ABOUT THE SPEAKER

Larry Smith - Professor of Economics, University of Waterloo
A professor of economics at the University of Waterloo in Canada, Larry Smith coaches his students to find the careers that they will truly love.

Why you should listen

Larry Smith is a professor of economics at University of Waterloo. A well-known storyteller and advocate for youth leadership, he has also mentored many of his students on start-up business management and career development. The most notable start-up he advised in its infancy is Research in Motion (RIM), maker of the BlackBerry.

"What you see in the TED Talk is essentially thirty years of Smith’s frustrations reaching a boiling point," wrote Carmine Gallo in Forbes. “'Wasted talent is a waste I cannot stand,' Smith told me."

More profile about the speaker
Larry Smith | Speaker | TED.com

TEDxUW

Larry Smith: Why you will fail to have a great career

Ларри Смит: Ажлын амжилтанд хүрч чадахгүй шалтгаан

Filmed: 2011-11-12

Readability: 3.1

6,789,574 views

Энэхүү инээдтэй бас шулуухан илтгэлдээ Ларри Смит хүмүүсийн хүсэл тэмүүллээ дагаж чадахгүй болохоороо зохиодог утгагүй шалтгуудыг нэрлэж байна.

Larry Smith - Professor of Economics, University of Waterloo
A professor of economics at the University of Waterloo in Canada, Larry Smith coaches his students to find the careers that they will truly love. Full bio

Double-click the English transcript below to play the video.

00:03

I want to discuss with you this afternoon

0

1087

4916

Өнөөдөр би яагаад

таныг ажлын амжилтанд хүрч чадахгүй
талаар ярих гэсэн юм.

00:08

why you're going to fail to have a great career. (Laughter)

1

6003

4008

(Инээд)

00:12

I'm an economist. I do dismal.

2

10011

4078

Би эдийн засагч.

Гутармаар зүйлийг судалдаг гэсэн үг л дээ.

00:16

End of the day, it's ready for dismal remarks.

3

14089

4947

Өдрийн төгсгөлд гутранги байдлаа дүгнэдэг.

00:21

I only want to talk to those of you who want a great career.

4

19036

3986

Би зөвхөн гайхалтай ажлын амжилтад
хүрэхийг хүссэн хүмүүстэй ярилцмаар байна.

00:25

I know some of you have already decided

5

23022

1076

Та нарын зарим нь аль хэдийн
дажгүй ажилтай болохоор шийдсэн байх.

00:26

you want a good career.

6

24098

2913

Та нар ч гэсэн бүтэлгүйтнэ.

00:29

You're going to fail, too — (Laughter) —

7

27011

2038

(Инээд)

00:31

because — Goodness, you're all cheery about failing. (Laughter)

8

29049

3008

Учир нь... Бурхан минь, бүгд л
бүтэлгүйтнэ гэдэгтээ баяртай байх шив.

00:34

Canadian group, undoubtedly. (Laughter)

9

32057

5963

(Инээд)

Яг л канадууд мөн дөө.

(Инээд)

00:40

Those trying to have good careers are going to fail,

10

38020

2046

Дажгүй ажилтай болохыг хүсэгчид
бүтэлгүйтэх л болно,

00:42

because, really, good jobs are now disappearing.

11

40066

3976

учир нь өнөө үед дажгүй
ажлууд байхгүй болсоор байна.

00:46

There are great jobs and great careers,

12

44042

3025

Гайхалтай ажил,
гайхалтай ажлын замнал гэж байдаг.

00:49

and then there are the high-workload, high-stress,

13

47067

3971

Мөн ачаалал өндөртэй,

стресстүүлсэн, эрч хүч сорсон,
сэтгэл санаагаар унагадаг ажлууд байна.

00:53

bloodsucking, soul-destroying kinds of jobs,

14

51038

3045

00:56

and practically nothing in between.

15

54083

1934

Харин завсрын ажлууд гэж байдаггүй.

00:58

So the people looking for good jobs are going to fail.

16

56017

2035

Тэгэхээр дажгүй ажилтай болохыг
хүсэгчид ч бүтэлгүйтэх нь.

01:00

I'm going to talk about those looking for great jobs, great

17

58052

2996

Би гайхалтай ажилтай болохыг
хүсэгчдийн тухай,

01:03

careers, and why you're going to, why you're going to fail.

18

61048

4002

яагаад тэд бүтэлгүйтэх тухай ярья л даа.

01:07

First reason is that no matter how many times people tell you,

19

65050

6025

Эхний шалтгаан бол
хүмүүс хичнээн удаа:

01:13

"If you want a great career, you have to pursue your passion,

20

71075

3953

"Гайхалтай ажилтай болмоор байгаа бол
хүсэл тэмүүллээ дага,

01:17

you have to pursue your dreams, you have to pursue,

21

75028

3003

мөрөөдөлдөө хөтлөгд,
амьдралдаа хамгийн гайхалтай гэж

01:20

the greatest fascination in your life,"

22

78031

3016

бодсон зүйлээ хий" гэж хэлсэн бай

01:23

you hear it again and again and then you decide

23

81047

2032

та нар энэ үгийг дахин дахин сонссоор
юу ч хийхгүй байхаар шийднэ.

