TEDMED 2011
Diana Nyad: Extreme swimming with the world's most dangerous jellyfish
Diana Nyad: Not ekstrem me kandilët e detit më të rrezikshëm në botë
Filmed:
Readability: 2.8
740,435 views
Në të 70-tat, Diana Nyad arriti rekorde botërore në notë me kohë të përzgjatur dhe ato rekorde mbeten akoma të pathyera. Pas 30 vitesh, në moshën 60 vjecare, ajo tentoi notimin e saj më të gjatë, nga Kuba për në Floridë. Në këtë fjalim të fuqishëm dhe dëfryes në TEDMED, ajo tregon se si të përgatitemi mentalisht për të arritur një ëndërr ekstreme, dhe pyet: Cfarë do bësh ti me jetën tënde të cmendur dhe të cmuar?
Diana Nyad - Journalist, swimmer
A record-setting long-distance swimmer, Diana Nyad writes and thinks deeply about motivation. Full bio
A record-setting long-distance swimmer, Diana Nyad writes and thinks deeply about motivation. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:15
Yeah, so a couple of years ago I was turning 60,
0
0
3000
Para dy vitesh mbusha 60 vjec,
00:18
and I don't like being 60.
1
3000
2000
dhe nuk më pëlqen të jem 60 vjecare.
00:20
(Laughter)
2
5000
2000
(Të qeshura)
00:22
And I started grappling
3
7000
2000
Fillova të përballohem
00:24
with this existential angst
4
9000
3000
me këtë ankth ekzistencial
00:27
of what little I had done with my life.
5
12000
3000
të asaj se sa pak kisha bërë në jetë.
00:30
It wasn't the resume
6
15000
2000
Nuk kishte të bëjë
00:32
of breaking this record here,
7
17000
2000
me atë cfarë kisha bërë për të arritur këtu,
00:34
it was more like, who had I become?
8
19000
2000
por më shume me atë se kush isha bërë?
00:36
How had I spent my valuable time?
9
21000
2000
Si e kisha kaluar kohën time të cmuar?
00:38
How could this have gone by
10
23000
2000
Si është e mundur që kjo të ketë ndodhur
00:40
like lightning?
11
25000
3000
kaq shpejtë?
00:43
And I couldn't forgive myself
12
28000
5000
Nuk arrita t'ia falë vetes
00:48
for the countless, countless hours
13
33000
2000
për të gjitha orët
00:50
I had lost
14
35000
2000
që kisha humbur
00:52
in negative thought --
15
37000
2000
me mendime negative --
00:54
all the time I had spent beating myself up
16
39000
3000
tërë atë kohë që e kisha kaluar duke u brengosur
00:57
for losing my marriage
17
42000
3000
rreth shpërbërjes së familjes sime
01:00
and not stopping the sexual abuse when I was a kid
18
45000
3000
dhe që nuk e kisha ndaluar abuzimin seksual kur isha fëmijë
01:03
and career moves
19
48000
2000
dhe ndryshimet në karrierë
01:05
and this and this and this.
20
50000
2000
dhe shumë gjëra tjera.
01:07
Just why, why didn't I do it better? Why? Why? Why?
21
52000
3000
Përse nuk kisha vepruar më mirë? Përse? Përse? Përse?
01:10
And then my mother died at 82.
22
55000
3000
Nëna ime vdiq në moshën 82 vjecare.
01:13
And so I starting thinking,
23
58000
2000
Kjo më bëri të mendojë
01:15
not only am I not happy with the past,
24
60000
2000
jo vetëm për faktin që jam e palumtur me të kaluarën,
01:17
now I'm getting choked with,
25
62000
2000
por tani po më zihet fryma nga ideja
01:19
"I've only got 22 years left."
26
64000
3000
""Më kanë mbetur vetëm 22 vite jetë."
01:22
What am I going to do with this short amount of time
27
67000
2000
Cfarë do të bëjë me kaq pak kohë
01:24
that's just fleeting?
28
69000
2000
që po kalon fluturimthi?
