TED2017
Lauren Sallan: How to win at evolution and survive a mass extinction
Lauren Sallan: Jak wygrać ewolucję i przetrwać masowe wymieranie
Filmed:
Readability: 4.6
1,193,525 views
Gratulacje! Będąc tutaj, jesteś jednym ze zwycięzców historii - kulminacją trwającego 4 miliardy lat sukcesu. Pozostałe 99% gatunków, które kiedykolwiek żyły, są martwe - zabite przez pożar, powódź, asteroidy, mróz, upał i twarde zasady selekcji naturalnej. Skąd mamy tyle szczęścia i ciągle wygrywamy? W tej krótkiej, zabawnej prelekcji, paleontolog i członkini TED Lauren Sallan pokazuje, jak, mimo masowego wymierania, przetrwanie twoich przodków przyczyniło się do tego, kim jesteś dzisiaj.
Lauren Sallan - Paleobiologist
TED Fellow Lauren Sallan is a paleobiologist using big data analytics to reveal how macroevolution, or evolution happens at the largest scales, happens. Full bio
TED Fellow Lauren Sallan is a paleobiologist using big data analytics to reveal how macroevolution, or evolution happens at the largest scales, happens. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
Congratulations.
0
1032
1367
Gratulacje.
00:14
By being here,
1
2721
1200
Jeśli jesteś tutaj,
słuchasz, jesteś żywym członkiem
00:15
listening, alive,
2
3945
1437
00:17
a member of a growing species,
3
5406
2301
rozwijającego się gatunku,
00:19
you are one of history's
greatest winners --
greatest winners --
4
7731
2961
to jesteś jednym z największych
zwycięzców w historii,
zwycięzców w historii,
00:22
the culmination of a success story
four billion years in the making.
four billion years in the making.
5
10716
4420
kulminacją historii sukcesu
trwającej 4 miliardy lat.
trwającej 4 miliardy lat.
00:27
You are life's one percent.
6
15768
2131
Jesteś elitą życia.
00:30
The losers,
7
18884
1156
Przegrani,
00:32
the 99 percent of species
who have ever lived,
who have ever lived,
8
20064
2832
stanowiący 99% wszystkich
gatunków na Ziemi,
gatunków na Ziemi,
00:34
are dead --
9
22920
1166
są martwi.
00:36
killed by fire, flood, asteroids,
10
24110
3361
Zabici przez pożary, powodzie, asteroidy,
00:39
predation, starvation, ice, heat
11
27495
2301
drapieżników, głód, mróz, upał
00:41
and the cold math of natural selection.
12
29820
2780
i brutalne zasady naturalnej selekcji.
00:45
Your ancestors,
13
33186
1200
Twoi przodkowie,
00:46
back to the earliest fishes,
14
34410
1550
rozpoczynając od pierwszych ryb,
00:47
overcame all these challenges.
15
35984
2091
pokonali wszystkie te wyzwania.
00:50
You are here because
of golden opportunities
of golden opportunities
16
38932
2969
Jesteś tu dzięki wielkim szansom,
00:53
made possible by mass extinction.
17
41925
2665
możliwym dzięki masowemu wymieraniu.
00:57
(Laughter)
18
45437
3246
(Śmiech)
01:01
It's true.
19
49048
1151
To prawda.
01:02
The same is true
of your co-winners and relatives.
of your co-winners and relatives.
20
50223
3229
To samo dotyczy twoich
współ-zwycięzców i krewnych.
współ-zwycięzców i krewnych.
01:05
The 34,000 kinds of fishes.
21
53476
2689
34 tysiące gatunków ryb.
01:08
How did we all get so lucky?
22
56586
2100
Dlaczego akurat nam się udało?
01:10
Will we continue to win?
23
58710
1633
Czy nadal będziemy wygrywać?
01:13
I am a fish paleobiologist
who uses big data --
who uses big data --
24
61278
3955
Jestem paleontologiem ryb
i używam ważnych danych,
i używam ważnych danych,
01:17
the fossil record --
25
65257
1209
zapisów skamieniałości,
aby dowiedzieć się,
aby dowiedzieć się,
01:18
to study how some species win
and others lose.
and others lose.
26
66490
3230
czemu niektóre gatunki
wygrywają a inne nie.
wygrywają a inne nie.
01:22
The living can't tell us;
27
70088
1610
Od żyjących się tego nie dowiemy;
01:23
they know nothing but winning.
28
71722
1700
oni nic nie wiedzą o wygrywaniu.
