TEDGlobal 2013
Fabian Oefner: Psychedelic science
Fabian Oefner: စိတ်လှည့်စားရေး သိပ္ပံပညာ
Filmed:
Readability: 3.7
1,896,701 views
ဆွစ်ဇာလန် နိုင်ငံမှ အနပညာရှင် နဲ့ ဓါတ်ပုံဆရာ ဖြစ်သူ Fabian Oefner ဟာ နေ့စဉ်ဘဝဆိုင်ရာ သိပ္ပံပညာကို အံ့ဩစရာ မြင်ကွင်းပုံများ အဖြစ် ပြသဖို့ အားထုတ်နေသူပါပဲ။ ဒီ စိတ်ဝင်စားဖွယ် ဆွေးနွေးမှုထဲမှာ သူဟာ မကြာမီတုန်းက သူရိုက်ယူခဲ့တဲ့ စိတ်လှည့်စားရေး ပုံတွေကို ပြသပေးထားရာ အသံလှိုင်းနဲ့ အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်လှုပ်ရှားနေကြတဲ့ ဓါတ်ဆားပွင့်ကလေးရဲ့ ပုံတွေလည်း ပါပါတယ်။ ပြီးတော့ သံလိုက် အရည်ကို ရေဆေးနဲ့ ရောလိုက်ရင် ဒါမှမဟုတ် ဝိစကီကို မီးရှို့ပေးလိုက်ရင် ဘယ်လို ဖြစ်လာနိုင်ကြောင်းကို လက်တွေ့ လုပ်ပြသွားပါတယ်။
Fabian Oefner - Photographer
Fabian Oefner creates stunning visual representations of natural forces. Full bio
Fabian Oefner creates stunning visual representations of natural forces. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
An image is worth more than a thousand words,
0
553
3842
ပုံတစ်ပုံဟာ စကားလုံး တစ်ထောင်ထက်ကို
ပိုပြီးတန်ပါတယ်။
ပိုပြီးတန်ပါတယ်။
00:16
so I'm going to start my talk
1
4395
2127
ကျွန်တော်ဟာ ကျွန်တော်ပြောချင်တာကို
00:18
by stop talking and show you a few images
2
6522
2668
စကားနဲ့ပြောမယ့်အစား ပုံတချို့ကို
ပြသခြင်းနဲ့စတင်ချင်ပါတယ်။
ပြသခြင်းနဲ့စတင်ချင်ပါတယ်။
00:21
that I recently captured.
3
9190
3167
မကြာသေးခင်တုန်းက ရိုက်ခဲ့တဲ့ ပုံတွေပါ။
00:42
So by now, my talk is already 6,000 words long,
4
30712
4030
ဒီလောက် အကြာမှာ ကျွန်တော်ရဲ့ တင်ပြမှုဟာ
စကားလုံး ၆.၀၀၀ လောက် တန်နေပါပြီ။
စကားလုံး ၆.၀၀၀ လောက် တန်နေပါပြီ။
00:46
and I feel like I should stop here.
5
34742
2148
ဒီတော့ ဒါကို ဒီမှာဘဲ ရပ်လို့ရပါပြီ။
00:48
(Laughter)
6
36890
2420
(ရယ်မောသံများ)
00:51
At the same time, I probably owe you
7
39310
1821
တစ်ချိန်တည်းမှာ၊ ခင်ဗျးတို့
အခုလေးတင် မြင်လိုက်ကြတဲ့
အခုလေးတင် မြင်လိုက်ကြတဲ့
00:53
some explanation
8
41131
1006
ပုံတွေ အကြောင်းကို နည်းနည်းလေး
00:54
about the images that you just saw.
9
42137
3103
ရှင်းပြဖို့တော့ လိုမယ်နဲ့တူပါတယ်။
00:57
What I am trying to do as a photographer,
10
45240
2723
ကျွန်တော်ဟာ ဓါတ်ပုံဆရာ တစ်ယောက် အဖြစ်
00:59
as an artist, is to bring the world
11
47963
2483
အနုပညာရှင် တစ်ယောက် အဖြစ် လုပ်လိုတာက
01:02
of art and science together.
12
50446
3377
အနုပညာ နဲ့ သိပ္ပံဆိုတဲ့ ကမ္ဘာနှစ်ခုကို
ပေါင်းစပ်ပေးဖို့ပါပဲ။
ပေါင်းစပ်ပေးဖို့ပါပဲ။
01:05
Whether it is an image of a soap bubble
13
53823
2339
ကျွန်တော် ရိုက်ထားတာက ပေါက်ကွဲနေတဲ့ တစ်ခဏမှာ
01:08
captured at the very moment where it's bursting,
14
56162
2766
ရိုက်လိုက်တဲ့ ဆပ်ပြာအမြုပ်ရဲ့ ပုံလား
01:10
as you can see in this image,
15
58928
2472
ဒီမှာ အခုခင်ဗျားတို မြင်နေရတဲ့ဟာ
01:13
whether it's a universe made of tiny little beads
16
61400
2608
ဒါမှမဟုတ် သေးနုပ်တဲ့ ဆီဆေးတွေရဲ့ သေးငယ်တဲ့
ပုတီးလုံးများတွေနဲ့ ပြုလုပ်ထားတဲ့ ပုံများလား
01:16
of oil paint,
17
64008
2498
01:18
strange liquids that behave in very peculiar ways,
18
66506
4343
ဒါမှမဟုတ် သိပ်ကို ထူးဆန်းပြီး နားလည်မရအောင်
ပြုမူနေကြတဲ့ အရည်များလား
ပြုမူနေကြတဲ့ အရည်များလား
01:22
or paint that is modeled by centrifugal forces,
19
70849
4266
ဒါမှမဟုတ် ဗဟိုခွာအားရဲ့ တွန်းအားကြောင့်
ပေါ်လာတဲ့ ပုံလား
ပေါ်လာတဲ့ ပုံလား
01:27
I'm always trying to link those two fields together.
