Mission Blue Voyage
Jeremy Jackson: How we wrecked the ocean
Jeremy Jackson: Okyanusları nasıl mahvettik?
Filmed:
Readability: 3.6
827,500 views
Bu nefes kesici konuşmada mercan resifi çevrebilimcisi Jeremy Jackson okyanusların bugünkü şaşırtıcı durumunu gözler önüne seriyor. Aşırı avlanma, aşırı ısınma, kirlilik ve emareler durumun çok daha kötüye gideceğinin gösteriyor. Hayret ve verici resimler ve istatistikler durumu gözler önüne seriyor.
Jeremy Jackson - Marine ecologist
A leader in the study of the ecology and evolution of marine organisms, Jeremy Jackson is known for his deep understanding of geological time. Full bio
A leader in the study of the ecology and evolution of marine organisms, Jeremy Jackson is known for his deep understanding of geological time. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
I'm an ecologist,
0
1000
2000
Ben bir çevre bilimciyim,
00:18
mostly a coral reef ecologist.
1
3000
2000
çoğunlukla mercan resifleri alanında bir çevre bilimci.
00:20
I started out in Chesapeake Bay
2
5000
2000
Chesapeake Bay'de başladım
00:22
and went diving in the winter
3
7000
2000
ve kışın dalmaya gittim
00:24
and became a tropical ecologist overnight.
4
9000
3000
ve bir gecede tropik çevrebilimci oluverdim.
00:27
And it was really a lot of fun
5
12000
3000
Ve gerçekten çok eğlenceliydi,
00:30
for about 10 years.
6
15000
2000
yaklaşık 10 yıl kadar.
00:32
I mean, somebody pays you
7
17000
2000
Düşünün, birileri size
00:34
to go around and travel
8
19000
2000
gidip gezegeni gezesiniz
00:36
and look at some of the most
9
21000
2000
en güzel yerlerini
00:38
beautiful places on the planet.
10
23000
2000
göresiniz diye para ödüyor.
00:40
And that was what I did.
11
25000
3000
Bende böyle yaptım.
00:43
And I ended up in Jamaica,
12
28000
2000
Ve sonunda kendimi "West Indies" de (Batı Hint Adaları),
00:45
in the West Indies,
13
30000
2000
Jamaica'da buldum.
00:47
where the coral reefs were really
14
32000
2000
Buradaki mercan resifleri
00:49
among the most extraordinary, structurally,
15
34000
2000
yapısal bakımdan, hayatımda karşılaştığım
00:51
that I ever saw in my life.
16
36000
3000
en sıra dışı resiflerdi.
00:54
And this picture here,
17
39000
2000
Ve buradaki resim
00:56
it's really interesting, it shows two things:
18
41000
2000
oldukça ilginç, bize iki şey gösteriyor.
00:58
First of all, it's in black and white
19
43000
2000
Öncelikle, resim siyah beyaz
01:00
because the water was so clear
20
45000
2000
çünkü su o kadar berraktı
01:02
and you could see so far,
21
47000
2000
ve o kadar uzağı görebiliyordunuz
01:04
and film was so slow
22
49000
2000
ve film de o kadar yavaştı ki
01:06
in the 1960s and early 70s,
23
51000
2000
1960'lar da ve 1970'lerin başında
01:08
you took pictures in black and white.
24
53000
2000
fotoğrafları siyah beyaz çekerdik.
01:10
The other thing it shows you
25
55000
2000
Fotoğrafın bize gösterdiği
01:12
is that, although there's this beautiful
26
57000
2000
diğer şey ise, buradaki bu güzel
01:14
forest of coral,
27
59000
2000
mercan ormanı olmasına rağmen
01:16
there are no fish in that picture.
28
61000
3000
resimde hiç balık yok.
01:19
Those reefs at Discovery Bay, Jamaica
29
64000
3000
Jamaica, Discovery Bay'deki bu resifler
01:22
were the most studied coral reefs
30
67000
2000
20 yıldır dünyanın
01:24
in the world for 20 years.
31
69000
2000
en çok araştırılan resifleridir.
01:26
We were the best and the brightest.
32
71000
2000
En iyileri ve en parlakları bizdik.
01:28
People came to study our reefs from Australia,
33
73000
3000
Resiflerimizi incelemek üzere Avustralya'dan gelirlerdi.
01:31
which is sort of funny
34
76000
2000
Aslında bir nebze komik,
01:33
because now we go to theirs.
35
78000
2000
çünkü artık biz onlarınkine gidiyoruz.
01:35
And the view of scientists
36
80000
3000
Ve bilim insanlarının
01:38
about how coral reefs work, how they ought to be,
37
83000
3000
resiflerin nasıl işlediğine nasıl olmaları gerektiğine
01:41
was based on these reefs
38
86000
2000
ait görüşleri bu hiç balık olmayan
01:43
without any fish.
39
88000
2000
resiflere dayanıyordu.
01:45
Then, in 1980,
40
90000
2000
Sonra, 1980 yılında,
01:47
there was a hurricane, Hurricane Allen.
41
92000
3000
Allen Kasırgası patlak verdi.
01:50
I put half the lab
42
95000
2000
Laboratuvarımın diğer yarısını
01:52
up in my house.
43
97000
2000
evime kurmuştum.
01:54
The wind blew very strong.
44
99000
2000
Rüzgar çok sertti.
01:56
The waves were 25
45
101000
3000
Dalgaların boyu 8 metreden
01:59
to 50 feet high.
46
104000
2000
15 metreye kadar çıkıyordu.
02:01
And the reefs disappeared, and new islands formed,
47
106000
3000
Ve resifler ortadan kayboldular ve yeni adalar oluştu.
02:04
and we thought, "Well, we're real smart.
48
109000
2000
Biz de şöyle düşündük, "Pekala, biz gerçekten zekiyiz.
02:06
We know that hurricanes
49
111000
2000
Kasırgaların geçmişte de devamlı
02:08
have always happened in the past."
50
113000
2000
olduklarını biliyoruz."
02:10
And we published a paper in Science,
51
115000
2000
Böylece Science dergisinde bir makale yayınladık.
