TEDGlobal 2007
Zeresenay Alemseged: The search for humanity's roots
Zeresenay Alemseged szuka korzeni ludzkości
Filmed:
Readability: 4
1,114,952 views
Paleoantropolog Zeresenay Alemseged szuka korzeni ludzkości na pustkowiach Etiopii. W tej prelekcji opowiada o odnalezieniu pierwszego szkieletu ludzkiego dziecka i tłumczy, dlaczego Afryka kryje klucz do tego, co czyni nas ludźmi.
Zeresenay Alemseged - Paleoanthropologist
Zeresenay "Zeray" Alemseged digs in the Ethiopian desert, looking for the earliest signs of humanity. His most exciting find: the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old hominid child, from the species Australopithecus afarensis. Full bio
Zeresenay "Zeray" Alemseged digs in the Ethiopian desert, looking for the earliest signs of humanity. His most exciting find: the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old hominid child, from the species Australopithecus afarensis. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I have 18 minutes to tell you what happened
0
0
2000
Mam 18 minut, żeby opowiedzieć,
00:27
over the past six million years.
1
2000
3000
co działo się przez ostatnie 6 mln lat.
00:30
All right.
2
5000
2000
No dobrze.
00:32
We all have come from a long way,
3
7000
3000
Wszyscy pochodzimy z daleka,
00:35
here in Africa, and converged in this region of Africa,
4
10000
3000
z Afryki, a gromadziliśmy się w tym regionie.
00:38
which is a place where 90 percent of our evolutionary process took place.
5
13000
6000
Tam odbyło się 90% naszej ewolucji.
00:44
And I say that not because I am African,
6
19000
3000
Nie twierdzę tak dlatego, że jestem Afrykaninem,
00:47
but it's in Africa that you find the earliest evidence
7
22000
3000
ale dlatego, że w Afryce znajdują się najstarsze ślady
00:50
for human ancestors, upright walking traces,
8
25000
5000
przodków człowieka, gatunków, które chodziły wyprostowane,
00:55
even the first technologies in the form of stone tools.
9
30000
3000
nawet pierwszych technologii, w postaci kamiennych narzędzi.
00:58
So we all are Africans, and welcome home.
10
33000
3000
Dlatego wszyscy jesteśmy Afrykanami -- witajcie w domu.
01:01
All right.
11
36000
2000
No dobrze.
01:03
I'm a paleoanthropologist, and my job is to define
12
38000
3000
Jestem paleoantropologiem, zajmuję się określaniem
01:06
man's place in nature and explore what makes us human.
13
41000
4000
miejsca człowieka w przyrodzie, tego, co czyni nas ludźmi,
01:10
And today, I will use Selam, the earliest child ever discovered,
14
45000
4000
a dziś posłużę się Selam, najwcześniej żyjącym dzieckiem, które znamy,
01:14
to tell you a story of all of us.
15
49000
2000
by opowiedzieć historię o nas wszystkich.
01:16
Selam is our most complete skeleton of a three-year-old girl
16
51000
4000
Selam to najbardziej kompletny znaleziony dotąd szkielet,
01:20
who lived and died 3.3 million years ago.
17
55000
4000
należący do trzylatki, która żyła i zmarła 3,3 mln lat temu.
01:24
She belongs to the species known as Australopithecus afarensis.
18
59000
4000
Należy do gatunku zwanego "Australopithecus afarensis".
01:28
You don't need to remember that.
19
63000
2000
Nie musicie tego pamiętać.
01:30
That's the Lucy species, and was found by my research team
20
65000
4000
Należy do tego gatunku, co Lucy, a mój zespół odkrył ją
01:34
in December of 2000 in an area called Dikika.
21
69000
3000
w grudniu 2000, w rejonie zwanym Dikika,
01:37
It's in the northeastern part of Ethiopia.
22
72000
2000
w północno-wschodniej Etiopii.
01:39
And Selam means peace in many Ethiopian languages.
23
74000
3000
"Selam" oznacza "pokój" w wielu językach etiopskich.
01:42
We use that name to celebrate peace in the region and in the planet.
24
77000
6000
Wybraliśmy to imię na cześć pokoju w tym regionie i na całej Ziemi.
01:48
And the fact that it was the cover story of all these famous magazines
25
83000
4000
To, że informacje o jej odnalezieniu znalazły się na okładkach tylu gazet
01:52
gives you already an idea of her significance, I think.
26
87000
3000
pokazuje, jak bardzo jest ważna.
01:55
After I was invited by TED, I did some digging,
27
90000
3000
Gdy zaproszono mnie na konferencję, zacząłem drążyć
01:58
because that's what we do, to know about my host.
28
93000
3000
w poszukiwaniu wiadomości o TED -- skrzywienie zawodowe.
02:01
You don't just jump into an invitation.
29
96000
2000
Zaproszenia nie przyjmuje się bezmyślnie.