01:25

not to do it. It doesn't matter how many times you download

24

83079

4008

Хэдэн ч удаа Стив Жобсын

01:29

Steven J.'s Stanford commencement address,

25

87087

4926

Стэнфордын их сургуулийн төгсөгчдөд
тавьсан илтгэлийг татаж авсан бай ялгаагүй

01:34

you still look at it and decide not to do it.

26

92013

3030

түүнийгээ үзчхээд л
юу ч хийхгүй байхаар шийднэ.

01:37

I'm not quite sure why you decide not to do it.

27

95043

2039

Яг яагаад ингэж шийддэгийг чинь
сайн хэлж мэдэхгүй л дээ.

01:39

You're too lazy to do it. It's too hard.

28

97082

2000

Чи хэтэрхий залхуу.
Ингэх нь хэтэрхий хэцүү.

01:41

You're afraid if you look for your passion and don't find it,

29

99082

2949

Хүсэл тэмүүллээ хайсан ч олохгүй бол

01:44

you'll feel like you're an idiot, so then you make excuses

30

102031

3010

өөрийгөө тэнэг хүн гэж бодохоос айж,
тэгээд өөртөө шалтаг тоочин

01:47

about why you're not going to look for your passion.

31

105041

2994

хүсэл тэмүүллээ хайдаггүй.

01:50

And they are excuses, ladies and gentlemen.

32

108035

1062

Шалтаг харин ч нэг байдаг шүү,
ноёд хатагтай нар аа.

01:51

We're going to go through a whole long list, your creativity,

33

109097

2978

Их л урт жагсаалттай танилцана даа.

01:54

and thinking of excuses not to do what you really

34

112075

2992

Ажлын амжилт олохыг хүсвэл зайлшгүй
хийх шаардлагатай ч

01:57

need to do if you want to have a great career.

35

115067

2997

хийхгүй байх шалтаг бодож олоход гаргадаг
гайхмаар бүтээлч чанар.

02:00

So, for example, one of your great excuses is,

36

118064

6005

Жишээ нь ийм байна,
хамгийн их хэлдэг шалтаг бол:

02:06

"Well, great careers are really and truly, for most people,

37

124069

5001

(Санаа алдалт)

"Сайхан ажилтай болох нь

02:11

just a matter of luck, so I'm going to stand around,

38

129070

3948

ихэнх хүмүүсийн хувьд аз байдаг.

Би зүгээр байж байгаад
азтай байхыг хичээнэ.

02:15

I'm going to try to be lucky, and if I'm lucky,

39

133018

2068

Хэрвээ аз таарвал
би гайхалтай ажилтай болно.

02:17

I'll have a great career. If not, I'll have a good career."

40

135086

2998

Үгүй яадаж дажгүй ажилтай болно."

02:20

But a good career is an impossibility, so that's not going to work.

41

138084

3948

Гэтэл дажгүй ажил байхгүй болсон болохоор
чи бүтэлгүйтнэ.

02:24

Then, your other excuse is, "Yes, there are special people

42

142032

3987

Дараагийн шалтаг бол:

"Хэсэг онцгой хүмүүс л
хүсэл мөрөөдлийнхөө араас явдаг.

02:28

who pursue their passions, but they are geniuses.

43

146019

3997

Тэд бол суутнууд.

02:32

They are Steven J. I'm not a genius.

44

150016

3027

Тэд бол "Стив Жобс"-ууд.

Би суутан биш.

02:35

When I was five, I thought I was a genius,

45

153043

2959

Таван настайдаа би өөрийгөө
суутан гэж боддог байсан ч

02:38

but my professors have beaten that idea

46

156002

2002

багш нар маань тэр бодлыг
аль хэдийн арчаад хаячихсан."

02:40

out of my head long since." (Laughter) Mm?

47

158004

3018

(Инээд)

02:43

"And now I know I am completely competent."

48

161022

4058

"Одоо бол би өөрийгөө
дундаж хүн гэдгээ мэднэ."

02:47

Now, you see, if this was 1950,

49

165080

2972

1950-аад онд байсан бол

02:50

being completely competent,

50

168052

2967

дундаж нэгэн байх нь

02:53

that would have given you a great career.

51

171019

2023

чамайг гайхалтай ажилтай болгох байлаа.

02:55

But guess what? This is almost 2012, and saying

52

173042

4005

Гэхдээ юу гээч?

Одоо бол бараг 2012 он болчхоод байна.

02:59

to the world, "I am totally, completely competent,"

53

177047

4013

"Би бол тун дундаж хүн"

03:03

is damning yourself with the faintest of praise.

54

181060

4025

гэж хэлэх нь өөрийгөө өчүүхэн жижигхэн
гэдгээ хүлээн зөвшөөрч байгаа хэрэг.

03:07

And then, of course, another excuse:

55

185085

2933

Бас өөр шалтгууд байна аа.

