TEDxMidAtlantic 2013
Jennifer Golbeck: Your social media "likes" expose more than you think
Jennifer Golbeck: Câu hỏi "xoắn": Vì sao lượt "Like" trên mạng xã hội tiết lộ về bạn nhiều hơn bạn nghĩ?
Filmed:
Readability: 4.5
2,366,837 views
Bạn có thích khoai tây chiên xoắn không? Bạn có từng "Like" chúng trên Facebook ? Hãy xem bài nói chuyện này để thấy được những điều bất ngờ mà Facebook (và những trang khác) có thể suy đoán về bạn từ những cú click "Like" và "Share". Nhà khoa học máy tính, Jennifer Golbeck, giải thích làm thế nào điều đó có thể xảy ra, tại sao một số ứng dụng công nghệ không "dễ thương" như ta vẫn nghĩ, và vì sao Jennifer nghĩ rằng cần giao trả quyền hạn quản lý thông tin về cho chủ sở hữu.
Jennifer Golbeck - Computer scientist
As the director of the Human-Computer Interaction Lab at the University of Maryland, Jennifer Golbeck studies how people use social media -- and thinks about ways to improve their interactions. Full bio
As the director of the Human-Computer Interaction Lab at the University of Maryland, Jennifer Golbeck studies how people use social media -- and thinks about ways to improve their interactions. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
If you remember that first decade of the web,
0
738
1997
Nếu bạn vẫn còn nhớ
thập kỷ đầu của website
00:14
it was really a static place.
1
2735
2255
thật sự rất trì trệ.
00:16
You could go online, you could look at pages,
2
4990
2245
Bạn có thể lên mạng,
xem những trang web
00:19
and they were put up either by organizations
3
7235
2513
chúng được xây dựng
bởi đội ngũ
00:21
who had teams to do it
4
9748
1521
thuộc các tổ chức
hay các cá nhân
00:23
or by individuals who were really tech-savvy
5
11269
2229
thành thạo về công nghệ
lúc bấy giờ.
00:25
for the time.
6
13498
1737
00:27
And with the rise of social media
7
15235
1575
Với sự phát triển của
truyền thông
00:28
and social networks in the early 2000s,
8
16810
2399
và mạng xã hội
những năm đầu thế kỷ 21,
00:31
the web was completely changed
9
19209
2149
trang web đã hoàn toàn
00:33
to a place where now the vast majority of content
10
21358
3608
trở thành một nơi mà phần lớn
nội dung tương tác
00:36
we interact with is put up by average users,
11
24966
3312
được xây dựng
bởi người dùng thông thường
00:40
either in YouTube videos or blog posts
12
28278
2697
đó có thể là video trên Youtube,
bài viết trên blog
00:42
or product reviews or social media postings.
13
30975
3315
đánh giá sản phẩm
hoặc những bài post.
00:46
And it's also become a much more interactive place,
14
34290
2347
Nó cũng mang tính
tương tác ngày một cao hơn,
00:48
where people are interacting with others,
15
36637
2637
mọi người tương tác với nhau
00:51
they're commenting, they're sharing,
16
39274
1696
bình luận, chia sẻ
00:52
they're not just reading.
17
40970
1614
chứ không đơn thuần là đọc.
Facebook không phải nơi duy nhất
nhưng lại phổ biến nhất,
nhưng lại phổ biến nhất,
00:54
So Facebook is not the only place you can do this,
18
42584
1866
00:56
but it's the biggest,
19
44450
1098
và những con số sau
00:57
and it serves to illustrate the numbers.
20
45548
1784
sẽ minh họa cho điều đó.
00:59
Facebook has 1.2 billion users per month.
21
47332
3477
Mỗi tháng FB có thêm
1,2 tỷ người dùng
1,2 tỷ người dùng
01:02
So half the Earth's Internet population
22
50809
1930
nghĩa là 1/2 số người dùng Internet
01:04
is using Facebook.
23
52739
1653
toàn cầu đang sử dụng FB.
01:06
They are a site, along with others,
24
54392
1932
Nơi này, cùng những trang khác
01:08
that has allowed people to create an online persona
25
56324
3219
cho phép con người tạo ra
cá tính trên mạng mà không đòi hỏi
nhiều kỹ xảo công nghệ
nhiều kỹ xảo công nghệ
01:11
with very little technical skill,
26
59543
1782
01:13
and people responded by putting huge amounts
27
61325
2476
và người ta hưởng ứng nó
bằng cách đưa lên mạng
01:15
of personal data online.
