Suchitra Krishnan-Sarin: What you should know about vaping and e-cigarettes
Suchitra Krishnan-Sarin: သင်သိထားသင့်တဲ့ e-cigarette တွေ နဲ့ vaping အကြောင်း
Suchitra Krishnan-Sarin is focused on developing a bio-behavioral understanding of substance use behaviors in adult and adolescent substance users. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
I often hear from young parents
ကျွန်မ အမြဲကြားနေရတဲ့ စကားပါ
of worrying about their children.
ရတော့မယ်သူတွေပေါ့။
သူတို့ကို ပြန်ငြင်းတယ်။
to worry about as parents.
တစ်ခုခု အမြဲတမ်းရှိပါတယ်။
ငယ်ငယ်တုန်းက ပန်းနာရောဂါ ရှိနေခဲ့တဲ့
half-awake at night
လုံခြုံစွာရှိနေတာ ကျွန်မသိခဲ့တယ်။
နယ်မြေအလိုက် ရှိတတ်ရှိပါတယ်။
comes with the territory.
are about basic issues,
သာမန်ကိစ္စလေးတွေနဲ့ ဆိုင်ပါတယ်၊
where they are, who they're with.
ပေါင်းသင်းနေလဲ ဆိုတာမျိုးတွေပေါ့။
new behaviors and fads.
ပုံတွေကိုလည်း ကျွန်မတို့ သတိထားရပါမယ်။
that may not yet be on everyone's radar
နဲ့ပတ်သက်နေတယ်လို့
popularity of vaping,
အရည်တွေကို
e-liquids in e-cigarettes.
ရှူနေကြတာဖြစ်ပါတယ်။
as they are commonly called,
vapes လို့ခေါ်တဲ့ ကိရိယာတွေက
market is expected to drive
ကမ္ဘာ့ဈေးကွက်ထဲမှာ
ရောင်းဖို့ မျှော်လင့်ထားကြပါတယ်။
ခန့်မှန်းကြပါတယ်။
about the health impact of vaping,
အကျိုးဆက်တွေများကြပြီး၊
not nearly enough answers.
အဖြေတွေ မရှိသေးခြင်းပါပဲ။
when you think of who uses e-cigarettes.
စဉ်းစားမိရင် ပိုတောင်စိုးရိမ်စရာပါ။
သုံးစွဲမှုနှုန်းဟာ
and young adults --
အလျင်အမြန် တိုးလာနေတယ်၊
လူဦးရေတွေပါ။
in the use of e-cigarettes by youth
high school and middle school students
အထက်တန်းနဲ့အလယ်တန်း
သုံးစွဲခဲ့ဖူးကြတယ်။
e-cigarette တွေက ဆေးလိပ်သောက်သူတွေ
form of nicotine
ဆေးလိပ်အစား သုံးစွဲဖို့
come under the FDA's jurisdiction
ဆေးရွက်ကြီးထုတ်ကုန်
ထုတ်လုပ်တာပါ။
has not been able to keep up
ဒီပစ္စည်းရဲ့ဈေးကွက်ကို
ထိန်းချူပ်နိုင်ဖို့ လိုက်မမီနိုင်လို့၊
of these devices and e-liquids
အခြားပါဝင်ပစ္စည်းတွေ ဆိုင်ရာ
sales of these devices
ဘယ်သူကိုမဆို
တားမြစ်ထားပါတယ်။
to have had much of an impact
ဒီပစ္စည်းအား သုံးစွဲမှုအပေါ်
of these devices by teens.
ပထမဆုံးအကြိမ် မြင်လိုက်ရချိန်မှာ
I heard of and saw an e-cigarette,
ချက်ချင်း နားလည်လိုက်တယ်။
that teens would love it.
အချောင်းပုံစံလေးပဲ၊
the smartphone generation --
တွေအတွက် ကွက်တိပဲပေါ့။
easy to modify, nice smelling --
သုံးရလွယ်ပြီးတော့ မွှေးတယ်လေ။
ဘယ်လောက်ရှူပြီးကြောင်း ကြည့်နိုင်တယ်။
to let you know how much you have vaped.
to these very clever devices.
