TEDMED 2009
Aimee Mullins: The opportunity of adversity
Aimee Mullins: Szansa, którą niosą przeciwności
Filmed:
Readability: 4.5
2,460,224 views
Słownik synonimów może i równa termin "niepełnosprawny" ze słowami takimi jak "bezużyteczny" lub "zniekształcony", ale pionierka, biegaczka Aimee Mullins ma zamiar przeistoczyć te definicje. Stawiając czoła takim skojarzeniom, pokazuje jak przeciwności losu - w jej przypadku, nierozwinięcie się kości strzałkowych - mogą w rzeczywistości otwierać drzwi, którymi nadchodzi ludzki potencjał.
Aimee Mullins - Athlete and actor
A record-breaker at the Paralympic Games in 1996, Aimee Mullins has built a career as a model, actor and advocate for women, sports and the next generation of prosthetics. Full bio
A record-breaker at the Paralympic Games in 1996, Aimee Mullins has built a career as a model, actor and advocate for women, sports and the next generation of prosthetics. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:17
I'd like to share with you a discovery that I made a few months ago
0
2000
5000
Chciałabym podzielić się czymś, co odkryłam parę miesięcy temu,
00:22
while writing an article for Italian Wired.
1
7000
3000
podczas pracy nad artykułem do włoskiego Wired.
00:25
I always keep my thesaurus handy whenever I'm writing anything,
2
10000
3000
Kiedy piszę, zawsze mam pod ręką słownik synonimów.
00:28
but I'd already finished editing the piece,
3
13000
3000
Kończąc pracę nad artykułem,
00:31
and I realized that I had never once in my life
4
16000
3000
uświadomiłam sobie, że nigdy w życiu
00:34
looked up the word "disabled" to see what I'd find.
5
19000
4000
nie wyszukałam synonimów słowa "niepełnosprawny".
00:38
Let me read you the entry.
6
23000
3000
Przeczytam hasło ze słownika synonimów.
00:41
"Disabled, adjective: crippled, helpless, useless, wrecked,
7
26000
8000
"Niepełnosprawny, przymiotnik: kaleki, bezsilny, bezużyteczny,
00:49
stalled, maimed, wounded, mangled, lame, mutilated,
8
34000
7000
ułomny, opóźniony, ranny, zniekształcony, kulawy, pokiereszowany,
00:56
run-down, worn-out, weakened, impotent, castrated, paralyzed, handicapped,
9
41000
10000
zaniedbany, wyczerpany, osłabiony, wykastrowany, sparaliżowany, inwalida, bezradny,
01:06
senile, decrepit, laid-up, done-up, done-for, done-in
10
51000
6000
niedołężny, otępiały, bez nadziei, skończony, pokonany, kruchy,
01:12
cracked-up, counted-out;
11
57000
4000
zdruzgotany, zdyskwalifikowany;
01:16
see also hurt, useless and weak.
12
61000
4000
zob. też: uraz, niepotrzebny i słaby.
01:20
Antonyms, healthy, strong, capable."
13
65000
6000
Antonimy: zdrowy, silny, zdolny".
01:26
I was reading this list out loud to a friend and at first was laughing,
14
71000
4000
Przeczytałam to koleżance, na początku ze śmiechem,
01:30
it was so ludicrous,
15
75000
2000
bo to było takie niedorzeczne,
01:32
but I'd just gotten past "mangled," and my voice broke,
16
77000
5000
ale gdy doszłam do "zniekształcony", załamał mi się głos
01:37
and I had to stop and collect myself
17
82000
3000
i musiałam przerwać,
01:40
from the emotional shock and impact that the assault from these words unleashed.
18
85000
9000
podnieść się ze wstrząsu emocjonalnego, z ataku, który wymierzyły we mnie te słowa.
01:50
You know, of course, this is my raggedy old thesaurus
19
95000
3000
No ale był to stary słownik.
01:53
so I'm thinking this must be an ancient print date, right?
20
98000
3000
Pomyślałam, że to może jakieś przedpotopowe wydanie.
01:56
But, in fact, the print date was the early 1980s,
21
101000
5000
Ale okazało się, że słownik wydrukowano w pierwszej połowie lat 80.,
02:01
when I would have been starting primary school
22
106000
2000
kiedy poszłam do podstawówki
02:03
and forming an understanding of myself outside the family unit
23
108000
4000
i zaczynałam konstruować obraz siebie poza kontekstem rodziny,
02:07
and as related to the other kids and the world around me.
24
112000
3000
w porównaniu do innych dzieci i otaczającego świata.
02:10
And, needless to say, thank God I wasn't using a thesaurus back then.
25
115000
5000
Dzięki Bogu, że wtedy nie czytałam słownika synonimów!
02:15
I mean, from this entry, it would seem that I was born into a world
26
120000
6000
Przecież na podstawie tej listy mogłabym stwierdzić,
02:21
that perceived someone like me
27
126000
2000
że świat, w którym się pojawiłam,
02:23
to have nothing positive whatsoever going for them,
28
128000
5000
widzi mnie we mnie kogoś, kto nie może mieć nadziei na nic dobrego,
02:28
when in fact, today I'm celebrated for the opportunities and adventures
29
133000
6000
choć teraz znana jestem z sukcesów i przygód,
02:34
my life has procured.
30
139000
2000
które przyniosło mi życie.
02:36
So, I immediately went to look up the 2009 online edition,
31
141000
6000
Dlatego od razu zajrzałam do wydania internetowego z 2009 roku,
02:42
expecting to find a revision worth noting.
