TEDSalon London Spring 2012
Georgette Mulheir: The tragedy of orphanages
Ժորժետ Մյուլեր՝ Մանկատների ողբերգությունը
Filmed:
Readability: 4.7
862,164 views
Մանկատները թանկ հաստատություններ են և դրանք անդառնալի մտավոր և ֆիզիկական վնաս են պատճառում երեխաներին: Ուրեմն, ինչո՞ւ են դրանք դեռ այդքան համատարած: Ժորժետ Մյուլերն ամբողջությամբ լրջությամբ նկարագրում է մանկատների ողբերգությունը և կոչ է անում մեզ վերջ դնել դրանց ապավինելուն՝ գտնելով կարիքավոր երեխաներին աջակցելու համար այլընտրանքային ուղիներ:
Georgette Mulheir - CEO, Lumos
Georgette Mulheir is a pioneer for the movement to end child abuse in the form of orphanages. Full bio
Georgette Mulheir is a pioneer for the movement to end child abuse in the form of orphanages. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
Across Europe and Central Asia,
0
1144
2726
Եվրոպայում և կենտրոնական Ասիայում
00:19
approximately one million children live in large
1
3870
2560
մոտավորապես մեկ միլիոն երեխա ապրում է
00:22
residential institutions, usually known as orphanages.
2
6430
4098
բնակելի կառույցներում, որոնք մեզ հայտնին են որպես մանկատներ:
00:26
Most people imagine orphanages as a benign environment
3
10528
3058
Շատերը մանկատները պատկերացնում են որպես մի վայր,
00:29
that care for children.
4
13586
1671
որտեղ հոգ են տանում երեխաների մասին:
00:31
Others know more about the living conditions there,
5
15257
3231
Մյուսները ավելի տեղեկացված են այնտեղի պայմաններ մասին,
00:34
but still think they're a necessary evil.
6
18488
2452
բայց կարծում են, որ մանկատներն անհրաժեշտություն են:
00:36
After all, where else would we put all of those children
7
20940
3397
Վերջ ի վերջո, էլ որտե՞ղ պետք է ապրեն այն երեխաները,
00:40
who don't have any parents?
8
24337
2151
ովքեր ծնողներ չունեն:
00:42
But 60 years of research has demonstrated
9
26488
3467
Սակայն 60ամյա փորձը ցույց է տալիս,
00:45
that separating children from their families
10
29955
2256
որ երեխաներին իրենց ընտանիքներից բաժանելը
00:48
and placing them in large institutions
11
32211
2352
և նմանատիպ հաստատություններում պահելը
00:50
seriously harms their health and development,
12
34563
2840
լրջորեն վնաս է հասցնում նրանց առողջությանը և հետագա զարգացմանը,
00:53
and this is particularly true for young babies.
13
37403
3482
մասնավորապես նորածին երեխաների պարագայում:
00:56
As we know, babies are born
14
40885
2144
Ինչպես գիտենք, երեխաները ծնվում են
00:58
without their full muscle development,
15
43029
2760
ոչ ամբողջապես ձևավորված մկանային համամակարգով,
01:01
and that includes the brain.
16
45789
1924
ներառյալ ուղեղը:
01:03
During the first three years of life, the brain grows
17
47713
2660
Կյանքի առաջին տարիներին ուղեղը սկսում է աճել ,
01:06
to its full size, with most of that growth taking place
18
50373
2770
և այդ զարգացման մեծ մասը տեղի է ունենում
01:09
in the first six months. The brain develops
19
53143
2620
կյանքի առաջին 6 ամիսների ընթացքում: Ուղեղը ձևավորվում է՝
01:11
in response to experience and to stimulation.
20
55763
3226
ի պատասխան երեխայի փորձի և խթանման:
01:14
Every time a young baby learns something new --
21
58989
3814
Ամեն անգամ, երբ երեխան նոր բան է սովորում՝
01:18
to focus its eyes,
22
62803
1527
կենտրոնացնել աչքերը,
01:20
to mimic a movement or a facial expression,
23
64330
2993
կրկնօրինակել շարժումները կամ դեմքի արտահայտությունները,
01:23
to pick something up, to form a word or to sit up --
24
67323
3990
ինչ-որ բան վերցնել , նոր բառ կազմելու, կամ էլ նստել,
01:27
new synaptic connections are being built in the brain.
