TEDMED 2016
Anjan Chatterjee: How your brain decides what is beautiful
Anjan Chatterjee: Cách não bộ quyết đinh cái đẹp là gì
Filmed:
Readability: 5.9
2,701,069 views
Anjan Chatterjee sử dụng phương tiện đó là tâm lí học tiến hóa và khoa học thần kinh nhận thức để nghiên cứu 1 trong những khác niệm tự nhiên quyến rũ nhất: Vẻ đẹp. Nghiên cứu nhiều về khoa học đằng sau câu hỏi vì sao những hình dạng nhất định của dòng kẻ, màu sắc và khuôn mẫu lại gây hứng thú với ta từ sâu thẳm cái nhìn bên trong não bộ của bạn.
Anjan Chatterjee - Cognitive neuroscientist
Anjan Chatterjee seeks to answer a tantalizing question: Why is beauty so gripping? Full bio
Anjan Chatterjee seeks to answer a tantalizing question: Why is beauty so gripping? Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
It's 1878.
0
1869
1967
Vào năm 1878,
00:16
Sir Francis Galton
gives a remarkable talk.
gives a remarkable talk.
1
4969
3278
Ngài Francis Galton
đã có một cuộc diễn thuyết đáng nhớ,
đã có một cuộc diễn thuyết đáng nhớ,
00:21
He's speaking to the anthropologic
institute of Great Britain and Ireland.
institute of Great Britain and Ireland.
2
9318
4138
Ông đã nói chuyện tại
viện nhân loại học Anh,
viện nhân loại học Anh,
00:26
Known for his pioneering work
in human intelligence,
in human intelligence,
3
14170
4026
Được biết đến là người tiên phong
trong lĩnh vực trí thông minh con người,
trong lĩnh vực trí thông minh con người,
00:30
Galton is a brilliant polymath.
4
18220
1988
Galton là một học giả xuất sắc.
00:33
He's an explorer,
5
21716
1554
Ông là một nhà khám phá,
00:35
an anthropologist,
6
23294
1753
một nhà nhân chủng học,
00:37
a sociologist,
7
25071
1530
một nhà xã hội học,
00:38
a psychologist
8
26625
1569
một nhà tâm lí học
00:40
and a statistician.
9
28218
1474
và nhà phân tích số liệu.
00:43
He's also a eugenist.
10
31387
2282
Ông cũng đồng thời là
một nhà ưu sinh học.
một nhà ưu sinh học.
00:46
In this talk,
11
34600
1246
Trong cuộc nói chuyện này,
00:48
he presents a new technique
by which he can combine photographs
by which he can combine photographs
12
36807
4753
Ông cho trình làng một công nghệ mới
nhờ đó có thể kết hợp các bức ảnh
nhờ đó có thể kết hợp các bức ảnh
00:53
and produce composite portraits.
13
41584
2259
và tạo ra ảnh chân dung ghép.
00:56
This technique could be used
to characterize different types of people.
to characterize different types of people.
14
44663
5014
Công nghệ này có thể dùng để mô tả
đặc điểm khác nhau của mọi người.
đặc điểm khác nhau của mọi người.
01:02
Galton thinks that if he combines
photographs of violent criminals,
photographs of violent criminals,
15
50702
5349
Galton nghĩ rằng nếu ông kết hợp
các bức ảnh của những tên tội phạm tàn bạo
các bức ảnh của những tên tội phạm tàn bạo
01:08
he will discover the face of criminality.
16
56075
3126
ông sẽ phát hiện ra bộ mặt của tội phạm.
01:12
But to his surprise,
17
60253
1987
Nhưng trước sự sửng sốt của ông,
01:14
the composite portrait that he produces
18
62264
2864
bức chân dung ghép mà ông tạo ra
01:17
is beautiful.
19
65951
1256
lại rất đẹp.
01:22
Galton's surprising finding
raises deep questions:
raises deep questions:
20
70026
3028
Phát hiện bất ngờ của Galton dấy lên
một làn sóng nghi vấn:
một làn sóng nghi vấn:
01:25
What is beauty?
21
73515
1585
Sắc đẹp là gì?
01:28
Why do certain configurations of line
and color and form excite us so?
and color and form excite us so?
22
76070
6819
Do đâu mà những dáng hình nào đó của đường
nét và màu sắc lại thu hút ta như vậy?
nét và màu sắc lại thu hút ta như vậy?
01:36
For most of human history,
23
84372
1528
Xuyên suốt lịch sử nhân loại,
01:37
these questions have been approached
using logic and speculation.
using logic and speculation.
24
85924
5555
những câu hỏi ấy đã dần được lí giải
thông qua logic và suy đoán.
thông qua logic và suy đoán.
01:44
But in the last few decades,
25
92115
1517
Nhưng tới vài thập kỷ gần đây,
01:45
scientists have addressed
the question of beauty
the question of beauty
26
93656
2878
Các nhà khoa học đã bắt đầu tập trung vào
câu hỏi về vẻ đẹp
câu hỏi về vẻ đẹp
01:48
using ideas from evolutionary psychology
and tools of neuroscience.
and tools of neuroscience.
