ABOUT THE SPEAKER
Yana Buhrer Tavanier - Creative activist, social entrepreneur
TED Senior Fellow Yana Buhrer Tavanier explores human rights innovation at the intersection of activism, art, tech and science -- and their potential to instigate change.

Why you should listen

Yana Buhrer Tavanier is the cofounder and executive director of Fine Acts, a global platform for socially engaged creative solutions. As a creative activist and a social entrepreneur with a background in investigative journalism, she explores human rights innovation at the intersection of activism, art, tech and science.

 

Buhrer Tavanier is also cofounder of TimeHeroes.org, a do-more-good platform building volunteering culture in developing societie. She is a board member of the Bulgarian Helsinki Committee, the country's leading human rights group, and an expert member of Amnesty International's Europe and Central Asia Regional Oversight Group. She has a BA in communication and MA in political science from Sofia University, along with executive education at Harvard University, Yale University and Oxford University. She is a Young Global Leader of the World Economic Forum, a fellow of the Royal Society of Art and was named one of 50 people who will change the world in WIRED's Smart List 2012.

More profile about the speaker
Yana Buhrer Tavanier | Speaker | TED.com
TED Residency

Yana Buhrer Tavanier: How to recover from activism burnout

یانا بوهاریر تاڤانیەر: چۆن لە ماندووبوونی چالاکوانی ڕزگار دەبیت

Filmed:
1,697,604 views

کاتێک هەست بەشەکەتی دەکەیت وەک چالاکوانێک، باشرین ڕێگە چییە بۆ گەڕاندنەوی وزەکەت؟ بەشداربوویەکی تێد یانا بوگاریر تاڤانیەر دەگەرێت بەدوای هێزی یاریکردندا، تا هێز بگەڕێنێتەوە بۆ چالاکوانەکان. چەند ڕێگەیەک دەخاتە ڕوو، کە دەتوانن بیرۆکەکان سەربخەن و ترسەکان لەناو ببەن.
- Creative activist, social entrepreneur
TED Senior Fellow Yana Buhrer Tavanier explores human rights innovation at the intersection of activism, art, tech and science -- and their potential to instigate change. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:13
In the summer of 2017,
0
1334
3044
لە هاوینی ٢٠١٧،
00:16
a woman was murdered
by her partner in Sofia.
1
4402
3148
ژنێک لەلایەن ئەویندارەکەیەوە
کوژرا لە سۆفیا.
00:20
The woman, let's call her "V,"
2
8673
3128
ژنێک، با ناوی بنێین" V "،
00:23
was beaten for over 50 minutes
3
11825
3295
بۆ ماوەی پەنجا خولەکە زیاتر لێیدرابوو
00:27
before she died.
4
15144
1317
پێش ئەوەی گیان لەدەست بدات.
00:29
The morning after,
5
17479
1715
بەیانی دواتر.
00:31
her neighbors told the press
that they heard her screams,
6
19218
3698
دراوسێکانی بە ڕۆژنامەکانیان ڕاگەیاندبوو
کەوا گوێیان لە هاتووهاواریان بووە،
00:34
but they didn't intervene.
7
22940
1609
بەڵام گوێیان پێنەداوە.
00:37
You see, in Bulgaria
and many other societies,
8
25772
3955
دەبینیت، لە بولگاریا و لە زۆر
کۆمەڵگەی دیکەش،
00:41
domestic violence is typically seen
as a private matter.
9
29751
3408
توندوتیژی خێزانی بەئاسای سەیرکراوە
وەک کێشەی شەخسی.
00:46
Neighbors, however, are quick to react
to any other kind of noise.
10
34026
4973
دراوسێکان، هەرچۆنێک بیت، بەپەلەن بۆ
