TED2011
Julie Taymor: Spider-Man, The Lion King and life on the creative edge
Julie Taymor: Spider-Man, The lion king en leven op de creatieve rand.
Filmed:
Readability: 3.2
1,034,077 views
Begeleid door spectaculaire clips uit producties als Frida, The Tempest en The Lion King, beschrijft regisseur Julie Taymor een leven doordrenkt van theater en film. Turn off the Dark, de controversiële filmversie van haar Broadwayproductie van Spider-Man, was een hoogtepunt. Op openhartige wijze beschrijft ze de spanningen die inherent zijn aan haar creatieve proces, aangezien ze streeft naar zowel het vangen van de essentie van een verhaal, als het produceren van ongekende beelden en sensaties.
Julie Taymor - Director, designer
Julie Taymor is a film, theater and opera director. She is known for lavish movies such as Frida and for her hit Broadway musicals, The Lion King and Spider-Man: Turn Off the Dark. Full bio
Julie Taymor is a film, theater and opera director. She is known for lavish movies such as Frida and for her hit Broadway musicals, The Lion King and Spider-Man: Turn Off the Dark. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
(Music)
0
1889
5963
(Muziek)
00:19
["Oedipus Rex"]
1
7852
3946
('Oedipus Rex')
00:27
["The Lion King"]
2
15397
3208
('The Lion King')
00:34
["Titus"]
3
22485
4432
('Titus')
00:49
["Frida"]
4
37727
5853
('Frida')
01:05
["The Magic Flute"]
5
53751
4474
('The Magic Flute')
01:12
["Across The Universe"]
6
60197
6161
('Across the Universe')
01:27
(Applause)
7
75710
4552
(Applaus)
01:32
Julie Taymor: Thank you. Thank you very much.
8
80262
2207
Julie Taymor: Dankje. Dankjewel.
01:34
That's a few samples of the theater, opera
9
82469
2717
Dat waren een aantal fragmenten uit de
theaterstukken, opera's
theaterstukken, opera's
01:37
and films that I have done over the last 20 years.
10
85186
3342
en films die ik de laatste 20 jaar heb gemaakt.
01:40
But what I'd like to begin with right now
11
88528
2038
Maar waar ik eigenlijk mee wil beginnen,
01:42
is to take you back to a moment
12
90566
1903
is jullie mee te nemen naar een ervaring
01:44
that I went through in Indonesia,
13
92469
2465
die ik in Indonesië had.
01:46
which is a seminal moment in my life
14
94934
2137
Het was een cruciaal moment in mijn leven
01:49
and, like all myths,
15
97071
2080
en zoals met alle mythes,
01:51
these stories need to be retold
16
99151
2255
moeten deze verhalen worden doorverteld,
01:53
and told, lest we forget them.
17
101406
2499
willen we ze niet vergeten.
01:55
And when I'm in the turbulent times, as we know,
18
103905
3024
Op dit moment ga ik door turbulente tijden.
01:58
that I am right now, through the crucible
19
106929
2388
Ik bevind me in de smeltkroes,
02:01
and the fire of transformation,
20
109317
2191
het vuur van de transformatie,
02:03
which is what all of you do, actually.
21
111508
2618
zoals trouwens iedereen.
02:06
Anybody who creates knows there's that point where
22
114126
3124
Iedereen die scheppend werk verricht,
kent dat moment waarop
kent dat moment waarop
02:09
it hasn't quite become the phoenix or the burnt char.
23
117250
5109
er uit het vuur niet bepaald een feniks
is verrezen.
is verrezen.
02:14
(Laughter)
24
122359
2098
(Gelach)
02:16
And I am right there on the edge,
25
124457
2905
Precies op die rand zit ik nu,
02:19
which I'll tell you about, another story.
26
127362
1770
maar dat is een verhaal voor later.
02:21
I want to go back to Indonesia
27
129132
1422
Ik wil terug naar Indonesië,
02:22
where I was about 21, 22 years, a long time ago,
28
130554
3922
waar ik 21 of 22 jaar geleden was
02:26
on a fellowship.
29
134476
1224
met een studiebeurs.
02:27
And I found myself, after two years there
30
135700
2930
Na 2 jaar van optreden en leren,
02:30
and performing and learning, on the island of Bali,
31
138630
3349
belandde ik op Bali,
02:33
on the edge of a crater, Gunung Batur.
32
141979
3827
op de rand van een krater, de Gunung Batur.
02:37
And I was in a village where there was
33
145806
3017
Ik was in een dorp, waar een initiatieceremonie
02:40
an initiation ceremony for the young men,
34
148823
2792
voor de jonge mannen aan de gang was,
02:43
a rite of passage.
35
151615
1564
een overgangsritueel,
02:45
Little did I know that it was mine as well.
36
153179
2552
niet-wetend dat het ook het mijne was.