20
75115
3966
ကျွန်တော်ဟာ ခုနက ပြောခဲ့တဲ့ နယ်ပယ် နစ်ခုကို
အတူတူ ချိတ်ဆက်ဖို့ ကြိုးစားနေတာပါ။
အတူတူ ချိတ်ဆက်ဖို့ ကြိုးစားနေတာပါ။
01:31
What I find very intriguing about those two
21
79081
2390
အဲဒီ အရာနှစ်ခုနှင့် ပတ်သက်တဲ့
စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတာက
စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းတာက
01:33
is that they both look at the same thing:
22
81471
3279
၎င်းတို့ နှစ်ခုစလုံးဟာ
အရာတစ်ခုတည်းကိုပဲ ကြည့်နေကြခြင်းပါပဲ
အရာတစ်ခုတည်းကိုပဲ ကြည့်နေကြခြင်းပါပဲ
01:36
They are a response to their surroundings.
23
84750
2824
၎င်းတို့ဟာ ပတ်ဝန်းကျင်ကို တုံ့ပြန်မှု သဘောပါပဲ။
01:39
And yet, they do it in a very different way.
24
87574
3893
ဒါပေမဲ့၊ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် သူတို့ဟာ
အဲဒါကို လုပ်ပုံလုပ်နည်း မတူပါဘူး။
အဲဒါကို လုပ်ပုံလုပ်နည်း မတူပါဘူး။
01:43
If you look at science on one hand,
25
91467
2047
ခင်ဗျားတို့ဟာ သိပ္ပံပညာကို
ဘက်တစ်ဘက်မှ ကြည့်မယ်ဆိုရင်
ဘက်တစ်ဘက်မှ ကြည့်မယ်ဆိုရင်
01:45
science is a very rational approach
26
93514
3423
သိပ္ပံပညာ ဆိုတာ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိတာတွေကို
01:48
to its surroundings,
27
96937
1481
စနစ်တစ်ကျ ချဉ်းကပ်မှုပါ။
01:50
whereas art on the other hand
28
98418
2089
ဒါပေမဲ့ အနုပညာကျတော့ လုံးဝမတူတော့ပဲ
01:52
is usually an emotional approach to its surroundings.
29
100507
4303
၎င်းရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှိတာကို လှုပ်ရှားနေတဲ့
စိတ်ဖြင့် ကြည့်ရှုမှုပါ။
စိတ်ဖြင့် ကြည့်ရှုမှုပါ။
01:56
What I am trying to do is I'm trying
30
104810
2017
ကျွန်တော် ကြိုးစားနေတာက
အဲဒီလို မြင်ကွင်း နှစ်ခုကို
အဲဒီလို မြင်ကွင်း နှစ်ခုကို
01:58
to bring those two views into one
31
106827
2641
တစ်ခုဖြစ်အောင် လုပ်ပေးလိုက်ခြင်းဖြင့်
02:01
so that my images both speak to the viewer's heart
32
109468
3950
ပုံတွေက ကြည့်ရှုသူရဲ့ နှလုံးသားကိုရော
02:05
but also to the viewer's brain.
33
113418
3194
ဦးနှောက်ကိုပါ တစ်စုံတစ်ခု ပြပေးဖို့ကိုပါပဲ။
02:08
Let me demonstrate this based on three projects.
34
116612
4666
အဲဒီ အကြောင်းကို ပရိုဂျက်
သုံးခုကို အခြေခံပြီး ပြပေးပါရစေ။
သုံးခုကို အခြေခံပြီး ပြပေးပါရစေ။
02:13
The first one has to do with making sound visible.
35
121278
5054
ပထမ တစ်ခုက အသံကို မြင်အောင်လုပ်ပေးမှုနဲ့
ဆက်စပ်ပါတယ်။
ဆက်စပ်ပါတယ်။
02:18
Now as you may know,
36
126332
1018
ခင်ဗျားတို့ အားလုံး သိကြသလို
02:19
sound travels in waves,
37
127350
2626
အသံဟာ လှိုင်းပုံစံနဲ့ ရွေ့ရှားတာပါ
02:21
so if you have a speaker,
38
129976
2323
ဒီတော့ ကျွန်တော်တို့ဆီမှာ
စပီကာ ရှိတယ်ဆိုရင်
စပီကာ ရှိတယ်ဆိုရင်
02:24
a speaker actually does nothing else
39
132299
2049
တကယ်တော့ စပီကာ ဆိုတာဟာ
02:26
than taking the audio signal,
40
134348
1884
အသံရဲ့ အချက်ပေးမှုကို ယူလိုက်ကာ
02:28
transform it into a vibration,
41
136232
3597
တုန်ခါမှု အဖြစ်ကို ပြောင်းလဲပေးလိုက်တာပါ
02:31
which is then transported through the air,
42
139829
2701
တဖန် အဲဒါကို လေမှတစ်ဆင့် နားဆီကို
ရောက်အောင် ပို့လိုက်တဲ့ အခါမှာ
ရောက်အောင် ပို့လိုက်တဲ့ အခါမှာ
02:34
is captured by our ear,
43
142530
1862
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ နားမှာ ကြားလာရခြင်းဖြစ်ပြီး
02:36
and transformed into an audio signal again.
44
144392
3541
အဲဒါကို ထပ်ပြိးတော့ အသံရဲ့ အချက်ပေးမှုအဖြစ်
ပြောင်းလဲ ပေးလိုက်ပြန်တာပါပဲ။
ပြောင်းလဲ ပေးလိုက်ပြန်တာပါပဲ။
02:39
Now I was thinking,
45
147933
1846
အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော် စဉ်းစားလာခဲ့တာက
02:41
how can I make those sound waves visible?
46
149779
4220
အဲဒီလို အသံလှိုင်းတွေကို
မြင်ရအောင်ဘယ်လို လုပ်ပေးနိုင်မလဲ။
မြင်ရအောင်ဘယ်လို လုပ်ပေးနိုင်မလဲ။
02:45
So I came up with the following setup.