28
63801
1983
lượng lớn thông tin cá nhân.
01:17
So the result is that we have behavioral,
29
65784
2543
Kết quả là chúng ta có được dữ liệu
01:20
preference, demographic data
30
68327
1986
về hành vi, thiên hướng, nhân khẩu
01:22
for hundreds of millions of people,
31
70313
2101
của hàng trăm triệu người,
01:24
which is unprecedented in history.
32
72414
2026
điều này chưa từng có tiền lệ
trong lịch sử.
01:26
And as a computer scientist,
what this means is that
what this means is that
33
74440
2560
Là nhà khoa học máy tính,
điều đó có nghĩa là
01:29
I've been able to build models
34
77000
1664
tôi có thể xây dựng sản phẩm
dự đoán đặc tính tiềm ẩn của bạn
dự đoán đặc tính tiềm ẩn của bạn
01:30
that can predict all sorts of hidden attributes
35
78664
2322
01:32
for all of you that you don't even know
36
80986
2284
mà bạn không hề biết rằng
01:35
you're sharing information about.
37
83270
2202
mình là người
đã chia sẻ thông tin đó.
đã chia sẻ thông tin đó.
01:37
As scientists, we use that to help
38
85472
2382
Bằng cách đó,
chúng tôi cải thiện
01:39
the way people interact online,
39
87854
2114
cách người ta tương tác online
01:41
but there's less altruistic applications,
40
89968
2499
nhưng ứng dụng vì người dùng
lại ít đi
lại ít đi
01:44
and there's a problem in that users don't really
41
92467
2381
vấn đề là
người dùng không thật sự hiểu
người dùng không thật sự hiểu
01:46
understand these techniques and how they work,
42
94848
2470
kỹ thuật và cách chúng hoạt động,
01:49
and even if they did, they don't
have a lot of control over it.
have a lot of control over it.
43
97318
3128
thậm chí nếu hiểu, họ cũng không
điều khiển được chúng.
điều khiển được chúng.
Cho nên, tôi muốn nói
01:52
So what I want to talk to you about today
44
100446
1490
với các bạn hôm nay
01:53
is some of these things that we're able to do,
45
101936
2702
một vài điều
ta có thể làm
ta có thể làm
01:56
and then give us some ideas
of how we might go forward
of how we might go forward
46
104638
2763
để hiểu rõ về việc
làm thế nào người dùng
có thể lấy lại
có thể lấy lại
01:59
to move some control back into the hands of users.
47
107401
2769
phần nào kiểm soát.
02:02
So this is Target, the company.
48
110170
1586
Đây là công ty Target,
02:03
I didn't just put that logo
49
111756
1324
tôi không chỉ để logo
02:05
on this poor, pregnant woman's belly.
50
113080
2170
lên bụng bà bầu đáng thương này.
02:07
You may have seen this anecdote that was printed
51
115250
1840
Có thể bạn đã thấy mẩu chuyện này
02:09
in Forbes magazine where Target
52
117090
2061
trên tạp chí Forbes
kể về việc công ty Target
02:11
sent a flyer to this 15-year-old girl
53
119151
2361
gửi đến cô bé 15 tuổi này
02:13
with advertisements and coupons
54
121512
1710
tờ rơi, quảng cáo
và phiếu mua hàng
02:15
for baby bottles and diapers and cribs
55
123222
2554
cho bình sữa, tã giấy và nôi trẻ em
02:17
two weeks before she told her parents
56
125776
1684
2 tuần trước khi cô nói với cha mẹ
02:19
that she was pregnant.
57
127460
1864
mình đang mang thai.
02:21
Yeah, the dad was really upset.
58
129324
2704
Đúng vậy, người cha
thật sự đã rất buồn.
02:24
He said, "How did Target figure out
59
132028
1716
Ông nói: "Làm cách nào Target
biết được con bé đang mang thai
biết được con bé đang mang thai
02:25
that this high school girl was pregnant
60
133744
1824
02:27
before she told her parents?"
61
135568
1960
trước khi nó nói với cha mẹ cơ chứ?"
02:29
It turns out that they have the purchase history
62
137528
2621
Hóa ra là họ có được
lịch sử mua sắm
02:32
for hundreds of thousands of customers
63
140149
2301
của hàng trăm ngàn khách hàng
02:34
and they compute what they
call a pregnancy score,
call a pregnancy score,
64
142450
2730
và họ tính toán cái được gọi là
"chỉ số mang thai"
02:37
which is not just whether or
not a woman's pregnant,
not a woman's pregnant,
65
145180
2332
không chỉ cho phép phát hiện
phụ nữ mang thai
phụ nữ mang thai
02:39
but what her due date is.