ဒီပစ္စည်းတွေကို စိတ်ဝင်စားခဲ့သေးတယ်။
researching teen and adult addictions,
ကျွန်မက သုတေသနအများကြီးလုပ်ခဲ့လို့
fit perfectly into the teen psyche.
ကျွန်မ ချက်ချင်းနားလည်လိုက်တယ်။
and they love to try new things.
ပစ္စည်းသစ်တွေကို စမ်းသပ်ရတာ ကြိုက်ကြတယ်လေ။
and they love to make things their own.
ကိုယ်ပိုင် ပစ္စည်းတွေရှိတာကို ကြိုက်ကြတယ်။
ကွက်တိဖြစ်နေတယ်၊
to both innovate and personalize
အငွေ့ရှူရခြင်းကို
ခံယူနိုင်ကြတာကိုး။
different e-liquid flavors
ရွေးချယ်နိုင်ပြီးတော့
ရွေးချယ်နိုင်ပါသေးတယ်။
nicotine flavor combination.
အနံ့အရသာကို ပေါင်းစပ်ပြီး ရှူနိုင်ကြတယ်။
ထွက်စေချင်လဲ ဆိုတာကို
is produced from these devices
and the constituents
of the devices.
စိတ်ကြိုက် ဖန်တီးယူလို့ရပါတယ်။
for "cloud chasing."
ကို ပြုလုပ်လို့ရပါတယ်။
ဆေးလိပ်ရှူမှု လှည့်ကွက်များလို့
with quirky shapes and names,
ထူးဆန်းတဲ့ ပုံများကို ထုတ်လုပ်ကြတယ်။
စသဖြင့်ပေါ့။
in cloud competitions
ပြိုင်ပွဲတွေတောင်ရှိတယ်။
the most innovative shaped clouds.
လုပ်ပြနိုင်သူကို ဆုချပေးပါတယ်။
and throat hit from the vapor
ရိုက်ခတ်မှုအားကို
at higher temperatures
အငွေ့ပျံစေခြင်းဖြင့် ဒါမှမဟုတ်
directly onto a heated coil.
အစက်ချပေးခြင်းဖြင့် လုပ်ပေးနိုင်ကြတယ်။
for marijuana vaping.
ရှူဖို့လည်း သုံးနိုင်တယ်။
use lower temperatures
သုံးကြတဲ့ အပူချိန်က နိမ့်နေပြီး
လောင်ကျွမ်း သွားတာမျိုးမရှိလို့၊
လူငယ်တွေကဆေးခြောက်ကို
of burnt marijuana.
စမ်းသပ် လုပ်ကိုင်နိုင်ကြလို့၊
experiences their own,
in the use of these devices by youth.
ရေပန်းစားနေတာကို ရှင်းပြရနိုင်ပါတယ်။
a very simple device.
နည်းပညာအရ ရိုးရှင်းတဲ့ ကိရိယာပါ။
which can be a tank, a pod or a plug.
ဗူးပုံစံ၊ အိုးပုံစံ စသဖြင့်ရှိနိုင်တယ်။
which then vaporizes the e-liquid.
ပူလာစေတဲ့ ဘက်ထရီပါရမယ်။
from the e-cigarette.
e-cigarette ကို ရှူကြတာပါ။
devices in the marketplace.
စုစုပေါင်း ၄၆၆ မျိုး ရှိခဲ့တယ်။
which are also called "cigalikes"
စတင်လျက်
which are also called "pens."
ပါဝင်ပါတယ်။
which are also called "mods."
အဆင့်မြှင့်ထားတဲ့ ကိရိယာတွေ ရှိသေးတယ်။
လုံးဝမတူပါဘူး၊
အရွယ်အစား အစုံပါပဲ၊
and user adjustments.
သုံးစွဲသူက စိတ်ကြိုက် ညှိနှိုင်းနိုင်တယ်။
သိပ်ကို နာမည်ကြီးကြတယ်။
into the marketplace
သိပ်ကို ရေးပန်းစားနေပါတယ်။
by the way, among teens.
into a USB outlet to charge.
အားသွင်းလို့လည်းရသေးတယ်။
e-cigarettes လို့တောင်မထင်ကြဘဲ
that these are e-cigarettes,
like "juuling" instead of "vaping."