02:03
And I learned that the first technology appeared
30
98000
2000
Odkryłem, że Technologia pojawiła się
02:05
in the form of stone tools, 2.6 million years ago.
31
100000
3000
w formie kamiennych narzędzi, już 2,6 mln lat temu.
02:08
First entertainment comes evidence from flutes that are 35,000 years old.
32
103000
5000
Pierwsze ślady rozrywki -- "E" w TED -- to flety sprzed 35000 lat.
02:13
And evidence for first design comes 75,000 years old -- beads.
33
108000
6000
A najwcześniejsze pozostałości Designu to paciorki sprzed 75000 lat.
02:19
And you can do the same with your genes and track them back in time.
34
114000
5000
Tak samo prześledzić w czasie możemy nasze geny.
02:24
And DNA analysis of living humans and chimpanzees
35
119000
4000
Analiza współczesnych ludzi i szympansów mówi obecnie,
02:28
teaches us today that we diverged sometime around seven million years ago
36
123000
4000
że nasze drogi ewolucyjne rozdzieliły się około 7 mln lat temu,
02:32
and that these two species share over 98 percent of the same genetic material.
37
127000
6000
a nasze gatunki mają ze sobą wspólnego ponad 98% DNA.
02:38
I think knowing this is a very useful context
38
133000
2000
Warto o tym pamiętać,
02:40
within which we can think of our ancestry.
39
135000
4000
kiedy omawia się kwestię przodków człowieka.
02:44
However, DNA analysis informs us only about
40
139000
4000
Jednak taka analiza mówi nam tylko,
02:48
the beginning and the end, telling us nothing
41
143000
4000
co było na początku i co jest na końcu, ale nic o tym,
02:52
about what happened in the middle.
42
147000
2000
co działo się w międzyczasie.
02:54
So, for us, paleoanthropologists, our job is to find the hard evidence,
43
149000
5000
Zadaniem nas, paleoantropologów, jest odnalezienie niezbitych dowodów,
02:59
the fossil evidence, to fill in this gap
44
154000
3000
skamielin, które pozwolą zapełnić tę przerwę
03:02
and see the different stages of development.
45
157000
3000
i ukażą poszczególne stadia rozwoju.
03:05
Because it's only when you do that, that you can talk about --
46
160000
3000
Bo tylko wtedy będziemy mogli rozmawiać o tym...
03:08
(Laughter) --
47
163000
4000
(Śmiech)
03:12
it's only when you do that, [that] you can talk about
48
167000
3000
Tylko wtedy będzie można rozmawiać o tym,
03:15
how we looked like and how we behaved at different times,
49
170000
4000
jak wyglądaliśmy i jak zachowywaliśmy się w danym okresie
03:19
and how those likes and looks and behaviors changed through time.
50
174000
5000
i jak nasz wygląd i zachowanie zmieniały się w czasie,
03:24
That then gives you an access
51
179000
2000
co z kolei da nam możliwość
03:26
to explore the biological mechanisms
52
181000
3000
eksploracji mechanizmów biologicznych,
03:29
and forces that are responsible for this gradual change
53
184000
3000
oraz sił odpowiedzialnych za stopniowe zmiany,
03:32
that made us what we are today.
54
187000
3000
które uczyniły nas tym, czym dziś jesteśmy.
03:35
But finding the hard evidence is a very complicated endeavor.
55
190000
4000
Ale poszukiwanie takich dowodów jest bardzo skomplikowane.
03:39
It's a systematic and scientific approach,
56
194000
3000
To systematyczne badanie naukowe
03:42
which takes you to places that are remote, hot, hostile and often with no access.
57
197000
6000
zabiera nas w miejsca odległe, gorące, nieprzyjazne i często niedostępne.
03:48
Just to give you an example, when I went to Dikika,
58
203000
2000
Na przykład Dikika,
03:50
where Selam was found, in '99 -- and it's about 500 kilometers
59
205000
4000
gdzie w roku 1999 znaleziono Selam, znajduje się około 500 km
03:54
from Addis Ababa, the capital of Ethiopia.
60
209000
4000
od Addis Abeby, stolicy Etiopii.
03:58
It took us only seven hours to do the first 470 kilometers of the 500,
61
213000
7000
Pokonanie pierwszych 470 kilometrów zajęło nam tylko 7 godzin,
04:05
but took four, solid hours to do the last only 30 kilometers.
62
220000
5000
jednak pokonanie ostatnich 30 trwało cztery długie godziny.
04:10
With the help of the locals and using just shovels and picks, I made my way.
63
225000
4000
Dotarłem tam z pomocą lokalnych mieszkańców, łopat i kilofów.
04:14
I was the first person to actually drive a car to the spot.
64
229000
4000
Pierwszy w historii wjechałem tam samochodem.
04:18
When you get there, this is what you see,
65
233000
3000
Na miejscu widzimy coś takiego.