47
153999
2116
အဲဒါနဲ့ ကျွန်တော်ဟာ ဒီလို စမ်းသပ်မှုကို
ကြံဆလိုက်ပါတယ်။
ကြံဆလိုက်ပါတယ်။
02:48
I took a speaker, I placed a thin foil
48
156115
3720
ကျွန်တော်ဟာ စပီကာ တစ်ခုကို ယူလိုက်တယ်၊
ပလပ်စတစ် အပါးလေးကို
ပလပ်စတစ် အပါးလေးကို
02:51
of plastic on top of that speaker,
49
159835
2235
အဲဒီ စပီကာရဲ့ အပေါ်မှာ တင်လိုက်ပါတယ်
02:54
and then I added tiny little crystals
50
162070
2667
အဲဒီနောက်မှာ ကျွန်တော်ဟာ
ရောင်စုံ ဓါတ်ဆားပွင့်တွေကို
ရောင်စုံ ဓါတ်ဆားပွင့်တွေကို
02:56
on top of that speaker.
51
164737
1977
စပီကာရဲ့ အပေါ်မှာ ထည့်ပေးလိုက်ပါတယ်။
02:58
And now, if I would play a sound through that speaker,
52
166714
2900
အဲဒီနောက်မှာ၊ ကျွန်တော်က အဲဒီစပီကာမှ တစ်ဆင့်
အသံကို ဖွင့်လိုက်မယ်ဆိုရင်
အသံကို ဖွင့်လိုက်မယ်ဆိုရင်
03:01
it would cause the crystals to move up and down.
53
169614
3882
အသံဟာ ခုနကဓါတ်ဆားပွင်တွေကို
အပေါ်အောက် လှုပ်ခါစေပါမယ်။
အပေါ်အောက် လှုပ်ခါစေပါမယ်။
03:05
Now this happens very fast,
54
173496
2299
ဒါပေမဲ့၊ အဲဒါဟာ
03:07
in the blink of an eye,
55
175795
1952
မျက်တောင် တစ်ခတ်ကာလ အတွင်းမှာ
ဖြစ်ပျက်တာကို
ဖြစ်ပျက်တာကို
03:09
so, together with LG, we captured this motion
56
177747
3687
ကျွန်တော်တို့ဟာ LG နဲ့အတူ
အဲဒီလို လှုပ်ခါမှုကို
အဲဒီလို လှုပ်ခါမှုကို
03:13
with a camera that is able
57
181434
1686
တစ်စက္ကန့်မှာ ပုံ ၃.၀၀၀ ကို
ရိုက်ကူးနိုင်စွမ်း ရှိတဲ့
ရိုက်ကူးနိုင်စွမ်း ရှိတဲ့
03:15
to capture more than 3,000 frames per second.
58
183120
3475
ကင်မရာနဲ့ ရိုက်ကူးယူခဲ့ကြပါတယ်။
03:18
Let me show you what this looks like.
59
186595
3473
အဲဒါနဲ့ ဘာနဲ့ တူတယ်ဆိုတာကို
အခု ပြပေးချင်ပါတယ်။
အခု ပြပေးချင်ပါတယ်။
03:22
(Music: "Teardrop" by Massive Attack)
60
190068
5367
(ဂီတ: Massive Attack အဖွဲ့ရဲ့ "Teardrop" တေး)
04:03
(Applause)
61
231406
5318
(လက်ခုပ်တီးသံများ)
04:08
Thank you very much.
62
236724
1263
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
04:09
I agree, it looks pretty amazing.
63
237987
3244
အတော်လေးကို အံ့အားသင့်စရာ ကောင်းတာကို
ကျွန်တော် သဘောတူပါတယ်။
ကျွန်တော် သဘောတူပါတယ်။
04:13
But I have to tell you a funny story.
64
241231
2359
ကျွန်တော် ရယ်စရာကောင်းတဲ့
အဖြစ်ကိုပြောပြရဦးမယ်။
အဖြစ်ကိုပြောပြရဦးမယ်။
04:15
I got an indoor sunburn doing this
65
243590
2514
ဒါကို လုပ်ကိုင်နေစဉ် ကျွန်တော်ဟာ အခန်းထဲမှာကို
နေလောင်မိပါတယ်
နေလောင်မိပါတယ်
04:18
while shooting in Los Angeles.
66
246104
2048
လော့အိန်းဂျလီးစ်မြို့မှာ အဲဒီပုံတွေကို
ရိုက်နေတုန်းကပါ။
ရိုက်နေတုန်းကပါ။
04:20
Now in Los Angeles, you could get a decent sunburn
67
248152
2275
အခုအချိန်မှာတော့
ခင်ဗျားတို့ဟာ လော့အိန်းဂျလီးစ်မြို့မှာ
ခင်ဗျားတို့ဟာ လော့အိန်းဂျလီးစ်မြို့မှာ
04:22
just on any of the beaches,
68
250427
1726
ဘယ် ပင်လယ်ကမ်းခြေမှာ မဆို နေလောင်နိုင်ပါတယ်
04:24
but I got mine indoors,
69
252153
2070
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ကျတော့
အခန်းထဲမှာနေထိုင်ရင်းနဲ့ လောင်လာတာပါ
အခန်းထဲမှာနေထိုင်ရင်းနဲ့ လောင်လာတာပါ
04:26
and what happened is that,
70
254223
1709
ဖြစ်ပုံက ဒီလိုလေ။
04:27
if you're shooting at 3,000 frames per second,
71
255932
2821
ခင်ဗျားဟာ တစ်စက္ကန့်ကို
ပုံ ၃.၀၀၀ နှုန်းနဲ့ ရိုက်နေရင်
ပုံ ၃.၀၀၀ နှုန်းနဲ့ ရိုက်နေရင်
04:30
you need to have a silly amount of light, lots of lights.
