TED2006
Burt Rutan: The real future of space exploration
Burt Rutan widzi przyszłość kosmosu
Filmed:
Readability: 3.5
2,412,936 views
W swoim pełnym pasji przemówieniu, legendarny projektant statków kosmicznych, Burt Rutan, krytykuje finansowany przez rząd USA program kosmiczny za stagnację i zwraca się do przedsiębiorców o kontynuowanie porzuconej przez NASA pracy.
Burt Rutan - Aircraft engineer
In 2004, legendary spacecraft designer Burt Rutan won the $10M Ansari X-Prize for SpaceShipOne, the first privately funded craft to enter space twice in a two-week period. He's now collaborating with Virgin Galactic to build the first rocketship for space tourism. Full bio
In 2004, legendary spacecraft designer Burt Rutan won the $10M Ansari X-Prize for SpaceShipOne, the first privately funded craft to enter space twice in a two-week period. He's now collaborating with Virgin Galactic to build the first rocketship for space tourism. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:25
I want to start off by saying, Houston, we have a problem.
0
0
5000
Rozpocznę słowami: "Houston, mamy problem".
00:30
We're entering a second generation of no progress
1
5000
4000
Wchodzimy w drugie pokolenie bez jakiegokolwiek postępu
00:34
in terms of human flight in space. In fact, we've regressed.
2
9000
5000
w dziedzinie lotów człowieka w kosmos. Prawdę mówiąc, uwsteczniliśmy się.
00:39
We stand a very big chance of losing our ability to inspire our youth
3
14000
6000
Jest bardzo prawdopodobne, że stracimy możliwości zainspirowania młodzieży
00:45
to go out and continue this very important thing
4
20000
3000
do podjęcia i kontynuowania tej istotnej rzeczy,
00:48
that we as a species have always done.
5
23000
2000
którą my, jako gatunek, zawsze robiliśmy.
00:50
And that is, instinctively we've gone out
6
25000
3000
A chodzi o to, że instynktownie szliśmy przed siebie
00:53
and climbed over difficult places, went to more hostile places,
7
28000
6000
i zdobywaliśmy niedostępne, wrogie środowiska
00:59
and found out later, maybe to our surprise, that that's the reason we survived.
8
34000
6000
i ku naszemu zaskoczeniu okazało się, że właśnie dlatego przetrwaliśmy.
01:05
And I feel very strongly
9
40000
2000
I stanowczo twierdzę,
01:07
that it's not good enough for us to have generations of kids
10
42000
4000
że nie wystarczy by przyszłe pokolenia
01:11
that think that it's OK to look forward to a better version
11
46000
4000
myślały, że wystarczy spokojnie poczekać na lepszą wersję
01:15
of a cell phone with a video in it.
12
50000
3000
telefonu komórkowego z wbudowanym odtwarzaczem wideo.
01:18
They need to look forward to exploration; they need to look forward to colonization;
13
53000
4000
Nasze dzieci muszą pragnąć eksplorować, wyczekiwać kolonizacji,
01:22
they need to look forward to breakthroughs.
14
57000
4000
cieszyć się na przyszłe przełomowe zdarzenia. Koniecznie.
01:26
We need to inspire them, because they need to lead us
15
61000
4000
My z kolei musimy je inspirować, ponieważ to one poprowadzą nas
01:30
and help us survive in the future.
16
65000
3000
i pomogą przetrwać w przyszłości.
01:33
I'm particularly troubled that what NASA's doing right now with this new Bush doctrine
17
68000
6000
Szczególnie niepokoi mnie, że to co NASA robi w tej chwili i ta nowa doktryna Busha
01:39
to -- for this next decade and a half -- oh shoot, I screwed up.
18
74000
6000
-- przez kolejne piętnaście lat -- o kurczę, schrzaniłem.
01:45
We have real specific instructions here not to talk about politics.
19
80000
5000
Wyraźnie nam kazali nie mówić tu o polityce.
01:50
(Laughter)
20
85000
1000
(Śmiech)
01:51
What we're looking forward to is --
21
86000
3000
To czego oczekujemy to --
01:54
(Applause)
22
89000
1000
(Oklaski)
01:55
what we're looking forward to
23
90000
3000
to czego oczekujemy,
01:58
is not only the inspiration of our children,
24
93000
3000
to nie tylko inspiracja dla naszych dzieci,
02:01
but the current plan right now is not really even allowing
25
96000
5000
ale aktualny plan nie pozwala nawet
02:06
the most creative people in this country -- the Boeing's and Lockheed's
26
101000
4000
najbardziej kreatywnym ludziom w tym kraju -- inżynierom kosmicznym
02:10
space engineers -- to go out and take risks and try new stuff.
27
105000
6000
Boeinga i Lockheeda -- podejmowania ryzyka i testowania nowych zabawek.
02:16
We're going to go back to the moon ... 50 years later?
28
111000
6000
Zamierzamy powrócić na księżyc -- 50 lat później --
02:22
And we're going to do it very specifically planned to not learn anything new.
29
117000
6000
i mamy zamiar zrobić to w zaplanowany sposób, tak by nie nauczyć się niczego nowego.
02:28
I'm really troubled by that. But anyway that's --
30
123000
4000
Naprawdę mnie to niepokoi. Ale tak czy inaczej to
02:32
the basis of the thing that I want to share with you today, though,
31
127000
4000
właśnie sedno tego, czym chcę się dziś mimo wszystko z wami podzielić,
02:36
is that right back to where we inspire people
32
131000
4000
to powrót do inspirowania ludzi,
02:40
who will be our great leaders later.
33
135000
2000
którzy będą w przyszłości naszymi przywódcami.
