TED@Unilever
Lord Nicholas Stern: The state of the climate — and what we might do about it
Lord Nicholas Stern: Tình trạng khí hậu hiện nay - và chúng ta có thể làm gì
Filmed:
Readability: 4.1
849,516 views
Làm cách nào để chúng ta bắt đầu giải quyết vấn đề âm ỉ toàn cầu về biến đổi khí hậu - một vấn đề quá lớn cần giải quyết cho bất cứ quốc gia nào? Nhà kinh tế Nicholas Stern trình bày 1 kế hoạch, đã được trình bày tại Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của LHQ năm 2014, chỉ ra cách các quốc gia trên thế giới cần hợp tác với nhau để giải quyết vấn đề khí hậu. Đây là tầm nhìn rộng trong hợp tác, với khoản tiền vượt xa tầm ngăn ngừa thảm họa. Ông hỏi: Làm cách nào chúng ta có thể sử dụng sự khủng hoảng này để thúc đẩy cuộc sống tốt đẹp hơn cho tất cả mọi người?
Nicholas Stern - Climate economist
Lord Nicholas Stern studies the economics of climate change. He is a co-author of the position paper presented to the UN's 2014 Climate Summit, called "The New Climate Economy." Full bio
Lord Nicholas Stern studies the economics of climate change. He is a co-author of the position paper presented to the UN's 2014 Climate Summit, called "The New Climate Economy." Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
We are at a remarkable moment in time.
0
273
4025
Chúng ta đang ở ngay một thời điểm đáng nhớ.
00:16
We face over the next two decades
1
4298
2936
Chúng ta đối diện với
2 sự biến đổi quan trọng
2 sự biến đổi quan trọng
00:19
two fundamental transformations
2
7234
2066
trong 2 thập kỉ tới
00:21
that will determine whether the next 100 years
3
9300
3042
mà sẽ quyết định
trong 100 năm tới
trong 100 năm tới
00:24
is the best of centuries or the worst of centuries.
4
12342
4185
là thế kỉ tốt nhất hay tệ nhất.
00:28
Let me illustrate with an example.
5
16527
2722
Để tôi minh họa bằng 1 ví dụ.
00:31
I first visited Beijing 25 years ago
6
19249
3274
Lần đầu tôi đến Bắc Kinh
là 25 năm trước
là 25 năm trước
00:34
to teach at the People's University of China.
7
22523
3026
để giảng dạy tại ĐH Quốc dân Trung Hoa.
00:37
China was getting serious about market economics
8
25549
2936
Trung Quốc đã đang rất nghiêm túc
về kinh tế thị trường
về kinh tế thị trường
00:40
and about university education,
9
28485
2339
và về giáo dục đại học,
00:42
so they decided to call in the foreign experts.
10
30824
4491
vì vậy họ quyết đinh
mời chuyên gia nước ngoài.
mời chuyên gia nước ngoài.
00:47
Like most other people,
11
35315
1605
Như hầu hết những người khác,
00:48
I moved around Beijing by bicycle.
12
36920
2816
tôi đi lại quanh Bắc Kinh
bằng xe đạp.
bằng xe đạp.
00:51
Apart from dodging the occasional vehicle,
13
39736
2194
Ngoài việc đôi khi phải né
xe cộ,
xe cộ,
00:53
it was a safe and easy way to get around.
14
41930
3307
đó là cách dễ dàng
và an toàn để đi lại.
và an toàn để đi lại.
00:57
Cycling in Beijing now
15
45237
1364
Bây giờ đi xe đạp
ở Bắc Kinh
ở Bắc Kinh
00:58
is a completely different prospect.
16
46601
2821
hoàn toàn là một viễn cảnh khác.
01:01
The roads are jammed by cars and trucks.
17
49422
3143
Đường xá toàn bị kẹt xe tải, xe hơi.
01:04
The air is dangerously polluted
18
52565
1799
Không khí ô nhiễm
nghiêm trọng
nghiêm trọng
01:06
from the burning of coal and diesel.
19
54364
3612
từ việc đốt than và dầu diesel.
01:09
When I was there last in the spring,
20
57976
2138
Mùa xuân năm nay khi tôi ở đó,
01:12
there was an advisory for people of my age —
21
60114
2778
có một cảnh báo cho những người ở tuổi tôi-
01:14
over 65 —
22
62892
2430
trên 65 tuổi
01:17
to stay indoors and not move much.
23
65322
2869
là nên ở trong nhà và đừng đi lại nhiều.
01:20
How did this come about?
24
68191
1934
Tại sao lại có việc này?
01:22
It came from the way in which
25
70125
2420
Việc này là do
01:24
Beijing has grown as a city.
26
72545
2265
Bắc Kinh đang phát triển thành như 1 thành phố.
01:26
It's doubled over those 25 years, more than doubled,
27
74810
2460
Trong 25 năm qua, dân số tăng gấp đôi,
mà có lẽ hơn,
mà có lẽ hơn,
01:29
from 10 million to 20 million.
28
77270
2176
từ 10 triệu lên 20 triệu.
01:31
It's become a sprawling urban area
29
79446
1693
Nó trở thành 1 khu đô thị lộn xộn
01:33
dependent on dirty fuel, dirty energy,
30
81139
4359
phụ thuộc vào nhiên liệu bẩn,
năng lượng bẩn,
năng lượng bẩn,
01:37
particularly coal.
31
85498
1823
đặc biệt là than đá.
01:39
China burns half the world's coal each year,
32
87321
4275
Mỗi năm, Trung Quốc đốt cháy
1/2 lượng than đá toàn thế giới,
1/2 lượng than đá toàn thế giới,
01:43
and that's why, it is a key reason why,
33
91596
3914
và đó là lý do, là lý do chính tại sao,
01:47
it is the world's largest emitter
34
95510
2025
là nước thải khí nhà kính
01:49
of greenhouse gases.
35
97535
2914
nhiều nhất thế giới.
01:52
At the same time, we have to recognize
36
100449
2114
Đồng thời, chúng ta phải nhận ra rằng
01:54
that in that period China has grown remarkably.