بەربەرچدانەوەی هەر دەنگە دەنگێکی دیکە.
00:52
We wanted to expose and affect
the absurdity of this.
11
40404
3724
ویستمان هەڵوێستمان هەبێت
بۆ ئەم دیاردەیە.
00:56
So we designed an experiment.
12
44889
2538
بۆیە تاقیکردنەوەیکمان کرد.
01:00
We rented the apartment
just below V's for one night.
13
48224
4037
شوقەیەکمان بەگرێگرت
" V " لەژێر شوقەکەی بۆ یەک شەو
01:05
And at 10pm,
14
53017
1571
کاتژمێر ١٠شەو،
01:06
Maksim, the artist in our group,
15
54612
2825
ماکسیم، هونەرمەندەکەی گروپەکەمان،
01:09
sat on the drum set
we had assembled in the living room
16
57461
3497
دەستی کرد بە تەپڵ لێدان
ئێمەش لە ژووری دانیشتنەکە کۆبووینەوە
01:14
and started beating it.
17
62440
1657
و دەستیکردن بە لێدانی تەپڵەکە.
01:17
Ten seconds.
18
65418
1396
دە چرکە،
01:19
Thirty seconds.
19
67910
1488
سی چرکە.
01:22
Fifty seconds.
20
70289
1614
پەنجا چرکە.
01:24
A minute.
21
72923
1340
یەک خولەک.
01:27
A light came on in the hallway.
22
75095
2159
لە ڕێرەوەکەوە ڕووناکییەک هات.
01:30
One minute and 20 seconds.
23
78353
1843
یەک خولەک و بیست چرکە.
01:33
A man was standing at the door,
hesitant to press the bell.
24
81295
3531
پیاوێک لە بەر دەرگەکەدا وەستا
دوودڵ بوو لە لێدانی زەنگەکە.
01:38
One minute and 52 seconds.
25
86032
2492
یەک خولەک و پنجا و دوو چرکە،
01:41
The doorbell rang,
26
89148
1835
زەنگی دەرگەکە لێدرا،
01:43
a ring that could have saved a life.
27
91997
2651
زەنگێک کەوا دەیتوانی ژیانێک ڕزگار بکات.
01:48
"Beat." is our project exploring
the ominous silence
28
96400
3418
لێدان. پرۆژیەکی ئێمەیە
لەو بێدەنگییانە دەکۆڵێتەوە
01:51
surrounding domestic violence.
29
99842
2243
کە کارەسات و توندوتیژی خێزانیی
لێدەکەوێتەوە.
01:54
We filmed the experiment,
and it became instantly viral.
30
102109
3597
تاقیکردنەوەیەکامان وێنە گرت و
یەکسەر بوو بە ڤایرۆس.
01:57
Our campaign amplified
the voices of survivors
31
105730
2302
هێرشەکانمان گەورەتر کرد
بە دەنگی ڕزگاربووکان
02:00
who shared similar stories online.
32
108056
2021
کە هەمان چیرۆکەکان لە ئینتەرنێت باس دەکرد.
02:02
It equipped neighbors
with specific advice,
33
110674
2115
ئامۆژگاری دیاریکراو
درا بەدروسێکان،
02:04
and many committed to taking action.
34
112813
2015
تا هەڵوێستەیان هەبێت.
02:07
In a country where every other week,
35
115629
2735
لە وڵاتێک هەموو هەفتەیەک،
02:10
the ground quietly embraces
the body of a woman
36
118388
2987
زەوی، بە هێمنی جەستەی مردووی
ژنێک لە باوش دەگرێت
02:13
murdered by a partner or a relative,
37
121399
2785
لەلایەن ئەویندارەکەیەوە یان
خێزانەکەیەوە کوژراوە،
02:16
we were loud,
38
124208
1801
دەنگمان بەرزکردووەتەوە،
02:18
and we were heard.
39
126033
1451
و بیستراین.
02:22
I am an activist,
40
130627
2090
من چالاکوانم،
02:24
passionate about human rights innovation.
41
132741
2355
شەیدای نوێخوازی مافەکانی مرۆڤم،
ڕابەری ڕێکخراوێکی جیهانی دەکەم
بۆ بنەبڕکردنی گرفتە کۆمەڵایەتییەکان.
02:27
I lead a global organization
for socially engaged creative solutions.
42
135958
3927
02:31
In my work, I think about
how to make people care and act.
43
139909
4860
لەکارەکەم، بیردەکەمەوە چۆن وابکەین
خەڵک ئاگاداری هەڵسوکەوتەکانی بێت.
02:37
I am here to tell you
that creative actions can save the world,
44
145789