27
96558
5069
dùng các ý tưởng từ tâm lí học tiến hóa
và các công cụ khoa học thần kinh.
và các công cụ khoa học thần kinh.
01:54
We're beginning to glimpse
the why and the how of beauty,
the why and the how of beauty,
28
102502
3863
Chúng ta bắt đầu thoáng thấy
cái tại sao và thế nào của vẻ đẹp,
cái tại sao và thế nào của vẻ đẹp,
01:58
at least in terms of what it means
for the human face and form.
for the human face and form.
29
106945
3324
ít nhất là xét về mặt ý nghĩa của nó
với khuôn mặt và hình dáng người.
với khuôn mặt và hình dáng người.
02:03
And in the process,
30
111201
1556
Và trong quá trình nghiên cứu,
02:04
we're stumbling upon some surprises.
31
112781
2352
chúng ta tình cờ thấy những bất ngờ.
02:08
When it comes to seeing
beauty in each other,
beauty in each other,
32
116160
2808
Khi nó tới để thấy được cái đẹp
trong mỗi người,
trong mỗi người,
02:11
while this decision is certainly
subjective for the individual,
subjective for the individual,
33
119749
4355
trong khi quyết định này nhất định là
chủ quan của một cá thể,
chủ quan của một cá thể,
02:16
it's sculpted by factors that contribute
to the survival of the group.
to the survival of the group.
34
124128
4183
nó được chạm khắc bởi nhiều yếu tố
mà tạo nên sự sống sót của nhóm.
mà tạo nên sự sống sót của nhóm.
02:20
Many experiments have shown
35
128810
2648
Nhiều thí nghiệm chỉ ra rằng
02:23
that a few basic parameters contribute
to what makes a face attractive.
to what makes a face attractive.
36
131482
4001
có vài thông số cơ bản khiến
cho một khuôn mặt hấp dẫn.
cho một khuôn mặt hấp dẫn.
02:28
These include averaging, symmetry
and the effects of hormones.
and the effects of hormones.
37
136315
5676
Bao gồm chuẩn mực thông thường, sự cân đối
và ảnh hưởng của các loại hoocmon.
và ảnh hưởng của các loại hoocmon.
02:34
Let's take each one of these in turn.
38
142015
2410
Hãy xem xét lần lượt một trong những
yếu tố trên.
yếu tố trên.
02:38
Galton's finding
39
146531
1474
Galton thấy rằng
02:40
that composite or average faces
are typically more attractive
are typically more attractive
40
148029
5283
những khuôn mặt kết hợp hoặc chuẩn thì
lúc nào cũng thu hút hơn
lúc nào cũng thu hút hơn
02:45
than each individual face
that contributes to the average
that contributes to the average
41
153336
3557
những khuôn mặt góp nhặt để đạt chuẩn
02:48
has been replicated many times.
42
156917
1929
đã phải đập đi xây lại rất nhiều lần.
02:51
This laboratory finding fits
with many people's intuitions.
with many people's intuitions.
43
159933
4189
Phát hiện này khớp với trực giác của
rất nhiều người.
rất nhiều người.
02:56
Average faces represent
the central tendencies of a group.
the central tendencies of a group.
44
164754
4211
Những khuôn mặt chuẩn đại diện
cho xu hướng trung tâm của nhóm.
cho xu hướng trung tâm của nhóm.
03:01
People with mixed features
represent different populations,
represent different populations,
45
169724
4319
Những người có những nét pha trộn
đại diện cho bộ phận người dân khác,
đại diện cho bộ phận người dân khác,
03:06
and presumably harbor
greater genetic diversity
greater genetic diversity
46
174067
3348
và có lẽ ẩn chứa cả sự đa dạng di truyền
vĩ đại
vĩ đại
03:09
and adaptability to the environment.
47
177439
2198
và khả năng thích ứng với môi trường.
03:12
Many people find mixed-race
individuals attractive
individuals attractive
48
180337
4404
Nhiều người thấy con lai là thu hút
03:16
and inbred families less so.
49
184765
2174
còn dòng dõi cận huyết thì kém hơn hẳn.
03:20
The second factor that contributes
to beauty is symmetry.
to beauty is symmetry.
50
188627
4183
Yếu tố thứ hai góp phần làm nên vẻ đẹp
đó là sự cân đối.
đó là sự cân đối.
03:25
People generally find symmetric faces
more attractive than asymmetric ones.
more attractive than asymmetric ones.
51
193474
4326
Nhìn chung thì mọi người thấy khuôn mặt
đối xứng thì đẹp hơn là không.
đối xứng thì đẹp hơn là không.
03:30
Developmental abnormalities
are often associated with asymmetries.
are often associated with asymmetries.
52
198758
5252
Những gì bất thường phát triển thường
đi kèm với những gì không cân đối.
đi kèm với những gì không cân đối.