37
102563
3184
trong giai đoạn đó,
Trung Quốc đã phát triển đáng kể.
Trung Quốc đã phát triển đáng kể.
01:57
It has become the world's second largest economy.
38
105747
2441
Nó trở thành nền kinh tế
lớn thứ 2 thế giới.
lớn thứ 2 thế giới.
02:00
Hundreds of millions of people
39
108188
1469
Hàng triệu người
02:01
have been lifted out of poverty.
40
109657
2165
đã thoát nghèo.
02:03
That's really important.
41
111822
2081
Điều này thực sự quan trọng.
02:05
But at the same time, the people of China
42
113903
2317
Nhưng cùng lúc đó,
người dân Trung Quốc
người dân Trung Quốc
02:08
are asking the question:
43
116220
1600
đang đặt ra câu hỏi:
02:09
What's the value of this growth
44
117820
1580
Giá trị của sự tăng trưởng là gì
02:11
if our cities are unlivable?
45
119400
2125
nếu các thành phố của họ
không thể sống được?
không thể sống được?
02:13
They've analyzed, diagnosed
46
121525
2312
Họ đã phân tích, phán đoán
02:15
that this is an unsustainable path of growth
47
123837
3340
rằng đây là con đường tăng trường
và phát triển
và phát triển
02:19
and development.
48
127177
2126
không bền vững.
02:21
China's planning to scale back coal.
49
129303
2329
Trung Quốc đang có kế hoạch
giảm sử dụng than.
giảm sử dụng than.
02:23
It's looking to build its cities in different ways.
50
131632
5861
và tìm kiếm nhiều cách khác nhau
để xây dựng các thành phố.
để xây dựng các thành phố.
02:29
Now, the growth of China
51
137493
1833
Hiện nay, tăng trưởng của Trung Quốc
02:31
is part of a dramatic change, fundamental change,
52
139326
3724
là 1 phần của sự thay đổi lớn và cơ bản.
02:35
in the structure of the world economy.
53
143050
2767
trong cơ cấu kinh tế thế giới.
02:37
Just 25 years ago, the developing countries,
54
145817
2722
Chỉ trong 25 năm qua,
các quốc gia đang phát triển
các quốc gia đang phát triển
02:40
the poorer countries of the world,
55
148539
1890
những quốc gia nghèo hơn trên thế giới,
02:42
were, notwithstanding being
the vast majority of the people,
the vast majority of the people,
56
150429
3926
mặc dù có số dân chiếm đại đa số,
02:46
they accounted for only about a third
57
154355
1823
lại chỉ chiếm khoảng 1/3
02:48
of the world's output.
58
156178
1992
sản lượng của thế giới.
02:50
Now it's more than half;
59
158170
1744
Hiện nay thì hơn 1/2;
02:51
25 years from now, it will probably be two thirds
60
159914
2971
25 năm trước, có lẽ là 2/3
02:54
from the countries that we saw 25 years ago
61
162885
3105
từ các quốc gia mà cách đây 25 năm
chúng ta thấy là
chúng ta thấy là
02:57
as developing.
62
165990
1276
đang phát triển.
02:59
That's a remarkable change.
63
167266
1598
Đó là một sự thay đổi đáng kể.
03:00
It means that most countries around the world,
64
168864
2402
Điều đó có nghĩa là hầu hết các nước
trên thế giới,
trên thế giới,
03:03
rich or poor, are going to be facing
65
171266
2059
giàu hay nghèo
đang đối mặt
đang đối mặt
03:05
the two fundamental transformations
66
173325
1980
với 2 biến đổi cơ bản
03:07
that I want to talk about and highlight.
67
175305
3185
mà tôi muốn nói và nhấn mạnh.
03:10
Now, the first of these transformations
68
178490
2013
Biến đổi đầu tiên
03:12
is the basic structural change
69
180503
2607
là thay đổi kết cấu cơ bản
03:15
of the economies and societies
70
183110
1740
của nền kinh tế và xã hội
03:16
that I've already begun to illustrate
71
184850
2030
mà tôi đã bắt đầu minh họa
03:18
through the description of Beijing.
72
186880
3510
qua việc mô tả Bắc Kinh.
03:22
Fifty percent now in urban areas.
73
190390
2959
50% hiện nay ở các khu đô thị.
03:25
That's going to go to 70 percent in 2050.
74
193349
3611
Trong năm 2050 sẽ là 70%
03:28
Over the next two decades, we'll see
75
196960
2261
Trong 2 thập kỷ tới, chúng ta sẽ thấy
03:31
the demand for energy rise by 40 percent,
76
199221
2913
nhu cầu năng lượng tăng lên 40%
03:34
and the growth in the economy and in the population
77
202134
3974
và tăng trưởng kinh tế và dân số
03:38
is putting increasing pressure on our land,
78
206108
2982
đang đặt ra áp lực ngày càng tăng
lên đất đai,
lên đất đai,
03:41
on our water and on our forests.
79
209090
3866
nước, và rừng của chúng ta.
03:44
This is profound structural change.
80
212956
3285
Đây là thay đổi kết cấu sâu sắc.
03:48
If we manage it in a negligent
81
216241
1575
Nếu chúng ta quản lý cẩu thả
03:49
or a shortsighted way,
82
217816
2619
hoặc theo tầm nhìn ngắn hạn,
03:52
we will create waste, pollution, congestion,
83
220435
3866
chúng ta sẽ tạo ra rác thải,
ô nhiễm, tắt nghẽn,
ô nhiễm, tắt nghẽn,
03:56
destruction of land and forests.
84
224301
3550
phá hủy đất và rừng.
03:59
If we think of those three areas that I have illustrated
85
227851
2328
Nếu chúng ta nghĩ đến 3 khu vực
mà tôi vừa minh họa
mà tôi vừa minh họa
04:02
with my numbers — cities, energy, land —
86
230179
3723
với các con số - thành phố,
năng lượng, đất-
năng lượng, đất-
04:05
if we manage all that badly,
87
233902
1879
nếu chúng ta quản lý chúng tệ hại,
04:07
then the outlook for the lives and livelihoods
88
235781
2081
thì cách nhìn nhận về cuộc sống
và sinh kế
và sinh kế
04:09
of the people around the world
89
237862
1811
của con người trên thế giới
04:11
would be poor and damaged.
