TED2011
Paul Romer: The world's first charter city?
Paul Romer: Pierwsze na świecie miasto statutowe?
Filmed:
Readability: 3.7
514,089 views
W 2009 roku Paul Romer wyjawił pomysł "miasta statutowego" – nowego rodzaju miasta, które sprzyjałoby demokracji i handlowi. W tym roku podczas TED2011 opowiada historię o tym, jak takie miasto może powstać w Hondurasie... z małą pomocą TEDTalk.
Paul Romer - Chief Economist and Senior Vice President, World Bank
Paul Romer's research on catch-up growth in low- and middle-income countries has emphasized the importance of government policies that encourage orderly urban expansion. Full bio
Paul Romer's research on catch-up growth in low- and middle-income countries has emphasized the importance of government policies that encourage orderly urban expansion. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
In 2007,
0
0
2000
W 2007 roku
00:17
I decided that we needed to reconceptualize
1
2000
2000
zdecydowałem, że musimy przedefiniować
00:19
how we thought about economic development.
2
4000
2000
nasze myślenie o rozwoju ekonomicznym.
00:21
Our new goal should be
3
6000
2000
Naszym nowym celem powinno być,
00:23
that when every family thinks about where they want to live and work,
4
8000
3000
by każda rodzina zastanawiająca się gdzie chce mieszkać i pracować
00:26
they should be able to choose between
5
11000
2000
powinna mieć możliwość wyboru
00:28
at least a handful
6
13000
2000
pomiędzy wieloma
00:30
of different cities
7
15000
2000
różnymi miastami
00:32
that were all competing to attract new residents.
8
17000
3000
konkurującymi o przyciągniecie nowych mieszkańców.
00:35
Now we're a long way away from that goal right now.
9
20000
3000
Jesteśmy obecnie daleko od tego celu.
00:38
There are billions of people in developing countries
10
23000
3000
W krajach rozwijających się są miliardy ludzi,
00:41
who don't have even a single city that would be willing to welcome them.
11
26000
3000
którzy nie mają ani jednego miasta chcącego ich powitać.
00:44
But the amazing thing about cities
12
29000
2000
Niesamowite w miastach jest to, że są warte o wiele więcej
00:46
is they're worth so much more
13
31000
2000
Niesamowite w miastach jest to, że są warte o wiele więcej
00:48
than it costs to build them.
14
33000
2000
niż koszt ich wybudowania.
00:50
So we could easily supply the world
15
35000
3000
Łatwo można by dostarczyć światu
00:53
with dozens, maybe hundreds,
16
38000
2000
tuziny, może setki
00:55
of new cities.
17
40000
2000
nowych miast.
00:57
Now this might sound preposterous to you
18
42000
2000
Być może brzmi to niedorzecznie
00:59
if you've never thought about new cities.
19
44000
2000
jeśli nigdy nie myśleliście o nowych miastach,
01:01
But just substitute apartment building for cities.
20
46000
2000
a najwyżej o nowym bloku mieszkalnym.
01:03
Imagine half the people who wanted to be in apartments already had them;
21
48000
3000
Wyobraźcie sobie, że połowa ludzi chcących mieć mieszkanie – ma je.
01:06
the other half aren't there yet.
22
51000
2000
Pozostała połowa – nie.
01:08
You could try and expand the capacity
23
53000
3000
Można spróbować powiększyć ich pojemność poprzez nadbudowy.
01:11
by doing additions on all the existing apartments.
24
56000
3000
Można spróbować powiększyć ich pojemność poprzez nadbudowy.
01:14
But you know what you'd run into
25
59000
2000
Ale wiecie czym by się to skończyło:
01:16
is those apartments and the surrounding areas
26
61000
2000
mieszkania i ich otoczenie
01:18
have rules to avoid discomfort
27
63000
2000
mają z zasady zapewniać komfort
01:20
and the distractions of construction.
28
65000
3000
oraz integralność konstrukcji.
01:23
So it's extremely hard to do all of those additions.
29
68000
2000
Dlatego tak trudno robić takie nadbudowy.