02:12
the first time that anybody ever
52
117000
2000
Söz konusu makale
02:14
described the destruction
53
119000
2000
bir mercan resifinin büyük bir kasırga tarafından
02:16
on a coral reef by a major hurricane.
54
121000
3000
yok edilişinden bahseden ilk makaleydi.
02:19
And we predicted what would happen,
55
124000
2000
Ve neler olacağını tahmin ettik.
02:21
and we got it all wrong.
56
126000
2000
Ve hepsinde yanıldık.
02:23
And the reason was
57
128000
2000
Ve nedeni
02:25
because of overfishing,
58
130000
3000
aşırı avlanmaydı,
02:28
and the fact that a last common grazer,
59
133000
3000
ve yaygın otlayıcılardan sonuncusunun
02:31
a sea urchin, died.
60
136000
3000
bir deniz kestanesinin ölmesi gerçeğiydi.
02:34
And within a few months
61
139000
2000
Ve o deniz kestanesinin ölümünden
02:36
after that sea urchin dying, the seaweed started to grow.
62
141000
3000
bir kaç ay sonra deniz yosunları büyümeye başladı.
02:39
And that is the same reef;
63
144000
2000
Ve bu da aynı resif.
02:41
that's the same reef 15 years ago;
64
146000
2000
Aynı resifin on beş yıl önceki hali.
02:43
that's the same reef today.
65
148000
3000
Bu da o resifin bugünkü hali.
02:46
The coral reefs of the north coast of Jamaica
66
151000
3000
Jamaica'nın kuzey sahillerindeki mercan resifleri
02:49
have a few percent live coral cover
67
154000
3000
az miktarda canlı mercan örtüsü
02:52
and a lot of seaweed and slime.
68
157000
2000
ve bol miktarda yosun ve balçık barındırır.
02:54
And that's more or less the story
69
159000
2000
Ve Karayipler'in mercan resiflerinin,
02:56
of the coral reefs of the Caribbean,
70
161000
2000
trajik ve giderek artan bir şekilde
02:58
and increasingly, tragically,
71
163000
3000
dünyadaki mercan resiflerinin de
03:01
the coral reefs worldwide.
72
166000
2000
hikayesi aşağı yukarı bu.
03:03
Now, that's my little, depressing story.
73
168000
3000
Şimdi bu benim küçük iç karartıcı hikayem.
03:06
All of us in our 60s and 70s
74
171000
3000
60'larında ve 70'lerin deki hepmizin
03:09
have comparable depressing stories.
75
174000
3000
buna benzer iç karartıcı hikayeleri var.
03:12
There are tens of thousands
76
177000
2000
Etrafınıza baktığınızda bu hikayelerden
03:14
of those stories out there,
77
179000
2000
on binlercesi var.
03:16
and it's really hard to conjure up
78
181000
2000
Ve bir refah hissi yaratmak
03:18
much of a sense of well-being,
79
183000
2000
gerçekten çok zor
03:20
because it just keeps getting worse.
80
185000
2000
çünkü herşey çok daha kötüye gidiyor.
03:22
And the reason it keeps getting worse
81
187000
2000
Ve işlerin devamlı daha kötüye gitmesinin nedeni
03:24
is that after a natural catastrophe,
82
189000
3000
doğal bir felaketten sonra,
03:27
like a hurricane,
83
192000
3000
örneğin bir kasırgadan sonra,
03:31
it used to be that there was
84
196000
2000
eskiden öyle ya da böyle
03:33
some kind of successional sequence of recovery,
85
198000
3000
bir iyileşme yaşanırdı,
03:36
but what's going on now is that
86
201000
3000
fakat şimdilerde olan şey ise
03:39
overfishing and pollution and climate change
87
204000
3000
aşırı avlanma, kirlilik ve iklim değişikliğinin
03:42
are all interacting
88
207000
2000
hepsinin bunu engelleyici
03:44
in a way that prevents that.
89
209000
2000
bir etki yaratması.
03:46
And so I'm going to sort of go through
90
211000
2000
Ve dolayısı ile bir şekilde
03:48
and talk about those three
91
213000
2000
bu üç çeşit şeyden
03:50
kinds of things.
92
215000
2000
bahsedeceğim.
03:52
We hear a lot about
93
217000
2000
Çökmek üzere olan morina balığı stokları
03:54
the collapse of cod.
94
219000
2000
hakkında bir sürü şey duyuyoruz.
03:56
It's difficult to imagine that
95
221000
2000
Morina stoklarının kontrolünü ele geçirmek için
03:58
two, or some historians would say three world wars
96
223000
4000
sömürgecilik çağında, morina stoklarının kontrolü için
04:02
were fought during the colonial era
97
227000
2000
iki veya bazı tarihçilerin dediği gibi üç
04:04
for the control of cod.
98
229000
2000
dünya savaşı olduğuna inanmak gerçekten zor.
04:06
Cod fed most of the people of Western Europe.
99
231000
3000
Morina, Batı Avrupa'nın insanlarının çoğunu besledi.
04:09
It fed the slaves
100
234000
2000
Antilles'e getirilen köleleri
04:11
brought to the Antilles,
101
236000
3000
besledi.
04:14
the song "Jamaica Farewell" --
102
239000
2000
"Aki, pirinç, tuzlu su balığı güzeldir"
04:16
"Ackee rice salt fish are nice" --
103
241000
2000
diyen "Jamaica Farewell" şarkısı,
04:18
is an emblem of the importance
104
243000
3000
Kuzeydoğu Kanada'dan gelen
04:21
of salt cod from northeastern Canada.
105
246000
3000
tuzlu su morinalarına verilen önemin nişanesidir.
04:24
It all collapsed in the 80s and the 90s:
106
249000
3000
Hepsi 80'ler ve 90'lar da çöktü.
04:27
35,000 people lost their jobs.
107
252000
3000
35.000 kişi işini kaybetti.
04:30
And that was the beginning
108
255000
2000
Ve bu seri bir tükenişin
04:32
of a kind of serial depletion
109
257000
2000
sadece başlangıcıydı.
