TED2009
Matthew Childs: 9 life lessons from rock climbing
Matthew Childs i jego 9 zasad wspinaczki skałkowej
Filmed:
Readability: 3.1
842,059 views
W swoim wykładzie na TED University 2009, weteran wspinaczki Matthew Childs dzieli się swoimi dziewięcioma zasadami wspinaczki skałkowej. Te przydatne wskazówki dotyczą także życia "na poziomie morza".
Matthew Childs - Marketer, rock climber
Matthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide. Full bio
Matthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
It's pretty simple. There are nine, sort of, rules
0
0
3000
To całkiem proste. Jest dziewięć, w pewnym sensie, zasad,
00:15
that I discovered after 35 years of rock climbing.
1
3000
4000
które odkryłem po 35 latach uprawiania wspinaczki skałkowej.
00:19
Most of them are pretty basic.
2
7000
4000
Większość z nich jest całkiem podstawowa.
00:23
Number one: don't let go --
3
11000
3000
Po pierwsze: Nie odpuszczaj --
00:26
very sure success method.
4
14000
2000
bardzo pewna, skuteczna metoda.
00:28
But really, truly -- often you think about
5
16000
3000
Tak naprawdę -- często myślisz
00:31
letting go way before your body does.
6
19000
2000
o odpuszczeniu dużo wcześniej niż Twoje ciało.
00:33
So hang in there,
7
21000
2000
Więc wiś tam
00:35
and you come up with some pretty peculiar solutions.
8
23000
4000
a dojdziesz do dość niezwykłych rozwiązań.
00:39
Number two: hesitation is bad.
9
27000
2000
Po drugie: Nie wahaj się.
00:41
This is a friction climb, up in Tuolumne Meadows,
10
29000
3000
To jest wejście "na tarcie" w Tuolumne Meadows,
00:44
in the Yosemite high country.
11
32000
2000
na wyżynie Yosemite.
00:46
Friction climbing doesn't have any sort of hard positive edges.
12
34000
4000
Przy wspinaniu "na tarcie" nie ma żadnych wystających krawędzi.
00:50
You're climbing on little dimples and nubbins in the rock.
13
38000
4000
Wspinasz się korzystając z drobnych nierówności skały.
00:54
The most friction you have is when you first put your hand
14
42000
4000
Największe tarcie masz gdy po raz pierwszy kładziesz dłoń
00:58
or your foot on the rock.
15
46000
3000
lub stopę na skale.
01:01
And then from that point on, you're basically falling.
16
49000
4000
I od tego momentu zaczynasz spadać.
01:05
So momentum is good. Don't stop.
17
53000
3000
Tak więc impet jest ważny. Nie zatrzymuj się.
01:08
Rule number three: have a plan.
18
56000
2000
Zasada numer trzy: Miej plan.
01:10
This is a climb called the Naked Edge,
19
58000
2000
To jest droga zwana Naked Edge,
01:12
in El Dorado Canyon, outside of Boulder.
20
60000
2000
w kanionie El Dorado, niedaleko Boulder w Colorado.
01:14
This climber is on the last pitch of it.
21
62000
3000
Ten wspinacz jest na jej ostatnim fragmencie.
01:17
He's actually right about where I fell.
22
65000
2000
Prawdę mówiąc, jest mniej więcej tam skąd ja spadłem.
01:19
There is about 1,000 feet of air below him.
23
67000
3000
Pod nim jest około 1000 stóp powietrza.
01:22
And all the hard pitches are actually below him.
24
70000
3000
I wszystkie trudne fragmenty są właśnie pod nim.
01:25
Often what happens is
25
73000
2000
Często zdarza się, że
01:27
you're planning so hard for like,
26
75000
2000
planujesz w ten sposób:
01:29
"How do I get through the hardest part? How do I get through the hardest part?"
27
77000
3000
"Jak przejść najtrudniejszą część? Jak przejść najtrudniejszą część?"
01:32
And then what happens?
28
80000
2000
I co się wtedy dzieje?
01:34
You get to the last pitch. It's easy.
29
82000
2000
Dochodzisz do ostatniego wyciągu. Jest prosty.
01:36
And you're completely flamed out. Don't do it.
30
84000
3000
Ale ty jesteś całkowicie wypalony. Nie rób tego.
01:39
You have to plan ahead to get to the top.