04:21
and it's the vastness of the place which makes you feel helpless and vulnerable.
66
236000
5000
Taki ogrom sprawia, że człowiek czuje się kruchy i bezradny.
04:26
And once you make it there, the big question is where to start.
67
241000
4000
A na miejscu powstaje pytanie -- gdzie zacząć?
04:30
(Laughter)
68
245000
2000
(Śmiech)
04:32
And you find nothing for years and years.
69
247000
3000
Całe lata można nic nie znaleźć.
04:35
When I go to places like this, which are paleontological sites,
70
250000
4000
Dla mnie wizyta na wykopaliskach paleontologicznych
04:39
it's like going to a game park, an extinct game park.
71
254000
4000
jest jak podróż do świetnego parku rozrywki.
04:43
But what you find are not the human remains,
72
258000
3000
Jednak nie znajduje się tam skamieniałości ludzkich,
04:46
such as Selam and Lucy, on a day-to-day basis.
73
261000
3000
takich jak Selam i Lucy, nie codziennie.
04:49
You find elephants, rhinos, monkeys, pigs, etc.
74
264000
4000
Znajduje się słonie, nosorożce, małpy, świnie itp.
04:53
But you could ask, how could these large mammals
75
268000
2000
Można zapytać -- jak wielkie ssaki żyły w tak pustynnym środowisku?
04:55
live in this desert environment?
76
270000
2000
Można zapytać -- jak te wielkie ssaki żyły w tak pustynnym środowisku?
04:57
Of course, they cannot, but I'm telling you already
77
272000
2000
Oczywiście, byłoby to niemożliwe,
04:59
that the environment and the carrying capacity
78
274000
3000
jednak od razu mówię, że środowisko tego regionu
05:02
of this region was drastically different from what we have today.
79
277000
5000
drastycznie różniło się od tego, co widzimy dzisiaj.
05:07
A very important environmental lesson could be learned from this.
80
282000
4000
To może być dla nas bardzo ważna lekcja ekologiczna.
05:11
Anyway, once we made it there, then it's a game park, as I said, an extinct game park.
81
286000
6000
A więc był to dla mnie park rozrywki ze skamielinami.
05:17
And our ancestors lived in that game park,
82
292000
3000
W tym parku rozrywki żyli nasi przodkowie,
05:20
but were just the minorities. They were not as successful
83
295000
2000
ale zamieszkiwali mniejszy obszar
05:22
and as widespread as the Homo sapiens that we are.
84
297000
5000
i odnieśli mniejszy sukces ewolucyjny, niż my, Homo sapiens.
05:27
To tell you just an example, an anecdote about their rarity,
85
302000
3000
Pewna anegdota pokazuje, jak trudno ich znaleźć.
05:30
I was going to this place every year and would do fieldwork here,
86
305000
5000
Jeździłem tam co roku, pracowałem na wykopaliskach,
05:35
and the assistants, of course, helped me do the surveys.
87
310000
3000
a katalogować znaleziska pomagali mi asystenci.
05:38
They would find a bone and tell me, "Here is what you're looking for."
88
313000
2000
Znajdowali kość, pytali: "Tego pan szuka?"
05:40
I would say, "No, that's an elephant."
89
315000
1000
Odpowiadałem: "Nie, to słoń, małpa, świnia" itd.
05:41
Again, another one, "That's a monkey." "That's a pig," etc.
90
316000
3000
Odpowiadałem: "Nie, to słoń, małpa, świnia" itd.
05:44
So one of my assistants, who never went to school, said to me, "Listen, Zeray.
91
319000
3000
Jeden z asystentów, który nigdy nie chodził do szkoły, powiedział:
05:47
You either don't know what you're looking for,
92
322000
2000
"Zeray, albo nie wiesz, czego szukać,
05:49
or you're looking in the wrong place," he said.
93
324000
3000
albo szukasz w niewłaściwym miejscu".
05:52
(Laughter)
94
327000
1000
(Śmiech)
05:53
And I said, "Why?" "Because there were elephants and lions,
95
328000
3000
"Było tu tyle lwów i słoni, że ludzie się zlękli
05:56
and the people were scared and went somewhere else.
96
331000
2000
i przenieśli się gdzieś indziej.
05:58
Let's go somewhere else."
97
333000
2000
Chodźmy gdzieś indziej".
06:00
Well, he was very tired, and it's really tiring.
98
335000
2000
Był wykończony, to męcząca praca.
06:02
It was then, after such hard work and many frustrating years that we found Selam,
99
337000
5000
Po wielu latach takiej ciężkiej pracy znaleźliśmy Selam.
06:07
and you see the face here covered by sandstone.
100
342000
3000
To jej twarz, przykryta piaskowcem,
06:10
And here is actually the spinal column
101
345000
2000
a to kręgosłup i tułów zanurzone w bloku piaskowca,
06:12
and the whole torso encased in a sandstone block,
102
347000
4000
a to kręgosłup i tułów zanurzone w bloku piaskowca,
06:16
because she was buried by a river.