04:34
from bigger and tastier species
110
259000
2000
Daha iri ve lezzetli türlerden
04:36
to smaller and not-so-tasty species,
111
261000
3000
daha ufak ve daha az lezzetli türlere,
04:39
from species that were near to home
112
264000
2000
evin yakınındaki türlerden
04:41
to species that were all around the world,
113
266000
3000
dünyanın her tarafındaki türlere
04:44
and what have you.
114
269000
2000
kadar.
04:46
It's a little hard to understand that,
115
271000
2000
Bu durumu anlaması biraz güç olabilir çünkü
04:48
because you can go to a Costco in the United States
116
273000
3000
Birleşik Devletler'de Costco'ya gidip
04:51
and buy cheap fish.
117
276000
2000
ucuz balık alabilirsiniz.
04:53
You ought to read the label to find out where it came from,
118
278000
2000
Balığın nereden geldiğini anlamak için etiketine bakmalısınız,
04:55
but it's still cheap,
119
280000
2000
ama sonuçta ucuzdur,
04:57
and everybody thinks it's okay.
120
282000
2000
ve herkes bunun uygun olduğunu düşünüyor.
04:59
It's hard to communicate this,
121
284000
2000
Ve bu açıklaması zor bir meseledir.
05:01
and one way that I think is really interesting
122
286000
3000
Bu nedenle, bunun bir yolu oldukça ilginç olduğunu düşündüğüm
05:04
is to talk about sport fish,
123
289000
3000
spor amaçlı balıkçılıktan bahsetmek.
05:07
because people like to go out and catch fish.
124
292000
3000
Çünkü insanlar gidip balık yakalamaktan hoşlanırlar.
05:10
It's one of those things.
125
295000
2000
Bu, öyle bir şey.
05:12
This picture here shows the trophy fish,
126
297000
3000
Bu resim ganimet balıkları gösteriyor,
05:15
the biggest fish caught
127
300000
2000
bolca para ödeyen
05:17
by people who pay a lot of money
128
302000
2000
bir tekneye binen
05:19
to get on a boat,
129
304000
2000
Florida, Key West açıklarında bir yere giden
05:21
go to a place off of Key West in Florida,
130
306000
3000
bir sürü bira içen,
05:24
drink a lot of beer,
131
309000
2000
suya bir sürü olta atan
05:26
throw a lot of hooks and lines into the water,
132
311000
2000
en büyük ve en iyi balıkla geri dönen
05:28
come back with the biggest and the best fish,
133
313000
3000
insanlar tarafından yakalanmış en büyük balık.
05:31
and the champion trophy fish
134
316000
2000
Ve şampiyon balık
05:33
are put on this board, where people take a picture,
135
318000
3000
bu panoya asılıyor, insanlar resim çekiyorlar.
05:36
and this guy is obviously
136
321000
2000
ve açıkça görülüyor ki bu adam
05:38
really excited about that fish.
137
323000
3000
bu balık için gerçekten heyecanlanmış
05:41
Well, that's what it's like now,
138
326000
2000
Şimdiki durum böyle.
05:43
but this is what it was like in the 1950s
139
328000
2000
Ama 1950'ler de böyleydi;
05:45
from the same boat in the same place
140
330000
3000
aynı yerdeki aynı tekneden
05:48
on the same board on the same dock.
141
333000
3000
aynı rıhtımdaki aynı panodan.
05:51
The trophy fish
142
336000
2000
Ve avlanan balıklar
05:53
were so big
143
338000
2000
o kadar iriydiler ki
05:55
that you couldn't put any of those small fish up on it.
144
340000
3000
biraz önceki küçük panoya sığmaları mümkün değildi.
05:58
And the average size trophy fish
145
343000
2000
Ve bir balık (dev orfoz)
06:00
weighed 250 to 300 pounds, goliath grouper,
146
345000
3000
ortalama 115 ila 130 kg. ağırlığındaydı.
06:03
and if you wanted to go out and kill something,
147
348000
2000
Ve gidip bir şeyler öldürmek istediğinizde
06:05
you could pretty much count on
148
350000
2000
bu balıklardan bir tane
06:07
being able to catch one of those fish.
149
352000
2000
yakalayabileceğinize emin olabilirdiniz.
06:09
And they tasted really good.
150
354000
2000
Üstelik çok da lezzetliydiler.
06:11
And people paid less in 1950 dollars
151
356000
3000
Daha insanlar 1950'de
06:14
to catch that
152
359000
2000
bunları yakalamak
06:16
than what people pay now
153
361000
2000
için şimdi insanların bu küçük balıkları
06:18
to catch those little, tiny fish.
154
363000
3000
yakalamak için verdiklerinden az para veriyorlardı.
06:21
And that's everywhere.
155
366000
2000
Ve yerde aynı.
06:23
It's not just the fish, though,
156
368000
2000
Ama yok olan
06:25
that are disappearing.
157
370000
2000
sadece balıklar değil.
06:27
Industrial fishing uses big stuff,
158
372000
3000
Balıkçılık endüstrisi kocaman şeyler
06:30
big machinery.
159
375000
2000
devasa makineler kullanıyor.
06:32
We use nets that are 20 miles long.
160
377000
2000
Uzunluğu 30 kilometreyi bulan ağlar kullanıyoruz.
06:34
We use longlines
161
379000
2000
Bir ya da iki milyon kancası
06:36
that have one million or two million hooks.
162
381000
3000
olan misinalar kullanıyoruz.
06:39
And we trawl,
163
384000
2000
Ve trol avcılığı yapıyoruz
06:41
which means to take something
164
386000
2000
yani,
06:43
the size of a tractor trailer truck
165
388000
2000
bir traktör tekerleği büyüklüğünde
06:45
that weighs thousands and thousands of pounds,
166
390000
3000
ve binlerce kilo ağırlığında
06:48
put it on a big chain,
167
393000
2000
kalın bir zincire takılmış
06:50
and drag it across the sea floor
168
395000
2000
bir ağı okyanus tabanında sürükleyerek
06:52
to stir up the bottom and catch the fish.
169
397000
3000
dibi karştırıp balık yakalıyoruz.