01:26
And I'm not in the present whatsoever.
29
71000
2000
Dhe në të vërtetë nuk jam duke jetuar të tashmen.
01:28
And I decided the remedy to all this malaise
30
73000
3000
Vendosa që ilaci më i mirë për këtë siklet
01:31
was going to be
31
76000
2000
është
01:33
for me to chase
32
78000
2000
që të ndjek
01:35
an elevated dream,
33
80000
2000
një ëndërr madhështore,
01:37
an extreme dream,
34
82000
2000
një ëndërr ekstreme,
01:39
something that would require
35
84000
3000
dicka që do kërkonte
01:42
utter conviction
36
87000
4000
bindje të plotë
01:46
and unwavering passion,
37
91000
2000
dhe pasion të palëkundshëm,
01:48
something that would make me
38
93000
2000
dicka që do më bënte
01:50
be my best self
39
95000
2000
të jem vetvetja në mënyrën më të mirë
01:52
in every aspect of my life,
40
97000
2000
në cdo aspekt të jetës sime,
01:54
every minute of every day,
41
99000
2000
cdo minutë të cdo dite,
01:56
because the dream was so big
42
101000
2000
sepse ajo ëndërr është aq e madhe
01:58
that I couldn't get there
43
103000
2000
sa që nuk mund ta arrijë atë
02:00
without that kind of behavior and that kind of conviction.
44
105000
3000
pa atë lloj sjelljeje dhe bindjeje.
02:03
And I decided,
45
108000
2000
Dhe vendosa,
02:05
it was an old dream that was lingering,
46
110000
2000
që ishte një ëndërr e vjetër që po zvarritej,
02:07
that was from so many years ago,
47
112000
2000
që prej shumë kohësh,
02:09
three decades ago --
48
114000
2000
tri dekada ---
02:11
the only sort of world class swim
49
116000
2000
e vetmja formë noti botëror
02:13
I had tried and failed at back in my 20s --
50
118000
3000
që kisha provuar në të njëzetat dhe kisha dështuar --
02:16
was going from Cuba to Florida.
51
121000
3000
ishte nga Kuba për në Floridë.
02:19
It was deep in my imagination.
52
124000
2000
Ishte thellë në imagjinatën time.
02:21
No one's ever done it without a shark cage.
53
126000
3000
Askush nuk ka arritur ta bëjë këtë pa një kafaz peshkaqenësh.
02:24
It's daunting.
54
129000
2000
Eshtë e frikshme.
02:26
It's more than a hundred miles across a difficult passage of ocean.
55
131000
3000
Eshtë një rrugë më e gjatë se 100 milja përmes një korridori të veshtirë të oqeanit.
02:29
It's probably, at my speed, at my age --
56
134000
3000
Duke marrë parasyshë moshën time dhe shpejtësinë time --
02:32
for anybody's speed at anybody's age --
57
137000
2000
për këdo në cfarëdo moshe dhe shpejtësie --
02:34
going to take 60, maybe 70, hours
58
139000
3000
me siguri do merr rreth 60 - 70 orë
02:37
of continuous swimming,
59
142000
2000
notë pa ndaluar,
02:39
never getting out on the boat.
60
144000
2000
pa pushuar në varkë.
02:41
And I started to train.
61
146000
2000
Dhe fillova të stërvitem.
02:43
I hadn't swum for 31 years, not a stroke.
62
148000
3000
Nuk kisha notuar për 31 vite.
02:46
And I had kept in good shape, but swimming's a whole different animal.
63
151000
3000
Kisha ruajtur formën, mirëpo noti është krejt ndryshe.
02:49
As a matter of fact,
64
154000
2000
Në fakt,
02:51
this picture is supposed to be me during training.
65
156000
3000
kjo foto është menduar të jem unë gjatë stërvitjeve.
02:54
It's a smiling face.
66
159000
2000
Eshtë një fytyrë e qeshur.
02:56
And when you're training for this sport, you are not smiling.