103
351000
3000
bo Selam spoczęła na dnie rzeki.
06:19
What you have here seems to be nothing,
104
354000
2000
Wydaje się, że to nic specjalnego,
06:21
but contains an incredible amount of scientific information
105
356000
4000
ale to źródło ogromnej ilości informacji naukowych,
06:25
that helps us explore what makes us human.
106
360000
3000
które pomagają w badaniu tego, co czyni nas ludźmi.
06:28
This is the earliest and most complete juvenile human ancestor
107
363000
4000
To najstarszy i najbardziej kompletny szkielet niedojrzałego
06:32
ever found in the history of paleoanthropology,
108
367000
2000
przodka ludzkiego w historii nauki,
06:34
an amazing piece of our long, long history.
109
369000
4000
niewiarygodny kawałek naszej długiej historii.
06:38
There were these three people and me, and I am taking the pictures,
110
373000
3000
W jego odnalezieniu uczestniczyły poza mną 3 osoby.
06:41
that's why I am not in.
111
376000
2000
Ja robię zdjęcie, nie widać mnie.
06:43
How would you feel if you were me? You have something extraordinary in your hand,
112
378000
3000
Jak czulibyście się na moim miejscu -- macie coś niezwykłego,
06:46
but you are in the middle of nowhere?
113
381000
2000
ale jesteście na środku pustkowia?
06:48
The feeling I had was a deep and quiet happiness and excitement,
114
383000
5000
Ja czułem głębokie szczęście, byłem podekscytowany,
06:53
of course accompanied by a huge sense of responsibility,
115
388000
3000
ale oczywiście czułem też wagę odpowiedzialności,
06:56
of making sure everything is safe.
116
391000
3000
musiałem ochronić to, co znaleźliśmy.
06:59
Here is a close-up of the fossil, after five years of cleaning,
117
394000
5000
Tak wyglądała skamielina po 5 latach czyszczenia,
07:04
preparation and description, which was very long,
118
399000
4000
preparacji i opisu -- bardzo długi okres.
07:08
as I had to expose the bones from the sandstone block
119
403000
3000
Musiałem wyłonić kości z bloku piaskowca,
07:11
I just showed you in the previous slide.
120
406000
2000
który widzieliście wcześniej, co trwało 5 lat.
07:13
It took five years.
121
408000
1000
który widzieliście wcześniej, co trwało 5 lat.
07:14
In a way, this was like the second birth for the child, after 3.3 million years,
122
409000
5000
W pewnym sensie, po 3,3 mln lat to dziecko jakby narodziło się ponownie,
07:19
but the labor was very long.
123
414000
3000
choć poród trwał bardzo długo.
07:22
And here is full scale -- it's a tiny bone.
124
417000
4000
A to malutka kość w powiększeniu.
07:26
And in the middle is the minister of Ethiopian tourism,
125
421000
3000
Tu w środku widzimy etiopskiego Ministra Turystyki,
07:29
who came to visit the National Museum of Ethiopia while I was working there.
126
424000
4000
który odwiedził nas w Muzeum Narodowym, gdzie pracowałem.
07:33
And you see me worried and trying to protect my child,
127
428000
3000
Widzicie, jak się niepokoję, chcę chronić swoje dziecko,
07:36
because you don't leave anyone with this kind of child,
128
431000
3000
bo takiego dziecka nie można zostawić z nikim,
07:39
even a minister.
129
434000
3000
nawet z ministrem.
07:42
So then, once you've done that, the next stage is to know what it is.
130
437000
4000
Po tym wszystkim trzeba określić, z czym mamy do czynienia.
07:46
(Laughter)
131
441000
3000
(Śmiech)
07:49
Once that was done, then it was possible to compare.
132
444000
4000
Po tych przygotowaniach mogliśmy zacząć porównywać.
07:53
We were able to tell that she belonged
133
448000
2000
Byliśmy w stanie określić,
07:55
to the human family tree because the legs, the foot,
134
450000
4000
że należy do ludzkiej rodziny, bo nogi, stopy
07:59
and some features clearly showed that she walked upright,
135
454000
4000
i inne aspekty wskazywały jasno, że chodziła wyprostowana,
08:03
and upright walking is a hallmark in humanity.
136
458000
3000
a to cecha typowa dla gatunku ludzkiego.
08:06
But in addition, if you compare the skull
137
461000
3000
Ponadto, jeśli porównamy jej czaszkę
08:09
with a comparably aged chimpanzee and little George Bush here,
138
464000
3000
z czaszką szympansa w podobnym wieku, lub z Georgem Bushem,
08:12
you see that you have vertical forehead.