03:10

"Well, I would do this, I would do this, but, but,

56

188018

3037

"Би хийнээ, хийнэ.
Гэхдээ, гэхдээ...

03:13

well, after all, I'm not weird.

57

191055

4042

би чинь хачин хүн биш шүү дээ.

03:17

Everybody knows that people who pursue their passions

58

195097

2954

Хүсэл тэмүүллийнхээ араас явж буй
миний мэдэх хүмүүс

03:20

are somewhat obsessive. A little strange? Mm? Mm? Okay?

59

198051

4977

бүгд нэг тийм донтчихсон хүмүүс байдаг.

Жаахан хачин.

Хмм? Хмм? Тийм биз дээ?

03:25

You know, a fine line between madness and genius.

60

203028

3021

Юу гээч, галзуу болон суут ухаантан
хоёрын дундах зааг.

03:28

I'm not weird. I've read Steven J.'s biography.

61

206049

4046

"Би тийм хачин биш.
Би Стив Жобсын намтрыг уншсан.

03:32

Oh my goodness. I am not that person. I am nice.

62

210095

3952

Ээ бурхан минь гэж.
Би тийм хүн биш. Би чинь дажгүй хүн.

03:36

I am normal. I'm a nice, normal person,

63

214047

3004

Энгийн хүн.

Би чинь их энгийн дажгүй хүн шүү дээ.
Энгийн дажгүй хүмүүст...

03:39

and nice, normal people

64

217051

2013

03:41

don't have passion.

65

219064

3968

хүсэл тэмүүлэл байдаггүй."

(Инээд)

03:45

Ah. But I still want a great career.

66

223032

2981

"Аа, гэхдээ л би сайхан
ажилтай болмоор байна.

Би хүсэл мөрөөдлөө дагахад
бэлтгэгдээгүй ч гэсэн

03:48

I'm not prepared to pursue my passion, so I know

67

226013

2024

03:50

what I'm going to do, because I have, I have a solution,

68

228037

2972

яана гээч, би сайхан ажилтай болноо.

Надад өөр арга бий.

03:53

I have a strategy.

69

231009

1999

Надад төлөвлөгөө бий.

03:55

It's the one Mommy and Daddy told me about.

70

233008

2018

Ээж, аав хоёрын хэлж байсан шиг.

03:57

Mommy and Daddy told me that if I worked hard,

71

235026

3027

Ээж, аав хоёр надад хэрвээ
би сайн ажиллаад байвал

04:00

I'd have a good career. So, if you work hard

72

238053

3957

дажгүй ажилтай болно гэсэн.

Хэрвээ шаргуу ажиллавал
дажгүй ажилтай болох юм бол

04:04

and have a good career, if you work really, really, really hard,

73

242010

3018

үнэхээр, үнэхээр, үнэхээр
шаргуу ажиллаад байвал

04:07

you'll have a great career. Doesn't that, like,

74

245028

2020

сайхан ажилтай болно.

Тийм биз дээ? Ийм л хамааралтай биз дээ?"

04:09

mathematically make sense?"

75

247048

1962

04:11

Hmm. Not. (Laughter)

76

249010

1050

Хмм. Үгүй.

04:12

But you've managed to talk yourself into that.

77

250060

2980

Гэтэл чи үүнд өөрийгөө итгүүлсээр байдаг.

04:15

You know what? Here's a little secret.

78

253040

2001

Юу гээч? Жижигхэн нууц дэлгэе:

Чи ажилламаар байна уу? Үнэхээр, үнэхээр,
үнэхээр шаргуу ажилламаар байна уу?

04:17

You want to work? You want to work really, really, really hard?

79

255041

3014

04:20

You know what? You'll succeed. The world will give you

80

258055

2014

Тэгвэл яана гээч?
Энэ чинь бүтнэ.

04:22

the opportunity to work really, really, really, really hard,

81

260069

4990

Хорвоо чамд

үнэхээр, үнэхээр, үнэхээр
шаргуу ажиллах боломж олгоно.

04:27

but are you so sure that that's going to give you

82

265059

4973

Харин чи яагаад бүх зүйл

эсрэгээрээ байхад
сайхан ажилтай болно гэдэгтээ

04:32

a great career when all the evidence is to the contrary?

83

270032

4033

тийм итгэлтэй байгаа юм бэ?

04:36

So let's assume, let's deal with those of you

84

274065

3935

За одоо тэгвэл хүсэл тэмүүллээ олох гэж
хичээж байгаа хүмүүсийн тухай ярилцъя.

04:40

who are trying to find your passion.

85

278000

2017

Та нар шалтаг тоочилгүй юу хийвэл
дээр вэ гэдгээ

04:42

You actually understand that you really had better do it,

86

280017

2024

04:44

never mind the excuses. You're trying to find your passion,

87

282041

3996

мэдэж байгаа биз дээ.

Та нар хүсэл тэмүүллээ
олохоор хичээж байгаа...

(Санаа алдалт)

04:49

and you're so happy.

88

287078

2009

Үүндээ ч их баяртай байгаа.