67
161000
3000
Gjatë stërvitjeve për këtë sport, nuk ka vend për buzëqeshje.
02:59
(Laughter)
68
164000
2000
(Të qeshura)
03:01
It's an arduous, difficult sport,
69
166000
2000
Eshtë një sport i vështirë dhe i lodhshëm,
03:03
and I don't remember smiling
70
168000
2000
dhe nuk mbaj mend të kem buzëqeshur
03:05
at any time during this sport.
71
170000
4000
gjatë këtij sporti.
03:09
As I said, I respect other sports,
72
174000
3000
Sic thashë më parë, i respektoj sportet tjera,
03:12
and I compare this sport sometimes
73
177000
3000
dhe nganjëherë e krahasoj këtë sport
03:15
to cycling and to mountain climbing
74
180000
2000
me ciklizëm dhe ngjitje malore
03:17
and other of the expedition type events,
75
182000
3000
dhe me ekspedita të ngjashme,
03:20
but this is a sensory deprivation,
76
185000
2000
por ky është një privim ndijor,
03:22
a physical duress.
77
187000
2000
një detyrim fizik.
03:24
And when I started in
78
189000
2000
Kur fillova
03:26
with the eight hours and the 10 hours and the 12 hours
79
191000
3000
me 8 orë, pastaj 10, pastaj 12
03:29
and the 14 hours and the 15 hours and the 24-hour swims,
80
194000
3000
14, 15 dhe 24 orë notë,
03:32
I knew I had it,
81
197000
2000
E kuptova që ia kisha arritur qëllimit
03:34
because I was making it through these.
82
199000
2000
sepse arrita t'u dal mbanë këtyre gjërave.
03:36
And when I said I'm going to go out and do a 15-hour swim,
83
201000
3000
Kur thoja që do shkoj për not për 15 orë,
03:39
and we're coming into the dock after a long day
84
204000
2000
dhe ktheheshim në bazë pas një ditë të gjatë
03:41
and it's now night,
85
206000
2000
dhe nata vecse kishte rënë
03:43
and we come in and it's 14 hours and 58 minutes
86
208000
3000
dhe kishin kaluar 14 orë e 58 minuta
03:46
and I can touch the dock and we're done,
87
211000
2000
dhe unë mund të prekja bazën
03:48
the trainer says, "That's great.
88
213000
2000
trajneri na thoshte, "Mrekullueshëm."
03:50
It's 14 hours 58 minutes. Who cares the last two minutes?"
89
215000
3000
"14 orë e 58 minuta. Kujt i plasë për dy minutat e fundit?
03:53
I say, "No, it's got to be 15 hours,"
90
218000
2000
une thoja, "Jo duhet të jetë saktësisht 15 orë,"
03:55
and I swim another minute out and another minute back
91
220000
3000
dhe notoja dy minuta përreth
03:58
to make the 15 hours.
92
223000
2000
në mënyrë që të arrija cakun e 15 orëve.
04:00
And I put together an expedition.
93
225000
2000
Dhe formova një ekspeditë.
04:02
It's not that I didn't have help,
94
227000
2000
Nuk është se nuk kisha ndihmë,
04:04
but honestly, I sort of led, I was the team leader.
95
229000
2000
por në të vërtetë u ndjeva sikur isha ushëheqësi i skuadrës.
04:06
And to get the government permissions,
96
231000
2000
Për të marrë leje nga qeveria
04:08
you read in the paper,
97
233000
2000
sic lexon në gazetë,
04:10
you think it's easy to get into Cuba everyday?
98
235000
2000
a mendoni se është e lehtë të hysh në Kuba cdo ditë?
04:12
Try going in with an armada like we had
99
237000
3000
provoni të hyni me një kohortë si e jona
04:15
of 50 people and five boats
100
240000
2000
me 50 njerës dhe 5 varka
04:17
and CNN's crew, etc.
101
242000
3000
ekipin e CNN -it, etc.
04:20
The navigation is difficult.