02:47
And as I sat in this temple square
37
155731
2459
Terwijl ik op dat tempelplein zat,
02:50
under this gigantic beringin banyan tree,
38
158190
3000
onder een gigantische waringinboom,
02:53
in the dark, there was no electricity, just the full moon,
39
161190
4837
in het donker - er was geen elektriciteit,
alleen het licht van de volle maan,
alleen het licht van de volle maan,
02:58
down in this empty square,
40
166027
2056
dat op het lege plein scheen -
03:00
and I heard the most beautiful sounds,
41
168083
2150
en ik de prachtigste geluiden hoorde
03:02
like a Charles Ives concert
42
170233
1831
- als een concert van Charles Ives -
03:04
as I listened to the gamelan music
43
172064
2043
terwijl ik luisterde naar de gamelanmuziek
03:06
from all the different villagers that came
44
174107
2049
die gespeeld werd door de dorpelingen,
die bijeengekomen waren
die bijeengekomen waren
03:08
for this once-every-five-years ceremony.
45
176156
3398
voor deze 5-jaarlijkse ceremonie,
03:11
And I thought I was alone in the dark under this tree.
46
179554
3595
was het alsof ik daar alleen was
in het donker, onder die boom.
in het donker, onder die boom.
03:15
And all of a sudden, out of the dark,
47
183149
2831
Plotseling zag ik vanuit het donker,
03:17
from the other end of the square,
48
185980
1884
aan de overkant van het plein,
03:19
I saw the glint of mirrors lit by the moon.
49
187864
3908
het licht van de maan weerkaatst in spiegels.
03:23
And these 20 old men who I'd seen before
50
191772
3559
20 oude mannen, die ik al eerder had gezien,
03:27
all of a sudden stood up in these full warrior costumes
51
195331
5302
stonden plotseling op, gekleed in
volledige krijgsuitrusting,
volledige krijgsuitrusting,
03:32
with the headdress and the spears,
52
200633
2485
met hoofdtooien en speren.
03:35
and no one was in the square, and I was hidden in the shadows.
53
203118
4362
Het plein was volkomen leeg en ik zat verborgen
in de schaduw.
in de schaduw.
03:39
No one was there, and they came out,
54
207480
2361
Vanuit het niets kwamen ze naar voren
03:41
and they did this incredible dance.
55
209841
3639
en begonnen een wonderlijke dans:
03:45
"Huhuhuhuhuhuhuhahahahaha."
56
213480
3692
'Huhuhuhuhuhuhuhahahahaha'.
03:49
And they moved their bodies and they came forward,
57
217172
3173
Ze bewogen hun lichamen en kwamen naar voren
03:52
and the lights bounced off these costumes.
58
220345
2802
en het licht weerkaatste op de kostuums.
03:55
And I've been in theater since I was 11 years old,
59
223147
3416
Al vanaf mijn elfde houd ik me bezig
03:58
and performing, creating, and I went,
60
226563
3214
met optreden en theatermaken
en ik dacht:
en ik dacht:
04:01
"Who are they performing for
61
229777
2143
voor wie treden ze op
04:03
with these elaborate costumes,
62
231920
2347
met die rijkgedetailleerde kostuums
04:06
these extraordinary headdresses?"
63
234267
2027
en die uitzonderlijke hoofdbedekkingen?
04:08
And I realized that they were performing for God,
64
236294
4787
Tot ik me realiseerde dat ze optraden voor God,
04:13
whatever that means.
65
241081
2711
wat dat ook moge betekenen.
04:15
But somehow, it didn't matter about the publicity.
66
243792
3588
Maar publiciteit was niet belangrijk,
04:19
There was no money involved.
67
247380
2251
het ging niet om geld,
04:21
It wasn't going to be written down. It was no news.
68
249631
3220
het zou niet in de krant komen.
Het was geen nieuws.
Het was geen nieuws.
04:24
And there were these incredible artists
69
252851
2146
En toch waren dit ongelooflijke kunstenaars.
04:26
that felt for me like an eternity as they performed.
70
254997
3501
Hun optreden leek een eeuwigheid te duren.
04:30
The next moment,
71
258498
2085
Zodra het was afgelopen
04:32
as soon as they finished and disappeared into the shadows,
72
260583
4060
en ze verdwenen waren in de schaduwen,
04:36
a young man with a propane lantern came on,
73
264643
2506
kwam er een jonge man op met
een propaanlantaarn.
een propaanlantaarn.
04:39
hung it up on a tree, set up a curtain.
74
267149
2251
Hij hing hem aan een boom en
hing een gordijn op.
hing een gordijn op.
04:41
The village square was filled with hundreds of people.
75
269400
3461
Op het dorpsplein verzamelden zich
honderden mensen
honderden mensen
04:44
And they put on an opera all night long.
76
272861
2538
Er werd een avondvullende opera vertoond.
04:47
Human beings needed the light.
77
275399
2260
De mensen hadden het licht nodig
04:49
They needed the light to see.
78
277659
2637
om het te kunnen zien.
04:52
So what I gained and gathered from this incredible,
79
280296
3648
Wat ik hiervan leerde op dit bijzondere,
cruciale moment
cruciale moment
04:55
seminal moment in my life as a young artist
80
283944
2612
in mijn leven als jonge kunstenaar,
04:58
was that you must be true
81
286556
3323
was dat je als kunstenaar altijd
05:01
to what you believe as an artist all the way through,
82
289879
4072
trouw moet blijven aan je overtuiging.
