TED2018
Emily Levine: How I made friends with reality
Emily Levine: Jak zaprzyjaźniłam się z rzeczywistością
Filmed:
Readability: 4
2,276,380 views
Z charakterystycznym humorem i mądrością, Emily Levine podejmuje ostatnie wyzwanie w roli komika-filozofa: sprawia, że śmierć jest zabawna. W tej osobistej przemowie zabiera nas w podróż, w której zaprzyjaźniła się
z rzeczywistością i pogodziła ze śmiercią. Leivine stwierdza: "Życie to wielki dar. Wzbogacasz je najlepiej, jak możesz, a potem je oddajesz".
Emily Levine - Philosopher-comic
Humorist, writer and trickster Emily Levine riffs on science and the human condition. Full bio
Humorist, writer and trickster Emily Levine riffs on science and the human condition. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
I'm going to first tell you something that
in my grandmother
in my grandmother
0
758
3742
Na początek powiem wam coś,
co u mojej babci
co u mojej babci
00:16
would've elicited a five-oy alarm:
1
4524
2737
wywołałby alarm pięciu "oj".
00:19
"Oy-oy-oy-oy-oy."
2
7286
1262
"Oj-oj-oj-oj-oj".
00:20
(Laughter)
3
8572
1150
(Śmiech)
00:21
And here it is ...
are you ready?
are you ready?
4
9746
3285
A jest to... Jesteście gotowi?
00:25
OK.
5
13522
1150
OK.
00:27
I have stage IV lung cancer.
6
15730
3736
Mam raka płuc w czwartym
stopniu zaawansowania.
stopniu zaawansowania.
00:32
Oh, I know, "poor me."
7
20269
1302
Och wiem, "biedna ja".
00:33
I don't feel that way.
8
21595
1242
Ale ja tak się nie czuję.
00:34
I'm so OK with it.
9
22861
2051
Jestem z tym pogodzona.
00:37
And granted, I have certain advantages --
10
25380
2139
Ta sytuacja ma pewne zalety,
00:39
not everybody can take
so cavalier an attitude.
so cavalier an attitude.
11
27543
2657
nie każdy może przyjąć takie
niefrasobliwe podejście.
niefrasobliwe podejście.
00:42
I don't have young children.
12
30224
1524
Nie mam małych dzieci.
00:44
I have a grown daughter who's
brilliant and happy and wonderful.
brilliant and happy and wonderful.
13
32355
3688
Mam dorosłą córkę, która jest
cudowna, szczęśliwa i wspaniała.
cudowna, szczęśliwa i wspaniała.
00:48
I don't have huge financial stress.
14
36674
3022
Nie muszę martwić się o finanse.
00:52
My cancer isn't that aggressive.
15
40711
2010
Mój rak nie jest zbyt złośliwy.
00:54
It's kind of like
the Democratic leadership --
the Democratic leadership --
16
42745
2220
Jest w sumie jak demokratyczny przywódca.
00:56
(Laughter)
17
44989
3683
(Śmiech)
01:00
not convinced it can win.
18
48696
1866
Nie jest przekonany, że wygra.
01:02
It's basically just sitting there,
19
50586
1650
Ogólnie rzecz biorąc siedzi sobie i czeka,
01:04
waiting for Goldman Sachs
to give it some money.
to give it some money.
20
52260
2336
aż Goldman Sachs da mu trochę kasy.
01:06
(Laughter)
21
54620
1015
(Śmiech)
01:07
(Applause)
22
55659
4889
(Brawa)
01:12
Oh, and the best thing of all --
23
60572
2833
Najlepsze z tego wszystkiego jest to,
01:15
I have a major accomplishment
under my belt.
under my belt.
24
63429
3468
że mam na koncie duże osiągnięcie.
01:18
Yes.
25
66921
1151
Tak.
01:20
I didn't even know it until someone
tweeted me a year ago.
tweeted me a year ago.
26
68096
3904
Rok temu jeszcze o tym nie wiedziałam,
kiedy ktoś napisał do mnie na Twitterze.
kiedy ktoś napisał do mnie na Twitterze.
01:24
And here's what they said:
27
72024
2222
A oto co napisali:
01:26
"You are responsible
28
74270
2221
"Jesteś odpowiedzialna
01:28
for the pussification
of the American male."
of the American male."
29
76515
3059
za ocipienie amerykańskich samców"
01:32
(Laughter)
30
80039
1830
(Śmiech)
01:33
(Applause)
31
81893
3851
(Brawa)
01:37
Not that I can take
all the credit, but ...
all the credit, but ...
32
85768
2802
Nie żebym zgarniała
wszystkie zasługi, ale...
wszystkie zasługi, ale...
01:40
(Laughter)
33
88594
4238
(Śmiech)
01:44
But what if you don't have my advantages?
34
92856
3929
Ale co, jeśli nie macie moich zalet?
01:48
The only advice I can give you
is to do what I did:
is to do what I did:
35
96809
3674
Jedyną radę jaką mogę wam dać,
to zrobienie tego samego co ja.
to zrobienie tego samego co ja.
01:52
make friends with reality.
36
100507
2696
Zaprzyjaźnijcie się z rzeczywistością.
01:55
You couldn't have a worse relationship
with reality than I did.
with reality than I did.
