EG 2007
Ian Dunbar: Dog-friendly dog training
Ian Dunbar opowiada o tresurze przyjaznej psom
Filmed:
Readability: 2.9
1,216,837 views
Przemawiając na konferencji EG w 2007 roku, treser Ian Dunbar zaprasza do spojrzenia na świat oczami naszych ukochanych psów. Poznając ich punkt widzenia, możemy zasłużyć na ich miłość i zaufanie. Ta zasada znajduje szerokie zastosowanie - nie tylko w świecie zwierząt.
Ian Dunbar - Animal behaviorist
Veterinarian, dog trainer and animal behaviorist Ian Dunbar understands our pets' point of view. By training dog owners in proper conduct (as much as he trains the dogs themselves), he hopes to encourage better relationships with dogs -- not to mention their friends and children, too. Full bio
Veterinarian, dog trainer and animal behaviorist Ian Dunbar understands our pets' point of view. By training dog owners in proper conduct (as much as he trains the dogs themselves), he hopes to encourage better relationships with dogs -- not to mention their friends and children, too. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:16
Dogs have interests.
0
0
2000
Psy mają swoje zainteresowania.
00:18
They have interest sniffing each other, chasing squirrels.
1
2000
6000
Interesują się obwąchiwaniem nawzajem, ganianiem za wiewiórkami.
00:24
And if we don't make that a reward in training, that will be a distraction.
2
8000
5000
I jeśli w tresurze nie użyjemy ich jako nagród, będą psa rozpraszać.
00:29
It's always sort of struck me as really a scary thought
3
13000
5000
Zawsze uderzała mnie ta przerażająca myśl,
00:34
that if you see a dog in a park, and the owner is calling it,
4
18000
4000
że jeśli widzisz psa w parku i jego właściciel go woła,
00:38
and the owner says, you know, "Puppy, come here, come here,"
5
22000
3000
mówiąc: "Pieseczku, chodź do mnie, no chodź",
00:41
and the dog thinks, "Hmm, interesting.
6
25000
3000
a pies myśli "Hm, ciekawe.
00:44
I'm sniffing this other dog's rear end, the owner's calling."
7
28000
4000
Obwąchuję właśnie zadek tego psa, a właściciel mnie woła,
00:48
It's a difficult choice, right?
8
32000
2000
trudny wybór". Prawda?
00:50
Rear end, owner. Rear end wins.
9
34000
2000
Zadek, właściciel - zadek wygrywa.
00:52
I mean, you lose.
10
36000
2000
To znaczy, ty przegrywasz.
00:54
You cannot compete with the environment,
11
38000
3000
Nie możesz konkurować ze środowiskiem,
00:57
if you have an adolescent dog's brain.
12
41000
2000
jeśli masz mózg dorastającego psa.
00:59
So, when we train, we're always trying to take into account
13
43000
4000
Dlatego w trakcie tresury staramy się brać pod uwagę
01:03
the dog's point of view.
14
47000
2000
punkt widzenia psa.
01:05
Now, I'm here largely because
15
49000
2000
Jestem tutaj głównie dlatego,
01:07
there's kind of a rift in dog training at the moment
16
51000
3000
że zachodzi teraz pewien rozłam wśród treserów.
01:10
that -- on one side, we have people who think that you train a dog,
17
54000
4000
Z jednej strony mamy tych, którzy myślą, że trenując psa
01:14
number one, by making up rules, human rules.
18
58000
4000
po pierwsze ustala się dla niego zasady, ludzkie zasady.
01:18
We don't take the dog's point of view into account.
19
62000
2000
Ignorujemy psi punkt widzenia.
01:20
So the human says, "You're going to act this way, damn it.
20
64000
3000
Człowiek mówi: "Będziesz robił właśnie tak, cholera!
01:23
We're going to force you to act against your will, to bend to our will."
21
67000
4000
Zmusimy cię byś zachowywał się wbrew swej woli, nagniemy cię do naszej woli".
01:27
Then, number two, we keep these rules a secret from the dog.
22
71000
3000
Po drugie, skrzętnie ukrywamy te zasady przed psem.
01:30
And then number three, now we can punish the dog
23
74000
3000
I po trzecie, teraz karzemy psa
01:33
for breaking rules he didn't even know existed.
24
77000
3000
za złamanie zasad, o których istnieniu nie miał pojęcia.
01:36
So you get a little puppy, he comes. His only crime is he grew.
25
80000
4000
Dostajesz małego szczeniaczka, który zawinił tylko tym, że wyrósł.
01:40
When he was a little puppy, he puts his paws on your leg --
26
84000
3000
Kiedy był małym szczeniaczkiem, skakał ci z łapami na nogi...
01:43
you know, isn't that nice?
27
87000
2000
To takie fajne, prawda?
01:45
And you go, "Oh, there's a good boy."
28
89000
2000
A ty na to: "O, jaki słodki pieseczek".
01:47
You bend down, you pat him -- you reward him for jumping up.
29
91000
4000
Schylamy się, głaszczemy go - nagradzamy za skakanie.
