TEDGlobal 2007
Ory Okolloh: How I became an activist
Ory Okolloh, "nasıl ve neden aktivist oldum"
Filmed:
Readability: 3.2
399,010 views
Kenya parlamentosunun faaliyeti hakkında hazırladığı raporlarla kahramanlaşan Ory Okolloh kendi hayatını ve ailesinin hikayesini anlatıyor.
Ory Okolloh - Blogger and activist
Ory Okolloh maintains the blog Mzalendo, providing an unprecedented look at the doings of Kenya's parliament -- information once unavailable to Kenyan citizens. Full bio
Ory Okolloh maintains the blog Mzalendo, providing an unprecedented look at the doings of Kenya's parliament -- information once unavailable to Kenyan citizens. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
So what's image got do with it?
0
0
3000
Göze nasıl göründüğünün konumuzla ilgisi nedir?
00:21
And I must say, I think Emeka is trying to send
1
3000
2000
Bence Emeka'nın yapmaya çalıştığı,
00:23
a lot of subliminal messages,
2
5000
1000
bilinçaltına mesajlar göndermek
00:24
because I'm going to keep harping on some of the issues
3
6000
2000
çünkü ben burada ortaya çıkan kimi meseleler üzerinde
00:26
that have come up.
4
8000
2000
ısrarla duracağım.
00:28
But I'm going to try and do something different,
5
10000
2000
Ancak başka bir yoldan gidip büyüteçi soruna yakınlaştıracak
00:30
and try and just close the loop with some of my personal stories,
6
12000
5000
ve kendi kişisel öykümden örnekler vererek
00:35
and try and put a face to a lot of the issues
7
17000
2000
anlatmaya çalıştığım meselenin ete kemiğe bürünmesini
00:37
that we've been talking about.
8
19000
2000
sağlamaya gayret edeceğim.
00:39
So, Africa is a complex continent full of contradictions,
9
21000
3000
Afrika, çelişkilerle dolu karmaşık bir kıta
00:42
as you can see.
10
24000
1000
gördüğünüz gibi.
00:43
We're not the only ones.
11
25000
2000
Bu çelişki yalnız bizde değil.
00:45
(Laughter)
12
27000
3000
(Kahkahalar)
00:48
(Applause)
13
30000
6000
(Alkışlar)
00:54
And you know, it's amazing.
14
36000
3000
Bu harika bir şey.
00:57
I mean, we need a whole conference
15
39000
1000
Yani, kıta hakkında
00:58
just devoted to telling the good stories about the continent.
16
40000
3000
sadece güzel hikayelere ayrılmış bir konferansa ihtiyacımız var.
01:01
Just think about that, you know?
17
43000
2000
Bir düşünsenize!
01:03
And this is typically what we've been talking about,
18
45000
3000
Bu sürekli olarak konuştuklarımız,
01:06
the role that the media plays in focusing
19
48000
2000
medyanın hep negatif olaylara
01:08
just on the negative stuff.
20
50000
2000
odaklanarak yansıttıkları.
01:10
Now, why is that a problem?
21
52000
3000
Afrika'yı sadece böyle anlatmak neden yanlış?
01:13
A typical disaster story:
22
55000
3000
Tipik bir felaket hikayesi:
01:16
disease, corruption, poverty.
23
58000
2000
hastalık, yolsuzluk, fakirlik.
01:18
And some of you might be standing here thinking,
24
60000
3000
Bazılarınız burda durup düşünebilir ve diyebilir,
01:21
saying, "OK, you know, Ory, you're Harvard-educated,
25
63000
4000
"iyi de, Ory sen Harvard mezunusun"
01:25
and all you privileged people come here, saying,
26
67000
3000
ve siz tüm ayrıcalıklı insanlar gelip diyebilir,
01:28
'Forget the poor people.
27
70000
1000
fakir insanları unutalım,
01:29
Let's focus on business and the markets, and whatever.' "
28
71000
4000
iş ve piyasa ve her neyse bunların üzerine odaklanalım.
01:33
And they're all, "There's the 80 percent of Africans
29
75000
2000
Gerçekte Afrikalıların yüzde 80'inin cidden
01:35
who really need help."
30
77000
3000
yardıma ihtiyacı var.
01:38
And I want to tell you that this is my story, OK?
31
80000
4000
Şunu söylemek istiyorum ki bu hem benim hikayem
01:42
And it's the story of many of the Africans who are here.
32
84000
5000
hem de buradaki çoğu Afrikalının hikayesi.
01:47
We start with poverty.
33
89000
1000
Yoksullukla başlıyoruz.
01:48
I didn't grow up in the slums or anything that dire,
34
90000
3000
Gecekonduda veya öyle berbat bir yerde büyümedim,
01:51
but I know what it is to grow up without having money,
35
93000
3000
ama parasız yetişmenin ne olduğunu da
01:54
or being able to support family.
36
96000
4000
aileyi geçindirebilmenin zorluğunu da bilirim.
01:58
Euvin was talking about bellwether signs.
37
100000
2000
Euvin evin direği meselesinden bahsetti.
02:00
The bellwether for whether our family was broke or not was breakfast.
38
102000
5000
Ailemiz için önemli olan parasız olalım veya olmayalım kahvaltı idi.
02:05
You know, when things were good, we had eggs and sausages.
39
107000
3000
İşler yolundayken yumurta ve sosisle kahvaltı ederdik,
02:08
When things were bad, we had porridge.
40
110000
3000
tersine döndüğünde ise yulaf lapasıyla.