03:36
And in plants, animals and humans,
53
204034
3265
Và với động thực vật và con người,
03:39
asymmetries often arise
from parasitic infections.
from parasitic infections.
54
207323
3306
Bất đối xứng thường do lây nhiễm ký sinh
mà ra.
mà ra.
03:43
Symmetry, it turns out,
55
211373
2218
Sự cân đối, hóa ra,
03:45
is also an indicator of health.
56
213615
3503
lại là chỉ thị của sức khỏe.
03:50
In the 1930s,
57
218469
1594
Vào năm 1930,
03:52
a man named Maksymilian Faktorowicz
58
220779
2900
một người đàn ông tên là
Maksymilian Faktorowicz
Maksymilian Faktorowicz
03:55
recognized the importance
of symmetry for beauty
of symmetry for beauty
59
223703
3177
đã nhận thấy tầm quan trọng của
tính đối xứng đối với nét đẹp
tính đối xứng đối với nét đẹp
03:58
when he designed the beauty micrometer.
60
226904
2155
trong quá trình ông thiết kế máy đo vẻ đẹp
04:02
With this device,
61
230297
1151
Bằng thiết bị này,
04:03
he could measure minor asymmetric flaws
62
231472
3055
ông có thể đo được những lỗi
bất đối xứng nhỏ
bất đối xứng nhỏ
04:06
which he could then make up for
with products he sold from his company,
with products he sold from his company,
63
234551
4549
mà ông có thể bù đắp bằng
sản phẩm mà mình bán từ công ty,
sản phẩm mà mình bán từ công ty,
04:11
named brilliantly
after himself, Max Factor,
after himself, Max Factor,
64
239124
3824
được đặt một cách thông minh theo tên
bản thân ông ta, Max Factor,
bản thân ông ta, Max Factor,
như các vị biết, là một trong những
thương hiệu nổi tiếng thế giới
thương hiệu nổi tiếng thế giới
04:14
which, as you know,
is one of the world's most famous brands
is one of the world's most famous brands
65
242972
3011
04:18
for "make up."
66
246007
1168
về "làm đẹp".
04:20
The third factor that contributes
to facial attractiveness
to facial attractiveness
67
248515
3958
Yếu tố thứ ba góp phần làm nên vẻ thu hút
cho khuôn mặt
cho khuôn mặt
04:24
is the effect of hormones.
68
252497
1713
là ảnh hưởng của hoocmon.
04:27
And here, I need to apologize
for confining my comments
for confining my comments
69
255533
4054
Và đây, tôi cần phải gửi lời xin lỗi
để hạn chế những bình luận tới
để hạn chế những bình luận tới
04:32
to heterosexual norms.
70
260282
1567
những chuẩn mực
dị tính luyến ái.
dị tính luyến ái.
04:35
But estrogen and testosterone
play important roles
play important roles
71
263618
4470
Nhưng estrogen và testosterone
đóng vai trò rất quan trọng
đóng vai trò rất quan trọng
04:40
in shaping features
that we find attractive.
that we find attractive.
72
268112
2598
trong việc hình thành những nét
mà ta thấy thu hút.
mà ta thấy thu hút.
04:43
Estrogen produces features
that signal fertility.
that signal fertility.
73
271643
3857
Estrogen tạo nên những đặc điểm
báo hiệu khả năng sinh sản.
báo hiệu khả năng sinh sản.
04:48
Men typically find women attractive
74
276334
2950
Đàn ông thường thấy phụ nữ
hấp dẫn
hấp dẫn
04:51
who have elements
of both youth and maturity.
of both youth and maturity.
75
279308
4301
là người vừa trẻ trung và trưởng thành.
04:56
A face that's too baby-like might
mean that the girl is not yet fertile,
mean that the girl is not yet fertile,
76
284183
3973
Khuôn mặt quá trẻ con có thể là
cô gái đó còn chưa trổ mã,
cô gái đó còn chưa trổ mã,
05:01
so men find women attractive
77
289119
1973
vì thế phụ nữ hấp dẫn
trong mắt đàn ông
trong mắt đàn ông
05:03
who have large eyes,
full lips and narrow chins
full lips and narrow chins
78
291116
4236
là người có đôi mắt to, môi đầy đặn
và chiếc cằm thon gọn
và chiếc cằm thon gọn
05:07
as indicators of youth,
79
295376
1509
như biểu thị cho sự trẻ trung,
05:09
and high cheekbones
as an indicator of maturity.
as an indicator of maturity.
80
297700
3383
cùng xương gò má cao
biểu hiện của sự trưởng thành.
biểu hiện của sự trưởng thành.
05:14
Testosterone produces features
that we regard as typically masculine.
that we regard as typically masculine.
81
302564
5283
Testosterone sản sinh ra những nét
mà ta coi đó như vẻ nam tính đặc trưng.
mà ta coi đó như vẻ nam tính đặc trưng.
05:20
These include heavier brows,
82
308777
2020
Bao gồm lông mày rậm,
05:22
thinner cheeks
83
310821
1305
gò má mảnh dẻ
05:24
and bigger, squared-off jaws.