139
467000
4000
widzimy, że mają płaskie czoła,
08:16
And you see that in humans, because of the development
140
471000
3000
charakterystyczne dla człowieka, w wyniku rozwoju kory przedczołowej.
08:19
of the pre-frontal cortex, it's called.
141
474000
2000
charakterystyczne dla człowieka, w wyniku rozwoju kory przedczołowej.
08:21
You don't see that in chimpanzees,
142
476000
3000
Nie widzimy tego u szympansów,
08:24
and you don't see this very projecting canine.
143
479000
4000
nie widzimy też wystających siekaczy.
08:28
So she belongs to our family tree, but within that, of course,
144
483000
3000
Należy do naszej rodziny, ale oczywiście potrzeba dokładniejszej analizy.
08:31
you do detailed analysis, and we know now
145
486000
2000
Należy do naszej rodziny, ale oczywiście potrzeba dokładniejszej analizy.
08:33
that she belongs to the Lucy species,
146
488000
2000
Wiemy już, że należy do gatunku Lucy, czyli Australopithecus afarensis.
08:35
known as Australopithecus afarensis.
147
490000
3000
Wiemy już, że należy do gatunku Lucy, czyli Australopithecus afarensis.
08:38
The next exciting question is, girl or boy?
148
493000
3000
Następne ekscytujące pytanie to kwestia płci,
08:41
And how old was she when she died?
149
496000
2000
oraz wieku, w którym umarła.
08:43
You can determine the sex of the individual
150
498000
3000
Płeć możemy określić na podstawie rozmiaru zębów.
08:46
based on the size of the teeth.
151
501000
3000
Płeć możemy określić na podstawie rozmiaru zębów.
08:49
How?
152
504000
1000
Jak?
08:50
You know, in primates, there is this phenomenon
153
505000
2000
Wśród naczelnych istnieje dymorfizm płciowy, co oznacza po prostu,
08:52
called sexual dimorphism, which simply means
154
507000
2000
Wśród naczelnych istnieje dymorfizm płciowy, co oznacza po prostu,
08:54
males are larger than females and males have larger teeth
155
509000
2000
że samce są większe i mają większe zęby niż samice.
08:56
than the females.
156
511000
2000
że samce są większe i mają większe zęby niż samice.
08:58
But to do that, you need the permanent dentition,
157
513000
2000
Ale chodzi tu o stałe uzębienie,
09:00
which you don't see here, because what you have here
158
515000
2000
którego tu nie ma,
09:02
are the baby teeth.
159
517000
2000
są tylko zęby mleczne.
09:04
But using the CT scanning technology,
160
519000
2000
Ale za pomocą tomografii komputerowej,
09:06
which is normally used for medical purposes,
161
521000
2000
stosowanej zazwyczaj w medycynie,
09:08
you can go deep into the mouth and come up with this beautiful image
162
523000
3000
zajrzeliśmy w jamę ustną i otrzymaliśmy piękny obraz,
09:11
showing you both the baby teeth here
163
526000
2000
ukazujący zarówno zęby mleczne,
09:13
and the still-growing adult teeth here.
164
528000
4000
jak i dopiero rosnące zęby stałe.
09:17
So when you measure those teeth,
165
532000
2000
Po zmierzeniu tych zębów
09:19
it was clear that she turned out to be a girl
166
534000
3000
było jasne, że to dziewczynka,
09:22
with very small canine teeth.
167
537000
3000
z bardzo małymi siekaczami.
09:25
And to know how old she was when she died, what you do is
168
540000
2000
Żeby określić jej wiek,
09:27
you do an informed estimate, and you say, how much time would be required
169
542000
6000
szacujemy na podstawie dostępnych danych, ile czasu potrzeba,
09:33
to form this amount of teeth, and the answer was three.
170
548000
5000
by zęby rozwinęły się do tego stopnia -- i są to 3 lata.
09:38
So, this girl died when she was about three,
171
553000
3000
Więc ta dziewczynka zmarła w wieku około 3 lat,
09:41
3.3 million years ago.
172
556000
2000
3,3 mln lat temu.
09:43
So, with all that information, the big question is --
173
558000
3000
Mamy tyle informacji, ale pozostaje wielkie pytanie...
09:46
what do we actually -- what does she tell us?
174
561000
4000
Co teraz zrobić? Co ona nam mówi?
09:50
To answer this question, we can phrase another question.
175
565000
2000
Aby odpowiedzieć, zadamy inne:
09:52
What do we actually know about our ancestors?
176
567000
3000
Co właściwie wiemy o naszych przodkach?
09:55
We want to know how they looked like, how they behaved,
177
570000
2000
Chcemy poznać ich wygląd, zachowanie,
09:57
how they walked around,
178
572000
2000
zrozumieć, jak się poruszali,
09:59
and how they lived and grew up.
179
574000
3000
jak żyli i dorastali.