02:11
And like many African families,
41
113000
2000
Birçok Afrikalı aile gibi anne-babam da
02:13
my parents could never save
42
115000
1000
hiç para biriktiremedi.
02:14
because they supported siblings, cousins, you know, their parents,
43
116000
6000
Kardeşlerine, kuzenlerine, kendi anne babalarına destek oluyorlardı
02:20
and things were always dicey.
44
122000
3000
ve iki yakayı bir araya getirmek, gündemden hiç düşmezdi.
02:23
Now, when I was born, they realized they had a pretty smart kid,
45
125000
3000
Ben doğduktan sonra zeki bir çocuk olduğumu fark ettiler.
02:26
and they didn't want me to go to the neighborhood school,
46
128000
3000
beni mahalledeki okula yollamak istemediler
02:29
which was free.
47
131000
1000
ki bu parasız bir okuldu.
02:30
And they adopted a very interesting
48
132000
3000
İlginç bir eğitim anlayışı geliştirerek
02:33
approach to education, which was
49
135000
2000
okul taksitlerini ödeyebildikleri müddetçe
02:35
they were going to take me to a school that they can barely afford.
50
137000
4000
devam edebileceğim bir özel okula yazdırdılar beni,
02:39
So they took me to a private, Catholic, elementary school,
51
141000
3000
özel katolik ilkokuluna.
02:42
which set the foundation for what ended up being my career.
52
144000
5000
Şimdiki kariyerime zemin oluşturan da bu oldu.
02:47
And what happened was,
53
149000
2000
Oradaki öğrenciliğim boyunca
02:49
because they could afford it sometimes, sometimes not,
54
151000
3000
gün oldu okul taksidini ödeyebildik, gün oldu ödeyemedik.
02:52
I got kicked out pretty much every term.
55
154000
2000
Bu yüzden sık sık okuldan atıldım.
02:54
You know, someone would come in with a list
56
156000
5000
Malum, elinde listeyle biri gelir,
02:59
of the people who haven't paid school fees,
57
161000
2000
ödeme yapmayanların listesiyle,
03:01
and when they started getting pretty strict,
58
163000
2000
ki bu konuda gayet katıdırlar,
03:03
you had to leave, until your school fees could be paid.
59
165000
2000
okul ücretin ödenene kadar okuldan uzaklaştırılırsın.
03:05
And I remember thinking, I mean,
60
167000
2000
Hatırlıyorum da
03:07
why don't these guys just take me to a cheap school?
61
169000
3000
bizimkiler neden beni ucuz bir okula yollamaz diye düşünürdüm.
03:10
Because you know, as a kid
62
172000
2000
Malum, bir çocuk olarak
03:12
you're embarrassed and
63
174000
4000
bu durumdan utanır ve
03:16
you're sensitive, and everyone knows
64
178000
1000
üzülürsünüz, herkes ailenizin
03:17
you guys don't have money.
65
179000
1000
beş parasız olduğunu öğrenince...
03:18
But they kept at it,
66
180000
4000
Ama bu yöntemde ısrar ettiler
03:22
and I now understand why they did what they did.
67
184000
3000
neden böyle yaptıklarını şimdi anlıyorum.
03:25
They talk about corruption.
68
187000
3000
Yolsuzluktan bahsedildi.
03:28
In Kenya, we have an entrance exam to go into high school.
69
190000
6000
Kenya'da lise giriş sınavı vardır.
03:34
And there's national schools, which are like the best schools,
70
196000
3000
daha iyi olanlar ulusal liselerdir
03:37
and provincial schools.
71
199000
2000
ve bir de bölge okulları vardır.
03:39
My dream school at that time was Kenya High School,
72
201000
2000
Hayalimdeki okul Kenya Lisesiydi.
03:41
a national school.
73
203000
1000
ulusal bir okul.
03:42
I missed the cutoff by one point.
74
204000
1000
1 puanla orayı kazanamadım.
03:43
And I was so disappointed, and I was like,
75
205000
3000
Hayallerim yıkılmıştı
03:46
"Oh my God, you know, what am I going to do?"
76
208000
3000
"aman tanrım, şimdi ne yapacağım?" diye düşünüyordum.
03:49
And my father said, "OK, listen.
77
211000
1000
Babam "bak şimdi" dedi,
03:50
Let's go and try and talk to the headmistress.
78
212000
2000
gidip okul müdiresiyle konuşalım.
03:52
You know, it's just one point. I mean,
79
214000
2000
Ne olsa eksiğin sadece bir puan
03:54
maybe she'll let you in if that slot's still there."
80
216000
3000
belki senin için bir ek kontenjan açarlar.
03:57
So we went to the school,
81
219000
3000
Babamla okula gittik.
04:00
and because we were nobodies, and because we didn't have privilege,
82
222000
6000
Önemli kimseler olmadığımız için,
04:06
and because my father didn't have the right last name,
83
228000
4000
babamın tanınmış bir akrabası falan da bulunmaması yüzünden
04:10
he was treated like dirt.
84
232000
2000
bize pislik muamelesi yaptılar.
04:12
And I sat and listened to the headmistress talk to him, saying,
85
234000
4000
Müdirenin babama "sen kendini ne zannediyorsun?"
04:16
you know, who do you think you are?
86
238000
1000
dediğini hatırlıyorum.
04:17
And, you know, you must be joking if you think
87
239000
4000
"ne demek ek kontenjan"
04:21
you can get a slot.
88
243000
1000
"dalga mı geçiyorsun?"
