TED2002
Emily Levine: A theory of everything
Emily Levine: Lý thuyết về tất thảy mọi thứ
Filmed:
Readability: 3.9
2,545,435 views
Triết gia - diễn viên hài Emily Levine diễnt huyết một bài hài hước về khoa học, toán học, xã hội và cách mà mội thứ kết nối với nhau. Bà là một nhà ảo thuật tâm trí đại tài, và trong bài nói này, đã xuyên thủng những định kiến trong đầu ta và đưa chúng ra ánh sáng. Mời bạn hãy yên vị và thưởng thức Emily Levine đùa giỡn với não bạn một chút.
Emily Levine - Philosopher-comic
Humorist, writer and trickster Emily Levine riffs on science and the human condition. Full bio
Humorist, writer and trickster Emily Levine riffs on science and the human condition. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I am going to talk about myself,
0
0
3000
Tôi sắp sửa nói về bản thân mình,
00:15
which I rarely do, because I --
1
3000
3000
điều mà tôi hiếm khi làm, bởi vì tôi...
à một lý do là vì, tôi thích nói về
những thứ mà tôi chẳng hề biết gì.
những thứ mà tôi chẳng hề biết gì.
00:18
well for one thing, I prefer to talk about things I know nothing about.
2
6000
5000
00:23
And secondly, I'm a recovering narcissist.
3
11000
5000
Và lý do thứ hai, tôi là một người đang
vượt qua hội chứng ái kỷ tự cao.
vượt qua hội chứng ái kỷ tự cao.
00:28
(Laughter)
4
16000
2000
(Cười)
Tôi thực sự không biết tôi là
một người tự cao.
một người tự cao.
00:30
I didn't know I was a narcissist actually.
5
18000
2000
Tôi nghĩ tính tự cao nghĩa là
bạn yêu chính bản thân bạn.
bạn yêu chính bản thân bạn.
00:32
I thought narcissism meant you loved yourself.
6
20000
3000
Và rồi ai đó đã bảo tôi rằng
điều đó cũng có mặt trái.
điều đó cũng có mặt trái.
00:35
And then someone told me there is a flip side to it.
7
23000
2000
Vậy nên thực tế nó còn tệ hơn sự ích kỷ;
00:37
So it's actually drearier than self-love;
8
25000
2000
00:39
it's unrequited self-love.
9
27000
3000
đó là yêu mà không được đáp lại.
00:42
(Laughter)
10
30000
4000
(Cười)
00:46
I don't feel I can afford a relapse.
11
34000
3000
Tôi không nghĩ tôi có thể tái phát.
00:49
But I want to, though, explain
12
37000
3000
Nhưng tôi muốn, giải thích rằng
làm thế nào mà tôi phác họa được
tấn hài kịchmang thương hiệu riêng
tấn hài kịchmang thương hiệu riêng
00:52
how I came to design my own particular brand of comedy
13
40000
3000
bởi vì tôi đã trải qua rất nhiều
hình thức khác nhau của nó.
hình thức khác nhau của nó.
00:55
because I've been through so many different forms of it.
14
43000
2000
00:57
I started with improvisation,
15
45000
2000
Tôi bắt đầu với sự tình cờ,
00:59
in a particular form of improvisation called theater games,
16
47000
4000
trong một hình thức đặc biệt của ngẫu hứng
gọi là trò chơi trên sân khấu,
gọi là trò chơi trên sân khấu,
cái mà có một quy tắc,
01:03
which had one rule,
17
51000
2000
mà tôi luôn nghĩ đó là một quy tắc
tuyệt vời cho nền đạo đức của một xã hội.
tuyệt vời cho nền đạo đức của một xã hội.
01:05
which I always thought was a great rule for an ethic for a society.
18
53000
3000
01:08
And the rule was, you couldn't deny the other person's reality,
19
56000
4000
Và quy tắc đó là, bạn không thể phủ nhận
thực tế của người khác,
thực tế của người khác,
01:12
you could only build on it.
20
60000
2000
bạn chỉ có thể xây dựng thêm trên nền đó.
01:14
And of course we live in a society that's all about
21
62000
3000
Và dĩ nhiên chúng ta sống trong một xã hội
mà tất cả đều đang
mà tất cả đều đang
01:17
contradicting other peoples' reality.
22
65000
2000
phủ nhận thực tế của người khác.
01:19
It's all about contradiction,
23
67000
2000
Đó là sự mâu thuẫn,
đó là lý do tại sao tôi quá nhạy cảm
với sự mâu thuẫn nói chung.
với sự mâu thuẫn nói chung.
01:21
which I think is why I'm so sensitive to contradiction in general.
24
69000
3000
01:24
I see it everywhere.
25
72000
2000
Tôi thấy nó ở khắp mọi nơi.
01:26
Like polls. You know, it's always curious to me
26
74000
3000
Giống như các cuộc thăm dò. Bạn biết đấy,
chúng luôn làm tôi tò mò,
chúng luôn làm tôi tò mò,
01:29
that in public opinion polls
27
77000
2000
trong các cuộc thăm dò ý kiến
01:31
the percentage of Americans who don't know the answer to any given question
28
79000
4000
tỉ lệ người Mỹ không trả lời được cho
bất kì câu hỏi nào đưa ra
bất kì câu hỏi nào đưa ra
01:35
is always two percent.
29
83000
2000
luôn là 2%.
01:37
75 percent of Americans
30
85000
3000
75% người Mỹ
01:40
think Alaska is part of Canada.
31
88000
2000
nghĩ rằng Alaska là một phần của Canada.
01:42
But only two percent don't know the effect
32
90000
3000
Nhưng chỉ có 2% không biết tác động của
01:45
that the debacle in Argentina will have on the IMF's monetary policy --
33
93000
5000
sự sụp đổ Argentina đến
chính sách tiền tệ của IMF --
chính sách tiền tệ của IMF --
01:50
(Laughter)
34
98000
1000
(Cười)
01:51
seems a contradiction.
35
99000
3000
có vẻ đó là một sự mâu thuẫn.
01:54
Or this ad that I read in the New York Times:
36
102000
3000
Hoặc là bài quảng cáo mà tôi đọc
trên tờ New York Times:
trên tờ New York Times:
01:57
"Wearing a fine watch speaks loudly of your rank in society.
37
105000
4000
"Nếu đeo một chiếc đồng hồ xịn sẽ
nói lên địa vị xã hội của bạn
nói lên địa vị xã hội của bạn
02:01
Buying it from us screams good taste."
38
109000
3000
thế thì mua đồng hồ hiệu chúng tôi
sẽ gào lên sự sành điệu của bạn."
sẽ gào lên sự sành điệu của bạn."
02:04
(Laughter)
39
112000
2000
(Cười)
Hay là một ví dụ mà tôi tìm thấy ở
một tạp chí gọi là California Lawyer,
một tạp chí gọi là California Lawyer,
02:06
Or this that I found in a magazine called California Lawyer,
40
114000
3000
02:09
in an article that is surely meant for the lawyers at Enron.
41
117000
4000
trong một bài viết chắc chắn
dành cho các luật sư của Enron.
dành cho các luật sư của Enron.
"Cách sống sót trong nhà tù:
Những điều nên và không nên."
Những điều nên và không nên."
02:13
"Surviving the Slammer: Do's and Don'ts."
42
121000
4000
02:17
(Laughter)
43
125000
1000
(Cười)
02:18
"Don't use big words."
44
126000
2000
"Đừng dùng những từ đao to búa lớn."
02:20
(Laughter)
45
128000
1000
(Cười)
02:21
"Learn the lingua franca."
46
129000
3000
"Hãy học những ngôn ngữ chung."
02:24
(Laughter)
47
132000
7000
(Cười)
Vâng, "Ngôn ngữ chung trong
trường hợp này là..., Frankie"
trường hợp này là..., Frankie"
02:31
Yeah. "Lingua this, Frankie."
48
139000
2000
02:33
(Laughter)
49
141000
3000
(Cười)
Và tôi cho rằng đó là một mâu thuẫn
khi tôi
khi tôi
02:36
And I suppose it's a contradiction that I
50
144000
3000
02:39
talk about science when I don't know math.
51
147000
4000
nói về khoa học trong lúc
tôi chả biết gì về toán.
tôi chả biết gì về toán.