31
87000
3000
Musisz zaplanować jak dostać się na samą górę.
01:42
But you also can't forget that each individual move
32
90000
3000
Ale jednocześnie nie możesz zapomnieć o tym,
01:45
you have to be able to complete.
33
93000
2000
że musisz być w stanie wykonać każdy pojedyńczy ruch.
01:47
This is a climb called the Dike Route,
34
95000
2000
Ta droga nazywa się Dike Route,
01:49
on Pywjack Dome, up in the Yosemite high country.
35
97000
4000
na Payrat Dome, na wyżynie Yosemite.
01:53
The interesting thing about this climb is it's not that hard.
36
101000
3000
Co ciekawe, ta droga nie jest aż tak trudna.
01:56
But if you're the leader on it,
37
104000
2000
Ale jeśli prowadzisz na niej, to
01:58
at the hardest move, you're looking at about 100 foot fall,
38
106000
4000
w najtrudniejszym momencie, możesz spaść jakieś 100 stóp,
02:02
onto some low angle slabs.
39
110000
2000
na nachyloną pod małym kątem płytę skalną.
02:04
So you've got to focus.
40
112000
2000
Dlatego musisz się skupić.
02:06
You don't want to stop in the middle like
41
114000
3000
Nie chcesz stanąć w pół drogi
02:09
Coleridge's Kubla Kahn.
42
117000
2000
jak Kubla Kahn z wiersza Coleridge'a.
02:11
You've got to keep going.
43
119000
2000
Musisz iść dalej.
02:13
Rule number five: know how to rest.
44
121000
2000
Zasada numer pięć: Wiedz jak odpocząć.
02:15
It's amazing. The best climbers
45
123000
2000
To zadziwające. Najlepsi wspinacze
02:17
are the ones that in the most extreme situations
46
125000
3000
to ci, który w najbardziej ekstremalnych sytuacjach
02:20
can get their bodies into some position
47
128000
2000
potrafią znaleźć dla siebie taką pozycję,
02:22
where they can rest,
48
130000
2000
w której mogą odpocząć,
02:24
regroup, calm themselves, focus,
49
132000
3000
przegrupować się, ochłonąć, skoncentrować
02:27
and keep going.
50
135000
4000
i iść dalej.
02:31
This is a climb in the Needles, again in California.
51
139000
2000
To droga w Needles, także w Kalifornii.
02:33
Fear really sucks because what it means is
52
141000
2000
Strach jest na prawdę do niczego, bo sprawia, że
02:35
you're not focusing on what you're doing.
53
143000
3000
nie koncentrujesz się na tym co robisz.
02:38
You're focusing on the consequences of
54
146000
2000
Skupiasz się na tym, co cię spotka,
02:40
failing at what you're doing
55
148000
3000
jeśli Ci nie wyjdzie to co robisz
02:43
because any given move should require
56
151000
2000
a przecież każdy kolejny ruch wymaga
02:45
all your concentration and thought processes
57
153000
5000
twojej pełnej koncentracji i procesu myślowego
02:50
to execute it effectively.
58
158000
2000
aby skutecznie go wykonać.
02:52
One of the things in climbing is, most people
59
160000
3000
Jedną z cech wspinaczki jest to, że większość ludzi
02:55
sort of take it straight on. And they follow the most obvious solution.
60
163000
4000
bierze ją dosłownie. I wybiera najbardziej oczywiste rozwiązanie.
02:59
This is the Devils Tower in Wyoming,
61
167000
3000
To Devils Tower w Wyoming,
03:02
which is a columnar basalt formation
62
170000
3000
która jest bazaltową formacją kolumnową,
03:05
that most of you probably know from "Close Encounters."
63
173000
3000
którą większość z Was prawdopodobnie zna z filmu "Bliskie spotkanie trzeciego stopnia".
03:08
With this, typically crack climbers
64
176000
2000
Tak więc, zwykle wspinacze szczelinowi
03:10
would put their hands in and their toes in
65
178000
2000
wkładają swoje ręce i stopy w skałę
03:12
and just start climbing.
66
180000
2000
i po prostu zaczynają się wspinać.
03:14
The cracks are too small to get your toes into
67
182000
3000
Szczeliny są jednak zbyt małe na stopy,
03:17
so the only way to climb is using your fingertips
68
185000
3000
więc jedyny sposób wspinania to włożenie opuszków palców
03:20
in the cracks,
69
188000
2000
w szczelinki
03:22
and using opposing pressure
70
190000
2000
i rozpieranie się
03:24
and forcing yourself up.