04:51

You found something you're interested in.

89

289087

2934

Сонирхдог зүйлээ ч олсон.

"Би юу сонирхдогоо мэдлээ!
Би юу сонирхдогоо оллоо!"

04:54

I have an interest! I have an interest! You tell me.

90

292021

2994

Тиймээ, тийм.

04:57

You say, "I have an interest!" I say, "That's wonderful!

91

295015

2033

Чи: "Би юу сонирхдогоо мэдсэн!" гэж хэлнэ.
Би харин: "Гайхалтай!

04:59

And what, what are you trying to tell me? That you — "

92

297048

3014

Тэгээд надад юу хэлэх гээв?" гэнэ.

05:02

"Well, I have an interest."

93

300062

1955

"Юу гэхээр, би юу сонирхдогоо мэдлээ."

"Чамд хүсэл тэмүүлэл байна уу?"
гэж асуухад минь

05:04

I say, "Do you have passion?"

94

302017

1045

05:05

"I have an interest," you say.

95

303062

2947

"Би юу сонирхдогоо мэдлээ" гэж чи хэлнэ.

05:08

Your interest is compared to what?

96

306009

1081

"Юутай харьцуулахад илүү
сонирхолтой гэж?"

05:09

"Well, I'm interested in this."

97

307090

2945

"Тийм ээ, энэ надад
сонирхолтой санагдаж байна."

05:12

And what about the rest of humanity's activities?

98

310035

3063

"Харин хүн төрөлхтөний бусад сонирхлыг
яах болж байна?"

05:15

"I'm not interested in them."

99

313098

2000

"Тэр нар надад сонин биш ээ."

05:17

You've looked at them all, have you?

100

315098

1999

"Чи бүгдийг нь бодож үзсэн юм уу?"

05:19

"No. Not exactly."

101

317097

2977

"Үгүй ээ. Яг ч тийм биш л дээ."

05:22

Passion is your greatest love.

102

320074

2961

Хүсэл тэмүүлэл бол хамгийн агуу хайр.

05:25

Passion is the thing that will help you create

103

323035

4995

Хүсэл тэмүүлэл бол авьяас чадвараа

илэрхийлэн гаргахад
туслах гол түлхүүр чинь.

05:30

the highest expression of your talent.

104

328030

2039

05:32

Passion, interest -- it's not the same thing.

105

330069

2946

Хүсэл тэмүүлэл, сонирхол...
эд чинь ондоо зүйлс.

05:35

Are you really going to go to your sweetie and say,

106

333015

2047

Хайрт руугаа хараад:

05:37

"Marry me! You're interesting." (Laughter)

107

335062

6939

"Надтай гэрлээч! Чи их
сонирхолтой юм аа" гэхээс өөрцгүй.

(Инээд)

Ингэвэл бүтэхгүй.

05:44

Won't happen. Won't happen, and you will die alone. (Laughter)

108

342001

5031

Ингэвэл бүтэхгүй, чи ганцаараа үхнэ.

(Инээд)

05:49

What you want, what you want, what you want,

109

347032

3045

Чиний үнэхээр,

үнэхээр, үнэхээр хүсэж байгаа
тэр зүйл чинь

05:52

is passion. It is beyond interest.

110

350077

3958

хүсэл тэмүүлэл.

Сонирхлоос хамаагүй илүү.

05:56

You need 20 interests, and then one of them,

111

354035

3059

Чамд 20 сонирхол байж болно.
Тэдний нэг нь л,

05:59

one of them might grab you, one of them might engage you

112

357094

3001

зөвхөн ганц нь л

бусад сонирхлуудтай чинь харьцуулахад

06:02

more than anything else, and then you may have found

113

360095

2951

чамайг юу юунаас ч илүү татаж байвал

06:05

your greatest love in comparison to all the other things

114

363046

4009

өөрийн агуу хайраа олсон байж мэдэх юм.

06:09

that interest you, and that's what passion is.

115

367055

3041

Хүсэл тэмүүлэл бол тийм л зүйл.

06:12

I have a friend, proposed to his sweetie.

116

370096

3904

Нэг найз маань найз бүсгүйдээ
гэрлэх санал тавьсан юм.

06:16

He was an economically rational person.

117

374000

2098

Тэр эдийн засгийн үр ашгийг
ихэд бодолцдог хүн.

06:18

He said to his sweetie, "Let us marry.

118

376098

3961

Найз бүсгүйдээ "Хоёулаа гэрлэцгээе.

06:22

Let us merge our interests."

119

380059

3000

Ашиг сонирхлоо нэгтгэцгээе."

06:25

(Laughter)

120

383059

1994

(Инээд)

06:27

Yes he did.

121

385053

1992

Тийм ээ, тэр тэгж хэлсэн.

06:29

"I love you truly," he said. "I love you deeply. I love you

122

387045

4034

"Би чамд үнэхээр хайртай.
"Би чамд маш их хайртай.

Би чамд өөрийн учирч байсан ямар ч
эмэгтэйгээс илүү их хайртай.

06:33

more than any other woman I've ever encountered.

