TEDGlobal 2009
Loretta Napoleoni: The intricate economics of terrorism
Loretta Napoleoni: Terörün karmaşık ekonomisi
Filmed:
Readability: 4.3
735,286 views
Loretta Napoleoni, İtalyan Kızıl Tugaylar'ın bir üyesi ile konuşmasını ve bu konuşmanın nasıl terörizme ilgi duymasına yol açtığını anlatıyor. Para aklama faaliyetleri ve ABD Vatanseverlik Yasası arasındaki şaşırtıcı ilişkiyi ortaya koyarak, terörizmin arkasında dönen karmaşık ekonomiyi inceliyor.
Loretta Napoleoni - Macroeconomist
She made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet. Full bio
She made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm going to show you how terrorism
0
1000
2000
Size, terörizmin günlük hayatımızı
00:18
actually interacts with our daily life.
1
3000
3000
nasıl etkilediğini anlatacağım.
00:21
15 years ago I received a phone call from a friend.
2
6000
4000
15 sene önce bir arkadaşım beni telefonla aradı.
00:25
At the time he was looking after the rights of political prisoners
3
10000
3000
O sırada, İtalya'da cezaevlerindeki siyasi mahkumların
00:28
in Italian jails.
4
13000
3000
haklarını araştırıyordu.
00:31
He asked me if I wanted to interview the Red Brigades.
5
16000
4000
Bana, Kızıl Tugaylar'la röportaj yapmayı isteyip istemediğimi sordu.
00:35
Now, as many of you may remember,
6
20000
2000
Çoğunuzun hatırlayacağı gibi,
00:37
the Red Brigades was a terrorist, Marxist organization
7
22000
4000
Kızıl Tugaylar, 1960'lardan, 80'lerin ortasına kadar
00:41
which was very active in Italy
8
26000
2000
İtalya'da çok faal olan bir
00:43
from the 1960s until the mid-1980s.
9
28000
4000
Marksist terör örgütüydü.
00:47
As part of their strategy
10
32000
2000
Stratejilerinin gereği olarak
00:49
the Red Brigades never spoke with anybody, not even with their lawyers.
11
34000
4000
Kızıl Tugaylar, avukatları dahil kimseyle konuşmadılar.
00:53
They sat in silence through their trails,
12
38000
4000
Mahkemeleri sürerken de sessizce dinlediler;
00:57
waving occasionally at family and friends.
13
42000
4000
arada bir ailelerine ve arkadaşlarına el salladılar.
01:01
In 1993 they declared the end of the armed struggle.
14
46000
6000
1993'te silahlı mücadeleye son verdiklerini açıkladılar
01:07
And they drew a list of people with whom they would talk,
15
52000
2000
ve konuşup öykülerini anlatacakları insanların
01:09
and tell their story.
16
54000
2000
listesini çıkardılar.
01:11
And I was one of those people.
17
56000
3000
Bunlardan biri de bendim.
01:14
When I asked my friend why the Red Brigades want to talk to me,
18
59000
3000
Arkadaşıma, Kızıl Tugaylar'ın neden benimle konuşmaya
01:17
he said that the female members of the organization
19
62000
4000
karar verdiklerini sorduğumda, grubun hanım üyelerinin
01:21
had actually supported my name.
20
66000
3000
benim ismimin konmasını istediklerini söyledi.
01:24
In particular, one person had put it forward.
21
69000
3000
Özellikle bir kişi ismimi öne çıkarmış.
01:27
She was my childhood friend.
22
72000
3000
Bu kişi benim çocukluk arkadaşımdı.
01:30
She had joined the Red Brigades
23
75000
2000
Kızıl Tugaylar'a katılıp organizasyon
01:32
and became a leader of the organization.
24
77000
3000
içinde liderliğe yükselmişti.
01:35
Naturally, I didn't know that
25
80000
2000
Tutuklandığı güne kadar
01:37
until the day she was arrested.
26
82000
2000
benim bundan haberim yoktu.
01:39
In fact, I read it in the newspaper.
27
84000
4000
Hatta gazeteden haberim olmuştu.
01:43
At the time of the phone call
28
88000
2000
Bu öneri bana geldiğinde,
01:45
I just had a baby,
29
90000
2000
daha yeni doğum yapmıştım.
01:47
I successfully completed a management buyout
30
92000
2000
Çalıştığım şirkette önemli bir şirket alımını
01:49
to the company I was working with,
31
94000
3000
başarıyla tamamlamıştım.
01:52
and the last thing I wanted to do was to go back home
32
97000
3000
Yurduma dönüp yüksek güvenlikli hapishaneleri gezmek,
01:55
and touring the high-security prisons.