25
71313
3577
ուղեղում նոր սինապտիկական շղթա է ստեղծվում:
01:30
New parents are astonished by the rapidity of this learning.
26
74890
4099
Երիտասարդ ծնողներն ապշում են իրենց երեխայի արագ ընկալման կարողությունից:
01:34
They are quite rightly amazed and delighted by their children's cleverness.
27
78989
4908
Նրանք միանգամայն զարմացած և հիացած են իրենց երեխաների հմտություններով:
01:39
They communicate their delight to their children,
28
83897
2584
Նրանք կիսում են իրենց հիացմունքը երեխաների հետ,
01:42
who respond with smiles,
29
86481
1721
ովքեր պատասխանում են ժպիտով
01:44
and a desire to achieve more and to learn more.
30
88202
4402
և ցանկանում ավելի ու ավելի շատ բան սովորել:
01:48
This forming of the powerful attachment between child and parent
31
92604
3742
Ծնողի և երեխայի միջև այս հզոր կապը
01:52
provides the building blocks for physical, social,
32
96346
3211
հիմք է հանդիսանում ֆիզիկական, սոցիալական,
01:55
language, cognitive and psychomotor development.
33
99557
3510
լեզվական, իմացական և հոգեբանական զարգացման համար:
01:58
It is the model for all future relationships with friends,
34
103067
4214
Այս ամենը հիմք է հանդիսանում երեխայի ընկերների, կողակիցների,
02:03
with partners and with their own children.
35
107281
3241
իրենց սեփական երեխաների հետ հետագա հարաբերությունների ձևավորման համար:
02:06
It happens so naturally in most families
36
110522
2416
Շատ ընտանիքներում սա այնքան բնական է տեղի ունենում,
02:08
that we don't even notice it. Most of us are unaware
37
112938
3104
որ մենք չենք էլ նկատում դա: Մեզանից շատերը անտեղյակն են
02:11
of its importance to human development and, by extension,
38
116042
3430
մարդու զարգացման վրա կարեւորության մասին, որի շնորհիվ
02:15
to the development of a healthy society.
39
119472
2899
ձևավորվում է առողջ հասարակությունը:
02:18
And it's only when it goes wrong that we start to realize
40
122371
2542
Եվ միայն այն ժամանակ, երբ ինչ-որ բան սխալ է տեղի ունենում,
02:20
the importance of families to children.
41
124913
3009
մենք հասկանում են, թե որքան կարևոր է երեխայի համար ընտանիք ունենալը:
02:23
In August, 1993, I had my first opportunity to witness
42
127922
3936
1993 թվականի օգոստոսին ես ականատես եղա,
02:27
on a massive scale the impact on children
43
131858
4158
թե երեխաների վրա ինչպիսի ազդեցություն են թողնում
02:31
of institutionalization and the absence of parenting.
44
136016
4403
նմանատիպ հաստատությունները և ծնողների բացակայությունը:
02:36
Those of us who remember the newspaper reports
45
140419
2437
Նրանք, ովքեր տեսել են թերթերի հրատարակությունները՝
02:38
that came out of Romania after the 1989 revolution
46
142856
3254
լույս տեսած 1989 թվականին, Ռումինիայի հեղափոխությունից հետո,
02:42
will recall the horrors of the conditions in some of those institutions.
47
146110
4421
կհիշեն մանկատների սարսափելի պայմանները:
02:46
I was asked to help the director of a large institution to
48
150531
2759
Ինձ խնդրել էին օգնել մի մեծ հաստատության տնօրենին՝
02:49
help prevent the separation of children from their families.