01:25
But you could go out someplace brand new,
30
70000
2000
Można by udać się w zupełnie nowe miejsce
01:27
build a brand new apartment building,
31
72000
3000
i zbudować nowy budynek mieszkalny
01:30
as long as the rules there
32
75000
2000
o ile zasady tam panujące
01:32
were ones that facilitated construction
33
77000
2000
wspomagają budownictwo
01:34
rather than getting in the way.
34
79000
2000
zamiast je utrudniać.
01:36
So I proposed
35
81000
2000
Proponuję więc, żeby
01:38
that governments create new reform zones
36
83000
3000
rządy utworzyły nowe obszary
01:41
big enough to hold cities
37
86000
2000
o wielkości wystarczającej na wybudowanie miasta
01:43
and gave them a name: charter cities.
38
88000
3000
i nadały im nazwę: miasta statutowe.
01:46
Later I learned that at about this same time,
39
91000
2000
Dowiedziałem się, że w tym samym czasie
01:48
Javier and Octavio
40
93000
2000
Javier i Octavio
01:50
were thinking about the challenge of reform
41
95000
2000
zastanawiali się nad taką reformą
01:52
in Honduras.
42
97000
2000
w Hondurasie.
01:54
They knew that about 75,000 Hondurans every year
43
99000
4000
Wiedzieli, że około 75000 Honduran wyjeżdża
01:58
would leave to go to the United States,
44
103000
2000
do Stanów Zjednoczonych każdego roku
02:00
and they wanted to ask, what could they do
45
105000
2000
i chcieli dowiedzieć się co mogą zrobić,
02:02
to make sure that those people could stay
46
107000
2000
aby ci ludzie pozostali i robili to samo w Hondurasie.
02:04
and do the same things in Honduras.
47
109000
3000
aby ci ludzie pozostali i robili to samo w Hondurasie.
02:07
At one point, Javier said to Octavio,
48
112000
2000
W pewnym momencie Javier powiedział do Octavio:
02:09
"What if we took some of our empty land --
49
114000
2000
"Co jeśli weźmiemy nasze puste tereny
02:11
what if we just gave it to an embassy --
50
116000
2000
i oddamy je ambasadom –
02:13
give some to the U.S. embassy; give some to the Canadian embassy --
51
118000
3000
część ambasadzie USA, część ambasadzie Kanady –
02:16
and then if people want to go work
52
121000
2000
jeśli wówczas ludzie będą chodzić do pracy
02:18
under the rules of Canada or under the rules of the United States,
53
123000
2000
pod rządami Kandy lub USA to
02:20
they can go get jobs,
54
125000
2000
mogą zdobyć pracę
02:22
do everything they do on those embassy grounds
55
127000
2000
i robić co tylko chcą na terenie ambasady
02:24
that they would otherwise have to go to Canada or the U.S. to do?"
56
129000
4000
bez wyjeżdżania do Kanady, czy USA?"
02:29
In the summer of 2009,
57
134000
2000
Latem 2009 roku
02:31
Honduras went through a wrenching constitutional crisis.
58
136000
3000
Honduras przeszedł przez bolesny kryzys konstytucyjny.
02:34
At the next regularly scheduled election,
59
139000
3000
Podczas następnych planowanych wyborów
02:37
Pepe Lobo won in a landslide
60
142000
2000
Pepe Lobo wygrał, przytłaczającą większością głosów, obiecując reformy,
02:39
on a platform that promised reform,
61
144000
3000
Pepe Lobo wygrał, przytłaczającą większością głosów, obiecując reformy,
02:42
but reconciliation as well.
62
147000
3000
ale również pojednanie.
02:45
He asked Octavio to be his chief of staff.
63
150000
3000
Poprosił Octavio o zostanie szefem sztabu.
02:49
Meanwhile, I was getting ready
64
154000
2000
W międzyczasie przygotowywałem się
02:51
to give a talk at TEDGlobal.
65
156000
2000
do wystąpienia podczas TEDGlobal.
02:53
Through a process of refinement,
66
158000
2000
Poprzez proces udoskonalania,
02:55
trial and error, a lot of user testing,
67
160000
3000
prób, błędów i wielu testów
02:58
I tried to boil this complicated concept of charter city
68
163000
3000
próbowałem przetworzyć ten skomplikowany koncept miasta statutowego
03:01
down to the bare essentials.
69
166000
3000
na coś znacznie łatwiejszego.