Bạn biết đấy..., à nhân tiện thì
tôi cũng rất biết ơn Dean Kamen
tôi cũng rất biết ơn Dean Kamen
02:43
You know, because -- and by the way to I was so grateful to Dean Kamen
52
151000
3000
02:46
for pointing out that one of the reasons,
53
154000
2000
về việc chỉ ra một trong những lý do đó,
có những lý do thuộc về
nền văn hóa mà
nền văn hóa mà
02:48
that there are cultural reasons
54
156000
2000
02:50
that women and minorities don't enter the fields of science and technology --
55
158000
4000
phụ nữ và các dân tộc thiểu số không
tham gia vào lĩnh vực KH-CN
tham gia vào lĩnh vực KH-CN
02:54
because for instance, the reason I don't do math is,
56
162000
3000
ví dụ như,
lý do tôi không làm toán là,
lý do tôi không làm toán là,
02:57
I was taught to do math and read at the same time.
57
165000
4000
tôi được dạy làm toán và
đọc chữ cùng một lúc.
đọc chữ cùng một lúc.
03:01
So you're six years old, you're reading Snow White and the Seven Dwarves,
58
169000
3000
Nên khi bạn 6 tuổi, bạn đang đọc
Bạch Tuyết và 7 Chú Lùn,
Bạch Tuyết và 7 Chú Lùn,
03:04
and it becomes rapidly obvious
59
172000
2000
và nó trở nên rõ ràng rằng,
03:06
that there are only two kinds of men in the world:
60
174000
2000
chỉ có hai loại đàn ông trên thế giới:
03:08
dwarves and Prince Charmings.
61
176000
2000
những người lùn và những chàng hoàng tử.
03:10
And the odds are seven to one against your finding the prince.
62
178000
3000
Và tỉ lệ cược là 7-1 chống lại việc
bạn tìm kiếm hoàng tử.
bạn tìm kiếm hoàng tử.
03:13
(Laughter)
63
181000
3000
(Cười)
Đó là lý do tại sao các bé gái
không làm toán. Thật đáng thất vọng.
không làm toán. Thật đáng thất vọng.
03:16
That's why little girls don't do math. It's too depressing.
64
184000
3000
03:19
(Laughter)
65
187000
6000
(Cười)
03:25
Of course, by talking about science
66
193000
2000
Dĩ nhiên, bằng cách nói về khoa học
tôi cũng có thể, như tôi đã từng làm
trong các đêm khác,
trong các đêm khác,
03:27
I also may, as I did the other night,
67
195000
2000
03:29
incur the violent wrath of some scientists
68
197000
4000
phải chịu cơn thịnh nộ dữ dội
của một số nhà khoa học
của một số nhà khoa học
03:33
who were very upset with me.
69
201000
3000
những người rất bực mình về tôi.
03:36
I used the word postmodern as if it were OK.
70
204000
5000
Tôi sử dụng các từ hậu hiện đại
như thể nó bình thường.
như thể nó bình thường.
03:41
And they got very upset.
71
209000
3000
Và họ rất bực mình.
Một trong số họ, thật đáng khen,
tôi nghĩ thật sự họ chỉ muốn tham gia
tôi nghĩ thật sự họ chỉ muốn tham gia
03:44
One of them, to his credit, I think really just wanted to engage me
72
212000
3000
03:47
in a serious argument.
73
215000
2000
tranh luận nghiêm túc với tôi.
03:49
But I don't engage in serious arguments.
74
217000
3000
Nhưng tôi không tham gia vào
các cuộc tranh luận nghiêm túc.
các cuộc tranh luận nghiêm túc.
03:52
I don't approve of them
75
220000
2000
Tôi không chấp nhận chúng.
03:54
because arguments, of course, are all about contradiction,
76
222000
3000
Bởi vì những cuộc tranh luận, dĩ nhiên,
đều là về mâu thuẫn,
đều là về mâu thuẫn,
và chúng được định hình bởi
những giá trị mà tôi phải tự vấn.
những giá trị mà tôi phải tự vấn.
03:57
and they're shaped by the values that I have questions with.
77
225000
2000
03:59
I have questions with the values of Newtonian science,
78
227000
4000
Tôi có những thắc mắc về
giá trị của khoa học New-ton,
giá trị của khoa học New-ton,
04:03
like rationality. You're supposed to be rational in an argument.
79
231000
4000
như là sự hợp lý. Bạn được cho là có lý
trong một cuộc tranh luận.
trong một cuộc tranh luận.
04:07
Well rationality is constructed
80
235000
2000
Vâng sự hợp lý được xây dựng
04:09
by what Christie Hefner was talking about today,
81
237000
3000
bằng những gì mà Christie Hefner
đang nói về ngày hôm nay,
đang nói về ngày hôm nay,
đó là sự phân chia tâm hồn - thể xác,
bạn biết chứ?
bạn biết chứ?
04:12
that mind-body split, you know?
82
240000
2000
04:14
The head is good, body bad.
83
242000
3000
Đầu óc thì nghĩ tốt, thể xác thì làm xấu.
04:17
Head is ego, body id.
84
245000
2000
Đầu óc thì nhận thức, thể xác thì bản ngã.
04:19
When we say "I," -- as when Rene Descartes said,
85
247000
2000
Khi chúng ta nói "Tôi" -
như khi Rene Desscartes nói,
như khi Rene Desscartes nói,
04:21
"I think therefore I am," --
86
249000
3000
"Tôi tư duy tức là tôi tồn tại,"--
04:24
we mean the head.
87
252000
2000
chúng ta đang nói đến đầu óc.
04:26
And as David Lee Roth sang in "Just a Gigolo,"
88
254000
3000
Và khi David Lee Roth hát
trong bài "Just a Gigolo,"
trong bài "Just a Gigolo,"
04:29
"I ain't got no body."
89
257000
3000
"Tôi không phải là không có cơ thể."
04:32
That's how you get rationality.
90
260000
4000
Đó là cách bạn có được sự hợp lý.
Và đó là lý do tại sao
có rất nhiều sự hài hước
có rất nhiều sự hài hước
04:36
And that's why so much of humor
91
264000
2000
04:38
is the body asserting itself against the head.
92
266000
4000
về việc thể xác chống lại đầu óc.
04:42
That's why you have toilet humor and sexual humor.
93
270000
3000
Đó là lý do vì sao bạn có
sự hài hước về vệ sinh và tình dục.
sự hài hước về vệ sinh và tình dục.
Đó là lý do vì sao bạn cười
khi anh em nhà Raspyni
khi anh em nhà Raspyni
04:45
That's why you have the Raspyni Brothers
94
273000
2000
04:47
whacking Richard in the genital area.
95
275000
4000
đánh bại Richard ở bộ phận sinh dục.
04:51
And we're laughing doubly then
96
279000
2000
Và chúng ta lại cười gấp đôi sau đó
04:53
because he's the body, but it's also --
97
281000
3000
bởi vì anh ấy đánh vào cơ thể đó,
nhưng cũng là...
nhưng cũng là...
Giọng dưới sân khấu: Richard
04:56
Voice offstage: Richard.
98
284000
1000
04:57
Emily Levine: Richard. What did I say?
99
285000
2000
Richard, tôi đã nói gì?
04:59
(Laughter)
100
287000
1000
(Cười)
05:00
Richard. Yes but it's also the head,
101
288000
2000
Richard. Vâng, nhưng đó cũng là
đánh vào người đứng đầu,
đánh vào người đứng đầu,
05:02
the head of the conference.
102
290000
3000
người đứng đầu của các sự kiện.
05:05
That's the other way that humor --
103
293000
2000
Đó là một cách khác mà sự hài hước -
05:07
like Art Buchwald takes shots at the heads of state.
104
295000
4000
như nghệ sĩ hài Art Buchwald nhắm vào
cơ quan đầu não của Chính phủ
cơ quan đầu não của Chính phủ
05:11
It doesn't make quite as much money as body humor I'm sure --
105
299000
3000
Nó không tốn nhiều tiền như
truyện cười cơ thể. Chắc chắn là vậy...
truyện cười cơ thể. Chắc chắn là vậy...
05:14
(Laughter)
106
302000
2000
(Cười)
05:16
but nevertheless, what makes us treasure you and adore you.
107
304000
3000
nhưng dĩ nhiên, lại là điều khiến tôi
trân trọng và ngưỡng mộ bạn.
trân trọng và ngưỡng mộ bạn.