71
192000
3000
aby się wznosić.
03:27
Rule number eight: strength doesn't always equal success.
72
195000
3000
Zasada numer osiem: Siła nie zawsze oznacza sukses.
03:30
In the 35 years I've been a climbing guide
73
198000
2000
Przez 35 lat byłem przewodnikiem wspinaczkowym,
03:32
and taught on indoor walls, and stuff like that,
74
200000
2000
uczyłem na sztucznych ścianach, i temu podobne,
03:34
the most important thing I've learned
75
202000
2000
i najważniejszą rzeczą do jakiej doszedłem,
03:36
was, guys will always try to do pull-ups.
76
204000
3000
to to, że faceci zawsze będę próbować się podciągać.
03:39
Beginning guys, it's like, they thrash, they thrash,
77
207000
2000
Początkujący goście, walczą, walczą
03:41
they get 15 feet up --
78
209000
2000
i wchodzą do góry na 15 stóp.
03:43
and they can do about 15 pull-ups right --
79
211000
2000
A potrafią podciągnąć się około 15 razy, prawda?
03:45
And then they just flame out.
80
213000
2000
A potem po prostu odpadają.
03:47
Women are much more in balance
81
215000
2000
Kobiety są bardziej zrównoważone,
03:49
because they don't have that idea
82
217000
3000
ponieważ one nie myślą,
03:52
that they're going to be able to do 100 pull-ups.
83
220000
2000
że będą w stanie podciągnąć się 100 razy.
03:54
They think about how to get the weight over their feet
84
222000
3000
Myślą o tym, jak przenieść swój ciężar na stopy,
03:57
because it's sort of natural -- they carry you all day long.
85
225000
3000
bo jest to w pewnym sensie naturalne. Nogi dzwigają nas cały dzień.
04:00
So balance is really critical,
86
228000
2000
Tak więc, równowaga jest na prawdę krytyczna,
04:02
and keeping your weight on your feet,
87
230000
2000
tak samo jak wspieranie się na nogach,
04:04
which is your strongest muscle.
88
232000
2000
gdzie są najsilniejsze mięśnie.
04:06
And of course there is rule number nine.
89
234000
2000
No i oczywiście jest zasada numer dziewięć.
04:08
I came up with rule number nine after
90
236000
2000
Odkryłem zasadę numer dziewieć po tym, gdy
04:10
I actually didn't plan for a fall,
91
238000
2000
właściwie nie planowałem upadku
04:12
and went about 40 feet and cracked a rib.
92
240000
3000
a zleciałem z 40 stóp i złamałem żebro.
04:15
Once you get to that point where you know it's going to happen,
93
243000
3000
Kiedy znajdziesz się punkcie gdzie wiesz, że to nastąpi,
04:18
you need to start thinking about how you're going to let go
94
246000
3000
musisz zacząć myśleć o tym jak odpaść,
04:21
because that is the critical piece
95
249000
3000
bo to konieczne, aby
04:24
of not getting hurt --
96
252000
2000
nie zrobić sobie krzywdy --
04:26
how you're going to fall onto the rope,
97
254000
4000
jak zamierzasz odpaść używając liny,
04:30
or if you're climbing without a rope,
98
258000
2000
lub gdy wspinasz się bez liny,
04:32
fall to a place where you can actually control the fall.
99
260000
4000
spaść takie w miejsce, żeby móc kontrolować upadek.
04:36
So don't hang on till the bitter end.
100
264000
3000
Więc nie wiś do samego końca.
04:39
Thank you very much.
101
267000
2000
Dziękuję bardzo.
04:41
(Applause)
102
269000
2000
(Oklaski)
ABOUT THE SPEAKER
Matthew Childs - Marketer, rock climberMatthew Childs is an advertising lead at Razorfish. He is a lifelong rock climber and climbing guide.
Why you should listen
A specialist in digital branding and interactive services, Matthew Childs seeks out new trends in competitive markets. As an advertising lead at Razorfish, Childs draws from extensive experience in the marketing world, having led Nike's global internal communications department. Before that, he was a writer and editor for Outside Magazine and Playboy.
Apart from his career, Childs' passion is rock climbing.
Matthew Childs | Speaker | TED.com