01:51
His one mistake is he's a Tibetan mastiff, and a few months later,
30
95000
4000
Jego jedynym błędem jest bycie mastiffem tybetańskim,
01:55
he weighs, you know, 80 pounds.
31
99000
3000
a kilka miesięcy później waży już 35 kg.
01:58
Every time he jumps up, he gets all sorts of abuse.
32
102000
3000
Zawsze gdy skacze, jest jakoś krzywdzony.
02:01
I mean, it is really very, very scary the abuse that dogs get.
33
105000
5000
To naprawdę przerażające, jak dostaje się psom.
02:06
So, this whole dominance issue -- number one,
34
110000
4000
Kwestia dominacji, bycia numerem jeden w stadzie,
02:10
what we get in dog training is this Mickey-Mouse interpretation
35
114000
3000
o czym mówią treserzy, to strywializowana interpretacja
02:13
of a very complicated social system.
36
117000
3000
bardzo złożonego systemu społecznego.
02:16
And they take this stuff seriously.
37
120000
2000
A one traktują to poważnie.
02:18
Male dogs are very serious about a hierarchy,
38
122000
2000
Psy-samce poważnie traktują hierarchię,
02:20
because it prevents physical fights.
39
124000
3000
bo zapobiega ona walkom.
02:23
Of course, female dogs, bitches, on the other hand,
40
127000
3000
Oczywiście także suki...
02:26
have several bitch amendments to male hierarchical rule.
41
130000
3000
One wprowadziły kilka poprawek do psich praw hierarchii.
02:29
The number one is, "I have it, you don't."
42
133000
2000
Najważniejsza to: "Ja to mam, a ty nie".
02:31
And what you will find is a very, very low-ranking bitch
43
135000
4000
I można zauważyć, że nawet suka bardzo nisko w hierarchii
02:35
will quite easily keep a bone away from a high-ranking male.
44
139000
4000
dość łatwo uchroni kość przed dominującym samcem.
02:39
So, we get in dog training this notion of dominances,
45
143000
3000
I tak w psiej tresurze mamy tę ideę dominacji,
02:42
or of the alpha dog. I'm sure that you've heard this.
46
146000
3000
psa alfa - na pewno o tym słyszeliście.
02:45
Dogs get so abused.
47
149000
2000
Psy są tak bardzo krzywdzone.
02:47
Dogs, horses and humans --
48
151000
2000
Psy, konie i ludzie...
02:49
these are the three species which are so abused in life.
49
153000
3000
Trzy najbardziej na świecie krzywdzone gatunki.
02:52
And the reason is built into their behavior --
50
156000
2000
Przyczyna leży w ich zachowaniu,
02:54
is to always come back and apologize.
51
158000
3000
zawsze wracają i przepraszają.
02:57
Like, "Oh, I'm sorry you had to beat me. I'm really sorry, yes, it's my fault."
52
161000
3000
"Przepraszam, że musiałeś mnie zbić, to moja wina".
03:00
They are just so beatable,
53
164000
2000
Po prostu dają się bić.
03:02
and that's why they get beaten.
54
166000
2000
I dlatego są bite.
03:04
The poor puppy jumps up, you open the dog book, what does it say?
55
168000
5000
Biedny szczeniak skacze, otwierasz książkę o psach i co widzisz?
03:09
"Hold his front paws, squeeze his front paws,
56
173000
2000
"Złap za przednie łapy, ściśnij przednie łapy,
03:11
stamp on his hind feet, squirt him in the face with lemon juice,
57
175000
4000
nadepnij na tylne łapy, pryśnij mu w pysk sokiem z cytryny,
03:15
hit him on the head with a rolled-up newspaper,
58
179000
2000
uderz go w głowę zwiniętą gazetą,
03:17
knee him in the chest, flip him over backwards."
59
181000
2000
przyduś kolanem, przewróć na plecy".
03:19
Because he grew?
60
183000
2000
Dlatego, że wyrósł?
03:21
And because he's performing a behavior you've trained him to do?
61
185000
3000
I dlatego, że zachował się tak, jak go nauczyłeś?
03:24
This is insanity.
62
188000
3000
To obłąkane.
03:27
I ask owners, "Well, how would you like the dog to greet you?"
63
191000
3000
Pytam właścicieli: "Jak chcielibyście, by witał was pies?".
03:30
And people say, "Well, I don't know, to sit, I guess."
64
194000
3000
Odpowiadają: "No nie wiem, chyba robiąc siad".
03:33
I said, "Let's teach him to sit."
65
197000
2000
Mówię: "To nauczmy go siadać".
03:35
And then we give him a reason for sitting.
66
199000
3000
I wtedy dajemy mu powód, by siadał.
03:39
Because the first stage
67
203000
3000
Ponieważ na początek po prostu uczy się psy języka obcego.
03:42
is basically teaching a dog ESL.
68
206000
3000
Ponieważ na początek po prostu uczy się psy języka obcego.
03:45
I could speak to you and say, "Laytay-chai, paisey, paisey."
69
209000
4000
Mógłbym powiedzieć do was: "Laytay-chai, paisey, paisey".