37
103634
3772
Nie można mieć gorszych relacji
z rzeczywistością niż te, które miałam ja.
z rzeczywistością niż te, które miałam ja.
02:00
From the get-go,
38
108003
2488
Nawet od samego początku
02:02
I wasn't even attracted to reality.
39
110515
2322
rzeczywistość mi się nie podobała.
Gdyby był Tinder w czasach,
gdy spotkałam się z rzeczywistością,
gdy spotkałam się z rzeczywistością,
02:05
If they'd had Tinder when I met reality,
40
113376
2707
02:08
I would have swiped left
41
116107
1190
przesunęłabym w lewo
02:09
and the whole thing would have been over.
42
117321
1993
i wszystko dawno by się skończyło.
02:11
(Laughter)
43
119338
1666
(Śmiech)
02:13
And reality and I --
44
121028
1989
Rzeczywistość i ja
02:15
we don't share the same values,
the same goals --
the same goals --
45
123041
3395
nie mamy tych samych wartości, czy celów,
02:18
(Laughter)
46
126460
1007
(Śmiech)
02:19
To be honest, I don't have goals;
47
127491
2699
Szczerze mówiąc ja nie mam celów.
02:22
I have fantasies.
48
130214
1601
Mam fantazje.
02:24
They're exactly like goals
but without the hard work.
but without the hard work.
49
132388
3690
A fantazje są dokładnie takie jak cele,
tyle że bez wysiłku.
tyle że bez wysiłku.
02:28
(Laughter)
50
136102
1950
(Śmiech)
02:30
(Applause)
51
138076
1429
(Brawa)
02:31
I'm not a big fan of hard work,
52
139529
3246
Nie jestem wielką fanką wysiłku,
02:34
but you know reality --
53
142799
1898
ale wiecie jak jest.
02:36
it's either push, push, push, push, push
54
144721
2969
Trzeba iść do przodu, iść, iść, iść,
02:39
through its agent,
the executive brain function --
the executive brain function --
55
147714
4313
za pomocą przedstawiciela rzeczywistości,
funkcji wykonawczej mózgu.
funkcji wykonawczej mózgu.
02:44
one of the "yays" of dying:
56
152051
1545
Jedną z zalet śmierci jest fakt,
02:45
my executive brain function
won't have me to kick around anymore.
won't have me to kick around anymore.
57
153620
3623
że funkcja wykonawcza mózgu
już nie będzie mną pomiatać.
już nie będzie mną pomiatać.
02:49
(Laughter)
58
157267
4046
(Śmiech)
02:53
But something happened
59
161337
3305
Ale wydarzyło się coś,
02:56
that made me realize
60
164666
4205
dzięki czemu zdałam sobie sprawę,
03:00
that reality may not be reality.
61
168895
4334
że rzeczywistość może
nie być rzeczywistością.
nie być rzeczywistością.
03:05
So what happened was,
62
173566
1522
Było tak.
03:07
because I basically wanted reality
to leave me alone --
to leave me alone --
63
175112
4460
Chciałam żeby rzeczywistość
zostawiła mnie w świętym spokoju.
zostawiła mnie w świętym spokoju.
03:11
but I wanted to be left alone
in a nice house
in a nice house
64
179596
2993
Ale jednocześnie chciałam mieć ten
święty spokój w ładnym domu,
święty spokój w ładnym domu,
03:14
with a Wolf range
and Sub-Zero refrigerator ...
and Sub-Zero refrigerator ...
65
182613
3766
z kuchenką marki Wolf i lodówką Sub-Zero,
03:18
private yoga lessons --
66
186403
2351
prywatnymi lekcjami jogi.
03:20
I ended up with
a development deal at Disney.
a development deal at Disney.
67
188778
3725
Wylądowałam w dziale rozwoju Disneya.
03:24
And one day I found myself
in my new office
in my new office
68
192527
3459
Pewnego dnia byłam w nowym biurze
03:28
on Two Dopey Drive --
69
196010
2315
przy ulicy Dwóch Gapciów.
03:30
(Laughter)
70
198349
2990
(Śmiech)
03:33
which reality thought
I should be proud of ...
I should be proud of ...
71
201363
3080
Rzeczywistość była zdania,
że powinnam być dumna.
że powinnam być dumna.
03:36
(Laughter)
72
204467
1150
(Śmiech)
03:37
And I'm staring at the present
they sent me to celebrate my arrival --
they sent me to celebrate my arrival --
73
205641
4406
Gapiłam się na prezent, który dostałam
w celu uczczenia mojego przyjazdu.
w celu uczczenia mojego przyjazdu.
03:42
not the Lalique vase or the grand piano
I've heard of other people getting,
I've heard of other people getting,
74
210071
5094
Nie na wazon Lalique'a, czy fortepian,
który podobno niektórzy dostali,
który podobno niektórzy dostali,
03:47
but a three-foot-tall,
stuffed Mickey Mouse
stuffed Mickey Mouse
75
215189
3357
ale na prawie metrową,
wypchaną Myszkę Miki
wypchaną Myszkę Miki
03:50
(Laughter)
76
218570
1015
(Śmiech)
03:51
with a catalog, in case I wanted
to order some more stuff
to order some more stuff
77
219609
2858
z katalogiem, na wypadek gdybym
chciała zamówić coś jeszcze,
chciała zamówić coś jeszcze,
03:54
that didn't jive with my aesthetic.