02:42
That's the theme of my next 15 minutes here.
34
137000
4000
I o tym właśnie będę mówił przez kolejne 15 minut.
02:46
And I think that the inspiration begins when you're very young:
35
141000
4000
Myślę, że inspiracja zaczyna się w bardzo młodym wieku:
02:50
three-year-olds, up to 12-, 14-year-olds.
36
145000
4000
od trzeciego roku życia, do dwunastego, może czternastego.
02:54
What they look at is the most important thing.
37
149000
4000
Najważniejsze jest na co my -- na co oni patrzą.
02:58
Let's take a snapshot at aviation.
38
153000
3000
Spójrzmy na lotnictwo.
03:01
And there was a wonderful little short four-year time period
39
156000
3000
To był cudowny okres czterech lat,
03:04
when marvelous things happened.
40
159000
3000
gdy wydarzały się wspaniałe rzeczy.
03:07
It started in 1908, when the Wright brothers flew in Paris, and everybody said,
41
162000
4000
Wszystko zaczęło się w 1908, gdy bracia Wright polecieli w Paryżu. I każdy stwierdził
03:11
"Ooh, hey, I can do that." There's only a few people that have flown
42
166000
4000
"Hej, ja też tak mogę". Na początku 1908 roku poleciało zaledwie
03:15
in early 1908. In four years, 39 countries had hundreds of airplanes,
43
170000
5000
kilka osób. W przeciągu czterech lat już 39 krajów posiadało setki samolotów,
03:20
thousand of pilots. Airplanes were invented by natural selection.
44
175000
4000
tysiące pilotów. Samoloty wynaleziono drogą doboru naturalnego .
03:24
Now you can say that intelligent design designs our airplanes of today,
45
179000
4000
Dziś możemy powiedzieć, że współczesne samoloty są projektowane jak inteligentny projekt,
03:28
but there was no intelligent design really designing those early airplanes.
46
183000
4000
ale pierwsze samoloty nie powstawały w ten sposób.
03:32
There were probably at least 30,000 different things tried,
47
187000
5000
Wypróbowano prawdopodobnie co najmniej 30 tysięcy różnych sposobów,
03:37
and when they crash and kill the pilot, don't try that again.
48
192000
4000
a gdy samolot się rozbił, a pilot zginął, dobra, drugi raz robimy inaczej.
03:41
The ones that flew and landed OK
49
196000
3000
Te które poleciały i bezpiecznie wylądowały,
03:44
because there were no trained pilots
50
199000
1000
mimo braku przeszkolonych pilotów,
03:45
who had good flying qualities by definition.
51
200000
4000
idealnie nadawały się do latania już z samej definicji.
03:49
So we, by making a whole bunch of attempts, thousands of attempts,
52
204000
5000
Zatem, próbując każdej metody, przeprowadzając tysiące prób,
03:54
in that four-year time period, we invented the concepts
53
209000
3000
w tym okresie czterech lat, rozwinęliśmy idee
03:57
of the airplanes that we fly today. And that's why they're so safe,
54
212000
3000
samolotów, którymi latamy dziś. I właśnie dlatego są one tak bezpieczne,
04:00
as we gave it a lot of chance to find what's good.
55
215000
4000
ponieważ pozwoliliśmy na sprawdzenie co jest dobre, a co nie.
04:04
That has not happened at all in space flying.
56
219000
2000
W lataniu w kosmosie sytuacja jest inna.
04:06
There's only been two concepts tried -- two by the U.S. and one by the Russians.
57
221000
4000
Wypróbowano na razie jedynie dwa pomysły -- dwa amerykańskie i jeden rosyjski.
04:10
Well, who was inspired during that time period?
58
225000
2000
Cóż, kogo zainspirował tamten okres czasu?
04:12
Aviation Week asked me to make a list of who I thought
59
227000
3000
Zostałem poproszony przez Aviation Week o sporządzenie listy osób,
04:15
were the movers and shakers of the first 100 years of aviation.
60
230000
3000
które według mnie pociągały za sznurki w pierszym stuleciu lotnictwa.
04:18
And I wrote them down and I found out later that every one of them
61
233000
4000
Spisałem ich nazwiska i później odkryłem, że każda z tych osób
04:22
was a little kid in that wonderful renaissance of aviation.
62
237000
7000
w tym wspaniałym okresie renesansu lotnictwa była małym dzieckiem.
04:29
Well, what happened when I was a little kid was -- some pretty heavy stuff too.
63
244000
4000
To, co wydarzyło się, gdy ja byłem mały, to -- też były wielkie rzeczy.
04:33
The jet age started: the missile age started. Von Braun was on there
64
248000
5000
Rozpoczęła się era odrzutowców, era pocisków rakietowych. Von Braun
04:38
showing how to go to Mars -- and this was before Sputnik.
65
253000
2000
pokazywał jak dostać się na Marsa -- i nie było jeszcze Sputnika.
04:40
And this was at a time when Mars was a hell of a lot more interesting
66
255000
4000
To był czas, gdy Mars był znacznie bardziej interesujący,
04:44
than it is now. We thought there'd be animals there;
67
259000
2000
niż jest teraz. Myśleliśmy, że znajdziemy tam zwierzęta,
04:46
we knew there were plants there; the colors change, right?
68
261000
4000
wiedzieliśmy, że są tam rośliny, że występują zmiany kolorów, prawda?
04:50
But, you know, NASA screwed that up because they've sent these robots
69
265000
3000
Ale, no wiecie, NASA schrzaniło, ponieważ wysłali tam roboty
04:53
and they've landed it only in the deserts.
70
268000
3000
i umieścili je jedynie na pustyniach.