72
258753
4489
ခင်ဗျားဟာ အလင်းရောင် အများကြီး၊
အရမ်းကိုများတဲ့ အလင်းရောင်ကို လိုအပ်ပါတယ်။
အရမ်းကိုများတဲ့ အလင်းရောင်ကို လိုအပ်ပါတယ်။
04:35
So we had this speaker set up,
73
263242
2529
ကျွန်တော်တို့ဟာ စပီကာကို
ခုနက ပြောခဲ့သလို စီမံလိုက်ပါတယ်
ခုနက ပြောခဲ့သလို စီမံလိုက်ပါတယ်
04:37
and we had the camera facing it,
74
265771
1599
အဲဒီနောက်မှာ အဲဒီဖက်ကို မျက်နှာမူထားတဲ့
ကင်မရာ ရှိခဲ့ပါတယ်
ကင်မရာ ရှိခဲ့ပါတယ်
04:39
and lots of lights pointing at the speaker,
75
267370
3386
ပြီးတော့ စပီကာဖက်ကို ထိုးပေးထားတဲ့
အလင်းရောင်က အများကြီးပဲ။
အလင်းရောင်က အများကြီးပဲ။
04:42
and I would set up the speaker,
76
270756
1355
ကျွန်တော်က စပီကာကို လိုသလို ထားပေးတယ်။
04:44
put the tiny little crystals on top of that speaker,
77
272111
3046
သေးနုပ်တဲ့ ဓါတ်ဆားပွင့်တွေကို
စပီကာ အပေါ်မှာ တင်ပေးတယ်
စပီကာ အပေါ်မှာ တင်ပေးတယ်
04:47
and we would do this over and over again,
78
275157
2821
အဲဒါကို ကျွန်တော်တို့ဟာ ထပ်တလဲလဲ
အကြိမ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ခဲ့ရတယ်။
အကြိမ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ခဲ့ရတယ်။
04:49
and it was until midday that I realized
79
277978
2761
နေ့လယ်လောက်ကျမှ
ကျွန်တော် သိနားလည်လိုက်တာက
ကျွန်တော် သိနားလည်လိုက်တာက
04:52
that I had a completely red face
80
280739
2337
ကျွန်တော့် မျက်နှာဟာ လုံးဝကို နီရဲနေခဲ့တယ်
04:55
because of the lights pointing at the speaker.
81
283076
3086
စပီကာဆီကို ထိုးပေးထားတဲ့ အလင်းရောင်ကြောင့်ပါ။
04:58
What was so funny about it was that
82
286162
2306
အဲဒီ ဖြစ်ရပ်ထဲမျာ နောက် တစ်ခု
ရယ်စရာ ကောင်းလိုက်သေးတာက
ရယ်စရာ ကောင်းလိုက်သေးတာက
05:00
the speaker was only coming from the right side,
83
288468
2727
အလင်းရောင်ဟာ
ညာဖက်ကနေပြီးတော့သာ လာနေခဲ့တာ၊
ညာဖက်ကနေပြီးတော့သာ လာနေခဲ့တာ၊
05:03
so the right side of my face was completely red
84
291195
3367
အဲဒါကြောင့် ကျွန်တော့်မျက်နှာ
ညာဖက်ဟာ လုံးဝကို နီနေခဲ့ပါတယ်
ညာဖက်ဟာ လုံးဝကို နီနေခဲ့ပါတယ်
05:06
and I looked like the Phantom of the Opera
85
294562
1842
ကျွန်တော်ဟာ Phantom of the Opera ထဲက
အတိုင်းပါပဲ၊
အတိုင်းပါပဲ၊
05:08
for the rest of the week.
86
296404
2842
တပတ်လုံး အဲဒီလို မျက်နှာ နီရဲရဲနဲ့ နေခဲ့ရပါတယ်။
05:11
Let me now turn to another project
87
299246
2103
အခုတော့ ကျွန်တော်ဟာ
နောက် ပရိုဂျက် တစ်ခုဆီကို ဦးလှည့်လိုပါတယ်။
နောက် ပရိုဂျက် တစ်ခုဆီကို ဦးလှည့်လိုပါတယ်။
05:13
which involves less harmful substances.
88
301349
3520
အဲဒီထဲမှာ ပါဝင်ကြတဲ့ အရာတွေဟာ
ခုနကလောက် အန္တရာယ် မများပါဘူး။
ခုနကလောက် အန္တရာယ် မများပါဘူး။
05:19
Has anyone of you heard of ferrofluid?
89
307852
3640
ခင်ဗျားတို့ထဲမှာ ဖဲရိုအရည် ဆိုတာကို
ကြားဘူးခဲ့သူ ရှိလား။
ကြားဘူးခဲ့သူ ရှိလား။
05:23
Ah, some of you have. Excellent.
90
311492
2522
အော်ဟုတ်လား၊ တချို့တို့ဆီမှာ ရှိတယ်တဲ့။
သိပ်ကောင်းပါတယ်။
သိပ်ကောင်းပါတယ်။
05:26
Should I skip that part?
91
314014
1877
ဒီလိုဆို ဒီအပိုင်းကို
ကျွန်တော်တို့ ကျော်လိုက်ရမလား။
ကျွန်တော်တို့ ကျော်လိုက်ရမလား။
05:27
(Laughter)
92
315891
1582
(ရယ်မောသံများ)
05:29
Ferrofluid has a very strange behavior.
93
317473
3263
အဲဒီ ဖဲရိုအရည်တွေ ပြုမူပုံဟာ
သိပ်ကို ဆန်းပါတယ်။
သိပ်ကို ဆန်းပါတယ်။
05:32
It's a liquid that is completely black.
94
320736
2252
အပြင်ပမ်းအားဖြင့် အဲဒါဟာ
လုံးဝ မည်းနက်နေတဲ့ အရည်ပါ။
လုံးဝ မည်းနက်နေတဲ့ အရည်ပါ။
05:34
It's got an oily consistency.