78
222491
2004
co nie gryzłoby się z moją estetyką.
03:56
(Laughter)
79
224519
1037
(Śmiech)
03:57
And when I looked up in the catalog
80
225580
1746
Kiedy sprawdziłam w katalogu,
03:59
to see how much
this three-foot-high mouse cost,
this three-foot-high mouse cost,
81
227350
4358
ile ta 90-centymetrowa mysz kosztuje,
04:03
here's how it was described ...
82
231732
2824
do której opisu użyto określenia...
04:07
"Life-sized."
83
235603
2328
"rzeczywistych rozmiarów".
04:09
(Laughter)
84
237955
4838
(Śmiech)
04:14
And that's when I knew.
85
242817
1659
Wtedy się zorientowałam.
04:16
Reality wasn't "reality."
86
244878
2395
Rzeczywistość nie była "rzeczywistością".
04:19
Reality was an imposter.
87
247297
1958
Rzeczywistość była oszustem.
04:21
So I dived into quantum physics
and chaos theory
and chaos theory
88
249937
4501
Zanurkowałam w świat
fizyki kwantowej i teorii chaosu,
fizyki kwantowej i teorii chaosu,
04:26
to try to find actual reality,
89
254462
2146
żeby spróbować znaleźć
prawdziwą rzeczywistość
prawdziwą rzeczywistość
04:28
and I've just finished a movie --
90
256632
1645
i właśnie skończyłam film.
04:30
yes, finally finished --
91
258301
2200
Tak! Wreszcie skończyłam!
04:32
about all that,
92
260525
1178
Film o tym wszystkim,
nie będę się w to zagłębiać.
04:33
so I won't go into it here,
93
261727
1305
04:35
and anyway, it wasn't until
after we shot the movie,
after we shot the movie,
94
263056
2466
Po skończeniu filmu złamałam nogę.
04:37
when I broke my leg
and then it didn't heal,
and then it didn't heal,
95
265546
2062
Nie chciała się wyleczyć,
04:39
so then they had to do
another surgery a year later,
another surgery a year later,
96
267632
2441
rok później musiałam mieć
kolejną operację,
kolejną operację,
po której rekonwalescencja też zajęła rok,
04:42
and then that took a year --
97
270097
1371
04:43
two years in a wheelchair,
98
271492
1257
Dwa lata na wózku.
Właśnie wtedy zetknęłam się
z prawdziwą rzeczywistością.
z prawdziwą rzeczywistością.
04:44
and that's when I came
into contact with actual reality:
into contact with actual reality:
99
272773
5950
04:50
limits.
100
278747
1365
Z ograniczeniami.
04:52
Those very limits I'd spent
my whole life denying
my whole life denying
101
280598
3030
Te same ograniczenia,
którym zaprzeczałam całe życie,
którym zaprzeczałam całe życie,
04:55
and pushing past and ignoring
102
283652
2313
którym umykałam i ignorowałam,
04:59
were real,
103
287466
1567
były prawdziwe
05:01
and I had to deal with them,
104
289057
2337
i musiałam się z nimi zmierzyć,
05:03
and they took imagination,
creativity and my entire skill set.
creativity and my entire skill set.
105
291418
5691
poświęcając im wyobraźnię,
kreatywność i umiejętności.
kreatywność i umiejętności.
05:09
It turned out I was great
at actual reality.
at actual reality.
106
297461
4381
Okazało się, że świetnie sobie radzę
z tą rzeczywistością.
z tą rzeczywistością.
05:14
I didn't just come to terms with it,
107
302289
1715
Nie przeszłam po tym
do porządku dziennego.
do porządku dziennego.
05:16
I fell in love.
108
304028
1594
Zakochałam się.
05:17
And I should've known,
109
305646
1461
I powinnam była wiedzieć,
05:19
given my equally shaky
relationship with the zeitgeist ...
relationship with the zeitgeist ...
110
307131
3982
biorąc pod uwagę mój równie chwiejny
związek z duchem czasu...
związek z duchem czasu...
05:24
I'll just say, if anyone
is in the market for a Betamax --
is in the market for a Betamax --
111
312167
4196
Wtrącę tylko, czy ktoś reflektuje
na magnetowid Betamax?
na magnetowid Betamax?
05:28
(Laughter)
112
316387
1994
(Śmiech)
05:30
I should have known that the moment
I fell in love with reality,
I fell in love with reality,
113
318784
3848
Więc mogłam wiedzieć, że jak tylko
zakocham się w rzeczywistości,
zakocham się w rzeczywistości,
05:34
the rest of the country would decide
to go in the opposite direction.
to go in the opposite direction.
114
322656
3283
reszta kraju zdecyduje się pójść
w przeciwnym kierunku.
w przeciwnym kierunku.