04:56
(Laughter)
71
271000
4000
(Śmiech)
05:00
If you look at what happened -- this little black line is as fast as man ever flew,
72
275000
7000
Jeśli spojrzycie na to, co się stało -- ta czarna linia pokazuje jak najszybciej leciał kiedykolwiek człowiek,
05:07
and the red line is top-of-the-line military fighters
73
282000
3000
czerwona to największa prędkość wojskowych myśliwców,
05:10
and the blue line is commercial air transport.
74
285000
3000
a niebieska linia pokazuje samoloty pasażerskie.
05:13
You notice here's a big jump when I was a little kid --
75
288000
2000
Zauważycie duży skok. Gdy byłem mały --
05:15
and I think that had something to do with giving me the courage
76
290000
4000
i myślę, że to miało coś wspólnego z odwagą
05:19
to go out and try something that other people weren't having the courage to try.
77
294000
5000
spróbowania czegoś, czego inni ludzie nie mieli odwagi spróbować.
05:24
Well, what did I do when I was a kid?
78
299000
2000
Co robiłem, gdy byłem dzieckiem?
05:26
I didn't do the hotrods and the girls and the dancing
79
301000
3000
Nie zajmowałem się samochodami, dziewczynami, potańcówkami.
05:29
and, well, we didn't have drugs in those days. But I did competition model airplanes.
80
304000
5000
I nie mieliśmy wtedy narkotyków. Ale brałem udział w konkursach modeli samolotów.
05:34
I spent about seven years during the Vietnam War
81
309000
2000
Spędziłem około siedmiu lat podczas Wojny wietnamskiej
05:36
flight-testing airplanes for the Air Force.
82
311000
3000
na testowaniu samolotów dla wojsk lotniczych.
05:39
And then I went in and I had a lot of fun building airplanes
83
314000
2000
A potem zacząłem się bawić w budowanie samolotów,
05:41
that people could build in their garages.
84
316000
3000
które ludzie mogli sobie złożyć we własnym garażu.
05:44
And some 3,000 of those are flying. Of course, one of them
85
319000
3000
I jakieś 3 tysiace z nich lata. Oczywiście jednym z nich jest
05:47
is around the world Voyager. I founded another company in '82,
86
322000
4000
Voyager, który obleciał świat dookoła. Założyłem kolejną firmę w 1982,
05:51
which is my company now.
87
326000
2000
której dalej jestem właścicielem.
05:53
And we have developed more than one new type of airplane every year since 1982.
88
328000
7000
Od 1982 co roku opracowujemy więcej niż jeden nowy rodzaj samolotu.
06:00
And there's a lot of them that I actually can't show you on this chart.
89
335000
4000
I wiele więcej, których nie jestem w stanie pokazać na wykresie.
06:04
The most impressive airplane ever, I believe, was designed
90
339000
4000
Myślę, że najwspanialszy samolot zaprojektowano
06:08
only a dozen years after the first operational jet.
91
343000
4000
kilkanaście lat po pierwszym odrzutowcu.
06:12
Stayed in service till it was too rusty to fly, taken out of service.
92
347000
4000
Latał aż do chwili, gdy był już zbyt zardzewiały, by znieść się w powietrze.
06:16
We retreated in '98 back to something that was developed in '56. What?
93
351000
7000
Cofnęliśmy się w 1998 do czegoś, co opracowano w 1956. Co takiego?
06:23
The most impressive spaceship ever, I believe,
94
358000
3000
Uważam, że najbardziej imponującym statkiem kosmicznym wszech czasów
06:26
was a Grumman Lunar Lander. It was a -- you know, it landed on the moon,
95
361000
5000
był lądownik księżycowy Grummana. To był, no wiecie, wylądował na księżycu,
06:31
take off of the moon, didn't need any maintenance guys --
96
366000
2000
wystartował z księżyca, nie wymagał ludzkiej obsługi --
06:33
that's kind of cool.
97
368000
2000
to było całkiem niezłe.
06:35
We've lost that capability. We abandoned it in '72.
98
370000
3000
Straciliśmy nasze zdolności. Porzuciliśmy je w 1972.
06:38
This thing was designed three years after Gagarin first flew in space in 1961.
99
373000
5000
Ten statek zaprojektowano trzy lata po pierwszym locie Gagarina w kosmos w 1961.
06:43
Three years, and we can't do that now. Crazy.
100
378000
5000
Trzy lata, a teraz tego nie potrafimy.
06:48
Talk very briefly about innovation cycles, things that grow,
101
383000
5000
Szaleństwo. Porozmawiajmy pokrótce o cyklu innowacji, rozwoju,
06:53
have a lot of activity; they die out when they're replaced by something else.
102
388000
4000
są bardzo aktywne, a umierają, gdy zostają zastąpione czymś innym.
06:57
These things tend to happen every 25 years.
103
392000
3000
Rzeczy te zdarzają się co ćwierć wieku.
07:00
40 years long, with an overlap. You can put that statement
104
395000
4000
40 lat z hakiem. Można to stwierdzenie umieścić w kontekście
07:04
on all kinds of different technologies. The interesting thing --
105
399000
3000
wielu różnych technologii. Interesująca rzecz --
07:07
by the way, the speed here, excuse me, higher-speed travel
106
402000
3000
przy okazji, prędkość, przepraszam, większa prędkość podróżowania
07:10
is the title of these innovation cycles. There is none here.
107
405000
6000
jest tematem tych cyklów innowacji. Tu jej nie zobaczymy.
07:16
These two new airplanes are the same speed as the DC8 that was done in 1958.
108
411000
8000
Te dwa samoloty latają z taką samą prędkością jak DC8 wykonany w 1958.