04:22
And I had gone to school with other girls, who were kids of politicians,
89
244000
5000
Eski sınıf arkadaşlarımdan politikacı çocuğu kızlara
04:27
and who had done much, much worse than I did,
90
249000
2000
ki puanları benden çok daha düşüktü,
04:29
and they had slots there.
91
251000
3000
ek kontenjan açılmıştı ama.
04:32
And there's nothing worse than seeing your parent
92
254000
2000
Anne babanızın gözünüzün önünde aşağılanmasından
04:34
being humiliated in front of you, you know?
93
256000
3000
daha kötü bir şey olamaz hayatta, inanın.
04:37
And we left, and I swore to myself,
94
259000
2000
Okuldan ayrıldık ve kendi kendime
04:39
and I was like, "I'm never, ever going to have
95
261000
3000
hayatım boyunca asla kimseye hiçbir şey için
04:42
to beg for anything in my life."
96
264000
1000
yalvarmayacağıma yemin ettim.
04:43
They called me two weeks later, they're like,
97
265000
2000
İki hafta sonra aradılar ve
04:45
oh, yeah, you can come now. And I told them to stuff it.
98
267000
5000
"ha, tamam gelebilirsin" dediler. Hadi oradan diye cevap verdim.
04:50
(Laughter) (Applause)
99
272000
2000
(Kahkahalar) (Alkışlar)
04:52
Final story, and I sort of have to speak quickly.
100
274000
4000
Son hikaye, sanırım biraz hızlanmalıyım.
04:56
Disease.
101
278000
1000
Hastalık.
04:57
My father, who I've been talking about, died of AIDS in 1999.
102
279000
7000
Bahsettiğim babam, 1999'da AIDS'ten öldü.
05:04
He never told anyone that he had AIDS,
103
286000
2000
Kimseye AIDS olduğunu söylememişti.
05:06
his fear of the stigma was so strong.
104
288000
3000
Dışlanmaktan çok korkuyordu.
05:09
And I'm pretty much the one who figured it out, because I was a nerd.
105
291000
5000
İnek bir öğrenci olduğum için sanırım ilk ben anladım.
05:14
And I was in the States at the time,
106
296000
2000
O zamanlar ABD'deydim.
05:16
and they called me. He was very sick, the first time he got sick.
107
298000
3000
arayıp, babamın çok hasta olduğunu söylediler ki, ilk kez hastalanıyordu.
05:19
And he had Cryptococcal meningitis.
108
301000
3000
Mantara bağlı menenjitmiş.
05:22
And so I went on to Google, Cryptococcal meningitis, you know.
109
304000
3000
Google'a girip araştırdım.
05:25
Because of doctor-patient privilege,
110
307000
3000
Hasta mahremiyetinden dolayı
05:28
they couldn't really tell us what was going on.
111
310000
1000
neler olup bittiğini bize anlatmıyorlardı.
05:29
But they were like, you know, this is a long-term thing.
112
311000
3000
ama uzun vadeli bir tedaviden bahsediliyordu.
05:32
And when I went online and looked at the infectious --
113
314000
4000
İnternete girip
05:36
read about the disease,
114
318000
4000
hastalık hakkında biraz okuma yapınca
05:40
I pretty much realized what was going on.
115
322000
2000
asıl problemin ne olduğunu anladım.
05:42
The first time he got sick, he recovered.
116
324000
3000
İlk defasında iyileşti.
05:45
But what happened was that he had to be on medication
117
327000
2000
Ancak bu süreçten sonra hayat boyu ilaç kullanmak zorunda kalmıştı.
05:47
that, at that time -- Diflucan, which in the States
118
329000
3000
O zamanlar mantar enfeksiyonunda kullanılan Diflucan adlı ilacın
05:50
is used for yeast infections -- cost 30 dollars a pill.
119
332000
4000
1 adet hapı ABD'de minimum 30 dolara satılıyordu.
05:54
He had to be on that pill for the rest of his life.
120
336000
6000
ve hayatı boyunca bu hapı her gün alması gerekiyordu.
06:00
You know, so money ran out.
121
342000
2000
Sonra, malum, para suyunu çekti.
06:02
He got sick again.
122
344000
2000
Babam tekrar hastalandı.
06:04
And up until that time, he had a friend who used to travel to India,
123
346000
4000
Ta ki bir arkadaşı Hindistan'dan
06:08
and he used to import, bring him, could
124
350000
4000
ilacın markasız versiyonunu
06:12
get him a generic version of it.
125
354000
2000
getirene kadar.
06:14
And that kept him going.
126
356000
2000
Bu sayede yeniden ayağa kalkmıştı.
06:16
But the money ran out.
127
358000
2000
Ama yine para tükendi.
06:18
He got sick again. He got sick on a Friday.
128
360000
3000
Tekrar yatağa düştü. Bir cuma günüydü.
06:21
At that time, there was only one bank that had ATMs in Kenya,
129
363000
3000
O zamanlar Kenya'da ATM'si olan tek bir banka vardı.
06:24
and we could not get cash. The family couldn't get cash
130
366000
7000
Maalesef o gün para çekemedik
06:31
for him to start the treatment until Monday.
131
373000
3000
ve pazartesi başlatılacak olan tedavisini ödeyemedik.
06:34
The hospital put him on a water drip for three days.
132
376000
5000
Hastane babamı üç gün boyunca öylece yatırdı.
06:39
And finally, we figured, well, OK,
133
381000
3000
Sonunda baktık, olmayacak,
06:42
we'd better just try and take him to a public hospital.
134
384000
2000
iyisi mi onu bir devlet hastanesine nakledelim, dedik.