90
239673
2993
sẽ trở nên nghèo nàn và bị tổnhại.
04:14
And more than that,
91
242666
1822
Và hơn thế nữa,
04:16
the emissions of greenhouse gases would rise,
92
244488
3308
việc thải khí nhà kính sẽ tăng
04:19
with immense risks to our climate.
93
247796
3881
với các rủi ro to lớn về khí hậu.
04:23
Concentrations of greenhouse gases
94
251677
2047
Hàm lượng khí nhà kính
04:25
in the atmosphere are already
95
253724
2918
trong không khí đã
04:28
higher than they've been for millions of years.
96
256642
3634
cao hơn cách đây hàng triệu năm.
04:32
If we go on increasing those concentrations,
97
260276
3638
Nếu chúng ta tiếp tục tăng hàm lượng này
04:35
we risk temperatures over the next century or so
98
263914
3374
chúng ta gây rủi ro cho nhiệt độ
trong thế kỉ tới hoặc đến nỗi
trong thế kỉ tới hoặc đến nỗi
04:39
that we have not seen on this planet
99
267288
1617
chúng ta chưa từng thấy
trên hành tinh này
trên hành tinh này
04:40
for tens of millions of years.
100
268905
3205
trong 10 triệu năm.
04:44
We've been around as Homo sapiens —
101
272110
2126
Chúng ta là Loài người-
04:46
that's a rather generous definition, sapiens —
102
274236
3171
đó là định nghĩa hơi chung,
sapiens: thông minh -
sapiens: thông minh -
04:49
for perhaps a quarter of a million
years, a quarter of a million.
years, a quarter of a million.
103
277407
2803
vì có lẽ 1/4 triệu năm
1/4 của 1 triệu.
1/4 của 1 triệu.
04:52
We risk temperatures we haven't seen
104
280210
1231
Chúng ta gây rủi ro
04:53
for tens of millions of years over a century.
105
281441
4739
cho nhiệt độ chưa từng thấy
trong 10 triệu năm qua chỉ trong 1 thế kỉ.
trong 10 triệu năm qua chỉ trong 1 thế kỉ.
04:58
That would transform the relationship
106
286180
2070
Điều đó sẽ làm biến đổi mối quan hệ
05:00
between human beings and the planet.
107
288250
4229
giữa loài người và hành tinh.
05:04
It would lead to changing deserts,
108
292479
4651
Sẽ dẫn đến việc thay đổi sa mạc,
05:09
changing rivers, changing patterns of hurricanes,
109
297130
3190
thay đổi sông, và loại hình bão,
05:12
changing sea levels,
110
300320
1238
thay đổi mực nước biển,
05:13
hundreds of millions of people,
111
301558
2643
hàng trăm triệu người,
05:16
perhaps billions of people who would have to move,
112
304201
3229
có lẽ là hàng tỉ người phải rời đi,
05:19
and if we've learned anything from history,
113
307430
1923
và nếu chúng ta đã học gì đó
từ lịch sử,
từ lịch sử,
05:21
that means severe and extended conflict.
114
309353
2312
điều đó có nghĩa là xung đột gây gắt
và kéo dài.
và kéo dài.
05:23
And we couldn't just turn it off.
115
311665
1878
Và chúng ta không thể
chỉ là tắt nó đi
chỉ là tắt nó đi
05:25
You can't make a peace treaty with the planet.
116
313543
2430
Bạn không thể tạo ra
hiệp ước hòa bình với hành tinh
hiệp ước hòa bình với hành tinh
05:27
You can't negotiate with the laws of physics.
117
315973
2227
Bạn không thể đàm phán
với định luật vật lý
với định luật vật lý
05:30
You're in there. You're stuck.
118
318200
1715
Bạn ở trong đó. Bạn bị mắc kẹt.
05:31
Those are the stakes we're playing for,
119
319915
1676
Chúng ta đang đánh cược
05:33
and that's why we have to make
this second transformation,
this second transformation,
120
321591
2722
những điều trên và đó là lý do
chúng ta phải làm sự biến
chúng ta phải làm sự biến
05:36
the climate transformation,
121
324313
1640
đổi thứ 2 này,
biến đổi về khí hậu,
biến đổi về khí hậu,
05:37
and move to a low-carbon economy.
122
325953
2383
và tiến đến nền kinh tế
sử dụng ít carbon.
sử dụng ít carbon.
05:40
Now, the first of these transformations
123
328336
2378
Hiện giờ, cuộc biến đổi đầu tiên rốt cuộc
05:42
is going to happen anyway.
124
330714
1081
cũng sắp sửa xảy ra.
05:43
We have to decide whether to do it well or badly,
125
331795
1849
Chúng ta phải quyết đinh
nên làm tốt
nên làm tốt
05:45
the economic, or structural, transformation.
126
333644
2818
hay làm xấu,
cuộc biến đổi về kinh tế hay cơ cấu.
cuộc biến đổi về kinh tế hay cơ cấu.
05:48
But the second of the transformations,
127
336462
1890
Nhưng cuộc biến đổi thứ hai,
05:50
the climate transformations, we have to decide to do.
128
338352
4114
biến đổi về khí hậu,
chúng ta nhất địh phải làm.
chúng ta nhất địh phải làm.
05:54
Those two transformations face us
129
342466
2219
Hai cuộc biến đổi này thách thức chúng ta
05:56
in the next two decades.
130
344685
2173
trong 2 thập kỷ tới.
05:58
The next two decades are decisive
131
346858
3213
Hai thập kỷ tới quyết định
06:02
for what we have to do.
132
350071
2715
những điều ta phải làm.
06:04
Now, the more I've thought about this,
133
352786
1519
Bây giờ, càng nghĩ nhiều về
06:06
the two transformations coming together,
134
354305
2104
2 sự biến đổi đến cùng nhau này,
06:08
the more I've come to realize
135
356409
1547
tôi càng nhận ra nhiều hơn
06:09
that this is an enormous opportunity.
136
357956
2952
rằng đây là cơ hội to lớn.