03:05
The first point was the importance of rules,
70
170000
2000
Pierwszy punkt to znaczenie zasad
03:07
like those rules that say
71
172000
2000
takich jak te, które mówią,
03:09
you can't come in and disturb all the existing apartment holders.
72
174000
3000
że nie można zakłócać istniejących budowli mieszkalnych.
03:12
We pay a lot of attention to new technologies,
73
177000
2000
Zwróciliśmy wiele uwagi na nowoczesne technologie,
03:14
but it takes technologies and rules to get progress,
74
179000
3000
ale potrzeba technologii i zasad żeby cały proces ruszył.
03:17
and it's usually the rules that hold us back.
75
182000
3000
Zazwyczaj to właśnie prawo trzyma nas w tyle.
03:21
In the fall of 2010, a friend from Guatemala
76
186000
3000
Na jesieni 2010 roku, przyjaciel z Gwatemali
03:24
sent Octavio a link to the TEDTalk.
77
189000
3000
posłał do Octavio link do TEDTalk,
03:27
He showed it to Javier.
78
192000
2000
który on pokazał Javierowi.
03:29
They called me.
79
194000
2000
Zadzwonili do mnie.
03:31
They said, "Let's present this to the leaders of our country."
80
196000
3000
Powiedzieli: "Zaprezentujmy to liderom naszego państwa."
03:34
So in December we met in Miami,
81
199000
3000
W grudniu spotkaliśmy się w Miami
03:37
in a hotel conference room.
82
202000
2000
w pokoju konferencyjnym w hotelu.
03:39
I tried to explain this point
83
204000
2000
Próbowałem im wytłumaczyć swój pomysł
03:41
about how valuable cities are,
84
206000
2000
i jak cenne są te miasta,
03:43
how much more valuable they are than they cost.
85
208000
2000
bardziej wartościowe niż koszt ich budowy.
03:45
And I used this slide
86
210000
2000
Użyłem tego slajdu, żeby
03:47
showing how valuable the raw land is
87
212000
2000
pokazać jak cenna jest pusta ziemia
03:49
in a place like New York City:
88
214000
2000
w takich miejscach jak Nowy Jork.
03:51
notice, land that's worth thousands of dollars, in some cases,
89
216000
3000
Ta ziemia jest warta tysiące dolarów,
03:54
per square meter.
90
219000
2000
czasem za metr kwadratowy.
03:56
But it was a fairly abstract discussion,
91
221000
3000
Była to dosyć abstrakcyjna dyskusja,
03:59
and at some point when there was a pause,
92
224000
3000
w pewnym momencie nastąpiła cisza.
04:02
Octavio said,
93
227000
2000
Octavio powiedział:
04:04
"Paul, maybe we could watch the TEDTalk."
94
229000
3000
"Paul, może powinniśmy zobaczyć TEDTalk."
04:07
(Laughing)
95
232000
2000
(Śmiech)
04:09
So the TEDTalk laid out in very simple terms,
96
234000
3000
TEDTalk wyłożył w bardzo prosty sposób,
04:12
a charter city is a place
97
237000
2000
że miasto statutowe to miejsce,
04:14
where you start with uninhabited land,
98
239000
3000
gdzie rozpoczyna się od niezamieszkanego kawałka ziemi,
04:17
a charter that specifies the rules that will apply there
99
242000
3000
a status reguluje zasady
04:20
and then a chance for people to opt in,
100
245000
2000
i daje ludziom szanse wyboru,
04:22
to go live under those rules or not.
101
247000
3000
czy chcą mieszkać w nim czy nie.
04:26
So I was asked by the president of Honduras
102
251000
3000
Prezydent Hondurasu powiedział, że
04:29
who said that we need to do this project,
103
254000
2000
musimy zrealizować ten projekt,
04:31
this is important,
104
256000
2000
że to jest coś ważnego,
04:33
this could be the way forward for our country.
105
258000
3000
może być przyszłością naszego państwa.
04:36
I was asked to come to Tegucigalpa
106
261000
2000
Zaproszono mnie do Tegucigalpa
04:38
and talk again on January fourth and fifth.
107
263000
3000
i rozmawiano ze mną ponownie 4 i 5 stycznia.