06:44
At least he'll get treated
135
386000
1000
En azından bir tedavi görür.
06:45
while we try to figure out the money situation.
136
387000
2000
biz para meselesini halletmeye çalışırken.
06:47
And he died when the ambulance was coming
137
389000
2000
Ve ambulans bize doğru yoldayken
06:49
to the hospital to take him.
138
391000
3000
babam vefat etti.
06:52
And, you know, now, imagine if -- and I could go on and on --
139
394000
5000
Gördünüz mü, böyle devam etsem
06:57
imagine if this is all you know about me.
140
399000
3000
hakkımda sadece bu hikayeleri bilseniz
07:00
How would you look at me?
141
402000
4000
bana hangi gözle bakardınız?
07:04
With pity, you know. Sadness.
142
406000
4000
Acıma, üzülme...
07:08
And this is how you look at Africa.
143
410000
3000
İşte Afrika'ya da bu gözle bakıyorsunuz.
07:11
This is the damage it causes.
144
413000
2000
Asıl zarar veren da bu oluyor.
07:13
You don't see the other side of me.
145
415000
2000
Diğer yanımı hiç bilmiyorsunuz.
07:15
You don't see the blogger,
146
417000
1000
İnternet güncemi,
07:16
you don't see the Harvard-educated lawyer,
147
418000
2000
Harvard mezunu bir avukat olduğumu,
07:18
the vibrant person, you know?
148
420000
3000
renkli kişiliğimi bilmiyorsunuz.
07:21
And I just wanted to personalize that.
149
423000
2000
Meseleyi kişileştirmek istemem bundandı.
07:23
Because we talk about it in big terms,
150
425000
2000
Büyük büyük kavramlarla konuşuyor
07:25
and you wonder, you know, so what?
151
427000
3000
ilginizi çekiyoruz ama ya sonra?
07:28
But it's damaging.
152
430000
3000
Bu zararlı.
07:31
And I'm not unique, right?
153
433000
2000
Üstelik pek de türümün tek örneği sayılmam değil mi?
07:33
Imagine if all you knew about William
154
435000
2000
Varsayalım William hakkındaki tek bilginiz
07:35
was the fact that he grew up in a poor village.
155
437000
3000
fakir bir köyde yetişmesi olsaydı ve
07:38
And you didn't know about the windmill, you know?
156
440000
3000
değirmen hikayesini hiç duymasaydınız?
07:41
And I was just moved.
157
443000
2000
Ben yoluma devam ettim...
07:43
I was actually crying during his presentation.
158
445000
3000
Aslında onun sunumunda ağlıyordum.
07:46
He was like, I try and I make.
159
448000
2000
Denemiş ve başarmış gibiydi.
07:48
I was like Nike should hire him, you know, "Just do it!"
160
450000
3000
Nike onu işe almalı diye düşündüm, "Sadece yap!"
07:51
(Laughter)
161
453000
3000
(Kahkahalar)
07:54
And this is, again, the point I'm trying to make.
162
456000
1000
Vurgulamak istediğim nokta şu:
07:55
When you focus just on the disasters --
163
457000
2000
Sadece felakete odaklanırsanız
07:57
(Laughter) (Applause)
164
459000
11000
(Kahkaha - Alkış) (karikatür:"dünya ekonomik forumu" kadın:ay ne çok oturum var, fakirliğe mi katılsam açlığa mı?)
08:08
-- we're ignoring the potential.
165
470000
3000
potansiyeli gözden kaçırırsınız.
08:11
So, what is to be done?
166
473000
4000
O halde yapılması gereken nedir?
08:15
First of all,
167
477000
1000
Her şeyden önce,
08:16
Africans, we need to get better at telling our stories.
168
478000
3000
Afrikalılar olarak bizler, hikayemizi daha düzgün anlatmalıyız.
08:19
We heard about that yesterday.
169
481000
2000
Dün dinledik, değil mi?
08:21
We had some of them this morning.
170
483000
2000
Bu sabah da öyle.
08:23
And this is an example, you know,
171
485000
2000
Mesela,
08:25
blogging is one way of doing that.
172
487000
2000
internet güncesi bunun bir yolu.
08:27
Afrigator is an aggregator of African blogs
173
489000
3000
"Africator" Afrikalı internet günceleri hakkında bir derleme.
08:30
that was developed in South Africa.
174
492000
3000
Güney Afrika'da geliştirildi.
08:33
So we need to start getting better.
175
495000
1000
Artık daha da iyisine ihtiyaç var.
08:34
If no one else will tell our stories, let's do it.
176
496000
3000
Başkaları bizim hikyemizi anlatmıyorsa biz anlatalım.
08:37
And going back to the point I was trying to make,
177
499000
1000
Bir de şuna bakalım:
08:38
this is the Swahili Wikipedia.
178
500000
4000
bu, Swahili dilindeki Wikipedia.
08:42
Swahili is spoken by about 50 million people in East Africa.
179
504000
4000
Swahili, Doğu Afrika'da yaşayan 50 milyon insanın dili.
08:46
It only has five contributors.
180
508000
3000
ama Swahili Wikipedia'ya sadece 5 kişi katkı yapıyor.
08:49
Four of them are white males -- non-native speakers.
181
511000
4000
Bunlardan dördü beyaz erkekler.
08:53
The other person is -- Ndesanjo, if you're here, stand up --
182
515000
5000
Beşincisi, Ndesanjo, burdaysan ayağa kalk lütfen,
08:58
is a Tanzanian, [the] first Swahili blogger.
