okruga Bronks. Ništa me ne uzbuđuje više
okruga Bronks. Ništa me ne uzbuđuje više
09:33
Nothing thrills me more than to see kids pollinating plants instead of each other.
223
557474
3343
nego kad vidim decu da praše biljke,
umesto da se praše između sebe.
umesto da se praše između sebe.
09:36
I gotta tell you, I'm a protective parent.
224
560817
2160
Moram vam reći, ja sam
jedan zaštitnički nastrojen roditelj.
jedan zaštitnički nastrojen roditelj.
09:38
But those kids are the kids who are now putting
225
562977
1541
Ali ova deca sada
postavljaju
postavljaju
09:40
pumpkin patches on top of trains.
226
564518
1876
bundevine loze na vrh
stanica metroa.
stanica metroa.
09:42
We're also designing coin ponds for the rich and affluent.
227
566394
2841
Mi takođe gradimo fontane za bogate.
09:45
We're also becoming children of the corn,
228
569235
1706
Isto tako postajemo
deca kukuruza,
deca kukuruza,
09:46
creating farms in the middle of Fordham Road for awareness
229
570941
2604
sadeći baštu na sred Fordam puta
radi podizanja svesti.
radi podizanja svesti.
09:49
and window bottles out of garbage.
230
573545
1553
I prozore od staklenih
boca iz đubreta.
boca iz đubreta.
09:50
Now I don't expect every kid to be a farmer,
231
575098
1799
Ja ne očekujem da svako dete
bude baštovan, ali očekujem od vas
bude baštovan, ali očekujem od vas
09:52
but I expect you to read about it, write about it, blog about it, offer outstanding customer service.
232
576897
3361
da čitate i pišete o tome, i ponudite
izvanredan korisnički servis.
izvanredan korisnički servis.
09:56
I expect them to be engaged, and man, are they!
233
580258
2487
Očekujem od njih da budu
zainteresovani, i oni to jesu.
zainteresovani, i oni to jesu.
09:58
So that's my incredible classroom, that's the food.
234
582745
2384
Ovo je moja neverovatna učionica,
ovo je ta hrana.
ovo je ta hrana.
10:01
Where does it go? Zero miles to plate, right down into the cafeteria.
235
585129
3800
Gde ona ide? Nula kilometara do tanjira,
pravo u školsku kuhinju.
pravo u školsku kuhinju.
10:04
Or more importantly, to local shelters,
236
588929
2079
Ili još važnije do lokalnih
skloništa za beskućnike,
skloništa za beskućnike,
10:06
where most of our kids are getting one to two meals a day.
237
591008
2353
gde većina naše dece dobija
jedan ili dva obroka dnevno.
jedan ili dva obroka dnevno.
10:09
And we're stepping it up.
238
593361
1688
Mi se usavršavamo.
10:10
No Air Jordans were ever ruined on my farm.
239
595049
2562
Ni jedne patike nikad nisu
upropašćene na mojoj farmi.
upropašćene na mojoj farmi.
10:13
And in his day, a million dollar gardens and incredible installations.
240
597611
3279
I u njegovo vreme, milionske bašte,
i neviđenje instalacije.
i neviđenje instalacije.
10:16
Let me tell you something, people.
241
600890
1640
Da vam nešto kažem.
10:18
This is a beautiful moment.
242
602530
3906
Ovo je predivan momenat.
10:22
Black field, brown field, toxic waste field, battlefield --
243
606436
3185
Crno, braon polje, polje
otrovnog otpada, bojno polje -
otrovnog otpada, bojno polje -
10:25
we're proving in the Bronx that you can grow anywhere, on cement.
244
609621
2855
dokazali smo da u Bronksu
bašta mođe da uspeva svugde, na betonu.
bašta mođe da uspeva svugde, na betonu.
10:28
And we take orders for flowers. I'm putting the bake sale to shame.
245
612476
3921
Primamo narudžbine za cveće.
Posramio sam ono što je prodaja kolača.
Posramio sam ono što je prodaja kolača.