84
312150
2252
và lớn hơn, quai hàm vuông.
05:26
But here's a fascinating irony.
85
314426
1790
nhưng đó là sự trớ trêu đầy quyến rũ.
05:29
In many species,
86
317695
1151
Ở nhiều loài,
05:30
if anything,
87
318870
1381
nếu bất cứ thứ gì,
05:32
testosterone suppresses the immune system.
88
320275
3692
testosterone kìm hãm hệ miễn dịch.
05:37
So the idea that testosterone-infused
features are a fitness indicator
features are a fitness indicator
89
325002
4174
Vậy ý kiến rằng các đặc điểm testosteron
truyền là chất chỉ thị phù hợp
truyền là chất chỉ thị phù hợp
05:41
doesn't really make a whole lot of sense.
90
329200
2225
không thực sự lưu lại nhiều ý nghĩa.
05:44
Here, the logic is turned on its head.
91
332183
2499
Đây, logic được bật lên trong đầu nó.
05:47
Instead of a fitness indicator,
92
335658
2149
Thay vì một chất chỉ thị hợp lí,
05:49
scientists invoke a handicap principle.
93
337831
3407
các nhà khoa học lấy dẫn chứng
một ý kiến phản đối.
một ý kiến phản đối.
05:54
The most commonly cited
example of a handicap
example of a handicap
94
342789
3532
Dẫn chứng phổ biến nhất
05:58
is the peacock's tail.
95
346345
1491
đó là đuôi của công đực.
06:00
This beautiful but cumbersome tail
doesn't exactly help the peacock
doesn't exactly help the peacock
96
348542
4396
Đẹp nhưng bộ đuôi cồng kềnh không
thực sự giúp con công trống
thực sự giúp con công trống
06:04
avoid predators
97
352962
1262
tránh được kẻ săn mồi
06:06
and approach peahens.
98
354910
1457
và tiếp cận công mái.
06:09
Why should such an extravagant
appendage evolve?
appendage evolve?
99
357188
3452
Tại sao phần phụ quá như vậy nên tiên hóa?
06:13
Even Charles Darwin,
100
361947
1595
Thậm chí Charlie Darwin,
06:16
in an 1860 letter to Asa Gray wrote
101
364408
3399
trong bức thư gửi tới Asa Gray năm 1860
có viết
có viết
06:19
that the sight of the peacock's tail
made him physically ill.
made him physically ill.
102
367831
3772
rằng hình ảnh bộ đuôi công trống
khiến nó trông yếu đuối.
khiến nó trông yếu đuối.
06:24
He couldn't explain it
with his theory of natural selection,
with his theory of natural selection,
103
372144
2898
Ông đã không thể lí giải
bằng thuyết chọn lọc tự nhiên,
bằng thuyết chọn lọc tự nhiên,
06:27
and out of this frustration,
104
375066
1899
và ra khỏi nỗi phiền não ấy,
06:28
he developed the theory
of sexual selection.
of sexual selection.
105
376989
3184
ông đã phát triển ra thuyết
chọn lọc giới tính.
chọn lọc giới tính.
06:33
On this account,
106
381501
1150
Dựa trên lí giải này,
06:34
the display of the peacock's tail
is about sexual enticement,
is about sexual enticement,
107
382675
4383
việc phô diễn chiếc đuôi của công trống
liên quan tới sự thu hút giới tính,
liên quan tới sự thu hút giới tính,
06:39
and this enticement means
it's more likely the peacock will mate
it's more likely the peacock will mate
108
387082
6222
việc dụ dỗ này có nghĩa
gần như công đực sẽ giao phối
gần như công đực sẽ giao phối
06:45
and have offspring.
109
393328
1334
và có con.
06:47
Now, the modern twist
on this display argument
on this display argument
110
395818
2989
Bây giờ, điểm nhấn của
luận cứ phô diễn này
luận cứ phô diễn này
06:51
is that the peacock is also
advertising its health to the peahen.
advertising its health to the peahen.
111
399472
4970
đó là công trống cũng cho công mái
thấy được sức khỏe của nó.
thấy được sức khỏe của nó.
06:58
Only especially fit organisms
can afford to divert resources
can afford to divert resources
112
406001
5127
Chỉ những sinh vật đặc biệt tương thích
mới có thể chuyển hướng nguồn năng lượng
mới có thể chuyển hướng nguồn năng lượng
07:03
to maintaining such
an extravagant appendage.
an extravagant appendage.
113
411152
2698
để duy trì phần phụ quá mức như vậy.
07:06
Only especially fit men can afford
the price that testosterone levies
the price that testosterone levies
114
414592
4893
Chỉ người đàn ông nào đặc biệt thích hợp
mới chịu được cái giá mà testosterone đánh
mới chịu được cái giá mà testosterone đánh
07:11
on their immune system.
115
419509
1269
vào hệ miễn dịch.