03:50
Go on, something should happen now.
70
214000
2000
No już, coś się powinno teraz dziać.
03:52
Why aren't you responding? Oh, you don't speak Swahili.
71
216000
3000
Dlaczego nie reagujecie? Och, nie znacie suahili.
03:55
Well, I've got news for you.
72
219000
2000
No to was zaskoczę.
03:57
The dog doesn't speak English, or American, or Spanish, or French.
73
221000
5000
Pies nie zna ani angielskiego, ani hiszpańskiego, ani francuskiego.
04:02
So the first stage in training is to teach the dog ESL,
74
226000
3000
Dlatego pierwszą fazą tresury jest nauczenie psa języka...
04:05
English as a second language.
75
229000
2000
Języka angielskiego jako obcego.
04:07
And that's how we use the food lure in the hand,
76
231000
2000
Tak używamy jedzenia w ręku jako wabika,
04:09
and we use food because we're dealing with owners.
77
233000
3000
używamy jedzenia, bo pracujemy z właścicielami.
04:12
My wife doesn't need food -- she's a great trainer,
78
236000
2000
Moja żona nie potrzebuje wabika, jest lepszą trenerką ode mnie.
04:14
much better than I am.
79
238000
1000
Moja żona nie potrzebuje wabika, jest lepszą trenerką ode mnie.
04:15
I don't need food, but the average owner says,
80
239000
3000
I ja nie potrzebuję jedzenia, ale przeciętny właściciel mówi
04:18
"Puppy, sit."
81
242000
2000
"Piesku, siad".
04:20
Or they go, "Sit, sit, sit."
82
244000
2000
I dalej: "Siad, siad, siad".
04:22
They're making a hand signal in front of the dog's rectum for some reason,
83
246000
3000
Nie wiedzieć czemu, machają naprzeciw psiego odbytu,
04:25
like the dog has a third eye there -- it's insane.
84
249000
3000
jakby pies miał tam trzecie oko, bez sensu.
04:28
You know, "Sit, sit."
85
252000
2000
No wiecie: "Siad, siad".
04:30
No, we go, "Puppy, sit" -- boom, it's got it in six to 10 trials.
86
254000
4000
A u nas jest tak: "Piesku, siad!" - i łapie po 6-10 podejściach.
04:34
Then we phase out the food as a lure,
87
258000
2000
Wtedy usuwamy jedzenie jako wabik,
04:36
and now the dog knows that "sit" means sit,
88
260000
2000
a pies już wie, że "siad" oznacza siadanie
04:38
and you can actually communicate to a dog
89
262000
2000
i możemy się z nim komunikować normalnymi zdaniami.
04:40
in a perfectly constructed English sentence.
90
264000
2000
i możemy się z nim komunikować normalnymi zdaniami.
04:42
"Phoenix, come here, take this, and go to Jamie, please."
91
266000
4000
"Feniks, chodź tu, proszę weź to i idź do Jamie'go".
04:46
And I've taught her "Phoenix," "come here," "take this," "go to"
92
270000
3000
Ona zna "Feniks", "chodź", "weź to", "idź do",
04:49
and the name of my son, "Jamie."
93
273000
2000
i imię mojego syna - "Jamie".
04:51
And the dog can take a note,
94
275000
2000
I pies może doręczyć liścik,
04:53
and I've got my own little search-and-rescue dog.
95
277000
2000
a ja mam własnego psiego tropiciela.
04:55
He'll find Jamie wherever he is, you know,
96
279000
2000
Znajdzie Jamie'go, gdziekolwiek jest,
04:57
wherever kids are, crushing rocks by a stream or something,
97
281000
2000
może łupie kamienie nad rzeką,
04:59
and take him a little message that says,
98
283000
2000
a pies dostarczy liścik:
05:01
"Hey, dinner's ready. Come in for dinner."
99
285000
3000
"Hej, obiad na stole. Wracaj na obiad."
05:04
So, at this point, the dog knows what we want it to do.
100
288000
3000
W tym momencie pies wie, czego od niego chcemy.
05:07
Will it do it?
101
291000
2000
Czy to zrobi?
05:09
Not necessarily, no.
102
293000
2000
Niekoniecznie.
05:11
As I said, if he's in the park and there's a rear end to sniff,
103
295000
3000
Jak mówiłem, jeśli ma w parku zadek do obwąchania,
05:14
why come to the owner?
104
298000
2000
po co wracać do właściciela?
05:16
The dog lives with you, the dog can get you any time.
105
300000
3000
Pies mieszka z tobą, ma cię stale pod ręką,
05:19
The dog can sniff your butt, if you like, when he wants to.
106
303000
3000
może obwąchać twój zadek, jeśli lubisz, kiedy zechce.
05:22
At the moment, he's in the park, and you are competing
107
306000
2000
A teraz jest w parku i ty konkurujesz
05:24
with smells, and other dogs, and squirrels.
108
308000
3000
z zapachami, innymi psami i wiewiórkami.
05:27
So the second stage in training is to teach the dog to want to do
109
311000
4000
Dlatego druga faza treningu to uczenie psa, by chciał robić
05:31
what we want him to do, and this is very easy.