06:12
It's an opportunity which we can use
137
360908
2227
Là cơ hội mà chúng ta có thể sử dùng
06:15
or it's an opportunity which we can lose.
138
363135
3397
hoặc là cơ hội chúng ta có thể đánh mất.
06:18
And let me explain through those three key areas
139
366532
2723
Đẻ tôi giải thích qua 3 khía cạnh chính
06:21
that I've identified: cities, energy and land.
140
369255
2710
mà tôi vừa xác định:
thành phố, năng lượng, và đất đai.
thành phố, năng lượng, và đất đai.
06:23
And let me start with cities.
141
371965
2054
Và tôi xin bắt đầu với các thành phố.
06:26
I've already described the problems of Beijing:
142
374019
4033
Tôi đã miêu tả các vấn đề
của Bắc Kinh:
của Bắc Kinh:
06:30
pollution, congestion, waste and so on.
143
378052
2846
ô nhiễm, tắc nghẽn, rác thải và v.v.
06:32
Surely we recognize that in many of our cities
144
380898
3690
Chắc chắn chúng ta nhận thấy điều này
ở nhiều thành phố
ở nhiều thành phố
06:36
around the world.
145
384588
1259
trên thế giới.
06:37
Now, with cities, like life but particularly cities,
146
385847
2925
Bây giờ, đôii với các thành phố
cũng như với cuộc sống
cũng như với cuộc sống
06:40
you have to think ahead.
147
388772
3064
bạn phải suy tính trước,
tuy rằng chúng có những nét riêng,
tuy rằng chúng có những nét riêng,
Các thành phố sắp được xây -
06:43
The cities that are going to be built —
148
391836
1414
06:45
and there are many, and many big ones —
149
393250
2156
và có nhiều, nhiều thành phố lớn-
06:47
we have to think of how to design them
150
395406
1464
chúng ta phải nghĩ
cách thiết kế chúng
cách thiết kế chúng
06:48
in a compact way
151
396870
1351
theo cách gọn hơn
06:50
so we can save travel time
and we can save energy.
and we can save energy.
152
398221
3443
để tiết kiệm thời gian di chuyển
và tiết kiệm năng lượng.
và tiết kiệm năng lượng.
06:53
The cities that already are
there, well established,
there, well established,
153
401664
3915
Các thành phố
đã được xây dựng tốt,
đã được xây dựng tốt,
06:57
we have to think about renewal
and investment in them
and investment in them
154
405579
3071
ta phải nghĩ cách làm mới
và đầu tư cho chúng
và đầu tư cho chúng
07:00
so that we can connect ourselves much better
155
408650
2778
để chúng ta kết nối nhau tốt hơn
07:03
within those cities, and make it easier,
156
411428
2392
giữa các thành phố, dễ dàng hơn,
07:05
encourage more people, to live closer to the center.
157
413820
3591
khuyến khích nhiều người,
sống gần trung tâm hơn.
sống gần trung tâm hơn.
07:09
We've got examples building around the world
158
417411
2410
Chúng ta có các tòa nhà mẫu
khắp thế giới xây
khắp thế giới xây
07:11
of the kinds of ways in which we can do that.
159
419821
2292
theo những cách mà chúng ta
có thể làm điều đó.
có thể làm điều đó.
07:14
The bus rapid transport system in Bogotá in Colombia
160
422113
4018
Hệ thống vận chuyển nhanh chóng
bằng xe buýt ở Bogotá, Colombia
bằng xe buýt ở Bogotá, Colombia
07:18
is a very important case of how to move around
161
426131
2632
là ví dụ rất quan trọng về
cách di chuyển
cách di chuyển
07:20
safely and quickly in a non-polluting way
162
428763
2570
an toàn và nhanh chóng mà
không gây ô nhiễm
không gây ô nhiễm
07:23
in a city: very frequent buses,
163
431333
3195
trong 1 thành phố:
những chuyến xe buýt thường xuyên
những chuyến xe buýt thường xuyên
07:26
strongly protected routes, the same service, really,
164
434528
2937
hành trình được đảm bảo chắn chắn,
dịch vụ như nhau, thật sự
dịch vụ như nhau, thật sự
07:29
as an underground railway system,
165
437465
2091
giống như hệ thống tàu điện ngầm,
07:31
but much, much cheaper
166
439556
1811
nhưng rẻ, rẻ hơn nhiều
07:33
and can be done much more quickly,
167
441367
2408
và có thể được triển khai nhanh hơn,
07:35
a brilliant idea in many more cities
168
443775
1895
1 ý tưởng thông minh
ở nhiều thành phố
ở nhiều thành phố
07:37
around the world that's developing.
169
445670
2036
đang phát triển
khắp thế giới
khắp thế giới
07:39
Now, some things in cities do take time.
170
447706
1901
Giờ đây, một số vấn đề của thành phố
07:41
Some things in cities can happen much more quickly.
171
449607
3053
là tốn thời gian.
Một số điều có thể xảy ra nhanh hơn.
Một số điều có thể xảy ra nhanh hơn.
07:44
Take my hometown, London.
172
452660
2104
Lấy London, quê tôi làm ví dụ.
07:46
In 1952, smog in London killed 4,000 people
173
454764
5288
Năm 1952, sương mù có lẫn khói ở London
giết chết 4,000 người
giết chết 4,000 người
07:52
and badly damaged the lives of many, many more.
174
460052
2694
và thiệt hại nặng về tính mạng,
và nhiều nhiều nữa.
và nhiều nhiều nữa.
07:54
And it happened all the time.
175
462746
1350
Và điều đó luôn luôn diễn ra.
07:56
For those of you live outside London in the U.K.
176
464096
2502
Những ai sống bên ngoài London, Anh Quốc
sẽ nhớ rằng
sẽ nhớ rằng
07:58
will remember it used to be called The Smoke.
177
466598
2193
London đã từng được gọi là The Smoke.
08:00
That's the way London was.
178
468791
1676
Đó đã từng chính là London.
08:02
By regulating coal, within a few years
179
470467
2082
Bằng việc điều chỉnh dùng than đá,
08:04
the problems of smog were rapidly reduced.