05:05
but you also have to be aware
83
293951
3539
Maar je moet je ook bewust zijn
05:09
that the audience is out there in our lives at this time,
84
297490
3489
van de rol van het publiek in ons leven.
05:12
and they also need the light.
85
300979
1371
Zij hebben ook licht nodig.
05:14
And it's this incredible balance
86
302350
2197
Dat is het evenwicht
05:16
that I think that we walk
87
304547
1749
dat we moeten bewaren,
05:18
when we are creating something that is breaking ground,
88
306296
3333
als we iets creëren wat baanbrekend is,
05:21
that's trying to do something you've never seen before,
89
309629
2654
iets proberen te doen wat nog nooit vertoond is.
05:24
that imaginary world
90
312283
1686
Die wereld van verbeelding,
05:25
where you actually don't know where you're going to end up,
91
313969
3377
waarin je niet weet waar je zult uitkomen.
05:29
that's the fine line on the edge of a crater
92
317346
2766
Dat is de dunne lijn op de rand van een krater,
05:32
that I have walked my whole life.
93
320112
2630
waarop ik heel mijn leven gelopen heb.
05:34
What I would like to do now is to tell you
94
322742
2548
Wat ik nu zou willen doen,
05:37
a little bit
95
325290
1806
is jullie iets vertellen
05:39
about how I work. Let's take "The Lion King."
96
327096
2857
over mijn werkwijze.
Bijvoorbeeld 'The Lion King'.
Bijvoorbeeld 'The Lion King'.
05:41
You saw many examples of my work up there,
97
329953
2252
Je zag net veel fragmenten uit mijn werk,
05:44
but it's one that people know.
98
332205
1945
maar dit is iets bekends.
05:46
I start with the notion of the ideograph.
99
334150
2699
Ik begin met het begrip beelddiagram.
05:48
An ideograph is like a brush painting, a Japanese brush painting.
100
336849
3375
Dat is net zoiets als
een Japans penseelschilderij.
een Japans penseelschilderij.
05:52
Three strokes, you get the whole bamboo forest.
101
340224
3509
Met 3 streken zet je een heel bamboebos neer.
05:55
I go to the concept of "The Lion King"
102
343733
2531
Ik neem het concept van 'The Lion King''
05:58
and I say, "What is the essence of it?
103
346264
2068
en ik zeg: 'Wat is de essentie hiervan?
06:00
What is the abstraction?
104
348332
1636
Wat is de abstractie?
06:01
If I were to reduce this entire story
105
349968
3261
Als ik het hele verhaal in één beeld moest
06:05
into one image, what would it be?"
106
353229
2741
samenvatten, wat zou dat dan zijn?'
06:07
The circle. The circle. It's so obvious.
107
355970
2954
De cirkel natuurlijk.
06:10
The circle of life. The circle of Mufasa's mask.
108
358924
3977
De cirkel van het leven.
De cirkel van Mufasa's masker.
De cirkel van Mufasa's masker.
06:14
The circle that, when we come to Act II and there's a drought,
109
362901
4540
Als er in de tweede akte sprake is van een droogte,
06:19
how do you express drought?
110
367441
1479
hoe geef je dat vorm?
06:20
It's a circle of silk on the floor
111
368920
3159
Door een cirkel van zijde op de vloer,
06:24
that disappears into the hole in the stage floor.
112
372079
4054
die door een gat in het podium verdwijnt.
06:28
The circle of life comes in the wheels
113
376133
2629
De cirkel van het leven zie je in de
06:30
of the gazelles that leap.
114
378762
2448
wielvormige sprongen van de gazelles.
06:33
And you see the mechanics.
115
381210
1722
En je ziet de mechanica.
06:34
And being a theater person, what I know and love about the theater
116
382932
3378
Wat ik als theatermens zo heerlijk vind aan theater
06:38
is that when the audience comes in
117
386310
1695
is dat het publiek
06:40
and they suspend their disbelief,
118
388005
1794
het ongeloofwaardige accepteert.
06:41
when you see men walking or women walking
119
389799
2835
Als je mannen of vrouwen ziet lopen
06:44
with a platter of grass on their heads,
120
392634
1897
met een schaal met gras op hun hoofd,
06:46
you know it's the savanna.
121
394531
1616
weet je dat je in de savanne bent.
06:48
You don't question that.
122
396147
1544
Daar twijfel je niet aan.
06:49
I love the apparent truth of theater.
123
397691
2484
Ik hou van de schijnbare waarheid
van het theater,
van het theater,
06:52
I love that people are willing to fill in the blanks.
124
400175
3597
dat mensen bereid zijn zelf dingen in te vullen.
06:55
The audience is willing to say,
125
403772
2020
Het publiek wil best zeggen:
06:57
"Oh, I know that's not a real sun.
126
405792
3000
'Oh, ik weet wel dat die zon niet echt is.
07:00
You took pieces of sticks.
127
408792
2308
Je hebt stokjes gebruikt.
07:03
You added silk to the bottom.