102
245000
2000
Lundrimi është i vështirë
04:22
There's a big river called the Gulf Stream
103
247000
3000
Aty ndodhet një lum i madhë i quajtur përroi i Gulfit
04:25
that runs across
104
250000
2000
që rrjedh përmes
04:27
and it's not going in the direction you are.
105
252000
2000
dhe në drejtim të kundërt me drejtimin tënd.
04:29
It's going to the east and you'd like to go north.
106
254000
2000
Ai rrjedh drejt lindjes kurse qëllimi yt është të shkosh drejtë veriut.
04:31
It's tricky.
107
256000
2000
Eshtë shumë e ndërlikuar.
04:33
And there's dehydration.
108
258000
2000
Dhe duhet të ballafaqohesh me dehidratim.
04:35
And there's hypothermia.
109
260000
2000
Dhe hipotermi.
04:37
And there are sharks.
110
262000
2000
Dhe me peshkaqenët.
04:39
And there are all kinds of problems.
111
264000
2000
Ka lloj lloj problemesh.
04:41
And I gathered together, honestly,
112
266000
2000
Unë mblodha
04:43
the world's leading experts in every possible way.
113
268000
3000
expertët më të mirë botërorë.
04:46
And a month ago,
114
271000
2000
Para një muaji,
04:48
the 23rd of September,
115
273000
2000
më 24 shtator,
04:50
I stood on that shore
116
275000
2000
po qëndroja në atë breg
04:52
and I looked across
117
277000
2000
dhe po shikoja tutje
04:54
to that long, long faraway horizon
118
279000
2000
në atë horizont të largët
04:56
and I asked myself,
119
281000
2000
dhe pyeta veteveten,
04:58
do you have it?
120
283000
2000
a je e gatshme?
05:00
Are your shoulders ready?
121
285000
2000
A janë shpatullat tuja të gatshme?
05:02
And they were. They were prepared.
122
287000
2000
Ato ishin të gatshme.
05:04
No stone left unturned.
123
289000
2000
S' kishte mbetur gurë pa lëvizur.
05:06
Was the mind ready?
124
291000
3000
A isha e pregatitur psiqikisht?
05:09
You know, you're swimming with the fogged goggles,
125
294000
3000
Kur je duke notuar me syze të mjegulluara
05:12
you're swimming at 60 strokes a minute,
126
297000
3000
me rreth 60 të rëna për minutë
05:15
so you're never really focused on anything, you don't see well.
127
300000
3000
kurrë nuk je i fokusuar sa duhet, nuk sheh aq mirë.
05:18
You've got tight bathing caps over your ears
128
303000
3000
Ke kapelë banjoje që të mbulojnë veshët
05:21
trying to keep the heat of the head,
129
306000
3000
në mënyrë që të mirëmbajnë ngrohtësinë e kokës,
05:24
because it's where the hypothermia starts,
130
309000
2000
sepse zakonisht kjo është pika fillestare e hipotermisë,
05:26
and so you don't hear very well.
131
311000
2000
dhe të dëgjuarit të dobësohet.
05:28
You're really left alone with your own thoughts.
132
313000
3000
Mbetesh krejt i vetëm me mendimet tua.
05:31
And I had all kinds of counting systems ready there
133
316000
2000
Kisha pregatitur shumë sisteme numërimi
05:33
in English, followed by German,
134
318000
2000
në Anglish, Gjermanisht,
05:35
followed by Spanish, followed by French.
135
320000
4000
Spanjollisht dhe Frëngjisht.
05:39
You save the French for last.
136
324000
3000
frëngjishtja vie e fundit.
05:42
And I had songs, I had a playlist in my head --
137
327000
2000
Kisha pregatitur këngë, kisha një listë këngësh në kokën time --
05:44
not through headphones, in my own head --
138
329000
2000
jo përmes dvgjueseve, por në kokën time --
05:46
of 65 songs.
139
331000
2000
me 65 këngë.
05:48
And I couldn't wait to get into the dark in the middle of the night,
140
333000
3000
Mezi pristja të binte nata
05:51
because that's when Neil Young comes out.