05:37
(Laughter)
115
325963
2309
(Śmiech)
05:40
But I'm not here to talk about Trump
or the alt-right or climate-change deniers
or the alt-right or climate-change deniers
116
328296
4545
Ale nie przyszłam tutaj żeby mówić
o Trumpie, alternatywnej prawicy,
o Trumpie, alternatywnej prawicy,
zaprzeczaniu zmianom klimatycznym,
czy nawet o producentach tej rzeczy,
czy nawet o producentach tej rzeczy,
05:44
or even the makers of this thing,
117
332865
2390
05:47
which I would have called a box,
118
335279
1866
którą ja nazwałabym pudełkiem,
05:49
except that right here, it says,
119
337169
2885
gdyby nie fakt, że jest tu napisane:
05:52
"This is not a box."
120
340078
2687
"To nie jest pudełko".
05:54
(Laughter)
121
342789
4516
(Śmiech)
05:59
They're gaslighting me.
122
347329
2138
Oni robią ze mnie wariata.
06:01
(Laughter)
123
349491
1662
(Śmiech)
06:03
(Applause)
124
351177
2636
(Brawa)
06:06
But what I do want to talk about
125
354701
4731
Chcę opowiedzieć
06:11
is a personal challenge to reality
126
359456
5118
o osobistym wyzwaniu z rzeczywistością,
06:16
that I take personally,
127
364598
2647
które biorę bardzo do siebie.
06:19
and I want to preface it
by saying that I absolutely love science.
by saying that I absolutely love science.
128
367269
6677
Chcę je poprzedzić stwierdzeniem,
że uwielbiam naukę.
że uwielbiam naukę.
06:26
I have this --
129
374316
1381
Mam, nie będąc naukowcem,
06:27
not a scientist myself --
130
375721
1964
06:29
but an uncanny ability to understand
everything about science,
everything about science,
131
377709
4818
nieprawdopodobną umiejętność rozumienia
wszystkiego, co jest z nią związane,
wszystkiego, co jest z nią związane,
06:34
except the actual science --
132
382551
1883
poza samą nauką,
06:36
(Laughter)
133
384458
1001
(Śmiech)
06:37
which is math.
134
385483
1198
matematyką.
06:38
But the most outlandish concepts
make sense to me.
make sense to me.
135
386705
4275
Ale najbardziej odjechane
pojęcia mają dla mnie sens.
pojęcia mają dla mnie sens.
06:44
The string theory;
136
392968
1389
Teoria strun.
06:46
the idea that all of reality emanates
from the vibrations of these teeny --
from the vibrations of these teeny --
137
394381
4168
Idea, że cała rzeczywistość powstaje
z wibracji tych malutkich...
z wibracji tych malutkich...
06:50
I call it "The Big Twang."
138
398573
1912
Ja nazywam to "Wielkim Brzdękiem",
06:52
(Laughter)
139
400509
1259
(Śmiech)
06:54
Wave-particle duality:
140
402405
1997
cząstek dualizmu korpuskularno-falowego.
06:56
the idea that one thing
can manifest as two things ...
can manifest as two things ...
141
404426
3641
Idea, że jedna rzecz może
przejawiać się jako dwie rzeczy...
przejawiać się jako dwie rzeczy...
07:00
you know?
142
408091
1151
Rozumiecie?
07:01
That a photon can manifest
as a wave and a particle
as a wave and a particle
143
409266
3822
Że foton może przejawiać się
jako fala lub jako cząstka
jako fala lub jako cząstka
07:05
coincided with my deepest intuitions
144
413112
2361
pokrywa się z moją własną intuicją,
07:07
that people are good and bad,
145
415497
1683
że ludzie są dobrzy i źli,
07:09
ideas are right and wrong.
146
417204
2090
koncepcje poprawne i niepoprawne,
07:11
Freud was right about penis envy
147
419318
2280
że Freud miał rację z zazdrością o penisa,
07:13
and he was wrong about who has it.
148
421622
2580
ale mylił się, u kogo występuje.
07:16
(Laughter)
149
424226
3589
(Śmiech)
07:19
(Applause)
150
427839
2524
(Brawa)
07:22
Thank you.
151
430387
1243
Dziękuję.
07:23
(Applause)
152
431654
1007
(Brawa)
07:24
And then there's this slight
variation on that,
variation on that,
153
432685
3391
Jest też pewien wariant tej teorii,
07:28
which is reality looks like two things,
154
436100
2683
według której rzeczywistość
jest jak dwie rzeczy,
jest jak dwie rzeczy,
07:30
but it turns out to be the interaction
of those two things,
of those two things,
155
438807
4158
ale tak naprawdę to interakcja
tych dwóch rzeczy,
tych dwóch rzeczy,
07:34
like space -- time,
156
442989
2148
tak jak przestrzeń i czas,
07:37
mass -- energy
157
445161
1641
masa i energia,
07:38
and life and death.
158
446826
3250
oraz życie i śmierć.
07:42
So I don't I understand --
159
450444
1529
Więc nie rozumiem,
07:43
I simply just don't understand
160
451997
3070
najzwyczajniej w świecie
nie rozumiem postawy ludzi
nie rozumiem postawy ludzi
07:47
the mindset of people who are out
to "defeat death" and "overcome death."
to "defeat death" and "overcome death."
161
455091
4365
chcących "pokonać śmierć",
"przezwyciężyć śmierć".
"przezwyciężyć śmierć".
07:51
How do you do that?
162
459480
1592
Niby jak to się robi?
07:53
How do you defeat death
without killing off life?
without killing off life?