01:25
So, we must speak with the dead.
29
73446
1944
Trzeba porozmawiać z umarłymi.
01:27
How do we make dead fishes talk?
30
75946
1722
Jak przekonać martwe ryby do mówienia?
01:30
Museums contain multitudes
of beautiful fish fossils,
of beautiful fish fossils,
31
78265
4413
W muzeach znajduje się
mnóstwo pięknych skamielin ryb,
mnóstwo pięknych skamielin ryb,
01:34
but their real beauty emerges
32
82702
1780
ale ich prawdziwe piękno wyłania się,
01:36
when combined with the larger
number of ugly, broken fossils,
number of ugly, broken fossils,
33
84506
4247
w porównaniu z większą ilością
brzydkich, popękanych skamielin,
brzydkich, popękanych skamielin,
01:40
and reduced to ones and zeros.
34
88777
2141
i zredukowane do jedynek i zer.
01:43
I can trawl a 500-million-year database
for evolutionary patterns.
for evolutionary patterns.
35
91327
4396
Mogę przeszukać w bazach danych
500 milionów lat modeli ewolucji.
500 milionów lat modeli ewolucji.
01:48
For example,
36
96412
1154
Na przykład
01:49
fish forms can be captured by coordinates
37
97590
3747
kształty ryb można
ukazać we współrzędnych,
ukazać we współrzędnych,
01:53
and transformed to reveal
major pathways of change
major pathways of change
38
101361
4106
pokazać główne ścieżki zmian
01:57
and trends through time.
39
105491
2119
i tendencje na przestrzeni lat.
02:00
Here is the story
of the winners and losers
of the winners and losers
40
108583
2337
Oto historia zwycięzców i przegranych
02:02
of just one pivotal event
I discovered using fossil data.
I discovered using fossil data.
41
110944
4133
w jednym kluczowym zdarzeniu, które
odkryłam pracując z danymi o skamielinach.
odkryłam pracując z danymi o skamielinach.
02:07
Let's travel back 360 million years --
42
115500
4472
Cofnijmy się o 360 milionów lat.
02:11
six times as long ago
as the last dinosaur --
as the last dinosaur --
43
119996
3540
Sześć razy dalej niż do czasów
ostatniego dinozaura,
ostatniego dinozaura,
02:15
to the Devonian period;
44
123560
1646
do czasów dewońskich;
02:17
a strange world.
45
125230
1385
do niezwykłego świata.
02:19
Armored predators
with razor-edge jaws dominated
with razor-edge jaws dominated
46
127505
3861
Uzbrojone drapieżniki ze szczękami
ostrymi jak brzytwa przeważały
ostrymi jak brzytwa przeważały
02:23
alongside huge fishes
with arm bones in their fins.
with arm bones in their fins.
47
131390
4123
pośród ogromnych ryb z kośćmi
ramienia w płetwach.
ramienia w płetwach.
02:29
Crab-like fishes scuttled
across the sea floor.
across the sea floor.
48
137106
3253
Krabo-ryby sunęły po dnach mórz.
02:33
The few ray-fin relatives
of salmon and tuna
of salmon and tuna
49
141278
3483
Promieniopłetwi krewni łososia i tuńczyka
02:36
cowered at the bottom of the food chain.
50
144785
2484
kulili się ze strachu na dnie
łańcucha pokarmowego.
łańcucha pokarmowego.
02:40
The few early sharks
lived offshore in fear.
lived offshore in fear.
51
148217
3496
Garstka pierwszych rekinów
żyła w strachu na otwartym morzu.
żyła w strachu na otwartym morzu.
02:44
Your few four-legged ancestors,
the tetrapods,
the tetrapods,
52
152900
3752
Twoi czworonożni przodkowie
02:48
struggled in tropical river plains.
53
156676
2471
walczyli o życie
w pobliżu tropikalnych rzek.
w pobliżu tropikalnych rzek.
02:52
Ecosystems were crowded.
54
160391
1711
Ekosystemy były zatłoczone.
02:54
There was no escape,
55
162744
1855
Nie było drogi ucieczki,
02:56
no opportunity in sight.
56
164623
1752
żadnych okazji.
02:59
Then the world ended.
57
167110
1386
Wtedy świat się skończył.
03:00
(Laughter)
58
168888
1950
(Śmiech)
03:02
No, it is a good thing.
59
170862
1365
Nie, to dobra rzecz.