5168
من لێرەم تا پێتان بڵێن
کرداری دروستکەر دەتوانێت جیهان بپارێزێت،
02:42
creative actions and play.
45
150981
2626
کرداری داهێنەران و یاری کردن.
02:46
I know it is weird to talk about play
and human rights in the same sentence,
46
154576
5147
دەزانم باسکردنی یاری و مافەکانی مرۆڤ
لە یاک ڕستەدا، نامۆ دەردەکەوێت،
02:51
but here is why it's important.
47
159747
2052
بەڵام لەبەر ئەم هۆکارە گرنگە،
02:55
More and more, we fear
that we can't win this.
48
163038
3810
زیاتر و زیاتر، دەترسین
کەوا نەتوانین یاریەکە ببەینەوە.
02:59
Campaigns feel dull,
49
167495
1767
کەمپەینەکان ناخۆشن،
03:01
messages drown,
50
169286
1470
پەیامەکان ناگەن،
03:03
people break.
51
171267
1524
خەڵک دەشکێن.
03:06
Numerous studies, including a recent one
published by Columbia University,
52
174082
3973
لەم دواییانەدا لە
زانکۆی کۆلومبیا بڵاوکرایەوە،
03:10
show that burnout and depression
are widespread amongst activists.
53
178079
3655
کەوا شەکەتی و خەمۆکی لە نێوان
چالاکوانەکاندا زیاتر گەشە دەکات.
03:14
Years ago, I myself was burned out.
54
182417
2742
ساڵی پار، خۆم تووشی شەکەتبوون بووبووم،
03:17
In a world of endless ways forward,
I felt at my final stop.
55
185183
4429
ڕێگەکانی پێشەوەی جیهان کۆتایی هاتبوو
هەستم دەکرد لە کۆتاییدام.
03:22
So what melts fear or dullness or gloom?
56
190605
4488
چی ئەم ترسی تاریکی و ناخۆشییەی
تواندەوە؟
03:27
Play.
57
195793
1209
یاریکردن.
03:29
From this very stage, psychiatrist
and play researcher Dr. Stuart Brown
58
197469
4261
لەم ستەیجەوە، پزیشکی دەروونی و
تووێژەری یاریکردن د. ستوارت براون
03:33
said that nothing
lights up the brain like play,
59
201754
2780
گوتی، هیچ شتێک
هیچ شتێک وەک یاری مێشک ڕوناک ناکاتەوە.
03:37
and that the opposite of play is not work,
60
205582
2164
و پێچەوانەی یاری، کار نەکردنە،
03:39
it's depression.
61
207770
1270
خەمۆکییە.
03:41
So to pull out of my own burnout,
62
209729
2371
بۆیە بۆ ڕزگاربوون لە
خەمۆکییەکانم
03:44
I decided to turn my activism
into what I call today "play-tivism."
63
212124
5645
بریارمدا چالاکیەکانم بگۆڕم بۆ
پلەی-تڤیسم.
03:50
(Laughter)
64
218160
1766
(پێکەنین)
03:52
When we play, others want to join.
65
220339
3261
کاتێک یاری دەکەین، ئەوانی دیکەش
دەیانەوێت بەژداری بکەن.
03:56
Today, my playground
is filled with artists,
66
224240
2471
ئەمڕۆ، یاریگاکەم پڕە لە
هونەرمەندان،
03:58
techies and scientists.
67
226735
1705
مامۆستا و زانست خوازەکان.
04:00
We fuse disciplines
in radical collaboration.
68
228846
3135
مەشقەکانمان کەمکردووتەوە
لەهاوکاری کردنی بنەرەتی.
04:04
Together, we seek new ways
to empower activism.
69
232658
3055
بەیەکەوە، بەدوای ڕێگە نوێدا دەگەڕێن
بۆ بەهێزکردنی چالاکوانەکان.
04:08
Our outcomes are not meant to be playful,
70
236346
2686
مەبەستمان ئەوەنییە ببین بە یاریزانێکی باش
04:11
but our process is.
71
239056
2056
بەڵام پرۆسەکەمان.
04:13
To us, play is an act of resistance.
72
241832
3397
بۆ ئێمە، یاریکردن کارێکی بەرگریکارانەیە.
04:18
For example, "Beat.,"
the project I talked about earlier,
73
246197
4459
بۆ نموونە، لێدان
پیشتر باسی پرۆژەکەم کرد،
04:22
is a concept developed by a drummer
and a software engineer
74
250680
4222
چەمکی گەشەکردن لەلای تەپڵ لێدەرێک