06:55
Think of it as
170
400000
3000
Şöyle düşünün
06:58
being kind of the bulldozing of a city
171
403000
2000
bir şehri buldozerlemek gibi
07:00
or of a forest,
172
405000
2000
veya bir ormanı
07:02
because it clears it away.
173
407000
2000
çünkü herşeyi silip süpürüyor.
07:04
And the habitat destruction
174
409000
2000
Ve yaşam alanlarının yok oluşu
07:06
is unbelievable.
175
411000
2000
inanılmaz.
07:08
This is a photograph,
176
413000
2000
Bu fotoğrafta
07:10
a typical photograph,
177
415000
2000
tipik bir fotoğraf,
07:12
of what the continental shelves
178
417000
2000
dünyanın kıta sahanlıklarından
07:14
of the world look like.
179
419000
2000
geriye kalanları görüyorsunuz.
07:16
You can see the rows in the bottom,
180
421000
3000
Dipteki sıraları görebilirsiniz
07:19
the way you can see the rows
181
424000
2000
tıpkı mısır ekilmek üzere
07:21
in a field that has just been plowed
182
426000
2000
yeni sürülmüş bir tarladaki
07:23
to plant corn.
183
428000
2000
uzun hendekler gibi.
07:25
What that was, was a forest of sponges and coral,
184
430000
3000
Burası eskiden, balıkların üremesi bakımından
07:28
which is a critical habitat
185
433000
2000
kritik öneme sahip
07:30
for the development of fish.
186
435000
2000
bir mercan ve sünger ormanıydı.
07:32
What it is now is mud,
187
437000
2000
Şimdiyse çamur.
07:35
and the area of the ocean floor
188
440000
3000
Ve bugün,
07:38
that has been transformed from forest
189
443000
3000
ormandan çamura,
07:41
to level mud, to parking lot,
190
446000
2000
park yerine dönüşen okyanus tabanı alanı
07:43
is equivalent to the entire area
191
448000
3000
insanlık tarihi boyunca
07:46
of all the forests
192
451000
2000
tüm dünyada
07:48
that have ever been cut down
193
453000
2000
kesilmiş tüm ormanların
07:50
on all of the earth
194
455000
2000
kapladığı alana
07:52
in the history of humanity.
195
457000
2000
eşit.
07:54
We've managed to do that
196
459000
2000
Bunu yapmayı sadece
07:56
in the last 100 to 150 years.
197
461000
3000
son 100 - 150 yılda becerdik.
08:00
We tend to think of oil spills
198
465000
2000
Petrol sızıntıları
08:02
and mercury
199
467000
2000
ve civa hakkında düşünmeye yatkınız.
08:04
and we hear a lot about plastic these days.
200
469000
2000
Ve plastik hakkında bu günlerde bir çok şey duyuyoruz.
08:06
And all of that stuff is really disgusting,
201
471000
2000
Ve bütün bu şeyler gerçekten iğrenç
08:08
but what's really insidious
202
473000
2000
ama asıl sinsi şey
08:10
is the biological pollution that happens
203
475000
3000
bütün bir ekosistem üzerinde
08:13
because of the magnitude of the shifts
204
478000
3000
neden olduğu
08:16
that it causes
205
481000
2000
değişikliklerden ötürü
08:18
to entire ecosystems.
206
483000
2000
biyolojik kirliliktir.
08:20
And I'm going to just talk very briefly
207
485000
2000
Şimdi size kısaca
08:22
about two kinds of biological pollution:
208
487000
3000
iki tür biyolojik kirlilikten bahsedeceğim.
08:25
one is introduced species
209
490000
2000
Birincisi yeni türlerin eko sisteme sokulmasından
08:27
and the other is what comes from nutrients.
210
492000
3000
ikincisi ise gıdalardan kaynaklanan biyolojik kirlilik.
08:30
So this is the infamous
211
495000
2000
İşte burada ünlü
08:32
Caulerpa taxifolia,
212
497000
2000
caulerpa taxifolia,
08:34
the so-called killer algae.
213
499000
3000
namı diğer katil yosun.
08:37
A book was written about it.
214
502000
2000
Bunun hakkında bir kitap da yazılmıştı.
08:39
It's a bit of an embarrassment.
215
504000
2000
Biraz utanç verici.
08:41
It was accidentally released
216
506000
2000
Monako'daki bir akvaryumdan
08:43
from the aquarium in Monaco,
217
508000
2000
yanlışlıkla salıverildiler.
08:45
it was bred to be cold tolerant
218
510000
3000
Soğuğa karşı dayanıklı olması için yetiştirildi,
08:48
to have in peoples aquaria.
219
513000
2000
insanların akvaryumunda bulunsun diye.
08:50
It's very pretty,
220
515000
2000
Oldukça hoş
08:52
and it has rapidly started
221
517000
2000
ve hızla yayılmaya başladı,
08:54
to overgrow
222
519000
2000
bio çeşitliliği
08:56
the once very rich
223
521000
2000
bir zamanlar çok zengin olan
08:58
biodiversity of the
224
523000
2000
Kuzeybatı Akdeniz'de
09:00
northwestern Mediterranean.
225
525000
2000
aşırı büyümeye başladı.
09:02
I don't know how many of you remember the movie
226
527000
2000
"The Little Shop of Horros" adlı filmi
09:04
"The Little Shop of Horrors,"
227
529000
2000
kaçınız hatırlar, bilmiyorum
09:06
but this is the plant of "The Little Shop of Horrors."
228
531000
3000
ama bu şey tam da o filmdeki canavar bitkidir.
09:09
But, instead of devouring the people in the shop,
229
534000
3000
Fakat dükkandaki insanları yemek yerine
09:12
what it's doing is overgrowing
230
537000
2000
yaptığı tek şey büyümek
09:14
and smothering
231
539000
2000
ve neredeyse
09:16
virtually all of the bottom-dwelling life
232
541000
3000
bütün kuzeybatı Akdeniz'in
09:19
of the entire northwestern
233
544000
3000
tabanda yaşayan canlılarını
09:22
Mediterranean Sea.
234
547000
2000
boğmaktır.