183
520000
3000
Tanzanyalı ve Swahili dilinde ilk internet güncesinin yazarı.
09:01
He's the only African who's contributing to this.
184
523000
3000
Bu işe katkı sağlayan tek Afrikalı, kendisi.
09:04
People, please. We can't whine and complain
185
526000
4000
Millet, lütfen! Durmadan sızlanıp yakınamayız,
09:08
the West is doing this.
186
530000
1000
Batılılar şunu yapıyor, bunu yapıyor diye.
09:09
What are we doing?
187
531000
3000
Biz ne yapıyoruz?
09:12
Where are the rest of the Swahili speakers?
188
534000
2000
Ana dili Swahili olan diğer insanlar nerede?
09:14
Why are we not generating our own content?
189
536000
2000
Neden kendi kıtamızı kendimiz üretken hale getirmiyoruz?
09:16
You know, it's not enough to complain. We need to act.
190
538000
4000
Şikayet etmek yetmez. Harekete geçmeliyiz.
09:20
Reuters now integrates African blogs
191
542000
3000
Reuters da şimdi Afrikalı internet güncelerini derliyor
09:23
into their coverage of Africa.
192
545000
2000
ve Afrika yayınına ekliyor.
09:25
So, that's a start,
193
547000
1000
Demek ki daha bir başlangıç
09:26
and we've heard of all their other initiatives.
194
548000
3000
girişimlerinin neler olduğu dinledik.
09:29
The cheetah generation.
195
551000
1000
Çita nesli.
09:30
The aid approach, you know, is flawed.
196
552000
4000
Yardım yaklaşımı, malumunuz, epey sorunlu.
09:34
And after all the hoopla of Live 8,
197
556000
2000
Live 8 girişiminin yarattığı heyecandan sonra
09:36
we're still not anywhere in the picture.
198
558000
3000
hala mesafe katedebilmiş değiliz.
09:39
No, you're not.
199
561000
2000
Resim: Ben afrikalıyım. OO:Hayır, değilsin.
09:41
(Laughter)
200
563000
12000
(Kahkahalar)
09:53
But the point I'm trying to make, though,
201
575000
2000
Vurgulamak istediğim,
09:55
is that it's not enough for us to criticize.
202
577000
4000
sadece eleştirmemiz yeterli değildir.
09:59
And for those of you in the diaspora
203
581000
2000
Ve siz, gurbette yaşayanlar için
10:01
who are struggling with where should I be,
204
583000
2000
en büyük soru: nerede olmalıyım?
10:03
should I move back,
205
585000
1000
Memlekete dönsem mi,
10:04
should I stay?
206
586000
1000
yoksa burada mı kalsam?
10:05
You know, just jump.
207
587000
2000
Atlayın, gidin.
10:07
The continent needs you.
208
589000
3000
Afrikanın size ihtiyacı var.
10:10
And I can't emphasize that enough, you know.
209
592000
2000
Bunu ne kadar vurgulasam az, inanın.
10:12
I walked away from a job with one of the top firms in D.C.,
210
594000
5000
Washington'daki en büyük firmalardan birindeki işimi bıraktım,
10:17
Covington and Burling, six figures.
211
599000
2000
Covington and Burling'ten ayrılıp altı haneli yıllık geliri terk ettim,
10:19
With two paychecks, or three paychecks,
212
601000
2000
çifte maaş hatta üç maaş ikramiyeyi teptim ki,
10:21
I could solve a lot of my family's problems.
213
603000
3000
bu parayla ailemin birçok sorununu çözebiliyordum.
10:24
But I walked away from that, because my passion was here,
214
606000
4000
Ama istifa ettim çünkü tutkum burasıydı, Afrikaydı.
10:28
and because I wanted to do things that were fulfilling.
215
610000
3000
Çünkü daha tatmin edici işler yapmak istiyordum.
10:31
And because I'm needed here, you know?
216
613000
4000
Çünkü burada lazımdım, anlatabiliyor muyum?
10:35
I probably can win a prize for the most ways
217
617000
3000
Muhtelemen Harvard Hukuk diplomamla
10:38
to use a Harvard Law School degree
218
620000
2000
yaptığım onca iş için
10:40
because of all the things I'm doing.
219
622000
2000
bir ödül kazanabilirim.
10:42
One is because I'm pretty aggressive,
220
624000
1000
Çünkü gayet atılganım
10:43
and I try and find, you know, opportunities.
221
625000
3000
ve uğraşıp fırsatlar yaratıyorum.
10:46
But there is such a need, you know?
222
628000
3000
Orada olmanız ciddi bir ihtiyaç.
10:49
I'm a corporate lawyer most of the time
223
631000
1000
Mesaimin çoğunu
10:50
for an organization called Enablis
224
632000
2000
Enablis organizasyonu için avukatlık yaparak
10:52
that supports entrepreneurs in South Africa.
225
634000
3000
Güney Afrikalı girişimcileri destekleyerek geçiriyorum.
10:55
We're now moving into East Africa.
226
637000
3000
Ve şimdi Doğu Afrika'ya gidiyoruz.
10:58
And we give them business development services,
227
640000
3000
oradakilere kredi ve öz sermaye sağlamanın yanında
11:01
as well as financing loan and equity.
228
643000
4000
iş geliştirme hizmeti vereceğiz.
11:05
I've also set up a project in Kenya,
229
647000
2000
Kenya'da da bir proje başlatarak
11:07
and what we do is we track the performance
230
649000
2000
Kenya milletvekillerinin
11:09
of Kenyan MPs.