07:24
Here's the biggie, and that is, you don't have innovation cycles
109
419000
3000
I tu wielka rzecz, nie będzie żadnych cyklów innowacji,
07:27
if the government develops and the government uses it.
110
422000
3000
jeśli rząd nie opracuje ich i rząd ich nie wykorzysta.
07:30
You know, a good example, of course, is the DARPA net.
111
425000
4000
Wiecie, dobrym przykładem oczywiście jest sieć DARPA.
07:34
Computers were used for artillery first, then IRS.
112
429000
3000
Komputery najpierw wykorzystywano w artylerii, następnie w urzędach skarbowych.
07:37
But when we got it, now you have all the level of activity,
113
432000
3000
Ale gdy dano je ludziom, wtedy powstał stopień aktywności,
07:40
all the benefit from it. Private sector has to do it.
114
435000
4000
z którego wszycy korzystają. To musi zrobić sektor prywatny.
07:44
Keep that in mind. I put down innovation --
115
439000
3000
Pamiętajmy. Pomyślałem o innowacji --
07:47
I've looked for innovation cycles in space; I found none.
116
442000
3000
szukałem cyklów innowacji w kosmosie i nie znalazłem ich.
07:50
The very first year, starting when Gagarin went in space,
117
445000
4000
W pierwszym roku, gdy Gagarin poleciał w kosmos,
07:54
and a few weeks later Alan Shepherd, there were five manned
118
449000
3000
a kilka tygodni później Alan Shepherd, wtedy świat wysłał
07:57
space flights in the world -- the very first year.
119
452000
3000
w kosmos pięć statków z załogą, w pierwszym roku.
08:00
In 2003, everyone that the United States sent to space was killed.
120
455000
9000
W 2003 każda osoba, którą Stany Zjednoczone wysłały w przestrzeń kosmiczną, zginęła.
08:09
There were only three or four flights in 2003.
121
464000
2000
W 2003 odbyły się tylko trzy lub cztery loty.
08:11
In 2004, there were only two flights: two Russian Soyuz flights
122
466000
7000
W 2004 jedynie dwa: dwa rosyjskie loty
08:18
to the international manned station. And I had to fly three in Mojave
123
473000
4000
na międzynarodową stację załogową. Musiałem polecieć trzykrotnie z Centrum w Mojave
08:22
with my little group of a couple dozen people
124
477000
2000
wraz z niewielką grupką kilkunastu osób,
08:24
in order to get to a total of five,
125
479000
2000
po to, by dopełnić liczbę lotów w 2004 do pięciu,
08:26
which was the number the same year back in 1961.
126
481000
5000
takiej samej ilości lotów, co w 1961.
08:31
There is no growth. There's no activity. There's no nothing.
127
486000
5000
Nie ma postępu. Nie ma działań. Niczego nie ma.
08:36
This is a picture here taken from SpaceShipOne.
128
491000
3000
Oto zdjęcie zrobione z SpaceShipOne.
08:39
This is a picture here taken from orbit.
129
494000
2000
To zdjęcie zrobiono z orbity.
08:41
Our goal is to make it so that you can see this picture and really enjoy that.
130
496000
6000
Naszym celem było zrobienie tego zdjęcia, tak byście mogli je zobaczyć i podziwiać.
08:47
We know how to do it for sub-orbital flying now, do it safe enough --
131
502000
4000
Wiemy jak to obecnie zrobić w lotach suborbitalnych, jak zrobić to wystarczająco bezpiecznie --
08:51
at least as safe as the early airlines -- so that can be done.
132
506000
4000
przynajmniej tak bezpiecznie jak przy wczesnych lotach lotniczych, by było dobrze.
08:55
And I think I want to talk a little bit about why we had the courage
133
510000
5000
Chciałbym powiedzieć trochę o tym skąd wzięliśmy odwagę
09:00
to go out and try that as a small company.
134
515000
7000
spróbować tego będąc małą firmą.
09:07
Well, first of all, what's going to happen next?
135
522000
3000
Po pierwsze, co będzie się działo potem?
09:10
The first industry will be a high volume, a lot of players.
136
525000
4000
Pierwsze przedsięwzięcie będzie ogromne, wielu graczy.
09:14
There's another one announced just last week.
137
529000
3000
Kolejne ogłoszono nie dalej, niż w zeszłym tygodniu.
09:17
And it will be sub-orbital. And the reason it has to be sub-orbital
138
532000
6000
I będzie ono suborbitalne. A powodem, dlaczego będzie ono suborbitalne
09:23
is, there is not solutions for adequate safety
139
538000
3000
jest to, że brakuje rozwiązań oferujących odpowiednie bezpieczeństwo
09:26
to fly the public to orbit. The governments have been doing this --
140
541000
5000
publicznych lotów na orbitę. Rządy robią to --
09:31
three governments have been doing this for 45 years,
141
546000
2000
trzy rządy robią to od 45 lat,
09:33
and still four percent of the people that have left the atmosphere have died.
142
548000
4000
a mimo wszystko cztery procent osób, które opuściły atmosferę zginęło.
09:37
That's -- You don't want to run a business with that kind of a safety record.
143
552000
5000
To jest -- nie chcecie prowadzić interesów przy takich wynikach bezpieczeństwa.
09:42
It'll be very high volume; we think 100,000 people will fly by 2020.
144
557000
6000
To będzie ogromne; uważamy, że 100 tysięcy osób poleci do 2020.
09:48
I can't tell you when this will start,
145
563000
2000
Nie chcę mówić kiedy się to zacznie,
09:50
because I don't want my competition to know my schedule.
146
565000
3000
ponieważ nie chcę by moi konkurenci znali moje plany.