110
315000
3000
to co my chcemy, by zrobił. To bardzo proste.
05:34
We use the Premack principle.
111
318000
2000
Stosujemy zasadę Premacka.
05:36
Basically, we follow a low-frequency behavior --
112
320000
2000
Po zachowaniu rzadko wykonywanym,
05:38
one the dog doesn't want to do --
113
322000
2000
czyli tym, czego pies nie chce robić,
05:40
by a high-frequency behavior, commonly known as a behavior problem,
114
324000
4000
zapewniamy zachowanie często występujące, często nazywane "problemem",
05:44
or a dog hobby -- something the dog does like to do.
115
328000
4000
albo "psim hobby" - coś, co pies lubi robić.
05:48
That will then become a reward for the lower-frequency behavior.
116
332000
3000
Staje się ono wtedy nagrodą za wykonanie pierwszej czynności.
05:51
So we go, "sit," on the couch; "sit," tummy-rub; "sit,"
117
335000
4000
Popatrzmy: "siad", na kanapę, "siad", głaszczemy, "siad",
05:55
look, I throw a tennis ball; "sit," say hello to that other dog.
118
339000
4000
patrz, rzucam piłeczkę, "siad", przywitaj się z innym psem.
05:59
Yes, we put "sniff butt" on queue.
119
343000
2000
Tak, "wąchanie zadka" też się nadaje.
06:01
"Sit," sniff butt.
120
345000
2000
"Siad", wąchaj zadek.
06:03
So now all of these distractions that worked against training
121
347000
4000
I teraz, wszystko, co psa rozpraszało w trakcie treningu,
06:07
now become rewards that work for training.
122
351000
3000
staje się nagrodą, która sprzyja nauce.
06:10
And what we're doing, in essence, is we're teaching the dog, kind of like --
123
354000
5000
W zasadzie, uczymy psa trochę na zasadzie...
06:15
we're letting the dog think that the dog is training us.
124
359000
3000
Pozwalamy psu myśleć, że to on tresuje nas.
06:18
And I can imagine this dog, you know,
125
362000
2000
Wyobrażam sobie, jak ten pies
06:20
speaking through the fence to, say, an Akita,
126
364000
2000
gadając przez płot z, powiedzmy, szpicem,
06:22
saying, "Wow, my owners, they are so incredibly easy to train.
127
366000
4000
mówi: "Rany, moich właścicieli niesamowicie łatwo wytresować.
06:26
They're like Golden Retrievers.
128
370000
2000
Są jak golden retrievery.
06:28
All I have to do is sit, and they do everything.
129
372000
2000
Tylko siadam, a oni wszystko robią.
06:30
They open doors, they drive my car, they massage me,
130
374000
4000
Otwierają drzwi, wożą mnie samochodem, masują,
06:34
they will throw tennis balls,
131
378000
2000
rzucają mi piłeczki,
06:36
they will cook for me and serve the food.
132
380000
2000
gotują dla mnie i podają jedzenie.
06:38
It's like, if I just sit, that's my command.
133
382000
3000
W zasadzie wystarczy, że usiądę, tak im rozkazuję.
06:41
Then I have my own personal doorman,
134
385000
2000
Tak załatwiam sobie odźwiernego,
06:43
chauffeur, masseuse, chef and waiter."
135
387000
4000
szofera, masażystę, kucharza i kelnera."
06:47
And now the dog's really happy.
136
391000
2000
I teraz pies jest naprawdę szczęśliwy.
06:49
And this, to me, is always what training is.
137
393000
2000
A o to, moim zdaniem, chodzi w tresurze.
06:51
So we really motivate the dog to want to do it,
138
395000
3000
Gdy naprawdę zmotywujemy psa, by chciał coś zrobić,
06:54
such that the need for punishment seldom comes up.
139
398000
5000
rzadko kiedy trzeba go w ogóle karać.
06:59
Now we move to phase three, when now --
140
403000
3000
Teraz przechodzimy do fazy trzeciej...
07:02
there's times, you know, when daddy knows best.
141
406000
2000
Czasami po prostu tata wie najlepiej.
07:04
And I have a little sign on my fridge, and it says,
142
408000
3000
Mam taki znaczek na lodówce, który głosi
07:07
"Because I'm the daddy, that's why."
143
411000
2000
"Bo jestem Tatą. I kropka!"
07:09
Sorry, no more explanation. "I'm the daddy, you're not. Sit."
144
413000
4000
Wybaczcie, bez dyskusji - "Ja jestem tatą, a ty nie, siad".
07:13
And there's times, for example,
145
417000
2000
W pewnych sytuacjach,
07:15
if my son's friends leave the door open,
146
419000
3000
np. koledzy syna zostawiają otwarte drzwi wejściowe,
07:18
the dogs have to know you don't step across this line.
147
422000
4000
pies musi wiedzieć, że nie wolno mu wyjść za próg.
07:22
This is a life-or-death thing.
148
426000
2000
To kwestia życia i śmierci.