و ئەندازیارێکی سۆفت وێر
04:26
who didn't know each other
two days before they pitched the idea.
75
254926
3167
کە دوو ڕۆژ پێشتر دوو یەکیان نەدەناسی،
بەڵام بیرۆکەکانیان هاوبەش بوو.
04:31
"Beat." is the first winner
in our lab series
76
259165
2661
لێدان "براوەی یەکەم بوو"
لە زنجیرە ئەزموونەکانمان
04:33
where we pair artists and technologists
to work on human rights issues.
77
261850
4189
دوو هونەرمەند و تەکنولۆجیستێکامان
بۆ کارکردن لە گرەفتەکانی مافی مرۆڤ دانا.
04:38
Other winning concepts
include a pop-up bakery
78
266775
3401
چەمکەکانی بردنەوەی دیکە
pop-up bakery وەک
04:42
that teaches about fake news through
beautiful but horrible-tasting cupcakes --
79
270200
4309
فێری هەواڵە درۆکانمان دەکات لە ڕێگەی
تامکردنی کێکی جوان و ناخۆشەوە.
04:46
(Laughter)
80
274533
2854
(پێکەنین)
04:49
or a board game that puts you
in the shoes of a dictator
81
277411
3866
یاخود یارییەکی بۆرد
کە دەتخاتە شوێنی دیکتاتۆرێک
04:53
so you get to really grasp the range
of tools and tactics of oppression.
82
281301
4390
کە بازنەی بەدەستهێنان و
تاکتیکەکانت زیاد دەکات.
04:59
We did our first lab
just to test the idea,
83
287382
3263
یەکەم ئەزموونمان ئەنجامدا
تەنها بۆ تاقیکردنەوەی بیرۆکەکە،
05:02
to see where it cracks
and if we can make it better.
84
290669
2757
بۆ ئەوەی ببین لە کوێ دەشکێت
و چۆن باشتری بکەین.
05:05
Today, we are so in love with the format
that we put it all online
85
293450
3254
ئەمڕۆ، زۆر ئەو شێوازەمان خۆشدەوێت
کە دەیخەینە ئینترەنێتەوە
05:08
for anyone to implement.
86
296728
1620
بۆ هەرکەسیک بیەوێت.
05:11
I cannot overstate the value
of experimentation in activism.
87
299148
3599
ناتوانم بەهای تاقیکردنەوەکانم لە
چالاکی بەرز بنرخێنم.
05:15
We can only win
if we are not afraid to lose.
88
303312
3363
تەنها سەردەکەوین
ئەگەر لە کەوتن نەترسێن.
05:20
When we play, we learn.
89
308247
2645
کاتێک یاری دەکەین، فێردەبین.
لەم دوایانەدا لە زانکۆی ستانفۆرد
توێژینەوەیەک بڵاوکرایەوە
05:24
A recent study published
by Stanford University
90
312332
2639
دەربارەی زانستی ئەوەی چ شتێک
وادەکات خەمخۆربین
05:26
about the science
of what makes people care
91
314995
2070
05:29
reconfirms what we have
been hearing for years:
92
317089
3180
بۆ ماوەی ساڵانطک گوێبیستی
دووپاتکردنەرەی بووین:
05:32
opinions are changed
not from more information
93
320293
2665
بیروباوڕەکان بە هۆی
زانیارییەکانمانەوە نەگۆڕان
05:34
but through empathy-inducing experiences.
94
322982
2145
بەڵام لەڕێگەی هاوسۆزیی
نێوان ئەزموونەکانمان.
05:38
So learning from science and art,
95
326020
2798
کەواتە لە زانست و هونەرەوە فێردەبین
05:40
we saw that we can talk about
global armed conflict through light bulbs,
96
328842
5278
بینیمان کە دەتوانین دەربارەی کێشەی چەکەوە
بدوێین، بە بەکارهێنانی گڵۆپ،
05:46
or address racial inequality in the US
97
334144
2857
یان نایەکسانی ڕەگەزیی
لەئەمریکا
05:49
through postcards,
98
337025
1462
لەڕێگای کارتی پۆستەوە،
05:51
or tackle the lack of even
one single monument of a woman in Sofia
99
339320
4597
یاخود نەبوونی یەک مونیومێنت
تایبەت بە ژنانی سۆفیا
05:55
by flooding the city with them,
100
343941
2104
بە دادانی چەندین پەیکەر لە شاردا.
05:58
and, with all these works,
101
346655
2180