128
411100
2095
Je hebt zijde op de vloer gelegd.
07:05
You suspended these pieces. You let it fall flat on the floor.
129
413195
3704
Je hebt alles met elkaar verbonden
en op de vloer laten vallen
en op de vloer laten vallen
07:08
And as it rises with the strings, I see that it's a sun.
130
416899
4403
en als de touwen het optrekken,
zie ik dat het een zon is.
zie ik dat het een zon is.
07:13
But the beauty of it is that it's just silk and sticks.
131
421302
4407
Maar het mooie is dat het alleen maar
zijde en stokken zijn.
zijde en stokken zijn.
07:17
And in a way, that is what makes it spiritual.
132
425709
4552
Op een bepaalde manier is dat het spirituele.
07:22
That's what moves you.
133
430261
1445
Daardoor raakt het je.
07:23
It's not the actual literal sunrise that's coming.
134
431706
4216
Het is niet de letterlijke zonsopgang,
07:27
It's the art of it.
135
435922
1531
maar de kunstvorm daarvan.
07:29
So in the theater, as much as the story is critical
136
437453
5360
Hoe belangrijk het verhaal,
07:34
and the book and the language,
137
442813
1905
het boek en de taal ook zijn,
07:36
the telling of the story, how it's told,
138
444718
4651
in het theater is de manier waarop het verteld wordt,
07:41
the mechanics, the methods that you use,
139
449369
3618
de methode die je gebruikt,
07:44
is equal to the story itself.
140
452987
2599
net zo belangrijk als het verhaal zelf.
07:47
And I'm one who loves high tech and low tech.
141
455586
3338
Ik hou van zowel simpele als ingewikkelde techniek.
07:50
So I could go from --
142
458924
1799
Straks zal ik jullie bijvoorbeeld
07:52
For instance, I'll show you some "Spider-Man" later,
143
460723
2206
iets laten zien uit 'Spider-Man'.
07:54
these incredible machines that move people along.
144
462929
2871
wonderbaarlijke machines
die mensen verplaatsen.
die mensen verplaatsen.
07:57
But the fact is, without the dancer
145
465800
2366
Maar in feite doe je niets zonder de danser,
08:00
who knows how to use his body and swing on those wires,
146
468166
2753
die weet hoe hij zijn lichaam moet bewegen
08:02
it's nothing.
147
470919
1787
en aan die draden moet zwaaien.
08:04
So now I'm going to show you
148
472706
2909
Nu ga ik jullie een paar clips laten zien
08:07
some clips from the other big project of my life this year,
149
475615
4318
uit het andere grote levensproject dat ik
dit jaar gemaakt heb,
dit jaar gemaakt heb,
08:11
"The Tempest."
150
479933
1042
'The Tempest'.
08:12
It's a movie. I did "The Tempest" on a stage three times
151
480975
4093
Het is een film. Ik heb 'The Tempest'
sinds 1984 -1986-
sinds 1984 -1986-
08:17
in the theater since 1984, '86,
152
485068
3237
3 keer in het theater uitgevoerd
08:20
and I love the play.
153
488305
2204
en ik vind het een geweldig stuk.
08:22
I did it always with a male Prospero.
154
490509
2526
Ik had altijd een mannelijke Prospero.
08:25
And all of a sudden, I thought,
155
493035
1662
Maar ineens dacht ik:
08:26
"Well, who am I gonna get to play Prospero?
156
494697
2086
wie zal ik nu eens vragen voor de rol
van Prospero?
van Prospero?
08:28
Why not Helen Mirren? She's a great actor. Why not?"
157
496783
3722
Waarom niet Helen Mirren?
Ze is een geweldige actrice.
Ze is een geweldige actrice.
08:32
And this material really did work for a woman equally as well.
158
500505
3260
Het materiaal was eigenlijk net zo geschikt
voor een vrouw.
voor een vrouw.
08:35
So now, let's take a look at some of the images
159
503765
3095
Laten we maar eens kijken naar wat beelden
08:38
from "The Tempest."
160
506860
1993
uit 'The Tempest'.
08:40
(Music)
161
508853
4983
(Muziek)
08:57
(Video) Prospera: Hast thou, spirit, performed to the point the tempest that I bade thee?
162
525220
3752
(Video) Prospera: Geest, is de storm die ik je
opdroeg naar mijn wensen uitgevoerd?
opdroeg naar mijn wensen uitgevoerd?
09:00
Ariel: I boarded the king's ship. In every cabin, I flamed amazement.
163
528972
5508
Ariël: Ik vloog naar 's konings schip.
In elke hut vlamde ik ontzetting.
In elke hut vlamde ik ontzetting.
09:09
Prospera: At first sight, they have changed eyes.
164
537664
2956
Prospera: Hun blikken kruisten elkaar
bij 't eerste zien.
bij 't eerste zien.
09:12
Miranda: Do you love me?
165
540620
1195
Miranda: Hou je van mij?
09:13
Ferdinand: Beyond all limit.
166
541815
1376
Ferdinand: Ver boven al wat op de wereld leeft.
09:15
HM: They are both in either's powers.