04:41
So I presented
108
266000
2000
Zaprezentowałem
04:43
another fact-filled lecture
109
268000
2000
kolejne wystąpienie wypełnione faktami,
04:45
that included a slide like this,
110
270000
2000
które zawierało slajd taki jak ten,
04:47
which tried to make the point that, if you want to create a lot of value in a city,
111
272000
3000
który próbuje ukazać, że jeśli chce się stworzyć wartość w mieście,
04:50
it has to be very big.
112
275000
2000
musi być ono wielkie.
04:52
This is a picture of Denver,
113
277000
2000
To jest zdjęcie Denver,
04:54
and the outline is the new airport that was built in Denver.
114
279000
2000
a ten zarys to jego nowe lotnisko.
04:56
This airport alone
115
281000
2000
Samo lotnisko ma powierzchnię
04:58
covers more than 100 square kilometers.
116
283000
2000
ponad 100 km kwadratowych.
05:00
So I was trying to persuade the Hondurans,
117
285000
2000
Próbowałem przekonać Honduran,
05:02
if you build a new city,
118
287000
2000
że jeśli chcą wybudować nowe miasto
05:04
you've got to start with a site that's at least 1,000 square kilometers.
119
289000
3000
muszą zacząć od co najmniej 1000 km kwadratowych.
05:07
That's more than 250 hundred-thousand acres.
120
292000
4000
To więcej niż 250000 akrów.
05:13
Everybody applauded politely.
121
298000
2000
Każdy cicho przytaknął.
05:15
The faces in the audience
122
300000
2000
Miny na widowni były bardzo
05:17
were very serious and attentive.
123
302000
3000
poważne i uważne.
05:20
The leader of the congress came up on stage and said,
124
305000
3000
Lider kongresu wstąpił na scenę i powiedział:
05:23
"Professor Romer, thank you very much for your lecture,
125
308000
3000
"Profesorze Romer, bardzo dziękuję za to wystąpienie,
05:26
but maybe we could watch the TEDTalk.
126
311000
3000
ale może moglibyśmy obejrzeć TEDTalk.
05:29
I've got it here on my laptop."
127
314000
3000
Mam go na laptopie."
05:33
So I sat down, and they played the TEDTalk.
128
318000
3000
Więc usiadłem, a oni włączyli TEDTalk.
05:36
And it got to the essence,
129
321000
2000
Esencją jest to, że nowe miasto
05:38
which is that a new city could offer new choices for people.
130
323000
3000
mogłoby zaoferować nowe możliwości ludziom.
05:41
There would be a choice of a city which you could go to
131
326000
2000
Miałbyś wybór miasta, w którym mógłbyś zamieszkać,
05:43
which could be in Honduras,
132
328000
2000
na przykład w Hondurasie,
05:45
instead of hundreds of miles away in the North.
133
330000
2000
zamiast setki mil na północ.
05:47
And it also involved new choices for leaders.
134
332000
2000
Dawało to także nowe możliwości dla przywódców.
05:49
Because the leaders in the government there in Honduras
135
334000
3000
Przywódcy rządowi w Hondurasie
05:52
would need help from partner countries,
136
337000
2000
potrzebowaliby pomocy od partnerskich państw,
05:54
who could benefit from partner countries
137
339000
2000
które także by na tym skorzystały
05:56
who help them set up the rules in this charter and the enforcement,
138
341000
3000
i pomogłyby stworzyć zasady działania w mieście i wprowadzić je w życie
05:59
so everybody can trust
139
344000
2000
tak, żeby każdy mógł zaufać,
06:01
that the charter really will be enforced.
140
346000
3000
że miasto będzie działało.
06:04
And the insight of President Lobo
141
349000
2000
Prezydent Lobo zwrócił uwagę na fakt,
06:06
was that that assurance of enforcement
142
351000
3000
że zapewnienie wprowadzenia w życie,
06:09
that I was thinking about
143
354000
2000
tego o czym myślałem,
06:11
as a way to get the foreign investors to come in and build the city
144
356000
3000
to sposób na przekonanie zagranicznych inwestorów do zbudowania miasta,
06:14
could be equally important for all the different parties in Honduras
145
359000
3000
które jest równie ważny dla wszystkich partii w Hondurasie,
06:17
who had suffered for so many years
146
362000
2000
które to cierpiały przez tyle lat
06:19
from fear and distrust.