49
153290
3963
կանխել երեխաներին ծնողների բաժանելու հանգամանքը:
02:53
Housing 550 babies, this was Ceausescu's show orphanage,
50
157253
4185
Ունենալով 550 երեխա՝ այդ մանկատունը համարվում էր Չաուշեսկու լավագույն մանկատներց մեկը,
02:57
and so I'd been told the conditions were much better.
51
161438
2918
և ինձ ասել էին, որ այդտեղ պայմանները բավականին լավն էին:
03:00
Having worked with lots of young children, I expected
52
164356
2450
Քանի որ երեխաների հետ աշխատելու մեծ փորձ ունեի,
03:02
the institution to be a riot of noise,
53
166806
2616
կարծում է, որ այդ հաստատությունը պետք է թնդար աղմուկից:
03:05
but it was as silent as a convent.
54
169422
1863
Բայց այնտեղի լուռությունը մենաստան էր հիշեցնում:
03:07
It was hard to believe there were any children there at all,
55
171285
3446
Դժվար էր հավատալ, որ այստեղ ընդհանրապես երեխաներ էին ապրում, չնայած նրան, որ
03:10
yet the director showed me into room after room,
56
174731
2636
տնօրենն ինձ ուղեկցեց սենյակ առ սենյակ,
03:13
each containing row upon row of cots,
57
177367
3015
յուրաքանչյուրում շարք առ շարք դասավորված տասնյակ մանկական մահճակալներ կային,
03:16
in each of which lay a child staring into space.
58
180382
6016
որոնցից ամեն մեկի վրա պարկած էր մի երեխա՝ աչքերը չռած դատարկ տարածության մեջ:
03:22
In a room of 40 newborns, not one of them was crying.
59
186398
3650
40 նորածին ունեցող սենյակում քար լռություն էր, ոչ ոք չէր լացում:
03:25
Yet I could see soiled nappies, and I could see
60
190048
2039
Ես տեսա կեղտոտ տակաշորեր, և զգացի
03:27
that some of the children were distressed,
61
192087
1572
երեխաներից մի քանիսի անհանգիստ վիճակը,
03:29
but the only noise was a low, continuous moan.
62
193659
3845
սակայն միակ ձայնը, որ կար դա ցածր, շարունակական տրտնջոցն էր:
03:33
The head nurse told me proudly,
63
197504
2100
Գլխավոր բուժքույրը հպարտորեն ասաց.
03:35
"You see, our children are very well-behaved."
64
199604
3221
«Տեսնում եք, թե ինչ դաստիարակված են մեր երեխաները»:
03:38
Over the next few days, I began to realize
65
202825
2743
Հաջորդ մի քանի օրվա ընթացքում, ես սկսեցի հասկանալ,
03:41
that this quietness was not exceptional.
66
205568
2063
որ այս լռությունն այդքան էլ բացառիկ չէր:
03:43
The newly admitted babies would cry for the first few hours,
67
207631
3773
Ընդունվելու առաջին մի քանի ժամը նորեկները անընդմեջ լալիս էին,
03:47
but their demands were not met, and so eventually
68
211404
1989
սակայն չստանալով ոչ մի արձագանք, նրանք կամաց-կամաց
03:49
they learned not to bother. Within a few days,
69
213393
2678
սովորում էին չանհանգստացնել: Մի քանի օրվա ընթացքում
03:51
they were listless, lethargic, and staring into space
70
216071
3496
նրանք դառնում էին անտարբեր, անկյանք, և սկսում էին հայացքները չռած նայել դատարկ տարածությանը,
03:55
like all the others.
71
219567
1826
ինչպես մյուս բոլոր երեխաները:
03:57
Over the years, many people and news reports
72
221393
2917
Տարիներ շարունակ հասարակությունը և ԶԼՄ-ները
04:00
have blamed the personnel in the institutions
73
224310
2171
մեղադրել են մանկատների աշխատակազմին
04:02
for the harm caused to the children, but often, one member
74
226481
2854
երեխաներին հոգեբանական վնաս պատճառելու համար, սակայն պետք է նշել, որ մեկ դաստիարակը
04:05
of staff is caring for 10, 20, and even 40 children.