167
543191
2592
HM: Ze zijn in elkaars macht.
09:17
Trinculo: Misery acquaints a man with strange bedfellows.
168
545783
5131
Trinculo: De nood bezorgt een mens
zonderlinge bedgenoten.
zonderlinge bedgenoten.
09:22
(Music)
169
550914
3242
(Muziek)
09:26
Looking for business, governor?
170
554156
3477
Op zoek naar actie, baas?
09:29
Caliban: Hast thou not dropped from heaven?
171
557633
2002
Caliban: Zijt gij niet uit de hemel gevallen?
09:31
Stephano: Out of the moon, I do assure thee.
172
559635
2555
Stefano: Ja, van de maan, geloof me.
09:34
Prospera: Caliban!
173
562190
1997
Prospera: Caliban!
09:36
Caliban: This island is mine.
174
564187
2265
Caliban: Dit eiland is van mij.
09:38
Prospera: For this, be sure, tonight thou shalt have cramps.
175
566452
3545
Prospera: Daarvoor word je vannacht door
kramp geplaagd.
kramp geplaagd.
09:41
Antonio: Here lies your brother no better than the earth he lies upon.
176
569997
3509
Antonio: Daar ligt je broer, niet beter dan
de aarde die hem draagt.
de aarde die hem draagt.
09:45
Sebastian: Draw thy sword.
177
573506
1799
Sebastian: Trek je zwaard.
09:47
And I, the king, shall love thee.
178
575305
3609
En ik, de vorst, schenk je mijn gunst.
09:50
Prospera: I will plague them all, even to roaring.
179
578914
5386
Prospera: Allen zal ik kwellen, tot schreeuwens toe.
09:58
Ariel: I have made you mad.
180
586133
4573
Ariël: Ik heb uw toorn gewekt.
10:08
Prospera: We are such stuff as dreams are made on.
181
596874
3045
Propspera: Van dezelfde stof zijn wij als dromen;
10:11
and our little life is rounded with a sleep.
182
599919
4211
en ons kleine leven is door een slaap omringd.
10:16
(Music)
183
604130
5325
(Muziek)
10:21
JT: Okay.
184
609455
2850
J.T.: Oké.
10:24
(Applause)
185
612305
3974
(Applaus)
10:28
So I went from theater, doing "The Tempest"
186
616279
2428
Ik had 'The Tempest' dus al jaren daarvoor
10:30
on the stage in a very low-budget production
187
618707
2324
in het theater gedaan, in een productie
met een heel laag budget.
met een heel laag budget.
10:33
many years ago,
188
621031
1638
in het theater gedaan, in een productie
met een heel laag budget.
met een heel laag budget.
10:34
and I love the play, and I also think
189
622669
2445
Ik hou van het stuk en volgens mij
10:37
it's Shakespeare's last play,
190
625114
2024
is het ook Shakespeares laatste.
10:39
and it really lends itself, as you can see, to cinema.
191
627138
3680
Het leent zichzelf, zoals je ziet,
heel goed voor film.
heel goed voor film.
10:42
But I'm just going to give you a little example about
192
630818
2275
Ik zal een voorbeeldje geven van hoe je
een idee of verhaal
een idee of verhaal
10:45
how one stages it in theater
193
633093
2178
Ik zal een voorbeeldje geven van hoe je
een idee of verhaal
een idee of verhaal
10:47
and then how one takes that same idea or story
194
635271
4061
kunt omzetten van toneel naar film.
10:51
and moves it into cinema.
195
639332
2992
kunt omzetten van toneel naar film.
10:54
The ideograph that I talked to you about before,
196
642324
3096
Wat betekent het ideogram van zo even
10:57
what is it for "The Tempest"?
197
645420
2111
voor 'The Tempest'?
10:59
What, if I were to boil it down,
198
647531
2826
Als we het terug zouden brengen
11:02
would be the one image that I could
199
650357
2313
tot één gezichtsbepalend beeld,
11:04
hang my hat on for this?
200
652670
2247
welk beeld zou dat dan zijn?
11:06
And it was the sand castle,
201
654917
2288
Dat was het zandkasteel,
11:09
the idea of nurture versus nature,
202
657205
3140
het idee van samenleving versus natuur.
11:12
that we build these civilizations --
203
660345
2455
We bouwen beschavingen op
11:14
she speaks about it at the end, Helen Mirren's Prospera --
204
662800
2955
- Helen Mirrens Prospera spreekt er
aan het eind over -
aan het eind over -
11:17
we build them, but under nature, under the grand tempest,
205
665755
5473
maar de natuur, de verwoestende storm,
11:23
these cloud-capped towers, these gorgeous palaces will fade
206
671228
5495
zal die 'omwolkte torens', die 'weelderige paleizen'
11:28
and there will -- leave not a rack behind.
207
676723
4223
spoorloos laten verdwijnen.
11:32
So in the theater, I started the play,
208
680946
2629
In het theater begon het stuk
11:35
it was a black sand rake, white cyc,
209
683575
3062
met een zwarte hark tegen een witte achtergrond.