03:04
96 percent of all fish species died
60
172251
4368
96% wszystkich gatunków ryb wymarło
03:08
during the Hangenberg event,
359 million years ago:
359 million years ago:
61
176643
4460
podczas kryzysu Hangenberg
359 milionów lat temu:
359 milionów lat temu:
03:13
an interval of fire and ice.
62
181127
2008
w okresie ognia i mrozu.
03:15
A crowded world was disrupted
and swept away.
and swept away.
63
183516
2995
Zatłoczony świat
został zakłócony i zmieciony
został zakłócony i zmieciony
03:19
Now, you might think
that's the end of the story.
that's the end of the story.
64
187735
2501
Możecie myśleć, że to koniec historii.
03:22
The mighty fell,
the meek inherited the earth,
the meek inherited the earth,
65
190260
2191
Potężni zginęli,
łagodni odziedziczyli Ziemię
łagodni odziedziczyli Ziemię
03:24
and here we are.
66
192475
1205
i znaleźliśmy się tutaj.
03:26
But winning is not that simple.
67
194660
2269
Ale zwyciężanie nie jest takie proste.
03:30
The handful of survivors
came from many groups --
came from many groups --
68
198168
3165
Garstka ocalonych pochodziła z wielu grup,
03:33
all greatly outnumbered by their own dead.
69
201357
2946
większość ich pobratymców zginęła.
03:36
They ranged from top predator
to bottom-feeder,
to bottom-feeder,
70
204327
2733
Od drapieżników do glonojadów,
03:39
big to small,
71
207084
1300
od dużych do małych,
03:40
marine to freshwater.
72
208408
1973
od morskich do słodkowodnych.
03:42
The extinction was a filter.
73
210405
1992
Wymieranie było filtrem.
03:44
It merely leveled the playing field.
74
212421
2185
Wyrównało tylko poziom na tym placu zabaw.
03:47
What really counted was what survivors did
over the next several million years
over the next several million years
75
215352
5418
Naprawdę liczyły się działania ocaleńców
przez następne miliony lat
przez następne miliony lat
03:52
in that devastated world.
76
220794
1781
w tym zdewastowanym świecie.
03:56
The former overlords
should have had an advantage.
should have had an advantage.
77
224033
2770
Poprzedni panowie i władcy
mieli przewagę.
mieli przewagę.
03:59
They became even larger,
78
227245
1840
Urośli jeszcze bardziej,
04:01
storing energy,
79
229109
1394
kumulując energię,
04:02
investing in their young,
80
230527
1623
rozmnażając,
04:04
spreading across the globe,
81
232174
1662
rozprzestrzeniając się po świecie,
04:05
feasting on fishes,
82
233860
1469
pożerając ryby,
04:07
keeping what had always worked,
and biding their time.
and biding their time.
83
235353
3114
działając według sprawdzonych schematów
i czekając na lepsze czasy.
i czekając na lepsze czasy.
04:10
Yet they merely persisted for a while,
84
238906
3017
Jednak byli tylko o włos od zagłady,
04:13
declining without innovating,
85
241947
2047
coraz słabsi bez nowych zmian,
04:16
becoming living fossils.
86
244018
2261
stając się żywymi skamielinami.
04:18
They were too stuck in their ways
87
246887
1961
Za bardzo utknęli w swoich zwyczajach
04:20
and are now largely forgotten.
88
248872
1908
i teraz w dużej mierze
popadli w zapomnienie.
popadli w zapomnienie.
04:24
A few of the long-suffering ray-fins,
sharks and four-legged tetrapods
sharks and four-legged tetrapods
89
252366
5159
Kilka z tych wytrwałych promieniopłetwych,
rekinów i czworonogów
rekinów i czworonogów
04:29
went the opposite direction.
90
257549
1654
poszło w przeciwną stronę.
04:31
They became smaller --
91
259528
1712
Zrobili się mniejsi,
04:33
living fast,
dying young,
dying young,
92
261264
1820
żyjąc szybko i umierając młodo,
04:35
eating little
and reproducing rapidly.
and reproducing rapidly.
93
263108
2064
jedząc mało i rozmnażając się gwałtownie.
04:37
They tried new foods,
94
265687
1967
Próbowali nowych smaków,
04:39
different homes,
95
267678
1205
różnych miejsc do życia,
04:40
strange heads
and weird bodies.
and weird bodies.
96
268907
2351
osobliwych głów i dziwacznych ciał.