75
229335
4567
հոգ է տանում 10, 20, երբեմն էլ 40 երեխայի համար:
04:09
Hence they have no option but to implement a regimented program.
76
233902
4062
Ուստի խիստ կարգապահությունն անհրաժեշտություն է:
04:13
The children must be woken at 7 and fed at 7:30.
77
237964
3875
Երեխաները պետք է ժամը 7:00-ին արթուն լինեն, և մինչև 7:30 նախաճաշած լինեն:
04:17
At 8, their nappies must be changed, so a staff member
78
241839
2512
Ժամը 8:00-ին տակաշորերը պետք է փոխված լինեն, այնպես որ
04:20
may have only 30 minutes to feed 10 or 20 children.
79
244351
3365
դաստիարակը ունի ընդամենը 30 րոպե 10 կամ 20 երեխա կերակրելու համար:
04:23
If a child soils its nappy at 8:30, he will have to wait
80
247716
3696
Եթե երեխան 8:30 կեղտոտի իր տակաշորը, նա պետք է
04:27
several hours before it can be changed again.
81
251412
2959
մի քանի ժամ սպասի, մինչև այն փոխելու ժամը կրկին կգա:
04:30
The child's daily contact with another human being
82
254371
2649
Երեխայի շփումը այլ մարդկանց հետ
04:32
is reduced to a few hurried minutes of feeding and changing,
83
257020
4468
սահմանափակվում է ընդամենը կերակրման և տակաշորերի փոխման վրա ծախսված մի քանի րոպեով,
04:37
and otherwise their only stimulation is the ceiling,
84
261488
2900
և նրանց միակ շփման առարկան դառնում է առաստաղը,
04:40
the walls or the bars of their cots.
85
264388
4132
պատերը, կամ էլ մահճակալները:
04:44
Since my first visit to Ceausescu's institution,
86
268520
2899
Չաուշեսկու իմ առաջին այցելությունից հետո,
04:47
I've seen hundreds of such places across 18 countries,
87
271419
3133
ես այսպիսի հարյուրավոր հաստատություններ եմ տեսել 18 երկրներում,
04:50
from the Czech Republic to Sudan.
88
274552
2792
Չեխիայի հանրապետությունից մինչև Սուդան:
04:53
Across all of these diverse lands and cultures,
89
277344
2984
Միմյանցից այդքան տարբերվող այս բոլոր երկրներում
04:56
the institutions, and the child's journey through them,
90
280328
3297
մանկատների երեխաների կյանքը
04:59
is depressingly similar.
91
283625
2593
ընկճող կերպով նման է իրար:
05:02
Lack of stimulation often leads to self-stimulating behaviors
92
286218
3110
Մարդկանց հետ շփման բացակայությունը կարող է հաճախ հանգեցնել այնպիսի պահվածի դրսևորման,
05:05
like hand-flapping, rocking back and forth,
93
289328
2941
ինչպիսին է՝ ձեռքերի թափահարումը, կամ մոլագարի պես ետ ու առաջ ճոճվելը,
05:08
or aggression, and in some institutions, psychiatric drugs
94
292269
3811
կամ էլ ագրեսիայի դրսևորումը, նույնիսկ որոշ հաստատություններում
05:11
are used to control the behavior of these children,
95
296080
2831
օգտագործում են հոգեմետ դեղեր՝ երեխաների պահվածքը կառավարելու համար:
05:14
whilst in others, children are tied up to prevent them
96
298911
2201
Միաժամանակ այլ հաստատություններում էլ, երեխաներին կապում են,
05:17
from harming themselves or others.
97
301112
2888
որպեսզի նրանք չվնասեն իրենք իրենց կամ էլ ուրիշներին:
05:19
These children are quickly labeled as having disabilities
98
304000
2492
Այսպիսի երեխաներին պիտակավորում են որպես հատուկ կարիքներ ունեցող
05:22
and transferred to another institution for children with disabilities.