32
147000
4000
sądząc, że znajdę w nim istotne poprawki.
02:46
Here's the updated version of this entry.
33
151000
3000
Oto nowa wersja tej listy.
02:49
Unfortunately, it's not much better.
34
154000
3000
Niestety nie przedstawia się dużo lepiej.
02:52
I find the last two words under "Near Antonyms," particularly unsettling:
35
157000
6000
Najbardziej niepokoją mnie dwie pozycje w kategorii "antonimy":
02:58
"whole" and "wholesome."
36
163000
3000
"cały" i "zdrowy".
03:02
So, it's not just about the words.
37
167000
3000
Nie chodzi tu jedynie o słowa.
03:05
It's what we believe about people when we name them with these words.
38
170000
4000
Chodzi o obraz, który mamy w myślach, kiedy opisujemy takim słowem człowieka.
03:09
It's about the values behind the words, and how we construct those values.
39
174000
5000
Chodzi o wartości, które niosą te słowa i o to, jak budujemy takie wartości.
03:14
Our language affects our thinking and how we view the world
40
179000
4000
Język wpływa na nasze myśli, na postrzeganie świata
03:18
and how we view other people.
41
183000
3000
i na to, jak postrzegamy innych.
03:21
In fact, many ancient societies, including the Greeks and the Romans,
42
186000
3000
W wielu społecznościach starożytnych, m.in. w Grecji i Rzymie,
03:24
believed that to utter a curse verbally was so powerful,
43
189000
5000
sądzono, że wypowiadane przez ludzi klątwy mają wielką moc,
03:29
because to say the thing out loud brought it into existence.
44
194000
6000
bo wypowiedzenie czegoś nadaje mu istnienie.
03:35
So, what reality do we want to call into existence:
45
200000
5000
Jaką więc rzeczywistość chcemy powołać do istnienia,
03:40
a person who is limited, or a person who's empowered?
46
205000
5000
osobę ograniczoną, czy wyemancypowaną?
03:46
By casually doing something as simple as naming a person, a child,
47
211000
6000
Zwyczajne zastosowanie jakiegoś określenia wobec danej osoby, wobec dziecka,
03:52
we might be putting lids and casting shadows on their power.
48
217000
7000
może oznaczać nałożenie na nie granic i rzucenie cienia na jego siłę.
03:59
Wouldn't we want to open doors for them instead?
49
224000
4000
Czemu zamiast tego nie otworzyć przed nimi drzwi?
04:03
One such person who opened doors for me was my childhood doctor
50
228000
3000
Osobą, która otworzyła drzwi przede mną, był lekarz,
04:06
at the A.I. duPont Institute in Wilmington, Delaware.
51
231000
5000
który zajmował się mną w dzieciństwie, w Instytucie im. A.I. Duponta w Wilmington, w Delaware.
04:11
His name was Dr. Pizzutillo,
52
236000
3000
Nazywał się Pizzutillo.
04:14
an Italian American, whose name, apparently,
53
239000
2000
Był z pochodzenia Włochem.
04:16
was too difficult for most Americans to pronounce,
54
241000
2000
Dla Amerykanów jego nazwisko było za trudne, więc stał się "doktorem P".
04:18
so he went by Dr. P.
55
243000
2000
Dla Amerykanów jego nazwisko było za trudne, więc stał się "doktorem P".
04:20
And Dr. P always wore really colorful bow ties
56
245000
4000
Doktor P, zawsze przystrojony w kolorową muszkę,
04:24
and had the very perfect disposition to work with children.
57
249000
5000
miał idealne usposobienie do pracy z dziećmi.
04:30
I loved almost everything about my time spent at this hospital,
58
255000
5000
W tej klinice było mi naprawdę bardzo fajnie,
04:35
with the exception of my physical therapy sessions.
59
260000
4000
pomijając jedno - fizjoterapię.
04:39
I had to do what seemed like innumerable repetitions of exercises
60
264000
4000
Musiałam w nieskończoność powtarzać ćwiczenia
04:43
with these thick, elastic bands -- different colors,
61
268000
4000
z użyciem grubych, różnokolorowych gumek,
04:47
you know -- to help build up my leg muscles,
62
272000
4000
żeby rozwinąć mięśnie nóg.
04:51
and I hated these bands more than anything --
63
276000
2000
Nie cierpiałam tych gumek.
04:53
I hated them, had names for them. I hated them.
64
278000
3000
Przezywałam je, nienawidziłam każdej z osobna.
04:56
And, you know, I was already bargaining, as a five year-old child,
65
281000
4000
Miałam zaledwie 5 lat, a już negocjowałam z doktorem P,
05:00
with Dr. P to try to get out of doing these exercises,
66
285000
3000
żeby pozwolił mi opuścić te ćwiczenia,
05:03
unsuccessfully, of course.
67
288000
2000
oczywiście bez rezultatu.
05:05
And, one day, he came in to my session --
68
290000
5000
Pewnego dnia odwiedził mnie na jednej z morderczych,
05:10
exhaustive and unforgiving, these sessions --
69
295000
4000
okrutnych sesji fizjoterapii
05:14
and he said to me, "Wow. Aimee, you are such a strong and powerful little girl,
70
299000
6000
i powiedział: "Rany, Aimee, jesteś taka silna, taka potężna,
05:20
I think you're going to break one of those bands.
71
305000
3000
że chyba przerwiesz zaraz jakąś gumkę.
05:23
When you do break it, I'm going to give you a hundred bucks."
72
308000
3000
A kiedy to się stanie, dam ci sto dolarów".