10:32
We take orders now. I'm booking for the spring.
246
616397
2032
Primamo sada narudžbine.
Ja vršim rezervacije za proleće.
Ja vršim rezervacije za proleće.
10:34
And these were all grown from seeds. We're learning everything.
247
618429
3368
Ovo je sve izraslo iz semena.
Mi učimo sve.
Mi učimo sve.
10:37
And again, when you can take kids from backgrounds as diverse
248
621797
2896
Kada sakupite decu
raznolikog porekla
raznolikog porekla
10:40
as this to do something as special as this,
249
624693
2057
i uradite nešto jedinstveno
kao ovo
kao ovo
10:42
we're really creating a moment.
250
626750
1724
vi zaista stvarate jedan
specijalni trenutak.
specijalni trenutak.
10:44
Now, you may ask about these kids.
251
628474
2716
Sada se možda pitate o ovoj deci.
10:47
Forty percent attendance to 93 percent attendance.
252
631190
3181
Pohađanje nastave se povećalo
od 40% do 93%.
od 40% do 93%.
10:50
All start overage and under-credit.
253
634371
2889
Svi kreću kao ponavljači
sa manjkom bodova.
sa manjkom bodova.
10:53
They are now, my first cohort is all in college, earning a living wage.
254
637260
3936
Svi iz moje prve generacije
su na fakultetu i zarađuju za život.
su na fakultetu i zarađuju za život.
10:57
The rest are scheduled to graduate this June.
255
641196
2281
Ostali treba da diplomiraju
ovog juna.
ovog juna.
10:59
Happy kids, happy families, happy colleagues.
256
643477
2952
Srećna deca, srećne porodice,
srećne kolege.
srećne kolege.
11:02
Amazed people. The glory and bounty that is Bronx County.
257
646429
4136
Ljudi su začuđeni.
Slava i izdašnost okruga Bronks.
Slava i izdašnost okruga Bronks.
11:06
Let's talk about mint. Where is my mint?
258
650565
2263
Hajde da pričamo o nani.
Gde je moja nana?
Gde je moja nana?
11:08
I grow seven kinds of mint in my class.
259
652828
2188
Ja uzgajam 7 vrsta nane
u mom razredu.
u mom razredu.
11:10
Mojitos, anybody? I'll be at Telepan later.
260
655016
2151
Mohito, neko? Biću
u Telepan baru kasnije.
u Telepan baru kasnije.
11:13
But, understand this is my intellectual Viagra.
261
657167
3195
Razumete, ovo je moja
intelektualna vijagra.
intelektualna vijagra.
11:16
Ladies and gentlemen, I gotta move quick, but understand this:
262
660362
3200
Dame i gospodo, moram da žurim,
ali shvatite ovo:
ali shvatite ovo:
11:19
The borough that gave us baggy pants and funky fresh beats
263
663562
2736
okrug koji nam je dao vrećaste pantalone
i neobične sveže melodije
i neobične sveže melodije
11:22
is becoming home to the organic ones.
264
666298
2152
postaje dom organske hrane.
11:24
My green [unclear] 25,000 pounds of vegetables,
265
668450
2936
Moje zeleno neočišćeno povrće
je teško 11300kg.
je teško 11300kg.
11:27
I'm growing organic citizens, engaged kids.
266
671386
3312
Ja gajim organske građane,
zainteresovanu decu.
zainteresovanu decu.
11:30
So help us go from this to this.
267
674698
2710
Pomozite nam da idemo
od jedne do druge tačke.
od jedne do druge tačke.
11:33
Self-sustaining entities, 18 months return on investment,
268
677408
3290
Samoodrživi entiteti, povratak
investicija u roku od 18. meseci,
investicija u roku od 18. meseci,
11:36
plus we're paying people living wage and health benefits,
269
680698
2192
plus mi plaćamo ljudima minimalne
nadnice i zdravstveno osiguranje,
nadnice i zdravstveno osiguranje,
11:38
while feeding people for pennies on the dollar.
270
682890
1856
dok hranimo ljude
za veoma malo novca.
za veoma malo novca.