09:53
But I think once it does, we will find solutions,
147
568000
5000
Ale myślę, że gdy to nastąpi, będziemy mieli rozwiązania.
09:58
and very quickly, you'll see those resort hotels in orbit.
148
573000
3000
I wkrótce zobaczycie kurorty na orbicie.
10:01
And that real easy thing to do, which is a swing around the moon
149
576000
3000
I ta prosta rzecz, którą jest przelot dookoła księżyca,
10:04
so you have this cool view. And that will be really cool.
150
579000
4000
by podziwiać ten świetny widok. I będzie to naprawdę fajne,
10:08
Because the moon doesn't have an atmosphere --
151
583000
2000
bo księżyc nie ma atmosfery --
10:10
you can do an elliptical orbit and miss it by 10 feet if you want.
152
585000
3000
można krążyć po orbicie eliptycznej i jeśli chcemy można zboczyć z niej o 3 metry.
10:13
Oh, it's going to be so much fun.
153
588000
2000
To naprawdę będzie świetna zabawa.
10:15
(Laughter)
154
590000
2000
(Śmiech)
10:17
OK. My critics say, "Hey, Rutan's just spending
155
592000
4000
OK. Moi krytycy mówią: "Hej, Rutan właśnie wydał
10:21
a lot of these billionaires' money for joyrides for billionaires.
156
596000
5000
mnóstwo pieniędzy tych miliarderów na przejażdżki dla miliarderów.
10:26
What's this? This is not a transportation system; it's just for fun."
157
601000
5000
O co chodzi? To nie jest system transportu, przecież to tylko dla zabawy".
10:31
And I used to be bothered by that, and then I got to thinking,
158
606000
3000
I trapiło mnie to, ale potem zacząłem myśleć.
10:34
well, wait a minute. I bought my first Apple computer in 1978
159
609000
5000
No chwileczkę, kupiłem swój pierwszy komputer Apple w 1978.
10:39
and I bought it because I could say, "I got a computer at my house and you don't.
160
614000
6000
Kupiłem go, ponieważ mogłem powiedzieć, "Mam w domu komputer, a wy nie.
10:45
'What do you use it for?' Come over. It does Frogger." OK.
161
620000
5000
Do czego go używam? No dajcie spokój. Można grać w Froggera". OK.
10:50
(Laughter)
162
625000
1000
(Śmiech)
10:51
Not the bank's computer or Lockheed's computer,
163
626000
3000
To nie komputery w bankach czy komputery Lockheed,
10:54
but the home computer was for games.
164
629000
3000
ale właśnie komputery w domu służyły do gier.
10:57
For a whole decade it was for fun -- we didn't even know what it was for.
165
632000
4000
Przez całą dekadę służyły do zabawy -- nawet nie wiedzieliśmy po co to wszystko.
11:01
But what happened, the fact that we had this big industry,
166
636000
4000
Stało się to, że zaistniał wielki przemysł,
11:05
big development, big improvement and capability and so on,
167
640000
4000
wielki rozwój, wielka poprawa i możliwości, i tak dalej,
11:09
and they get out there in enough homes -- we were ripe for a new invention.
168
644000
5000
i pojawiło się to w wystarczającej ilości domów, by dojrzeć do nowych wynalazków.
11:14
And the inventor is in this audience.
169
649000
2000
A wynalazca jest między nami.
11:16
Al Gore invented the Internet and because of that,
170
651000
4000
Al Gore był mecenasem Internetu i dzięki temu,
11:20
something that we used for a whole year -- excuse me --
171
655000
3000
coś -- coś z czego korzystaliśmy przez cały rok -- wybaczcie,
11:23
a whole decade for fun, became everything -- our commerce, our research,
172
658000
6000
przez całą dekadę rozrywki, stało się wszystkim -- naszym handlem, naszymi badaniami,
11:29
our communication and, if we let the Google guys
173
664000
4000
naszym sposobem komunikacji i, jeśli pozwolimy gościom z Google'a
11:33
think for another couple weekends, we can add a dozen more things to the list. (Laughter)
174
668000
4000
pomyśleć jeszcze przez kilka weekendów, będziemy mogli tę listę jeszcze wydłużyć.
11:37
And it won't be very long before you won't be able to convince kids
175
672000
3000
I nie minie wiele czasu, nim nie będziecie w stanie przekonać dzieci,
11:40
that we didn't always have computers in our homes.
176
675000
5000
że były czasy, gdy nie mieliśmy w domu komputerów.
11:45
So fun is defendable.
177
680000
3000
Zatem aspekt rozrywki się broni.
11:48
OK, I want to show you kind of a busy chart,
178
683000
5000
OK. Chciałbym pokazać wam trochę przeładowany informacjami diagram,
11:53
but in it is my prediction with what's going to happen.
179
688000
3000
ale zawiera on moje przypuszczenia o tym, co wydarzy się w przyszłości.
11:56
And in it also brings up another point, right here.
180
691000
4000
I porusza on także kolejną kwestię, w tym miejscu.
12:00
There's a group of people that have come forward --
181
695000
4000
Jest taka grupa pionierów --
12:04
and you don't know all of them -- but the ones that have come forward
182
699000
3000
i nie znacie ich wszystkich -- ale ci, którzy to rozpoczęli
12:07
were inspired as young children, this little three- to 15-year-old age,
183
702000
7000
zostali zainspirowani jako małe dzieci, jako dzieci w wieku od trzech do 15 lat,
12:14
by us going to orbit and going to the moon here,
184
709000
3000
podróżami na orbitę i lotami na księżyc,
12:17
right in this time period.
185
712000
2000
dokładnie w tym okresie.