05:26
Now, of course, this was a simple ploy on Dr. P's part
73
311000
4000
Oczywiście, była to prosta sztuczka doktora P,
05:30
to get me to do the exercises I didn't want to do
74
315000
3000
który chciał zmotywować mnie do niechcianych ćwiczeń,
05:33
before the prospect of being the richest five-year-old in the second floor ward,
75
318000
5000
wabiąc mnie perspektywą zmiany w najbogatszą pięciolatkę na oddziale,
05:38
but what he effectively did for me was reshape an awful daily occurrence
76
323000
8000
ale tym sposobem zdołał przekształcić najokropniejszą część każdego dnia
05:46
into a new and promising experience for me.
77
331000
4000
w coś nowego i obiecującego.
05:50
And I have to wonder today to what extent his vision
78
335000
4000
I dziś zastanawiam się, jak wielką rolę odegrała jego wizja
05:54
and his declaration of me as a strong and powerful little girl
79
339000
6000
i to, że opisał mnie jako dziewczynkę silną i potężną,
06:00
shaped my own view of myself
80
345000
2000
ukształtowało mój obraz siebie
06:02
as an inherently strong, powerful and athletic person well into the future.
81
347000
6000
jako osoby z natury silnej, wydolnej i wysportowanej, obraz który ze mną został.
06:08
This is an example of how adults in positions of power
82
353000
3000
Oto przykład na to, jak dorośli na "silnej" pozycji
06:11
can ignite the power of a child.
83
356000
4000
mogą rozpalić w dziecku siłę.
06:15
But, in the previous instances of those thesaurus entries,
84
360000
4000
Jednak listy synonimów, które wyświetlałam,
06:19
our language isn't allowing us to evolve into the reality that we would all want,
85
364000
7000
pokazują, że język nie pozwala na ewolucję w stronę rzeczywistości, której pragniemy,
06:26
the possibility of an individual to see themselves as capable.
86
371000
6000
na stan, gdzie jednostka może postrzegać siebie jako osobę sprawną.
06:32
Our language hasn't caught up with the changes in our society,
87
377000
5000
Nasz język nie dogonił jeszcze przemian społecznych,
06:37
many of which have been brought about by technology.
88
382000
3000
z których wiele zawdzięczamy technologii.
06:40
Certainly, from a medical standpoint,
89
385000
2000
Bez wątpienia, w kontekście medycznym,
06:42
my legs, laser surgery for vision impairment,
90
387000
6000
moje nogi, laserowa korekcja wzroku,
06:48
titanium knees and hip replacements for aging bodies
91
393000
3000
tytanowe protezy kolan czy bioder dla starych ciał,
06:51
that are allowing people to more fully engage with their abilities,
92
396000
3000
które umożliwiają ludziom pełniejsze wykorzystanie możliwości,
06:54
and move beyond the limits that nature has imposed on them --
93
399000
6000
przekroczyć ograniczenia, które nałożyła natura,
07:00
not to mention social networking platforms
94
405000
3000
a także sieciowe platformy społecznościowe,
07:03
allow people to self-identify, to claim their own descriptions of themselves,
95
408000
5000
które pozwalają na samookreślenie, na identyfikację z tym, jak się postrzegają,
07:08
so they can go align with global groups of their own choosing.
96
413000
5000
umożliwiają wybór grupy o zasięgu globalnym i współdziałanie z nią.
07:13
So, perhaps technology is revealing more clearly to us now
97
418000
4000
Więc może technologia pokazuje nam teraz jaśniej coś,
07:17
what has always been a truth:
98
422000
3000
co zawsze było prawdą,
07:20
that everyone has something rare and powerful to offer our society,
99
425000
7000
że każdy ma do zaoferowania społeczeństwu coś niezwykłego i potężnego
07:28
and that the human ability to adapt is our greatest asset.
100
433000
5000
i że to ludzka zdolność przystosowania się jest naszym największym atutem.
07:33
The human ability to adapt, it's an interesting thing,
101
438000
3000
Ta umiejętność przystosowania się jest ciekawa...
07:36
because people have continually wanted to talk to me about overcoming adversity,
102
441000
6000
Ludzie ciągle chcą rozmawiać ze mną o przezwyciężaniu przeciwności,
07:42
and I'm going to make an admission:
103
447000
3000
dlatego do czegoś się teraz przyznam.
07:45
This phrase never sat right with me,
104
450000
2000
Nigdy nie pasowało mi to określenie
07:47
and I always felt uneasy trying to answer people's questions about it,
105
452000
4000
i odpowiadając na takie pytania, zawsze czułam się skrępowana
07:51
and I think I'm starting to figure out why.
106
456000
4000
i chyba zaczynam rozumieć, dlaczego.
07:55
Implicit in this phrase of "overcoming adversity"
107
460000
4000
W określeniu "przezwyciężać przeciwności"
07:59
is the idea that success, or happiness,
108
464000
4000
czai się idea, że sukces czy szczęście biorą się z sytuacji,
08:03
is about emerging on the other side of a challenging experience
109
468000
3000
gdzie osoba przebywa przez trudne doświadczenie,
08:06
unscathed or unmarked by the experience,
110
471000
5000
nietknięta, niezmieniona przez to doświadczenie,
08:11
as if my successes in life have come about from an ability
111
476000
4000
tak jakby moje życiowe dokonania opierały się na umiejętności
08:15
to sidestep or circumnavigate the presumed pitfalls of a life with prosthetics,
112
480000
5000
ominięcia pułapek, które w powszechnym mniemaniu niesie życie z protezami,
08:20
or what other people perceive as my disability.