123

391079

3952

06:37

I love you more than Mary, Jane, Susie, Penelope,

124

395031

4051

Би чамд Мэри, Жэйн, Сузи, Пенелопе,

Ингрид, Гертруд, Гретел нарт хайртай
байснаасаа ч илүү хайртай.

06:41

Ingrid, Gertrude, Gretel --

125

399082

2003

06:43

I was on a German exchange program then." (Laughter)

126

401085

2940

Би тэгэхэд Германд
солилцооны оюутан байсан юм.

06:46

"I love you more than — "

127

404025

2975

Би чамд..."

06:49

All right! She left the room halfway through his enumeration

128

407000

6036

За за.

Залуугийн бүсгүйд хичнээн
хайртай болох жагсаалт

дундаа орж байхад нь бүсгүй
өрөөг орхин гарлаа.

06:55

of his love for her.

129

413036

2004

06:57

After he got over his surprise at being, you know,

130

415040

2979

Үүний дараа сэтгэлээр унасан залуу маань

07:00

turned down, he concluded he'd had a narrow escape

131

418019

5056

бодлогогүй хүнтэй
гэрлэх боломжоо алдлаа гэж

07:05

from marrying an irrational person,

132

423075

3985

дүгнэсэн юм даг.

07:09

although he did make a note to himself that the next time

133

427060

2025

Юу ч гэсэн дараагийн удаа
гэрлэх санал тавихдаа

07:11

he proposed, it was perhaps not necessary to enumerate

134

429085

4010

өмнө нь учирч байсан бүх бүсгүйнхээ нэрийг

дурдах хэрэггүй гэдгээ ойлгосон л доо.

07:15

all of the women he had auditioned for the part. (Laughter)

135

433095

5998

(Инээд)

07:21

But the point stands. You must look for alternatives

136

439093

3926

Гэхдээ л санаагаа илэрхийлж чадсан.

Хувь заяагаа олохдоо өөр
хувилбаруудыг харьцуулах хэрэгтэй.

07:25

so that you find your destiny,

137

443019

1075

07:26

or are you afraid of the word "destiny"?

138

444094

2989

Эсвэл чи "хувь заяа"
гэдэг үгнээс айдаг юм уу?

07:29

Does the word "destiny" scare you?

139

447083

2981

"Хувь заяа" гэдэг үг чамайг айлгадаг уу?

07:32

That's what we're talking about, and if you don't find

140

450064

2019

Би үүний талаар л яриад байна.

Хэрэв чи авьяас чадварыг чинь
дээд түвшинд харуулах зүйлийг олохгүй бол,

07:34

the highest expression of your talent, if you settle

141

452083

2976

07:37

for "interesting," what the hell ever that means,

142

455059

2959

хэрэв чи "сонирхолтой" санагдсанаа хийсээр
байвал яана гэсэн үг үү?

07:40

do you know what will happen at the end of your long life?

143

458018

3027

Урт удаан амьдралын чинь
төгсгөлд юу болохыг чи мэдэх үү?

07:43

Your friends and family will be gathered in the cemetery,

144

461045

3015

Найзууд, гэр бүлийнхэн чинь
оршуулгын газар цугларна,

07:46

and there, beside your gravesite will be a tombstone,

145

464060

3028

тэгээд булшны чинь дэргэд
хөшөө байх болно.

07:49

and inscribed on that tombstone, it will say,

146

467088

2987

Харин тэр хөшөөн дээрх бичээс:

"Энд Велкро арзгар наалтыг
зохион бүтээсэн чадварлаг

07:52

"Here lies a distinguished engineer who invented Velcro."

147

470075

7018

инженер нойрсож буй" гэсэн байна.

07:59

But what that tombstone should have said,

148

477093

4953

Гэтэл хэрэв чи өөрөөр амьдарсан бол

08:04

in an alternative lifetime,

149

482046

2983

чулуун дээр юу гэж сийлэх байсан гээч?

08:07

what it should have said if it was your highest expression of

150

485029

3067

Хэрэв чи өөрийн авьяасын
хамгийн дээд илэрхийллийг олсон бол:

08:10

talent, was, "Here lies the last Nobel Laureate in Physics,

151

488096

5930

"Энд Физикийн салбарын
сүүлчийн Нобелийн шагналтан,

08:16

who formulated the Grand Unified Field Theory

152

494026

3031

Орон зайн нэгдсэн онолыг үндэслэгч,
сансрын хөдөлгөгч төхөөрөмжийг

08:19

and demonstrated the practicality of warp drive."

153

497057

3983

амьдралд хэрэглэх боломжийг
тодорхойлогч нойрсож байна" гэх байлаа.

08:23

(Laughter)

154

501040

2035

(Инээд)

08:25

Velcro, indeed. (Laughter)

155

503075

4010

Наалт шүү!

(Инээд)

08:29

One was a great career.

156

507085

3985

Нэг нь гайхалтай ажлын амжилт.

08:33

One was a missed opportunity.

157

511070

4000

Нөгөө нь алдагдсан боломж.