05:19
There's also a contradiction in rationality in this country though,
108
307000
4000
Ngoài ra còn có một sự mâu thuẫn trong
sự hợp lý của một đất nước,
sự hợp lý của một đất nước,
đó là, chúng ta càng tôn kính
người đứng đầu,
người đứng đầu,
05:23
which is, as much as we revere the head,
109
311000
3000
chúng ta càng chống lại
những người trí thức.
những người trí thức.
05:26
we are very anti-intellectual.
110
314000
2000
05:28
I know this because I read in the New York Times,
111
316000
4000
Tôi biết điều này bởi vì tôi đọc
trong tạp chí New York Times,
trong tạp chí New York Times,
05:32
the Ayn Rand foundation took out a full-page ad
112
320000
3000
Quỹ tài trợ Ayn Rand chiếm toàn bộ
một trang quảng cáo
một trang quảng cáo
05:35
after September 11,
113
323000
2000
sau ngày 11 tháng 9,
05:37
in which they said, "The problem is not Iraq or Iran,
114
325000
4000
trong đó họ nói rằng, "Vấn đề không nằm ở
Iraq hay Iran,
Iraq hay Iran,
05:41
the problem in this country, facing this country
115
329000
4000
vấn đề nằm ở chính đất nước này,
chống đối với đất nước này
chống đối với đất nước này
05:45
is the university professors and their spawn."
116
333000
3000
là các giáo sư đại học và
con cháu của họ."
con cháu của họ."
05:48
(Laughter)
117
336000
8000
(Cười)
Vậy nên tôi đã đi
đọc lại cuống "Suối nguồn".
đọc lại cuống "Suối nguồn".
05:56
So I went back and re-read "The Fountainhead."
118
344000
2000
05:58
(Laughter)
119
346000
2000
(Cười)
Tôi không biết bao nhiêu
trong số các bạn đọc nó.
trong số các bạn đọc nó.
06:00
I don't know how many of you have read it.
120
348000
2000
06:02
And I'm not an expert on sadomasochism.
121
350000
4000
Và tôi cũng không phải là
một chuyên gia về sự khổ dâm.
một chuyên gia về sự khổ dâm.
06:06
(Laughter)
122
354000
1000
(Cười)
06:07
But let me just read you a couple of random passages from page 217.
123
355000
5000
Nhưng hãy để tôi đọc cho bạn nghe
một vài đoạn ngẫu nhiên từ trang 217.
một vài đoạn ngẫu nhiên từ trang 217.
06:12
"The act of a master
124
360000
2000
"Hành động của ông
khiến cô giữ một cảm giác
khinh thường đầy đau đớn,
khinh thường đầy đau đớn,
06:14
taking painful contemptuous possession of her,
125
362000
3000
06:17
was the kind of rapture she wanted.
126
365000
2000
là loại sung sướng mà cô muốn.
06:19
When they lay together in bed it was,
127
367000
3000
Khi chúng nằm chung với nhau,
06:22
as it had to be, as the nature of the act demanded,
128
370000
3000
vì nó phải như vậy, như là bản chất của
tình thế đòi hỏi,
tình thế đòi hỏi,
06:25
an act of violence.
129
373000
3000
một hành động của bạo lực.
06:28
It was an act of clenched teeth and hatred. It was the unendurable.
130
376000
4000
GIống như nghiến răng căm hận
thể hiện sự không thể chịu đựng được vậy.
thể hiện sự không thể chịu đựng được vậy.
06:32
Not a caress, but a wave of pain.
131
380000
3000
Không phải là một cái vuốt ve,
mà là một làn sóng đau đớn.
mà là một làn sóng đau đớn.
06:35
The agony as an act of passion."
132
383000
3000
Những đau đớn như một hành động
của sự đam mê."
của sự đam mê."
06:38
So you can imagine my surprise
133
386000
2000
Vậy nên bạn có thể tưởng tượng được
sự bất ngờ của tôi
sự bất ngờ của tôi
06:40
on reading in The New Yorker
134
388000
3000
khi đọc tờ New Yorker
06:43
that Alan Greenspan, Chairman of the Federal Reserve,
135
391000
3000
rằng Alan Greenspan,
Chủ tịch Cục dự trữ Liên bang Hoa Kỳ,
Chủ tịch Cục dự trữ Liên bang Hoa Kỳ,
06:46
claims Ayn Rand as his intellectual mentor.
136
394000
3000
tuyên bố Ayn Rand là
cố vấn trí tuệ của mình.
cố vấn trí tuệ của mình.
06:49
(Laughter)
137
397000
3000
(Cười)
06:52
It's like finding out your nanny is a dominatrix.
138
400000
3000
Đó giống như việc phát hiện ra vú em
của bạn là một phụ nữ thống trị.
của bạn là một phụ nữ thống trị.
06:55
(Laughter)
139
403000
2000
(Cười)
06:57
Bad enough we had to see J. Edgar Hoover in a dress.
140
405000
4000
Nhìn thấy J.Edgar Hoover mặc váy
đã đủ khổ tâm rồi.
đã đủ khổ tâm rồi.
Giờ đây chúng ta có hình ảnh
một Alan Greenspan
một Alan Greenspan
07:01
Now we have to picture Alan Greenspan
141
409000
2000
07:03
in a black leather corset, with a butt tattoo that says,
142
411000
2000
trong cái áo ngực màu đen,
với một hình xăm trên mông và nói,
với một hình xăm trên mông và nói,
07:05
"Whip inflation now."
143
413000
2000
"Hãy đập tan lạm phát ngay."
07:07
(Laughter)
144
415000
8000
(Cười)
07:15
And Ayn Rand of course, Ayn Rand
145
423000
2000
Và Ayn Rand, dĩ nhiên,
nổi tiếng với một triết lý gọi là
chủ nghĩa khách quan,
chủ nghĩa khách quan,
07:17
is famous for a philosophy called Objectivism,
146
425000
2000
07:19
which reflects another value of Newtonian physics,
147
427000
3000
cái mà phản ánh giá trị khác của
vật lý học New-ton,
vật lý học New-ton,
07:22
which is objectivity.
148
430000
2000
đó là sự khách quan.
07:24
Objectivity basically is constructed
149
432000
3000
Sự khách quan cơ bản được xây dựng
07:27
in that same S&M way.
150
435000
3000
trong cùng một cách với S & M
(Bạo dâm và Thống dâm).
(Bạo dâm và Thống dâm).
07:30
It's the subject subjugating the object.
151
438000
3000
Đó là về chủ đề chinh phục đối phương.
07:33
That's how you assert yourself.
152
441000
2000
Đó là cách bạn khẳng định bản thân.
07:35
You make yourself the active voice.
153
443000
2000
Bạn khiến mình có tiếng nói tích cực.
07:37
And the object is the passive no-voice.
154
445000
3000
Và đối phương thì không có tiếng nói
một cách tiêu cực.
một cách tiêu cực.
07:40
I was so fascinated by that Oxygen commercial.
155
448000
3000
Tôi đã rất cuốn hút bởi
việc kinh doanh O-xy.
việc kinh doanh O-xy.
07:43
I don't know if you know this but --
156
451000
4000
Tôi không chắc bạn có biết
điều này không nhưng...
điều này không nhưng...
07:47
maybe it's different now, or maybe you were making a statement --
157
455000
3000
có thể bây giờ đã khác,
hoặc có thể bạn đã có chính kiến riêng...
hoặc có thể bạn đã có chính kiến riêng...
07:50
but in many hospital nurseries across the country,
158
458000
3000
nhưng trong nhiều phòng sau sinh
của bệnh viện trên cả nước,
của bệnh viện trên cả nước,
07:53
until very recently anyway, according to a book by Jessica Benjamin,
159
461000
4000
mãi đến gần đây, theo một cuốn sách
của Jessica Benjamin,
của Jessica Benjamin,
07:57
the signs over the little boys cribs read,
160
465000
3000
bảng gắn lên nôi
của bé trai ghi là,
của bé trai ghi là,
08:00
"I'm a boy,"
161
468000
2000
"Tôi là bé trai,"
08:02
and the signs over the little girls cribs read,
162
470000
2000
bảng tên cho nôi
của bé gái ghi là,
của bé gái ghi là,
08:04
"It's a girl." Yeah.
163
472000
3000
"Đây là bé gái." Thế đấy.
08:07
So the passivity was culturally
164
475000
4000
Vậy nên đứng về mặt văn hóa,
sự thụ động đã
sự thụ động đã
áp đặt lên các bé gái nhỏ.