07:24
You leave this, the sanctity of your house,
149
428000
3000
Jeśli opuścisz zacisze domu,
07:27
and you could be hit on the street.
150
431000
2000
może cię coś przejechać na ulicy.
07:29
So some things we have to let the dog know,
151
433000
2000
Więc czasem musimy psu przekazać:
07:31
"You mustn't do this."
152
435000
2000
"Nie wolno tego robić".
07:33
And so we have to enforce, but without force.
153
437000
5000
Musimy to na nim wymóc, ale bez przemocy.
07:38
People here get very confused about what a punishment is.
154
442000
4000
Ludzie często nie rozumieją, co to jest kara.
07:42
They think a punishment is something nasty.
155
446000
2000
Myślą, że kara to coś wrednego.
07:44
I bet a lot of you do, right?
156
448000
2000
Założę się, że wielu z was tak myśli, prawda?
07:46
You think it's something painful, or scary, or nasty.
157
450000
3000
Myślicie, że to coś bolesnego, strasznego lub złośliwego.
07:49
It doesn't have to be.
158
453000
2000
Nie musi tak być.
07:51
There's several definitions of what a punishment is,
159
455000
3000
Istnieje kilka definicji kary, ale według najpopularniejszej kara to...
07:54
but one definition, the most popular, is:
160
458000
2000
Istnieje kilka definicji kary, ale według najpopularniejszej kara to...
07:56
a punishment is a stimulus that reduces the immediately preceding behavior,
161
460000
5000
Bodziec zmniejszający częstość występowania zachowania, które nastąpiło wcześniej,
08:01
such that it's less likely to occur in the future.
162
465000
4000
zmniejszający prawdopodobieństwo jego wystąpienia w przyszłości.
08:05
It does not have to be nasty, scary or painful.
163
469000
5000
Nie musi być wredny, straszny, czy bolesny.
08:10
And I would say, if it doesn't have to be, then maybe it shouldn't be.
164
474000
5000
I skoro nie musi, to może nie powinien.
08:15
I was working with a very dangerous dog about a year ago.
165
479000
3000
Pracowałem jakiś rok temu z bardzo niebezpiecznym psem...
08:18
And this was a dog that put both his owners in hospital,
166
482000
3000
Przez niego właściciele wylądowali w szpitalu,
08:21
plus the brother-in-law, plus the child.
167
485000
2000
tak jak ich szwagier i dziecko.
08:23
And I only agreed to work with it if they promised it would stay in their house,
168
487000
3000
Zgodziłem się z nim pracować pod warunkiem, że pozostanie w domu
08:26
and they never took it outside.
169
490000
2000
i nigdy nie będą go zabierali na zewnątrz.
08:28
The dog is actually euthanized now,
170
492000
2000
Pies został ostatecznie uśpiony,
08:30
but this was a dog I worked with for a while.
171
494000
2000
ale pracowałem z nim jakiś czas.
08:32
A lot of the aggression happened around the kitchen,
172
496000
3000
Wiele agresywnych zachowań działo się w kuchni,
08:35
so while I was there -- this was on the fourth visit --
173
499000
3000
więc gdy tam byłem, to była czwarta wizyta,
08:38
we did a four and a half hour down-stay, with the dog on his mat.
174
502000
3000
pies spędził 4,5 godziny warując na swoim posłaniu,
08:41
And he was kept there by the owner's calm insistence.
175
505000
5000
utrzymywany tam dzięki spokojnej stanowczości właścicielki.
08:46
When the dog would try to leave the mat,
176
510000
2000
Gdy pies próbował opuścić posłanie,
08:48
she would say, "Rover, on the mat, on the mat, on the mat."
177
512000
4000
mówiła: "Rover, na miejsce, na miejsce, na miejsce."
08:52
The dog broke his down-stay 22 times in four and a half hours, while she cooked dinner,
178
516000
5000
Pies wyłamał się 22 razy w ciągu 4,5 godziny, gdy ona gotowała obiad,
08:57
because we had a lot of aggression related towards food.
179
521000
4000
bo wiele z tej agresji dotyczyło jedzenia.
09:01
The breaks got fewer and fewer.
180
525000
2000
Wyłamania stawały się coraz rzadsze.
09:03
You see, the punishment was working.
181
527000
3000
Widzicie, kara działała.
09:06
The behavior problem was going away.
182
530000
2000
Niepożądane zachowanie zanikało.
09:08
She never raised her voice.
183
532000
2000
Ani razu nie podniosła głosu.
09:10
If she did, she would have got bitten.
184
534000
3000
Gdyby krzyknęła, zostałaby pogryziona.
09:13
It's not a good dog you shout at.
185
537000
2000
Nie krzyczy się na dobrego psa.
09:15
And a lot of my friends train really neat animals,
186
539000
3000
Mam wielu kolegów, którzy tresują bardzo fajne zwierzęta...
09:18
grizzly bears -- if you've ever seen a grizzly bear
187
542000
2000
Niedźwiedzie grizzly.
09:20
on the telly or in film, then it's a friend of mine who's trained it --
188
544000
3000
Wszystkie grizzly w telewizji i filmie tresują moi koledzy.