07:13
And by analogy, think of the fact
116
421560
2658
Cũng tương tự, liên hệ thực tế
07:16
that only very rich men can afford
to pay more than $10,000 for a watch
to pay more than $10,000 for a watch
117
424242
6965
rằng chỉ có đại gia mới có thể chi trả
hơn $10,000 cho một chiếc đồng hồ
hơn $10,000 cho một chiếc đồng hồ
07:23
as a display of their financial fitness.
118
431231
2250
như để phô trương cho thanh thế.
07:27
Now, many people hear these kinds
of evolutionary claims
of evolutionary claims
119
435113
2802
Giờ đây, nhiều người nghe đến những lời
tuyến bố tiến bộ
tuyến bố tiến bộ
07:29
and think they mean that we somehow
are unconsciously seeking mates
are unconsciously seeking mates
120
437939
5730
và nghĩ chúng có nghĩa là họ bằng cách
nào đó đang vô tình tìm kiếm bạn tình
nào đó đang vô tình tìm kiếm bạn tình
07:35
who are healthy.
121
443693
1915
những người khỏe mạnh.
07:37
And I think this idea
is probably not right.
is probably not right.
122
445632
2943
Và tôi nghĩ ý tưởng này có thể không
chính xác.
chính xác.
07:42
Teenagers and young adults are not exactly
known for making decisions
known for making decisions
123
450269
4862
Thanh thiếu niên không biết chính xác
trong việc ra quyết định
trong việc ra quyết định
07:47
that are predicated on health concerns.
124
455155
2188
dựa trên các mối quan tâm về sức khỏe.
07:50
But they don't have to be,
125
458544
1601
Nhưng họ không cần phải như vậy,
07:52
and let me explain why.
126
460169
1483
và cho phép tôi lí giải tại sao.
07:55
Imagine a population
127
463151
1351
Tưởng tượng một quần thể
07:57
in which people have three different
kinds of preferences:
kinds of preferences:
128
465208
4178
ở đó họ có ba loại ưu tiên khác nhau:
08:01
for green, for orange and for red.
129
469410
3325
xanh, cam và đỏ.
08:05
From their point of view,
130
473922
1191
Từ quan điểm của họ,
08:07
these preferences have
nothing to do with health;
nothing to do with health;
131
475137
2363
những sở thích này không tác động gì
tới sức khỏe;
tới sức khỏe;
08:09
they just like what they like.
132
477524
1492
họ chỉ đơn giản là thích thế.
08:12
But if it were also the case
that these preferences are associated
that these preferences are associated
133
480128
4041
Nhưng nếu có trường hợp sự ưu tiên ấy
kết hợp
kết hợp
08:16
with the different likelihood
of producing offspring --
of producing offspring --
134
484193
2998
với những trường hợp có thể xảy ra
trong quá trình sinh sản --
trong quá trình sinh sản --
08:19
let's say in a ratio of 3:2:1 --
135
487215
2862
hãy nói đến tỷ lệ ba:hai:một --
08:23
then in the first generation,
136
491060
1444
do đó thế hệ đầu tiên,
08:24
there would be 3 greens
to 2 oranges to 1 red,
to 2 oranges to 1 red,
137
492528
3272
sẽ là ba xanh rồi hai cam rồi một đỏ,
08:27
and in each subsequent generation,
138
495824
2186
và ở mỗi thế hệ tiếp theo,
08:30
the proportion of greens increase,
139
498034
2706
tỉ lệ xanh tăng lên,
08:34
so that in 10 generations,
140
502067
1711
để trong vòng mười thế hệ,
08:35
98 percent of this population
has a green preference.
has a green preference.
141
503802
3773
98% quần thể xanh sẽ trội
08:39
Now, a scientist coming in
and sampling this population
and sampling this population
142
507963
3121
Bây giờ, một nhà khoa học tới và lấy mẫu
quần thể này
quần thể này
08:43
discovers that green
preferences are universal.
preferences are universal.
143
511108
3649
phát hiện ra rằng xanh trội
là phổ biến.
là phổ biến.
08:47
So the point about this little
abstract example
abstract example
144
515606
3872
Vì vậy cái cốt yếu của ví dụ
lí thuyết nhỏ bé này
lí thuyết nhỏ bé này
08:51
is that while preferences
for specific physical features
for specific physical features
145
519502
4660
là khi ưu tiên cho những đặc điểm
vật chất cụ thể
vật chất cụ thể
08:56
can be arbitrary for the individual,
146
524186
2563
có thể cho bất kỳ cá thể nào,
09:00
if those features are heritable
147
528090
1770
nếu những đặc điếm này di truyền
09:05
and they are associated
with a reproductive advantage,
with a reproductive advantage,
148
533232
4159
và chúng kết hợp với nhân giống ưu thế,
09:09
over time,
149
537415
1214
qua thời gian,
09:10
they become universal for the group.
150
538653
1927
chúng sẽ trở nên phổ biến với nhóm.
09:15
So what happens in the brain
when we see beautiful people?
when we see beautiful people?
151
543172
5201
Vậy điều gì xảy ra trong não bộ khi
ta thấy người đẹp?
ta thấy người đẹp?