08:11
projected onto the little girls.
165
479000
2000
Và điều này vẫn đang diễn ra vì
tôi đã kể cho các bạn nghe vào năm ngoái.
tôi đã kể cho các bạn nghe vào năm ngoái.
08:13
And this still goes on as I think I told you last year.
166
481000
3000
08:16
There's a poll that proves --
167
484000
2000
Có một cuộc thăm dò chứng minh rằng...
08:18
there was a poll that was given by Time magazine,
168
486000
4000
đây là cuộc thăm dò thực hiện
bởi tạp chí Time,
bởi tạp chí Time,
08:22
in which only men were asked, "Have you ever had sex
169
490000
3000
trong đó chỉ có đàn ông được hỏi là
"Bạn đã bao giờ làm tình
"Bạn đã bao giờ làm tình
08:25
with a woman you actively disliked?"
170
493000
4000
với một người phụ nữ mà
bạn không thích chưa?"
bạn không thích chưa?"
08:29
And well, yeah.
171
497000
2000
Và kết quả thì,
08:31
Well, 58 percent said yes,
172
499000
2000
vâng, 58% nói có,
08:33
which I think is overinflated though
173
501000
2000
mặc dù tôi nghĩ là hơi nói quá
08:35
because so many men if you just say,
174
503000
2000
bởi vì rất nhiều đàn ông nếu bạn chỉ nói,
08:37
"Have you ever had sex ... " "Yes!"
175
505000
2000
"Bạn có bao giờ làm tình....." "Có!"
08:39
They don't even wait for the rest of it.
176
507000
2000
Họ thậm chí còn không đợi
cho đến hết câu hỏi.
cho đến hết câu hỏi.
08:41
(Laughter)
177
509000
3000
(Cười)
08:44
And of course two percent did not know whether they'd had --
178
512000
3000
Và dĩ nhiên cũng có 2% không biết là
họ có hay không...
họ có hay không...
08:47
(Laughter)
179
515000
3000
(Cười)
08:50
That's the first callback,
180
518000
2000
Đó là việc lần đầu tiên
tôi được gọi thử vai,
tôi được gọi thử vai,
08:52
of my attempted quadruple.
181
520000
2000
sau bốn lần nỗ lực gửi xe đăng ký.
08:54
(Laughter)
182
522000
3000
(Cười)
08:57
So this subject-object thing,
183
525000
3000
Vậy nên sự chủ quan - khách quan,
09:00
is part of something I'm very interested in
184
528000
3000
là một phần của những điều
mà tôi rất quan tâm
mà tôi rất quan tâm
09:03
because this is why, frankly, I believe in political correctness.
185
531000
6000
bởi vì đó là do, thành thật mà nói,
tôi tin vào toà án chính trị.
tôi tin vào toà án chính trị.
09:09
I do. I think it can go too far.
186
537000
2000
Tôi tin, tôi nghĩ chính trị có thể quá lố.
09:11
I think Ringling Brothers may have gone too far
187
539000
3000
Tôi nghĩ anh em nhà xiếc thú Ringling
có thể đã quá lố
có thể đã quá lố
với quảng cáo họ đăng
trên tạp chí New York Times
trên tạp chí New York Times
09:14
with an ad they took out in the New York Times Magazine.
188
542000
2000
09:16
"We have a lifelong emotional and financial
189
544000
3000
"Chúng tôi có một cam kết về
tình cảm và tài chính
tình cảm và tài chính
09:19
commitment to our Asian Elephant partners."
190
547000
4000
suốt đời cho các đối tác của
Quỹ Voi Châu Á."
Quỹ Voi Châu Á."
09:23
(Laughter)
191
551000
2000
(Cười)
09:25
Maybe too far. But you know --
192
553000
2000
Có thể quá lố. Nhưng bạn biết đấy...
09:27
I don't think that
193
555000
5000
Tôi không thấy lố,
việc một người da màu
chế giễu người da trắng
chế giễu người da trắng
09:32
a person of color making fun of white people
194
560000
2000
thì giống như việc một người da trắng
chế giễu người da màu.
chế giễu người da màu.
09:34
is the same thing as a white person making fun of people of color.
195
562000
3000
Hay việc phụ nữ chế giễu đàn ông
giống với việc đàn ông chế giễu phụ nữ.
giống với việc đàn ông chế giễu phụ nữ.
09:37
Or women making fun of men is the same as men making fun of women.
196
565000
4000
Hay việc người nghèo chế giễu người giàu,
giống với điều ngược lại.
giống với điều ngược lại.
09:41
Or poor people making fun of rich people, the same as rich people.
197
569000
2000
09:43
I think you can make fun of the have but not the have-nots,
198
571000
3000
Bạn có thể chế giễu việc người có của
nhưng không thể giễu người nghèo khó,
nhưng không thể giễu người nghèo khó,
09:46
which is why you don't see me making fun of
199
574000
3000
đó là lý do tại sao bạn
không thấy tôi chế giễu
không thấy tôi chế giễu
09:49
Kenneth Lay and his charming wife.
200
577000
3000
Kenneth Lay và cô vợ quyến rũ của ông ta.
09:52
(Laughter)
201
580000
1000
(Cười)
09:53
What's funny about being down to four houses?
202
581000
3000
Có gì buồn cười
trong chuyện chỉ còn bốn căn nhà?
trong chuyện chỉ còn bốn căn nhà?
09:56
(Laughter)
203
584000
2000
(Cười)
09:58
And I really learned this lesson
204
586000
3000
Và tôi đã thực sự nghiệm ra bài học
10:01
during the sex scandals of the Clinton administration or,
205
589000
4000
trong những vụ bê bối tình dục
của chính quyền Clinton,
của chính quyền Clinton,
10:05
Or as I call them, the good ol' days.
206
593000
2000
hay như tôi hay gọi là thời trẻ trâu.
10:07
(Laughter)
207
595000
3000
(Cười)
10:10
When people I knew, you know, people who considered themselves liberal,
208
598000
3000
Khi những người mà tôi biết, bạn biết đấy,
những người cho mình là tự do,
những người cho mình là tự do,
10:13
and everything else,
209
601000
3000
và mọi thứ khác nữa,
10:16
were making fun of Jennifer Flowers and Paula Jones.
210
604000
3000
đã chế giễu Jennifer Flowers
và Paula Jones.
và Paula Jones.
10:19
Basically, they were making fun of them for being
211
607000
4000
Về cơ bản, họ đã cười nhạo về việc
10:23
trailer trash or white trash.
212
611000
3000
trở thành "trailer trash"
hay "white trash" (người vô gia cư).
hay "white trash" (người vô gia cư).
10:26
It seems, I suppose, a harmless prejudice
213
614000
3000
Nó dường như, tôi cho là,
một định kiến vô hại
một định kiến vô hại
và bạn không thực sự
làm tổn thương bất cứ ai.
làm tổn thương bất cứ ai.
10:29
and that you're not really hurting anybody.
214
617000
2000
10:31
Until you read, as I did, an ad in the Los Angeles Times.
215
619000
5000
Cho đến khi bạn đọc một quảng cáo
trên tờ Thời báo Los Angeles, như tôi đây.
trên tờ Thời báo Los Angeles, như tôi đây.
10:36
"For sale: White trash compactor."
216
624000
4000
"Chào bán: Máy đào hầm
cho người vô gia cư."
cho người vô gia cư."
10:40
(Laughter)
217
628000
8000
(Cười)
10:48
So this whole subject-object thing
218
636000
3000
Vậy nên toàn bộ sự chủ quan - khách quan
10:51
has relevance to humor in this way.
219
639000
4000
đều liên quan đến sự hài hước
bằng cách này.
bằng cách này.
10:55
I read a book by a woman named Amy Richlin,
220
643000
4000
Tôi đã đọc một cuốn sách viết bởi
một phụ nữ tên Amy Richlin,
một phụ nữ tên Amy Richlin,
10:59
who is the chair of the Classics department at USC.
221
647000
3000
bà là Chủ nhiệm Khoa Văn học Cổ điển
tại Đại học Nam California.
tại Đại học Nam California.
Và cuốn sách tên là
"Khu vười của Priapus."
"Khu vười của Priapus."
11:02
And the book is called "The Garden of Priapus."