33
100000
3000
yapmak istediğim son şeydi.
01:58
But this is exactly what I did
34
103000
3000
Ama aynen bunu yaptım,
02:01
because I wanted to know
35
106000
2000
çünkü çocukluk arkadaşımı
02:03
what had turned my best friend
36
108000
2000
teröriste çeviren şeyin ne olduğunu
02:05
into a terrorist,
37
110000
2000
ve neden beni de
02:07
and why she'd never tried to recruit me.
38
112000
4000
davet etmediğini merak ediyordum.
02:11
(Laughter)
39
116000
2000
(Gülüşmeler)
02:13
(Applause)
40
118000
3000
(Alkışlar)
02:16
So, this is exactly what I did.
41
121000
5000
Dolayısıyla gidip ziyaret ettim.
02:21
Now, I found the answer very quickly.
42
126000
4000
Aradığım cevabı hemen öğrendim:
02:25
I actually had failed
43
130000
2000
Teöristlerin psikolojik profillerine
02:27
the psychological profiling of a terrorist.
44
132000
3000
uymuyormuşum.
02:30
The center committee of the Red Brigades
45
135000
2000
Kızıl Tugaylar'ın iç komitesi,
02:32
had judged me too single-minded
46
137000
2000
benim, terörist olamayacak kadar
02:34
and too opinionated to become a good terrorist.
47
139000
4000
kararlı ve görüşlerine bağlı bir insan olduğuma karar vermişti.
02:38
My friend, on the other hand, she was a good terrorist
48
143000
3000
Arkadaşımsa, emirleri iyi uyguladığı için
02:41
because she was very good at following orders.
49
146000
3000
iyi bir terörist olmuştu.
02:44
She also embraced violence.
50
149000
3000
Ayrıca şiddeti kabullenmişti.
02:47
Because she believed that the only way
51
152000
2000
Çünkü o sırada bloke olduğuna
02:49
to unblock what, at the time,
52
154000
3000
inanılan demokrasinin
02:52
was known as a blocked democracy,
53
157000
2000
yoluna sokulması için tek yöntemin
02:54
Italy, a country run by the same party for 35 years
54
159000
4000
silahlı çatışma olduğuna inanıyordu.
02:58
was the arms struggle.
55
163000
4000
Zira İtalya, 35 sene boyunca aynı parti tarafından yönetilmişti.
03:02
At the same time, while I was interviewing the Red Brigades,
56
167000
3000
Kızıl Tugaylar'la röportajlarıma devam ederken,
03:05
I also discovered that their life was not ruled
57
170000
3000
hayatlarıına politika ve ideolojinin değil de,
03:08
by politics or ideology,
58
173000
3000
ekonominin yön verdiğini
03:11
but actually was ruled by economics.
59
176000
3000
keşfettim.
03:14
They were constantly short of cash.
60
179000
3000
Sürekli nakit sıkıntısı çekiyorlardı.
03:17
They were constantly searching for cash.
61
182000
3000
Sürekli nakit arıyorlardı.
03:20
Now, contrary to what many people believe,
62
185000
2000
İnsanların genel inanışının aksine,
03:22
terrorism is actually a very expensive business.
63
187000
4000
terör aslında çok pahalı bir iş.
03:26
I'll give you an idea.
64
191000
2000
Fikir vermek için anlatıyorum:
03:28
In the 1970s, the turnover of the Red Brigades
65
193000
5000
1970'lerde, Kızıl Tugaylar'ın
03:33
on a yearly basis
66
198000
2000
yıllık ciroları
03:35
was seven million dollars.
67
200000
2000
yedi milyon dolardı.
03:37
This is roughly between 100
68
202000
2000
Bugünün parasıyla, bu
03:39
and 150 million, today.
69
204000
2000
100 ~ 150 milyon dolar ediyor.
03:41
Now, you know, if you live underground
70
206000
3000
Yeraltında yaşadığınız zaman,
03:44
it's really hard to produce this amount of money.
71
209000
5000
bu miktarda parayı edinmek çok zor.
03:49
But this also explains why, when I was interviewing the Red Brigades,
72
214000
4000
Ama bu aynı zamanda, Kızıl Tugaylar'la,
03:53
and then, later on, other arms organizations,
73
218000
3000
daha sonra da Ortadoğu'daki El Zerkavi gibi
03:56
including members of al-Zarqawi group in the Middle East,
74
221000
5000
diğer grupların üyeleriyle konuşurken,
04:01
everybody was extremely reluctant
75
226000
3000
herkesin neden ideoloji ve politika
04:04
to talk about ideology, or politics.
76
229000
3000
konuşmaktan kaçındığını da açıklıyor.
04:07
Because they had no idea.