09:24
We don't know anything that eats it,
235
549000
2000
Bunu yiyen hiç bir şey bilmiyoruz.
09:26
we're trying to do all sorts of genetics
236
551000
2000
Bir şey yapılabileceğini bulmak için
09:28
and figure out something that could be done,
237
553000
3000
her türlü genetik şeyler yapıyoruz
09:31
but, as it stands, it's the monster from hell,
238
556000
3000
ama şu anda bu kimsenin ne yapacağını bilmediği
09:34
about which nobody knows what to do.
239
559000
3000
cehennemden gelen bir canavar.
09:37
Now another form of pollution
240
562000
3000
Şimdi diğer bir kirlilik türü
09:40
that's biological pollution
241
565000
2000
bu biyolojik kirlilik
09:42
is what happens from excess nutrients.
242
567000
2000
aşırı besinlerden kaynaklanır.
09:44
The green revolution,
243
569000
2000
Yeşil devrim,
09:46
all of this artificial nitrogen fertilizer, we use too much of it.
244
571000
3000
tüm bu yapay nitrojen gübreler, çok fazlasını kullandık.
09:49
It's subsidized, which is one of the reasons we used too much of it.
245
574000
3000
Teşvik edildiler, bu çok fazla kullanmamızın nedenlerinden biri.
09:52
It runs down the rivers,
246
577000
2000
Nehirlere akıyor
09:54
and it feeds the plankton,
247
579000
2000
ve planktonları besliyor.
09:56
the little microscopic plant cells
248
581000
2000
kıyısal sulardaki mikroskopik
09:58
in the coastal water.
249
583000
2000
bitki hücreleri.
10:00
But since we ate all the oysters
250
585000
2000
Ama tüm istiridyeleri yediğimiz için
10:02
and we ate all the fish that would eat the plankton,
251
587000
2000
ve plankton ile beslenen tüm balıkları yediğimiz için
10:04
there's nothing to eat the plankton
252
589000
2000
planktonu yiyen hiç bir şey yok.
10:06
and there's more and more of it,
253
591000
2000
Ve daha fazlası çok daha fazlası var.
10:08
so it dies of old age,
254
593000
2000
Bu yüzden yaşlılıktan ölüyorlar
10:10
which is unheard of for plankton.
255
595000
2000
Bu plankton için duyulmamış bir durum.
10:12
And when it dies, it falls to the bottom
256
597000
2000
Ve öldüğü zaman dibe çöküyor
10:14
and then it rots,
257
599000
2000
sonrada çürüyor.
10:16
which means that bacteria break it down.
258
601000
2000
Bu bakterilerin onu parçaladığı anlamına geliyor.
10:18
And in the process
259
603000
2000
Bu işlem sırasında
10:20
they use up all the oxygen,
260
605000
2000
bütün oksijeni kullanıyorlar.
10:22
and in using up all the oxygen
261
607000
2000
Ve bütün bu oksijenin kullanılmış olması
10:24
they make the environment utterly lethal
262
609000
2000
bu çevreyi oradan yüzüp uzaklaşamayan
10:26
for anything that can't swim away.
263
611000
2000
her şey için ölümcül hale getiriyor.
10:28
So, what we end up with
264
613000
2000
Ve elimizde kalan şey
10:30
is a microbial zoo
265
615000
2000
bakteriler ve denizanaları tarafından
10:32
dominated by bacteria
266
617000
2000
hükmedilen mikrobik bir
10:34
and jellyfish, as you see
267
619000
2000
hayvanat bahçesi.
10:36
on the left in front of you.
268
621000
2000
Burada sol taraftaki gibi.
10:38
And the only fishery left --
269
623000
2000
Ve kalan tek balık çitliği
10:40
and it is a commercial fishery --
270
625000
2000
ve ticari balık çiftliği,
10:42
is the jellyfish fishery
271
627000
2000
daha önce karideslerin olduğu yerde
10:44
you see on the right, where there used to be prawns.
272
629000
2000
bir denizanası çifliği.
10:46
Even in Newfoundland
273
631000
2000
Hatta Newfoundland'da bile
10:48
where we used to catch cod,
274
633000
2000
bir zamanlar morina yakaladığımız yerde
10:50
we now have a jellyfish fishery.
275
635000
3000
bile bir denizanası çiftliği var.
10:53
And another version of this sort of thing
276
638000
2000
Ve bu şeylerin başka bir türü de
10:55
is what is often called red tides
277
640000
2000
kırmızı dalga adını verdiğimiz
10:57
or toxic blooms.
278
642000
2000
zehirli patlamalar.
10:59
That picture on the left is just staggering to me.
279
644000
3000
Bu resim benim için şok edici.
11:02
I have talked about it a million times,
280
647000
2000
Hakkında milyonlarca kez konuştum
11:04
but it's unbelievable.
281
649000
2000
ama inanılmaz.
11:06
In the upper right of that picture on the left
282
651000
2000
Soldaki bu resmin sağ üst köşesinde
11:08
is almost the Mississippi Delta,
283
653000
2000
neredeyse Missisipi Deltası
11:10
and the lower left of that picture
284
655000
2000
ve sol altında da
11:12
is the Texas-Mexico border.
285
657000
2000
Teksas, Meksika sınırı var.
11:14
You're looking at the entire
286
659000
2000
Meksika körfezinin
11:16
northwestern Gulf of Mexico;
287
661000
2000
bütün kuzeybatısına bakmaktasınız.
11:18
you're looking at one toxic
288
663000
2000
Baktığınız şey balıkları
11:20
dinoflagellate bloom that can kill fish,
289
665000
2000
öldürebilen zehirli bir dinoflagellat patlaması.
11:22
made by that beautiful little creature
290
667000
2000
Sağda görünen bu küçük güzel canlı
11:24
on the lower right.
291
669000
2000
tarafından meydana geliyor.
11:26
And in the upper right you see this
292
671000
2000
Ve sağ üst köşede
11:28
black sort of cloud
293
673000
2000
bir tür siyah dumanın
11:30
moving ashore.
294
675000
2000
sahile doğru ilerlediğini görüyorsunuz.
11:32
That's the same species.