222
650000
2000
11:04
And she says that Roman humor
223
652000
4000
Và bà ấy nói rằng sự hài hước của
người La Mã
người La Mã
11:08
mirrors the construction of Roman society.
224
656000
4000
phản ánh việc xây dựng xã hội La Mã.
11:12
So that Roman society was very top/bottom,
225
660000
3000
Vậy nên xã hội La Mã rất phân hóa
cấp bậc trên dưới,
cấp bậc trên dưới,
11:15
as ours is to some degree.
226
663000
2000
giống như xã hội chúng ta ở mức độ nào đó.
11:17
And so was humor.
227
665000
2000
Và đó là sự hài hước.
11:19
There always had to be the butt of a joke.
228
667000
2000
Luôn có một mặt khác của trò đùa.
11:21
So it was always the satirist,
229
669000
3000
Nên nó luôn ở những người châm biếm,
11:24
like Juvenal or Martial,
230
672000
3000
giống như Juneval hay Martial,
11:27
represented the audience,
231
675000
3000
đại diện khán giả,
11:30
and he was going to make fun of the outsider,
232
678000
3000
và anh ta cười nhạo người ngoài cuộc,
11:33
the person who didn't share that subject status.
233
681000
4000
người mà không hiểu chủ đề trò cười.
11:37
And in stand-up of course,
234
685000
3000
Và dĩ nhiên trong hài độc thoại,
11:40
the stand-up comedian is supposed to dominate the audience.
235
688000
4000
các diễn viên hài độc thoại
được cho là chi phối khán giả.
được cho là chi phối khán giả.
11:44
A lot of heckling is the tension
236
692000
3000
SỰ tẩy chay từ khán giả tạo nên căng thẳng
11:47
of trying to make sure that the
237
695000
3000
khiến người diễn viên hài khổ sở
11:50
comedian is going to be able to dominate,
238
698000
3000
tiếp tục thu hút khiến giả,
11:53
and overcome the heckler.
239
701000
4000
và lờ đi được mấy người kêu la tẩy chay.
Và tôi đã làm tốt điều đó khi tôi còn là
một diễn viên hài độc thoại.
một diễn viên hài độc thoại.
11:57
And I got good at that when I was in stand up.
240
705000
2000
11:59
But I always hated it because they were
241
707000
2000
Nhưng tôi luôn ghét điều đó
bởi vì người tẩy chay
bởi vì người tẩy chay
12:01
dictating the terms of the interaction,
242
709000
3000
xoay chuyển tình thế
của sự tương tác,
của sự tương tác,
12:04
in the same way that engaging in a serious argument
243
712000
3000
bằng cách tham gia vào một
cuộc tranh luận nghiêm túc
cuộc tranh luận nghiêm túc
12:07
determines the content, to some degree,
244
715000
3000
ảnh hưởng đến nội dung,
ở một mức độ nào đó,
ở một mức độ nào đó,
12:10
of what you're talking about.
245
718000
2000
đến những thứ mà bạn đang diễn.
12:12
And I was looking for a form
246
720000
3000
Và tôi đang tìm kiếm một công thức
12:15
that didn't have that.
247
723000
2000
mà tôi không có.
12:17
And so I wanted something that was more interactive.
248
725000
7000
Và vì vậy tôi muốn một thứ gì đó
tương tác nhiều hơn.
tương tác nhiều hơn.
12:24
I know that word is so debased now
249
732000
4000
Tôi biết sự tương tác đang bị giảm xuống
12:28
by the use of it by Internet marketers.
250
736000
4000
thông qua các nhân viên tiếp thị Internet.
12:32
I really miss the old telemarketers now, I'll tell you that.
251
740000
4000
Tôi thực sự đang nhớ các điện thoại viên
ngày xưa. Để tôi kể cho các bạn nghe.
ngày xưa. Để tôi kể cho các bạn nghe.
12:36
(Laughter)
252
744000
1000
(Cười)
12:37
I do, because at least there you stood a chance. You know?
253
745000
2000
Tôi nhớ, bởi vì ít nhất lúc đó bạn
có cơ hội ngắt lời. Bạn hiểu chứ?
có cơ hội ngắt lời. Bạn hiểu chứ?
12:39
I used to actually hang up on them.
254
747000
4000
Thực sự tôi từng hay cúp máy.
Nhưng khi tôi đọc trong cuốn
"Thư gửi Abby" thì điều đó thật thô lỗ.
"Thư gửi Abby" thì điều đó thật thô lỗ.
12:43
But then I read in "Dear Abby" that that was rude.
255
751000
2000
12:45
So the next time that one called
256
753000
3000
Nên những lần sau khi ai đó gọi
12:48
I let him get halfway through his spiel and then I said,
257
756000
2000
Tôi để anh ta nói được
một nửa câu chuyện và rồi tôi nói,
một nửa câu chuyện và rồi tôi nói,
12:50
"You sound sexy."
258
758000
2000
"Anh nói nghe thật gợi tình."
12:52
(Laughter)
259
760000
4000
(Cười)
12:56
He hung up on me!
260
764000
2000
Anh ta lập tức cúp máy!
12:58
(Laughter)
261
766000
8000
(Cười)
13:06
But the interactivity allows the audience
262
774000
3000
Nhưng sự tương tác cho phép khán giả
13:09
to shape what you're going to do as much as
263
777000
3000
định hình những điều bạn đang nói,
13:12
you shape their experience of the world.
264
780000
4000
cũng như việc bạn định hình
kinh nghiệm của họ về thế giới.
kinh nghiệm của họ về thế giới.
13:16
And that's really what I'm looking for.
265
784000
2000
Và đó thực sự là điều tôi đang tìm kiếm.
13:18
And I was sort of, as I was starting to analyze
266
786000
3000
Và tôi là loại người,
như tôi đã bắt đầu phân tích
như tôi đã bắt đầu phân tích
13:21
what exactly it is that I do,
267
789000
2000
chính xác những gì tôi làm,
13:23
I read a book called "Trickster Makes This World," by Lewis Hyde.
268
791000
5000
tôi đọc một cuốn sách của Lewis Hyde,
"Nghệ sĩ hài định hình thế giới,".
"Nghệ sĩ hài định hình thế giới,".
Đọc cuốn đó như là được
chữa bệnh bằng phân tâm học.
chữa bệnh bằng phân tâm học.
13:28
And it was like being psychoanalyzed.
269
796000
2000
13:30
I mean he had laid it all out.
270
798000
2000
Ý tôi là ông ấy đã trình bày tất cả về nó.
13:32
And then coming to this conference,
271
800000
2000
Và rồi việc đến với buổi diễn thuyết này,
13:34
I realized that most everybody here
272
802000
3000
tôi nhận ra rằng hầu hết mọi người ở đây
13:37
shared those same qualities
273
805000
2000
chia sẻ những phẩm chất tương tự
13:39
because really what trickster is
274
807000
2000
bởi vì thực sự thì nghệ sĩ hài là
13:41
is an agent of change.
275
809000
2000
tác nhân của sự thay đổi.
13:43
Trickster is a change agent.
276
811000
2000
Nghệ sĩ hài là tác nhân của sự thay đổi.
13:45
And the qualities that I'm about to describe
277
813000
2000
Và những phẩm chất mà tôi đang tính mô tả
13:47
are the qualities that make it possible
278
815000
3000
là những phẩm chất khiến nó có thể
13:50
to make change happen.
279
818000
2000
làm nảy sinh sự thay đổi.
13:52
And one of these is boundary crossing.
280
820000
4000
Và một trong số chúng
đã vượt qua ranh giới.
đã vượt qua ranh giới.
Tôi nghĩ rằng đây là những thứ, thực tế
đã làm các nhà khoa học tức điên lên.
đã làm các nhà khoa học tức điên lên.
13:56
I think this is what so, in fact, infuriated the scientists.
281
824000
3000
13:59
But I like to cross boundaries.
282
827000
2000
Nhưng tôi thích vượt qua ranh giới.
14:01
I like to, as I said, talk about things I know nothing about.
283
829000
3000
Tôi thích, như tôi đã nói,
nói về những thứ mà tôi không hề biết.
nói về những thứ mà tôi không hề biết.
14:05
(Phone Ringing)
284
833000
2000
(Chuông điện thoại)
14:07
I hope that's my agent,
285
835000
3000
Tôi hi vọng đó là người đại diện của tôi,
14:10
because you aren't paying me anything.