141
336000
2000
sepse këngët e Neil Young dëgjohen më së miri gjatë natës.
05:53
(Laughter)
142
338000
4000
(Qeshje)
05:57
And it's odd, isn't it?
143
342000
2000
Eshtë e cuditshme, apo jo?
05:59
You'd think you'd be singing Leonard Cohen's "Hallelujah"
144
344000
2000
Eshtë më e lehtë të mendosh se do dëgjoje këngën e Leonard Cohen-it "Hallellujah"
06:01
out in the majesty of the ocean,
145
346000
2000
në oqeanin e madhërishëm,
06:03
not songs about heroin addiction in New York City.
146
348000
3000
e jo këngë që kanë të bëjnë me varësinë ndaj heroinës në qytetin e Nju Jorkut.
06:06
But no, for some reason
147
351000
3000
Por jo, për një arsye ose tjetër
06:09
I couldn't wait to get into the dark of the night
148
354000
2000
mezi prisja të binte nata
06:11
and be singing,
149
356000
2000
dhe të këndoja,
06:13
♫ "A heard you knocking at my cellar door ♫
150
358000
4000
♫ "A heard you knocking at my cellar door ♫
06:17
♫ I love you baby and I want some more ♫
151
362000
4000
♫ I love you baby and I want some more ♫
06:21
♫ Ooh, ooh, the damage done" ♫
152
366000
6000
♫ I love you baby and I want some more ♫
06:27
(Applause)
153
372000
5000
(Duartrokitje)
06:32
The night before I started,
154
377000
2000
Natën para se të filloja
06:34
I finished Stephen Hawking's "The Grand Design."
155
379000
3000
përfundova së lexuari librin e Stephen Hawking "Dizajni i madh"
06:37
And I couldn't wait
156
382000
2000
Dhe mezi prisja
06:39
to trip the mind fantastic.
157
384000
2000
të lëshoja mendjen në atë botë fantastike.
06:41
About the 50th hour,
158
386000
2000
Pas 50 orësh,
06:43
I was going to start thinking about the edge of the universe.
159
388000
3000
fillova të mendoja për skajin e botës.
06:46
Is there an edge?
160
391000
2000
A ekziston skaji i botës?
06:48
Is this an envelope we're living inside of,
161
393000
2000
A jemi duke jetuar brenda një zarfi,
06:50
or no, does it go onto infinity in both time and space?
162
395000
3000
apo të shpie kjo drejt pafundësisë si në kohë ashtu edhe në hapësirë?
06:53
And there's nothing like swimming for 50 hours in the ocean
163
398000
3000
Asgjë nuk të bën të mendosh për këto gjëra
06:56
that gets you thinking about things like this.
164
401000
3000
më mirë se 50 orë not në oqean.
06:59
I couldn't wait to prove the athlete I am,
165
404000
4000
Mezi prisja të vërtetoja se cfarë atleti jam,
07:03
that nobody else in the world can do this swim.
166
408000
3000
se askush tjetër nuk mund ta bëjë këtë not.
07:06
And I knew I could do it.
167
411000
2000
Dhe e dija që mund ta bëja.
07:08
And when I jumped into that water,
168
413000
2000
Kur u hedha në atë ujë,
07:10
I yelled in my mother's French, "Courage!"
169
415000
3000
bërtita në frengjishten e nënës sime ``Kurajo!``
07:13
And I started swimming,
170
418000
2000
dhe fillova të notoja
07:15
and, oh my God, it was glassy.
171
420000
2000
dhe për nderë ishte i ftohtë.
07:17
And we knew it, all 50 people on the boat,
172
422000
2000
Të gjithë e dinim, të gjithë prej nesh,
07:19
we all knew this was it,
173
424000
2000
e dinim se kjo ishte ajo çfarë synonim,
07:21
this was our time.
174
426000
2000
koha jonë kishte arritur.
07:23
And I reminded myself a couple hours in,
175
428000
3000
Pas nja 2 orësh ia rikujtova vetvetes
07:26
you know, the sport is sort of a microcosm of life itself.