08:37

But then, there are some of you,

158

515070

2000

Харин та нарын зарим чинь

08:39

in spite of all these excuses, you will find,

159

517070

3963

эдгээр бүх шалтгуудыг үл тоон

08:43

you will find your passion,

160

521033

3972

хүсэл тэмүүллээ олох болно.

Гэлээ ч гэсэн бүтэлгүйтэх болно.

08:47

and you'll still fail.

161

525005

3024

08:50

You're going to fail, because,

162

528029

3040

Яагаад бүтэлгүйтэх вэ гэвэл

08:53

because you're not going to do it,

163

531069

3002

та нар тэмүүллээ олсон ч,

08:56

because you will have invented a new excuse,

164

534071

3985

шинэ шалтаг хайж олон

09:00

any excuse to fail to take action, and this excuse

165

538056

5027

юу ч хийхгүй байхаар шийднэ.

Миний дэндүү олон удаа сонссон
шалтгуудын нэг бол:

09:05

I've heard so many times.

166

543083

2955

09:08

"Yes, I would pursue a great career, but I value

167

546038

11976

"Тийм ээ, би сайхан ажлын
амжилтанд хүрч болж л байна,

гэхдээ би...

09:20

human relationships more than accomplishment.

168

558014

5020

хүнлэг харилцааг эрхэмлэдэг.
(Инээд)

Амжилтаас илүү шүү дээ.

09:25

I want to be a great friend. I want to be a great spouse.

169

563034

4981

Би сайн найз баймаар байна.

Би сайхан хань баймаар байна.

09:30

I want to be a great parent, and I will not sacrifice them

170

568015

3067

Би сайн эцэг, эх байх боломжоо

амжилт олохын тулд

09:33

on the altar of great accomplishment."

171

571082

3992

алдмааргүй байна.

09:37

(Laughter)

172

575074

2003

(Инээд)

09:39

What do you want me to say?

173

577077

1961

Надаар юу хэлүүлмээр байна даа?

09:41

Now, do you really want me to say now, tell you,

174

579038

2999

Та нар надаар

"Би хүүхэд зоддоггүй гэдгээ
тангараглая" гэж хэлүүлэхийг хүсээ юу?

09:44

"Really, I swear I don't kick children." (Laughter)

175

582037

3033

(Инээд)

09:47

Hmm? Look at the worldview you've given yourself.

176

585070

4022

Хорвоог яаж харж байгаагаа хараач.

09:51

You're a hero no matter what, and I, by suggesting,

177

589092

5003

Чи юу ч хийсэн бай хамаагүй баатар болно.

Харин би та нарыг сайхан ажилтай болохыг

09:56

ever so delicately, that you might want a great career,

178

594095

3930

хүсч байгаа байх гээд
би өөрөө хүүхэдтэй болох ёстой юу?

10:00

must hate children. I don't hate children. I don't kick them.

179

598025

3001

Би хүүхдэд дургүй биш ээ.
Тэднийг зоддоггүй.

10:03

Yes, there was a little kid wandering through this building

180

601026

2977

Тийм ээ, намайг энд ирэхэд нэг сонин жаал
энүүгээр сэлгүүцээд байсан ч

10:06

when I came here, and no, I didn't kick him. (Laughter)

181

604003

4029

би хүүг өшиглөөгүй ээ.

(Инээд)

10:10

Course, I had to tell him that the building was for adults only

182

608032

3008

Мэдээж би энэ барилгыг
томчуудад зориулсан болохоор

10:13

and to get out.

183

611040

1042

эндээс гарахыг сануулсан.

10:14

He mumbled something about his mother,

184

612082

2000

Ээжийнхээ тухай юу ч юм
амандаа бувтнаад байхаар нь

10:16

and I told him she'd probably find him outside anyway.

185

614082

3984

ээж чинь тэртээ тэргүй гаднаас ч
чамайг олчихно гээд хэлчихсэн.

10:20

Last time I saw him, he was on the stairs crying. (Laughter)

186

618066

3946

Намайг сүүлд харахад тэр
шатан дээр уйлаад зогсож байсан.

(Инээд)

10:24

What a wimp. (Laughter)

187

622012

2046

Ямар уйланхай гээч.

(Инээд)

10:26

But what do you mean? That's what you expect me to say.

188

624058

2945

Энэ чинь юу гэсэн үг вэ? Та нар намайг
ингэж л хэлээсэй гэж хүсээгүй гэж үү?

10:29

You really think, you really think it's appropriate

189

627003

2024

Чи үнэхээр хүүхдийг бамбай болгож

10:31

that you should actually take

190

629027

2985

ашиглаж болно гэж бодож байна уу?

10:34

children and use them as a shield?

191

632012

3082

10:37

You know what will happen someday,

192

635094

1985

Төгс эцэг, эх болсон чамд

10:39

you, you ideal parent, you?

193

637079

4009

нэг л өдөр юу тохиолдоно гээч?

10:43

The kid will come to you someday and say,

194

641088

3928

Хүүхэд чинь чам дээр ирээд:

10:47

"I know what I want to be.