286
838000
2000
bởi vì hắn ta chẳng phải trả tiền cho tôi.
14:12
(Laughter)
287
840000
2000
(Cười)
14:14
And I think it's good to talk about things I know nothing about
288
842000
3000
Và tôi nghĩ sẽ tốt khi nói về những thứ
mà tôi không hề biết
mà tôi không hề biết
bởi vì tôi sẽ mang đến một
quan điểm mới về nó, bạn biết chứ?
quan điểm mới về nó, bạn biết chứ?
14:17
because I bring a fresh viewpoint to it, you know?
289
845000
2000
14:19
I'm able to see the contradiction
290
847000
2000
Tôi có thể thấy sự mâu thuẫn
14:21
that you may not be able to see.
291
849000
2000
mà có khi bạn không thể thấy.
14:23
Like for instance a mime once --
292
851000
2000
Ví dụ như một diễn viên kịch câm --
14:25
or a meme as he called himself.
293
853000
2000
như anh ta tự gọi mình.
14:27
He was a very selfish meme.
294
855000
4000
Anh ta là một diễn viên kịch câm ích kỉ.
14:31
And he said that I had to show more respect
295
859000
4000
Và anh ta nói rằng
tôi phải tôn trọng anh ta
tôi phải tôn trọng anh ta
14:35
because it took up to 18 years
296
863000
2000
bởi vì mất 18 năm
14:37
to learn how to do mime properly.
297
865000
3000
mới học cách diễn kịch câm
một cách đàng hoàng.
một cách đàng hoàng.
14:40
And I said, "Well, that's how you know only stupid people go into it."
298
868000
4000
Và tôi nói rằng, "Vâng, đó là lý do
chỉ có người ngu mới theo nghề này."
chỉ có người ngu mới theo nghề này."
14:44
(Laughter)
299
872000
1000
(Cười)
14:45
It only takes two years to learn how to talk.
300
873000
3000
Nó chỉ tốn 2 năm để
học cách nói chuyện thôi mà.
học cách nói chuyện thôi mà.
14:48
(Laughter)
301
876000
4000
(Cười)
14:52
(Applause)
302
880000
2000
(Vỗ tay)
14:54
And you know people, this is the problem with
303
882000
3000
Và bạn biết đấy,
người ta thường gặp vấn đề với
người ta thường gặp vấn đề với
14:57
quote, objectivity, unquote.
304
885000
2000
mở ngoặc, sự khách quan, đóng ngoặc.
14:59
When you're only surrounded by people
305
887000
2000
Khi bạn chỉ bị bao quanh bởi những người
15:01
who speak the same vocabulary as you,
306
889000
2000
nói từ ngữ giống bạn,
15:03
or share the same set of assumptions as you,
307
891000
3000
hoặc chia sẻ những giả định giống bạn,
15:06
you start to think that that's reality.
308
894000
3000
bạn bắt đầu nghĩ rằng đó là sự thực.
Giống như những chuyên gia kinh tế, bạn
biết mà, định nghĩa về tính hợp lý của họ,
biết mà, định nghĩa về tính hợp lý của họ,
15:09
Like economists, you know, their definition of rational,
309
897000
3000
15:12
that we all act out of our own economic self-interest.
310
900000
4000
rằng tất cả chúng ta đều hành động
vì lợi ích kinh tế của bản thân.
vì lợi ích kinh tế của bản thân.
15:16
Well, look at Michael Hawley,
311
904000
2000
Vâng, hãy nhìn vào Michael Hawley,
15:18
or look at Dean Kamen,
312
906000
2000
hoặc nhìn Dean Kamen,
15:20
or look at my grandmother.
313
908000
2000
hoặc bà ngoại của tôi xem.
15:22
My grandmother always acted in other people's interests,
314
910000
3000
Bà tôi luôn hành động
vì lợi ích của người khác,
vì lợi ích của người khác,
15:25
whether they wanted her to or not.
315
913000
2000
dù họ có muốn bà làm hay không.
15:27
(Laughter)
316
915000
2000
(Cười)
15:29
If they had had an Olympics in martyrdom,
317
917000
3000
Nếu họ có một Thế vận hội
dành cho sự tử đạo,
dành cho sự tử đạo,
15:32
my grandmother would have lost on purpose.
318
920000
2000
bà tôi sẽ cố tình thua.
15:34
(Laughter)
319
922000
7000
(Cười)
15:41
"No, you take the prize.
320
929000
2000
"Không, bạn thi đi.
15:43
You're young. I'm old. Who's going to see it?
321
931000
2000
Bạn còn trẻ. Tôi già rồi.
Ai mà định đi xem nó nữa?
Ai mà định đi xem nó nữa?
15:45
Where am I going? I'm going to die soon."
322
933000
2000
Tôi sẽ làm được gì?
Tôi sắp chết đến nơi rồi."
Tôi sắp chết đến nơi rồi."
15:47
(Laughter)
323
935000
3000
(Cười)
15:50
So that's one -- this boundary crossing,
324
938000
3000
Nên vậy đấy..., sự vượt ranh giới này,
15:53
this go-between which --
325
941000
2000
người trung gian này...
15:55
Fritz Lanting, is that his name,
326
943000
2000
Fritz Launting,
phải tên của anh ấy không nhỉ,
phải tên của anh ấy không nhỉ,
thật sự đã nói rằng anh ta là
một người trung gian.
một người trung gian.
15:57
actually said that he was a go-between.
327
945000
2000
15:59
That's an actual quality of the trickster.
328
947000
2000
Đó là một phẩm chất thực sự
của một nghệ sĩ hài.
của một nghệ sĩ hài.
16:01
And another is, non-oppositional strategies.
329
949000
4000
Và một thứ khác nữa,
những chiến lược không đối lập.
những chiến lược không đối lập.
16:05
And this is instead of contradiction.
330
953000
3000
thay vì là sự mâu thuẫn.
16:08
Where you deny the other person's reality,
331
956000
3000
Khi bạn phủ nhận thực tế của người khác,
16:11
you have paradox
332
959000
2000
bạn có nghịch lý thế này.
16:13
where you allow more than one reality to coexist,
333
961000
3000
Bạn cho phép nhiều hơn một
thực tế cùng tồn tại với nhau ,
thực tế cùng tồn tại với nhau ,
16:16
I think there's another philosophical construction.
334
964000
4000
tôi nghĩ sẽ có một
công trình triết học khác.
công trình triết học khác.
16:20
I'm not sure what it's called.
335
968000
3000
Tôi không chắc đó được gọi là gì.
Nhưng ví dụ về nó là bảng hiệu
tôi thấy trong một cửa hàng trang sức.
tôi thấy trong một cửa hàng trang sức.
16:23
But my example of it is a sign that I saw in a jewelry store.
336
971000
3000
16:26
It said, "Ears pierced while you wait."
337
974000
4000
Nó ghi là, "Hãy xỏ lỗ tai
trong khi bạn chờ lấy trang sức."
trong khi bạn chờ lấy trang sức."
16:30
(Laughter)
338
978000
4000
(Cười)
16:34
There the alternative just boggles the imagination.
339
982000
3000
Ở đó trí sáng tạo quá sức tưởng tượng.
16:37
(Laughter)
340
985000
2000
(Cười)
"Thôi tôi cảm ơn, tôi sẽ
để chúng lại đây. Cám ơn rất nhiều.
để chúng lại đây. Cám ơn rất nhiều.
16:39
"Oh no. Thanks though, I'll leave them here. Thanks very much.
341
987000
3000
16:42
I have some errands to run. So I'll be back to pick them up
342
990000
3000
Tôi có vài việc lặt vặt để làm.
Nên tôi sẽ quay trở lại và lấy chúng
Nên tôi sẽ quay trở lại và lấy chúng
16:45
around five, if that's OK with you.
343
993000
3000
vào khoảng 5h, được không ạ?
16:48
Huh? Huh? What? Can't hear you."
344
996000
2000
Sao cơ? Sao? Cái gì?
Tôi không thể nghe bạn."
Tôi không thể nghe bạn."
16:50
(Laughter)
345
998000
6000
(Cười)
16:56
And another attribute of the trickster
346
1004000
2000
Và một đặc trưng khác của nghệ sĩ hài
16:58
is smart luck.
347
1006000
3000
là sự may mắn thông minh.