95
322988
2494
ဆီလို အနေအထားပါ။
05:37
And it's got tiny little particles of metal in it,
96
325482
3460
၎င်းထဲမှာ သေးနုပ်တဲ့ သတ္ထုစလေးတွေ ရှိပါတယ်
05:40
which makes it magnetic.
97
328942
2139
၎င်းတို့ကြောင့် အဲဒီအရည်ဟာ
သံလိုက်ကို ခံစားနိုင်ပါတယ်။
သံလိုက်ကို ခံစားနိုင်ပါတယ်။
05:43
So if I now put this liquid into a magnetic field,
98
331081
3553
အဲဒီတော့ အဲဒီလို အရည်ကို
သံလိုက်စက်ကွင်းထဲကို ထည့်လိုက်ရင်
သံလိုက်စက်ကွင်းထဲကို ထည့်လိုက်ရင်
05:46
it would change its appearance.
99
334634
2793
၎င်းရဲ့ အသွင်အပြင်ဟာ
ပြောင်းလဲလာပါမယ်။
ပြောင်းလဲလာပါမယ်။
05:49
Now I've got a live demonstration over here
100
337427
3795
ကျွန်တော်ဟာ အဲဒါကို ခင်ဗျားတို့ကို ပြပေးဖို့
05:53
to show this to you.
101
341222
2576
ဟိုဖက်မှာ စီစဉ်ထားပါတယ်။
05:59
So I've got a camera pointing down at this plate,
102
347533
2953
ဒီတော့ ကျွန်တော်ရဲ့ ကင်မရာဟာ
ဒီပန်းကန်ဖက်ကို မျက်နှာမူထားပါတယ်
ဒီပန်းကန်ဖက်ကို မျက်နှာမူထားပါတယ်
06:02
and underneath that plate, there is a magnet.
103
350486
3528
အဲဒီ ပန်းကန်ရဲ့ အောက်ဖက်မှာကျတော့
သံလိုက်ရှိပါတယ်။
သံလိုက်ရှိပါတယ်။
06:06
Now I'm going to add some of that ferrofluid
104
354014
2992
အခုတော့ ကျွန်တော်ဟာ ခုနက ပြောပြခဲ့တဲ့
06:09
to that magnet.
105
357006
3304
အရည် နည်းနည်းလေးကို အဲဒီကို ထည့်ပေးပါမယ်။
06:17
Let's just slightly move it to the right
106
365609
4129
ဒီတစ်ခုလုံးကို ညာဖက်ကို မသိမသာ ရွှေ့လိုက်မယ်
06:25
and maybe focus it a little bit more. Excellent.
107
373330
4758
ပြီးတော့ ဆုံချက်ကို နည်းနည်းလေး ညှိပေးမယ်။
သိပ်ကောင်း။
သိပ်ကောင်း။
06:30
So what you can see now is that
108
378088
2193
ဒီတော့ ခင်ဗျားတို့ အားလုံး မြင်နိုင်ကြသလို
06:32
the ferrofluid has formed spikes.
109
380281
2397
ဖဲရိုအရည်ဟာ စုစည်းလျက်
ဆူးချွန်ပုံစံမျိုးနဲ့ ထိုးထွက်နေပါတယ်။
ဆူးချွန်ပုံစံမျိုးနဲ့ ထိုးထွက်နေပါတယ်။
06:34
This is due to the attraction and the repulsion
110
382678
3353
အဲဒါကတော့ အရည်ထဲက
အပိုင်းအစလေး တစ်ခုချင်းစီရဲ့
အပိုင်းအစလေး တစ်ခုချင်းစီရဲ့
06:38
of the individual particles inside the liquid.
111
386031
3709
ဆွဲဆောင်မှု နဲ့ ကန်ထုတ်မှု အားတွေကြောင့်ပါ။
06:41
Now this looks already quite interesting,
112
389740
2243
အခု ကျွန်တော်တို့ မြင်လာရတာဟာ
အတော်ကလေး စိတ်ဝင်စားစရာပါပဲ
အတော်ကလေး စိတ်ဝင်စားစရာပါပဲ
06:43
but let me now add some watercolors to it.
113
391983
3554
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ဟာ အဲဒီထဲကို
ရေဆေးကို နည်းနည်းလေး ထည့်ပေးပါဦးမယ်။
ရေဆေးကို နည်းနည်းလေး ထည့်ပေးပါဦးမယ်။
06:47
Those are just standard watercolors
114
395537
2454
ဒါတွေဟာ သာမန် ရေဆးတွေပါ။
06:49
that you would paint with.
115
397991
1631
ပုံဆွဲဖို့ ခင်ဗျားတို့ သုံးကြတာမျိုးပါ။
06:51
You wouldn't paint with syringes,
116
399622
1343
ခင်ဗျားတို့ကတော့ ဆေးထိုးအပ်သုံးပြီး
ပုံဆွဲမှာ မဟုတ်ပေမဲ့
ပုံဆွဲမှာ မဟုတ်ပေမဲ့
06:52
but it works just the same.
117
400965
4988
ရလာတဲ့ ရလဒ်ကတော့ အတူတူပါပဲ။
07:10
So what happened now is,
118
418798
2112
ဒီတော့ အခု ဘယ်လို ဖြစ်လာသလဲဆိုတော့
07:12
when the watercolor was flowing into the structure,
119
420910
3244
ရေဆေးက ကျွန်တော်တို့ရဲ့ စနစ်ထဲကို
စီးဝင်လာရာတွင်
စီးဝင်လာရာတွင်
07:16
the watercolors do not mix with the ferrofluid.
120
424154
3351
အဲဒီ ရေဆေးဟာ ဖဲရိုအရည်တွေနဲ့
မရောနှောနိုင်ပါဘူး။
မရောနှောနိုင်ပါဘူး။
07:19
That's because the ferrofluid itself
121
427505
2336
အဲဒါက ဖဲရိုအရည် ကိုယ်တိုင်ကိုက
07:21
is hydrophobic.