66
147512
1730
mà còn biết được ngày sinh nở.
02:41
And they compute that
67
149242
1304
Họ tính toán điều đó
02:42
not by looking at the obvious things,
68
150546
1768
không dựa trên những gì trước mắt
02:44
like, she's buying a crib or baby clothes,
69
152314
2512
như việc cô ấy mua nôi
hay quần áo trẻ sơ sinh
02:46
but things like, she bought more vitamins
70
154826
2943
mà là dựa vào việc cô ấy
mua nhiều vitaminn
02:49
than she normally had,
71
157769
1717
hơn bình thường
02:51
or she bought a handbag
72
159486
1464
hay là mua một cái túi xách
02:52
that's big enough to hold diapers.
73
160950
1711
đủ to để đựng tã.
02:54
And by themselves, those purchases don't seem
74
162661
1910
Bản thân những món hàng ấy
02:56
like they might reveal a lot,
75
164571
2469
dường như cũng không
nói lên được gì nhiều
02:59
but it's a pattern of behavior that,
76
167040
1978
nhưng kiểu hành vi đó
03:01
when you take it in the context
of thousands of other people,
of thousands of other people,
77
169018
3117
khi bạn đặt vào
hoàn cảnh cụ thể
của hàng ngàn người khác
03:04
starts to actually reveal some insights.
78
172135
2757
nó sẽ tiết lộ
vài chuyện đằng sau đó.
03:06
So that's the kind of thing that we do
79
174892
1793
Đó là công việc
mà chúng tôi đang làm,
mà chúng tôi đang làm,
03:08
when we're predicting stuff
about you on social media.
about you on social media.
80
176685
2567
suy đoán về bạn
trên truyền thông xã hội.
trên truyền thông xã hội.
03:11
We're looking for little
patterns of behavior that,
patterns of behavior that,
81
179252
2796
Chúng tôi tìm kiếm
những mẩu hành vi,
những mẩu hành vi,
một khi được phát hiện
giữa hàng triệu người
giữa hàng triệu người
03:14
when you detect them among millions of people,
82
182048
2682
mọi chuyện sẽ được hé mở.
03:16
lets us find out all kinds of things.
83
184730
2706
03:19
So in my lab and with colleagues,
84
187436
1747
Vì thế, trong phòng thí nghiệm
cùng với đồng nghiệp
cùng với đồng nghiệp
03:21
we've developed mechanisms where we can
85
189183
1777
chúng tôi đã phát triển các cơ chế
suy đoán khá chính xác
suy đoán khá chính xác
03:22
quite accurately predict things
86
190960
1560
ví dụ như
03:24
like your political preference,
87
192520
1725
thiên hướng chính trị,
03:26
your personality score, gender, sexual orientation,
88
194245
3752
tính cách, nhân phẩm,
khuynh hướng tính dục
tôn giáo, độ tuổi,
03:29
religion, age, intelligence,
89
197997
2873
trí thông minh.
Ngoài ra, còn có:
03:32
along with things like
90
200870
1394
03:34
how much you trust the people you know
91
202264
1937
"Bạn tin người quen
đến mức nào?"
đến mức nào?"
03:36
and how strong those relationships are.
92
204201
1804
hay: "Quan hệ của bạn
bền chặt đến đâu?"
bền chặt đến đâu?"
03:38
We can do all of this really well.
93
206005
1785
Chúng tôi có thể làm tốt nó.
03:39
And again, it doesn't come from what you might
94
207790
2197
Xin nhắc lại,
nó không xuất phát từ những thứ
bạn cho là hiển nhiên.
bạn cho là hiển nhiên.
03:41
think of as obvious information.
95
209987
2102
Ví dụ yêu thích của tôi
là từ nghiên cứu này,
là từ nghiên cứu này,
03:44
So my favorite example is from this study
96
212089
2281
03:46
that was published this year
97
214370
1240
được xuất bản năm nay
trong tập san của Viện Hàn Lâm Quốc Gia.
trong tập san của Viện Hàn Lâm Quốc Gia.
03:47
in the Proceedings of the National Academies.
98
215610
1795
03:49
If you Google this, you'll find it.
99
217405
1285
Bạn có thể tìm trên Google.