113
485000
3000
albo tego, co inni rozumieją jako moją "niepełnosprawność".
08:23
But, in fact, we are changed. We are marked, of course, by a challenge,
114
488000
6000
Jednak w rzeczywistości zmiana następuje. Wyzwania odciskają piętno,
08:29
whether physically, emotionally or both.
115
494000
3000
fizyczne, emocjonalne, czasem takie i takie.
08:32
And I'm going to suggest that this is a good thing.
116
497000
3000
Skłaniam się ku myśli, że to coś dobrego.
08:35
Adversity isn't an obstacle that we need to get around
117
500000
4000
Przeciwności to nie przeszkody, które trzeba ominąć,
08:39
in order to resume living our life.
118
504000
3000
żeby móc żyć dalej.
08:42
It's part of our life.
119
507000
3000
One stanowią część naszego życia.
08:45
And I tend to think of it like my shadow.
120
510000
3000
Dla mnie są jak mój cień.
08:48
Sometimes I see a lot of it, sometimes there's very little,
121
513000
3000
Czasami widzę go dużo, czasami malutko, ale zawsze jest ze mną.
08:51
but it's always with me.
122
516000
2000
Czasami widzę go dużo, czasami malutko, ale zawsze jest ze mną.
08:53
And, certainly, I'm not trying to diminish the impact, the weight, of a person's struggle.
123
518000
7000
Oczywiście, nie staram się umniejszyć wagi ludzkiego wysiłku.
09:00
There is adversity and challenge in life,
124
525000
3000
Życie niesie przeciwności i wyzwania,
09:03
and it's all very real and relative to every single person,
125
528000
3000
rzeczywiste wyzwania, których skala zależy od jednostki,
09:06
but the question isn't whether or not you're going to meet adversity,
126
531000
4000
ale nie chodzi o to, czy napotkasz przeciwności,
09:10
but how you're going to meet it.
127
535000
3000
tylko jak wyjdziesz im na spotkanie.
09:13
So, our responsibility is not simply shielding those we care for from adversity,
128
538000
7000
To nie tak, że naszym obowiązkiem jest ochrona najbliższych przed przeciwnościami losu,
09:20
but preparing them to meet it well.
129
545000
3000
musimy przygotować ich, by odpowiednio stawili im czoła.
09:23
And we do a disservice to our kids
130
548000
4000
Czynimy szkodę naszym dzieciom,
09:27
when we make them feel that they're not equipped to adapt.
131
552000
7000
jeśli wywołujemy w nich przeświadczenie, że brak im tego, co potrzebne, by się przystosować.
09:34
There's an important difference and distinction
132
559000
3000
Istnieje bardzo ważna różnica
09:37
between the objective medical fact of my being an amputee
133
562000
5000
pomiędzy obiektywnym medycznym faktem - tym, że jestem osobą po amputacji,
09:42
and the subjective societal opinion of whether or not I'm disabled.
134
567000
6000
a subiektywną opinią społeczeństwa dotyczącą mojej niepełnosprawności czy jej braku.
09:48
And, truthfully, the only real and consistent disability I've had to confront
135
573000
5000
Naprawdę jedyną rzeczywistą i stałą niepełnosprawnością, z którą się zmagam,
09:53
is the world ever thinking that I could be described by those definitions.
136
578000
5000
jest przeświadczenie świata o tym, że można mnie opisać w takich kategoriach.
09:59
In our desire to protect those we care about
137
584000
3000
Pragniemy ochronić tych, na których nam zależy,
10:02
by giving them the cold, hard truth about their medical prognosis,
138
587000
4000
przedstawiając im szczerą prawdę o ich prognozie medycznej,
10:06
or, indeed, a prognosis on the expected quality of their life,
139
591000
4000
albo prognozie dotyczącej jakości ich przyszłego życia,
10:10
we have to make sure that we don't put the first brick in a wall
140
595000
4000
ale musimy upewnić się, że nie stawiamy podwalin muru,
10:14
that will actually disable someone.
141
599000
3000
który rzeczywiście uczyni kogoś niepełnosprawnym.
10:19
Perhaps the existing model of only looking at what is broken in you
142
604000
5000
Możliwe, że obecny model, gdzie patrzy się tylko na to, co zepsute
10:24
and how do we fix it, serves to be more disabling to the individual
143
609000
4000
i na to, jak to naprawić, doprowadza do większej niepełnosprawności
10:28
than the pathology itself.
144
613000
3000
niż sama patologia.
10:31
By not treating the wholeness of a person,
145
616000
5000
Nie podchodząc w terapii do osoby jako całości,
10:36
by not acknowledging their potency,
146
621000
2000
nie uznając tkwiącej w niej mocy,
10:38
we are creating another ill on top of whatever natural struggle they might have.
147
623000
7000
czynimy dodatkowe szkody, zwiększając jeszcze trudności, które przyniosła jej natura.
10:45
We are effectively grading someone's worth to our community.
148
630000
6000
W praktyce, oceniamy przydatność jednostki dla naszego społeczeństwa.
10:51
So we need to see through the pathology
149
636000
3000
Dlatego musimy spojrzeć głębiej
10:54
and into the range of human capability.
150
639000
5000
w skryty za patologią zakres ludzkich możliwości.
11:00
And, most importantly, there's a partnership
151
645000
4000
Co najważniejsze, istnieje potężny związek między tym,
11:04
between those perceived deficiencies
152
649000
2000
co postrzega się jako brak,
11:06
and our greatest creative ability.
153
651000
3000
a największymi twórczymi zdolnościami ludzkości.