09:22
Attractive faces activate
parts of our visual cortex
parts of our visual cortex
152
550520
4028
Những khuôn mặt cuốn hút kích hoạt
vùng thị giác ở vỏ não
vùng thị giác ở vỏ não
09:26
in the back of the brain,
153
554572
1945
nằm ở phần não sau,
09:28
an area called the fusiform gyrus,
154
556541
1942
một khu vực gọi là hồi hình thoi,
09:30
that is especially tuned
to processing faces,
to processing faces,
155
558507
2802
nơi đặc biệt nắm bắt xử lí khuôn mặt,
09:33
and an adjacent area called
the lateral occipital complex,
the lateral occipital complex,
156
561333
4014
và một khu vực gần kề gọi là
phức hợp chẩm bên,
phức hợp chẩm bên,
09:37
that is especially attuned
to processing objects.
to processing objects.
157
565371
2756
đặc biệt phân tích các vật thể.
09:40
In addition,
158
568700
1396
Thêm vào đó,
09:42
attractive faces activate parts
of our reward and pleasure centers
of our reward and pleasure centers
159
570120
5078
khuôn mặt cuốn hút kích hoạt hệ thần
kinh tưởng thưởng và trung tâm thỏa mãn
kinh tưởng thưởng và trung tâm thỏa mãn
09:47
in the front and deep in the brain,
160
575222
2265
nằm phía trước và sâu trong não,
09:50
and these include areas
that have complicated names,
that have complicated names,
161
578179
3124
và những khu vực này có những cái tên
phức tạp,
phức tạp,
09:53
like the ventral striatum,
162
581327
1864
như vùng vân bụng,
09:55
the orbitofrontal cortex
163
583215
1919
vỏ não trán ổ mắt
09:57
and the ventromedial prefrontal cortex.
164
585158
2594
và vỏ thùy giữa trán.
10:00
Our visual brain that is tuned
to processing faces
to processing faces
165
588732
3984
Thị giác của ta được điều chỉnh để
phân tích khuôn mặt
phân tích khuôn mặt
10:04
interacts with our pleasure centers
166
592740
2637
tương tác với trung tâm khoái cảm
10:07
to underpin the experience of beauty.
167
595401
2447
để củng cố trải nghiệm về cái đẹp.
10:11
Amazingly, while we all
engage with beauty,
engage with beauty,
168
599719
4092
Ngạc nhiên là, khi tất cả chúng ta
cố gắng để hiểu về vẻ đẹp,
cố gắng để hiểu về vẻ đẹp,
10:15
without our knowledge,
169
603835
1597
mà không có kiến thức,
10:17
beauty also engages us.
170
605456
1758
cái đẹp cũng đồng thời thu hút ta.
10:20
Our brains respond to attractive faces
171
608478
2499
Não chúng ta phản ứng trước những
khuôn mặt thu hút
khuôn mặt thu hút
10:23
even when we're not thinking about beauty.
172
611001
2354
ngay cả khi ta không nghĩ gì về cái đẹp.
10:26
We conducted an experiment
in which people saw a series of faces,
in which people saw a series of faces,
173
614637
4289
Chúng tôi đã tiến hành một thí nghiệm
mà mọi người được xem một loạt khuôn mặt,
mà mọi người được xem một loạt khuôn mặt,
10:30
and in one condition,
174
618950
1703
với một điều kiện,
10:32
they had to decide if a pair of faces
were the same or a different person.
were the same or a different person.
175
620677
5576
họ phải quyết định xem cặp khuôn mặt nào
là cùng một người hay là một người khác.
là cùng một người hay là một người khác.
10:39
Even in this condition,
176
627907
2493
Mặc dù với điều kiện như vậy,
10:42
attractive faces drove neural activity
robustly in their visual cortex,
robustly in their visual cortex,
177
630424
6142
những khuôn mặt đẹp điều hướng
hoạt động thần kinh mạnh mẽ vùng vỏ não,
hoạt động thần kinh mạnh mẽ vùng vỏ não,
10:48
despite the fact that they were thinking
about a person's identity
about a person's identity
178
636590
3513
mặc dù sự thật là họ nghĩ đó là
đặc trưng cá nhân
đặc trưng cá nhân
10:52
and not their beauty.
179
640127
1301
và không phải sắc đẹp.
10:55
Another group similarly found
automatic responses to beauty
automatic responses to beauty
180
643127
4311
Một nhóm khác tương tự tìm thấy
những phản hồi tự động về sắc đẹp
những phản hồi tự động về sắc đẹp
10:59
within our pleasure centers.
181
647462
2163
trong khoảng trung tâm khoái cảm
của chúng ta.
của chúng ta.
11:02
Taken together, these studies suggest
182
650551
2789
Đi kèm với đó, những nghiên cứu chỉ ra
11:06
that our brain automatically
responds to beauty
responds to beauty
183
654033
4511
rằng não ta tự động phản ứng
trước cái đẹp
trước cái đẹp
11:10
by linking vision and pleasure.