04:43
(Laughter)
97
271282
1182
(Śmiech)
04:44
And they found opportunity, proliferated,
98
272488
2960
Znalazły okazję, rozmnożyły się
04:47
and won the future
for their 60,000 living species,
for their 60,000 living species,
99
275472
3955
i wygrały przyszłość dla 60 tysięcy
żyjących gatunków,
żyjących gatunków,
04:51
including you.
100
279451
1371
łącznie z tobą.
04:52
That's why they look familiar.
101
280846
1619
Właśnie dlatego wyglądają znajomo.
04:54
You know their names.
102
282489
1438
Nawet znasz ich imiona.
04:57
Winning is not about random events
103
285635
2477
Zwycięstwo nie przychodzi
przez przypadkowe zdarzenia
przez przypadkowe zdarzenia
05:00
or an arms race.
104
288136
1459
ani wyścig zbrojeń.
05:01
Rather, survivors went down alternative,
evolutionary pathways.
evolutionary pathways.
105
289619
4262
Ci którzy przetrwali, wybrali
alternatywne, rozwojowe ścieżki.
alternatywne, rozwojowe ścieżki.
05:06
Some found incredible success,
106
294294
2525
Niektórzy osiągnęli niewyobrażalny sukces,
05:08
while others became dead fish walking.
107
296843
2467
a inni zamienili się
w chodzące martwe ryby.
w chodzące martwe ryby.
05:12
(Laughter)
108
300572
2313
(Śmiech)
05:14
A real scientific term.
109
302909
1607
To prawdziwe naukowe określenie.
05:16
(Laughter)
110
304540
2183
(Śmiech)
05:18
I am now investigating
111
306747
1168
Teraz badam,
05:19
how these pathways to victory and defeat
repeat across time.
repeat across time.
112
307939
3693
jak te ścieżki do zwycięstwa i porażki
powtarzają się na przestrzeni czasu.
powtarzają się na przestrzeni czasu.
05:24
My lab has already compiled thousands
upon thousands of dead fishes,
upon thousands of dead fishes,
113
312075
4122
Moje laboratorium
ma tysiące martwych ryb,
ma tysiące martwych ryb,
05:28
but many more remain.
114
316221
1648
ale jest ich jeszcze więcej.
05:29
However, it is already clear
115
317893
1857
Jednak już wiadomo,
05:31
that your ancestors' survival
through mass extinction,
through mass extinction,
116
319774
3680
że przetrwanie twoich przodków
podczas masowego wymierania
podczas masowego wymierania
05:35
and their responses in the aftermath
117
323478
2444
i ich reakcje w późniejszym czasie
05:37
made you who you are today.
118
325946
1932
stworzyły cię tym, kim jesteś dzisiaj.
05:40
What does this tell us for the future?
119
328262
2119
Co mówi to nam na przyszłość?
05:42
As long as a handful of species survive,
120
330405
2754
Póki garstka gatunków ocaleje,
05:45
life will recover.
121
333183
2074
życie przetrwa.
05:47
The versatile and the lucky
will not just replace what was lost,
will not just replace what was lost,
122
335281
3873
Ci wszechstronni szczęściarze
nie zastąpią po prostu strat,
nie zastąpią po prostu strat,
05:51
but win in new forms.
123
339178
1575
ale wygrają jako nowe odmiany.
05:53
It just might take several million years.
124
341121
2431
Może im to tylko zająć kilka milionów lat.
05:56
Thank you.
125
344639
1150
Dziękuję.
05:57
(Applause)
126
345813
4679
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Lauren Sallan - PaleobiologistTED Fellow Lauren Sallan is a paleobiologist using big data analytics to reveal how macroevolution, or evolution happens at the largest scales, happens.
Why you should listen
Lauren Sallan uses the vast fossil record of fishes as a deep time database, mining to find out why some species persist and diversify while others die off. She has used these methods to discover the lost, largest, "sixth" mass extinction of vertebrates; the end-Devonian Hangenberg event (359 million years ago), reveal how fish heads changed first during their rise to dominance; test why some species thrive after global disruptions while others flounder; and show how invasions by new predators can shift prey diversity at global scales.
Sallan is the Martin Meyerson Assistant Professor in Interdisciplinary Studies at the University of Pennsylvania, based in the Department Earth and Environmental Science, and became a TED Fellow in 2017. Her research has been published in Science, PNAS and Current Biology. It has also been featured in the New York Times, The Chicago Tribune, Forbes, the New Scientist, the Discovery Channel and the recent popular science book, The Ends of the World by Peter Brannen.
Lauren Sallan | Speaker | TED.com