TED-Ed
Greg Gage: The cockroach beatbox
Tarakan Bitboksu
Filmed:
Readability: 2.9
831,513 views
By dissecting a cockroach ... yes, live on stage ... TED Fellow and neuroscientist Greg Gage shows how brains receive and deliver electric impulses -- and how legs can respond. This talk comes from the TED-Ed project.
Greg Gage - Neuroscientist
TED Fellow Greg Gage helps kids investigate the neuroscience in their own backyards. Full bio
TED Fellow Greg Gage helps kids investigate the neuroscience in their own backyards. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
When you think about the brain,
0
13952
1859
Siz beyin haqqında fikirləşəndə
00:15
it's difficult to understand,
1
15835
1794
düşünürsünüz ki, başa düşülməsi çətin bir şeydir.
00:17
because if I were to ask you right now,
how does the heart work,
how does the heart work,
2
17653
3238
çünki, əgər mən sizdən soruşsam ki, ürək necə işləyir,
00:20
you would instantly tell me it's a pump.
3
20915
2142
siz dərhal izah edəcəksiniz ki, o nasosdur.
00:23
It pumps blood.
4
23081
1418
Qanı dövr etdirir.
00:24
If I were to ask about your lungs,
5
24523
1676
Yaxud mən soruşsam ki, ağciyər necə işləyir,
00:26
you would say it exchanges
oxygen for carbon dioxide.
oxygen for carbon dioxide.
6
26223
2576
siz deyəcəksiniz ki, o, oksigeni karbon dioksidə çevirir.
00:28
That's easy.
7
28823
1014
Bu da asandır.
00:29
If I were to ask you how the brain works,
it's hard to understand
it's hard to understand
8
29861
3065
İndi, əgər mən soruşsam ki, bəs beyin necə işləyir, bunu başa düşmək çətindir
00:32
because you can't just look
at a brain and understand what it is.
at a brain and understand what it is.
9
32950
3053
çünki, siz beyni görə bilməzsiniz və nə olduğunu anlamırsınız.
00:36
It's not a mechanical object,
not a pump, not an airbag.
not a pump, not an airbag.
10
36027
2804
O, mexaniki bir obyekt deyil, o, nasos deyil, o, hava qutusu da deyil.
00:38
It's just like, if you held it
in your hand when it was dead,
in your hand when it was dead,
11
38855
2863
O, elə bir şeydir ki, onu ölmüş halda əlinizə götürsəniz,
00:41
it's just a piece of fat.
12
41742
1205
sadəcə bir piy parçasıdır.
00:43
To understand how the brain works,
you have to go inside a living brain.
you have to go inside a living brain.
13
43885
3389
Beynin necə işlədiyini anlamaq üçün canlı beynin daxilinə
00:47
Because the brain's not mechanical,
the brain is electrical and it's chemical.
the brain is electrical and it's chemical.
14
47298
3678
baxmaq lazımdır. Çünki beyin mexaniki deyil, elektro və kimyəvidir.
00:51
Your brain is made out of
100 billion cells, called neurons.
100 billion cells, called neurons.
15
51000
2813
Sizin beyniniz 100 milyard hüceyrədən ibarətdir,
00:53
And these neurons communicate
with each other with electricity.
with each other with electricity.
16
53837
3877
bu hüceyrələrə neyronlar deyilir və bu neyronlar bir-biriləri ilə elektrik vasitəsilə əlaqə yaradır.
00:57
And we're going to eavesdrop
in on a conversation between two cells,
in on a conversation between two cells,
17
57738
3238
Biz indi iki hüceyrənin bir-birilə əlaqəsinə qulaq asacağıq
01:01
and we're going to listen
to something called a spike.
to something called a spike.
18
61000
2858
və nəsə xışıltı kimi bir şeyə qulaq asacağıq.
01:03
But we're not going to record my brain
or your brain or your teachers' brains,
or your brain or your teachers' brains,
19
63882
3893
Amma biz mənim, sizin yaxud müəllimin beynini qeydə almırıq,
01:07
we're going to use our good
friend the cockroach.
friend the cockroach.
20
67799
2295
biz tarakan dostumuzdan istifadə edəcəyik.
01:10
Not just because I think they're cool,
21
70118
1858
Onların qəşəng olduqlarını düşündüyümə görə yox,
01:12
but because they have brains
very similar to ours.
very similar to ours.