163
461096
2836
Jak pokonuje się śmierć
bez zabijania życia?
bez zabijania życia?
07:56
It doesn't make sense to me.
164
464539
2215
Dla mnie nie ma to sensu.
07:58
I also have to say,
165
466778
1932
Muszę też przyznać,
08:00
I find it incredibly ungrateful.
166
468734
3768
że wydaje mi się to być
bardzo niewdzięczne.
bardzo niewdzięczne.
08:04
I mean, you're given
this extraordinary gift --
this extraordinary gift --
167
472526
2765
Dostajesz ten wspaniały dar,
08:07
life --
168
475315
1386
życie,
08:08
but it's as if you had asked Santa
for a Rolls-Royce Silver Shadow
for a Rolls-Royce Silver Shadow
169
476725
4658
ale zachowujesz się jakbyś poprosił
Mikołaja o Rolls-Royce'a Silver Shadow,
Mikołaja o Rolls-Royce'a Silver Shadow,
08:13
and you had gotten
a salad spinner instead.
a salad spinner instead.
170
481407
2712
a dostał wirówkę do sałaty.
08:16
You know, it's the beef --
171
484672
2348
Wiecie, jak to jest z wołowiną.
08:19
the beef with it is that it comes
with an expiration date.
with an expiration date.
172
487044
3821
Ma datę przydatności do spożycia,
08:22
Death is the deal breaker.
173
490889
1794
ale to śmierć jest zerwaniem umowy.
08:25
I don't get that.
174
493954
1151
Nie czaję tego.
08:27
I don't understand --
175
495129
1151
Nie rozumiem.
08:28
to me, it's disrespectful.
176
496304
1644
Dla mnie to brak szacunku.
08:29
It's disrespectful to nature.
177
497972
1883
Brak szacunku do natury.
08:32
The idea that we're going
to dominate nature,
to dominate nature,
178
500404
2473
Pomysł, że zdominujemy naturę,
08:34
we're going to master nature,
179
502901
2182
że zawładniemy naturą,
08:37
nature is too weak
to withstand our intellect --
to withstand our intellect --
180
505107
3880
że natura jest zbyt słaba,
by oprzeć się naszemu intelektowi.
by oprzeć się naszemu intelektowi.
08:41
no, I don't think so.
181
509884
2796
Nie, nie sądzę.
08:45
I think if you've actually read
quantum physics as I have --
quantum physics as I have --
182
513055
3420
Myślę, że jeśli naprawdę studiowaliście
fizykę kwantową, jak ja,
fizykę kwantową, jak ja,
08:48
well, I read an email
from someone who'd read it, but --
from someone who'd read it, but --
183
516499
2872
no dobra, przeczytałam maila
od kogoś, kto ją studiował, ale..
od kogoś, kto ją studiował, ale..
08:51
(Laughter)
184
519395
3873
(Śmiech)
08:55
You have to understand
185
523292
1247
Musicie zrozumieć,
08:56
that we don't live in Newton's
clockwork universe anymore.
clockwork universe anymore.
186
524563
3833
że nie żyjemy już w świecie koncepcji
wielkiego zegara Newtona.
wielkiego zegara Newtona.
09:00
We live in a banana peel universe,
187
528420
3205
Żyjemy we wszechświecie skórki bananowej.
09:03
and we won't ever be able
to know everything
to know everything
188
531649
3680
Nigdy nie będziemy w stanie
wiedzieć wszystkiego
wiedzieć wszystkiego
09:07
or control everything
189
535353
1646
lub kontrolować wszystkiego,
09:09
or predict everything.
190
537023
1483
lub wszystko przewidzieć.
09:10
Nature is like a self-driving car.
191
538530
2207
Natura jest jak autonomiczny samochód.
09:12
The best we can be is like
the old woman in that joke --
the old woman in that joke --
192
540761
3333
Najlepsze, co możemy zrobić to to,
co stara kobieta w dowcipie.
co stara kobieta w dowcipie.
09:16
I don't know if you've heard it.
193
544118
1822
Nie wiem, czy go znacie.
09:18
An old woman is driving
194
546252
2323
Stara kobieta prowadzi samochód,
09:20
with her middle-aged daughter
in the passenger seat,
in the passenger seat,
195
548599
4229
z córką w średnim wieku
na fotelu pasażera.
na fotelu pasażera.
09:24
and the mother goes
right through a red light.
right through a red light.
196
552852
2399
Przejeżdża na czerwonym świetle.
09:27
And the daughter doesn't want to say
anything that makes it sound like,
anything that makes it sound like,
197
555275
4176
Córka nie chce powiedzieć niczego,
co zabrzmiałoby jak:
co zabrzmiałoby jak:
09:31
"You're too old to drive,"
198
559475
1694
"Jesteś za stara, by prowadzić",
09:33
so she didn't say anything.
199
561193
1811
więc nie mówi nic.
09:35
And then the mother
goes through a second red light,
goes through a second red light,
200
563028
2724
Za chwilę sytuacja powtarza się
na kolejnych światłach,
na kolejnych światłach,
09:37
and the daughter,
as tactfully as possible,
as tactfully as possible,
201
565776
2374
więc córka najtaktowniej,
jak tylko się da mówi:
jak tylko się da mówi:
09:40
says, "Mom, are you aware
202
568174
2155
"Mamo, masz świadomość,
09:42
that you just went through
two red lights?"
two red lights?"