99
306492
3435
և ուղարկում հատուկ կարիքավոր երեխաների համար նախաստեսված հաստատություններ:
05:25
Most of these children will never leave the institution again.
100
309927
4343
Երեխաներից շատերը այլևս երբեք չեն լքում այդ հաստատությունները:
05:30
For those without disabilities, at age three,
101
314270
2663
Առողջ երեխաները երեք տարեկան հասակում
05:32
they're transferred to another institution, and at age seven,
102
316933
2548
տեղափոխվում են այլ մանկատուն, նույնը տեղի է ունենում
05:35
to yet another. Segregated according to age and gender,
103
319481
3953
երբ լրանում է նրանց յոթ տարին: Ըստ տարիքի և հասակի դասակարգման պատճառով,
05:39
they are arbitrarily separated from their siblings,
104
323434
2545
երեխաները բաժանվում են նաև իրենց քույրերից և եղբայրներից,
05:41
often without even a chance to say goodbye.
105
325979
3888
երբեմն զրկվելով հրաժեշտ տալու հնարավորությունից:
05:45
There's rarely enough to eat. They are often hungry.
106
329867
2778
Նրանք բավարար չեն ուտում և սոված են մնում:
05:48
The older children bully the little ones. They learn to
107
332645
2710
Տարիքով մեծ երեխաները ծաղրում են փոքրիկներին: Նրանք սովորում են
05:51
survive. They learn to defend themselves, or they go under.
108
335355
3349
գոյատևել: Նրանք կամ պետք է սովորեն պաշտպանել իրենք իրենց, կամ էլ կվտարվեն այդ միջավայրից:
05:54
When they leave the institution, they find it really difficult
109
338704
3560
Մանկատունը լքելուց հետո նրանց առաջ նոր խնդիր է առաջ գալիս՝
05:58
to cope and to integrate into society.
110
342264
3295
հասարակության մեջ ինտեգրվելը:
06:01
In Moldova, young women raised in institutions
111
345559
3249
Մոլդովայում մանկատանը մեծացած աղջիկները
06:04
are 10 times more likely to be trafficked than their peers,
112
348808
4008
10 անգամ ավելի շատ են ենթարկվում թրաֆիքինգի, քան նրանց հասակակից մյուս աղջիկները,
06:08
and a Russian study found that two years after leaving institutions,
113
352816
4156
իսկ Ռուսաստանում հետազոտության արդյունքերը ցույց են տալիս, որ մանկատունը լքելուց երկու տարի հետո
06:12
young adults, 20 percent of them had a criminal record,
114
356972
4359
երիտասարդների 20% դատվածություն են ունենում,
06:17
14 percent were involved in prostitution,
115
361331
2856
14% զբաղվում են մարմնավաճառությամբ,
06:20
and 10 percent had taken their own lives.
116
364187
4564
իսկ 10% ինքնասպան են լինում:
06:24
But why are there so many orphans in Europe
117
368751
2881
Բայց ինչո՞ւ են Եվրոպայում այդքան շատ որբեր,
06:27
when there hasn't been a great deal of war or disaster in recent years?
118
371632
3871
եթե վերջին տարիներին այդքան շատ պատերազմներ և բնական աղետներ տեղի չեն ունեցել:
06:31
In fact, more than 95 percent of these children have living parents,
119
375503
4584
Իրականում, մանկատներում ապրող երեխաների 95%-ը ծնողազուրկ չեն:
06:35
and societies tend to blame these parents
120
380087
1989
Հասարակությունը մեղադրում է այն ծնողներին,
06:37
for abandoning these children, but research shows that
121
382076
2763
որոնք լքել են իրենց երեխաներին, բայց հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ
06:40
most parents want their children, and that the primary drivers
122
384839
3121
շատ ծնողներ չեն ցանկանում լքել իրենց երեխաներին, դրա
06:43
behind institutionalization
123
387960
2319
հիմնական պատճառը
06:46
are poverty, disability and ethnicity.