77
232000
2000
Çünkü hiç fikirleri yoktu.
04:09
The political vision of a terrorist organization
78
234000
4000
Terörist örgütlerin siyasi görüşleri
04:13
is decided by the leadership,
79
238000
3000
liderlik pozisyonundakiler tarafından belirlenir,
04:16
which, generally, is never more than five to seven people.
80
241000
3000
genelde sayıları altı yedi kişiyi geçmez.
04:19
All the others do, day in and day out,
81
244000
3000
Geriye kalan herkesin sürekli
04:22
is search for money.
82
247000
2000
yaptığı iş, para aramaktır.
04:24
Once, for example, I was interviewing
83
249000
2000
Örnek olarak, bir keresinde
04:26
this part-timer from the Red Brigades.
84
251000
3000
yarı zamanlı bir Kızıl Tugay'la konuşuyordum.
04:29
It was a psychiatrist. He loved sailing.
85
254000
2000
Psikiyatrdı. Gemi ile yolculuk etmeyi seviyordu.
04:31
He was a really keen sailor. And he had this beautiful boat.
86
256000
4000
İyi bir denizciydi. Çok güzel bir teknesi vardı.
04:35
And he told me that the best time of his life
87
260000
2000
Bana hayatının en güzel zamanının
04:37
was when he was a member of the Red Brigades
88
262000
3000
Kızıl Tugaylar'a üyeyken geçtiğini anlattı.
04:40
and he went sailing, every summer, back and forth
89
265000
2000
Her yaz, Lübnan'a teknesiyle gidip,
04:42
from Lebanon, where he would pick up
90
267000
2000
Filistin Kurtuluş Örgütü'nden, Sovyet
04:44
Soviet weapons from the PLO,
91
269000
2000
silahlarını alıp, Sardinya Adası'na
04:46
and then carry them all the way to Sardinia
92
271000
3000
geri getiriyormuş. Avrupa'nın diğer
04:49
where the other arms organization from Europe would go
93
274000
3000
silahlı örgütleri de buraya gelip
04:52
and take their share of the arms.
94
277000
3000
kendi paylarına düşen silahları alıyormuş.
04:55
For that service the Red Brigades were actually paid a fee,
95
280000
4000
Bu hizmet için ödenen bedeli,
04:59
which went to fund their organization.
96
284000
3000
Kızıl Tugaylar, kendi organizasyonlarında kullanıyordu.
05:02
So, because I am a trained economist
97
287000
3000
Ekonomi okumuş olduğumdan,
05:05
and I think in economic terms,
98
290000
2000
günlük hayatımda ekonomi kavramlarıyla
05:07
all of the sudden I thought,
99
292000
2000
düşünürüm, bu yüzden birden, belki de bir
05:09
maybe there is something here.
100
294000
2000
bir şeyler vardır diye düşündüm.
05:11
Maybe there is a link, a commercial link,
101
296000
2000
Belki bu organizasyonların arasında bir bağlantı,
05:13
between one organization and another one.
102
298000
4000
ticari bir bağlantı, vardır dedim.
05:17
But it was only when I interviewed
103
302000
3000
Ama terörün, aslında bir iş modeli olduğunu,
05:20
Mario Moretti, the head of the Red Brigades,
104
305000
4000
ancak Kızıl Tugaylar'ın başı Mario Moretti'yle
05:24
the man who kidnapped and killed Aldo Moro,
105
309000
3000
röportaj yaptığımda öğrendim.
05:27
Italian former prime minister,
106
312000
3000
Bu adam, İtalya'nın
05:30
that I finally realized
107
315000
2000
Başbakanı olan Aldo Moro'yu
05:32
that terrorism is actually business.
108
317000
3000
kaçırıp öldürmüştü.
05:35
I was having lunch with him
109
320000
2000
İtalya'da, yüksek güvenlikli bir cezaevinde
05:37
in a high-security prison in Italy.
110
322000
2000
Mario Moretti ile öğlen yemeği yedim.
05:39
And as we were eating,
111
324000
3000
Yemeğimize devam ederken,
05:42
I had the distinct feeling
112
327000
2000
tuhaf bir duyguya kapıldım:
05:44
that I was back in the city of London,
113
329000
3000
Sanki Londra'daydım da, bankacı
05:47
having lunch with a fellow banker or an economist.
114
332000
4000
veya ekonomist arkadaşlarımdan biriyle yemek yiyordum.
05:51
This guy thought in the same way I did.
115
336000
4000
Bu adamın zihni, aynen benim zihnim gibi çalışıyordu.
05:55
So, I decided that I wanted to investigate the economics of terrorism.