و لەگەڵ هەموو ئەم کارانەدا،
06:00
to trigger dialogue,
understanding and direct action.
102
348859
3418
دەمانەوێت قسەکانمان ڕوونبن و
ڕاستەوخۆ کار بکەن.
06:06
Sometimes, when I talk about
taking risks and trying and failing
103
354534
4261
هەندێک جار،دەربارەی مەترسیدار و
هەوڵ و شکستەوە دەدوێم
06:10
in the context of human rights,
104
358819
1771
لە دەقی مافەکانی مرۆڤدا،
06:12
I meet raised eyebrows,
105
360614
2333
دەبینم خەڵکی توڕەدەبن.
06:15
eyebrows that say, "How irresponsible,"
106
363639
3233
توڕەبوونەکان دەڵێن
"چەند نابەرپرسیارییت"
06:18
or, "How insensitive."
107
366896
2017
"یان ، "چەند بێ هۆشیت.
06:21
People often mistake play for negligence.
108
369567
3727
خەڵکی یاری و فەرامۆشکردن تێکەڵدەکەن.
06:25
It is not.
109
373318
1299
وانییە.
06:28
Play doesn't just grow our armies stronger
or spark better ideas.
110
376218
4812
یاری تەنها قۆڵەکانمان بەهێزتر ناکات
و تروسکەی بیرۆکەکانمان باشتر ناکات.
06:33
In times of painful injustice,
111
381741
2431
کاتی نادادپەروەری و ئازار،
06:36
play brings the levity we need
to be able to breathe.
112
384196
3035
یاری جەستەیەکی سوکمان دەداتێ تا
بتوانین هەناسە بدەین.
06:39
When we play, we live.
113
387850
2462
کاتێک یاری دەکەین، دەژین.
06:45
I grew up in a time
114
393907
2301
لەکاتێکدا گەورەبووم
06:48
when all play was forbidden.
115
396232
1909
هەموو یارییەکان قەدەغەبوون.
06:51
My family's lives were crushed
by a communist dictatorship.
116
399387
3272
خێزانەکەم لە کۆمەڵگەیەکی ڕووخاوی
کۆمۆنستی دیکتاتۆریدا دەژیان.
06:55
For my aunt, my grandfather, my father,
117
403923
3797
بۆ پوورم، باپیرم، باوکم.
06:59
we always held two funerals:
118
407744
2473
هەمیشە دوو دارجەنازەمان هەڵدەگرت:
07:02
one for their bodies,
119
410241
1376
یەکیان بۆ لاشەکانیان،
07:03
but, years before that,
120
411641
1543
بەڵام، ساڵانێک پیش ئەوە،
07:05
one for their dreams.
121
413208
1583
یەکیان بۆ خەونەکانیان.
07:07
Some of my biggest dreams are nightmares.
122
415657
3737
هەندێک لە گەورەترین خەونەکانم
کابووسن.
07:12
I have a nightmare that one day
all the past will be forgotten
123
420685
4274
کابوسێکم ئەوەیە ڕۆژێک
هەموو ڕابردوو لەبیر دەکریت
07:16
and new clothes will be dripping
the blood of past mistakes.
124
424983
3245
و پۆشاکە نوێتەکان خوێنی هەلەکانی
ڕابردوو دەسرنەوە.
07:21
I have a nightmare
125
429546
1975
کابووسێکم هەیە
07:23
that one day the lighthouses
of our humanity will crumble,
126
431545
3480
ڕۆژێک ڕووناکی مرۆڤایەتیمان نامێنێت،
07:27
corroded by acid waves of hate.
127
435049
2276
تێزابی ڕق جێی دەگرێتەوە.
07:30
But way more than that,
128
438301
2607
بەڵام زۆر لەوە زیاتر.
07:32
I have hope.
129
440932
1316
هیوام هەیە.
07:35
In our fights for justice and freedom,
130
443169
2316
بە خەباتەکەمان بۆ دادپەروەری و ئازادی
07:37
I hope that we play,
131
445509
1672
هیوادەخوازم کەوا یاری بکەین،
07:40
and that we see the joy
and beauty of us playing together.
132
448205
4535
و کەوا شادی و جوانی یاریکردنمان
بەیەکەوە ببینین.
07:45
That's how we win.
133
453626
1397
بەو جۆرە دەیبەینەوە.
07:48
Thank you.
134
456058
1227
سوپاس.
07:49
(Applause)
135
457858
2906
(چەپڵەریزان)
Translated by mabbast chato
Reviewed by Halo Fariq