122
429841
2183
ရေနဲ့ မရောစပ်နိုင်လို့ပါ။
07:24
That means it doesn't mix with the water.
123
432024
2163
၎င်းဟာ ရေနဲ့ ရောနှောမှု မရှိုနိုင်လို့ ဖြစ်ရပါတယ်။
07:26
And at the same time, it tries to maintain its position
124
434187
3009
အဲဒီ တစ်ချိန်တည်းဟာ ၎င်းဟာ
07:29
above the magnet,
125
437196
1365
သံလိုက် အထက်မှာ အခြေအနေကိုတော့
ထိန်းထားချင်ပါတယ်
ထိန်းထားချင်ပါတယ်
07:30
and therefore, it creates those amazing-looking
126
438561
3395
အဲဒါကြောင့်မို့လို့ ဒီလို အံ့အားသင့်ဖွယ်
07:33
structures of channels and tiny little ponds
127
441956
3333
မြောင်းလိုင်းတွေ နဲ့ သေးငယ်တဲ့ အိုင်တွေကို
07:37
of colorful water paint.
128
445289
2580
ရေဆေးဖြင့် ရေးချယ်ထားတာကို မြင်နေရပါတယ်။
07:39
So that was the second project.
129
447869
1751
အဲဒါကတော့ ဒုတိယမြောက် ပရိုဂျက်ပဲ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။
07:41
Let me now turn to the last project,
130
449620
2352
အခုတော့ နောက်ဆုံး ပရိုဂျက်ဆီကို သွားကြရအောင်
07:43
which involves
131
451972
4772
အဲဒီမှာပါဝင်တာက
07:48
the national beverage of Scotland.
132
456744
2090
စကော့လန်ရဲ့ နာမည်ကြီး အမျိုးသား
ယမကာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
ယမကာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
07:50
(Laughter)
133
458834
2320
(ရယ်မောသံများ)
07:53
This image, and also this one,
134
461154
3920
ဟောဒီပုံကို၊ ပြီးတော့ ဒီပုံကို
07:57
were made using whiskey.
135
465074
3271
ဝီစကီကို အသုံးပြုပြီး ရယူခဲ့ပါတယ်။
08:00
Now you might ask yourself,
136
468345
1490
ဒီလိုပြောလိုက်လို့
08:01
how did he do that?
137
469835
1028
ဘယ်လိုလုပ်ပြီး ရယူနိုင်ခဲ့တာလဲလို့ မေးနိုင်ကြပါတယ်။
08:02
Did he drink half a bottle of whiskey
138
470863
1849
ဒီလူ ဝီစကီ ပုလင်းဝက်လောက်ကို
သောက်ပြီးတဲ့နောက်မှာ
သောက်ပြီးတဲ့နောက်မှာ
08:04
and then draw the hallucination he got
139
472712
2711
စိတ်ချောက်ချားနေတုန်း အာရုံထဲ ပေါ်လာတာတွေကို
08:07
from being drunk onto paper?
140
475423
3614
စက္ကူပေါ်ကို ရေးဆွဲလိုက်တာများလား။
08:11
I can assure you I was fully conscious
141
479037
2244
ကျွန်တော်ဟာ ခုနက ပုံတွေကို ရိုက်နေစဉ်
08:13
while I was taking those pictures.
142
481281
3110
လုံးဝကို သတိရလျက် ရှိနေခဲ့တာကို
အာမခံနိုင်ပါတယ်။
အာမခံနိုင်ပါတယ်။
08:16
Now, whiskey contains 40 percent of alcohol,
143
484391
4102
ကောင်းပြီ၊ ကျွန်တော်တို့ သိကြသလို ဝီစကီထဲမှာ
အရက်ပျံ (၄၀) ရာခိုင်နှုန်း ပါရှိပါတယ်၊
အရက်ပျံ (၄၀) ရာခိုင်နှုန်း ပါရှိပါတယ်၊
08:20
and alcohol has got some very interesting properties.
144
488493
4236
ပြီးတော့ အရက်ပျံနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ အရည်အချင်း အချို့ဟာ
စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းလှပါတယ်။
စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းလှပါတယ်။
08:24
Maybe you have experienced
145
492729
1691
ခင်ဗျားတို့ကလည်း ခုနက
ကျွန်တော်တို့ ပြောမိခဲ့ကြတဲ့
ကျွန်တော်တို့ ပြောမိခဲ့ကြတဲ့
08:26
some of those properties before,
146
494420
2126
အရည်အချင်းတွေကို အရင်တုန်းက
ခံစားချင်ခံစားခဲ့ဘူးကြမှာပါ
ခံစားချင်ခံစားခဲ့ဘူးကြမှာပါ
08:28
but I am talking about the physical properties,
147
496546
2719
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော် အခု ပြောပြချင်တာက
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အရည်အချင်းတွေကိုပါ
ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အရည်အချင်းတွေကိုပါ
08:31
not the other ones.
148
499265
2235
ခုနကဟာမျိုးကို မဟုတ်ပါဘူး။
08:33
So when I open the bottle, the alcohol molecules
149
501500
4200
ကျွန်တော်က ပုလင်းကို ဖွင့်လိုက်တဲ့ အခါမှာ
08:37
would spread in the air,
150
505700
1343
အရက်ပျံ မော်လီကြူးတွေဟာ
လေထဲကို ပျံ့နှံ့လာကြပါမယ်
လေထဲကို ပျံ့နှံ့လာကြပါမယ်
08:39
and that's because alcohol is a very volatile substance.
151
507043
4080
အရက်ပျံဟာ သိပ်ကိုပေါ့ပါးပြီး
လျင်မြန်စွာ ရွေ့ရှားနိုင်လို့ပါ
လျင်မြန်စွာ ရွေ့ရှားနိုင်လို့ပါ
08:43
And at the same time, alcohol is highly flammable.