10:02
And among the answers that you can get from this skeleton
180
577000
5000
Ten szkielet dostarcza nam wielu odpowiedzi,
10:07
are included: first, this skeleton documents,
181
582000
5000
na przykład pokazuje po raz pierwszy,
10:12
for the first time, how infants looked over three million years ago.
182
587000
5000
jak wyglądały dzieci ponad trzy miliony lat temu.
10:17
And second, she tells us that she walked upright,
183
592000
3000
Po drugie, pokazuje, że Selam chodziła wyprostowana,
10:20
but had some adaptation for tree climbing.
184
595000
3000
ale była też przystosowana do wspinania się na drzewa.
10:23
And more interesting, however,
185
598000
2000
A co bardziej interesujące, jej mózg wciąż się rozwijał.
10:25
is the brain in this child was still growing.
186
600000
2000
A co bardziej interesujące, jej mózg wciąż się rozwijał.
10:27
At age three, if you have a still-growing brain,
187
602000
3000
Niezakończenie rozwoju mózgu w wieku 3 lat
10:30
it's a human behavior.
188
605000
2000
to cecha typowa dla ludzi.
10:32
In chimps, by age three, the brain is formed over 90 percent.
189
607000
5000
U trzyletnich szympansów mózg jest uformowany w 90%.
10:37
That's why they can cope with their environment
190
612000
3000
Dlatego one bardzo łatwo radzą sobie ze środowiskiem
10:40
very easily after birth -- faster than us, anyway.
191
615000
3000
niedługo po urodzeniu, przynajmniej wcześniej, niż my.
10:43
But in humans, we continue to grow our brains.
192
618000
2000
Nasz mózg rozwija się dłużej,
10:45
That's why we need care from our parents.
193
620000
3000
dlatego wymagamy opieki rodzicielskiej.
10:48
But that care means also you learn.
194
623000
2000
Ale opieka oznacza też naukę.
10:50
You spend more time with your parents.
195
625000
2000
Spędzamy więcej czasu z rodzicami, w charakterystycznym dla ludzi
10:52
And that's very characteristic of humans and it's called childhood,
196
627000
3000
Spędzamy więcej czasu z rodzicami, w charakterystycznym dla ludzi
10:55
which is this extended dependence of human children
197
630000
3000
okresie dzieciństwa, wydłużonej zależności potomstwa od rodziny czy rodziców.
10:58
on their family or parents.
198
633000
3000
okresie dzieciństwa, wydłużonej zależności potomstwa od rodziny czy rodziców.
11:01
So, the still-growing brain in this individual
199
636000
4000
Dlatego to, że jej mózg wciąż się rozwijał,
11:05
tells us that childhood, which requires
200
640000
3000
mówi nam, że dzieciństwo, które wymaga złożonej organizacji społecznej,
11:08
an incredible social organization,
201
643000
3000
mówi nam, że dzieciństwo, które wymaga złożonej organizacji społecznej,
11:11
a very complex social organization,
202
646000
2000
niezmiernie złożonej organizacji społecznej,
11:13
emerged over three million years ago.
203
648000
2000
pojawiło się już ponad 3 mln lat temu.
11:15
So, by being at the cusp of our evolutionary history,
204
650000
4000
Dlatego, jako przedstawicielka przełomowego okresu w naszej ewolucji,
11:19
Selam unites us all and gives us a unique account
205
654000
5000
Selam jednoczy nas i przedstawia niezwykłą opowieść o tym,
11:24
on what makes us human.
206
659000
3000
co czyni nas ludźmi.
11:27
But not everything was human, and I will give you
207
662000
3000
Ale nie wszystko w niej jest ludzkie
11:30
a very exciting example.
208
665000
2000
i dam wam bardzo ciekawy przykład.
11:32
This is called the hyoid bone. It's a bone which is right here.
209
667000
2000
To kość gnykowa, znajduje się tutaj.
11:34
It supports your tongue from behind.
210
669000
2000
Podtrzymuje od tyłu język,
11:36
It's, in a way, your voice box.
211
671000
3000
jest w pewnym sensie odpowiedzialna za nasz głos.
11:39
It determines the type of voice you produce.
212
674000
4000
Określa, jak mówimy.
11:43
It was not known in the fossil record,
213
678000
2000
Nie znaleziono wcześniej jej skamieniałości.
11:45
and we have it in this skeleton.
214
680000
3000
Nie znaleziono wcześniej jej skamieniałości.
11:48
When we did the analysis of this bone, it was clear
215
683000
4000
Po przeanalizowaniu kości stało się oczywiste,
11:52
that it looked very chimp-like, chimpanzee-like.
216
687000
4000
że była ona bardzo szympansia.
11:56
So if you were there 3.3 million years ago,
217
691000
4000
Więc jeśli 3,3 mln lat temu usłyszelibyście,
12:00
to hear when this girl was crying out for her mother,
218
695000
3000
jak ta dziewczynka woła mamę,
12:03
she would have sounded more like a chimpanzee than a human.