03:50
It's four pages, easy to read.
100
218690
1872
Nghiên cứu dài 4 trang
và dễ đọc.
và dễ đọc.
03:52
And they looked at just people's Facebook likes,
101
220562
3003
Những nhà nghiên cứu chỉ tập trung
vào lượt "Like" trên FB,
03:55
so just the things you like on Facebook,
102
223565
1920
và họ sẽ dùng nó để suy đoán
03:57
and used that to predict all these attributes,
103
225485
2138
những đặc điểm trên,
03:59
along with some other ones.
104
227623
1645
cùng một số khác.
04:01
And in their paper they listed the five likes
105
229268
2961
Trong bài nghiên cứu, họ đưa ra
5 lượt like
thể hiện rõ nét nhất
thể hiện rõ nét nhất
04:04
that were most indicative of high intelligence.
106
232229
2787
chỉ số thông minh vượt trội.
04:07
And among those was liking a page
107
235016
2324
Một trong số đó là
"like" trang về khoai tây chiên xoắn.
"like" trang về khoai tây chiên xoắn.
04:09
for curly fries. (Laughter)
108
237340
1905
(Cười)
04:11
Curly fries are delicious,
109
239245
2093
Khoai tây chiên xoắn rất ngon,
04:13
but liking them does not necessarily mean
110
241338
2530
nhưng việc bạn "Like" chúng
không nhất thiết là
04:15
that you're smarter than the average person.
111
243868
2080
bạn thông minh
hơn người.
hơn người.
04:17
So how is it that one of the strongest indicators
112
245948
3207
Vậy nên, làm thế nào
một trong những biểu hiện
rõ nét nhất về trí thông minh
rõ nét nhất về trí thông minh
04:21
of your intelligence
113
249155
1570
04:22
is liking this page
114
250725
1447
lại là việc bấm "Like" trang này
khi mà nội dung của nó
khi mà nội dung của nó
04:24
when the content is totally irrelevant
115
252172
2252
hoàn toàn không liên quan gì
đến đặc điểm suy đoán?
đến đặc điểm suy đoán?
04:26
to the attribute that's being predicted?
116
254424
2527
Thật ra, phải xem xét
04:28
And it turns out that we have to look at
117
256951
1584
rất nhiều lý thuyết cơ sở
để hiểu được
để hiểu được
04:30
a whole bunch of underlying theories
118
258535
1618
04:32
to see why we're able to do this.
119
260153
2569
làm thế nào
ta làm được điều này?
ta làm được điều này?
Một trong số đó là
lý thuyết xã hội học:
lý thuyết xã hội học:
04:34
One of them is a sociological
theory called homophily,
theory called homophily,
120
262722
2913
"Sự đồng chất",
nói rằng
nói rằng
04:37
which basically says people are
friends with people like them.
friends with people like them.
121
265635
3092
người ta thường kết bạn
với người giống mình.
với người giống mình.
04:40
So if you're smart, you tend to
be friends with smart people,
be friends with smart people,
122
268727
2014
Nếu thông mình, bạn thường
chơi với người thông minh,
chơi với người thông minh,
04:42
and if you're young, you tend
to be friends with young people,
to be friends with young people,
123
270741
2630
Nếu trẻ, bạn thường
kết bạn với người trẻ
kết bạn với người trẻ
04:45
and this is well established
124
273371
1627
Lý thuyết này đã tồn tại
hàng trăm năm nay.
hàng trăm năm nay.
04:46
for hundreds of years.
125
274998
1745
Chúng tôi cũng biết rất nhiều
04:48
We also know a lot
126
276743
1232
04:49
about how information spreads through networks.
127
277975
2550
về cách mà thông tin lan rộng
thông qua các mạng lưới.
04:52
It turns out things like viral videos
128
280525
1754
Hóa ra
video lan truyền của Youtube,
video lan truyền của Youtube,
04:54
or Facebook likes or other information
129
282279
2406
"Like" Facebook hay những thứ khác
04:56
spreads in exactly the same way
130
284685
1888
đều được lan truyền
hệt như cách mà
hệt như cách mà
04:58
that diseases spread through social networks.
131
286573
2454
những mối nguy hại lan truyền
trên mạng xã hội.
trên mạng xã hội.
05:01
So this is something we've studied for a long time.
132
289027
1791
Chúng tôi đã nghiên cứu
trong thời gian dài
trong thời gian dài
05:02
We have good models of it.
133
290818
1576
và có được những hình mẫu giá trị.