295
677000
2000
Bu aynı tür.
11:34
And as it comes to shore and the wind blows,
296
679000
3000
Sahile yaklaştıkça ve rüzgar estikçe
11:37
and little droplets of the water get into the air,
297
682000
3000
küçük su damlaları havalanıyor ve
11:40
the emergency rooms of all the hospitals fill up
298
685000
3000
Hastanelerin acilleri akut solunum problemleri
11:43
with people with acute respiratory distress.
299
688000
2000
olan insanlarla doluyor.
11:45
And that's retirement homes
300
690000
2000
Ve bunlar Florida'nın batısındaki
11:47
on the west coast of Florida.
301
692000
2000
huzurevleri.
11:49
A friend and I did this thing in Hollywood
302
694000
2000
Bir arkadaşımla beraber bu şeyi Hollywood'da yaptık
11:51
we called Hollywood ocean night,
303
696000
2000
ve adına da Hollywood okyanus gecesi dedik.
11:53
and I was trying to figure out how to
304
698000
2000
Ve aktörlere durumu nasıl
11:55
explain to actors what's going on.
305
700000
2000
açıklayacağımı düşünüyordum.
11:57
And I said,
306
702000
2000
Ve dedim ki
11:59
"So, imagine you're in a movie called 'Escape from Malibu'
307
704000
3000
" 'Malibu'dan Kaçış' adında bir filmde olduğunuzu düşüsün
12:02
because all the beautiful people have moved
308
707000
2000
çünkü tüm güzel insanlar
12:04
to North Dakota, where it's clean and safe.
309
709000
2000
temiz ve güvenli Kuzey Dakota'da taşındılar.
12:06
And the only people who are left there
310
711000
2000
Ve burada kalan insanlar
12:08
are the people who can't afford
311
713000
3000
sahilden uzaklaşmaya
12:11
to move away from the coast,
312
716000
2000
gücü yetmeyen insanlar
12:13
because the coast, instead of being paradise,
313
718000
3000
çünkü sahil cennet bir olmak yerine
12:16
is harmful to your health."
314
721000
2000
sağlığa zararlı."
12:18
And then this is amazing.
315
723000
2000
Bu ise daha da hayret verici.
12:20
It was when I was on holiday last early autumn in France.
316
725000
3000
Geçen sonbahar Fransa'da tatilde olduğum zamandı.
12:23
This is from the coast of Brittany,
317
728000
2000
Bu, şu yeşil yosunsu balçıkla
12:25
which is being enveloped
318
730000
2000
kaplanmakta olan
12:27
in this green, algal slime.
319
732000
3000
Brittany kıyısından.
12:30
The reason that it attracted so much attention,
320
735000
3000
Bu kadar dikkat çekmesinin sebebi,
12:33
besides the fact that it's disgusting,
321
738000
3000
iğrenç olması dışında,
12:36
is that sea birds flying over it
322
741000
2000
üzerinde uçan deniz kuşları
12:38
are asphyxiated by the smell and die,
323
743000
3000
kokudan dolayı boğulup öldüler
12:41
and a farmer died of it,
324
746000
2000
ve bir çiftçi bundan öldü.
12:43
and you can imagine the scandal that happened.
325
748000
2000
Ortaya çıkan skandalı tahmin edebilirsiniz.
12:45
And so there's this war
326
750000
2000
Dahası, çiftçiler
12:47
between the farmers
327
752000
2000
ve balıkçılar arasındaki
12:49
and the fishermen about it all,
328
754000
2000
bir savaş da var.
12:51
and the net result is that
329
756000
2000
Ve net sonuç
12:53
the beaches of Brittany have to be bulldozed of this stuff
330
758000
3000
Brittany'nin sahilleri düzenli olarak
12:56
on a regular basis.
331
761000
2000
buldozerle bu şeyden temizlenmeli.
12:58
And then, of course, there's climate change,
332
763000
2000
Ve tabii bir de iklim değişikliği var
13:00
and we all know about climate change.
333
765000
2000
ve hepimiz iklim değişikliğini biliyoruz.
13:02
I guess the iconic figure of it
334
767000
2000
Ve sanırım bunun simgeleşmiş hali
13:04
is the melting of the ice
335
769000
2000
kutup denizindeki
13:06
in the Arctic Sea.
336
771000
2000
buzun erimesi.
13:08
Think about the thousands and thousands of people who died
337
773000
3000
Kuzeybatı Geçidi'ni bulmaya çalışırken ölen binlerce
13:11
trying to find the Northwest Passage.
338
776000
3000
ve binlerce insanı düşünün.
13:14
Well, the Northwest Passage is already there.
339
779000
2000
Şey, Kuzeybatı hala orada.
13:16
I think it's sort of funny;
340
781000
2000
Düşünüyorum biraz komik
13:18
it's on the Siberian coast,
341
783000
2000
orada, Siberya sahilinde.
13:20
maybe the Russians will charge tolls.
342
785000
3000
Belki de Ruslar geçiş için para alacaklar.
13:23
The governments of the world
343
788000
2000
Dünyanın hükümetleri bu konuyu
13:25
are taking this really seriously.
344
790000
2000
çok ciddiye alıyorlar.
13:27
The military of the Arctic nations
345
792000
3000
Kutup devletlerinin askeriyeleri
13:30
is taking it really seriously.
346
795000
3000
çok ciddiye alıyorlar.
13:33
For all the denial of climate change
347
798000
2000
Ve hükümet liderlerinin iklim değişikliğini
13:35
by government leaders,
348
800000
2000
bütün inkarlarına rağmen
13:37
the CIA
349
802000
2000
C.I.A. (Merkezi İstihbarat Ajansı)
13:39
and the navies of Norway
350
804000
2000
Norveç donanması
13:41
and the U.S. and Canada, whatever
351
806000
3000
ve Birleşik Devletler ve Kanada, her neyse
13:44
are busily thinking about
352
809000
2000
bu kaçınılmazlık karşısında
13:46
how they will secure their territory
353
811000
3000
bölgelerini nasıl güvence altına
13:49
in this inevitability
354
814000
3000
alacaklarını düşünmekle
13:52
from their point of view.