ဆိုပြီး သုံးနှုန်းနေကြတယ်။
အနံ့မပြင်းတဲ့အပြင် အငွေ့ထွက်မှု နည်းလို့
and produce so little vapor
စာသင်ခန်းထဲမှာတောင်သုံးနေကြပြီး
like Sharpie pens, their clothes,
that these devices produce water vapor,
ဒီကိရိယာတွေဟာ ရေငွေ့ကို ထုတ်ပေးတာဘဲ၊
further from the truth.
မဟုတ်ရုံတင် မကသေးဘဲ၊
is quite pronounced.
လှတာကို ကျွန်မ ပြောပြပါရစေ။
particles of liquids and gases
နူးညံ့လှတဲ့ အမှုန်တွေ ပါဝင်ကြပြီး
from whatever is in the e-liquid.
အရာမှနေပြီး ဖန်တီးပေးပါတယ်။
propylene glycol and glycerin,
ထဲတွင် ပျော်ဝင်နေကြတဲ့
ဂလစ်ဆရင် တွေ ပါဝင်ကြတယ်။
to be safe for edible use,
ဘေးကင်းတယ်လို့ ယူဆရလို့
သုံးရနိုင်ပေမဲ့၊
following long-term inhalational exposure.
သလားကို ကျွန်မတို့ သိထားတာ နည်းလှပါတယ်။
to have toxic effects on the brain.
အဆိပ်သင့်စေနိုင်ကြောင်း သိကြပါတယ်။
contain over 15,000 different flavors.
တွေထဲမှာ အနံ့အရသာ ၁၅၀ဝ၀ ကျော်ပါဝင်တယ်။
like "Skittles" and "Fruit Loops,"
Skittles နဲ့ Fruit Loops အမည်ဖြစ်လျက်၊
like "Dragon's Milk" and "Tiger's Blood"
Dragon's milk တို့၊ Tiger's Blood တို့၊
can also contain metallic particles
ခရိုမီယံ၊ ကက်ဒ်မီယံ နဲ့ ခဲဓာတ်တို့လို
from the heating coil in the devices
အကွင်းမှ ထုတ်လွှတ်ပေးခြင်း ဖြစ်ပြီး၊
many toxic effects on vital organs.
တွေကို အဆိပ်ဖြစ်စေကြောင်း သိရတယ်။
ထောက်ပြလိုတာက-
not water vapor.
ရေငွေ့လုံး ဝမဟုတ်တာ သေချာပါတယ်။
through e-cigarettes
နီကိုတင်း ဝင်ရောက်လာမှုဟာ
နည်းနည်းကြောင့်ကိုပင် အရမ်းထိခိုက်လွယ်ပြီး
to even low levels of nicotine
သိထားရသလို
cigarettes prior to the age of 18.
အသက် ၁၈ နှစ် မတိုင်မီက စခဲ့ကြတာပါ။
and have a harder time quitting smoking.
ဖြတ်ဖို့လည်း ပိုပြီးခက်ခဲတတ်ပါတယ်။
a past FDA commissioner,
ကော်မရှင်နာ ဟောင်းကို ကိုးကားရပါက-
is a pediatric disease."
ရောဂါ တစ်ခုပါ။’’
သက်တွေဟာ နီကိုတင်းကို များစွာရနိုင်ကြတယ်။
to a lot of nicotine.
ပါဝင်တဲ့ နီကိုတင်း ပမာဏဟာဖြင့်
the amount of nicotine
နီကိုတင်းဆား ဆိုတာ ပါဝင်ရာ၊
contain a nicotine salt,
and is much easier to use
သုံးရလည်းလွယ်လို့
in brain nicotine levels.
လျင်မြန်စွာ မြှင့်တင်ပေးနိုင်ပါတယ်။
တွေက ဆာလောင်မှုလက္ခဏာကို ပြတတ်ကြပြီး
report symptoms of craving --
စိုးရိမ်မှုတွေ ခံစားကြရပါတယ်။
have their e-cigarettes.
of a behavioral addiction.
ထင်ရှားတဲ့ လက္ခဏာတွေပါပဲ။
many other organs in the body.
ဆိုးကျိုးဖြစ်စေပါတယ်။
in e-cigarettes, for example,
နီကိုတင်းဟာ
ခန္ဓာကိုယ်ထဲက အစိတ်အပိုင်းအားလုံး
the nicotinic acetylcholine receptor,
of almost all organ systems
ချိတ်ဆက်မိနေပြီးတော့
changes the functioning of these systems.