116
340000
6000
İşte o zaman terörün ekonomisini incelemeye karar verdim.
06:01
Naturally, nobody wanted to fund my research.
117
346000
4000
Tabiatıyla, kimse araştırmamı finanse etmek istemedi.
06:05
In fact, I think many people thought that I was a bit crazy.
118
350000
2000
Hatta, bir çok insanın benim biraz deli olduğunu düşündüğünü sanıyorum.
06:07
You know, that woman that goes around to foundations
119
352000
3000
"Hani şu kadın var ya, vakıfları ve kurumları geziyor,
06:10
asking for money, thinking about the economics of terrorism.
120
355000
4000
terörün ekonomisinden bahsedip para istiyor."
06:14
So, in the end, I took a decision
121
359000
3000
Sonunda, hayatımı değiştirecek
06:17
that, in retrospect, did change my life.
122
362000
3000
bir karar aldım.
06:20
I sold my company,
123
365000
2000
Şirketimi satıp,
06:22
and funded the research myself.
124
367000
3000
araştırmamı kendim finanse ettim.
06:25
And what I discovered
125
370000
2000
Ve bu sayede, bir paralel gerçekliğin,
06:27
is this parallel reality,
126
372000
2000
başka bir uluslararası ekonomik sistemin
06:29
another international economic system,
127
374000
4000
varlığını keşfettim.
06:33
which runs parallel to our own,
128
378000
3000
Bu gerçeklik, silahlı örgütler tarafından yaratıldı;
06:36
which has been created by arms organizations
129
381000
2000
İkinci Dünya Savaşı'nın bitişinden beri
06:38
since the end of World War II.
130
383000
2000
bizimkine paralel olarak varlığını sürdürüyor.
06:40
And what is even more shocking
131
385000
2000
Bundan daha şaşırtıcı olan şey ise,
06:42
is that this system
132
387000
4000
bu sistemin,
06:46
has followed, step by step, the evolution
133
391000
3000
adım be adım, bizim sistemimizin,
06:49
of our own system,
134
394000
2000
yani Batı Kapitalizmi'nin
06:51
of our Western capitalism.
135
396000
2000
evrimini takip etmiş olması.
06:53
And there are three main stages.
136
398000
3000
Bu evrimleşmenin üç ana aşaması var.
06:56
The first one is the state sponsor of terrorism.
137
401000
3000
İlki, devlet destekli terör.
06:59
The second one is the privatization of terrorism.
138
404000
3000
İkincisi, terörün özelleşmesi.
07:02
And the third, of course, is the globalization of terrorism.
139
407000
4000
Üçüncü aşama da, tabii ki, terörün küreselleşmesi.
07:06
So, state sponsor of terrorism,
140
411000
3000
Şimdi, devlet destekli terör,
07:09
feature of the Cold War.
141
414000
2000
Soğuk Savaş Dönemi'nin bir özelliği.
07:11
This is when the two superpowers were fighting
142
416000
2000
Bu dönemde, iki süpergüç, birbirleriyle
07:13
a war by proxy,
143
418000
2000
etki alanlarının sınırlarında,
07:15
along the periphery of the sphere of influence,
144
420000
3000
tümüyle kendi kaynaklarıyla destekledikleri,
07:18
fully funding arms organizations.
145
423000
3000
fason örgütler kullanarak savaştılar.
07:21
A mix of legal and illegal activities is used.
146
426000
3000
Hem hukuki, hem de hukuk dışı yöntemleri kullandılar.
07:24
So, the link between crime and terror
147
429000
3000
Bu sayede, suç ve terör arasındaki bağlantı,
07:27
is established very early on.
148
432000
3000
çok erken zamanda kurulmuş oldu.
07:30
And here is the best example,
149
435000
2000
En iyi örnek: Nikaragua'daki Kontra'lar,
07:32
the Contras in Nicaragua, created by the CIA,
150
437000
3000
CIA tarafından yaratıldı,
07:35
legally funded by the U.S. Congress,
151
440000
3000
ABD kongresi tarafından hukuki olarak finanse edildi,
07:38
illegally funded by the Reagan administration
152
443000
3000
Reagan hükümeti tarafından ise hukuk dışı olarak,
07:41
via covert operation, for example, the Iran-Contra Affair.
153
446000
6000
Iran-Contra Olayı gibi gizli operasyonlarla finanse edildi.
07:47
Then comes the late 1970s, early '80s,
154
452000
3000
Sonra 1970'lere, 80'lerin başına geldik:
07:50
and some groups successfully carry out
155
455000
3000
Bu dönemde bazı gruplar,
07:53
the privatization of terrorism.
156
458000
2000
başarılı bir şekilde özelleştiler.