11:09
So it's not about devaluing, or negating, these more trying times
154
654000
5000
Nie należy deprecjonować czy negować trudnych chwil,
11:14
as something we want to avoid or sweep under the rug,
155
659000
4000
widzieć w nich czegoś, co należy ominąć i zapomnieć,
11:18
but instead to find those opportunities wrapped in the adversity.
156
663000
6000
ale zamiast tego trzeba szukać szans ukrytych w przeciwnościach.
11:24
So maybe the idea I want to put out there is
157
669000
2000
Chcę tu przekazać coś takiego:
11:26
not so much overcoming adversity
158
671000
5000
zamiast "pokonywać" przeciwności i trudności,
11:31
as it is opening ourselves up to it,
159
676000
4000
otwórzmy się na nie,
11:35
embracing it,
160
680000
3000
obejmijmy je,
11:38
grappling with it,
161
683000
2000
weźmy się z nimi za bary - tu skojarzenie z zapasami,
11:40
to use a wrestling term,
162
685000
2000
weźmy się z nimi za bary - tu skojarzenie z zapasami,
11:42
maybe even dancing with it.
163
687000
4000
może nawet zatańczmy z nimi.
11:46
And, perhaps, if we see adversity as natural, consistent and useful,
164
691000
8000
Jeśli podejdziemy do trudności jako do czegoś naturalnego, stałego i przydatnego,
11:54
we're less burdened by the presence of it.
165
699000
3000
może nawet ich pojawienie się będzie mniejszym ciężarem.
11:57
This year we celebrate the 200th birthday of Charles Darwin,
166
702000
3000
W tym roku obchodzimy dwusetną rocznicę urodzin Darwina.
12:00
and it was 150 years ago, when writing about evolution,
167
705000
4000
150 lat temu Karol Darwin swoimi przemyśleniami o ewolucji
12:04
that Darwin illustrated, I think, a truth about the human character.
168
709000
5000
zilustrował coś, co uważam za wielką prawdę o ludzkim charakterze.
12:09
To paraphrase: It's not the strongest of the species that survives,
169
714000
4000
Parafrazując - przeżywa nie najsilniejszy przedstawiciel gatunku,
12:13
nor is it the most intelligent that survives;
170
718000
3000
ani nie ten najbardziej inteligentny,
12:16
it is the one that is most adaptable to change.
171
721000
5000
ale ten, który ma największą zdolność przystosowania się do zmian.
12:21
Conflict is the genesis of creation.
172
726000
4000
Konflikt to źródło tworzenia.
12:26
From Darwin's work, amongst others, we can recognize that
173
731000
3000
Między innymi w dziełach Darwina widzimy przesłanie,
12:29
the human ability to survive and flourish
174
734000
5000
że zdolność ludzi do przetrwania i rośnięcia w siłę
12:34
is driven by the struggle of the human spirit through conflict
175
739000
5000
napędzana jest zmaganiami ducha ludzkiego, przez konflikt,
12:39
into transformation.
176
744000
2000
aż do transformacji.
12:41
So, again, transformation, adaptation, is our greatest human skill.
177
746000
6000
Dlatego powtarzam - najistotniejsza jest ludzka umiejętność przemiany i adaptacji.
12:48
And, perhaps, until we're tested, we don't know what we're made of.
178
753000
6000
I może jest tak, że póki nie nadejdzie próba, nie wiemy, na co nas stać.
12:54
Maybe that's what adversity gives us:
179
759000
2000
Może to dają nam przeciwności,
12:56
a sense of self, a sense of our own power.
180
761000
3000
poczucie siebie, poczucie własnej mocy.
13:00
So, we can give ourselves a gift.
181
765000
3000
Możemy coś sobie dać.
13:03
We can re-imagine adversity as something more than just tough times.
182
768000
7000
Możemy zmienić nasze wyobrażenie przeciwności, żeby objęło więcej niż "trudne chwile".
13:10
Maybe we can see it as change.
183
775000
3000
Może możemy postrzegać je jako zmianę.
13:13
Adversity is just change that we haven't adapted ourselves to yet.
184
778000
5000
Przeciwności to zmiany, do których jeszcze się nie przystosowaliśmy.
13:19
I think the greatest adversity that we've created for ourselves
185
784000
3000
Największą z przeciwności, które sami sobie zgotowaliśmy,
13:22
is this idea of normalcy.
186
787000
2000
jest według mnie pojęcie normalności.
13:24
Now, who's normal?
187
789000
3000
Kto jest normalny?
13:27
There's no normal.
188
792000
2000
Nie ma normalności.
13:29
There's common, there's typical. There's no normal,
189
794000
3000
Jest powszechność, typowość. Normalność nie istnieje.
13:32
and would you want to meet that poor, beige person if they existed?
190
797000
3000
Jeśliby istniała, kto by chciał poznać taką normalną, szarą osobę?
13:35
(Laughter)
191
800000
2000
(Śmiech)
13:37
I don't think so.
192
802000
2000
Raczej nikt.
13:39
If we can change this paradigm from one of achieving normalcy
193
804000
5000
Jeśli uda nam się zmienić paradygmat "dążenia do normalności",
13:44
to one of possibility -- or potency, to be even a little bit more dangerous --
194
809000
5000
na paradygmat możliwości, czy nawet siły, co trochę bardziej kontrowersyjne,
13:49
we can release the power of so many more children,
195
814000
3000
uruchomimy moc wielu więcej dzieci,
13:52
and invite them to engage their rare and valuable abilities with the community.
196
817000
8000
zaprosimy je, by wykorzystały swe rzadkie i cenne zdolności w społeczeństwie.