11:38
and there was a little girl, Miranda, on the horizon,
210
686637
2925
Aan de horizon zag je een klein meisje,
Miranda,
Miranda,
11:41
building a drip castle, a sand castle.
211
689562
2668
bezig met het bouwen van een zandkasteel.
11:44
And as she was there on the edge of that stage,
212
692230
3440
Ze zat aan de rand van het podium,
11:47
two stagehands all in black
213
695670
3361
met 2 in het zwart geklede toneelknechten,
11:51
with watering cans ran along the top
214
699031
4504
die met gieters water over het zandkasteel
11:55
and started to pour water on the sand castle,
215
703535
4627
begonnen te gieten.
12:00
and the sand castle started to drip and sink,
216
708162
2770
Het zandkasteel begon in te storten,
12:02
but before it did,
217
710932
1399
maar even daarvoor
12:04
the audience saw the black-clad stagehands.
218
712331
4240
had het publiek de toneelknechten gezien.
12:08
The medium was apparent. It was banal. We saw it.
219
716571
4587
Het was duidelijk. Het was banaal.
We zagen het.
We zagen het.
12:13
But as they started to pour the water,
220
721158
2983
Maar toen ze begonnen met gieten,
12:16
the light changed from showing you the black-clad stagehands
221
724141
3732
verschoof de belichting
van de donker-geklede toneelknechten
van de donker-geklede toneelknechten
12:19
to focusing, this rough magic that we do in theater,
222
727873
3314
- de 'grove toverkracht' van het theater -
12:23
it focused right on the water itself.
223
731187
3553
naar het water zelf.
12:26
And all of a sudden, the audience's perspective changes.
224
734740
4222
Plotseling verandert het perspectief
van het publiek.
van het publiek.
12:30
It becomes something magically large.
225
738962
3506
Het krijgt een magische omvang.
12:34
It becomes the rainstorm.
226
742468
2632
Het wordt de regenstorm.
12:37
The masked actors, the puppeteers, they disappear,
227
745100
3644
De gemaskerde acteurs, de marionettenspelers,
verdwijnen
verdwijnen
12:40
and the audience makes that leap into this world,
228
748744
3200
en het publiek belandt met een sprong
12:43
into this imaginary world of "The Tempest" actually happening.
229
751944
4323
in de imaginaire wereld van 'The tempest'.
Het gebeurt werkelijk.
Het gebeurt werkelijk.
12:48
Now the difference
230
756267
1429
Het verschil met de film
12:49
when I went and did it in the cinema,
231
757696
2603
die ik daarna maakte over het stuk,
12:52
I started the actual movie
232
760299
2384
is dat de eigenlijke film begint met
12:54
with a close-up of a sand castle, a black sand castle,
233
762683
5282
een close-up van een zwart zandkasteel.
12:59
and what cinema can do is,
234
767965
1838
Bij film kan je gebruik maken
13:01
by using camera, perspective,
235
769803
3456
van een camera, perspectief
13:05
and also long shots and close-ups,
236
773259
2742
en ook lange shots en close-ups.
13:08
it started on a close-up of the sand castle,
237
776001
2319
Het begon met een close-up van het zandkasteel
13:10
and as it pulled away,
238
778320
1883
en terwijl de camera uitzoomde,
13:12
you saw that it was a miniature sitting in the palm
239
780203
3034
zag je dat het een miniatuurkasteeltje was,
13:15
of the girl's hands.
240
783237
1903
in de handpalmen van het meisje.
13:17
And so I could play with the medium,
241
785140
1828
Ik kon dus spelen met het medium
13:18
and why I move from one medium to another
242
786968
2952
en dat is de reden
13:21
is to be able to do this.
243
789920
1483
dat ik steeds van medium verwissel.
13:23
Now I'm going to take you to "Spider-Man."
244
791403
2431
Nu neem ik jullie mee naar 'Spider-Man'.
13:25
(Music)
245
793834
3836
(Muziek)
13:56
(Video) Peter Parker: ♪ Standing on the precipice,
246
824794
2827
(Video) Peter Parker:
♪ Ik sta op de rand van de afgrond,
♪ Ik sta op de rand van de afgrond,
13:59
I can soar away from this. ♪
247
827621
4479
maar ik kan er hoog overheen vliegen. ♪
14:04
JT: We're trying to do everything in live theater
248
832100
2100
J.T.: In het theater proberen we alles te doen
14:06
that you can't do in two dimensions
249
834200
1919
wat in de 2 dimensies van film en televisie
onmogelijk is.
onmogelijk is.
14:08
in film and television.
250
836119
2784
wat in de 2 dimensies van film en televisie
onmogelijk is.
onmogelijk is.
14:10
PP: ♪ Rise above yourself and take control. ♪
251
838903
3930
P.P.: Stijg boven jezelf uit
en neem het heft in handen.
en neem het heft in handen.
14:14
George Tsypin: We're looking at New York from a Spider-Man point of view.
252
842833
3396
George Tsypin: We zien New York vanuit een
Spider-Manstandpunt.
Spider-Manstandpunt.
14:18
Spider Man is not bound by gravity.