180
472549
3088
trong vài năm, vấn đề về sương lẫn khói
nhanh chóng giảm xuống.
nhanh chóng giảm xuống.
08:07
I remember the smogs well.
181
475637
1555
Tôi nhớ khói lẫn sương mù
khá rõ.
khá rõ.
08:09
When the visibility dropped to [less] than
182
477192
2723
Khi tầm nhìn giảm xuống [dưới]
08:11
a few meters,
183
479915
1993
1 vài mét,
08:13
they stopped the buses and I had to walk.
184
481908
1856
người ta cấm xe buýt,
tôi phải đi bộ.
tôi phải đi bộ.
08:15
This was the 1950s.
185
483764
2058
Đó là những năm 1950.
08:17
I had to walk home three miles from school.
186
485822
3898
Tôi đã đi bộ về nhà từ trường
hết 3 dặm.
hết 3 dặm.
08:21
Again, breathing was a hazardous activity.
187
489720
3569
Một lần nữa, thở là 1 hoạt động nguy hiểm.
08:25
But it was changed. It was changed by a decision.
188
493289
2678
Nhưng điều đó đã thay đổi.
Thay đổi do 1 quyết định.
Thay đổi do 1 quyết định.
08:27
Good decisions can bring good results,
189
495967
3169
Các quyết định tốt,
có thể mang đến kết quả tốt,
có thể mang đến kết quả tốt,
08:31
striking results, quickly.
190
499136
2365
kết quả nổi bật, nhanh chóng.
08:33
We've seen more: In London, we've
introduced the congestion charge,
introduced the congestion charge,
191
501501
2993
Chúng ta thấy nhiều hơn: ở London,
phí ùn tắt được áp dụng,
phí ùn tắt được áp dụng,
08:36
actually quite quickly and effectively,
192
504494
2706
thực ra khá nhanh và hiệu quả
08:39
and we've seen great improvements
193
507200
1620
và ta thấy sự cải thiện đáng kể
08:40
in the bus system, and cleaned up the bus system.
194
508820
3962
ở hệ thống xe buýt,
và làm sạch hệ thống xe buýt.
và làm sạch hệ thống xe buýt.
08:44
You can see that the two
transformations I've described,
transformations I've described,
195
512782
3120
Bạn có thể thấy,
trong 2 chuyển biến mà tôi vừa mô tả
trong 2 chuyển biến mà tôi vừa mô tả
08:47
the structural and the climate,
196
515902
1956
cấu trúc và khí hậu,
08:49
come very much together.
197
517858
2632
đến cùng nhau.
08:52
But we have to invest. We have to invest in our cities,
198
520490
2933
Nhưng chúng ta phải đầu tư.
Phải đầu tư cho thành phố mình,
Phải đầu tư cho thành phố mình,
08:55
and we have to invest wisely, and if we do,
199
523423
2533
và phải đầu tư một cách thông minh,
và nếu làm vậy,
và nếu làm vậy,
08:57
we'll see cleaner cities, quieter cities, safer cities,
200
525956
4536
ta sẽ thấy thành phố sạch hơn,
yên tĩnh hơn, an toàn hơn,
yên tĩnh hơn, an toàn hơn,
09:02
more attractive cities, more productive cities,
201
530492
2657
hấp dẫn hơn, hiệu quả hơn,
09:05
and stronger community in those cities —
202
533149
2767
và kết nối mạnh hơn
ở những thành phố này-
ở những thành phố này-
09:07
public transport, recycling, reusing,
203
535916
2248
giao thông công cộng, tái chế,
tái sử dụng
tái sử dụng
09:10
all sorts of things that bring communities together.
204
538164
4049
tất cả những điều
mang cộng đồng lại gần nhau.
mang cộng đồng lại gần nhau.
09:14
We can do that, but we have to think,
205
542213
1857
Ta có thể làm được,
nhưng mà phải nghĩ,
nhưng mà phải nghĩ,
09:16
we have to invest, we have to plan.
206
544070
2280
phải đầu tư, phải lên kế hoạch.
09:18
Let me turn to energy.
207
546350
2171
Để tôi chuyển sang phần năng lượng.
09:20
Now, energy over the last 25 years
208
548521
3222
Bây giờ, năng lượng trong 25 năm qua
09:23
has increased by about 50 percent.
209
551743
2236
đã tăng khoảng 50%.
09:25
Eighty percent of that comes from fossil fuels.
210
553979
2617
80% là nhiên liệu hóa thạch.
09:28
Over the next 20 years,
211
556596
1658
Trong 20 năm tới,
09:30
perhaps it will increase by another 40 percent or so.
212
558254
3776
có lẽ sẽ giảm đi 40% gì đó.
09:34
We have to invest strongly in energy,
213
562030
2534
Chúng ta phải đầu tư mạnh về năng lượng,
09:36
we have to use it much more efficiently,
214
564564
3274
phải sử dụng năng lượng hiệu quả hơn,
09:39
and we have to make it clean.
215
567838
1688
và phải làm cho năng lượng sạch.
09:41
We can see how to do that.
216
569526
1330
Chúng ta có thể thấy
cách làm điều này.
cách làm điều này.
09:42
Take the example of California.
217
570856
1904
Lấy ví dụ từ California.
09:44
It would be in the top 10 countries in the world
218
572760
2610
Nó có thể là 10 nước đứng đầu thế giới
09:47
if it was independent.
219
575370
2543
nếu nó là quốc gia độc lập.
09:49
I don't want to start any —
220
577913
2565
Tôi không muốn bắt đầu
bất cứ điều gì-
bất cứ điều gì-
09:52
(Laughter)
221
580478
3498
(Cười)
09:55
California's a big place.
222
583976
1845
California là 1 nơi rộng lớn.