09:23
killer whales. I love it because it wires you up.
189
547000
3000
Orki - kocham je, bo praca z nimi nakręca.
09:26
How are you going to reprimand a grizzly bear?
190
550000
2000
Jak dasz reprymendę niedźwiedziowi?
09:28
"Bad bear, bad bear!" Voom!
191
552000
2000
"Niedobry miś!"... Łups!
09:30
Your head now is 100 yards away, sailing through the air, OK?
192
554000
5000
Twoja głowa szybuje w powietrzu, jakieś 100 metrów stąd.
09:35
This is crazy.
193
559000
2000
Szaleństwo.
09:37
So, where do we go from here?
194
561000
2000
Więc jak się za to zabrać?
09:39
We want a better way.
195
563000
2000
Chcemy lepszego sposobu.
09:41
Dogs deserve better.
196
565000
2000
Psy zasługują na lepsze podejście.
09:43
But for me, the reason for this actually has to do with dogs.
197
567000
4000
Dla mnie chodzi tu o to, jak psy...
09:47
It has to do with watching people train puppies,
198
571000
3000
Obserwuję, jak ludzie trenują szczeniaki
09:50
and realizing they have horrendous interaction skills,
199
574000
5000
i widzę, że mają okropne umiejętności komunikacyjne,
09:55
horrendous relationship skills.
200
579000
2000
fatalnie wchodzą w relacje.
09:57
Not just with their puppy, but with the rest of the family at class.
201
581000
4000
Nie tylko ze szczeniakiem, ale z całą resztą rodziny, która przyszła.
10:01
I mean, my all-time classic is another "come here" one.
202
585000
3000
Mój ulubiony motyw to znów komenda "chodź".
10:04
You see someone in the park -- and I'll cover my mic when I say this,
203
588000
3000
Widzisz kogoś w parku - zakryję zaraz mikrofon,
10:07
because I don't want to wake you up -- and there's the owner in the park,
204
591000
3000
bo nie chcę was obudzić - i w tym parku właściciel
10:10
and their dog's over here, and they say, "Rover, come here.
205
594000
2000
mówi do psa: "Rover, chodź tu".
10:12
Rover, come here. Rover, come here, you son of a bitch."
206
596000
3000
"Rover, chodź! Rover, chodź, ty skurwysynu!"
10:16
The dog says, "I don't think so."
207
600000
2000
A pies odpowiada: "No, nie sądzę".
10:18
(Laughter)
208
602000
1000
(Śmiech)
10:19
I mean, who in their right mind
209
603000
3000
Kto przy zdrowych zmysłach myśli,
10:22
would think that a dog would want to approach them
210
606000
3000
że pies przyjdzie, jak będzie się tak wrzeszczeć?
10:25
when they're screaming like that?
211
609000
2000
że pies przyjdzie, jak będzie się tak wrzeszczeć?
10:27
Instead, the dog says, "I know that tone. I know that tone.
212
611000
3000
Zamiast tego pies mówi: "Znam ten ton.
10:30
Previously, when I've approached, I've gotten punished there."
213
614000
3000
Poprzednio, jak podszedłem, zostałem ukarany".
10:33
I was walking onto a plane --
214
617000
2000
Kiedyś wsiadałem do samolotu...
10:35
this, for me, was a pivotal moment in my career,
215
619000
3000
To był punkt zwrotny mojej kariery
10:38
and it really cemented what I wanted to do
216
622000
2000
i ugruntował we mnie, co chcę robić
10:40
with this whole puppy-training thing,
217
624000
2000
z tą całą tresurą szczeniąt...
10:42
the notion of how to teach puppies in a dog-friendly way
218
626000
4000
Zacząłem zastanawiać się, jak uczyć szczeniaki w sposób przyjazny psom,
10:46
to want to do what we want to do, so we don't have to force them.
219
630000
3000
by chciały robić, to co my chcemy, bez zmuszania.
10:49
You know, I puppy-train my child.
220
633000
3000
Swoje dziecko tak wytresowałem.
10:52
And the seminal moment was, I was getting on a plane in Dallas,
221
636000
3000
A ten punkt zwrotny - wsiadałem do samolotu w Dallas.
10:55
and in row two was a father, I presume, and a young boy about five,
222
639000
4000
W drugim rzędzie był ojciec z pięcioletnim synkiem,
10:59
kicking the back of the chair.
223
643000
2000
który kopał w oparcie fotela.
11:01
"Johnny, don't do that."
224
645000
2000
"Johnny, nie rób tak".
11:03
Kick, kick, kick.
225
647000
1000
Kop, kop, kop.
11:04
"Johnny, don't do that." Kick, kick, kick.
226
648000
2000
"Johnny, nie rób tak". Kop, kop, kop.
11:06
I'm standing right here with my bag.
227
650000
2000
Stoję tak ze swoją torbą...
11:08
The father leans over, grabs him like this and gives him ugly face.
228
652000
4000
Ojciec się przechyla, łapie go, o tak i robi "wredną minę".
11:12
And ugly face is this --
229
656000
2000
"Wredna mina" to...