22
72000
2378
ona görə ki, tarakanların beyinləri bizimkinə çox bənzərdir.
01:14
So if you learn a little bit
about how their brains work,
about how their brains work,
23
74402
2668
Əgər onların beyninin necə işlədiyini bir az öyrənsəniz,
01:17
we're going to learn a lot
about how our brains work.
about how our brains work.
24
77094
2478
o zaman biz öz beynimizin necə işlədiyi barədə də çox şey öyrənmiş olarıq.
01:19
I'm going to put them
in some ice water here
in some ice water here
25
79596
2079
Ona görə mən indi onları burada buzlu suya qoyuram
01:22
And then --
26
82612
1073
və sonra...
01:24
Audience: Ew!
Greg Gabe: Yeah ...
Greg Gabe: Yeah ...
27
84214
2405
(Auditoriya: Üəə!) ... bəli ...
01:26
Right now they're becoming anesthetized.
28
86643
1976
Hazırda onları keyitmə prosesi baş verir,
01:28
Because they're cold blooded,
they become the temperature of the water
they become the temperature of the water
29
88643
3302
çünki, onların qanı soyuqdur və onlar suyun temperaturu ilə bir olacaqlar
01:31
and they can't control it
so they just basically "chillax," right?
so they just basically "chillax," right?
30
91969
3126
və onlar özlərini idarə edə bilməyəcəklər, yəni belə desək "donublar", düzdü?
01:35
They're not going to feel anything,
31
95119
1857
Onlar heç nə hiss edə bilmirlər,
01:37
which may tell you a little
about what we're going to do,
about what we're going to do,
32
97000
2775
və ola bilsin ki, bu sizə qismən izah edir nə edəcəyimizi.
01:39
a scientific experiment
to understand the brain.
to understand the brain.
33
99799
2630
Biz beyni başa düşmək üçün elmi eksperiment edirik.
01:42
So ...
34
102453
1021
Yəni...
01:44
This is the leg of a cockroach.
35
104466
1510
Bu tarakanın ayağıdır
01:46
And a cockroach
has all these beautiful hairs
has all these beautiful hairs
36
106000
2143
və tarakanın qəşəng tükləri var
01:48
and pricklies all over it.
37
108167
1809
ətrafında da tikancıqları.
01:50
Underneath each one of those is a cell,
38
110000
2976
Onların hər birinin altında hüceyrə var
01:53
and this cell's a neuron
that is going to send information
that is going to send information
39
113000
2976
və bu hüceyrə də neyrondur, bu neyron külək və
01:56
about wind or vibration.
40
116000
1439
titrəmələr haqqında informasiya göndərir.
01:57
If you ever try to catch a cockroach,
it's hard because they can feel you coming
it's hard because they can feel you coming
41
117463
3846
Siz nə vaxtsa tarakan tutmağa cəhd etmisinizsə çətin olub
02:01
before you're even there,
they start running.
they start running.
42
121333
2159
çünki onlar siz orda olmamışdan sizin gəlişinizi hiss edir və qaçmağa başlayırlar.
02:03
These cells are zipping up
this information up to the brain
this information up to the brain
43
123516
2769
Bu hüceyrələr informasiyanı beynə qədər göndərirlər
02:06
using those little axons
with electronic messages in there.
with electronic messages in there.
44
126309
2783
bunun üçün elektron mesajlarla bu kiçik aksonlardan istifadə edirlər.
02:09
We're going to record
by sticking a pin right in there.
by sticking a pin right in there.
45
129116
2582
Bunu qeydə almaq üçün biz buraya iki sim sancırıq.
02:11
We need to take off the leg
of a cockroach --
of a cockroach --
46
131722
2647
Bizə indi tarakanın ayağını kəsmək lazımdır --
02:14
don't worry, they'll grow back --
47
134393
1583
narahat olmayın, onlar yenidən əmələ gələcək --
02:16
then we're going to put two pins in there.
48
136000
2317
sonra biz simləri buraya sancırıq.
02:18
These are metal pins.
49
138341
1024
Bu metal simlərdən biri buradan keçən elektrik mesajlarını
02:19
One will pick up this electronic message,
this electric message is going by.
this electric message is going by.
50
139389
3631
qəbul edəcək. Hə, biz indi cərrahiyyə ilə məşğul olacağıq,
02:23
So, we're now going to do the surgery,
let's see if you guys can see this.
let's see if you guys can see this.