09:57
(Laughter)
223
585821
2048
(Cười)
09:59
In the next five or six years,
224
587869
2741
Trong 5-6 năm tới,
10:02
they will likely move from
225
590610
2714
Nó có thể sẽ chuyển
10:05
around 20 percent in renewables —
226
593324
2239
từ khoảng 20% năng lượng tái tạo-
10:07
wind, solar and so on —
227
595563
1757
sức gió, mặt trời và v.v-
10:09
to over 33 percent,
228
597320
2473
lên đến 33%,
10:11
and that would bring California back
229
599793
2439
và điều đó sẽ mang California trở lại
10:14
to greenhouse gas emissions in 2020
230
602232
2533
thành nơi thải khí nhà kính
vào năm 2020
vào năm 2020
10:16
to where they were in 1990,
231
604765
1957
về lại năm 1990,
10:18
a period when the economy in California
232
606722
1744
thời kỳ khi nền kinh tế ở đây
10:20
would more or less have doubled.
233
608466
1432
ít nhiều tăng gấp đôi.
10:21
That's a striking achievement.
234
609898
1450
Đó là thành tựu đáng kể.
10:23
It shows what can be done.
235
611348
1483
Nó cho thấy điều gì có thể làm.
10:24
Not just California — the
incoming government of India
incoming government of India
236
612831
3307
Không chỉ California -
chính phủ mới của Ấn Độ
chính phủ mới của Ấn Độ
10:28
is planning to get solar technology
237
616138
3026
đang có kế hoạch
lấy công nghệ năng lượng mặt trời
lấy công nghệ năng lượng mặt trời
10:31
to light up the homes
238
619164
1372
để làm điện sinh hoạt
10:32
of 400 million people
239
620536
1710
thắp sáng cho
khoảng 400 triệu người
khoảng 400 triệu người
10:34
who don't have electricity in India.
240
622246
2065
chưa có điện dùng
ở Ấn Độ.
ở Ấn Độ.
10:36
They've set themselves a target of five years.
241
624311
2480
Họ tự đưa ra mục tiêu 5 năm.
10:38
I think they've got a good chance of doing that.
242
626791
3229
Tôi nghĩ họ có 1 cơ hội tốt
để làm điều đó.
để làm điều đó.
10:42
We'll see, but what you're seeing now
243
630020
2659
Hãy chờ xem, nhưng điều bạn đang thấy
10:44
is people moving much more quickly.
244
632679
2311
là con người di chuyển quá nhanh.
10:46
Four hundred million, more than the population
245
634990
1734
400 triệu người, hơn cả dân số
10:48
of the United States.
246
636724
2126
của Hoa Kỳ.
10:50
Those are the kinds of ambitions now
247
638850
2093
Đó là những hoài bão
10:52
people are setting themselves
248
640943
1706
mà bây giờ người ta
đang đặt ra cho chính mình
đang đặt ra cho chính mình
10:54
in terms of rapidity of change.
249
642649
4480
khi nói về tính nhanh chóng
của sự thay đổi.
của sự thay đổi.
10:59
Again, you can see
250
647129
1970
Một lần nữa, bạn có thể thấy
11:01
good decisions can bring quick results,
251
649099
1781
những quyết định hay
mang đến kết quả nhanh chóng,
mang đến kết quả nhanh chóng,
11:02
and those two transformations,
the economy and the structure
the economy and the structure
252
650880
3033
và 2 sự chuyển biến,
về nền kinh tế và cấu trúc,
về nền kinh tế và cấu trúc,
11:05
and the climate and the low carbon,
253
653913
1991
và khí hậu và
hàm lượng carbon thấp,
hàm lượng carbon thấp,
11:07
are intimately intertwined.
254
655904
2543
gắn bó với nhau mật thiết.
11:10
Do the first one well, the structural,
255
658447
1822
Thực hiện tốt điều đầu tiên.
11:12
the second one on the climate
256
660269
1981
về mặt cấu trúc, cái thứ 2 về khí hậu
11:14
becomes much easier.
257
662250
3182
sẽ trở nên dễ dàng hơn.
11:17
Look at land,
258
665432
1789
Hãy nhìn vào đất đai,
11:19
land and particularly forests.
259
667221
2588
đất đai đặc biệt là rừng.
11:21
Forests are the hosts to valuable
260
669809
3060
Rừng là ngôi nhà
11:24
plant and animal species.
261
672869
2529
của cây cối
và các loài động vật có giá trị.
và các loài động vật có giá trị.
11:27
They hold water in the soil
262
675398
2348
Chúng giúp giữ nước trong đất
11:29
and they take carbon dioxide out of the atmosphere,
263
677746
2918
và lấy đi CO2 khỏi khí quyển,
11:32
fundamental to the tackling of climate change.
264
680664
3069
là yếu tố cơ bản giải quyết
vấn đề biến đổi khí hậu.
vấn đề biến đổi khí hậu.
11:35
But we're losing our forests.
265
683733
2232
Nhưng chúng ta đang mất rừng.
11:37
In the last decade, we've lost a forest area
266
685965
2827
Trong thập kỷ vừa qua,
chúng ta mất diện tích rừng
chúng ta mất diện tích rừng
11:40
the size of Portugal,
267
688792
2143
bằng với diện tích của Bồ Đào Nha,
11:42
and much more has been degraded.
268
690935
2463
và nhiều nơi còn xuống cấp nặng.
11:45
But we're already seeing
269
693398
1755
Nhưng chúng ta đang thấy
11:47
that we can do so much about that.
270
695153
2407
rằng chúng ta có thể làm nhiều hơn
để cải thiện việc này.
để cải thiện việc này.
11:49
We can recognize the problem, but we can also
271
697560
2037
Ta có thể nhận ra vấn đề,
nhưng cũng có thể
nhưng cũng có thể
11:51
understand how to tackle it.
272
699597
2114
biết được cách giải quyết nó.
11:53
In Brazil, the rate of deforestation
273
701711
2655
Ở Brazil, tỉ lệ chặt phá rừng
11:56
has been reduced by 70 percent
274
704366
2017
giảm xuống 70%
11:58
over the last 10 years.
275
706383
2562
trong 10 năm qua.
12:00
How? By involving local communities,
276
708945
2985
Bằng cách nào?
Bằng sự tham gia của cộng đồng địa phương,
Bằng sự tham gia của cộng đồng địa phương,
12:03
investing in their agriculture and their economies,
277
711930
2821
đầu tư vào nông nghiệp
và kinh tế của họ
và kinh tế của họ
12:06
by monitoring more carefully,
278
714751
2100
bằng cách giám sát cẩn trọng hơn,
12:08
by enforcing the law more strictly.