231
651000
1000
performansını izleyeceğiz.
11:10
My partner, M, who's a tech guru, hacked WordPress.
232
652000
4000
Ortağım M, bir teknoloji sihirbazı, WordPress'i ele geçirdi.
11:14
It costs us, like, 20 dollars a month just for hosting.
233
656000
2000
sadece sunucu maliyeti, ayda 20 dolar.
11:16
Everything else on there is a labor of love.
234
658000
4000
Geri kalan her şey sevgi ve emekle yapılıyor.
11:20
We've manually entered all the data there.
235
662000
2000
Tüm verileri oraya elle girdik.
11:22
And you can get profiles of each MP,
236
664000
3000
Böylece her bir milletvekilinin profiline ulaşabiliyor,
11:25
questions they've asked in parliament.
237
667000
2000
parlementoda sordukları soruları görebiliyorsunuz.
11:27
We have a comment function,
238
669000
2000
Ayrıca "yorum" işlevi de ekledik.
11:29
where people can ask their MPs questions.
239
671000
2000
burada insanlar milletvekillerine soru yöneltebiliyor.
11:31
There are some MPs who participate,
240
673000
2000
Kimi vekiller katkıda bulunuyor ve
11:33
and come back and ask.
241
675000
1000
geri dönüp soruyu aktarıyor.
11:34
And basically, we started this because we were tired
242
676000
2000
Bu girişimi başlatmamızın başlıca nedeni
11:36
of complaining about our politicians.
243
678000
3000
politikacılar hakkındaki şikayetlerden bıkmış olmamız.
11:39
You know, I believe that accountability stems from demand.
244
681000
3000
Bence talep olmadan kimse hesap vermez.
11:42
You're not just going to be accountable
245
684000
2000
Yani kalbinizdeki iyilik sayesinde
11:44
out of the goodness of your heart.
246
686000
1000
güvenilir ve sorumluluk sahibi olmazsınız.
11:45
And we as Africans need to start challenging our leaders.
247
687000
3000
Biz Afrikalılar, liderlerimizi zorlamaya başlamalıyız.
11:48
What are they doing?
248
690000
2000
Neler yapıyorlar?
11:50
You know, they're not going to change
249
692000
1000
yani durduk yere
11:51
just out of nowhere.
250
693000
2000
değişecek halleri yok.
11:53
So we need new policies, we need --
251
695000
2000
Yeni politikalara ihtiyaç var,
11:55
where's that coming from, you know?
252
697000
2000
bunlar nereden geliyor? diye sormaya.
11:57
Another thing is that these leaders
253
699000
2000
Ayrıca bu siyasetçiler
11:59
are a reflection of our society.
254
701000
3000
toplumumuzun bir yansıması.
12:02
We talk about African governments
255
704000
2000
Sanki Afrikadaki hükümetleri
12:04
like they've been dropped from Mars, you know?
256
706000
3000
Mars'lılar kurmuş gibi davranıyoruz.
12:07
They come from us.
257
709000
2000
Oysa hepsi aramızdan doğuyor.
12:09
And what is it about our society that is generating leaders that we don't like?
258
711000
4000
Ve mesele de toplumumuzun beğenmediği liderler üretmesi.
12:13
And how can we change that?
259
715000
2000
Peki bunu nasıl değştiririz?
12:15
So Mzalendo was one small way we thought we could start
260
717000
4000
İşte Mzalendo bu umuttan doğdu. İnsanlar siyasileri
12:19
inspiring people to start holding their leaders accountable.
261
721000
4000
sorumlu davranmaya bu yolla teşvik edebilir diye düşündük.
12:23
Where do we go from here?
262
725000
2000
Bundan sonra ne yapabiliriz?
12:25
I believe in the power of ideas.
263
727000
2000
Ben fikirlerin gücüne inanırım.
12:27
I believe in the power of sharing knowledge.
264
729000
2000
Bilgi paylaşımının gücüne...
12:29
And I'd ask all of you, when you leave here, please just share,
265
731000
5000
Hepinizden ricam, buradan ayrıldıktan sonra
12:34
and keep the ideas that you've gotten out of here going,
266
736000
3000
bahsettiğimiz fikirleri yaymanız ve canlı tutmanız
12:37
because it can make a difference.
267
739000
3000
çünkü sahiden bir şeyleri değiştirebiliriz.
12:40
The other thing I want to urge you to do
268
742000
2000
Ayrıca lütfen bireye yatırımı
12:42
is take an interest in the individual.
269
744000
3000
hafife almayınız.
12:45
I've had lots of conversations about things I think
270
747000
3000
Afrika'da var olması gerektiğini düşündüğüm
12:48
need to be happening in Africa.
271
750000
2000
birçok şey hakkında sohbetler ettim.
12:50
People are like, "OK, if you don't do aid,
272
752000
2000
Konuştuklarım söze "Tamam ama yardımlar olmazsa..."
12:52
I'm a bleeding heart liberal, what can I do?"
273
754000
3000
Bir liberal olarak yüreğim sızlıyor, ne yapabilirim? diye giriyor.
12:55
And when I talk about my ideas, they're like,
274
757000
1000
Ben fikirlerimden bahsedince de
12:56
"BBut it's not scalable, you know.
275
758000
2000
"ooo! bunlar erişilmez hedefler" deniyor.
12:58
Give me something I can do with Paypal."
276
760000
2000
"bana kredi kartıyla yapabileceğim bir iş ver"
13:00
It's not that easy, you know?
277
762000
2000
Yok, o kadar kolay değil.