176
431000
4000
që sporti është një mikrokosmë e vetë jetës.
07:30
First of all, you're going to hit obstacles.
177
435000
4000
Në fillim ballafaqohesh me pengesa.
07:34
And even though you're feeling great at any one moment,
178
439000
3000
Edhe pse ndjehesh mirë në momente të caktuara
07:37
don't take it for granted, be ready,
179
442000
3000
nuk është gjithmonë ashtu, ji i gatshëm,
07:40
because there's going to be pain, there's going to be suffering.
180
445000
3000
sepse do të ballafaqohesh me dhembje dhe vuajtje.
07:43
It's not going to feel this good all the way across.
181
448000
3000
Nuk do të ndjehesh kaq mirë gjatë gjithë rrugës.
07:46
And I was thinking of the hypothermia
182
451000
2000
Po mendoja për hipoterminë
07:48
and maybe some shoulder pain
183
453000
2000
dhe dhembje të shpatullave
07:50
and all the other things --
184
455000
2000
dhe shumë gjëra tjera --
07:52
the vomiting that comes from being in the saltwater.
185
457000
2000
e vjellura që pason si shkak i ujit të njelmët.
07:54
You're immersed in the liquid.
186
459000
3000
Je i zhytur në ujë.
07:57
Your body doesn't like the saltwater.
187
462000
2000
Trupi nuk e ka shumë për qefi ujin e njelmët.
07:59
After a couple of days, three days,
188
464000
2000
Pas 2 dite, 3 dite,
08:01
you tend to rebel
189
466000
2000
ke tendenca të rebelohesh
08:03
in a lot of physical ways.
190
468000
2000
në shumë mënyra fizike.
08:05
But no, two hours in,
191
470000
3000
Mirëpo, pas 2 ore,
08:08
wham! Never in my life ...
192
473000
3000
wham. Kurrë në jetën time ...
08:11
I knew there were Portuguese men o' war,
193
476000
2000
E dija që aty gjendeshin MAN O`WAR (krijese deti me britha helmues),
08:13
all kinds of moon jellies, all kinds of things,
194
478000
3000
krijesa xhelatinoze, shumë gjëra tjera,
08:16
but the box jellyfish from the southern oceans
195
481000
3000
mirëpo kandili i detit në formë kutije nga oqeanet jugore
08:19
is not supposed to be in these waters.
196
484000
2000
nuk duhej të ishte aty.
08:21
And I was on fire --
197
486000
3000
Trupi më morr flakë,
08:24
excruciating, excruciating pain.
198
489000
3000
isha në dhembje të padurueshme.
08:27
I don't know if you can still see
199
492000
2000
Nuk a di a mund të shihni akoma
08:29
the red line here and up the arm.
200
494000
2000
këtë vijë këtu dhe në krah.
08:31
Evidently, a piece this big of tentacle
201
496000
3000
Një brithë kaq e madhe
08:34
has a hundred-thousand little barbs on it
202
499000
4000
ka qindra gjemba në të
08:38
and each barb is not just stinging your skin,
203
503000
2000
dhe cdo gjëmb jo vetëm që të thumbon lëkurën,
08:40
it's sending a venom.
204
505000
2000
por në të njëjtën kohë liron edhe helm.
08:42
The most venomous animal that lives in the ocean
205
507000
3000
Kandili i detit në formë kutije është kafsha më e rrezikshme
08:45
is the box jellyfish.
206
510000
2000
që jeton në oqean.
08:47
And every one of those barbs
207
512000
2000
Dhe gjithë këta gjemba
08:49
is sending that venom into this central nervous system.
208
514000
3000
përcojnë helmin drejtë në sistemin nervor qendror.
08:52
So first I feel like boiling hot oil,
209
517000
3000
Në fillim u ndjeva si vaj values,
08:55
I've been dipped in.
210
520000
2000
isha mbuluar me të.
08:57
And I'm yelling out, "Fire! Fire! Fire! Fire!