219
698000
3000
brzmiałaby bardziej jak szympans, niż człowiek.
12:06
Maybe you're wondering, "So, you see this ape feature, human feature, ape feature.
220
701000
4000
Może zastanawiacie się: "To cecha małpia, to ludzka...
12:10
What does that tell us?"
221
705000
2000
Co to oznacza?"
12:12
You know, that is very exciting for us,
222
707000
2000
To ekscytujące, bo to dowód, że zmiany były powolne, stopniowe,
12:14
because it demonstrates that things were changing slowly and progressively,
223
709000
3000
To ekscytujące, bo to dowód, że zmiany były powolne, stopniowe,
12:17
and that evolution is in the making.
224
712000
3000
że ewolucja jest w trakcie.
12:20
To summarize the significance of this fossil,
225
715000
3000
Istotność tej skamieliny można podsumować następująco.
12:23
we can say the following.
226
718000
2000
Istotność tej skamieliny można podsumować następująco.
12:25
Up to now, the knowledge that we had about our ancestors
227
720000
4000
Nasza dotychczasowa wiedza o ludzkich przodkach
12:29
came essentially from adult individuals
228
724000
4000
oparta była prawie wyłącznie na jednostkach dorosłych,
12:33
because the fossils, the baby fossils, were missing.
229
728000
3000
ponieważ nie było żadnych skamielin dzieci.
12:36
They don't preserve well, as you know.
230
731000
2000
Nie zachowują się w dobrym stanie, jak wiecie.
12:38
So the knowledge that we had about our ancestors,
231
733000
4000
Dlatego też nasza wiedza o przodkach,
12:42
on how they looked like, how they behaved,
232
737000
2000
o ich wyglądzie i zachowaniu,
12:44
was kind of biased toward adults.
233
739000
5000
była raczej niepełna, oparta na badaniu dorosłych.
12:49
Imagine somebody coming from Mars
234
744000
3000
Wyobraźcie sobie, że ktoś przybywa z Marsa,
12:52
and his job is to report on the type of people
235
747000
2000
z zadaniem opisania Ziemian,
12:54
occupying our planet Earth, and you hide all the babies,
236
749000
3000
jednak my ukrywamy wszystkie niemowlęta i dzieci,
12:57
the children, and he goes back and reports.
237
752000
4000
po czym on wraca ze swoim raportem.
13:01
Can you imagine how much biased his report would be?
238
756000
4000
Wyobrażacie sobie, jak niepełny byłby ten raport?
13:05
That's what somehow we were doing so far
239
760000
2000
Tak było właśnie z nami,
13:07
in the absence of the fossil children,
240
762000
2000
w wyniku braku skamielin dzieci,
13:09
so I think the new fossil fixes this problem.
241
764000
5000
dlatego uważam, że ten szkielet rozwiązał ten problem.
13:14
So, I think the most important question at the end is,
242
769000
5000
Zostało jeszcze jedno ważne pytanie,
13:19
what do we actually learn from specimens like this
243
774000
3000
czyli czego uczą nas takie znaleziska
13:22
and from our past in general?
244
777000
3000
i czego uczy nas cała przeszłość człowieka?
13:25
Of course, in addition to extracting this huge amount
245
780000
3000
Oczywiście pomijając fakt, że to wielkie źródło
13:28
of scientific information as to what makes us human,
246
783000
3000
wiedzy o tym, co czyni nas ludźmi.
13:31
you know, the many human ancestors that have existed
247
786000
3000
Różne gatunki, należące do przodków człowieka,
13:34
over the past six million years -- and there are more than 10 --
248
789000
4000
których w ciągu ostatnich 6 mln lat żyło ponad 10,
13:38
they did not have the knowledge, the technology and sophistications
249
793000
3000
nie miały wiedzy, technologii i ogólnego zaawansowania,
13:41
that we, Homo sapiens, have today.
250
796000
2000
którym cieszy się dziś Homo sapiens.
13:43
But if this species, ancient species,
251
798000
4000
Ale jeśli przedstawiciele tych pradawnych gatunków
13:47
would travel in time and see us today,
252
802000
3000
dzięki podróży w czasie zobaczyliby nas dzisiaj,
13:50
they would very much be very proud of their legacy,
253
805000
5000
byliby bardzo dumni ze swojej spuścizny,
13:55
because they became the ancestors of
254
810000
2000
gdyż stali się przodkami najlepiej prosperującego gatunku wszechświata.
13:57
the most successful species in the universe.
255
812000
2000
gdyż stali się przodkami najlepiej prosperującego gatunku wszechświata.
13:59
And they were probably not aware of this future legacy,
256
814000
2000
Pewnie nie byli tego świadomi,
14:01
but they did great.
257
816000
2000
ale poszło im świetnie.