17:01
That accidents, that Louis Kahn, who talked about accidents,
348
1009000
4000
Những điều ngẫu nhiên, mà Louis Kaln,
người hay kể về sự kiện như vậy,
người hay kể về sự kiện như vậy,
Một phẩm chất khác
của những nghệ sĩ hài. đó là
của những nghệ sĩ hài. đó là
17:05
this is another quality of the trickster.
349
1013000
2000
17:07
The trickster has a mind that is prepared for the unprepared.
350
1015000
5000
họ có một tinh thần chuẩn bị
cho những việc không thể chuẩn bị trước.
cho những việc không thể chuẩn bị trước.
17:12
That, and I will say this to the scientists,
351
1020000
4000
Đó, và tôi sẽ nói điều này với
các nhà khoa học,
các nhà khoa học,
17:16
that the trickster has the ability to hold
352
1024000
4000
rằng nghệ sĩ hài có khả năng nắm giữ
17:20
his ideas lightly
353
1028000
2000
các ý tưởng của anh ta một cách nhẹ nhàng
17:22
so that he can let room in for new ideas
354
1030000
4000
nên anh ta có thể có rất nhiều ý tưởng mới
17:26
or to see the contradictions or the hidden problems
355
1034000
3000
hoặc thấy được sự mâu thuẫn
hay những vấn đề tiềm ẩn
hay những vấn đề tiềm ẩn
17:29
with his ideas.
356
1037000
2000
với những ý tưởng của anh ta.
17:31
I had no joke for that.
357
1039000
2000
Tôi không đùa đâu.
17:33
I just wanted to put the scientists in their place.
358
1041000
3000
Tôi chỉ muốn đặt các nhà khoa học
vào vị trí của họ.
vào vị trí của họ.
17:36
(Laughter)
359
1044000
5000
(Cười)
17:41
But here's how I think I like to make change,
360
1049000
4000
Nhưng ở đây là làm sao tôi lại nghĩ rằng
tôi thích tạo ra sự thay đổi,
tôi thích tạo ra sự thay đổi,
17:45
and that is in making connections.
361
1053000
2000
và đó nằm trong việc tạo ra những liên tưởng.
17:47
This is what I tend to see
362
1055000
2000
Đây là điều mà tôi thường thấy
17:49
almost more than contradictions.
363
1057000
2000
ở hầu hết các sự mâu thuẫn.
17:51
Like the, what do you call those toes of the gecko?
364
1059000
4000
Giống như, bạn gọi những ngón chân
của tắc kè là gì?
của tắc kè là gì?
17:55
You know, the toes of the gecko,
365
1063000
2000
Bạn biết đấy, chân của tắc kè,
17:57
curling and uncurling like the fingers of Michael Moschen.
366
1065000
4000
xoăn và không xoăn như những ngón tay
của Michael Moschen.
của Michael Moschen.
18:01
I love connections.
367
1069000
2000
Tôi thích những liên tưởng.
18:03
Like I'll read that one of the two attributes
368
1071000
2000
Giống như tôi có
đọc thấy một trong hai đặc tính
đọc thấy một trong hai đặc tính
18:05
of matter in the Newtonian universe --
369
1073000
3000
về vật chất trong thuyết vũ trụ New-tơn...
18:08
there are two attributes of matter in the Newtonian universe --
370
1076000
3000
có hai đặc tính về vật chất trong vũ trụ
theo thuyết New-tơn...
theo thuyết New-tơn...
18:11
one is space occupancy. Matter takes up space.
371
1079000
3000
một là sự chiếm hữu vũ trụ.
Vật chất chiếm lấy vũ trụ.
Vật chất chiếm lấy vũ trụ.
Tôi đoán rằng khi bạn càng có ý nghĩa,
bạn càng chiếm nhiều chỗ,
bạn càng chiếm nhiều chỗ,
18:14
I guess the more you matter the more space you take up,
372
1082000
3000
18:17
which explains the whole SUV phenomenon.
373
1085000
2000
điều này giải thích cho
toàn bộ hiện tượng SUV.
toàn bộ hiện tượng SUV.
18:19
(Laughter)
374
1087000
3000
(Cười)
18:22
And the other one though is impenetrability.
375
1090000
3000
Và một đặc tính khác đó là tính chắn.
18:25
Well, in ancient Rome, impenetrability
376
1093000
3000
Vâng, trong La Mã cổ đại, tính chắn
18:28
was the criterion of masculinity.
377
1096000
3000
là điều kiện của sự nam tính.
18:31
Masculinity depended on you
378
1099000
2000
Sự nam tính phụ thuộc vào bạn
18:33
being the active penetrator.
379
1101000
3000
là một người thấu hiểu chủ động.
18:36
And then, in economics, there's an active producer
380
1104000
4000
Và rồi, trong kinh tế,
có một người sản xuất chủ động
có một người sản xuất chủ động
18:40
and a passive consumer,
381
1108000
2000
và một người tiêu thụ thụ động,
18:42
which explains why business always has to
382
1110000
2000
điều này giải thích tại sao
việc kinh doanh luôn phải
việc kinh doanh luôn phải
18:44
penetrate new markets.
383
1112000
3000
thâm nhập vàp những thị trường mới.
Ồ vâng, ý tôi là tại sao chúng ta
bắt Trung Quốc
bắt Trung Quốc
18:47
Well yeah, I mean why we forced China
384
1115000
2000
18:49
to open her markets.
385
1117000
3000
phải mở cửa thị trường của họ?
18:52
And didn't that feel good?
386
1120000
2000
Và các bạn không cảm thấy tốt sao?
18:54
(Laughter)
387
1122000
3000
(Cười)
18:57
And now we're being penetrated.
388
1125000
2000
Và bây giờ chúng ta đang bị thâm nhập.
18:59
You know the biotech companies are actually going inside us
389
1127000
3000
Bạn biết những công ty công nghệ sinh học
thực sự đang đi vào nội bộ
thực sự đang đi vào nội bộ
19:02
and planting their little flags on our genes.
390
1130000
3000
và cấy những lá cờ nhỏ của họ
vào gen của chúng ta.
vào gen của chúng ta.
19:05
You know we're being penetrated.
391
1133000
2000
Bạn biết là chúng ta đang bị thâm nhập.
19:07
And I suspect, by someone who actively dislikes us.
392
1135000
3000
Và tôi nghi ngờ rằng, việc này do ai đó
thực sự không ưa chúng ta.
thực sự không ưa chúng ta.
19:10
(Laughter)
393
1138000
4000
(Cười)
Đây là lần thứ hai tôi nỗ lực gấp bốn lần.
19:14
That's the second of the quadruple.
394
1142000
3000
Vâng dĩ nhiên là bạn hiểu điều đó.
Cảm ơn rất nhiều.
Cảm ơn rất nhiều.
19:17
Yes of course you got that. Thank you very much.
395
1145000
2000
19:19
I still have a way to go.
396
1147000
2000
Tôi vẫn có một con đường để đi.
19:21
(Laughter)
397
1149000
4000
(Cười)
19:25
And what I hope to do, when I make these connections,
398
1153000
3000
Và điều mà tôi hi vọng,
khi tôi tạo ra những liên tưởng này,
khi tôi tạo ra những liên tưởng này,
19:28
is short circuit people's thinking.
399
1156000
4000
là vòng tròn suy nghĩ của con người.
19:32
You know, make you not follow your usual
400
1160000
3000
Bạn biết đấy, việc này khiến bạn
không làm theo
không làm theo
19:35
train of association,
401
1163000
2000
dòng liên tưởng của bạn,
19:37
but make you rewire.
402
1165000
3000
nhưng khiến bạn xây dựng lại liên tưởng.
19:40
It literally -- when people say about the shock of recognition,
403
1168000
3000
Nó đúng là... khi mọi người nói về
việc nhận ra,
việc nhận ra,
19:43
it's literally re-cognition, rewiring how you think --
404
1171000
10000
nó đúng là nhận thức một lần nữa,
xây dựng lại cách bạn nghĩ --
xây dựng lại cách bạn nghĩ --
19:53
I had a joke to go with this and I forgot it.
405
1181000
3000
Tôi có một câu chuyện cười liên quan đến
vấn đề này và tôi quên mất rồi.
vấn đề này và tôi quên mất rồi.
19:56
I'm so sorry. I'm getting like
406
1184000
3000
Tiếc thật. Tôi thích
người phụ nữ trong câu chuyện cười đó...
19:59
the woman in that joke about --
407
1187000
2000
20:01
have you heard this joke about the woman driving with her mother?