11:40
Martin Luther King said that people need to be uplifted with dignity.
271
684746
3616
Martin Luter King je rekao da ljude treba
uzdignuti sa dostojanstvom.
uzdignuti sa dostojanstvom.
11:44
So here in New York, I urge you, my fellow Americans,
272
688362
3265
Ovde u Njujorku, ja vas molim,
moji dragi sugrađani Amerikanci,
moji dragi sugrađani Amerikanci,
11:47
to help us make America great again.
273
691627
2647
da nam pomognete da učinimo
Ameriku opet velikom.
Ameriku opet velikom.
11:50
It's simple. Share your passion.
274
694274
1944
To je jednostavno.
Podelite vašu strast.
Podelite vašu strast.
11:52
It's real easy. Go see these two videos, please.
275
696218
2425
Zaista je lako. Pogledajte
ova dva video klipa, molim vas.
ova dva video klipa, molim vas.
11:54
One got us invited to the White House, one's a recent incarnation.
276
698643
2899
Zbog jednog smo bili pozvani
u Belu kuću, drugi je skorašnji.
u Belu kuću, drugi je skorašnji.
11:57
And most importantly, get the biggest bully out of schools.
277
701542
2634
I najvažnije, izbacite najvećeg
siledžiju iz škola.
siledžiju iz škola.
12:00
This has got to go tomorrow.
278
704176
2105
Ovo mora da krene sutra.
12:02
People, you can all do that.
279
706281
2061
Ljudi, vi sve to
možete da uradite.
možete da uradite.
12:04
Keep kids out of stores that look like this.
280
708342
3236
Držite decu podalje
od ovakvih prodavnica.
od ovakvih prodavnica.
12:07
Make them a healthy plate,
281
711578
1697
Napravite im zdravu hranu,
12:09
especially if you can pick it off the wall in your own classroom -- delicioso!
282
713275
2751
naročito ako možete da je uberete
sa zida vase učionice - ukusno!
sa zida vase učionice - ukusno!
12:11
Model good behavior. Get them to a green cart.
283
716026
3336
Budite model dobrog ponašanja.
Odvedite ih do lokalnih tezgi.
Odvedite ih do lokalnih tezgi.
12:15
Big kids love strawberries and bananas.
284
719362
2216
gde se prodaje voće i povrće.
Velika deca vole jagode i banane.
Velika deca vole jagode i banane.
12:17
Teach them entrepreneurship. Thank God for GrowNYC.
285
721578
3016
Učite ih preduzetništvu.
Hvala bogu za GrowNYC.
Hvala bogu za GrowNYC.
12:20
Let them cook. Great lunch today, let them do culinary things.
286
724594
3232
Dajte im da kuvaju. Dobar ručak danas,
neka se bave kulinarstvom.
neka se bave kulinarstvom.
12:23
But most importantly, just love them.
287
727826
1919
Ali je najvažnije da ih volite.
12:25
Nothing works like unconditional love.
288
729745
2314
Ništa ne funcioniše
kao bezuslovna ljubav.
kao bezuslovna ljubav.
12:27
So, my good friend Kermit said it's not easy being green.
289
732059
3207
Moj dobri prijatelj Kermit je rekao
da nije lako biti zelen.
da nije lako biti zelen.
12:31
It's not. I come from a place where kids can buy
290
735266
2684
Nije. Ja dolazim iz mesta gde
deca mogu da kupe
deca mogu da kupe
12:33
35 flavors of blunt wrap at any day of the moment,
291
737950
3025
35 različitih ukusa nečeg upakovanog,
u svakom trenutku tokom dana.
u svakom trenutku tokom dana.
12:36
where ice cream freezers are filled with slushy malt liquor.
292
740975
2651
Zamrzivači za sladolede ispunjeni
bocama alkohola.
bocama alkohola.
12:39
Okay? My dear friend Majora Carter once told me,
293
743626
4387
Moja draga prijateljica Madžora Karter
mi je jednom rekla
mi je jednom rekla
12:43
we have everything to gain and nothing to lose.