279
716851
3645
bằng thực thi luật pháp
nghiêm ngặt hơn.
nghiêm ngặt hơn.
12:12
And it's not just stopping deforestation.
280
720496
1890
Và điều đó không chỉ là
dừng chặt phá rừng.
dừng chặt phá rừng.
12:14
That's of course of first and fundamental importance,
281
722386
2441
Dĩ nhiên điều quan trọng
đầu tiên và cơ bản
đầu tiên và cơ bản
12:16
but it's also regrading degraded land,
282
724827
3622
nhưng cũng xem xét đến
đất đai bị bạc màu,
đất đai bị bạc màu,
12:20
regenerating, rehabilitating degraded land.
283
728449
4400
tái tạo, phục hồi đất bạc màu.
12:24
I first went to Ethiopia in 1967.
284
732849
3880
Tôi đến Ethiopia lần đầu năm 1967.
12:28
It was desperately poor. In the following years,
285
736729
2475
Nước này nghèo hết sức.
Trong những năm tiếp theo
Trong những năm tiếp theo
12:31
it suffered devastating famines
286
739204
1746
lại chịu 1 nạn đói khủng khiếp
12:32
and profoundly destructive social conflict.
287
740950
3856
và mâu thuẫn xã hội tiêu cực
1 cách sâu sắc.
1 cách sâu sắc.
12:36
Over the last few years, actually more than a few,
288
744806
2834
Trong vài năm qua, thực sự là hơn
12:39
Ethiopia has been growing much more rapidly.
289
747640
2925
Ethiopia đang tăng trưởng nhanh hơn.
12:42
It has ambitions to be a middle-income country
290
750565
1890
Với mong muốn trở thành nước
có thu nhập trung bình
có thu nhập trung bình
12:44
15 years from now
291
752455
2505
trong vòng 15 năm tới
kể từ bây giờ
kể từ bây giờ
12:46
and to be carbon neutral.
292
754960
2243
và thải carbon trung bình.
12:49
Again, I think it's a strong ambition
293
757203
3048
Một lần nữa, tôi nghĩ đó là 1 hoài bão
lớn lao
lớn lao
12:52
but it is a plausible one.
294
760251
2295
nhưng là chính đáng.
12:54
You're seeing that commitment there.
295
762546
1411
Bạn đang thấy rằng
cam kết ở đó.
cam kết ở đó.
12:55
You're seeing what can be done.
296
763957
1266
Bạn đang thấy điều cần làm
12:57
Ethiopia is investing in clean energy.
297
765223
2565
Ethiopia đang đầu tư
năng lượng sạch.
năng lượng sạch.
12:59
It's working in the rehabilitation of land.
298
767788
3622
Nước này đang thực hiện
cải tạo đất.
cải tạo đất.
13:03
In Humbo, in southwest Ethiopia,
299
771410
2430
Ở Humbo, miền Tây Nam
của Ethiopia,
của Ethiopia,
13:05
a wonderful project
300
773840
1417
có 1 dự án tuyệt vời
13:07
to plant trees on degraded land
301
775257
2183
thực hiện trồng cây
trên đất bạc màu
trên đất bạc màu
13:09
and work with local communities
302
777440
1620
và làm việc với
dân địa phương
dân địa phương
13:11
on sustainable forest management
303
779060
2449
về quản lý rừng bền vững
13:13
has led to big increases in living standards.
304
781509
3041
đã đưa đến sự gia tăng
về mức sống.
về mức sống.
13:16
So we can see, from Beijing to London,
305
784550
3864
Do vậy ta thấy rằng,
từ Bắc Kinh đến London,
từ Bắc Kinh đến London,
13:20
from California to India,
306
788414
2289
từ California đến Ấn Độ,
13:22
from Brazil to Ethiopia,
307
790703
3127
từ Brazil đến Ethiopia.
13:25
we do understand
308
793830
1609
chúng ta quá hiểu
13:27
how to manage those two transformations,
309
795439
2205
cách quản lý 2 chuyển biến này
13:29
the structural and the climate.
310
797644
1929
cấu trúc và khí hậu.
13:31
We do understand how to manage those well.
311
799573
4179
Chúng ta quá hiểu cách quản lý
tốt 2 việc này
tốt 2 việc này
13:35
And technology is changing very rapidly.
312
803752
2778
Và công nghệ đang thay đổi nhanh chóng.
13:38
I don't have to list all those things
313
806530
2407
Tôi không phải liệt kê chúng
ra đây
ra đây
13:40
to an audience like this,
314
808937
1891
cho 1 khán giả như thế này,
13:42
but you can see the electric cars,
315
810828
2294
nhưng bạn có thể thấy
xe hơi điện,
xe hơi điện,
13:45
you can see the batteries using new materials.
316
813122
3084
bạn có thể thấy pin sử dụng
năng lượng mới
năng lượng mới
13:48
You can see that we can manage remotely now
317
816206
2395
Bạn có thể thấy ta có thể
quản lý từ xa lúc này
quản lý từ xa lúc này
13:50
our household appliances on our
mobile phones when we're away.
mobile phones when we're away.
318
818601
3555
các thiết bị gia dụng,
điện thoại di động khi ta đi xa
điện thoại di động khi ta đi xa
13:54
You can see better insulation.
319
822156
1807
Bạn có thể thấy tính cách ly tốt hơn.
13:55
And there's much more coming.
320
823963
1923
Và nhiều thứ nữa đang đến.
13:57
But, and it's a big but,
321
825886
2397
Nhưng đó là điều to lớn nhưng mà
14:00
the world as a whole
322
828283
1609
thế giới nói chung
14:01
is moving far too slowly.
323
829892
2778
đang chuyển biến quá chậm.
14:04
We're not cutting emissions in the way we should.
324
832670
2542
Chúng ta không cắt giảm khí thải
theo cách chúng ta phải làm
theo cách chúng ta phải làm
14:07
We're not managing those structural transformations
325
835212
2711
Chúng ta không quản lý
các chuyển biến về cấu trúc
các chuyển biến về cấu trúc
14:09
as we can.