14:03
Now the question is, we Homo sapiens today
258
818000
3000
Pozycja nas, Homo sapiens,
14:06
are in a position to decide about the future of our planet, possibly more.
259
821000
6000
pozwala nam dziś orzekać o przyszłości tej planety, może nie tylko.
14:12
So the question is, are we up to the challenge?
260
827000
3000
Pytanie brzmi: czy podołamy wyzwaniu?
14:15
And can we really do better than these primitive,
261
830000
3000
Czy naprawdę poradzimy sobie lepiej
14:18
small-brained ancestors?
262
833000
3000
niż nasi prymitywni przodkowie o małym mózgu?
14:21
Among the most pressing challenges that our species
263
836000
4000
Jednym z najbardziej naglących wyzwań
14:25
is faced with today are the chronic problems of Africa.
264
840000
5000
stojących przed naszym gatunkiem są chroniczne problemy Afryki.
14:30
Needless to list them here, and there are more competent people
265
845000
3000
Nie ma potrzeby ich tu wymieniać, inni są bardziej
14:33
to talk about this.
266
848000
3000
kompetentni w tej dziedzinie.
14:36
Still, in my opinion, we have two choices.
267
851000
3000
Jednak według mnie są przed nami dwa wybory.
14:42
One is to continue to see a poor, ill, crying Africa,
268
857000
6000
Pierwszy -- dalej patrzeć na biedną, chorą, płaczącą Afrykę,
14:48
carrying guns, that depends on other people forever,
269
863000
5000
Afrykę zbrojną, wiecznie zależną od innych,
14:53
or to promote an Africa which is confident,
270
868000
5000
albo -- promować Afrykę pełną wiary w siebie,
14:58
peaceful, independent, but cognizant of its huge problems
271
873000
4000
pokojową, niezależną, choć świadomą swych ogromnych problemów,
15:02
and great values at the same time.
272
877000
4000
ale też swojej wielkiej wartości.
15:06
I am for the second option, and I'm sure many of you are.
273
881000
5000
Ja opowiadam się za drugim wyborem, tak jak na pewno wielu z was.
15:11
And the key is to promote a positive African attitude towards Africa.
274
886000
10000
Kluczem jest tu promowanie pozytywnego podejścia do Afryki wśród Afrykanów.
15:21
That's because we Africans concentrate --
275
896000
4000
To dlatego, że my, Afrykanie, skupiamy się...
15:25
I am from Ethiopia, by the way --
276
900000
2000
Przy okazji, jestem Etiopczykiem.
15:27
we concentrate too much on how we are seen
277
902000
2000
Skupiamy się za bardzo na tym,
15:29
from elsewhere, or from outside.
278
904000
3000
jak widzą nas inni.
15:32
I think it's important to promote in a more positive way
279
907000
5000
Uważam, że ważne jest, aby promować w sposób pozytywny to,
15:37
on how we see ourselves.
280
912000
3000
jak postrzegamy siebie samych.
15:40
That's what I call positive African attitude.
281
915000
3000
Nazwę to pozytywnym podejściem Afryki.
15:43
So finally, I would like to say,
282
918000
3000
Na koniec chciałbym więc powiedzieć:
15:46
so let's help Africa walk upright and forward,
283
921000
5000
Pomóżmy Afryce chodzić prosto, zajść daleko...
15:51
then we all can be proud of our future legacy as a species.
284
926000
5000
Wtedy wszyscy będziemy mogli być dumni ze spuścizny swojego gatunku.
15:56
Thank you.
285
931000
2000
Dziękuję.
15:58
(Applause)
286
933000
1000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Zeresenay Alemseged - PaleoanthropologistZeresenay "Zeray" Alemseged digs in the Ethiopian desert, looking for the earliest signs of humanity. His most exciting find: the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old hominid child, from the species Australopithecus afarensis.
Why you should listen
Paleoanthropologist Zeresenay Alemseged studies the origins of humanity. Through his Dikika Research Project (DRP) in the Afar desert of Ethiopia, he has discovered the earliest known skeleton of a hominid child, the 3.3-million-year-old bones of Selam, a 3-year-old girl of the species Australopithecus afarensis. She is a member of the same species as Lucy, discovered nearby in 1974.
In studying Selam's tiny bones, Alemseged is searching for the points at which we humans diverged from apes. For instance, Selam may have had ape-like shoulders, made for climbing trees -- but her legs were angled for walking upright. Her young brain, at age 3, was still growing, which implies that she was set to have a long human-style childhood. And in the hyoid bone of her throat, Alemseged sees the beginning of human speech.
Born in Axum, Ethiopia, Alemseged is based in San Francisco at the California Academy of Sciences where is is the Director and Curator of the Anthropology department. Prior to this, he was a senior researcher at the Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology in Leipzig. To see more video from Alemseged, visit the video archives of Nature.
Zeresenay Alemseged | Speaker | TED.com