13:02
And sometimes just taking an interest in the individual,
278
764000
4000
Bazen sadece bir bireye yatırım yapmak,
13:06
in the fellows you've met, and the businesspeople you've met,
279
768000
3000
mesela tanıştığınız ahbaplara, iş arkadaşlarına destek olmak
13:09
it can make a huge difference, especially in Africa,
280
771000
2000
özellikle Afrika'da muazzam bir değişim sağlayabilir.
13:11
because usually the individual in Africa
281
773000
2000
Çünkü Afrika'da birey genellikle
13:13
carries a lot of people behind them.
282
775000
2000
sırtında bir sürü insanı taşır.
13:15
Practically. I mean, when I was a first-year student in law school,
283
777000
5000
Mesela Hukuk fakültesindeki ilk yılımda
13:20
my mom's business had collapsed, so I was supporting her.
284
782000
4000
annem iflas etti, ona destek oldum.
13:24
My sister was struggling to get through undergrad.
285
786000
2000
Kız kardeşim yüksekokula girmekte zorlanıyordu
13:26
I was helping her pay her tuition.
286
788000
2000
onun eğitim masraflarını karşıladım.
13:28
My cousin ran out of school fees, and she's really smart.
287
790000
3000
Kuzenim, çok akıllı bir kızdır, okul ücretini karşılayamayınca
13:31
I was paying her school fees.
288
793000
1000
taksitlerini ben ödedim.
13:32
A cousin of mine died of AIDS, left an orphan,
289
794000
3000
AIDS'ten ölen bir başka kuzenim ardında bir öksüz bıraktı,
13:35
so we said, well, what are we going to do with her?
290
797000
2000
ne yapacağımızı konuştuk.
13:37
You know, she's now my baby sister.
291
799000
2000
O şimdi benim en küçük kızkardeşim oldu.
13:39
And because of the opportunities that were afforded to me,
292
801000
2000
Bana sunulan imkanlar sayesinde
13:41
I am able to lift all those people.
293
803000
2000
bunca insanın elinden tutabildim.
13:43
So, don't underestimate that.
294
805000
4000
Dolayısıyla bireyi hafife almayın.
13:47
An example. This man changed my life.
295
809000
2000
Bir örnek. Bu adam hayatımı değiştirdi.
13:49
He's a professor. He's now at Vanderbilt.
296
811000
2000
Şu anda Vanderbilt'te
13:51
He's an undergrad professor, Mitchell Seligson.
297
813000
3000
üniversite hocası, Prof. Mitchell Seligson.
13:54
And because of him, I got into Harvard Law School,
298
816000
2000
Onun sayesinde Harvard Hukuk Fakültesinde girdim.
13:56
because he took an interest.
299
818000
1000
Çünkü o, bireyi hafife almadı.
13:57
I was taking a class of his, and he was just like,
300
819000
4000
Bir dersimize giriyordu ve ne kadar
14:01
this is an overeager student,
301
823000
2000
hevesli bir öğrenci olduğumu fark etti
14:03
which we don't normally get in the United States,
302
825000
2000
ki, bu ABD'de pek örneği görülen bir durum değil.
14:05
because everyone else is cynical and jaded.
303
827000
4000
çünkü burada herkes yılgın ve alaycı.
14:09
He called me to his office and said,
304
831000
1000
Beni odasına çağırdı ve
14:10
"What do you want to do when you grow up?"
305
832000
1000
hangi konuda uzmanlaşmak istediğimi sordu.
14:11
I said, "I want to be a lawyer."
306
833000
1000
"Avukat olacağım" dedim.
14:12
And he was like, "Why? You know,
307
834000
3000
O da "neden?" diye şaşırdı
14:15
we don't need another lawyer in the United States."
308
837000
2000
"ABD'de artık yeni avukata ihtiyaç yok."
14:17
And he tried to talk me out of it,
309
839000
2000
fikrimi değiştirmeye çalıştı ama sonunda vazgeçti.
14:19
but it was like, "OK, I know nothing about applying to law school,
310
841000
3000
Hukuk Fakültesine nasıl başvurulacağı hakkında en ufak fikrim yoktu.
14:22
I'm poli-sci Ph.D.
311
844000
1000
Dedi ki, ben uluslararası ilişkilerde
14:23
But, you know, let's figure out what I need you to do,
312
845000
4000
doktora yaptım ama bakalım, araştıralım neler gerek,
14:27
what I need to do to help you out."
313
849000
1000
sana nasıl yardımcı olabilirim, bir bakalım.
14:28
It was like, "Where do you want to go?"
314
850000
2000
Hukuk eğitimi için hangi okula gitmek istediğimi sorunca
14:30
And to me at that time university --
315
852000
1000
o zamanlar lisans için
14:31
I was at University of Pitts for undergrad,
316
853000
2000
Pitts üniversitesinde okuyordum ve
14:33
and that was like heaven, OK,
317
855000
2000
halimden gayet memnundum, çünkü
14:35
because compared to what could have been in Kenya.
318
857000
2000
şartları Kenya ile kıyaslıyordum.
14:37
So I'm like, "Yeah, I'm just applying to Pitt for law school."
319
859000
3000
Pitt üniversitesinde okurum herhalde hukuk fakültesini, dedim.
14:40
He was like, "Why? You know, you're smart,
320
862000
2000
"Neden? Biliyorsun ki zekisin" dedi.
14:42
you have all these things going for you."
321
864000
2000
"her türlü donanımın var."