203
570353
2238
że dwa razy przejechałaś na czerwonym?"
09:44
And the mother says, "Oh, am I driving?"
204
572615
1995
Matka na to: "To ja prowadzę?"
09:46
(Laughter)
205
574634
4181
(Śmiech)
09:50
(Applause)
206
578839
4364
(Brawa)
09:55
So ...
207
583227
1357
Więc...
09:58
and now, I'm going to take a mental leap,
208
586004
4152
teraz zrobię pewien mentalny skok,
10:02
which is easy for me because
I'm the Evel Knievel of mental leaps;
I'm the Evel Knievel of mental leaps;
209
590180
3889
co będzie dla mnie łatwizną, bo jestem
Evelem Knievelem mentalnych skoków.
Evelem Knievelem mentalnych skoków.
Napis na mojej tablicy rejestracyjnej to:
10:06
my license plate says,
210
594093
1795
10:07
"Cogito, ergo zoom."
211
595912
2640
"Cogito, ergo zoom".
10:11
I hope you're willing
to come with me on this,
to come with me on this,
212
599072
3367
Mam nadzieję, że zgodzicie się tu ze mną.
10:14
but my real problem with the mindset
that is so out to defeat death
that is so out to defeat death
213
602463
5620
Moim największym problemem
z nastawieniem pokonania śmierci jest to,
z nastawieniem pokonania śmierci jest to,
10:20
is if you're anti-death,
214
608107
3760
że jeśli jesteś przeciwko śmierci,
10:23
which to me translates as anti-life,
215
611891
2397
dla mnie jesteś przeciwko życiu,
10:26
which to me translates as anti-nature,
216
614312
3861
czyli jesteś też przeciwko naturze,
10:30
it also translates to me as anti-woman,
217
618197
3131
co oznacza też, że jesteś
przeciwko kobietom,
przeciwko kobietom,
10:33
because women have long been
identified with nature.
identified with nature.
218
621352
4306
bo kobiety od dawna
utożsamia się z naturą.
utożsamia się z naturą.
10:37
And my source on this is Hannah Arendt,
219
625682
2242
Moim źródłem wiedzy
w tej kwestii jest Hannah Arendt,
w tej kwestii jest Hannah Arendt,
10:39
the German philosopher who wrote
a book called "The Human Condition."
a book called "The Human Condition."
220
627948
3627
niemiecka filozof, która napisała
książkę "Kondycja ludzka".
książkę "Kondycja ludzka".
10:44
And in it, she says that classically,
221
632170
3439
Mówi w niej, że pracę tradycyjnie
10:47
work is associated with men.
222
635633
2666
utożsamia się z człowiekiem.
10:50
Work is what comes out of the head;
223
638323
2210
Praca jest czymś, co pochodzi z głowy,
10:52
it's what we invent,
224
640557
1276
co wymyślamy,
10:53
it's what we create,
225
641857
1531
co tworzymy,
10:55
it's how we leave our mark upon the world.
226
643412
2640
co zostawiamy po sobie na świecie.
10:59
Whereas labor is associated with the body.
227
647434
4442
Z kolei wysiłek utożsamia się z ciałem.
11:03
It's associated with the people
who perform labor
who perform labor
228
651900
2791
Z ludźmi, którzy go wykonują
11:06
or undergo labor.
229
654715
1628
lub go znoszą.
11:08
So to me,
230
656915
2723
Więc dla mnie
11:11
the mindset that denies that,
231
659662
4128
postawa, która temu przeczy,
11:15
that denies that we're in sync
with the biorhythms,
with the biorhythms,
232
663814
4313
która przeczy temu, że jesteśmy
w harmonii z biorytmami,
w harmonii z biorytmami,
11:20
the cyclical rhythms of the universe,
233
668151
3087
cyklicznymi rytmami wszechświata,
11:23
does not create a hospitable
environment for women
environment for women
234
671262
5654
nie tworzy przyjaznego
środowiska dla kobiet
środowiska dla kobiet
11:28
or for people associated with labor,
235
676940
2434
czy dla ludzi utożsamianych z wysiłkiem,
11:31
which is to say,
236
679398
1514
a mianowicie,
11:32
people that we associate
as descendants of slaves,
as descendants of slaves,
237
680936
3419
ludzi, których identyfikujemy jako
potomków niewolników
potomków niewolników
11:36
or people who perform manual labor.
238
684379
2347
czy ludzi wykonujących pracę fizyczną.
11:39
So here's how it looks
from a banana-peel-universe point of view,
from a banana-peel-universe point of view,
239
687838
5714
Więc z punktu widzenia wszechświata
skórki bananowej wygląda to tak,
skórki bananowej wygląda to tak,
11:45
from my mindset which I call
"Emily's universe."
"Emily's universe."
240
693576
3335
jak też z nastawienia, które ja
nazywam "Wszechświatem Emilii":
nazywam "Wszechświatem Emilii":
11:49
First of all,
241
697808
1175
Po pierwsze,
11:52
I am incredibly grateful for life,
242
700323
5245
jestem niesamowicie wdzięczna za życie,
11:57
but I don't want to be immortal.