07:55
So, they gain independence from the sponsor,
157
460000
3000
Sponsorlarından bağımsız hale geldiler,
07:58
and start funding themselves.
158
463000
4000
ve kendi kendilerini finanse edebilmeye başladılar.
08:02
Now, again we see a mix of legal and illegal activities.
159
467000
5000
Bu dönemde de, hem hukuki, hem de hukuk dışı faaliyetler sürdü.
08:07
So, Arafat used to get a percentage
160
472000
3000
Örnek olarak, Arafat; Lübnan ve Suriye
08:10
of the smuggling of hashish
161
475000
3000
arasındaki Bekaa Vadisi'ndeki haşhaş
08:13
from Bekáa Valley, which is the valley between Lebanon and Syria.
162
478000
4000
kaçakçılığından yüzde alıyordu.
08:17
And the IRA, which control the private transportation system
163
482000
4000
Kuzey İrlanda'daki özel taşımacılık sektörünü kontrol eden
08:21
in Northern Ireland, did exactly the same thing.
164
486000
3000
IRA da aynı şeyi yaptı.
08:24
So, every single time
165
489000
2000
Dolayısıyla, Belfast'ta taksiye binen
08:26
that somebody got into a taxi in Belfast
166
491000
3000
herkes, bilmeksizin,
08:29
without knowing, actually,
167
494000
2000
IRA'nın finansmanına
08:31
was funding the IRA.
168
496000
3000
katkıda bulunuyordu.
08:34
But the great change came, of course,
169
499000
2000
Ama tabii gerçek değişim,
08:36
with globalization and deregulation.
170
501000
3000
küreselleşme ve deregülasyonla gerçekleşti.
08:39
This is when arms organization were able to link up,
171
504000
3000
Bu dönemde, silahlı örgütler birbirleriyle
08:42
also financially, with each other.
172
507000
2000
finansal olarak da bağlantı kurdular.
08:44
But above all, they started to do
173
509000
2000
Daha da önemlisi, suç dünyası ile
08:46
serious business with the world of crime.
174
511000
3000
ciddi iş ilişkilerine girdiler.
08:49
And together they money-laundered
175
514000
2000
Ellerindeki kara paraları,
08:51
their dirty business through the same channel.
176
516000
4000
aynı kanalları kullanarak akladılar.
08:55
This is when we see the birth of the transnational
177
520000
3000
Bu dönemde, milletler üzeri bir silahlı örgüt olan
08:58
arms organization Al Qaeda.
178
523000
3000
El Kaide'nin doğuşunu görüyoruz.
09:01
This is an organization that can raise money across border.
179
526000
3000
Bu örgüt, sınırların ötesinde farklı ülkelerde
09:04
But also that is able to carry out attacks
180
529000
3000
hem para toplayıp,
09:07
in more than one country.
181
532000
3000
hem de saldırı düzenleyebilen bir örgüt.
09:10
Now, deregulation also brought back
182
535000
3000
Deregülasyon, haydut ekonomiyi de
09:13
rogue economics.
183
538000
2000
beraberinde getirdi.
09:15
So what is rogue economics?
184
540000
2000
Peki, "haydut ekonomi" nedir?
09:17
Rogue economics is a force which is constantly
185
542000
2000
Haydut ekonomi, tarih boyunca
09:19
lurking in the background of history.
186
544000
4000
sürekli arka planda gizlenen bir kuvvettir.
09:23
It comes back at times of great transformation,
187
548000
3000
Küreselleşme gibi büyük değişimler
09:26
globalization being one of those transformations.
188
551000
3000
sırasında yüzeye çıkar.
09:29
It is at this times in which
189
554000
3000
Bu tür zamanlarda siyaset
09:32
politics actually loses control of the economy,
190
557000
3000
ekonomi üzerindeki kontrolünü yitirir,
09:35
and the economy becomes a rogue force
191
560000
3000
ekonomi, bizim aleyhimize çalışan bir
09:38
working against us.
192
563000
2000
haydut kuvvetine dönüşür.
09:40
It has happened before in history.
193
565000
1000
Bu olay, tarihte daha önce de yaşandı.
09:41
It has happened with the fall of the Roman Empire.
194
566000
4000
Roma İmparatorluğu'nun yıkılışı sırasında da gerçekleşti.
09:45
It has happened with Industrial Revolution.
195
570000
2000
Sanayi Devrimi sırasında da bu oldu.
09:47
And it actually happened again, with the fall of the Berlin wall.
196
572000
5000
Şimdi de, Berlin Duvarı'nın yıkılmasıyla yeniden gerçekleşti.