184
658568
2015
nhờ kết nối những hình ảnh và
sự thỏa mãn.
sự thỏa mãn.
11:13
These beauty detectors, it seems,
185
661854
2380
Những máy dò nét đẹp, dường như,
11:16
ping every time we see beauty,
186
664258
1838
vang lên mỗi khi ta thấy cái đẹp,
11:18
regardless of whatever else
we might be thinking.
we might be thinking.
187
666120
2694
bất chấp bất cứ thứ gì khác ta có thể
nghĩ tới.
nghĩ tới.
11:23
We also have a "beauty is good"
stereotype embedded in the brain.
stereotype embedded in the brain.
188
671022
5489
Ta cũng có một khuôn mẫu" cái đẹp là tốt"
in sâu vào não.
in sâu vào não.
11:29
Within the orbitofrontal cortex,
189
677712
2227
trong khoảng vỏ não trán ổ mắt,
11:31
there's overlapping neural activity
190
679963
1775
có hoạt động thần kinh chồng lên nhau
11:33
in response to beauty and to goodness,
191
681762
3784
để phản ứng lại cái đẹp và sự tinh túy,
11:39
and this happens even when people
aren't explicitly thinking
aren't explicitly thinking
192
687185
3522
và điều này xảy ra ngay cả khi
mọi người không suy nghĩ hẳn hoi
mọi người không suy nghĩ hẳn hoi
11:42
about beauty or goodness.
193
690731
1603
về cái đẹp hay sự tinh túy.
11:45
Our brains seem to reflexively
associate beauty and good.
associate beauty and good.
194
693906
3959
Não ta có vẻ đã kết hợp phản xạ trước
cái đẹp và tốt.
cái đẹp và tốt.
11:50
And this reflexive association
may be the biologic trigger
may be the biologic trigger
195
698690
3978
Và sự kết hợp phản xạ này có thể là
sự khởi động sinh học
sự khởi động sinh học
11:54
for the many social effects of beauty.
196
702692
2682
cho nhiều hiệu ứng xã hội của vẻ đẹp.
11:58
Attractive people receive
all kinds of advantages in life.
all kinds of advantages in life.
197
706057
4394
Những người thu hút nhận được tất cả
lợi thế trong cuộc sống.
lợi thế trong cuộc sống.
12:03
They're regarded as more intelligent,
198
711556
2754
Họ được xem như là thông minh hơn,
12:06
more trustworthy,
199
714334
1603
đáng tin cậy hơn,
12:07
they're given higher pay
and lesser punishments,
and lesser punishments,
200
715961
3545
họ được trả lương cao hơn và
ít bị phạt hơn,
ít bị phạt hơn,
12:11
even when such judgments
are not warranted.
are not warranted.
201
719530
2722
thậm chí còn không bị ra lệnh phán xét.
12:15
These kinds of observations
reveal beauty's ugly side.
reveal beauty's ugly side.
202
723572
3340
Những kiểu quan sát này bộc lộ
mặt xấu của cái đẹp.
mặt xấu của cái đẹp.
12:19
In my lab, we recently found
203
727796
2073
Trong phòng thí nghiệm, chúng tôi
phát hiện
phát hiện
12:21
that people with minor facial
anomalies and disfigurements
anomalies and disfigurements
204
729893
4922
những khuôn mặt nhỏ dị thường
và biến dạng
và biến dạng
12:26
are regarded as less good, less kind,
205
734839
3784
thường bị coi là kém tốt, kém tử tế,
12:30
less intelligent, less competent
and less hardworking.
and less hardworking.
206
738647
4431
kém thông minh, ít giỏi giang và
không chăm chỉ.
không chăm chỉ.
12:35
Unfortunately, we also have
a "disfigured is bad" stereotype.
a "disfigured is bad" stereotype.
207
743854
5284
Không may, chúng ta cũng có khuôn mẫu
rằng" biến dạng là xấu xí".
rằng" biến dạng là xấu xí".
12:42
This stereotype is probably
exploited and magnified
exploited and magnified
208
750398
6658
Khuôn mẫu này có thể được khai thác
và mở rộng
và mở rộng
12:49
by images in popular media,
209
757080
2413
nhờ hình ảnh từ phương tiện
truyền thông đại chúng,
truyền thông đại chúng,
12:51
in which facial disfigurement
is often used as a shorthand
is often used as a shorthand
210
759517
3896
nơi sự biến dạng khuôn mặt thường được
dùng như vẽ tốc ký
dùng như vẽ tốc ký
12:55
to depict someone of villainous character.
211
763437
2658
để mô tả nét hung ác của một người.
12:59
We need to understand
these kinds of implicit biases
these kinds of implicit biases
212
767378
3454
Chúng ta cần hiểu rằng
những kiểu thành kiến ngầm
những kiểu thành kiến ngầm
13:02
if we are to overcome them
213
770856
1737
nếu ta vượt qua chúng
13:04
and aim for a society
in which we treat people fairly,
in which we treat people fairly,
214
772617
3681
và hướng tới một xã hội nơi
con người đối sử với nhau công bằng,
con người đối sử với nhau công bằng,
13:08
based on their behavior and not
on the happenstance of their looks.
on the happenstance of their looks.