05:04
And so you can put those things together
134
292394
2157
Bạn có thể gộp mọi thứ lại
05:06
and start seeing why things like this happen.
135
294551
3088
rồi từ từ nhận ra làm thế nào
những điều tương tự có thể xảy ra.
05:09
So if I were to give you a hypothesis,
136
297639
1814
Vậy nên, nếu tôi đặt giả thuyết
05:11
it would be that a smart guy started this page,
137
299453
3227
rằng một gã thông minh nào đó
đã lập ra trang này
đã lập ra trang này
05:14
or maybe one of the first people who liked it
138
302680
1939
hay một trong những người nhấn "Like"
đầu tiên đã đạt điểm số cao.
đầu tiên đã đạt điểm số cao.
05:16
would have scored high on that test.
139
304619
1736
05:18
And they liked it, and their friends saw it,
140
306355
2288
Họ nhấn "Like",
rồi bạn bè họ thấy
rồi bạn bè họ thấy
theo thuyết "Đồng chất",
ta biết được
ta biết được
05:20
and by homophily, we know that
he probably had smart friends,
he probably had smart friends,
141
308643
3122
anh ta có bạn thông minh
nó lan truyền đến họ,
nó lan truyền đến họ,
05:23
and so it spread to them,
and some of them liked it,
and some of them liked it,
142
311765
3056
một trong số đó bấm "Like"
họ lại có bạn thông minh
họ lại có bạn thông minh
05:26
and they had smart friends,
143
314821
1189
rồi thì nó lan truyền đến họ.
05:28
and so it spread to them,
144
316010
807
05:28
and so it propagated through the network
145
316817
1973
Điều này được
truyền đi qua mạng lưới
truyền đi qua mạng lưới
05:30
to a host of smart people,
146
318790
2569
đến một lượng lớn
những người thông minh
những người thông minh
05:33
so that by the end, the action
147
321359
2056
và bằng cách đó, hành động
05:35
of liking the curly fries page
148
323415
2544
"Like" trang FB khoai tây xoắn
05:37
is indicative of high intelligence,
149
325959
1615
sẽ biểu thị chỉ số thông minh cao
05:39
not because of the content,
150
327574
1803
không phải vì nội dung,
05:41
but because the actual action of liking
151
329377
2522
mà vì chính hành động nhấn "Like"
05:43
reflects back the common attributes
152
331899
1900
phản ánh đặc tính chung
05:45
of other people who have done it.
153
333799
2468
của người thực hiện.
05:48
So this is pretty complicated stuff, right?
154
336267
2897
Khá phức tạp đúng không?
05:51
It's a hard thing to sit down and explain
155
339164
2199
Không dễ để có thể
giải thích chuyện này
giải thích chuyện này
05:53
to an average user, and even if you do,
156
341363
2848
cho một người bình thường
thậm chí, nếu có thể,
một người bình thường
một người bình thường
05:56
what can the average user do about it?
157
344211
2188
có thể làm gì được?
05:58
How do you know that
you've liked something
you've liked something
158
346399
2048
Làm thế nào bạn biết được
việc thích thứ gì đó
việc thích thứ gì đó
06:00
that indicates a trait for you
159
348447
1492
biểu hiện một đặc tính cá nhân
06:01
that's totally irrelevant to the
content of what you've liked?
content of what you've liked?
160
349939
3545
trong khi nó chẳng liên quan gì
đến nội dung bạn thích?
đến nội dung bạn thích?
06:05
There's a lot of power that users don't have
161
353484
2546
Người dùng mạng không có
nhiều quyền hạn
nhiều quyền hạn
06:08
to control how this data is used.
162
356030
2230
để quản lý việc sử dụng
những dữ liệu này.
những dữ liệu này.
06:10
And I see that as a real
problem going forward.
problem going forward.
163
358260
3112
Và một vấn đề thực sự
đang phát sinh.
đang phát sinh.
06:13
So I think there's a couple paths
164
361372
1977
Nên tôi cho rằng cần xem xét
có một số hướng đi
có một số hướng đi
06:15
that we want to look at
165
363349
1001
nếu muốn người dùng có thêm
quyền hạn để quản lý
quyền hạn để quản lý
06:16
if we want to give users some control
166
364350
1910
06:18
over how this data is used,
167
366260
1740
vì không phải lúc nào
nó cũng được dùng
nó cũng được dùng
06:20
because it's not always going to be used
168
368000
1940
06:21
for their benefit.