14:00
Anthropologists tell us that the one thing
197
825000
3000
Antropologia mówi nam, że wszyscy ludzie
14:03
we as humans have always required of our community members
198
828000
3000
zawsze wymagają od innych członków społeczności jednego,
14:06
is to be of use, to be able to contribute.
199
831000
3000
bycia użytecznym, wnoszenia wkładu.
14:10
There's evidence that Neanderthals, 60,000 years ago,
200
835000
4000
Mamy dowody na to, że 60000 lat temu neandertalczycy
14:14
carried their elderly and those with serious physical injury,
201
839000
6000
przenosili osoby starsze i te z poważnymi urazami fizycznymi
14:20
and perhaps it's because the life experience of survival of these people
202
845000
6000
i możliwe, że to dlatego, że doświadczenie tych ludzi, to jak zdołali przetrwać,
14:26
proved of value to the community.
203
851000
2000
było istotne dla społeczności.
14:28
They didn't view these people as broken and useless;
204
853000
5000
Ci ludzie nie byli postrzegani jako ułomni czy bezużyteczni,
14:33
they were seen as rare and valuable.
205
858000
3000
ale jako niezwykli i wartościowi.
14:36
A few years ago, I was in a food market in the town where I grew up
206
861000
3000
Kilka lat temu byłam na targu, w miasteczku,
14:39
in that red zone in northeastern Pennsylvania,
207
864000
4000
gdzie dorastałam, w północno-wschodniej Pensylwanii.
14:43
and I was standing over a bushel of tomatoes.
208
868000
2000
Wybierałam pomidory,
14:45
It was summertime: I had shorts on.
209
870000
2000
był upał, miałam krótkie spodenki.
14:47
I hear this guy, his voice behind me say, "Well, if it isn't Aimee Mullins."
210
872000
5000
I nagle słyszę, jak jakiś facet mówi: "Kogo my tu mamy - Aimee Mullins".
14:52
And I turn around, and it's this older man. I have no idea who he is.
211
877000
4000
Odwracam się i widzę jakiegoś staruszka - nie mam pojęcia, kto to.
14:56
And I said, "I'm sorry, sir, have we met? I don't remember meeting you."
212
881000
6000
I mówię: "Czy my się znamy? Przepraszam, nie pamiętam pana".
15:02
He said, "Well, you wouldn't remember meeting me.
213
887000
2000
A on: "Pewnie nie pamiętasz.
15:04
I mean, when we met I was delivering you from your mother's womb."
214
889000
3000
Spotkaliśmy się, kiedy odebrałem poród twojej matki".
15:07
(Laughter)
215
892000
2000
(Śmiech)
15:09
Oh, that guy.
216
894000
3000
Ach, to ten gość…
15:12
And, but of course, actually, it did click.
217
897000
2000
Oczywiście, od razu sobie przypomniałam.
15:14
This man was Dr. Kean,
218
899000
3000
Był to doktor Kean,
15:17
a man that I had only known about through my mother's stories of that day,
219
902000
4000
człowiek, którego znałam tylko z opowieści mamy.
15:21
because, of course, typical fashion, I arrived late for my birthday by two weeks.
220
906000
6000
Już wtedy byłam spóźnialska i poród zaczął się 2 tygodnie po terminie.
15:27
And so my mother's prenatal physician had gone on vacation,
221
912000
4000
Jako że położnik mamy był na urlopie,
15:31
so the man who delivered me was a complete stranger to my parents.
222
916000
5000
poród odebrał kompletnie obcy lekarz.
15:36
And, because I was born without the fibula bones,
223
921000
3000
Ponieważ urodziłam się bez kości strzałkowych,
15:39
and had feet turned in, and a few toes in this foot and a few toes in that,
224
924000
3000
miałam stópki wykręcone do środka, po kilka palców na każdej,
15:42
he had to be the bearer -- this stranger had to be the bearer of bad news.
225
927000
5000
ten obcy człowiek musiał przedstawić rodzicom złe wiadomości.
15:47
He said to me, "I had to give this prognosis to your parents
226
932000
4000
Powiedział mi: "Musiałem przedstawić twoim rodzicom prognozę,
15:51
that you would never walk,
227
936000
2000
że nigdy nie będziesz chodzić,
15:53
and you would never have the kind of mobility that other kids have
228
938000
4000
nie będziesz miała takiego stopnia sprawności ruchowej, jak inne dzieci,
15:57
or any kind of life of independence,
229
942000
2000
nie będziesz w życiu samodzielna...
15:59
and you've been making liar out of me ever since."
230
944000
2000
I od tego czasu robiłaś ze mnie kłamcę".
16:01
(Laughter)
231
946000
2000
(Śmiech)
16:03
(Applause)
232
948000
6000
(Brawa)
16:09
The extraordinary thing is that he said he had saved
233
954000
4000
Co niesamowite, okazało się, że przez całe moje dzieciństwo
16:13
newspaper clippings throughout my whole childhood,
234
958000
3000
on zbierał wycinki z gazet dotyczące mojej osoby,
16:16
whether winning a second grade spelling bee,
235
961000
2000
kiedy wygrałam konkurs ortograficzny,
16:18
marching with the Girl Scouts, you know, the Halloween parade,
236
963000
3000
czy robiłam coś w harcerstwie, byłam w paradzie na Halloween,
16:21
winning my college scholarship, or any of my sports victories,
237
966000
5000
zdobyłam stypendium na studiach, odniosłam sukcesy w sporcie.