152
511123
4687
တစ်ချိန်တည်းမှာ အရက်ပျံဟာ
သိပ်ကို မီးလောင်လွယ်တဲ့ အရာပါ။
သိပ်ကို မီးလောင်လွယ်တဲ့ အရာပါ။
အဲဒီ အရည်အချင်း နှစ်ခုကို အသုံးချပြီး
08:47
And it was with those two properties
153
515810
2149
ကျွန်တော်ဟာ ခင်ဗျားတို့
အခု မြင်နေကြရတဲ့ ပုံတွေကို
အခု မြင်နေကြရတဲ့ ပုံတွေကို
08:49
that I was able to create the images
154
517959
2605
ဖန်တီးနိုင်ခဲ့တာပါ။
08:52
that you're seeing right now.
155
520564
2030
08:54
Let me demonstrate this over here.
156
522594
3471
အဲဒါကို ဒီမှာကို လက်တွေ့ လုပ်ပြပါရစေ။
09:04
And what I have here is an empty glass vessel.
157
532709
3318
ဒီတော့ ဒါက ဖန်ပုလင်းကြီးပါ။
09:08
It's got nothing in it.
158
536027
1309
၎င်းရဲ့ အထဲမှာ ဘာမှ မရှိပါဘူး။
09:09
And now I'm going to fill it with oxygen
159
537336
3808
အခုတော့ ကျွန်တော်ဟာ အဲဒီထဲကို
အောင်စီဂျင်ကို မှုတ်သွင်းပါမယ်
အောင်စီဂျင်ကို မှုတ်သွင်းပါမယ်
09:13
and whiskey.
160
541144
2681
အဲဒီနောက်မှာဝီစကီကိုလည်း
09:31
Add some more.
161
559962
2953
အနည်းငယ် ထည့်ပေးဦးမယ်။
09:38
Now we just wait for a few seconds
162
566171
2015
အခုတော့ ကျွန်တော်တို့ဟာ
စက္ကန့်အနည်းငယ်ကြာ စောင့်ပါမယ်။
စက္ကန့်အနည်းငယ်ကြာ စောင့်ပါမယ်။
09:40
for the molecules to spread inside the bottle.
163
568186
3047
မော်လီကြူးတွေ ပုလင်းထဲမှာ
ပျံ့နှံ့လာဖို့အတွက်ပါ။
ပျံ့နှံ့လာဖို့အတွက်ပါ။
09:43
And now, let's set that on fire.
164
571233
2397
ကောင်းပြီ ဒါကို မီးရှိုကြည့်ကြပါစို့။
09:45
(Laughter)
165
573630
4710
(ရယ်မောသံများ)
10:03
So that's all that happens.
166
591740
1538
အဲဒီမှာ ဖြစ်ပျက်တာတွေက အဲဒါအားလုံးပါပဲ။
10:05
It goes really fast, and it's not that impressive.
167
593278
3199
သိပ်ကို မြန်လှပါတယ်၊
သိပ်အထင်ကြီးစရာ မဟုတ်သလိုပါပဲ။
သိပ်အထင်ကြီးစရာ မဟုတ်သလိုပါပဲ။
10:08
I could do it again to show it one more time,
168
596477
2606
ကျွန်တောဟာအဲဒါကို နောက်တစ်ကြိမ်
ထပ်ပြီး လုပ်ပြလို ရပါသေးတယ်
ထပ်ပြီး လုပ်ပြလို ရပါသေးတယ်
10:11
but some would argue that this is a complete waste
169
599083
2731
ဒါပေမဲ့ အဲဒါဟာ ဝီစကီကို
လုံး၀ အဓိပ္ပါယ်မဲ့စွာ ဖြုန်းမှု ဖြစ်တယ်
လုံး၀ အဓိပ္ပါယ်မဲ့စွာ ဖြုန်းမှု ဖြစ်တယ်
10:13
of the whiskey, and that I should rather drink it.
170
601814
3852
အဒါ့အစား ၎င်းကို သောက်ဖို့ လိုတယ်လို့
ခင်ဗျားတို့ထဲက တချို့တို့က ဆိုကြပါမယ်။
ခင်ဗျားတို့ထဲက တချို့တို့က ဆိုကြပါမယ်။
10:17
But let me show you a slow motion
171
605666
2088
ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်ဟာ ခုနက ဖြစ်ပျက်ခဲ့တာကို
အနှေးရုပ်ရှင် ပြပါရစေ
အနှေးရုပ်ရှင် ပြပါရစေ
10:19
in a completely darkened room
172
607754
1695
လုံးဝကို မှောင်နေတဲ့ အခန်းထဲမှာ ပြဖို့ လိုပါတယ်
10:21
of what I just showed you in this live demonstration.
173
609449
5250
ခုနက ကျွန်တော် လုပ်ပြခဲ့တာကိုပဲ
ခင်ဗျားတို့ ပြန်မြင်ကြရမှာပါ။
ခင်ဗျားတို့ ပြန်မြင်ကြရမှာပါ။
10:33
So what happened is that the flame
174
621605
2733
အဲဒီတော့ ဖြစ်လာခဲ့တာက မီးလျှံဟာ
10:36
traveled through the glass vessel from top to bottom,
175
624338
3992
ဖန်ပုလင်းထဲကို ထိပ်မှအောက်အထိကို
ကျဆင်းသွားစဉ်
ကျဆင်းသွားစဉ်
10:40
burning the mix of the air molecules
176
628330
3049
လေထဲမှာ ရှိနေခဲ့ကြတဲ့ မော်လီကြူးတွေကို
မီးရှိုပေးလိုက်ပါတယ်။
မီးရှိုပေးလိုက်ပါတယ်။
10:43
and the alcohol.