12:19
Paul Allen, Elan Musk, Richard Branson, Jeff Bezos, the Ansari family,
186
714000
10000
Paul Allen, Elan Musk, Richard Branson, Jeff Bezos, rodzina Ansari,
12:29
which is now funding the Russians' sub-orbital thing,
187
724000
5000
która finansuje teraz ten rosyjski interes suborbitalny,
12:34
Bob Bigelow, a private space station, and Carmack.
188
729000
4000
Bob Bigelow, właściciel prywatnej stacji kosmicznej oraz Carmack.
12:38
These people are taking money and putting it in an interesting area,
189
733000
6000
Ci ludzie inwestują pieniądze w interesujące dziedziny,
12:44
and I think it's a lot better than they put it in an area
190
739000
3000
uważam, że to dużo lepiej, że nie inwestują tych pieniędzy
12:47
of a better cell phone or something -- but they're putting it in very --
191
742000
4000
w ulepszanie modeli telefonów lub czegoś podobnego -- ale umieszczają je w bardzo trafnych
12:51
areas and this will lead us into this kind of capability,
192
746000
4000
dziedzinach i to doprowadzi nas do osiągnięcia możliwości,
12:55
and it will lead us into the next really big thing
193
750000
2000
do następnego naprawdę wielkiego kroku,
12:57
and it will allow us to explore. And I think eventually
194
752000
4000
i umożliwi nam eksplorację. Uważam, że w końcu
13:01
it will allow us to colonize and to keep us from going extinct.
195
756000
4000
umożliwi nam to kolonizację i zapobiegnie wymarciu gatunku.
13:05
They were inspired by big progress. But look at the progress that's going on after that.
196
760000
6000
Zainspirował ich wielki postęp. Ale spójrzmy na postęp, który nastąpił poźniej.
13:11
There were a couple of examples here.
197
766000
2000
Mamy tu kilka przykładów.
13:13
The military fighters had a -- highest-performance military airplane
198
768000
4000
Najbardziej wyczynowym myśliwcem był
13:17
was the SR71. It went a whole life cycle, got too rusty to fly,
199
772000
5000
SR71. Przeszedł przez cały cykl życia produktu, zestarzał się
13:22
and was taken out of service. The Concorde doubled the speed for airline travel.
200
777000
5000
i go wycofano. Concorde podwoił prędkość podróży lotniczych.
13:27
It went a whole life cycle without competition,
201
782000
3000
Przez cały cykl swojego życia nie miał sobie równych;
13:30
took out of service. And we're stuck back here
202
785000
3000
wycofano go. I utknęliśmy przy
13:33
with the same kind of capability for military fighters
203
788000
3000
takich samych możliwościach myśliwców
13:36
and commercial airline travel that we had back in the late '50s.
204
791000
4000
i samolotów pasażerskich, jakie mieliśmy w latach 50.
13:40
But something is out there to inspire our kids now.
205
795000
4000
Ale jest coś, co może zainspirować nasze dzieci.
13:44
And I'm talking about if you've got a baby now,
206
799000
2000
Mówię o sytuacji, gdy właśnie urodziło Wam się dziecko,
13:46
or if you've got a 10-year-old now.
207
801000
1000
lub jeśli Wasza pociecha ma obecnie 10 lat.
13:47
What's out there is there's something really interesting going to happen here.
208
802000
6000
Jest to coś bardzo interesującego co się wydarzy.
13:53
Relatively soon, you'll be able to buy a ticket
209
808000
2000
Wkrótce będziecie mogli kupić bilet
13:55
and fly higher and faster than the highest-performance
210
810000
5000
i polecieć wyżej i szybciej, niż najbardziej wyczynowy
14:00
military operational airplane. It's never happened before.
211
815000
4000
samolot wojskowy. Tego nigdy wcześniej nie było.
14:04
The fact that they have stuck here with this kind of performance
212
819000
5000
Fakt, że utknęli w jednym miejsu przy tych samych możliwościach
14:09
has been, well, you know, you win the war in 12 minutes;
213
824000
3000
spowodowany jest tym, że, no wiecie, wojnę da się wygrać w 12 minut,
14:12
why do you need something better?
214
827000
1000
zatem po co komu coś lepszego?
14:13
But I think when you guys start buying tickets and flying
215
828000
3000
Ale myślę, że gdy zaczniecie kupować bilety i odbywać
14:16
sub-orbital flights to space, very soon -- wait a minute,
216
831000
5000
suborbitalne loty w kosmos, już wkrótce -- chwileczkę,
14:21
what's happening here, we'll have military fighters
217
836000
3000
to co się tu dzieje, będziemy dysponować wojskowymi myśliwcami
14:24
with sub-orbital capability, and I think very soon this.
218
839000
3000
o możliwościach lotów suborbitalnych i myślę, że to nastąpi wkrótce.
14:27
But the interesting thing about it is the commercial guys are going to go first.
219
842000
4000
Ale co ciekawe najpierw polecą samoloty pasażerskie.
14:31
OK, I look forward to a new "capitalist's space race," let's call it.
220
846000
6000
OK, nie mogę się doczekać tego nowego kapitalistycznego wyścigu kosmicznego, tak to nazwijmy.
14:37
You remember the space race in the '60s was for national prestige,
221
852000
4000
Pamiętacie, że w wyścigu kosmicznym w latach 60. chodziło o prestiż narodowy,
14:41
because we lost the first two milestones.
222
856000
3000
ponieważ przegraliśmy dwa pierwsze etapy.
14:44
We didn't lose them technically. The fact that we had the hardware
223
859000
4000
Nie przegraliśmy ich technicznie. Fakt, że posiadaliśmy sprzęt,
14:48
to put something in orbit when we let Von Braun fly it --
224
863000
5000
który można było umieścić na orbicie, gdy pozwoliliśmy by projektem kierował Von Braun,
14:53
you can argue that's not a technical loss.