124
390279
4197
աղքատությունն է, հաշմանդամությունը, կամ էլ էթնիկական պատկանելությունը:
06:50
Many countries have not developed inclusive schools,
125
394476
3099
Շատ երկրներում դեռ չկան նեռարական կրթությամբ դպրոցներ,
06:53
and so even children with a very mild disability
126
397575
2704
այդ իսկ պատճառով նույնիսկ շատ քիչ խնդիրներ ունեցող երեխաներին
06:56
are sent away to a residential special school,
127
400279
2576
ուղարում են հատուկ դպրոցներ,
06:58
at age six or seven.
128
402855
1808
երբ լրանում է նրանց վեց կամ յոթ տարին:
07:00
The institution may be hundreds of miles away from the family home.
129
404663
4134
Այդ հաստատությունները հարյուրավոր մղոններ հեռու են գտնվում երեխաների տներից:
07:04
If the family's poor, they find it difficult to visit,
130
408797
2724
Եթե ընտանիքը աղքատ է, երեխային այցելելու հնարավորությունը շատ փոքր է,
07:07
and gradually the relationship breaks down.
131
411521
4118
և դրա պատճառով, աստիճանաբար, կապը երեխաների և ծնողների միջև կորում է:
07:11
Behind each of the million children in institutions,
132
415639
3303
Մանկատներում ապրող միլիոնավոր երեխաներից յուրաքանչյուրի հետևում
07:14
there is usually a story of parents who are desperate
133
418942
3754
իր ծնողի պատմությունն է, որոնք հուսահատ են
07:18
and feel they've run out of options, like Natalia in Moldova,
134
422696
5110
և չեն կարողանում ելք գտնել տվյալ իրավիճակից: Օրինակ՝ Մոլդովայից Նատալիայի
07:23
who only had enough money to feed her baby,
135
427806
2393
աշխատած գումարը բավարար էր միայն երեխային կերակրելու համար,
07:26
and so had to send her older son to the institution;
136
430199
3184
այդ իսկ պատճառով, նա իր ավագ որդուն ուղարկեց մանկատուն:
07:29
or Desi, in Bulgaria, who looked after her four children
137
433383
3040
Կամ Դեսին Բուլղարիայից, ով խնամում էր իր չորս երեխաներին տանը,
07:32
at home until her husband died,
138
436423
2629
ամուսնու մահվանից հետո
07:34
but then she had to go out to work full time,
139
439052
2243
պետք է ամբողջ օրը աշխատեր,
07:37
and with no support, felt she had no option
140
441295
2147
և չունենալով ոչ մի աջակցություն, նրա միակ ընտրանքն էր
07:39
but to place a child with disabilities in an institution;
141
443442
3832
թողնել իր հատուկ կարիքավոր երեխային մանկատանը,
07:43
or the countless young girls too terrified to tell their parents
142
447274
3154
կամ էլ այն բազմաթիվ երիտասարդ աղջիները, որոնք վախենում են ասել իրենց ծնողներին,
07:46
they're pregnant, who leave their babies in a hospital;
143
450428
3586
որ հղի են և թողնում են երեխաներին հիվանդանոցներում,
07:49
or the new parents, the young couple who have
144
454014
2732
կամ երիտասարդ այն զույգը, որի առաջնեկը
07:52
just found out that their firstborn child has a disability,
145
456746
4506
հաշմանդամ է ծնվել,
07:57
and instead of being provided with positive messages
146
461252
3055
և փոխարենը իրենց երեխայի ներուժի մասին դրական ինֆորմացիա տրամադրելուն
08:00
about their child's potential, are told by the doctors,
147
464307
2847
բժիշկները խորհուրդ են տալիս.
08:03
"Forget her, leave her in the institution,
148
467154
3056
«Մոռացեք, թողեք նրան մանկատանը,
08:06
go home and make a healthy one."
149
470210
3520
գնացեք տուն և առողջ երեխա ունեցեք»:
08:09
This state of affairs is neither necessary nor is it inevitable.