355
817000
2000
meşguller.
13:54
And, of course, Arctic communities are toast.
356
819000
2000
Ve, doğal olarak, kutup toplulukları hikaye.
13:56
The other kinds of effects of climate change --
357
821000
2000
İklim değişikliğinin diğer etkileri --
13:58
this is coral bleaching. It's a beautiful picture, right?
358
823000
2000
bu mercanların beyazlaması. Çok güzel bir resim, doğru.
14:00
All that white coral.
359
825000
2000
Tüm bu beyaz mercan.
14:02
Except it's supposed to be brown.
360
827000
3000
Bir şey hariç: kahverengi olması gerekiyordu.
14:05
What happens is that
361
830000
2000
Olan şeyse şu:
14:07
the corals are a symbiosis,
362
832000
2000
mercanlar bir ortak yaşamdırlar
14:09
and they have these little algal cells
363
834000
2000
ve içlerinde yaşayan
14:11
that live inside them.
364
836000
2000
şu küçük alg hücreleri vardır.
14:13
And the algae give the corals sugar,
365
838000
2000
Ve alglar mercana şeker verir,
14:15
and the corals give the algae
366
840000
2000
ve mercan da alga
14:17
nutrients and protection.
367
842000
2000
besin ve korunma sağlar.
14:19
But when it gets too hot,
368
844000
2000
Ama çok sıcak olduğu zaman
14:21
the algae can't make the sugar.
369
846000
2000
alg şeker yapamaz.
14:23
The corals say, "You cheated. You didn't pay your rent."
370
848000
2000
Mercan da. "Beni kandırdın. Kiranı ödemedin" der.
14:25
They kick them out, and then they die.
371
850000
3000
Onları ve dışarı atarlar, sonra da ölürler.
14:28
Not all of them die; some of them survive,
372
853000
2000
Hepsi ölmez. Bazıları yaşar.
14:30
some more are surviving,
373
855000
2000
Bazıları yaşamaya devam ediyor
14:32
but it's really bad news.
374
857000
2000
ama bu aslında gerçekten kötü haber.
14:34
To try and give you a sense of this,
375
859000
2000
Bunun nasıl bir şey olduğunu
14:36
imagine you go camping in July
376
861000
3000
Temmuz ayında kampa gittiğinizi düşününün
14:39
somewhere in Europe or in North America,
377
864000
3000
Avrupa'da veya Kuzey Amerika'da bir yere
14:42
and you wake up the next morning, and you look around you,
378
867000
2000
ve ertesi sabah uyanıp etrafınıza bakıyorsunuz
14:44
and you see that 80 percent of the trees,
379
869000
2000
ve ağaçların yüzde 80'inin
14:46
as far as you can see,
380
871000
2000
gözün görebildiği yere kadar
14:48
have dropped their leaves and are standing there naked.
381
873000
3000
yapraklarını düşürmüşler ve orada öyle çıplak olarak duruyorlar.
14:51
And you come home, and you discover
382
876000
2000
Ve eve gelip keşfediyorsunuz ki
14:53
that 80 percent of all the trees
383
878000
2000
Avrupa ve Kuzey Amerika'daki
14:55
in North America and in Europe
384
880000
2000
ağaçların %80'i
14:57
have dropped their leaves.
385
882000
2000
yapraklarını kaybetmişler.
14:59
And then you read in the paper a few weeks later,
386
884000
2000
Ve bir kaç hafta sonra gazete de okuyorsunuz.
15:01
"Oh, by the way, a quarter of those died."
387
886000
3000
Oh, bu arada bunların bir çeyreği de öldüler.
15:04
Well, that's what happened in the Indian Ocean
388
889000
3000
Hint Okyanusu'nda 1980 El Nino
15:07
during the 1998 El Nino,
389
892000
2000
sırasında olan şeydi buydu.
15:09
an area vastly greater
390
894000
2000
Avrupa ve Kuzey Amerika'dan
15:11
than the size of North America and Europe,
391
896000
2000
çok daha büyük bir alanda
15:13
when 80 percent of all the corals bleached
392
898000
3000
mercanların %80'i beyazladı ve
15:16
and a quarter of them died.
393
901000
3000
bunların dörtte biri öldü.
15:19
And then the really scary thing
394
904000
2000
Ve tüm bunların
15:21
about all of this --
395
906000
2000
gerçekte en korkunç yanı,
15:23
the overfishing, the pollution and the climate change --
396
908000
3000
aşırı avlanmai kirlilik ve iklim değişikliği,
15:26
is that each thing doesn't happen in a vacuum.
397
911000
3000
bunlardan hiç biri bir boşlukta olmuyor
15:29
But there are these, what we call, positive feedbacks,
398
914000
3000
ama bunlar var, positif geribildirim dediğimiz şeyler.
15:32
the synergies among them
399
917000
2000
Aralarında bir sinerji var
15:34
that make the whole vastly greater
400
919000
2000
ve bu bütünü parçaların toplamından
15:36
than the sum of the parts.
401
921000
2000
çok daha büyük yapıyor.
15:38
And the great scientific challenge
402
923000
3000
Ve benim gibi bu konu üzerine düşünen
15:41
for people like me in thinking about all this,
403
926000
3000
insanlar için en büyük meydan okuma
15:44
is do we know how
404
929000
2000
acaba bu çömlek kırılınca
15:46
to put Humpty Dumpty back together again?
405
931000
3000
onu tekrar nasıl bir araya getirceğimizi biliyor muyuz?
15:49
I mean, because we, at this point, we can protect it.
406
934000
3000
Çünkü, demek istediğim bu noktada onu koruyabiliriz.
15:52
But what does that mean?
407
937000
2000
Peki ama bu ne demek?
15:54
We really don't know.
408
939000
2000
Aslında bilmiyoruz.
15:57
So what are the oceans going to be like
409
942000
3000
Peki o zaman 20 yada 50 yıl sonra
16:00
in 20 or 50 years?
410
945000
3000
okyanuslar nasıl olacak?