225
868000
2000
możecie się spierać, że nie jest to porażka techniczna.
14:55
Sputnik wasn't a technical loss, but it was a prestige loss.
226
870000
4000
Sputnik nie był porażką techniczną, ale prestiżową.
14:59
America -- the world saw America as not being the leader in technology,
227
874000
7000
Ameryka -- świat zobaczył Amerykę przegrywającą pod względem technologii,
15:06
and that was a very strong thing.
228
881000
2000
i była to bardzo mocna rzecz.
15:08
And then we flew Alan Shepherd weeks after Gagarin,
229
883000
5000
A potem Alan Shepherd poleciał kosmos kilka tygodni po Gagarinie,
15:13
not months or decades, or whatever. So we had the capability.
230
888000
5000
nie miesięcy czy dziesięcioleci. Zatem mieliśmy możliwości.
15:18
But America lost. We lost. And because of that, we made a big jump to recover it.
231
893000
9000
Ale Ameryka przegrała. My przegraliśmy. I z tego powodu zrobiliśmy wielki krok by to naprawić.
15:27
Well, again, what's interesting here is we've lost
232
902000
3000
Cóż, ponownie, interesujące jest to, że przegraliśmy
15:30
to the Russians on the first couple of milestones already.
233
905000
3000
z Rosjanami już kilka wielkich pierwszych etapów.
15:33
You cannot buy a ticket commercially to fly into space in America --
234
908000
5000
W Ameryce nie można kupić biletów, by rekreacyjnie polecieć w kosmos --
15:38
can't do it. You can buy it in Russia.
235
913000
5000
nie da rady. Można to zrobić w Rosji.
15:43
You can fly with Russian hardware. This is available
236
918000
3000
Można polecieć w rosyjskim statku. To możliwe,
15:46
because a Russian space program is starving,
237
921000
3000
ponieważ rosyjski program kosmiczny jest pozbawiony środków finansowych,
15:49
and it's nice for them to get 20 million here and there to take one of the seats.
238
924000
5000
i dla nich fajnie jest dostać 20 milionów raz na jakiś czas za sprzedaż jednego miejsca.
15:54
It's commercial. It can be defined as space tourism. They are also offering a trip
239
929000
7000
To handel. Można to określić jako turystykę kosmiczną. Oferują również wycieczkę
16:01
to go on this whip around the moon, like Apollo 8 was done.
240
936000
4000
dookoła księżyca, jak to zrobiono z Appollo 8.
16:05
100 million bucks -- hey, I can go to the moon.
241
940000
3000
100 milionów dolców -- hej, mogę polecieć na księżyc.
16:08
But, you know, would you have thought back in the '60s,
242
943000
3000
Ale, czy w latach 60. ktoś pomyślał
16:11
when the space race was going on,
243
946000
2000
gdy trwał wyścig kosmiczny,
16:13
that the first commercial capitalist-like thing to do
244
948000
6000
że pierwsza komercyjna, kapitalistyczna możliwość
16:19
to buy a ticket to go to the moon would be in Russian hardware?
245
954000
4000
zakupienia biletu na pasażerski lot na księżyc będzie możliwa na rosyjskim sprzęcie?
16:23
And would you have thought, would the Russians have thought,
246
958000
3000
A czy pomyślelibyście, czy Rosjanie pomyśleliby,
16:26
that when they first go to the moon in their developed hardware,
247
961000
4000
że gdy pierwszy raz polecą na księżyc w opracowanym przez nich statku,
16:30
the guys inside won't be Russians? Maybe it'll probably be a Japanese
248
965000
4000
że ci goście wewnątrz nie będą Rosjanami? Może będzie to japoński
16:34
or an American billionaire? Well, that's weird: you know, it really is.
249
969000
4000
czy amerykański miliarder? Coż, to dziwne, wiecie, naprawdę dziwne.
16:38
But anyway, I think we need to beat them again.
250
973000
4000
Ale mniejsza o to, myślę, że musimy znów ich pokonać.
16:42
I think what we'll do is we'll see a successful, very successful,
251
977000
7000
Myślę, że uda nam się zobaczyć odnoszącą sukcesy, prawdziwe sukcesy,
16:49
private space flight industry. Whether we're first or not really doesn't matter.
252
984000
5000
prywatną branżę lotów kosmicznych. Czy jesteśmy pierwsi czy nie, nie ma znaczenia.
16:54
The Russians actually flew a supersonic transport before the Concorde.
253
989000
6000
Rosjanie w rzeczywistości odbyli lot z prędkością naddźwiękową przed concordem.
17:00
And then they flew a few cargo flights, and took it out of service.
254
995000
4000
A potem odbyli kilka lotów towarowych i wycofali samolot.
17:04
I think you kind of see the same kind of parallel
255
999000
3000
Myślę, że dostrzegacie podobną sytuację
17:07
when the commercial stuff is offered.
256
1002000
4000
jeśli chodzi o loty pasażerskie.
17:11
OK, we'll talk just a little bit about commercial development for human space flight.
257
1006000
4000
OK, porozmawiamy trochę o rozwoju handlowym dla lotów człowieka w kosmos.