253
846229
2250
Spider-Man is niet gebonden aan zwaartekracht.
14:20
Manhattan in the show is not bound by gravity either.
254
848479
3158
In de film is Manhattan daar ook niet aan gebonden.
14:23
PP: ♪ Be yourself and rise above it all. ♪
255
851637
4219
P.P.: Wees jezelf en stijg overal bovenuit.
14:27
Ensemble: ♪ Sock! Pow! ♪
256
855856
4103
Ensemble: Sock! Pow!
14:31
♪ Slam! Scratch! ♪
257
859959
2585
Slam! Scratch!
14:34
Danny Ezralow: I don't want you to even think there's a choreographer.
258
862544
2201
Danny Ezralow: Een choreograaf lijkt er niet
aan te pas te komen.
aan te pas te komen.
14:36
It's real, what's happening.
259
864745
1126
Wat er gebeurt, is echt.
14:37
I prefer you to see people moving,
260
865871
2873
Ik wil dat jullie mensen zien bewegen
14:40
and you're going, "Whoa, what was that?"
261
868744
2186
en dat jullie reactie is: 'Wow, wat was dat?'
14:42
(Music)
262
870930
12221
(Muziek)
14:55
JT: If I give enough movement in the sculpture,
263
883151
2084
J.T.: Als ik het beeld genoeg beweging meegeef
14:57
and the actor moves their head, you feel like it's alive.
264
885235
3191
en de acteur beweegt het hoofd,
dan lijkt het te leven.
dan lijkt het te leven.
15:00
It's really comic book live. It's a comic book coming alive.
265
888426
2950
Het is echt een stripboek dat tot leven komt.
15:03
(Music)
266
891376
7201
(Muziek)
15:10
Bono: They're mythologies.
267
898577
1162
Bono: Het zijn mythologieën.
15:11
They're modern myths, these comic book heroes.
268
899739
3626
Striphelden zijn moderne mythes.
15:15
PP: ♪ They believe. ♪
269
903365
5963
P.P.: Ze geloven.
15:21
(Screams)
270
909328
3677
(Geschreeuw)
15:25
(Music)
271
913005
5518
(Muziek)
15:42
(Applause)
272
930766
2268
(Applaus)
15:45
JT: Ohhhh. What was that?
273
933034
4610
J.T.: Ohhhh. Wat was dat?
15:49
Circus, rock 'n' roll, drama.
274
937644
2271
Circus, rock en roll, drama.
15:51
What the hell are we doing up there on that stage?
275
939915
2842
Waar zijn we in godsnaam mee bezig op dat toneel?
15:54
Well, one last story, very quickly.
276
942757
2662
Vooruit, nog snel een laatste verhaal.
15:57
After I was in that village, I crossed the lake,
277
945419
2870
Nadat ik dat dorp had bezocht,
stak ik het meer over
stak ik het meer over
16:00
and I saw that the volcano was erupting
278
948289
3089
en ik zag dat de vulkaan aan de overkant,
16:03
on the other side, Gunung Batur,
279
951378
1753
de Gunung Batur, aan het uitbarsten was.
16:05
and there was a dead volcano next to the live volcano.
280
953131
3085
Naast de dode vulkaan was een levende.
16:08
I didn't think I'd be swallowed by the volcano,
281
956216
2021
Ik was niet bang dat de vulkaan
me zou verzwelgen
me zou verzwelgen
16:10
and I am here.
282
958237
1586
en ik ben er nog steeds.
16:11
But it's very easy to climb up, is it not?
283
959823
3937
Maar je kunt er makkelijk opklimmen, toch?
16:15
You hold on to the roots,
284
963760
1585
Je houdt je vast aan de wortels,
16:17
you put your foot in the little rocks
285
965345
3200
je zet je voeten op de rotsblokjes
16:20
and climb up there, and you get to the top,
286
968545
2582
en je klimt naar de top.
16:23
and I was with a good friend who was an actor,
287
971127
2290
Ik was samen met een bevriende acteur
16:25
and we said, "Let's go up there.
288
973417
2020
en we zeiden:
'Laten we naar boven klimmen.
'Laten we naar boven klimmen.
16:27
Let's see if we can come close to the edge
289
975437
2048
Eens kijken of we dicht bij de rand
16:29
of that live volcano."
290
977485
2136
van die levende vulkaan kunnen komen.'
16:31
And we climbed up and we got to the very top,
291
979621
2852
We klommen naar boven en we
bereikten de top.
bereikten de top.
16:34
and we're on the edge, on this precipice,
292
982473
2505
Terwijl we aan de rand van de afgrond staan,
16:36
Roland disappears into the sulfur smoke
293
984978
2413
verdwijnt Roland in de zwaveldamp
16:39
at the volcano at the other end,
294
987391
1937
aan de overkant van de vulkaan.
16:41
and I'm up there alone
295
989328
1842
Daar sta ik dan, alleen
16:43
on this incredible precipice.
296
991170
2736
voor die onmetelijke afgrond.
16:45
Did you hear the lyrics?
297
993906
1621
Hoorde je de songtekst?