16:03
Well, there won't be any fish
411
948000
2000
Şey, hiç balık olmayacak
16:05
except for minnows,
412
950000
2000
küçük yem balıkları hariç
16:07
and the water will be pretty dirty,
413
952000
3000
ve su baya kirli olacak
16:10
and all those kinds of things
414
955000
2000
ve tüm bu tür şeyler,
16:12
and full of mercury, etc., etc.
415
957000
3000
ve civa vs. vs. ile dolu olacak.
16:17
And dead zones will get bigger and bigger
416
962000
2000
Ve ölü alanlar büyümeye ve daha büyümeye devam edecek
16:19
and they'll start to merge,
417
964000
2000
ve birleşecekler.
16:21
and we can imagine something like
418
966000
2000
Ve küresel, okyanus kıyılarının
16:23
the dead-zonification
419
968000
2000
ölüleşmesi
16:25
of the global, coastal ocean.
420
970000
3000
gibi bir şey düşünebiliriz.
16:28
Then you sure won't want to eat fish that were raised in it,
421
973000
3000
Bundan sonra eminim ki burada yetişen balığı
16:31
because it would be a kind of
422
976000
2000
yemek istemeyeceksiniz çünkü
16:33
gastronomic Russian roulette.
423
978000
2000
bu gastronomik bir Rus ruleti olur.
16:35
Sometimes you have a toxic bloom;
424
980000
2000
Bazen toksik bir patlama olur
16:37
sometimes you don't.
425
982000
2000
bazen olmaz.
16:39
That doesn't sell.
426
984000
2000
Bu pek satmaz.
16:41
The really scary things though
427
986000
2000
Ama asıl korkutucu şey
16:43
are the physical, chemical,
428
988000
3000
okyanus ile ilgili fiziksel
16:46
oceanographic things that are happening.
429
991000
3000
ve kimyasal şeylerdir.
16:49
As the surface of the ocean gets warmer,
430
994000
3000
Okyanus'un yüzeyi ısındıkça
16:52
the water is lighter when it's warmer,
431
997000
2000
su ısınır ve hafifler
16:54
it becomes harder and harder
432
999000
2000
ve okyanusun dönmesi
16:56
to turn the ocean over.
433
1001000
2000
çok daha zor hale gelir.
16:58
We say it becomes
434
1003000
2000
Biz buna çok daha katmanlaşmış
17:00
more strongly stratified.
435
1005000
2000
deriz.
17:02
The consequence of that is that
436
1007000
2000
Bunun sonucunda ise
17:04
all those nutrients
437
1009000
2000
tüm o besinler,
17:06
that fuel the great anchoveta fisheries,
438
1011000
3000
muhteşem ançuez çiftliklerini,
17:09
of the sardines of California
439
1014000
2000
Kaliforniya'nın sardalyalarını,
17:11
or in Peru or whatever,
440
1016000
3000
ya da Peru'nun ya herneyse,
17:14
those slow down
441
1019000
2000
besleyen besinler yavaşlar
17:16
and those fisheries collapse.
442
1021000
2000
ve o balık çiftlikleri çöker.
17:18
And, at the same time,
443
1023000
2000
Ve aynı zamanda
17:20
water from the surface, which is rich in oxygen,
444
1025000
3000
yüzeydeki, oksijen bakımından zengin su
17:23
doesn't make it down
445
1028000
3000
aşağıya gidemez
17:27
and the ocean turns into a desert.
446
1032000
3000
ve okyanus bir çöle döner.
17:30
So the question is: How are we all
447
1035000
2000
Soru şu: Hepimiz buna
17:32
going to respond to this?
448
1037000
2000
nasıl cevap vereceğiz?
17:34
And we can do
449
1039000
2000
Ve bunu düzeltmek için
17:36
all sorts of things to fix it,
450
1041000
2000
her türlü şeyi yapabiliriz
17:38
but in the final analysis,
451
1043000
2000
ama eninde sonunda
17:40
the thing we really need to fix
452
1045000
2000
asıl düzeltmemiz gereken şey
17:42
is ourselves.
453
1047000
2000
kendimiziz.
17:44
It's not about the fish; it's not about the pollution;
454
1049000
3000
Bu balık hakkında değil, kirlilik hakkında değil
17:47
it's not about the climate change.
455
1052000
2000
iklim değişikliği hakkında da değil.
17:49
It's about us
456
1054000
2000
Bu bizimle ilgili,
17:51
and our greed and our need for growth
457
1056000
3000
bizimle ve açgözlülüğümüzle ve büyüme ihtiyacımızla
17:54
and our inability to imagine a world
458
1059000
3000
ve şu anda yaşadığımız
17:57
that is different from the selfish world
459
1062000
2000
bencil dünyanın dışında bir dünya
17:59
we live in today.
460
1064000
2000
düşünememe eksikliğimizle ilgili.
18:01
So the question is: Will we respond to this or not?
461
1066000
3000
Yani soru şu: Buna cevap verecek miyiz vermeyecek miyiz?
18:04
I would say that the future of life
462
1069000
2000
Hayatın geleceği
18:06
and the dignity of human beings
463
1071000
2000
ve insanlığın itibarı
18:08
depends on our doing that.
464
1073000
2000
bunu yapmamıza bağlı.
18:10
Thank you. (Applause)
465
1075000
2000
Teşekkür ederim.
ABOUT THE SPEAKER
Jeremy Jackson - Marine ecologistA leader in the study of the ecology and evolution of marine organisms, Jeremy Jackson is known for his deep understanding of geological time.
Why you should listen
Jeremy Jackson is the Ritter Professor of Oceanography and Director of the Center for Marine Biodiversity and Conservation at the Scripps Institution of Oceanography. Painting pictures of changing marine environments, particularly coral reefs and the Isthmus of Panama, Jackson's research captures the extreme environmental decline of the oceans that has accelerated in the past 200 years.
Jackson's current work focuses on the future of the world’s oceans, given overfishing, habitat destruction and ocean warming, which have fundamentally changed marine ecosystems and led to "the rise of slime." Although Jackson's work describes grim circumstances, even garnering him the nickname Dr. Doom, he believes that successful management and conservation strategies can renew the ocean’s health.
Jeremy Jackson | Speaker | TED.com