195

645016

2021

"Би ямар хүн болмоор байгаагаа мэднэ.

10:49

I know what I'm going to do with my life."

196

647037

2003

Би амьдралаа яаж
өнгөрүүлэхээ ч мэдэж байна."

10:51

You are so happy. It's the conversation

197

649040

2039

Чи маш жаргалтай байх болно.

Энэ чинь л эцэг эхчүүдийн хүүхэдтэйгээ
ярихыг хүсдэг яриа шүү дээ.

10:53

a parent wants to hear, because your kid's good in math,

198

651079

2989

Хүүхэд чинь математиктаа сайн,

10:56

and you know you're going to like what comes next.

199

654068

3012

үүний дараа юу болохыг чи мэдэж байгаа.

10:59

Says your kid, "I have decided

200

657080

2016

Гэтэл хүүхэд чинь

11:01

I want to be a magician.

201

659096

2967

"Би илбэчин болохыг хүсэж байна.

11:04

I want to perform magic tricks on the stage."

202

662063

4013

Тайзан дээр илбийн үзүүлбэр
үзүүлэхийг хүсэж байна" гэж хэлнэ.

11:08

(Laughter)

203

666076

2003

(Инээд)

11:10

And what do you say?

204

668079

2946

Харин чи юу гэх вэ?

11:13

You say, you say,

205

671025

2047

Чи ингэж хэлнэ.

11:15

"Umm ... that's risky, kid.

206

673072

3930

"Энэ чинь эрсдэлтэй.

11:19

Might fail, kid. Don't make a lot of money at that, kid.

207

677002

2082

Чи бүтэлгүйтэж ч мэднэ.
Их мөнгө олохгүй ч байж мэднэ.

11:21

You know, I don't know, kid,

208

679084

1916

Мэдэхгүй юм даа,
ахиад бодоод үзэх хэрэгтэй.

11:23

you should think about that again, kid,

209

681000

1092

11:24

you're so good at math, why don't you — "

210

682092

1953

Чи чинь тоондоо сайн юм чинь
чи яагаад..."

11:26

And the kid interrupts you, and says,

211

684045

1048

гэж хэлж байтал хүүхэд чинь яриаг таслан:

11:27

"But it is my dream. It is my dream to do this."

212

685093

4944

"Гэхдээ энэ чинь миний мөрөөдөл.
Би үүнийг л хийхийг хүсэж байна."

11:32

And what are you going to say?

213

690037

1990

Харин чи юу гэж хэлэх вэ?

11:34

You know what you're going to say?

214

692027

1066

Чи юу гэж хэлэхээ мэдэж байна уу?

11:35

"Look kid. I had a dream once, too, but -- but."

215

693093

5947

"Сонсооч, хүү минь. Би ч гэсэн
мөрөөдөлтэй байсан. Гэвч...

Гэвч..."

11:41

So how are you going to finish the sentence with your "but"?

216

699040

2987

Тэгэхээр "гэвч" гэдэг өгүүлбэрээ яаж
дуусгах гэж байна даа?

11:44

"... But. I had a dream too, once, kid, but I was afraid to pursue it."

217

702027

5995

"Гэвч. Би ч гэсэн мөрөөдөлтэй байсан.
Гэвч би түүнийхээ араас явахаас айсан."

11:50

Or, are you going to tell him this?

218

708022

2060

Эсвэл чи ингэж хэлнэ.

11:52

"I had a dream once, kid.

219

710082

3974

"Би ч гэсэн мөрөөдөлтэй байсан.

11:56

But then you were born." (Laughter)

220

714056

5005

Гэвч дараа нь чи төрсөн."

(Инээд)

12:01

(Laughter) (Applause)

221

719061

1986

(Алга ташилт)

12:03

Do you, do you really want to use your family,

222

721047

5042

Чи үнэхээр гэр бүл,

12:08

do you really ever want to look at your spouse

223

726089

2970

хань ижил, үр хүүхдээ өөрийн чинь
мөрөөдлийг цоожилсон шоронгийн хуяг мэтээр

12:11

and your kid and see your jailers?

224

729059

4952

харахыг хүсэж байна уу?

12:16

There was something you could have said to your kid

225

734011

3989

Охин эсвэл хүү чинь чам руу хараад:

12:20

when he or she said, "I have a dream."

226

738000

4012

"Надад мөрөөдөл бий" гэж хэлэхэд

12:24

You could have said, looked the kid in the face, and said,

227

742012

5043

харин чи нүүр лүү нь

харж байгаад

12:29

"Go for it, kid,

228

747055

2971

"Түүнийхээ төлөө тэмц.

12:32

just like I did."

229

750026

4029

Яг над шиг!" гэж хэлж болно.

12:36

But you won't be able to say that

230

754055

2974

Гэтэл чи ингэж хэлэхгүй,

12:39

because you didn't. So you can't. (Laughter)

231

757029

7050

яагаад гэвэл чи өөрөө тэмцээгүй.

Тиймээс чи чадахгүй.