16:26
and he was using it, and integrating it into teaching resident students,
238
971000
6000
Wykorzystywał te wycinki w nauczaniu rezydentów
16:32
med students from Hahnemann Medical School and Hershey Medical School.
239
977000
5000
ze szkoły medycznej im. Hahnemanna i Hershey'a.
16:37
And he called this part of the course the X Factor,
240
982000
3000
Podczas wykładów nazywał to "czynnikiem X",
16:40
the potential of the human will.
241
985000
3000
potencjałem ludzkiej woli.
16:43
No prognosis can account for how powerful this could be
242
988000
4000
Żadna prognoza nie może przewidzieć, jaka z tego może płynąć siła,
16:47
as a determinant in the quality of someone's life.
243
992000
4000
jak bardzo może zdeterminować to jakość czyjegoś życia.
16:51
And Dr. Kean went on to tell me,
244
996000
3000
Dr Kean powiedział jeszcze:
16:54
he said, "In my experience, unless repeatedly told otherwise,
245
999000
8000
"Z mojego doświadczenia wynika, że jeśli dziecku nie powtarza się, że to niemożliwe
17:02
and even if given a modicum of support,
246
1007000
4000
i da się mu choć trochę wsparcia,
17:06
if left to their own devices, a child will achieve."
247
1011000
6000
samo z siebie osiągnie sukcesy".
17:12
See, Dr. Kean made that shift in thinking.
248
1017000
4000
Widzicie, w myśleniu dr. Keana dokonała się ta przemiana.
17:16
He understood that there's a difference between the medical condition
249
1021000
3000
Zrozumiał, że istnieje różnica między kategorią medyczną,
17:19
and what someone might do with it.
250
1024000
3000
a tym, co można z nią zrobić.
17:22
And there's been a shift in my thinking over time,
251
1027000
3000
Z czasem zmieniło się również moje myślenie.
17:25
in that, if you had asked me at 15 years old,
252
1030000
4000
Jeśli ktoś zapytałby mnie, gdy miałam 15 lat,
17:29
if I would have traded prosthetics for flesh-and-bone legs,
253
1034000
4000
czy zamieniłabym protezy na nogi z ciała i kości,
17:33
I wouldn't have hesitated for a second.
254
1038000
3000
nie wahałabym się ani sekundy.
17:36
I aspired to that kind of normalcy back then.
255
1041000
6000
Wtedy dążyłam do takiej normalności.
17:42
But if you ask me today, I'm not so sure.
256
1047000
3000
Nie wiem, jak dziś odpowiedziałabym na to pytanie.
17:45
And it's because of the experiences I've had with them,
257
1050000
5000
To wynika z doświadczeń, które przyniosły mi protezy,
17:50
not in spite of the experiences I've had with them.
258
1055000
6000
nie z tego, że jakoś "zniosłam" te doświadczenia.
17:56
And perhaps this shift in me has happened
259
1061000
3000
Możliwe też, że ta zmiana dokonała się we mnie,
17:59
because I've been exposed to more people who have opened doors for me
260
1064000
5000
ponieważ więcej osób w moim życiu otworzyło mi drzwi,
18:04
than those who have put lids and cast shadows on me.
261
1069000
7000
niż nałożyło na mnie ograniczenia i rzuciło cień.
18:11
See, all you really need is one person
262
1076000
2000
Wystarczy że jedna osoba
18:13
to show you the epiphany of your own power, and you're off.
263
1078000
5000
doprowadzi was do olśnienia, uświadomienia sobie własnej mocy.
18:18
If you can hand somebody the key to their own power --
264
1083000
5000
Jeśli jesteś w stanie dać innej osobie klucz do jej mocy,
18:23
the human spirit is so receptive -- if you can do that
265
1088000
2000
duch ludzki jest tak chłonny,
18:25
and open a door for someone at a crucial moment,
266
1090000
3000
że jeśli otworzysz przed kimś drzwi w kluczowej chwili,
18:28
you are educating them in the best sense.
267
1093000
3000
oferujesz tej osobie najlepszy rodzaj edukacji.
18:31
You're teaching them to open doors for themselves.
268
1096000
5000
Nauczysz ją, jak otwierać drzwi przed samym sobą.
18:36
In fact, the exact meaning of the word "educate"
269
1101000
6000
Podstawowe znaczenie słowa "edukacja" można wywieść
18:42
comes from the root word "educe."
270
1107000
2000
z angielskiego słowa "educe".
18:44
It means "to bring forth what is within,
271
1109000
4000
Oznacza ono: wyłonić to, co skryte wewnątrz,
18:48
to bring out potential."
272
1113000
2000
wydobyć potencjał.
18:50
So again, which potential do we want to bring out?
273
1115000
5000
Wracamy do kwestii tego, jaki potencjał chcemy wyłonić.
18:55
There was a case study done in 1960s Britain,
274
1120000
3000
W Wielkiej Brytanii przeprowadzono pewne studium przypadku,
18:58
when they were moving from grammar schools to comprehensive schools.
275
1123000
5000
w latach 60., podczas wprowadzania szkół typu "comprehensive".
19:03
It's called the streaming trials. We call it "tracking" here in the States.
276
1128000
3000
Przeprowadzono rekrutację z podziałem na poziomy.
19:06
It's separating students from A, B, C, D and so on.
277
1131000
5000
W efekcie mamy podział uczniów - poziom A, B, C, D itd.
19:11
And the "A students" get the tougher curriculum, the best teachers, etc.
278
1136000
5000
Poziom A dostaje trudniejszy program, lepszych nauczycieli itp.