169
369940
1381
để phục vụ lợi ích của họ.
06:23
An example I often give is that,
170
371321
1422
Một ví dụ tôi thường đưa ra là
06:24
if I ever get bored being a professor,
171
372743
1646
nếu chán làm giảng viên
tôi sẽ mở một công ty
tôi sẽ mở một công ty
06:26
I'm going to go start a company
172
374389
1653
06:28
that predicts all of these attributes
173
376042
1454
chuyên dự đoán đặc tính
và những thứ như:
và những thứ như:
06:29
and things like how well you work in teams
174
377496
1602
bạn làm việc nhóm giỏi tới đâu,
06:31
and if you're a drug user, if you're an alcoholic.
175
379098
2671
liệu bạn có dùng ma túy
hay nghiện rượu.
hay nghiện rượu.
06:33
We know how to predict all that.
176
381769
1440
Chúng tôi biết cách dự đoán
và sẽ bán các báo cáo đó
và sẽ bán các báo cáo đó
06:35
And I'm going to sell reports
177
383209
1761
cho công ty nhân sự và doanh nghiệp nào
muốn thuê bạn.
muốn thuê bạn.
06:36
to H.R. companies and big businesses
178
384970
2100
06:39
that want to hire you.
179
387070
2273
Hoàn toàn có thể làm được .
06:41
We totally can do that now.
180
389343
1177
06:42
I could start that business tomorrow,
181
390520
1788
Tôi có thể bắt đầu
ngay ngày mai.
ngay ngày mai.
06:44
and you would have
absolutely no control
absolutely no control
182
392308
2052
Bạn sẽ không thể quản lý
việc tôi muốn dùng dữ liệu của bạn.
việc tôi muốn dùng dữ liệu của bạn.
06:46
over me using your data like that.
183
394360
2138
Với tôi, dường như
đó là một vấn đề.
đó là một vấn đề.
06:48
That seems to me to be a problem.
184
396498
2292
06:50
So one of the paths we can go down
185
398790
1910
Cho nên, một trong những hướng
có thể chọn
có thể chọn
06:52
is the policy and law path.
186
400700
2032
là Luật pháp.
06:54
And in some respects, I think
that that would be most effective,
that that would be most effective,
187
402732
3046
Xét trên một số phương diện,
tôi nghĩ nó hiệu quả nhất
tôi nghĩ nó hiệu quả nhất
06:57
but the problem is we'd
actually have to do it.
actually have to do it.
188
405778
2756
nhưng vấn đề là liệu
có cần phải làm thế.
có cần phải làm thế.
Khi quan sát quá trình
đi vào hoạt động của nhà nước,
đi vào hoạt động của nhà nước,
07:00
Observing our political process in action
189
408534
2780
07:03
makes me think it's highly unlikely
190
411314
2379
tôi nghĩ khó có thể xảy ra việc
07:05
that we're going to get a bunch of representatives
191
413693
1597
hàng loạt đại biểu chịu ngồi xuống
tìm hiểu và rồi tiến hành
tìm hiểu và rồi tiến hành
07:07
to sit down, learn about this,
192
415290
1986
07:09
and then enact sweeping changes
193
417276
2106
những cải cách quan trọng về
luật sở hữu trí tuệ tại Mỹ
luật sở hữu trí tuệ tại Mỹ
07:11
to intellectual property law in the U.S.
194
419382
2157
07:13
so users control their data.
195
421539
2461
để người dùng tự quản lý
dữ liệu cá nhân.
dữ liệu cá nhân.
Ta có thể nhờ đến chính sách
07:16
We could go the policy route,
196
424000
1304
mà công ty truyền thông
vẫn thường nói
vẫn thường nói
07:17
where social media companies say,
197
425304
1479
07:18
you know what? You own your data.
198
426783
1402
"Bạn sở hữu dữ liệu.
Bạn có toàn quyền sử dụng."
Bạn có toàn quyền sử dụng."
07:20
You have total control over how it's used.
199
428185
2489
07:22
The problem is that the revenue models
200
430674
1848
Vấn đề là mô hình doanh thu
07:24
for most social media companies
201
432522
1724
của những công ty này
lại phụ thuộc vào việc chia sẻ
hay khai thác dữ liệu người dùng.
hay khai thác dữ liệu người dùng.
07:26
rely on sharing or exploiting
users' data in some way.
users' data in some way.