150
473730
3532
Այս իրադրությունը ոչ միայն կարելի է, այլ նաև անհրաժեշտ է փոխել:
08:13
Every child has the right to a family, deserves
151
477262
3127
Յուրաքանչյուր երեխա ընտանիքի իրավունք ունի, նա արժանի է
08:16
and needs a family, and children are amazingly resilient.
152
480389
3831
և կարիք ունի ընտանիք ունենալու, երեխաները այնքան կենսունակ են:
08:20
We find that if we get them out of institutions and into loving
153
484220
2682
Մենք եկանք այն եզրահանգման, որ եթե երեխային հրարավորինս շուտ են
08:22
families early on, they recover their developmental delays,
154
486902
3521
տեղափոխում ընտանիք, նա ավելի շուտ է սկսում վերականգնվել,
08:26
and go on to lead normal, happy lives.
155
490423
3043
որի շնորհիվ սկսում է նորմալ և երջանիկ ապրել:
08:29
It's also much cheaper to provide support to families
156
493466
3561
Ինչպես նաև ավելի էժան է ընտանիքներին ֆինանսական օգնություն ցուցաբերելը,
08:32
than it is to provide institutions.
157
497027
2519
քան մանկատներ հովանավորելը:
08:35
One study suggests that a family support service
158
499546
3196
Ըստ մի հետազոտության, ընտանիքներին ֆինանսական օգնություն ցուցաբերելը կազմում է
08:38
costs 10 percent of an institutional placement,
159
502742
2908
մանկատների ֆինանսավորման համար նախատեսված գումարի ընդամենը 10%-ը,
08:41
whilst good quality foster care
160
505650
2264
իսկ խնամակալ ընտանիքներում երեխային լավ կրթություն ապահովելու համար անհրաժեշտ է
08:43
costs usually about 30 percent.
161
507914
2992
մանկատների ֆինանսավորման համար նախատեսված գումարի ընդամենը 30%-ը:
08:46
If we spend less on these children but on the right services,
162
510906
3048
Եթե մենք երեխաների և նրանց ընտանիքների համար սահմանված գումարը ճիշտ բաշխենք,
08:49
we can take the savings and reinvest them in high quality
163
513954
3952
ապա կկարողանանք գումար խնայել և վերաներդնել այն բարձրորակ պայմաններով հաստատություններում,
08:53
residential care for those few children with extremely complex needs.
164
517906
4649
որոնք նախատեսված կլինեն ծայրահեղ բարդ վիճակում գտնվող մի քանի երեխաների համար միայն:
08:58
Across Europe, a movement is growing to shift the focus
165
522555
4537
Ամբողջ Եվրոպայում տարածվում է մի շարժում, որի
09:02
and transfer the resources from large institutions
166
527092
2836
հիմնական նպատակն է ֆինանսկական ռեսուրսների փոխանցումը ցածրորակ խնամք ապահովող հաստատություններից
09:05
that provide poor quality care to community-based services
167
529928
3960
համայնքակենտրոն ծառայություններին, որոնք էլ զբաղվում են երեխաների պաշտպանությամբ և
09:09
that protect children from harm and allow them to develop
168
533888
2725
թույլ տալիս նրանց զարգացնել իրենց ողջ ներուժը:
09:12
to their full potential. When I first started to work in Romania
169
536613
3827
Երբ ես նոր էի սկսել աշխատել Ռումինիայում,
09:16
nearly 20 years ago, there were 200,000 children living
170
540440
3776
մոտավորապես 20 տարի առաջ, 200,000 ավել երեխա կար մանկատներում,
09:20
in institutions, and more entering every day.
171
544216
3561
և օր օրի նրանց թիվը աճում էր:
09:23
Now, there are less than 10,000, and
172
547777
2311
Այսօր նրանց թիվը 10,000-ից էլ քիչ է, քանի որ
09:25
family support services are provided across the country.