19:16
Well, they took, over a three-month period,
279
1141000
2000
W badaniu na okres 3 miesięcy
19:18
D-level students, gave them A's,
280
1143000
3000
grupie uczniów D powiedziano, że są A,
19:21
told them they were "A's," told them they were bright,
281
1146000
3000
że są uczniami zdolnymi.
19:24
and at the end of this three-month period,
282
1149000
2000
I pod koniec tego okresu
19:26
they were performing at A-level.
283
1151000
3000
mieli już wyniki takie, jak poziom A.
19:29
And, of course, the heartbreaking, flip side of this study,
284
1154000
3000
Badanie miało też aspekt rozdzierający serce:
19:32
is that they took the "A students" and told them they were "D's."
285
1157000
5000
wybranym uczniom z grupy A powiedziano, że należą do D.
19:37
And that's what happened at the end of that three-month period.
286
1162000
3000
Pod koniec badania uczniowie ci byli na poziome D.
19:40
Those who were still around in school, besides the people who had dropped out.
287
1165000
4000
Niektórzy z nich zostali na drugi rok.
19:46
A crucial part of this case study was that the teachers were duped too.
288
1171000
9000
Jednym z najważniejszych elementów tego badania jest to, że nauczyciele też dali się zwieść.
19:55
The teachers didn't know a switch had been made.
289
1180000
2000
Nie wiedzieli o zamianie.
19:57
They were simply told, "These are the 'A-students,' these are the 'D-students.'"
290
1182000
4000
Powiedziano im: oto uczniowie poziomu A, to uczniowie poziomu D.
20:01
And that's how they went about teaching them and treating them.
291
1186000
5000
I nauczyciele dostosowali się do tego w nauczaniu i podejściu do ucznia.
20:07
So, I think that the only true disability is a crushed spirit,
292
1192000
9000
Uważam więc, że jedyna prawdziwa niepełnosprawność to zniweczenie ducha,
20:16
a spirit that's been crushed doesn't have hope,
293
1201000
5000
ducha, który został zmiażdżony i brak mu nadziei.
20:21
it doesn't see beauty,
294
1206000
2000
Nie widzi piękna.
20:23
it no longer has our natural, childlike curiosity
295
1208000
6000
Nie ma już w nim naszej naturalnej, dziecięcej ciekawości,
20:29
and our innate ability to imagine.
296
1214000
3000
naszej wrodzonej wyobraźni.
20:32
If instead, we can bolster a human spirit to keep hope,
297
1217000
5000
Jeśli zamiast tego wesprzemy ducha ludzkiego, by nie stracił nadziei,
20:37
to see beauty in themselves and others,
298
1222000
4000
by widział piękno w sobie i w innych,
20:41
to be curious and imaginative,
299
1226000
3000
był ciekawy i pełen wyobraźni,
20:44
then we are truly using our power well.
300
1229000
4000
wtedy używamy własnej mocy we właściwy sposób.
20:48
When a spirit has those qualities, we are able to create new realities
301
1233000
6000
Wyposażony w takie właściwości duch pozwala nam budować nowe rzeczywistości,
20:54
and new ways of being.
302
1239000
3000
nowe sposoby istnienia.
20:57
I'd like to leave you with a poem
303
1242000
2000
Chciałabym pożegnać się wierszem
20:59
by a fourteenth-century Persian poet named Hafiz
304
1244000
4000
autorstwa Hafeza, perskiego poety z XIV wieku,
21:03
that my friend, Jacques Dembois told me about,
305
1248000
3000
o którym powiedział mi mój przyjaciel Jacques Dembois.
21:06
and the poem is called "The God Who Only Knows Four Words":
306
1251000
5000
Wiersz nosi tytuł "Bóg, co zna tylko cztery słowa".
21:11
"Every child has known God,
307
1256000
4000
"Boga zna każde dziecko,
21:15
not the God of names,
308
1260000
2000
nie Boga nazw,
21:17
not the God of don'ts,
309
1262000
3000
nie Boga zakazów,
21:20
but the God who only knows four words and keeps repeating them,
310
1265000
5000
ale Boga, co zna tylko cztery słowa i tak je powtarza:
21:25
saying, 'Come dance with me.
311
1270000
7000
Chodź, zatańcz ze mną".
21:32
Come, dance with me. Come, dance with me.'"
312
1277000
3000
Chodź, zatańcz ze mną.
21:35
Thank you.
313
1280000
2000
Dziękuję.
21:37
(Applause)
314
1282000
13000
(Brawa)
ABOUT THE SPEAKER
Aimee Mullins - Athlete and actorA record-breaker at the Paralympic Games in 1996, Aimee Mullins has built a career as a model, actor and advocate for women, sports and the next generation of prosthetics.
Why you should listen
Aimee Mullins was born without fibular bones, and had both of her legs amputated below the knee when she was an infant. She learned to walk on prosthetics, then to run -- competing at the national and international level as a champion sprinter, and setting world records at the 1996 Paralympics in Atlanta. At Georgetown, where she double-majored in history and diplomacy, she became the first double amputee to compete in NCAA Division 1 track and field.
After school, Mullins did some modeling -- including a legendary runway show for Alexander McQueen -- and then turned to acting, appearing as the Leopard Queen in Matthew Barney's Cremaster Cycle. In 2008 she was the official Ambassador for the Tribeca/ESPN Sports Film Festival.
She's a passionate advocate for a new kind of thinking about prosthetics, and recently mentioned to an interviewer that she's been looking closely at MIT's in-development powered robotic ankle, "which I fully plan on having."
Aimee Mullins | Speaker | TED.com