11:14
when you go face-to-face with a puppy or a child,
230
658000
3000
Kiedy nachylasz się do dziecka lub szczeniaka
11:17
you say, "What are you doing! Now stop it, stop it, stop it!"
231
661000
3000
i mówisz: "Co ty wyrabiasz?! Natychmiast przestań!"
11:20
And I went, "Oh my God, do I do something?"
232
664000
3000
Pomyślałem "O Boże, co ja mam zrobić?"
11:23
That child has lost everything --
233
667000
3000
To dziecko straciło wszystko...
11:26
that one of the two people he can trust in this world
234
670000
3000
Jeden z dwojga ludzi na świecie, którym może ufać,
11:29
has absolutely pulled the rug from under his feet.
235
673000
3000
kompletnie zostawił je na lodzie.
11:32
And I thought, "Do I tell this jerk to quit it?"
236
676000
2000
Pomyślałem "Kazać draniowi przestać?"
11:34
I thought, "Ian, stay out of it, stay out of it, you know, walk on."
237
678000
3000
I pomyślałem: "Ian, nie mieszaj się, odpuść."
11:37
I walked to the back of the plane,
238
681000
2000
Przeszedłem na tył samolotu,
11:39
I sat down, and a thought came to me.
239
683000
3000
usiadłem i naszła mnie taka myśl.
11:42
If that had been a dog, I would have laid him out.
240
686000
2000
Gdyby chodziło o psa, to bym gościowi przyłożył.
11:44
(Laughter)
241
688000
1000
(Śmiech)
11:45
If he had kicked a dog, I would have punched him out.
242
689000
4000
Gdyby skrzywdził psa, tobym go walnął.
11:49
He kicked a child, grabs the child like this and I let it go.
243
693000
5000
Skrzywdził dziecko, potarmosił nim i uszło mu na sucho.
11:54
And this is what it's all about.
244
698000
3000
I o to właśnie chodzi. Umiejętności tworzenia relacji są łatwe.
11:57
These relationship skills are so easy.
245
701000
2000
I o to właśnie chodzi. Umiejętności tworzenia relacji są łatwe.
11:59
I mean, we as humans, our shallowness when we choose a life-mate
246
703000
5000
Jacy płytcy jesteśmy wybierając życiowego partnera...
12:04
based on the three Cs -- coat color, conformation, cuteness.
247
708000
4000
Opieramy się na 3 aspektach: wygląd, pasowanie do "typu", urok.
12:08
You know, kind of like a little robot.
248
712000
2000
Jak małe roboty.
12:10
This is how we go into a relationship, and it's hunky-dory for a year.
249
714000
3000
Tak wchodzimy z związek i jest fajnie przez rok.
12:13
And then, a little behavior problem comes up.
250
717000
2000
A potem pojawia się problem z zachowaniem.
12:15
No different from the dog barking.
251
719000
2000
Nie różni się to od problemów z psem.
12:17
The husband won't clear up his clothes,
252
721000
2000
Mąż nie sprząta po sobie ubrania,
12:19
or the wife's always late for meetings, whatever it is, OK?
253
723000
4000
albo żona zawsze się spóźnia, cokolwiek.
12:23
And it then starts, and we get into this thing,
254
727000
4000
I tak się zaczyna, tak wpadamy.
12:27
and our personal feedback -- there's two things about it.
255
731000
2000
A jeśli chodzi o informację zwrotną...
12:29
When you watch people interacting with animals or other people,
256
733000
3000
W interakcjach ludzi ze zwierzętami bądź innymi ludźmi
12:32
there is very little feedback, it's too infrequent.
257
736000
4000
widać bardzo mało informacji zwrotnych, pojawiają się zbyt rzadko.
12:36
And when it happens, it's bad, it's nasty.
258
740000
3000
A kiedy już się pojawiają, są złe i wredne.
12:39
You see it's especially in families, especially with spouses,
259
743000
5000
Szczególnie w rodzinach, z partnerami,
12:44
especially with children, especially with parents.
260
748000
3000
z dziećmi, z rodzicami.
12:47
You see it especially in the workplace,
261
751000
2000
Widać to w miejscu pracy,
12:49
especially from boss to employee.
262
753000
2000
szczególnie między szefem a pracownikiem.
12:51
It's as if there's some schadenfreude there,
263
755000
3000
Jakby była tam jakaś złośliwa radość,
12:54
that we actually take delight in people getting things wrong,
264
758000
3000
jakbyśmy cieszyli się, że ludzie robią coś źle,
12:57
so that we can then moan and groan and bitch at them.
265
761000
5000
bo wtedy możemy na nich narzekać, jęczeć i marudzić.
13:02
And this, I would say, is the biggest human foible that we have.
266
766000
4000
Rzekłbym, że to największa ludzka słabostka.
13:06
It really is.
267
770000
2000
Naprawdę.
13:08
We take the good for granted, and we moan and groan at the bad.
268
772000
3000
Uważamy, że dobre jest oczywiste, a na złe trzeba narzekać.
13:11
And I think this whole notion of these skills should be taught.