408
1189000
3000
bạn có bao giờ nghe câu chuyện về
người phụ nữ được mẹ chở chưa?
người phụ nữ được mẹ chở chưa?
20:04
And the mother is elderly.
409
1192000
2000
Và bà mẹ thì già rồi.
20:06
And the mother goes right through a red light.
410
1194000
2000
Và bà mẹ rẽ phải lúc đèn đỏ.
20:08
And the daughter doesn't want to say anything.
411
1196000
3000
Và cô con gái không muốn nói gì cả.
20:11
She doesn't want to be like, "You're too old to drive."
412
1199000
3000
Cô ấy không muốn nói kiểu như,
"Mẹ già rồi không thể lái được nữa."
"Mẹ già rồi không thể lái được nữa."
20:14
And the mother goes through a second red light.
413
1202000
3000
Và bà mẹ lại đi khi gặp đèn đỏ thứ hai.
20:17
And the daughter says, as tactfully as possible,
414
1205000
3000
Và cô con gái nói,
với sự tế nhị nhất có thể,
với sự tế nhị nhất có thể,
20:20
"Mom, are you aware that you just went through two red lights?"
415
1208000
4000
"Mẹ ơi, mẹ có thấy là mẹ vừa mới
vượt hai đèn đỏ không?"
vượt hai đèn đỏ không?"
20:24
And the mother says, "Oh! Am I driving?"
416
1212000
3000
Và bà mẹ trả lời,
"Ủa, mẹ đang lái xe hả con?"
"Ủa, mẹ đang lái xe hả con?"
20:27
(Laughter)
417
1215000
6000
(Cười)
20:33
And that's the shock of recognition
418
1221000
2000
Và đó là sự nhận ra
20:35
at the shock of recognition.
419
1223000
2000
về bản thân việc nhận ra.
20:37
That completes the quadruple.
420
1225000
3000
Đúng là sự nỗ lực gấp bốn lần.
20:40
(Laughter)
421
1228000
2000
(Cười)
20:42
I just want to say two more things.
422
1230000
4000
Tôi chỉ muốn nói thêm hai điều nữa.
20:46
One is, another characteristic of trickster
423
1234000
4000
Một là, một đặc tính cách của nghệ sĩ hài
20:50
is that the trickster has to
424
1238000
2000
là nghệ sĩ hài phải
20:52
walk this fine line.
425
1240000
2000
thận trọng canh chừng.
20:54
He has to have poise.
426
1242000
2000
Anh ta phải giữ thăng bằng.
20:56
And you know the biggest hurdle for me,
427
1244000
3000
Và bạn biết đấy,
chướng ngại vật lớn nhất đối với tôi,
chướng ngại vật lớn nhất đối với tôi,
20:59
in doing what I do,
428
1247000
2000
khi làm nghề của tôi,
21:01
is constructing my performance
429
1249000
2000
là xây dựng phần trình diễn
21:03
so that it's prepared and unprepared.
430
1251000
3000
vừa được chuẩn bị vừa
không được chuẩn bị.
không được chuẩn bị.
21:06
Finding the balance between those things
431
1254000
3000
Tìm kiếm sự cân bằng giữa chúng
21:09
is always dangerous
432
1257000
2000
luôn luôn nguy hiểm
bởi vì bạn có thể
để lộ quá nhiều việc không chuẩn bị.
để lộ quá nhiều việc không chuẩn bị.
21:11
because you might tip off too much in the direction of unprepared.
433
1259000
3000
21:14
But being too prepared doesn't leave room
434
1262000
3000
Nhưng chuẩn bị quá thì không có chỗ
21:17
for the accidents to happen.
435
1265000
2000
cho các ngẫu nhiên xảy ra.
21:19
I was thinking about what Moshe Safdie
436
1267000
5000
Tôi đã nghĩ về những điều mà Moshe Safdie
21:24
said yesterday about beauty
437
1272000
2000
nói hôm qua về cái đẹp
21:26
because in his book, Hyde says that
438
1274000
4000
bởi vì trong sách của ông ấy,
Hyde nói rằng
Hyde nói rằng
21:30
sometimes trickster can tip over into beauty.
439
1278000
5000
thỉnh thoảng nghệ sĩ hài có thể
đắm chìm vào cái đẹp.
đắm chìm vào cái đẹp.
21:35
But to do that you have to
440
1283000
3000
Nhưng để làm điều này bạn phải
21:38
lose all the other qualities
441
1286000
2000
đánh mất những phẩm chất khác
21:40
because once you're into beauty
442
1288000
2000
bỏi vì một khi bạn đắm chìm vào cái đẹp
21:42
you're into a finished thing.
443
1290000
2000
bạn đang tạo ra tác phẩm hoàn chỉnh.
21:44
You're into something that
444
1292000
2000
Bạn đi vào thứ
21:46
occupies space and inhabits time.
445
1294000
2000
chiếm hữu không gian và
ở thời điểm nào đó.
ở thời điểm nào đó.
21:48
It's an actual thing.
446
1296000
2000
Đó là một thứ có thực.
21:50
And it is always extraordinary to see a thing of beauty.
447
1298000
5000
Và nó luôn khác thường khi thấy
một điều gì đó của cái đẹp.
một điều gì đó của cái đẹp.
21:55
But if you don't do that,
448
1303000
2000
Nhưng nếu bạn không làm vậy,
21:57
if you allow for the accident to keep on happening,
449
1305000
4000
nếu bạn cho phép ngẫu nhiên xảy ra,
22:01
you have the possibility of getting on a wavelength.
450
1309000
3000
bạn có khả năng bắt được sóng.
22:04
I like to think of what I do as a probability wave.
451
1312000
7000
Tôi thích nghĩ về việc tôi làm
là bắt sóng xác xuất.
là bắt sóng xác xuất.
Khi bạn đi vào bên trong cái đẹp,
làn sóng xác xuất
làn sóng xác xuất
22:11
When you go into beauty the probability wave
452
1319000
2000
22:13
collapses into one possibility.
453
1321000
3000
gộp thành một khả năng.
22:16
And I like to explore all the possibilities
454
1324000
3000
Và tôi thích khám phá các khả năng
22:19
in the hope that you'll be on the wavelength of your audience.
455
1327000
5000
với hi vọng rằng bạn sẽ
bắt được tần sóng của khán giả.
bắt được tần sóng của khán giả.
22:24
And the one final quality I want to say about trickster is
456
1332000
3000
Và một phẩm chất cuối cùng
tôi muốn nói về nghệ sĩ hài là
tôi muốn nói về nghệ sĩ hài là
22:27
that he doesn't have a home.
457
1335000
2000
anh ta là kẻ ngôi nhà.
22:29
He's always on the road.
458
1337000
2000
Anh ta luôn lang thang.
22:31
I want to say to you Richard, in closing,
459
1339000
4000
Tôi chỉ muốn nói với anh rằng Richard,
để kết thúc bài nói này,
để kết thúc bài nói này,
22:35
that in TED you've created a home.
460
1343000
6000
đó là ở TED, anh đang tạo ra một ngôi nhà.
22:41
And thank you for inviting me into it.
461
1349000
2000
Và cảm ơn vì đã mời tôi đến đây.
22:43
Thank you very much.
462
1351000
2000
Cảm ơn rất nhiều.
22:45
(Applause)
463
1353000
2000
(Cười)
ABOUT THE SPEAKER
Emily Levine - Philosopher-comicHumorist, writer and trickster Emily Levine riffs on science and the human condition.
Why you should listen
Humorist Emily Levine works a heady vein of humor, cerebral and thoughtful as well as hilarious. Oh, she's got plenty of jokes. But her work, at its core, makes serious connections -- between hard science and pop culture, between what we say and what we secretly assume ... She plumbs the hidden oppositions, the untouchable not-quite-truths of the modern mind.
Levine's background in improv theater, with its requirement to always say "yes" to the other actor's reality, has helped shape her worldview. Always suspicious of sharp either/or distinctions, she proposes "the quantum logic of and/and" -- a thoroughly postmodern, scientifically informed take on life that allows for complicated states of being. Like the one we're in right now.
For more on Levine's thoughts about life and death, read her blog, "The Yoy of Dying," at EmilysUniverse.com, along with updates on "Emily @ the Edge of Chaos" and pronouncements from Oracle Em.
Emily Levine | Speaker | TED.com