09:52
Now, I calculated how big was this international
197
577000
5000
Suç, terör ve kanunsuz ekonominin bir bütünü olan
09:57
economic system composed by crime,
198
582000
2000
haydut ekonominin
09:59
terror, and illegal economy,
199
584000
3000
boyutunu, 11 Eylül saldırılarından önce
10:02
before 9-11.
200
587000
2000
hesaplamıştım.
10:04
And it is a staggering 1.5 trillion dollars.
201
589000
5000
İnsana dilini ısırttıran bir rakam: 1.5 trilyon dolar.
10:09
It is trillions, it's not billions.
202
594000
2000
Milyar dolar değil, trilyon dolar.
10:11
This is about twice the GDP of the United Kingdom,
203
596000
3000
Bu, Birleşik Krallık'ın gayrisafi yurtiçi hasılasının iki katı;
10:14
soon will be more,
204
599000
2000
eğer Birleşik Krallık böyle giderse,
10:16
considering where this country is going.
205
601000
2000
yakında iki katını geçecek.
10:18
(Laughter)
206
603000
3000
(Gülüşmeler)
10:21
Now, until 9-11,
207
606000
2000
11 Eylül'den önce,
10:23
the bulk of all this money
208
608000
2000
bu paranın önemli bir bölümü
10:25
flew into the U.S. economy
209
610000
2000
ABD ekonomisine akıyordu;
10:27
because the bulk of the money was denominated in U.S. dollars
210
612000
4000
çünkü işlerin önemli bir bölümü Amerikan Doları ile yapıldığı gibi,
10:31
and the money laundering was taking place
211
616000
3000
para aklama da Amerika Birleşik
10:34
inside the United States.
212
619000
2000
Devletleri'nin içinde yapılıyordu.
10:36
The entry point, of course, of most of this money
213
621000
3000
Bu paranın çoğunun giriş noktası
10:39
were the off-shore facilities.
214
624000
2000
tabii ki "off-shore" bankalar.
10:41
So, this was a vital injection of cash
215
626000
4000
Bu, Amerikan ekonomisi için hayati
10:45
into the U.S. economy.
216
630000
3000
bir nakit girişiydi.
10:48
Now, when I went to look at the figures of the U.S. money supply,
217
633000
5000
ABD para arzı rakamlarını incelediğimde -
10:53
the U.S. money supply is the amount
218
638000
2000
ABD para arzı, Amerika Merkez Bankası'nın
10:55
of dollars that the Federal Reserve
219
640000
3000
her sene, dolara olan
10:58
prints every year
220
643000
2000
talep artışını
11:00
in order to satisfy
221
645000
2000
karşılamak için
11:02
the increase in the demand for dollars,
222
647000
3000
bastığı para miktarıdır,
11:05
which, of course, reflects the growth
223
650000
2000
dolayısıyla bu da,
11:07
of the economy.
224
652000
2000
ekonominin büyümesini ifade eder.
11:09
So, when I went to look at those figures, I noted that since the late 1960s
225
654000
4000
Bu rakamlara baktığımda, 1960'lardan beri
11:13
a growing number of these dollars
226
658000
4000
doların giderek artan bir kısmının
11:17
was actually leaving the United States,
227
662000
2000
ABD'den çıktığını
11:19
never to come back.
228
664000
3000
ve asla geri gelmediğini farkettim.
11:22
These were money taken out
229
667000
2000
Bu, nakit olarak,
11:24
in suitcases or in containers, in cash of course.
230
669000
4000
çantalarda veya kutularda çıkarılan para.
11:28
These were money taken out by criminals and money launderers.
231
673000
3000
Bu, suçlular ve para aklayıcılar tarafından çıkarılıyor.
11:31
These were money taken out to fund
232
676000
3000
Bu para, terörün, hukuk dışı
11:34
the growth of the terror,
233
679000
2000
suç ekonomosinin
11:36
illegal and criminal economy.
234
681000
4000
artışının finansmanı için çıkıyor.
11:40
So, you see, what is the relationship?
235
685000
4000
Peki buradaki ilişki nedir?
11:44
The United States actually is a country
236
689000
4000
Amerika Birleşik Devletleri, dünyanın
11:48
that is the reserve currency of the world.
237
693000
4000
para rezervi olma özelliğine sahip.
11:52
What does it mean? That means that
238
697000
2000
Bu ne demek? Bu, Amerika'nın, diğer
11:54
it has a privilege that other countries do not have.
239
699000
3000
ülkelerde olmayan bir ayrıcalığa sahip olduğu anlamına geliyor.
11:57
It can borrow against the total amount of dollars
240
702000
4000
Dünyada sirkülasyondaki bulunan dolar miktarı kadar
12:01
in circulation in the world.
241
706000
2000
borç alabiliyor.