▲Back to top

ABOUT THE SPEAKER
Yana Buhrer Tavanier - Creative activist, social entrepreneur
TED Senior Fellow Yana Buhrer Tavanier explores human rights innovation at the intersection of activism, art, tech and science -- and their potential to instigate change.

Why you should listen

Yana Buhrer Tavanier is the cofounder and executive director of Fine Acts, a global platform for socially engaged creative solutions. As a creative activist and a social entrepreneur with a background in investigative journalism, she explores human rights innovation at the intersection of activism, art, tech and science.

 

Buhrer Tavanier is also cofounder of TimeHeroes.org, a do-more-good platform building volunteering culture in developing societie. She is a board member of the Bulgarian Helsinki Committee, the country's leading human rights group, and an expert member of Amnesty International's Europe and Central Asia Regional Oversight Group. She has a BA in communication and MA in political science from Sofia University, along with executive education at Harvard University, Yale University and Oxford University. She is a Young Global Leader of the World Economic Forum, a fellow of the Royal Society of Art and was named one of 50 people who will change the world in WIRED's Smart List 2012.

More profile about the speaker
Yana Buhrer Tavanier | Speaker | TED.com

Data provided by TED.

This site was created in May 2015 and the last update was on January 12, 2020. It will no longer be updated.

We are currently creating a new site called "eng.lish.video" and would be grateful if you could access it.

If you have any questions or suggestions, please feel free to write comments in your language on the contact form.

Privacy Policy

Developer's Blog

Buy Me A Coffee