147
364000
2000
przez strach i brak zaufania.
06:21
We went and looked at a site.
148
366000
2000
Poszliśmy i spojrzeliśmy na to miejsce.
06:23
This picture's from there.
149
368000
2000
To właśnie to zdjęcie.
06:25
It easily could hold a thousand square kilometers.
150
370000
3000
Z łatwością pomieści tysiąc kilometrów kwadratowych.
06:28
And shortly thereafter, on January 19th,
151
373000
3000
Nieco później, 19 stycznia,
06:31
they voted in the congress to amend their constitution
152
376000
3000
kongres głosował nad poprawką do konstytucji,
06:34
to have a constitutional provision
153
379000
2000
która pozwalałaby na budowę w rozwijających się regionach.
06:36
that allows for special development regions.
154
381000
2000
która pozwalałaby na budowę w rozwijających się regionach.
06:38
In a country which had just gone through this wrenching crisis,
155
383000
3000
W państwie, które przeszło przez wyniszczający kryzys,
06:41
the vote in the congress in favor of this constitutional amendment
156
386000
3000
głosowanie w kongresie nad tą poprawką
06:44
was 124 to one.
157
389000
3000
wyniosło 124 do 1.
06:47
All parties, all factions in society, backed this.
158
392000
3000
Wszystkie partie, wszystkie frakcje to poparły.
06:50
To be part of the constitution, you actually have to pass it twice in the congress.
159
395000
3000
Dwukrotne głosowanie w kongresie pozwala na zaakceptowanie poprawki.
06:53
On February 17th they passed it again
160
398000
3000
17 lutego ponownie ją przegłosowano
06:56
with another vote of 114 to one.
161
401000
3000
większością 114 do 1.
06:59
Immediately after that vote,
162
404000
2000
Natychmiast po tym głosowaniu,
07:01
on February 21st to the 24th,
163
406000
3000
między 21 a 24 lutego
07:04
a delegation of about 30 Hondurans
164
409000
2000
delegacja około 30 Honduran
07:06
went to the two places in the world
165
411000
2000
pojechała do dwóch miejsc na świecie,
07:08
that are most interested in getting into the city building business.
166
413000
2000
które były najbardziej zainteresowane budową miast.
07:10
One is South Korea.
167
415000
2000
Jedno w Korei Południowej.
07:12
This is a picture of a big, new city center
168
417000
2000
To jest zdjęcie nowego wielkiego centrum miasta,
07:14
that's being built in South Korea --
169
419000
2000
które jest budowane w Korei Południowej,
07:16
bigger than downtown Boston.
170
421000
2000
większe niż centrum Bostonu.
07:18
Everything you see there was built in four years,
171
423000
2000
Wszystko, co tu widzicie zostało zbudowane w 4 lata,
07:20
after they spent four years getting the permits.
172
425000
3000
po 4 latach zbierania pozwoleń.
07:24
The other place that's very interested in city building is Singapore.
173
429000
2000
Singapur również jest zainteresowany budowaniem miast.
07:26
They've actually built two cities already in China
174
431000
2000
Zbudowano już 2 miasta w Chinach
07:28
and are preparing the third.
175
433000
2000
i przygotowują się do budowy trzeciego.
07:30
So if you think about this practically,
176
435000
2000
Jeśli spojrzeć na to praktycznie
07:32
here's where we are.
177
437000
2000
to tutaj się znajdujemy.
07:34
They've got a site; they're already thinking about this site for the second city.
178
439000
3000
Mają już miejsce. Zastanawiają się już nad miejscem na drugie miasto.
07:37
They're putting in place a legal system
179
442000
2000
Budują system prawny,
07:39
that could allow for managers to come in,
180
444000
2000
pozwalający menadżerom na przyjazd
07:41
and also an external legal system.
181
446000
2000
oraz zewnętrzny system prawny.
07:43
One country has already volunteered to let its supreme court
182
448000
3000
Jedno państwo już zaoferowało pozwolenie swojemu sądowi najwyższemu
07:46
be the court of final appeal for the new judicial system there.
183
451000
3000
na bycie sądem najwyższej instancji dla nowego systemu prawnego.
07:49
There's designers and builders of cities
184
454000
2000
Są już architekci i budowlańcy
07:51
who are very interested.