(Инээд)

12:46

And so the sins of the parents

232

764079

2955

Ингээд л эцэг эхийнх нь алдаа

12:49

are visited on the poor children.

233

767034

5001

хөөрхий үр хүүхдүүдэд нь өвлөгдөнө.

12:54

Why will you seek refuge in human relationships

234

772035

5036

Чи яагаад хүсэл тэмүүллээ олж
чадаагүйгээ

хүмүүсийн харилцаагаар
түрий барин шалтаглана вэ?

12:59

as your excuse not to find and pursue your passion?

235

777071

5974

13:05

You know why.

236

783045

2020

Чи яагаад гэдгээ мэднэ.

13:07

In your heart of hearts, you know why,

237

785065

3027

Сэтгэлийнхээ гүнд чи яагаад гэдгээ мэднэ.

13:10

and I'm being deadly serious.

238

788092

2924

Би тоглоогүй байна.

13:13

You know why you would get all warm and fuzzy

239

791016

2063

Би чамайг яагаад зүгээр л
хүмүүсийн харилцаагаар шалтаглан

13:15

and wrap yourself up in human relationships.

240

793079

3003

өөрийнхөө тухтай бүсэд
үлдэж байгааг мэднэ.

13:18

It is because you are —

241

796082

3977

Яагаад гэвэл

13:22

You know what you are.

242

800059

1981

чи өөрийгөө хэн гэдгээ мэднэ.

13:24

You're afraid to pursue your passion.

243

802040

3979

Чи хүсэл тэмүүллийнхээ
араас явахаас айж байна.

13:28

You're afraid to look ridiculous.

244

806019

2013

Чи жигтэй харагдахаас айж байна.

13:30

You're afraid to try. You're afraid you may fail.

245

808032

6058

Оролдож үзэхээс айж байна.

Бүтэлгүйтэх вий гэхээс айж байна.

13:36

Great friend, great spouse, great parent, great career.

246

814090

6938

Сайн найз, сайхан хань,
сайн эцэг эх, гайхалтай ажлын амжилт.

13:43

Is that not a package? Is that not who you are?

247

821028

5000

Энэ чинь нэг багц биш гэж үү?
Энэ чинь чи биш гэж үү?

13:48

How can you be one without the other?

248

826028

3025

Аль нэг нь байхгүйгээр
нөгөө нь байхгүй шүү дээ.

13:51

But you're afraid.

249

829053

2959

Гэхдээ л чи айж байна.

13:54

And that's why you're not going to have a great career, unless --

250

832012

8061

Тиймээс л чи сайхан ажилтай болж чадахгүй.

Харин...

14:02

unless, that most evocative of all English words --

251

840073

6930

"Харин" гэж маш ихийг
бодогдуулдаг үгсийн нэг.

14:09

unless.

252

847003

1088

"Харин."

14:10

But the unless word is also attached

253

848091

4912

Гэтэл "харин" гэх энэ үг

14:15

to that other, most terrifying phrase,

254

853003

5064

өөр нэгэн хамгийн аймшигтай
өгүүлбэртэй холбогддог.

14:20

"If only I had ... "

255

858067

2981

"Хэрвээ би ингэчихсэн бол ..."

14:23

"If only I had ... "

256

861048

2984

"Хэрвээ би тэгчихсэн бол ..."

14:26

If you ever have that thought ricocheting in your brain,

257

864032

5002

Хэзээ нэгэн цагт амаа барих тухай
та нар бодож байсан уу?

14:31

it will hurt a lot.

258

869034

3967

Их л хэцүү дээ.

14:35

So, those are the many reasons

259

873007

2070

Тэгэхээр чамайг яагаад

14:37

why you are going to fail

260

875077

1951

бүтэлгүйтэхийг тодорхойлсон

14:39

to have a great career,

261

877028

3019

олон шалтгаануудыг нэрлэлээ.

14:42

unless ...

262

880047

4996

Харин...

14:47

Unless.

263

885043

4038

Харин.

14:51

Thank you. (Applause)

264

889081

4920

Баярлалаа.

(Алга ташилт)

Translated by Saruulzaya Gansukh
Reviewed by Tuya Bat

ABOUT THE SPEAKER

Larry Smith - Professor of Economics, University of Waterloo
A professor of economics at the University of Waterloo in Canada, Larry Smith coaches his students to find the careers that they will truly love.

Why you should listen

Larry Smith is a professor of economics at University of Waterloo. A well-known storyteller and advocate for youth leadership, he has also mentored many of his students on start-up business management and career development. The most notable start-up he advised in its infancy is Research in Motion (RIM), maker of the BlackBerry.

"What you see in the TED Talk is essentially thirty years of Smith’s frustrations reaching a boiling point," wrote Carmine Gallo in Forbes. “'Wasted talent is a waste I cannot stand,' Smith told me."

More profile about the speaker
Larry Smith | Speaker | TED.com

THE ORIGINAL VIDEO ON TED.COM

Ларри Смит: Ажлын амжилтанд хүрч чадахгүй шалтгаан | TED Talk | TED.com