တွေရဲ့ လည်ပတ်ပုံကို ပြောင်းလဲသွားစေပါတယ်။
the flexibility of the blood vessels
ပြွန်တွေရဲ့ ပျော့ပြောင်းမှုကို နည်းစေလို့
to acute challenges like stress.
နှလုံးမှ တုံ့ပြန်ပုံကို ပြောင်းလဲစေပါတယ်။
to the addictive effects of nicotine
စွဲလမ်းမှုရဲ့ ဆိုးကျိုးတွေကိုသာမက
ခံနိုင်ရည် မရှိကြပါဘူး။
is a very well-established neurotoxin,
အာရုံကြောစနစ်အတွက် အဆိပ်ဖြစ်ပါတယ်၊
memory and attention processes
စူးစိုက်မှုတို့ကို နှေးကွေးစေပြီး
လက္ခဏာတွေ တိုးလာစေတတ်တယ်။
are more likely to use
ဖို့ အလားအလာ ပိုများပြီး
as a teen or as an adult.
စိတ်ကျရောဂါ ဖြစ်စေပါတယ်။
could be leading them down the path
စွဲလမ်းနေပြီဆိုရင် တခြားစွဲလမ်းမှုတွေအတွက်
တွေလည်း ကြုံရနိုင်ပါတယ်။
and other mental health problems.
မျိုးရိုးဗီဇကိုပါ ပြောင်းလဲလာစေနိုင်ပါတယ်။
also produces epigenetic changes,
ပြောင်းလဲသွားစေပါတယ်။
involved in asthma.
be harming themselves
ကိုယ့်ကိုကိုယ် ထိခိုက်စေရုံတင်မကပဲ
their future generations.
အန္တရာယ်ပြုရာ ရောက်ပါတယ်။
of e-cigarettes
of nicotine-addicted youth.
လူငယ်တွေ ဖြစ်သွားစေနိုင်ပါတယ်။
could have led to more experimentation
ဆေးခြောက်နဲ့
vaporizable substances by youth.
သုံးစွဲစေရေးဆီ ဦးတည်စေနိုင်ပါတယ်။
smokers with a cleaner form of nicotine
ပိုသန့်တဲ့ နီကိုတင်းပုံစံကို စီမံပေးခြင်းက
to be a critical goal,
ပန်းတိုင်ဖြစ်သင့်ပေမဲ့၊
help smokers quit smoking,
ဖြတ်ရာတွင် ကူပေးသလား ကျွန်မတို့မသိပါဘူး။
the long-term effects of these devices.
ကျွန်မတို့ သိထားတာ နည်းလှပါတယ်။
lots of youth -- are using these devices.
ဒီကိရိယာတွေကို သုံးနေကြခြင်းပါပဲ။
recently used the term "epidemic"
e-cigarette ကို US တွင် သုံးနေကြပုံကို
သုံးနှုန်း ဖေါ်ပြသွားခဲ့ပါတယ်။
public health problem, cigarette smoking,
ကျန်းမာရေး ပြဿနာကို ဖြေရှင်းနေရင်း
တစ်ခုကို ဖန်တီးနေတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။
around cigarette smoking
သောက်မှုကို လျစ်လျူရှူခဲ့ကြလို့
many cigarette-related diseases.
ဆိုင်ရာ ရောဂါများစွာကို ဖြစ်လာစေခဲ့ပါတယ်။
the same mistakes with e-cigarettes.
အလားတူအမှားမျိုးကို ထပ်မလုပ်မိလိုပါဘူး။
ရောက်လာပါပြီ၊
and access of these devices to youth.
ထိန်းချူပ်ရန် စည်းကမ်းချက်တွေ ချမှတ်ရမယ်။
kid-friendly flavors to quit smoking?
အကြိုက် အနံ့ပေါင်း ၁၅၀ဝ၀ ကို လိုအပ်ကြလား။
kinds of devices?