185
456000
2000
bardzo zainteresowani projektem.
07:53
They even can bring with them some financing.
186
458000
2000
Mogą nawet wnieść ze sobą nieco dofinansowania.
07:55
But the one thing you know they've already solved
187
460000
2000
Jeden z problemów, które już rozwiązali
07:57
is that there's lots of tenants.
188
462000
2000
to duża liczba najemców.
07:59
There's lots of businesses that would like to locate in the Americas,
189
464000
3000
Jest sporo firm, które chcą znaleźć się w Amerykach,
08:02
especially in a place with a free trade zone,
190
467000
2000
szczególnie w miejscach gdzie są obszary wolnego handlu.
08:04
and there's lots of people who'd like to go there.
191
469000
3000
Jest sporo osób, które chciałyby się tam znaleźć.
08:07
Around the world, there's 700 million people
192
472000
2000
Na świecie jest 700 milionów ludzi,
08:09
who say they'd like to move permanently someplace else right now.
193
474000
3000
którzy twierdzą, że chcą osiedlić się na stałe w innym miejscu.
08:12
There's a million a year
194
477000
2000
Milion ludzi opuszcza rocznie
08:14
who leave Latin America to go to the United States.
195
479000
2000
Amerykę Łacińską żeby udać się do Stanów Zjednoczonych.
08:16
Many of these are a father
196
481000
2000
Wielu z tych ludzi to ojcowie,
08:18
who has to leave his family behind to go get a job --
197
483000
2000
którzy muszą zostawić rodziny żeby znaleźć pracę,
08:20
sometimes a single mother
198
485000
2000
czasami samotne matki,
08:22
who has to get enough money to even pay for food or clothing.
199
487000
3000
które próbują zarobić na jedzenie i ubranie.
08:25
Sadly, sometimes there are even children
200
490000
2000
Często są to także dzieci
08:27
who are trying to get reunited with their parents
201
492000
2000
próbujące wrócić do rodziców,
08:29
that they haven't seen, in some cases, for a decade.
202
494000
4000
których nie widzieli nawet przez 10 lat.
08:34
So what kind of an idea is it
203
499000
2000
Więc co to za idea, która chce
08:36
to think about building a brand new city in Honduras?
204
501000
2000
zbudować nowe miasto w Hondurasie?
08:38
Or to build a dozen of these,
205
503000
2000
Lub zbudować tuzin takich
08:40
or a hundred of these, around the world?
206
505000
2000
lub nawet setki na całym świecie?
08:42
What kind of an idea is it
207
507000
2000
Co to za idea, która
08:44
to think about insisting
208
509000
2000
nalega, żeby każda rodzina
08:46
that every family have a choice of several cities
209
511000
3000
miała wybór pomiędzy kilkoma miastami,
08:49
that are competing to attract new residents?
210
514000
3000
które konkurują o nowych mieszkańców?
08:52
This is an idea worth spreading.
211
517000
3000
To jest idea, którą warto rozgłaszać.
08:55
And my friends from Honduras
212
520000
2000
Moi przyjaciele z Hondurasu
08:57
asked me to say thank you, TED.
213
522000
2000
poprosili mnie o podziękowanie wam TED.
08:59
(Applause)
214
524000
8000
(Oklaski).
ABOUT THE SPEAKER
Paul Romer - Chief Economist and Senior Vice President, World BankPaul Romer's research on catch-up growth in low- and middle-income countries has emphasized the importance of government policies that encourage orderly urban expansion.
Why you should listen
Paul Romer believes in the power of ideas. He first studied how to speed up the discovery and implementation of new technologies. But to address the big problems we'll face this century -- insecurity, harm to the environment, global poverty -- new technologies will not be enough. We must also speed up the discovery and implementation of new rules, of new ideas about how people interact.
Throughout human history, big improvements in systems of rules took place when new governments entered the scene. In today's world, this process has been largely shut down. To bring it back to life, Romer proposes that we create new cities where people can go to escape from bad rules and opt in to new and better ones. With better rules, people can be safe, self-interest can protect the environment, and investment can bring families all the resources that the modern world has to offer.
Romer took office as the World Bank's Chief Economist and Senior Vice President in October 2016.
Paul Romer | Speaker | TED.com