12:03
This privilege is called seigniorage.
242
708000
3000
Bu ayrıcalığa "senyoraj" deniyor.
12:06
No other country can do that.
243
711000
3000
Başka hiç bir ülkenin bu imkanı yok.
12:09
All the other countries, for example the United Kingdom,
244
714000
2000
Diğer bütün ülkeler, mesela Birleşik Krallık,
12:11
can borrow only against the amount of money
245
716000
4000
sadece kendi sınırları içinde sirkülasyondaki
12:15
in circulation inside its own borders.
246
720000
4000
para kadar borç alabilir.
12:19
So, here is the implication of the relationship
247
724000
2000
Dolayısıyla, bizim ekonomimizle
12:21
between the worlds of crime, terror, and illegal economy, and our economy.
248
726000
5000
suç ve terör dünyasının haydut ekonomisi arasında ilişki şu:
12:26
The U.S. in the 1990s
249
731000
3000
1990'lardaki Amerika,
12:29
was borrowing against the growth
250
734000
2000
dünyadaki suç ekonomisinin
12:31
of the terror, illegal and criminal economy.
251
736000
4000
büyümesinden borç alıyordu.
12:35
This is how close we are with this world.
252
740000
5000
İşte suç dünyasına bu kadar yakınız.
12:40
Now, this situation changed, of course, after 9-11,
253
745000
2000
Şimdi, 11 Eylül'den sonra durum değişti,
12:42
because George Bush launched the War on Terror.
254
747000
3000
çünkü George Bush, terörle mücadele için savaş ilan etti.
12:45
Part of the War on Terror
255
750000
2000
Terörler savaşın bir parçası olarak,
12:47
was the introduction of the Patriot Act.
256
752000
3000
Vatanseverlik Yasası'nı çıkardı.
12:50
Now, many of you know that the Patriot Act
257
755000
2000
Çoğunuz, Vatanseverlik Yasası'nı,
12:52
is a legislation that greatly reduces
258
757000
3000
Amerikalıları terörden korumak adına,
12:55
the liberties of Americans in order to protect them
259
760000
3000
kişisel hak ve özgürlüklerini kısıtlayan
12:58
against terrorism.
260
763000
2000
bir yasa olarak tanıyorsunuz.
13:00
But there is a section of the Patriot Act
261
765000
2000
Ama, Vatanseverlik Yasası içinde
13:02
which refers specifically to finance.
262
767000
2000
finans dünyası ile yakından ilgili bir bölüm var.
13:04
And it is, in fact, an anti-money-laundering legislation.
263
769000
4000
Bu bölüm, para aklamaya karşı çıkartıldı.
13:08
What the Patriot Act did was
264
773000
2000
Vatanseverlik Yasası,
13:10
to prohibit U.S. bank,
265
775000
2000
Amerika kökenli
13:12
and U.S.-registered foreign banks
266
777000
2000
veya Amerika'da kayıtlı bankaların,
13:14
from doing any businesses with off-shore facilities.
267
779000
4000
"off-shore" işlemler yapmalarını engelledi.
13:18
It closed that door between the money laundering
268
783000
3000
Dolar cinsinden para aklama faaliyetleri ile
13:21
in dollars, and the U.S. economy.
269
786000
3000
Amerikan ekonomosi arasındaki kapıyı kapattı.
13:24
It also gave the U.S. monetary authorities
270
789000
5000
Ayrıca, ABD'nin parasal kurumlarına,
13:29
the right to monitor any dollar transaction
271
794000
3000
dünyanın her yerinde gerçekleşen
13:32
taking place anywhere in the world.
272
797000
4000
bütün dolar işlemlerini takip etme hakkı tanıdı.
13:36
Now, you can imagine what was the reaction of the international
273
801000
2000
Uluslararası bankaların ve finans kurumlarının
13:38
finance and banking.
274
803000
2000
tepkilerini hayal edebilirsiniz.
13:40
All the bankers said to their clients,
275
805000
3000
Bütün bankacılar müşterilerine
13:43
"Get out of the dollars and go and invest somewhere else."
276
808000
3000
"Doları bırakıp başka araçlara yatırım yapın" dediler.
13:46
Now, the Euro was a newly born currency
277
811000
3000
Bu sırada, Euro yeni doğmuş bir para birimiydi,
13:49
of great opportunity for business, and, of course, for investment.
278
814000
4000
iş dünyası ve tabii yatırım için fırsatlar ifade ediyordu.
13:53
And this is what people did.
279
818000
2000
İnsanlar da buna yöneldiler.
13:55
Nobody wants the U.S. monetary authority
280
820000
2000
Kimse ABD parasal kurumlarının
13:57
to check their relationship,
281
822000
2000
müşterilerinin veya kendilerinin
13:59
to monitor their relationship with their clientele.