243
705592
2067
ale nie chcę być nieśmiertelna.
12:00
I have no interest in having
my name live on after me.
my name live on after me.
244
708132
4018
Nie pragnę żeby moje imię
żyło dłużej niż ja.
żyło dłużej niż ja.
12:04
In fact, I don't want it to,
245
712174
2179
Tak na prawdę, wcale tego nie chcę,
12:06
because it's been my observation
246
714377
1654
bo z moich obserwacji wynika,
12:08
that no matter how nice and how brilliant
247
716055
2725
że bez względu na to jak miły jesteś,
czy jak błyskotliwy,
czy jak błyskotliwy,
12:10
or how talented you are,
248
718804
1612
czy jak utalentowany,
50 lat po śmierci ludzie
i tak zwrócą się przeciwko tobie.
i tak zwrócą się przeciwko tobie.
12:12
50 years after you die, they turn on you.
249
720440
2612
12:15
(Laughter)
250
723076
1476
(Śmiech)
12:16
And I have actual proof of that.
251
724576
2515
Mam na to dowód.
12:19
A headline from the Los Angeles Times:
252
727115
3232
Nagłówek z "Los Angeles Times"
12:22
"Anne Frank: Not so nice after all."
253
730371
3131
"Anna Frank: Jednak wcale nie taka miła".
12:25
(Laughter)
254
733526
5270
(Śmiech)
12:30
Plus, I love being in sync
255
738820
3362
Kocham być w harmonii
12:34
with the cyclical rhythms of the universe.
256
742206
2519
z cyklicznymi rytmami wszechświata.
12:36
That's what's so extraordinary about life:
257
744749
2269
To jest tak niezwykłe w życiu:
12:39
it's a cycle of generation,
258
747042
2197
jest cyklem tworzenia,
12:41
degeneration,
259
749263
1406
niszczenia,
12:42
regeneration.
260
750693
1599
regeneracji.
12:44
"I" am just a collection of particles
261
752316
3898
"Ja" jestem tylko zgrupowaniem cząsteczek,
12:48
that is arranged into this pattern,
262
756238
2879
które ułożyły się w tej formie,
12:51
then will decompose and be available,
263
759141
2762
i które rozłożą się,
12:53
all of its constituent parts, to nature,
264
761927
2547
udostępnią swoje części składowe naturze
12:56
to reorganize into another pattern.
265
764498
2154
i będą mogły stworzyć inny wzór.
12:59
To me, that is so exciting,
266
767779
2459
Mnie to bardzo ekscytuje i sprawia,
13:02
and it makes me even more grateful
to be part of that process.
to be part of that process.
267
770262
4408
że jestem jeszcze wdzięczniejsza,
za bycie częścią tego procesu.
za bycie częścią tego procesu.
13:07
You know,
268
775331
1720
Wiecie,
13:09
I look at death now from the point of view
of a German biologist,
of a German biologist,
269
777075
6042
patrzę teraz na śmierć tak,
jak patrzył na nią niemiecki biolog
jak patrzył na nią niemiecki biolog
13:15
Andreas Weber,
270
783141
1455
Andreas Weber,
13:16
who looks at it as part
of the gift economy.
of the gift economy.
271
784620
3602
czyli jak na część ekonomii dawania.
13:20
You're given this enormous gift -- life,
272
788246
2778
Dostajesz ten wielki dar, życie,
13:23
you enrich it as best you can,
273
791048
2343
wzbogacasz je najlepiej jak potrafisz,
13:25
and then you give it back.
274
793415
2060
a potem je oddajesz.
13:28
And, you know, Auntie Mame
said, "Life is a banquet" --
said, "Life is a banquet" --
275
796019
3333
Ciotka Mame powiedziała:
"Życie jest bankietem".
"Życie jest bankietem".
13:31
well, I've eaten my fill.
276
799376
2111
Ja już się najadłam.
13:34
I have had an enormous appetite for life,
277
802126
2271
Miałam olbrzymi apetyt na życie,
13:36
I've consumed life,
278
804421
1223
skonsumowałam je,
13:37
but in death, I'm going to be consumed.
279
805668
2635
ale na łożu śmierci,
to ja będę skonsumowana.
to ja będę skonsumowana.
13:40
I'm going into the ground
just the way I am,
just the way I am,
280
808327
3451
Pogrzebią mnie taką, jaka jestem,
13:43
and there, I invite every microbe
281
811802
2951
a tam zaproszę każdego mikroba,
13:46
and detritus-er
282
814777
1356
detrytusa,
13:48
and decomposer
283
816157
2150
i destruenta,
13:50
to have their fill --
284
818331
1166
żeby się najadły.
13:51
I think they'll find me delicious.
285
819521
2556
Mam nadzieję, że będę
dla nich palce lizać.
dla nich palce lizać.
13:54
(Laughter)
286
822101
1202
(Śmiech)
13:55
I do.
287
823327
1250
Naprawdę.
13:57
So the best thing about my attitude,
I think, is that it's real.
I think, is that it's real.
288
825584
5039
Najlepszą rzeczą w moim podejściu jest to,
że myślę, że jest prawdziwe.
że myślę, że jest prawdziwe.
14:02
You can see it.