202
434246
4031
Đôi khi, ta nói trên Facebook
07:30
It's sometimes said of Facebook that the users
203
438277
1833
người dùng không phải khách hàng
mà chính là sản phẩm.
mà chính là sản phẩm.
07:32
aren't the customer, they're the product.
204
440110
2528
07:34
And so how do you get a company
205
442638
2714
Làm thế nào bắt một công ty
nhượng lại quyền quản lý "tài sản" chính
nhượng lại quyền quản lý "tài sản" chính
07:37
to cede control of their main asset
206
445352
2558
cho người dùng FB?
07:39
back to the users?
207
447910
1249
07:41
It's possible, but I don't think it's something
208
449159
1701
Điều đó có thể xảy ra,
nhưng sẽ không phải một sớm một chiều.
nhưng sẽ không phải một sớm một chiều.
07:42
that we're going to see change quickly.
209
450860
2320
07:45
So I think the other path
210
453180
1500
Nên tôi nghĩ đến một hướng khác
mà có lẽ sẽ hiệu quả hơn :
mà có lẽ sẽ hiệu quả hơn :
07:46
that we can go down that's
going to be more effective
going to be more effective
211
454680
2288
07:48
is one of more science.
212
456968
1508
khoa học.
07:50
It's doing science that allowed us to develop
213
458476
2510
Chính khoa học đã giúp ta phát triển
07:52
all these mechanisms for computing
214
460986
1750
những bộ máy tính toán
07:54
this personal data in the first place.
215
462736
2052
dữ liệu cá nhân này đầu tiên.
07:56
And it's actually very similar research
216
464788
2106
Ta cũng cần phải
07:58
that we'd have to do
217
466894
1438
làm một nghiên cứu tương tự
08:00
if we want to develop mechanisms
218
468332
2386
nếu muốn xây dựng hệ thống
nói cho người dùng rằng:
nói cho người dùng rằng:
08:02
that can say to a user,
219
470718
1421
"Đây là hiểm họa
mà hành động của bạn tạo ra."
mà hành động của bạn tạo ra."
08:04
"Here's the risk of that action you just took."
220
472139
2229
08:06
By liking that Facebook page,
221
474368
2080
Bằng việc "Like" các trang trên FB
đến việc chia sẻ
thông tin cá nhân nào đó,
thông tin cá nhân nào đó,
08:08
or by sharing this piece of personal information,
222
476448
2535
08:10
you've now improved my ability
223
478983
1502
bạn đang giúp tôi nâng cao
khả năng dự đoán
khả năng dự đoán
08:12
to predict whether or not you're using drugs
224
480485
2086
liệu bạn có đang dùng ma túy
hay hòa nhập được với nơi làm việc.
hay hòa nhập được với nơi làm việc.
08:14
or whether or not you get
along well in the workplace.
along well in the workplace.
225
482571
2862
Điều đó có thể ảnh hưởng đến việc
08:17
And that, I think, can affect whether or not
226
485433
1848
08:19
people want to share something,
227
487281
1510
mọi người chia sẻ thông tin
hay giữ chúng cho riêng mình,
hay giữ chúng cho riêng mình,
08:20
keep it private, or just keep it offline altogether.
228
488791
3239
hoặc đặt chế độ ẩn.
Chúng ta có thể xét đến việc
08:24
We can also look at things like
229
492030
1563
08:25
allowing people to encrypt data that they upload,
230
493593
2728
cho phép mã hóa dữ liệu
được đăng tải,
được đăng tải,
08:28
so it's kind of invisible and worthless
231
496321
1855
thông tin sẽ bị ẩn và không còn giá trị
với những trang như FB
với những trang như FB
08:30
to sites like Facebook
232
498176
1431
08:31
or third party services that access it,
233
499607
2629
hay dịch vụ của bên thứ ba
08:34
but that select users who the person who posted it
234
502236
3247
nhưng nó sẽ lựa chọn người dùng nào
sẽ có quyền đăng hay truy cập
sẽ có quyền đăng hay truy cập
08:37
want to see it have access to see it.
235
505483
2670
thông tin được đăng tải.
08:40
This is all super exciting research
236
508153
2166
Nghiên cứu này cực kỳ thú vị
xét về phương diện tri thức
xét về phương diện tri thức
08:42
from an intellectual perspective,
237
510319
1620
các nhà khoa học sẽ hào hứng
bắt tay thực hiện.
bắt tay thực hiện.
08:43
and so scientists are going to be willing to do it.
238
511939
1859
08:45
So that gives us an advantage over the law side.