215
776322
4415
dựa trên cách cư xử của họ
chứ không phải vẻ ngoài ngẫu nhiên
chứ không phải vẻ ngoài ngẫu nhiên
13:16
Let me leave you with one final thought.
216
784758
3245
Hãy để tôi đưa ra một điều cuối cùng.
13:21
Beauty is a work in progress.
217
789044
2048
Sắc đẹp là một việc có quá trình.
13:24
The so-called universal
attributes of beauty
attributes of beauty
218
792527
3207
Thứ được gọi là đặc trưng chung
của sắc đẹp
của sắc đẹp
13:27
were selected for during the almost
two million years of the Pleistocene.
two million years of the Pleistocene.
219
795758
5488
được chọn lựa trong suốt hai triệu năm
kỷ Pleistocene.
kỷ Pleistocene.
13:33
Life was nasty, brutish
and a very long time ago.
and a very long time ago.
220
801944
4892
Cuộc đời thì bẩn thỉu, hung ác
và rất nhiều năm về trước.
và rất nhiều năm về trước.
13:40
The selection criteria
for reproductive success from that time
for reproductive success from that time
221
808014
5324
Sự chọn lọc tiêu chuẩn cho sự tái sản xuất
thành công từ lúc đó
thành công từ lúc đó
13:45
doesn't really apply today.
222
813362
1865
không thực sự áp dụng được cho bây giờ.
13:47
For example,
223
815966
1490
Ví dụ,
13:49
death by parasite is not one
of the top ways that people die,
of the top ways that people die,
224
817480
4067
chết bởi ký sinh trùng không phải là
nguyên nhân hàng đầu khiến con người chết,
nguyên nhân hàng đầu khiến con người chết,
13:53
at least not in the technologically
developed world.
developed world.
225
821571
2891
ít nhất là không phải trong thế giới
phát triển công nghiệp.
phát triển công nghiệp.
13:57
From antibiotics to surgery,
226
825997
2360
Từ thuốc kháng sinh tới phẫu thuật,
14:00
birth control to in vitro fertilization,
227
828381
3492
kế hoạch hóa tới thụ tinh trong ống nghiệm
14:03
the filters for reproductive success
are being relaxed.
are being relaxed.
228
831897
3390
những bộ lọc cho sự tái sản xuất
thành công được nghỉ ngơi.
thành công được nghỉ ngơi.
14:07
And under these relaxed conditions,
229
835956
2655
Và dưới những điều kiện thoải mái như vậy,
14:10
preference and trait combinations
are free to drift
are free to drift
230
838635
4234
sở thích và sự kết hợp đặc điểm được tự do
bay bổng
bay bổng
14:14
and become more variable.
231
842893
1769
và trở nên biến động hơn.
14:17
Even as we are profoundly
affecting our environment,
affecting our environment,
232
845416
4186
Thậm chí khi ta đang cực kỳ ảnh hưởng
tới môi trường,
tới môi trường,
14:22
modern medicine
and technological innovation
and technological innovation
233
850985
3313
y học hiện đại và phát minh công nghệ
14:26
is profoundly affecting
234
854322
1753
đang vô cùng ảnh hưởng
14:28
the very essence of what it means
to look beautiful.
to look beautiful.
235
856099
3722
tới bản chất của việc trông như thế nào
là đẹp.
là đẹp.
14:33
The universal nature of beauty is changing
236
861197
2550
Bản chất tự nhiên của cái đẹp đang
biến đổi
biến đổi
14:35
even as we're changing the universe.
237
863771
2921
ngay cả khi ta đang thay đổi thế giới.
14:40
Thank you.
238
868863
1185
Cảm ơn.
14:42
(Applause)
239
870072
3586
(vỗ tay)
ABOUT THE SPEAKER
Anjan Chatterjee - Cognitive neuroscientistAnjan Chatterjee seeks to answer a tantalizing question: Why is beauty so gripping?
Why you should listen
In his recent book, The Aesthetic Brain: How We Evolved to Desire Beauty and Enjoy Art, cognitive neuroscientist Anjan Chatterjee investigates neural responses to beauty, explaining that the faces and places we find aesthetically pleasing may promote evolutionary success.
With numerous publications to his name in areas such as attention, spatial cognition and neuroethics, Chatterjee is the former president of the Behavioral and Cognitive Neurology Society and the International Association of Empirical Aesthetics, and he is also a founding member of the Board of Governors of the Neuroethics Society. In 2016, Chatterjee was awarded the Rudolph Arnheim Award for contributions to psychology and the arts. Currently at the Center for Cognitive Neuroscience at the University of Pennsylvania, Chatterjee's cutting edge work in neuroaesthetics bridges art and neuroscience in complex and fascinating ways.
Anjan Chatterjee | Speaker | TED.com