173
550088
3448
ամբողջ երկրում գործում են ընտանիքների աջակցության կենտրոններ:
09:29
In Moldova, despite extreme poverty and the terrible effects
174
553536
3786
Մոլդովայում, չնայած ծայրահեղ աղքատության և համաշխարհային ֆինանասական ճգնաժամից
09:33
of the global financial crisis, the numbers of children
175
557322
2992
առաջացած սարսափելի հետևանքների,
09:36
in institutions has reduced by more than 50 percent
176
560314
2784
մանկատներում երեխաների թիվը կրճատվել է 50%-ով
09:38
in the last five years, and the resources are being
177
563098
3216
վերջին հինգ տարիների ընթացում, իսկ
09:42
redistributed to family support services and inclusive schools.
178
566314
4653
ֆինանսական օգնությունն ուղղված է ընտանիքներին աջակցող կենտրոններին և ներառական դպրոցներին աջակցմանը:
09:46
Many countries have developed national action plans for change.
179
570967
3230
Շատ երկրներ մշակել են ազգային վերակազմակերպման ծրագիր փոփոխությունների համար:
09:50
The European Commission and other major donors
180
574197
2521
Եվրոպական հանձնաժողովը և մի շարք այլ խոշոր հովանավորներ
09:52
are finding ways to divert money from institutions
181
576718
3480
ուսումնասիրում են բոլոր ուղիները մանկատների ֆինանսավորման համար նախատեսված գումարները
09:56
towards family support, empowering communities
182
580198
2996
փոխանցելու համար ընտանիքներին աջակցող կենտրոններին՝ համայնքներում
09:59
to look after their own children.
183
583194
2729
երեխաներին հոգ տանելու հնարավորություն ստեղծելով:
10:01
But there is still much to be done to end the systematic
184
585923
2803
Այնուամենայնիվ, դեռ շատ անելիք կա, որպեսզի կանխվի
10:04
institutionalization of children.
185
588726
2368
երեխաների ընտանիքներից հեռացնելու հանգամանքը:
10:06
Awareness-raising is required at every level of society.
186
591094
3069
Հասարակության իրազեկվածությունը պարտադիր է դրա յուրաքանչյուր մակարդակի համար:
10:10
People need to know the harm that institutions cause to children,
187
594163
3524
Մարդիկ պետք է իմանան երեխաների վրա բացասական ազդեցություն ունեցող այս հաստատությունների մասին
10:13
and the better alternatives that exist.
188
597687
2960
և ավելի լավ այլընտրանքների մասին:
10:16
If we know people who are planning to support orphanages,
189
600647
2964
Եթե մենք գիտենք մարդկանց, որոնք պլանավորում են աջակցել մանկատներին,
10:19
we should convince them to support family services instead.
190
603611
4042
պետք է համոզենք նրանց, որ դրա փոխարեն նրանք օգնեն ընտանիքներին աջակցող կենտրոններին:
10:23
Together, this is the one form of child abuse
191
607653
3262
Միասին մենք կարող ենք մեր ժամանակաշրջանում արմատախիլ անել երեխաների
10:26
that we could eradicate in our lifetime.
192
610915
2864
այս չարաբաստիկ շահագործման տեսակը:
10:29
Thank you. (Applause)
193
613779
2592
Շնորհակալություն: (Ծափահարություններ)
10:32
(Applause)
194
616371
4000
(Ծափահարություններ)
ABOUT THE SPEAKER
Georgette Mulheir - CEO, LumosGeorgette Mulheir is a pioneer for the movement to end child abuse in the form of orphanages.
Why you should listen
We know that the early years of a person's life are critical for social and cognitive development, and that the adults present during that time have a strong influence on this growth -- so why is it so common for society to separate child and parent? Why are 1 million children across Europe and Central Asia living in large orphanages, which are harmful to their health and psyches? Georgette Mulheir wants to put an end to this practice. She works tirelessly as the CEO of Lumos, an NGO founded by JK Rowling dedicated to ending worldwide systematic institutionalization. For the past 20 years Mulheir has worked primarily in Central and Eastern Europe to shift resources away from orphanages and toward alternate family services, such as foster care and day support. Since she started working in Romania in 1993, the landscape there has improved dramatically -- from 200,000 children in orphanages to 20,000.
Georgette Mulheir | Speaker | TED.com