51
143044
3480
görək siz buna baxa biləcəksinizmi.
02:28
Yeah, it's gross ...
52
148635
1403
Bəli, bu kobudluqdur ...
02:32
All right. So there we go.
53
152460
2420
Deməli belə...
02:35
You guys can see his leg right there.
54
155880
1793
Gördüyünüz kimi onun ayağı burdadır artıq.
02:37
Now I'm going to take this leg,
55
157697
1500
İndi mən bu ayağı götürürəm,
02:39
I'm going to put it in this invention
that we came up with
that we came up with
56
159221
2716
bu ayağı bu icad olunan şeyə qoşuram
02:41
called the Spikerbox --
57
161961
1118
bunun adı Spikerboxdur --
02:43
and this replaces lots of expensive
equipment in a research lab,
equipment in a research lab,
58
163103
3506
bu tədqiqat laboratoriyasında olan bir çox bahalı təchizatı əvəz edir,
02:46
so you guys can do this
in your own high schools,
in your own high schools,
59
166633
3176
yəni siz bunu məktəbinizdə özünüz də düzəldə bilərsiniz,
02:49
or in your own basements if it's me.
60
169833
2254
ya da mənim kimi olsanız zirzəminizdə --
02:53
(Audience: Laughter)
61
173418
1333
Həə. (Gülür)
02:55
So, there.
62
175552
1723
Görürsünüz?
02:59
Can you guys see that?
63
179973
1361
Yaxşı, mən indi davam edirəm
03:01
Alright, so I'm going to go ahead
and turn this on.
and turn this on.
64
181358
2752
və bunu işə salıram.
03:06
I'm going to plug it in.
65
186833
1143
Onu qoşuram.
03:08
(Tuning sound)
66
188000
1001
(Neyronların səsləri gəlir)
03:09
To me, this is the most beautiful
sound in the world.
sound in the world.
67
189025
2563
Mənim üçün bu dünyanın ən gözəl səsidir.
03:11
This is what your brain
is doing right now.
is doing right now.
68
191612
2008
Bu sizin beyninizin hazırda nə etdiyidir.
03:13
You have 100 billion cells
making these raindrop-type noises.
making these raindrop-type noises.
69
193644
2932
Sizin beyninizdə bu yağış damcısı səsi verən 100 milyard hüceyrə var.
03:16
Let's take a look at what it looks like,
70
196600
1985
Davam edək və baxaq görək bu nəyə oxşayır,
03:18
let's pull it up on the iPad screen.
71
198609
1799
onu iPad-ın ekranına qoşaq.
03:20
I plugged my iPad into here as well.
72
200432
1729
İndi bu mənim iPad-imə qoşulub.
03:22
So remember we said
the axon looks like a spike.
the axon looks like a spike.
73
202185
2244
Yadınıza salın mən axonla bağlı dediyimi, demişdik ki, o, spayk kimidir.
03:24
So we're going to take a look
74
204453
1417
Biz indi baxacağıq görək,
03:25
at what one of them
looks like in just a brief second.
looks like in just a brief second.
75
205894
2642
onlardan biri qısa bir saniyə ərzində nəyə oxşayır.
03:28
We're going to tap here,
76
208560
1226
İndi buraya toxunacam və
03:29
so we can sort of average this guy.
77
209810
1705
nəyə qadir olduğunu görəcəyik.
03:31
So there we see it.
That's an action potential.
That's an action potential.
78
211539
2437
Artıq görə bilirik. Bu onun potensialıdır.
03:34
You've got 100 billion cells
in your brain doing this right now,
in your brain doing this right now,
79
214000
3048
Sizin beyninizdə hazırda bunu edən 100 milyard hüceyrə var,
03:37
sending all this information back
about what you're seeing, hearing.
about what you're seeing, hearing.
80
217072
3244
gördüyünüz və eşitdiyinizlə bağlı bu informasiyanı geriyə göndərir.
03:40
We also said this is a cell
81
220340
1301
Biz demişdik ki, titrəmə və küləklə bağlı informasiyanı
03:41
that's going to be taking up information
about vibrations in the wind.
about vibrations in the wind.
82
221665
3311
göndərən bu hüceyrədir.
03:45
So what if we do an experiment?
83
225000
1715
Belə bir eksperiment edək?
03:46
We can actually blow on this
and hear if we see a change.
and hear if we see a change.
84
226739
2707
Biz indi ona üfürə bilərik və səs dəyişimini görərik.