289
830647
1326
Możecie to zobaczyć.
14:03
You can observe it.
290
831997
1151
Możecie to zaobserwować.
14:05
It actually happens.
291
833172
1466
To się dzieje na prawdę.
14:06
Well, maybe not my enriching the gift,
292
834662
3715
Może nie moje wzbogacanie daru,
14:10
I don't know about that --
293
838401
1755
tu się nie wypowiem,
14:12
but my life has certainly
been enriched by other people.
been enriched by other people.
294
840180
3568
ale moje życie na pewno było
wzbogacone ludźmi.
wzbogacone ludźmi.
14:15
By TED,
295
843772
1205
Dzięki TED,
14:17
which introduced me
to a whole network of people
to a whole network of people
296
845001
3159
poznałam całą masę ludzi,
14:20
who have enriched my life,
297
848184
2679
którzy wzbogacili moje życie,
14:22
including Tricia McGillis,
my website designer,
my website designer,
298
850887
3193
włączając Tricię McGills,
projektantkę mojej strony internetowej,
projektantkę mojej strony internetowej,
14:26
who's working with my wonderful daughter
299
854104
2365
która pracuje z moją wspaniałą córką,
14:28
to take my website
and turn it into something
and turn it into something
300
856493
3538
żebym na tej stronie
nie musiała robić nic poza pisaniem bloga.
14:32
where all I have to do is write a blog.
301
860055
1891
14:33
I don't have to use
the executive brain function ...
the executive brain function ...
302
861970
2496
Nie muszę używać
funkcji wykonawczej mózgu...
funkcji wykonawczej mózgu...
14:36
Ha, ha, ha, I win!
303
864490
3579
Ha, ha, ha, wygrałam!
14:40
(Laughter)
304
868093
1099
(Śmiech)
14:41
And I am so grateful to you.
305
869216
2658
Jestem wam tak bardzo wdzięczna.
14:44
I don't want to say, "the audience,"
306
872853
2520
Nie chcę powiedzieć "widowni",
14:47
because I don't really see it
as we're two separate things.
as we're two separate things.
307
875397
4405
bo tak na prawdę nie postrzegam
nas jako dwa odrębne podmioty.
nas jako dwa odrębne podmioty.
14:51
I think of it in terms
of quantum physics, again.
of quantum physics, again.
308
879826
5625
Myślę o nas w kategoriach
fizyki kwantowej.
fizyki kwantowej.
14:58
And, you know, quantum physicists
are not exactly sure what happens
are not exactly sure what happens
309
886001
5297
Fizycy kwantowi nie są do końca
pewni, co się dzieje,
pewni, co się dzieje,
15:03
when the wave becomes a particle.
310
891322
2598
gdy fala zamienia się w cząstkę.
15:05
There are different theories --
311
893944
1539
Są różne teorie,
załamanie się funkcji falowej,
15:07
the collapse of the wave function,
312
895507
1621
dekoherencja...
15:09
decoherence --
313
897152
1151
Ale wszyscy zgadzają się
co do jednej rzeczy:
co do jednej rzeczy:
15:10
but they're all agreed on one thing:
314
898327
1716
że rzeczywistość pojawia się
jako wynik interakcji.
jako wynik interakcji.
15:12
that reality comes into being
through an interaction.
through an interaction.
315
900067
3069
15:18
(Voice breaking) So do you.
316
906408
1413
(Łamiącym się głosem) Wy też.
15:20
And every audience I've ever had,
317
908628
2340
Każda widownia, którą miałam,
15:22
past and present.
318
910992
1554
w przeszłości i obecnie.
15:25
Thank you so much for making my life real.
319
913508
3981
Dziękuję że uczyniliście
moje życie prawdziwym.
moje życie prawdziwym.
15:29
(Applause)
320
917513
1112
(Brawa)
15:30
Thank you.
321
918649
1151
Dziękuję.
15:31
(Applause)
322
919824
1460
(Brawa)
15:33
Thank you.
323
921308
1169
Dziękuję.
15:34
(Applause)
324
922501
1053
(Brawa)
15:35
Thank you.
325
923578
1159
Dziękuję.
15:36
(Applause)
326
924761
1025
(Brawa)
15:37
Thank you.
327
925810
1181
Dziękuję.
ABOUT THE SPEAKER
Emily Levine - Philosopher-comicHumorist, writer and trickster Emily Levine riffs on science and the human condition.
Why you should listen
Humorist Emily Levine works a heady vein of humor, cerebral and thoughtful as well as hilarious. Oh, she's got plenty of jokes. But her work, at its core, makes serious connections -- between hard science and pop culture, between what we say and what we secretly assume ... She plumbs the hidden oppositions, the untouchable not-quite-truths of the modern mind.
Levine's background in improv theater, with its requirement to always say "yes" to the other actor's reality, has helped shape her worldview. Always suspicious of sharp either/or distinctions, she proposes "the quantum logic of and/and" -- a thoroughly postmodern, scientifically informed take on life that allows for complicated states of being. Like the one we're in right now.
For more on Levine's thoughts about life and death, read her blog, "The Yoy of Dying," at EmilysUniverse.com, along with updates on "Emily @ the Edge of Chaos" and pronouncements from Oracle Em.
Emily Levine | Speaker | TED.com