294
748013
3263
da možemo da dobijemo sve,
a ništa ne možemo da izgubimo.
a ništa ne možemo da izgubimo.
12:47
So here, and at a time when we've gone from
295
751276
2252
Ovde, u trenutku kada
smo se odmakli od
smo se odmakli od
12:49
the audacity to hope to hope for some audacity,
296
753528
2555
odvažnosti da se nadamo ka
nadi za malo odvažnosti,
nadi za malo odvažnosti,
12:51
I urge you to do something.
297
756083
1895
ja vas molim
da uradite nešto.
da uradite nešto.
12:53
I urge you to do something.
298
757978
1471
Molim vas da
uradite nešto.
uradite nešto.
12:55
Right now, we're all tadpoles,
299
759449
1744
Sada smo svi mi punoglavci,
ali ja vas molim
ali ja vas molim
12:57
but I urge you to become a big frog and take that big, green leap.
300
761193
3294
da postanete jedna velika žaba
i napravite taj veliki zeleni skok.
i napravite taj veliki zeleni skok.
13:00
I don't care if you're on the left, on the right, up the middle, wherever.
301
764487
3294
Ne zanima me da li ste levica
ili desnica ili centar, šta god.
ili desnica ili centar, šta god.
13:03
Join me. Use -- I've got a lot of energy. Help me use it.
302
767781
3760
Pridružite mi se. Ja imam puno energije.
Pomozite mi da je iskoristim.
Pomozite mi da je iskoristim.
13:07
We can do something here.
303
771541
2634
Mi možemo da uradimo
nešto ovde.
nešto ovde.
13:10
And along the way, please take time to smell the flowers,
304
774175
2670
I na tom putu, molim vas izdvojite
vreme da pomirišete cveće,
vreme da pomirišete cveće,
13:12
especially if you and your students grew them.
305
776845
1537
naročito ako ste ih vi i
zasadili sa svojim učenicima.
zasadili sa svojim učenicima.
13:14
I'm Steve Ritz, this is Green Bronx Machine.
306
778382
2599
Ja sam Stiv Ric.
Ovo je Zelena mašina iz Bronksa.
Ovo je Zelena mašina iz Bronksa.
13:16
I've got to say thank you to my wife and family, for my kids,
307
780981
3369
Želim da zahvalim mojoj ženi i porodici,
mojim učenicima,
mojim učenicima,
13:20
thank you for coming every day, and for my colleagues,
308
784350
1758
hvala vam što dolazite svaki dan,
i mojim kolegama
i mojim kolegama
13:22
believing and supporting me.
309
786108
1434
što verujete u mene
i što me podržavate.
i što me podržavate.
13:23
We are growing our way into a new economy.
310
787542
2133
Mi krčimo naš put
ka novoj ekonomiji.
ka novoj ekonomiji.
13:25
Thank you, God bless you and enjoy the day. I'm Steve Ritz.
311
789675
3201
Hvala vam. Bog vas blagoslovio
i uživajte u danu. Ja sam Stiv Ric.
i uživajte u danu. Ja sam Stiv Ric.
13:28
Sí se puede!
312
792876
2166
Vi to možete!
13:30
(Applause)
313
795042
5371
(Aplauz)
ABOUT THE SPEAKER
Stephen Ritz - TeacherStephen Ritz teaches at-risk kids in the South Bronx.
Why you should listen
Stephen Ritz is a South Bronx teacher/administrator who believes that students shouldn't have to leave their community to live, learn and earn in a better one. Moving generations of students into spheres of personal and academic successes they have never imagined while reclaiming and rebuilding the Bronx, Stephen’s extended student and community family have grown over 25,000 pounds of vegetables in the Bronx while generating extraordinary academic performance.
His Bronx classroom features the first indoor edible wall in NYC DOE which routinely generates enough produce to feed 450 students healthy meals and trains the youngest nationally certified workforce in America. His students, traveling from Boston to Rockefeller Center to the Hamptons, earn living wage en route to graduation.
Stephen Ritz | Speaker | TED.com