03:49
Are you guys going to be ready?
85
229470
1482
Uşaqlar, siz buna hazırsınızmı?
03:50
If I blow on it you tell me
if you hear anything.
if you hear anything.
86
230976
2295
Mən onun üzərinə üfürəndə siz mənə nə eşitdiyinizi deyin.
03:53
(Blowing)
87
233295
1068
(Üfürmə səsi)
03:55
(Sound changes)
88
235007
1476
(Səs dəyişir)
03:57
Let me just touch this
with a little pen here.
with a little pen here.
89
237000
2413
Kiçik qələmlə ona toxunaq.
03:59
(Noise)
90
239437
1149
(Səs-küy)
04:02
That was the neural firing rate.
91
242761
1572
Faktiki olaraq bu neyronların dəyişməsidir. Buna kifayət qədər vaxt sərf olunub
04:04
That actually took a while
in neuroscience to understand this.
in neuroscience to understand this.
92
244357
2977
neyrotədqiqatlarda, bunu anlamaq üçün.
04:07
This is called rate coding:
93
247358
1293
Buna kodlaşdırma tezliyi deyirlər,
04:08
the harder you press on something,
the more spikes there are,
the more spikes there are,
94
248675
2967
yəni bir şeyə daha bərk toxunduqda, orada daha çox spayk olur,
04:11
and all that information
is coming up to your brain.
is coming up to your brain.
95
251666
2431
və bu informasiyanın hamısı sizin beyninizə ötürülür.
04:14
That's how you perceive things.
96
254121
1482
Bax belə siz nələrisə hiss edirsiniz.
04:15
So that's one way of doing
an experiment with electricity.
an experiment with electricity.
97
255627
2722
Bu da elektriklə edilən eksperementlərdən biridir.
04:18
The other way is that your brain is not
only taking in electrical impulses,
only taking in electrical impulses,
98
258373
4521
Bir başqa məsələ odur ki, sizin beyniniz elektrik impulslarını yalnız qəbul etmir,
04:22
you're also sending out.
99
262918
1153
həm də ötürür.
04:24
That's how you move your muscles around.
100
264095
1949
Bu cür siz əzələlərinizi hərəkət etdirirsiniz.
04:26
Let's see what happens if I've plugged in
something that's electric
something that's electric
101
266068
3160
Gəlin baxaq görək, tarakanın ayağına elektrik ötürsəm
04:29
into the cockroach leg here.
102
269252
1724
nə baş verir.
04:31
I'm going to take two pins,
I'm going to plug them onto the cockroach.
I'm going to plug them onto the cockroach.
103
271000
3744
Mən iki sim götürürəm və onu tarakanın ayağına sancacağam.
04:34
I'm going to take the other end,
I'm going to plug in into my iPod.
I'm going to plug in into my iPod.
104
274768
3492
Digər tərəfini isə öz iPod-uma qoşacam.
04:38
It's my iPhone actually.
105
278284
1453
Əslində bu mənim iPhone-umdur.
04:39
Do you guys know how your earbuds
work in your ears?
work in your ears?
106
279761
3111
Siz bilirsinizmi qulaqcıqlar sizin qulağınızda necə çalışır?
04:42
You have a battery
in your phone, or iPod, right?
in your phone, or iPod, right?
107
282896
2307
Sizin telefonunuzda və ya iPodunuzda batareya var, düzdür?
04:45
It's sending electrical current
into these magnets in your earbuds
into these magnets in your earbuds
108
285227
3103
O, qulaqcıqda olan maqnitlərə elektrik cərəyanı göndərir,
04:48
which shake back and forth
and allow you to hear things.
and allow you to hear things.
109
288354
2622
bu da titrəyiş əmələ gətirir, siz isə eşidirsiniz.
04:51
But that current's the same currency
that our brain uses,
that our brain uses,
110
291000
2976
Bizim beynimiz də bu elektrik cərəyanından istifadə edir,
04:54
so we can send that to our cockroach leg
111
294000
1956
və biz onu tarakanın ayağına göndərəcəyik
04:55
and hopefully if this works,
112
295980
1335
və o işləsə, musiqi çalanda
04:57
we can actually see what happens
when we play music into the cockroach.
when we play music into the cockroach.
113
297339
3342
tarakanın ayağı ilə nə baş verəcəyini görəcəyik.
05:00
Let's take a look.
114
300705
1122
Baxaq.