239
513798
3610
Điều tạo cho chúng tôi thuận lợi
trên phương diện pháp lý.
trên phương diện pháp lý.
Một trong những vấn đề
thường được đề cập
thường được đề cập
08:49
One of the problems that people bring up
240
517408
1725
08:51
when I talk about this is, they say,
241
519133
1595
khi tôi bàn về việc này là:
08:52
you know, if people start
keeping all this data private,
keeping all this data private,
242
520728
2646
"Nếu mọi người bắt đầu
giữ chúng cho riêng mình,
giữ chúng cho riêng mình,
08:55
all those methods that you've been developing
243
523374
2113
những phương pháp cô thực hiện
để dự đoán đặc tính của họ sẽ thất bại.
để dự đoán đặc tính của họ sẽ thất bại.
08:57
to predict their traits are going to fail.
244
525487
2653
09:00
And I say, absolutely, and for me, that's success,
245
528140
3520
Và tôi nói: "Với tôi đó là thành công."
09:03
because as a scientist,
246
531660
1786
Vì là một nhà khoa học
09:05
my goal is not to infer information about users,
247
533446
3688
mục tiêu của tôi không phải là
suy đoán thông tin người dùng,
09:09
it's to improve the way people interact online.
248
537134
2767
mà là cải thiện cách
con người tương tác trên mạng.
con người tương tác trên mạng.
09:11
And sometimes that involves
inferring things about them,
inferring things about them,
249
539901
3218
Đôi khi, nó dính đến việc
phải suy đoán về họ,
phải suy đoán về họ,
nhưng nếu người dùng
không muốn tôi dùng những dữ liệu đó
không muốn tôi dùng những dữ liệu đó
09:15
but if users don't want me to use that data,
250
543119
3022
09:18
I think they should have the right to do that.
251
546141
2038
họ có quyền làm thế.
09:20
I want users to be informed and consenting
252
548179
2651
Tôi muốn họ được biết và chấp thuận
09:22
users of the tools that we develop.
253
550830
2112
công cụ mà chúng tôi đang phát triển.
09:24
And so I think encouraging this kind of science
254
552942
2952
Vậy nên, tôi cho rằng
việc khuyến khích lĩnh vực này
việc khuyến khích lĩnh vực này
09:27
and supporting researchers
255
555894
1346
và ủng hộ các nhà nghiên cứu,
những người muốn trả lại
những người muốn trả lại
09:29
who want to cede some of that control back to users
256
557240
3023
cho người dùng quyền kiểm soát,
tách khỏi các công ty truyền thông
tách khỏi các công ty truyền thông
09:32
and away from the social media companies
257
560263
2311
09:34
means that going forward, as these tools evolve
258
562574
2671
đồng nghĩa với việc tiến về trước
khi công cụ được phát triển và cải tiến,
khi công cụ được phát triển và cải tiến,
09:37
and advance,
259
565245
1476
rằng sẽ có một thế hệ người dùng mạng
được huấn luyện và tiếp sức,
được huấn luyện và tiếp sức,
09:38
means that we're going to have an educated
260
566721
1414
09:40
and empowered user base,
261
568135
1694
09:41
and I think all of us can agree
262
569829
1100
tôi nghĩ tất cả chúng ta đều đồng ý
rằng đó là con đường lý tưởng để tiến lên.
rằng đó là con đường lý tưởng để tiến lên.
09:42
that that's a pretty ideal way to go forward.
263
570929
2564
09:45
Thank you.
264
573493
2184
Xin cảm ơn.
09:47
(Applause)
265
575677
3080
ABOUT THE SPEAKER
Jennifer Golbeck - Computer scientistAs the director of the Human-Computer Interaction Lab at the University of Maryland, Jennifer Golbeck studies how people use social media -- and thinks about ways to improve their interactions.
Why you should listen
Jennifer Golbeck is an associate professor in the College of Information Studies at the University of Maryland, where she also moonlights in the department of computer science. Her work invariably focuses on how to enhance and improve the way that people interact with their own information online. "I approach this from a computer science perspective and my general research hits social networks, trust, web science, artificial intelligence, and human-computer interaction," she writes.
Author of the 2013 book, Analyzing the Social Web, Golbeck likes nothing more than to immerse herself in the inner workings of the Internet tools so many millions of people use daily, to understand the implications of our choices and actions. Recently, she has also been working to bring human-computer interaction ideas to the world of security and privacy systems.
Jennifer Golbeck | Speaker | TED.com