177
631379
1829
၎င်းတို့နဲ့အတူ အရက်ပျံလည်း မီးလောင်လာပါတယ်။
10:45
So the images that you saw at the beginning,
178
633208
2816
ဒါကြောင့်မို့လို့ အစပိုင်းမှာ ခင်ဗျားတို့
မြင်လိုက်ရတဲ့ ပုံတွေဟာ
မြင်လိုက်ရတဲ့ ပုံတွေဟာ
10:48
they are actually a flame stopped in time
179
636024
4344
တကယ်တော့ အဲဒါတွေဟာ အချိန်ပိုင်းအရ
ရပ်ပစ်ခံလိုက်ရတဲ့ မီးလျှံပါပဲ
ရပ်ပစ်ခံလိုက်ရတဲ့ မီးလျှံပါပဲ
10:52
while it is traveling through the bottle,
180
640368
2478
ပုလင်း တစ်လျှောက် သွားနေတဲ့ ပုံပါ။
10:54
and you have to imagine
181
642846
1218
ပြီးတော့ အဲဒီလို ပုံကိုယူပြီး စိတ်ကူးဖြင့်
10:56
it was flipped around 180 degrees.
182
644064
3466
၁၈၀ ဒီဂရီ လှည့်ပေးလိုက်ရင် ဒီလိုပုံကို ရလာမှာပါ။
10:59
So that's how those images were made.
183
647530
2438
ဒီတော့ ဟိုဖက်က ပုံတွေ ရရှိခဲ့တာက အဲဒီလိုနည်းနဲ့ပါ။
11:01
(Applause)
184
649968
4356
(လက်ခုပ်တီးသံများ)
11:06
Thank you.
185
654324
2773
ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
11:09
So, I have now showed you three projects,
186
657097
3083
ဒီတော့ ကျွန်တော်ဟာ ခင်ဗျားတို့ကို
ပရိုဂျက် သုံးခုကို ပြခဲ့ပါတယ်
ပရိုဂျက် သုံးခုကို ပြခဲ့ပါတယ်
11:12
and you might ask yourself, what is it good for?
187
660180
2652
ဒါနဲ့ ဒါတွေဟာ ကောင်းတာ ဘာများ ရှိပါသလဲ
ဆိုပြီး ခင်ဗျားတို့မေးနိုင်ကြပါတယ်။
ဆိုပြီး ခင်ဗျားတို့မေးနိုင်ကြပါတယ်။
11:14
What's the idea behind it?
188
662832
1591
ဒါတွေရဲ့ နောက်ကွယ် အတွေးအခေါ်က ဘာများလဲ?
11:16
Is it just a waste of whiskey?
189
664423
1333
အဲဒါဟာ ဝီစကီကို အလကား ဖြုန်းမှုများလား။
11:17
Is it just some strange materials?
190
665756
4225
ထူးဆန်းတဲ့ အရာတွေကို ပြလိုတာများလား။
11:21
Those three projects, they're based on very simple
191
669981
2813
ခုနက ပရိုဂျက် သုံးခစလုံးတို့ဟာ
သိပ်ကို ရိုးရှင်းနေတဲ့
သိပ်ကို ရိုးရှင်းနေတဲ့
11:24
scientific phenomena,
192
672794
1662
သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာ အချင်းအရာတွေကို
အခြေခံထားပါတယ်၊
အခြေခံထားပါတယ်၊
11:26
such as magnetism, the sound waves,
193
674456
2741
သံလိုက်ဓါတ်၊ အသံလှိုင်းများ
11:29
or over here, the physical properties of a substance,
194
677197
4042
ဒါမှမဟုတ် ဒီကိစ္စထဲမှာဆိုရင်၊ အရာဝတထ္ထု တစ်ခုရဲ့
ရုပ်ပိုင်း လက္ခဏာ တစ်ခုကို သုံးထားတယ်
ရုပ်ပိုင်း လက္ခဏာ တစ်ခုကို သုံးထားတယ်
11:33
and what I'm trying to do
195
681239
1912
တကယ်တမ်းတော့ ကျွန်တော် ကြိုးစားနေတာက
11:35
is I'm trying to use these phenomena
196
683151
3149
အဲဒီလို အချင်းအရာတွေကို အသုံးပြုပြီး
11:38
and show them in a poetic and unseen way,
197
686300
3117
အဲဒါတွေကို ကဗျာဆန်ပြီး ဘယ်သူတွေ+မှ မမြင်ဘူးတဲ့
ပုံစံမျိုးဖြင့် ပြသပေးလိုတာပါ
ပုံစံမျိုးဖြင့် ပြသပေးလိုတာပါ
11:41
and therefore invite the viewer
198
689417
2419
အဲဒီလိုနည်းနဲ့ ဒါတွေကို ကြည့်ရှုကြသူတို့ကို
11:43
to pause for a moment
199
691836
1900
ခဏလေး ရပ်လိုက်ကြပါ
11:45
and think about all the beauty
200
693736
2715
ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ
တစ်ချိန်လုံး ဝန်းရံလျက်ပြီး ရှိနေတဲ့
တစ်ချိန်လုံး ဝန်းရံလျက်ပြီး ရှိနေတဲ့
11:48
that is constantly surrounding us.
201
696451
3943
အလှတရားကို စောင့်မျှော် ကြည့်လာကြဖို့
အတွက်ပါပဲ။
အတွက်ပါပဲ။
11:52
Thank you very much.
202
700394
1429
သိပ်ကို ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။
11:53
(Applause)
203
701823
4493
(လက်ခုပ်တီးသံများ)
ABOUT THE SPEAKER
Fabian Oefner - PhotographerFabian Oefner creates stunning visual representations of natural forces.
Why you should listen
Fabian Oefner is a photographer and artist who wants to blend the disciplines of art and science. His psychedelic images capture natural phenomena and present them in unique and eye-catching ways. To date, subjects have included sound waves, iridescence, even magnetic ferroliquids and fire. His aim: to create images that appeal to both a viewer's heart and brain.
Oefner's photographs have been exhibited in various countries and are part of private collections around the globe. Besides pursuing his own projects, he also works on ad campaigns. He works and lives in Switzerland.
Fabian Oefner | Speaker | TED.com