05:03
(Music beat)
115
303523
2406
(Musiqi)
05:05
Can we turn it up? There we go.
116
305953
1491
Onu işə sala bilərik? Budur.
05:07
(Audience reacts and gasps)
117
307468
2508
(Musiqi) (Auditoriyanın ağzı açıq qalıb)
05:10
GG: So what's happening?
118
310000
1730
Nə baş verir?
05:11
Audience: Wow!
119
311754
1246
(Heyrət)
05:13
(Laughter)
120
313024
1086
(Gülüş)
05:14
So you see what's moving.
It's moving on the bass.
It's moving on the bass.
121
314134
2842
Görürsünüz hərəkət edir.
O bəm ilə hərəkət edir.
O bəm ilə hərəkət edir.
05:17
All those audiophiles out there,
122
317000
2168
Burdakı bütün audiofillər bilər.
05:19
if you have awesome, kicking car stereos,
123
319192
2127
Əgər sizin avtomobilinizdə möhtəşəm stereo varsa
05:21
you know, the bass speakers
are the biggest speakers.
are the biggest speakers.
124
321343
2594
siz bilirsiniz ki, bəm həmin o ən böyük spikerlərdir.
05:23
The biggest speakers
have the longest waves,
have the longest waves,
125
323961
2086
Böyük spikerlər ən uzun dalğalara malikdir,
05:26
which have the most current,
126
326071
1341
uzun dalğalar ən çox cərəyana malikdir
05:27
and the current is what's causing
these things to move.
these things to move.
127
327436
2587
və cərəyan bunun hərəkətinə səbəb olur.
05:30
So it's not just speakers
that are causing electricity.
that are causing electricity.
128
330047
3629
Elektrikə səbəb yalnız spikerlər deyil.
05:33
Microphones also cause electricity.
129
333700
1890
Mikrofonlar da elektrik cərəyanına səbəb olur.
05:35
(Beat)
130
335614
1072
(Bit)
05:36
So I'm going to go ahead and invite
another person out on the stage here
another person out on the stage here
131
336710
3673
Mən bura, səhnəyə bir başqa şəxsi də dəvət edirəm
05:40
to help me out with this.
132
340407
1208
O mənə bununla kömək edəcək.
05:41
So there we go.
133
341639
1124
Budur.
05:42
(Beatboxing)
134
342787
2119
(bitbox)
05:47
This is the first time this has ever
happened in the history of mankind.
happened in the history of mankind.
135
347000
3429
Bu insanlıq tarixində ilk dəfə baş verir.
05:50
Human beatbox to a cockroach leg.
136
350453
2523
İnsan tarakan ayağını bitbokslayır.
05:53
When you guys go back to your high school,
think about neuroscience
think about neuroscience
137
353000
3474
Uşaqlar, məktəbə qayıdanda neyroelm və neyro-inqilaba
05:56
and how you guys can begin
the neuro-revolution.
the neuro-revolution.
138
356498
2478
necə başlayacağınız haqda düşünün.
05:59
Thank you very much. Bye bye.
139
359000
1701
Təşəkkür edirəm. Hələlik.
06:00
(Applause)
140
360725
1000
(Alqış)
ABOUT THE SPEAKER
Greg Gage - NeuroscientistTED Fellow Greg Gage helps kids investigate the neuroscience in their own backyards.
Why you should listen
As half of Backyard Brains, neuroscientist and engineer Greg Gage builds the SpikerBox -- a small rig that helps kids understand the electrical impulses that control the nervous system. He's passionate about helping students understand (viscerally) how our brains and our neurons work, because, as he said onstage at TED2012, we still know very little about how the brain works -- and we need to start inspiring kids early to want to know more.
Before becoming a neuroscientist, Gage worked as an electrical engineer making touchscreens. As he told the Huffington Post: "Scientific equipment in general is pretty expensive, but it's silly because before [getting my PhD in neuroscience] I was an electrical engineer, and you could see that you could make it yourself. So we started as a way to have fun, to show off to our colleagues, but we were also going into classrooms around that time and we thought, wouldn't it be cool if you could bring these gadgets with us so the stuff we were doing in advanced Ph.D. programs in neuroscience, you could also do in fifth grade?" His latest pieces of gear: the Roboroach, a cockroach fitted with an electric backpack that makes it turn on command, and BYB SmartScope, a smartphone-powered microscope.
Greg Gage | Speaker | TED.com