269
775000
3000
Myślę, że powinno się uczyć o istnieniu takich umiejętności.
13:14
You know, calculus is wonderful.
270
778000
2000
Rachunek różniczkowy jest wspaniały.
13:16
When I was a kid, I was a calculus whiz.
271
780000
2000
Jako dziecko byłem w nim mistrzem.
13:18
I don't understand a thing about it now, but I could do it as a kid.
272
782000
3000
Teraz nic z niego nie rozumiem, ale wtedy byłem dobry.
13:22
Geometry, fantastic. You know, quantum mechanics --
273
786000
3000
Geometria - fantastyczna; mechanika kwantowa...
13:25
these are cool things.
274
789000
2000
To są fajne rzeczy.
13:27
But they don't save marriages and they don't raise children.
275
791000
4000
Ale nie ocalą małżeństwa i nie wychowają dzieci.
13:31
And my look to the future is,
276
795000
2000
I kiedy planuję, co zrobić w przyszłości
13:33
and what I want to do with this doggy stuff, is to teach people
277
797000
3000
w tej psiej dziedzinie, chcę uczyć ludzi,
13:36
that you know, your husband's just as easy to train.
278
800000
3000
że w zasadzie męża da się wytresować równie łatwo.
13:39
Probably easier -- if you got a Rottie -- much easier to train.
279
803000
5000
Pewnie nawet łatwiej, na przykład w porównaniu z rottweilerem.
13:44
Your kids are easy to train.
280
808000
2000
Dzieci łatwo wytresować.
13:46
All you've got to do is to watch them,
281
810000
2000
Wystarczy tylko je poobserwować,
13:48
to time-sample the behavior, and say, every five minutes,
282
812000
2000
regularnie sprawdzać zachowanie,
13:50
you ask the question, "Is it good, or is it bad?"
283
814000
3000
zadawać sobie pytanie: "Dobrze to, czy źle?"
13:53
If it's good, say, "That was really neat, thank you."
284
817000
3000
I jeśli zachowanie jest dobre, powiedzieć: "O, to miło, dziękuję."
13:56
That is such a powerful training technique.
285
820000
2000
To jest potężna metoda tresury.
13:58
This should be taught in schools.
286
822000
2000
Tego powinni uczyć w szkole.
14:00
Relationships -- how do you negotiate?
287
824000
2000
Związki... Jak negocjować?
14:02
How you do negotiate with your friend who wants your toy?
288
826000
3000
Jak negocjować z kolegą, który chce twoją zabawkę?
14:05
You know, how to prepare you for your first relationship?
289
829000
3000
Jak przygotować się na pierwszy związek?
14:08
How on earth about raising children?
290
832000
2000
Jak wreszcie wychowywać dzieci?
14:10
We think how we do it -- one night in bed, we're pregnant,
291
834000
2000
Jak to jest - jedna noc w łóżku, ciąża
14:12
and then we're raising the most important thing in life, a child.
292
836000
3000
i wychowujemy najważniejszą rzecz w życiu - dziecko.
14:15
No, this is what should be taught -- the good living, the good habits,
293
839000
5000
Tego właśnie powinno się uczyć - dobrego życia, dobrych nawyków,
14:20
which are just as hard to break as bad habits.
294
844000
4000
które tak samo trudno porzucić, jak złe nawyki.
14:24
So, that would be my wish to the future.
295
848000
2000
To by było moje życzenie na przyszłość.
14:26
Ah, damn, I wanted to end exactly on time,
296
850000
2000
A niech to, chciałem skończyć dokładnie o czasie,
14:28
but I got eight, seven, six, five, four, three, two --
297
852000
6000
ale mam jeszcze osiem, siedem, sześć, pięć, cztery, trzy, dwie...
14:34
so thank you very much. That's my talk, thank you.
298
858000
2000
Dziękuję bardzo, to był mój wykład, dziękuję.
14:36
(Applause)
299
860000
1000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Ian Dunbar - Animal behavioristVeterinarian, dog trainer and animal behaviorist Ian Dunbar understands our pets' point of view. By training dog owners in proper conduct (as much as he trains the dogs themselves), he hopes to encourage better relationships with dogs -- not to mention their friends and children, too.
Why you should listen
We may call dogs man's best friend, but according to Dr. Ian Dunbar, humans often fail to reciprocate. Dunbar's decades of research on hierarchical social behavior and aggression in domestic animals truly give him a dog's-eye view of human beings' incomprehensible and spontaneous -- if involuntary -- cruelties.
Dunbar says we might break our unseemly, unflattering habits and usher in an "era of dog-friendly dog training" by coming to understand why dogs do what they do -- Is Fido misbehaving, or just being a dog? -- and the repercussions of our actions toward them. (We might foster better relationships with our fellow humans, too.) His Sirius Dog Training company focuses on training puppies to be playful, yet well-behaved. His second organization, Animalin, promotes games for dogs and puppies at an international level.
Dunbar has written numerous books, including How to Teach a New Dog Old Tricks and The Good Little Dog Book. He has also hosted several award-winning videotapes on puppy and dog training.
Ian Dunbar | Speaker | TED.com