လိုအပ်ကြပါသလား။
which are so easy to hide
သိပ်ကိုလွယ်ကူတဲ့ အဲဒီလို
to introduce stricter regulations
ကုန်စုံဆိုင်များနဲ့ ဓာတ်ဆီဆိုင်များမှာ
that contain e-liquid flavors
စည်းမျဉ်းတွေ ထုတ်ပြန်ဖို့ ရှိနေကြောင်း
stores and gas stations,
လူငယ်များအား အင်တာနက်မှ ရောင်းချမှုကို
to minors over the internet.
ရှိနေကြောင်း ကျွန်မတို့ သိရပါတယ်။
this rapid increase in youth uptake?
လဲမှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့ လုံလောက်ပါ့မလား။
မေးပြီး အဖြေရှာဖို့လိုပါတယ်။
such critical questions.
public education campaign.
လှုံ့ဆော်မှုကို ဆင်နွဲရမယ့် အချိန်ပါ။
less toxins than cigarettes,
အဆိပ်ပါဝင်မှု နည်းတယ်ဆိုပေမဲ့
တွေ သူတို့ခန္ဓာကိုယ်ထဲသို့ ရောက်သွားခြင်းက
produced by these devices
ပုံစံမျိုးဖြင့် ပြောင်းလဲလာစေပြီး
they may not like
unknown toxicities and health problems.
ရေး ပြဿနာတွေကို ရင်ဆိုင်ရနိုင်ပါတယ်။
for the smartphone generation,
မျိုးဆက်တွေ အကြိုက်တွေ့မယ်လို့
နေထိုင်နေကြတာလေ၊
and technology gets a lot of attention
လူတွေ သိပ်ကို စိတ်ဝင်စားကြတယ်လေ၊
and because it is the latest thing.
နည်းပညာပစ္စည်းမို့လို့ပါ။
လာမယ့် နှစ်များအတွင်းမှာ
and for the rest of our lives,
နည်းပညာသစ်တွေကို တွေ့မြင်ကြရဦးမှာပါ၊
coming into the marketplace
အတွက် ပြဿနာရယ်လို့ ထင်ချင်မှ ထင်ရပါမယ်၊
any health flags at first,
ကျန်းမာရေးကို အန္တရာယ်ပြုနိုင်မယ်
ကိရိယာတွေ မဟုတ်ဘူးလို့ ထင်ရလို့ပါ။
to go longer without sleep
အရမ်းလိုချင်ကြတဲ့
are very, very interested in.
ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်တယ်လေ။
with unacceptable risks to our own health.
လက်ခံမရနိုင်တဲ့ ဆိုးကျိုးတွေပါလာနိုင်တယ်။
and the health of our children,
ကျန်းမာရေးကို ကာကွယ်ချင်တယ်ဆိုရင်၊
အလိုအလျောက်
such new technology
ပြင်ပေးလျက်
at them with a critical eye,
အမြင်မျိုးဖြင့် ကြည့်ရှုရန် လိုအပ်ပြီး
ကြည့်ရှုရန် လိုအပ်ပါမယ်။
and our future generations
နောင်မျိုးဆက်သစ်တွေရဲ့ ကျန်းမာရေးဟာ
ဆေးလိပ်ငွေ့ထဲမှာပဲ ဖြစ်စေ --
to let it go up in smoke --
လွင့်စင်သွားမှာကို ခွင့်ပြု မရနိုင်ပါဘူး။
ABOUT THE SPEAKER
Suchitra Krishnan-Sarin - Biobehavioral scientistSuchitra Krishnan-Sarin is focused on developing a bio-behavioral understanding of substance use behaviors in adult and adolescent substance users.
Why you should listen
In the area of adolescent tobacco use, Suchitra Krishnan-Sarin has conducted qualitative research including focus groups and surveys to understand patterns and perceptions of use of tobacco products; clinical trials to develop and test the use of novel behavioral and pharmacological cessation and prevention interventions; and experimental evaluations of behavioral and neural predictors of use and cessation behaviors. Because of her expertise in youth tobacco use behaviors, she has contributed to the Surgeon General's report on Preventing Tobacco Use among Young People and also serves as a member of the FDA's Tobacco Product Scientific Advisory Committee. Krishnan-Sarin is a professor of psychiatry at the Yale University School of Medicine and the Co-PI on the Yale Tobacco Centers of Regulatory Science.
Suchitra Krishnan-Sarin | Speaker | TED.com