14:44
And I'm like, "Because I'm here and it's cheap,
322
866000
2000
Buranın ucuz olduğunu ve
14:46
and you know, I kind of like Pittsburgh."
323
868000
3000
Pittsburgh'u sevdiğimi söyledim.
14:49
Like, that's the dumbest reason I've ever heard
324
871000
2000
"Hukuk fakültesi seçerken ileri sürülecek
14:51
for applying to law school.
325
873000
2000
en aptalca gerekçe" dedi.
14:53
And, you know, so he took me under his wing, and he encouraged me.
326
875000
4000
Beni kanatlarının altına aldı, cesaretlendirdi
14:57
And he said, "Look, you can get into Harvard,
327
879000
2000
ve dedi ki, "Harvard'a girebilirsin,
14:59
you're that good, OK?
328
881000
1000
o derece iyisin. Tamam mı?"
15:00
And if they don't admit you, they're the ones who are messed up."
329
882000
5000
"Seni almazlarsa kendileri kaybeder."
15:05
And he built me up, you know?
330
887000
2000
Ve bu fikri kafama işledi.
15:07
And this is just an illustration.
331
889000
2000
Bu sadece bir canlandırma.
15:09
You can meet other individuals here.
332
891000
2000
Burada böyle niceleriyle tanışabilirsiniz.
15:11
We just need a push.
333
893000
1000
Tek ihtiyacımız biraz cesaretlendirilmek.
15:12
That's all I needed was a push to go to the next level.
334
894000
6000
Tıpkı bir üst seviyeye tırmanırken sadece desteğe ihtiyacımın olması gibi.
15:18
Basically, I want to end with my vision for Africa, you know?
335
900000
7000
Sözlerimi gelecekte nasıl bir Afrika tasavvurumla bitireyim.
15:25
A gentleman spoke yesterday about the indignity
336
907000
2000
Dün bir bey konuşmasında
15:27
of us having to leave the continent
337
909000
5000
potansiyelimize erişmek amacıyla kıtamızı terk etmek zorunda kalmanın
15:32
so that we can fulfill our potential.
338
914000
3000
nasıl da onur kırıcı olduğundan bahsetti.
15:35
You know, my vision is that my daughter,
339
917000
2000
Gelecek için umudum
15:37
and any other African child being born today,
340
919000
4000
hem kendi kızımın hem Afrika'da bugün doğan tüm çocukların
15:41
can be whoever they want to be here,
341
923000
4000
kendilerini gerçekleştirmek, yetiştirmek için gerekli her şeyi bulacakları
15:45
without having to leave.
342
927000
2000
terk etmek zorunda kalmayacakları bir Afrika'nın mümkün olması.
15:47
And they can have the possibility of transcending
343
929000
4000
İçinde doğdukları koşulların üstesinden gelme
15:51
the circumstances under which they were born.
344
933000
3000
imkanı bulmalarını diliyorum.
15:54
That's one thing you Americans take for granted, you know?
345
936000
3000
Siz Amerikalıların 'elde var bir' saydığı nedir, biliyor musunuz?
15:57
That you can grow up, you know, not so good circumstances,
346
939000
4000
Mesela Arkansas'ın ya da her neresiye, kırsal kesiminde,
16:01
and you can move.
347
943000
3000
pek de iyi olmayan koşullar içinde doğmuşsanız
16:04
Just because you are born in rural Arkansas, whatever,
348
946000
4000
çekip başka yere gidebilirsiniz
16:08
that doesn't define who you are.
349
950000
1000
doğum yeriniz sizin kimliğinizi belirlemez.
16:09
For most Africans today, where you live, or where you were born,
350
951000
6000
Pek çok Afrikalı için bugün
16:15
and the circumstances under which you were born,
351
957000
3000
nerede dünyaya geldiği, hangi koşulların içine doğduğu,
16:18
determine the rest of your life.
352
960000
2000
hayatının geri kalanını belirleyen temel etkendir.
16:20
I would like to see that change,
353
962000
2000
Görmeyi arzu ettiğim değişim,
16:22
and the change starts with us.
354
964000
2000
bizimle başlayacaktır.
16:24
And as Africans, we need to take responsibility for our continent.
355
966000
4000
Afrikalılar olarak kıtamızın sorumluluğunu üstlenmemiz gerek.
16:28
Thank you.
356
970000
1000
Teşekkür ederim.
16:29
(Applause)
357
971000
4000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Ory Okolloh - Blogger and activistOry Okolloh maintains the blog Mzalendo, providing an unprecedented look at the doings of Kenya's parliament -- information once unavailable to Kenyan citizens.
Why you should listen
Ory Okolloh is a blogger and open-government activist. She runs Mzalendo, a pioneering civic website that tracks the performance of Kenya's Parliament and its Parliamentarians. With a vote tracker, articles and opinion pieces, the site connects Kenyans to their leaders and opens the lid on this powerful and once-secretive body. (This is a Parliament that finally agreed to have its procedings televised in August 2008.)
Okolloh's own blog is called Kenyan Pundit, and it tracks her work with Mzalendo and her other efforts as part of the rebuilding of Kenya, following the post-election violence in late 2007 (she collected a powerful series of diaries of the violence, dozens of essays from Kenyans and others -- well worth a read).
Okolloh is part of a wave of young Africans who are using the power of blogging, SMS and web-enabled openness to push their countries forward and help Africans to truly connect. Tools like Ushahidi help to link a people whose tribal differences, as Okolloh points out again and again, are often cynically exploited by a small group of leaders. Only by connecting Africans can this cycle be broken.
Ory Okolloh | Speaker | TED.com