17:15
This little thing says here: five times
258
1010000
2000
Ten slajd pokazuje, że sektor prywatny robi pięciokrotnie
17:17
what NASA's doing by 2020. I want to tell you, already
259
1012000
8000
więcej, niż NASA zrobi do 2020. Chcę Wam powiedzieć, że już teraz
17:25
there's about 1.5 billion to 1.7 billion
260
1020000
4000
od około miliarda do miliarda siedemset milionów dolarów
17:29
investment in private space flight that is not government at all --
261
1024000
6000
inwestowanych w prywatne loty kosmiczne nie pochodzi z funduszy rządowych;
17:35
already, worldwide. If you read -- if you Google it,
262
1030000
5000
już teraz, na całym świecie. Jeśli przeczytacie -- jeśli wyszukacie w Google,
17:40
you'll find about half of that money, but there's twice of that
263
1035000
3000
znajdziecie informacje o około połowie tej sumy, ale chodzi tu o dwa razy więcej
17:43
being committed out there -- not spent yet, but being committed
264
1038000
4000
pieniędzy -- które jeszcze nie zostały wydane, ale są już przeznaczane
17:47
and planned for the next few years. Hey, that's pretty big.
265
1042000
3000
i planowane na kolejnych kilka lat. Hej, to wielka sprawa.
17:50
I'm predicting, though, as profitable as this industry is going to be --
266
1045000
5000
Jednak przewiduję, ponieważ ten przemysł będzie bardzo dochodowy --
17:55
and it certainly is profitable when you fly people at 200,000 dollars
267
1050000
4000
i oczywiście jest dochodowy, gdy przewozi się ludzi za 200 tysięcy dolarów
17:59
on something that you can actually operate at a tenth of that cost,
268
1054000
4000
czymś, co w rzeczywistości można obsługiwać za 1/10 tej ceny
18:03
or less -- this is going to be very profitable.
269
1058000
4000
lub mniej -- że branża będzie bardzo dochodowa.
18:07
I predict, also, that the investment that will flow into this
270
1062000
3000
Również przewiduję, że inwestycje, które w ten biznes wpłyną
18:10
will be somewhere around half of what the U.S. taxpayer
271
1065000
4000
wyniosą około połowę tego, co wydają amerykańscy podatnicy
18:14
spends for NASA's manned spacecraft work.
272
1069000
4000
na badania NASA nad załogowymi statkami kosmicznymi.
18:18
And every dollar that flows into that will be spent more efficiently
273
1073000
5000
A każdy dolar, który wpłynie, zostanie spożytkowany dziesięciokrotnie,
18:23
by a factor of 10 to 15. And what that means is before we know it,
274
1078000
8000
a nawet piętnastokrotnie lepiej. A to oznacza w chwili, gdy już teraz to wiemy,
18:31
the progress in human space flight, with no taxpayer dollars,
275
1086000
7000
to że postęp w ludzkich lotach w kosmos, bez pieniędzy podatników,
18:38
will be at a level of about five times as much
276
1093000
6000
będzie na poziomie pięciokrotnie wyższym,
18:44
as the current NASA budgets for human space flight.
277
1099000
5000
niż obecny budżet NASA dla lotów człowieka w kosmos.
18:49
And that is because it's us. It's private industry.
278
1104000
8000
I to wszystko przez nas. Przez sektor prywatny.
18:57
You should never depend on the government to do this sort of stuff --
279
1112000
6000
Nie należy polegać na rządzie przy robieniu takich rzeczy --
19:03
and we've done it for a long time. The NACA, before NASA,
280
1118000
3000
a robimy to już długo. NACA, przed NASA,
19:06
never developed an airliner and never ran an airline.
281
1121000
4000
nigdy nie opracowało samolotu pasażerskiego i nigdy nie prowadziło linii lotniczych.
19:10
But NASA is developing the space liner, always has,
282
1125000
4000
Ale NASA opracowuje statki kosmiczne, zawsze opracowywała,
19:14
and runs the only space line, OK. And we've shied away from it
283
1129000
7000
i prowadzi jedynie linię kosmiczną, OK. Wzbranialiśmy się przed tym,
19:21
because we're afraid of it. But starting back in June of 2004,
284
1136000
6000
ponieważ baliśmy się tego. Ale rozpoczynając ponownie w czerwcu 2004,
19:27
when I showed that a little group out there actually can do it,
285
1142000
5000
gdy pokazałem, że mała grupa ludzi rzeczywiście jest w stanie to zrobić,
19:32
can get a start with it, everything changed after that time.
286
1147000
3000
potrafi zacząć, wszystko się wtedy zmieniło.
19:35
OK, thank you very much.
287
1150000
2000
OK, bardzo dziękuję.
19:37
(Applause)
288
1152000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Burt Rutan - Aircraft engineerIn 2004, legendary spacecraft designer Burt Rutan won the $10M Ansari X-Prize for SpaceShipOne, the first privately funded craft to enter space twice in a two-week period. He's now collaborating with Virgin Galactic to build the first rocketship for space tourism.
Why you should listen
Burt Rutan is widely regarded as one of the world's most important industrial designers, and his prolific contributions to air- and spacecraft design have driven the industry forward for decades. His two companies, Rutan Aircraft Factory and Scaled Composites, have developed and flight-tested more new types of aircraft than the rest of the US industry combined. He has himself designed hundreds of aircraft, including the famous Voyager, which his brother piloted on a record-breaking nine-day nonstop flight around the world.
Rutan might also be the person to make low-cost space tourism a reality: He's one of the major players promoting entrepreneurial approaches to space exploration, and his collaboration with Virgin Galactic is the most promising of these efforts. SpaceShipTwo, a collaboration between Richard Branson and Rutan completed its first "captive carry" in March of 2010, marking the beginning of the era of commercial space exploration.
Ever the maverick, Rutan is known for both his bold proclamations and his criticism of the aerospace industry. Witness the opening line of his presentation at TED2006: "Houston, we have a problem. We're entering a second generation of no progress in terms of human flight in space."
Burt Rutan | Speaker | TED.com