282
824000
4000
ilişkilerini takip etmesini istemez.
14:03
The same thing happened, of course,
283
828000
2000
Tabii aynı şey, suç ve terör
14:05
in the world of crime and terror.
284
830000
4000
dünyasında da gerçekleşti.
14:09
People simply moved their money-laundering activities
285
834000
5000
İnsanlar para aklama faaliyetlerini
14:14
away from the United States
286
839000
3000
ABD'den dışarıya çıkarıp,
14:17
into Europe.
287
842000
3000
Avrupa'ya taşıdılar.
14:20
Why did this happen? This happened because
288
845000
2000
Bu niye oldu? Çünkü Vatanseverlik Yasası,
14:22
the Patriot Act was a unilateral legislation.
289
847000
3000
tek taraflı bir yasaydı.
14:25
It was introduced only in the United States.
290
850000
2000
Sadece ABD içinde yürürlüğe kondu
14:27
And it was introduced only for the U.S. dollars.
291
852000
3000
ve sadece Amerikan Doları için işlem gördü.
14:30
In Europe, a similar legislation
292
855000
2000
Avrupa'da benzer bir yasa
14:32
was not introduced.
293
857000
2000
yürürlüğe girmedi.
14:34
So, within six months
294
859000
2000
Sonuç olarak, altı ay içinde,
14:36
Europe became the epicenter
295
861000
2000
Avrupa, dünyanın para aklama
14:38
of the money-laundering activities
296
863000
3000
faaliyetlerinin merkez üssü
14:41
of the world.
297
866000
3000
haline geldi.
14:44
So, this is how incredible are the relationship
298
869000
4000
İşte, terör dünyası, suç dünyası
14:48
between the world of crime
299
873000
2000
ve bizim hayatlarımız
14:50
and the world of terror,
300
875000
2000
arasındaki ilişki
14:52
and our own life.
301
877000
3000
bu kadar şaşırtıcı.
14:55
So, why did I tell you this story?
302
880000
2000
Peki ben size bu öyküyü niye anlattım?
14:57
I told you this story because you
303
882000
2000
Bu öyküyü anlattım, çünkü
14:59
must understand that there is a world
304
884000
3000
gazete başlıklarının arkasında,
15:02
that goes well beyond the headlines of the newspapers,
305
887000
4000
sizin arkadaşlarınız ve ailenizle ilişkinizi de ilgilendiren
15:06
including the personal relationship that you have
306
891000
2000
bir dünyanın varolduğunu
15:08
with friends and family.
307
893000
3000
farketmenizi istiyorum.
15:11
You got to question everything that is told to you,
308
896000
3000
Sizi anlatılan her şeyi sorgulamalısınız,
15:14
including what I just told you today.
309
899000
2000
bugün şimdi anlattıklarım dahil.
15:16
(Laughter)
310
901000
2000
(Gülüşmeler)
15:18
This is the only way for you
311
903000
2000
Sadece bu şekilde
15:20
to step into the dark side, and have a look at it.
312
905000
3000
karanlık tarafa geçip ne olduğunu görebilirsiniz.
15:23
And believe me,
313
908000
2000
Ve inanın,
15:25
it's going to be scary.
314
910000
2000
görecekleriniz çok korkunç.
15:27
It's going to be frightful, but it's going to enlighten you.
315
912000
3000
Ürküntü verecek, ama sizi aydınlatacak.
15:30
And, above all, it's not going to be boring.
316
915000
3000
Daha da önemlisi, hiç sıkıcı olmayacak.
15:33
(Laughter)
317
918000
2000
(Gülüşmeler)
15:35
(Applause)
318
920000
4000
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Loretta Napoleoni - MacroeconomistShe made her name following the dollars in terrorist networks, but now Loretta Napoleoni is on the trail of something far more sinister -- the gray zone where crime and unregulated credit meet.
Why you should listen
Once it was easy to know where our money was going. Now we live under a system Loretta Napoleoni has dubbed "rogue economics," where the blurry histories of the products we consume and the cash we invest make us complicit in financing barely legal credit schemes -- and even crime, if it's the slavery producing the beans for our lattes or the guts of our mobile phones.
The reach of the newly global market, as Napoleoni argues in her new book, Rogue Economics: Capitalism's New Reality, connects us all to the dark side, regardless of our intentions to be responsible -- and, she says, our deep connection to fishy credit and unregulated finance has laid the groundwork for the current economic crisis. Her previous book, Terror Incorporated, dives into the true economic impact of terrorism.
Loretta Napoleoni | Speaker | TED.com