326
837923
2229
như chúng ta có thể làm.
14:12
The depth of understanding of the
immense risks of climate change
immense risks of climate change
327
840152
3239
Mức độ hiểu biết sâu
về các rủi ro tiềm tàng
về các rủi ro tiềm tàng
14:15
are not there yet.
328
843391
3579
về biến đổi khí hậu
vẫn chưa hiện hữu.
vẫn chưa hiện hữu.
14:18
The depth of understanding
329
846970
2131
Hiểu biết sâu
14:21
of the attractiveness of what we can do
330
849101
2485
về sự hấp dẫn của việc chúng ta có thể làm
14:23
is not there yet.
331
851586
3664
vẫn chưa hiện hữu.
14:27
We need political pressure to build.
332
855250
3498
Chúng ta cần áp lực chính trị
để xây dựng.
để xây dựng.
14:30
We need leaders to step up.
333
858748
3532
Chúng ta cần
các nhà lãnh đạo bước lên.
các nhà lãnh đạo bước lên.
14:34
We can have better growth,
334
862280
3499
Chúng ta phải tăng trưởng tốt hơn,
14:37
better climate, a better world.
335
865779
4207
khí hậu tốt hơn, thế giới tốt đẹp hơn.
14:41
We can make,
336
869986
1812
Chúng ta có thể làm,
14:43
by managing those two transformations well,
337
871798
2780
bằng cách quản lý tốt
2 chuyển biến,
2 chuyển biến,
14:46
the next 100 years the best of centuries.
338
874578
4288
trong 100 năm tới
- thế kỉ tốt nhất.
- thế kỉ tốt nhất.
14:50
If we make a mess of it,
339
878866
1227
Nếu chúng ta
làm rối tung lên,
làm rối tung lên,
14:52
we, you and me, if we make a mess of it,
340
880093
3147
chúng ta, bạn, tôi,
nếu chúng ta làm rối tung
nếu chúng ta làm rối tung
14:55
if we don't manage those transformations properly,
341
883240
2473
nếu chúng ta không quản lý
những chuyển biến hợp lý
những chuyển biến hợp lý
14:57
it will be, the next 100 years
342
885713
2891
trong 100 năm tới, sẽ là
15:00
will be the worst of centuries.
343
888604
2731
sẽ là thế kỉ tồi tệ nhất.
15:03
That's the major conclusion
344
891335
1892
Đó là kết luận chính
15:05
of the report on the economy and climate
345
893227
3131
của báo cáo về kinh tế và khí hậu
15:08
chaired by ex-President Felipe Calderón of Mexico,
346
896358
3869
do cựu Tổng thống
Felipe Calderón của Mexico,
Felipe Calderón của Mexico,
15:12
and I co-chaired that with him,
347
900227
2180
và tôi đồng chủ trì với ông,
15:14
and we handed that report yesterday
348
902407
1953
và chúng tôi đã nộp
báo cáo này hôm qua
báo cáo này hôm qua
15:16
here in New York, in the United Nations Building
349
904360
2990
ở New York, trong tòa nhà LHQ
15:19
to the Secretary-General of the U.N.,
350
907350
1472
cho Tổng thư ký LHQ
15:20
Ban Ki-moon.
351
908822
1266
Ban Ki-moon.
15:22
We know that we can do this.
352
910088
4105
Chúng ta biết chúng ta
có thể làm điều này.
có thể làm điều này.
15:26
Now, two weeks ago,
353
914193
3382
2 tuần trước
15:29
I became a grandfather for the fourth time.
354
917575
3400
Tôi lên chức ông ngoại, lần thứ 4
15:32
Our daughter —
355
920975
2132
con gái của tôi -
15:35
(Baby cries) (Laughter) (Applause) —
356
923107
10603
(Trẻ khóc) (Tiếng cười)(Vỗ tay)
15:45
Our daughter gave birth to Rosa here in New York
357
933710
2911
Con gái tôi sinh bé Rosa ở New York
15:48
two weeks ago. Here are Helen and Rosa.
358
936621
3005
2 tuần trước. Đây là Helen và Rosa.
15:51
(Applause)
359
939626
4489
(Vỗ tay)
15:58
Two weeks old.
360
946870
2968
2 tuần tuổi.
16:01
Are we going to look our grandchildren in the eye
361
949838
5687
Chúng ta có đang
nhìn vào mắt cháu mình
nhìn vào mắt cháu mình
16:07
and tell them that we understood the issues,
362
955525
3747
và nói chúng rằng
ta đã hiểu các vấn đề
ta đã hiểu các vấn đề
16:11
that we recognized the dangers and the opportunities,
363
959272
3318
ta đã nhận ra nguy hiểm và cơ hội
16:14
and still we failed to act?
364
962590
4241
và vẫn không hành động?
16:18
Surely not. Let's make the next 100 years
365
966831
3479
Chắc chắn không.
Hãy làm cho 100 năm tới
Hãy làm cho 100 năm tới
16:22
the best of centuries.
366
970310
1806
là thế kỷ tốt nhất.
16:24
(Applause)
367
972116
4000
(Vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Nicholas Stern - Climate economistLord Nicholas Stern studies the economics of climate change. He is a co-author of the position paper presented to the UN's 2014 Climate Summit, called "The New Climate Economy."
Why you should listen
Lord Nicholas Stern is the author of the seminal 2006 Review on the Economics of Climate Change, one of the most influential papers discussing the real economic implications of addressing (or not addressing) climate. The former Chief Economist at the World Bank, Lord Nicholas is now the IG Patel Professor of Economics and Government at the London School of Economics and Chairman of the Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment. Since 2013, he has been President of the British Academy. His research and publications have focused on the economics of climate change, economic development and growth, economic theory, tax reform, public policy and the role of the state and economies in transition.
In 2014, as part of a commission chaired by Felipe Calderon, Lord Nicholas helped produce a report titled "The New Climate Economy," laying out an economic plan for countering climate change.
Nicholas Stern | Speaker | TED.com