16:47
I'm on the precipice looking down
298
995527
2326
Ik sta aan de afgrond en kijk in
16:49
into a dead volcano to my left.
299
997853
2311
een dode vulkaan links beneden mij.
16:52
To my right is sheer shale. It's coming off.
300
1000164
3828
Rechts van mij enkel losliggend leisteen.
16:55
I'm in thongs and sarongs. It was many years ago.
301
1003992
3768
Ik draag teenslippers en een sarong
- het is lang geleden -
- het is lang geleden -
16:59
And no hiking boots.
302
1007760
1625
en geen wandelschoenen.
17:01
And he's disappeared, this mad French gypsy actor,
303
1009385
3959
Die gekke Franse zigeuneracteur is verdwenen
17:05
off in the smoke, and I realize,
304
1013344
3304
in de damp en ik besef
17:08
I can't go back the way that I've come. I can't.
305
1016648
3928
dat ik niet dezelfde weg terug kan volgen.
17:12
So I throw away my camera. I throw away my thongs,
306
1020576
4681
Dus gooi ik mijn camera
en mijn teenslippers weg
en mijn teenslippers weg
17:17
and I looked at the line straight in front of me,
307
1025257
3229
en ik kijk naar de lijn recht voor me.
17:20
and I got down on all fours like a cat,
308
1028486
3634
Op handen en voeten, als een kat,
kwam ik naar beneden,
kwam ik naar beneden,
17:24
and I held with my knees to either side
309
1032120
3022
Ik hield mijn knieën ieder aan een kant
17:27
of this line in front of me,
310
1035142
2393
van die lijn voor me,
17:29
for 30 yards or 30 feet, I don't know.
311
1037535
3042
10 of 30 meter lang, ik weet het niet.
17:32
The wind was massively blowing,
312
1040577
2713
Er stond een harde wind.
17:35
and the only way I could get to the other side
313
1043290
3430
Ik kon enkel aan de overkant komen
17:38
was to look at the line straight in front of me.
314
1046720
2443
door mijn ogen
op de lijn recht voor me te houden.
op de lijn recht voor me te houden.
17:41
I know you've all been there.
315
1049163
2003
Jullie weten allemaal hoe dat voelt.
17:43
I'm in the crucible right now.
316
1051166
1973
Op dit moment zit ik in de smeltkroes.
17:45
It's my trial by fire.
317
1053139
1864
Het is mijn vuurdoop.
17:47
It's my company's trials by fire.
318
1055003
2330
De vuurdoop van mijn gezelschap.
17:49
We survive because our theme song is "Rise Above."
319
1057333
4257
We overleven, omdat ons themalied
'Rise above' ('Kom weer boven') heet
'Rise above' ('Kom weer boven') heet
17:53
Boy falls from the sky, rise above.
320
1061590
3141
Jongen valt uit de lucht...
'kom weer boven'.
'kom weer boven'.
17:56
It's right there in the palm of both of our hands,
321
1064731
2414
Het ligt precies in onze handpalmen,
17:59
of all of my company's hands.
322
1067145
1627
van alle handen van mijn bedrijf.
18:00
I have beautiful collaborators, and we as creators
323
1068772
3568
Ik heb fantastische medewerkers
en wat we creëren,
en wat we creëren,
18:04
only get there all together.
324
1072340
2011
is het werk van ons allemaal samen.
18:06
I know you understand that.
325
1074351
2189
Ik weet dat jullie dat begrijpen.
18:08
And you just stay going forward,
326
1076540
2425
Als je maar steeds vooruit blijft gaan,
18:10
and then you see this extraordinary thing
327
1078965
2641
zie je uiteindelijk iets buitengewoons
18:13
in front of your eyes.
328
1081606
1546
voor je ogen opdoemen.
18:15
Thank you.
329
1083152
1300
Dankjewel.
18:16
(Applause)
330
1084452
5447
(Applaus)
ABOUT THE SPEAKER
Julie Taymor - Director, designerJulie Taymor is a film, theater and opera director. She is known for lavish movies such as Frida and for her hit Broadway musicals, The Lion King and Spider-Man: Turn Off the Dark.
Why you should listen
Working in musicals, Shakespeare, film and opera, Julie Taymor is a wildly imaginative and provocative director and designer. She is well known for having translated the film The Lion King to Broadway, a still-running show for which she also designed costumes, masks and puppets -- and won two Tony Awards. (She was the first woman to win a Tony for directing a musical.) She has received multiple awards for her work, and given both MacArthur and Guggenheim fellowships.
In 2005, she worked on a lavish production of Mozart's opera, The Magic Flute, and in 2006 she co-wrote a version of the story of Beowulf, Grendel. Meanwhile, she has developed a fascinating career in the movies. She directed Across the Universe, a romp through the music of the Beatles, Titus, a 1999 adaptation of Shakespeare's Titus Andronicus, and the glorious Frida, the 2002 film about Frida Kahlo for which she received an Oscar nomination. More recently, and most dramatically, Taymor collaborated with musicians from U2 on a Broadway stage version of Marvel Studios' Spider-Man.
Julie Taymor | Speaker | TED.com