211
522000
3000
Po bërtisja,``Zjarr, zjarr, zjarr!``
09:00
Help me! Somebody help me!"
212
525000
2000
``Ndihmë! Më ndihmoni!``
09:02
And the next thing is paralysis.
213
527000
3000
Dhe paraliza vijon.
09:05
I feel it in the back and then I feel it in the chest up here,
214
530000
3000
E ndjeva tek këmbët e pastja tek gjoksi
09:08
and I can't breathe.
215
533000
2000
dhe nuk ngopesha dot me frymë.
09:10
And now I'm not swimming with a nice long stroke,
216
535000
2000
Nuk po notoja më si duket,
09:12
I'm sort of crabbing it this way.
217
537000
2000
por po zvarritesha.
09:14
Then come convulsions.
218
539000
2000
Pastaj filluan spazmat.
09:16
A young man on our boat is an EMT. He dives in to try to help me.
219
541000
3000
Njëri nga të rinjtë në varkv ishte Teknikë Ambulance. Ai u zhyt për të më ndihmuar.
09:19
He's stung.
220
544000
2000
Edhe atë e thumbuan.
09:21
They drag him out on the boat,
221
546000
2000
E nxorrën atë jashtë ujit,
09:23
and he's -- evidently, I didn't see any of this -- but lying on the boat
222
548000
3000
dhe e shtrinë në varkë
09:26
and giving himself epinephrine shots
223
551000
2000
dhe i dhanë disa doza epinefrinë
09:28
and crying out.
224
553000
2000
dhe bërtisnin.
09:30
He's 29 years old,
225
555000
3000
Ai është veq 29 vjec,
09:33
very well-built, lean, he's six-foot, five,
226
558000
3000
shumë muskuloz, i gjatë gati 2 metra
09:36
weighs 265 lbs.,
227
561000
2000
120 kg,
09:38
and he is down.
228
563000
2000
dhe kishte mbetur pa fuqi.
09:40
And he is crying and he's yelling to my trainer
229
565000
2000
Cirrej dhe i bërtiste trajnerit tim
09:42
who's trying to help me.
230
567000
2000
i cili në ndërkohë po mundohej të më ndihmonte mua.
09:44
And he's saying, "Bonnie, I think I'm going to die.
231
569000
3000
Djaloshi thoshte: `Më duket se do vdesë.`
09:47
My breath is down to three breaths a minute.
232
572000
4000
Ritmi i frymëmarrjes më është ngadalësuar në 3 për minutë.
09:51
I need help, and I can't help Diana."
233
576000
2000
Më duhet ndihmë, nuk mund të ndihmojë Dianën.
09:53
So that was at eight o'clock at night.
234
578000
2000
Kjo ndodhi gjatë orës 8 të natës.
09:55
The doctor, medical team from University of Miami
235
580000
3000
Doktori, ekipi mjekësor nga Universiteti i Majamit
09:58
arrived at five in the morning.
236
583000
2000
arriti në orën 5 të mëngjesit.
10:00
So I swam through the night,
237
585000
2000
Notova gjatë natës
10:02
and at dawn they got there and they started with prednisone shots.
238
587000
2000
dhe në mëngjes ata arritën dhe filluan të më japin doza të prednizonit.
10:04
I didn't get out,
239
589000
2000
Nuk dola nga uji,
10:06
but was in the water taking prednisone shots, taking Xanax,
240
591000
3000
por më dhanë doza të prednizonit dhe zanaksit përderisa isha në ujë,
10:09
oxygen to the face.
241
594000
2000
dhe oksigjen në fytyrë.
10:11
It was like an ICU unit
242
596000
2000
Dukej sikur një njësi e tërë e kujdesit intenziv
10:13
in the water.
243
598000
2000
në ujë.
10:15
(Laughter)
244
600000
2000
(Të qeshura)
10:17
And I guess the story is
245
602000
2000
Thuhet që
10:19
that even Navy SEALS who are stung by the box jelly,
246
604000
3000
edhe anëtarët e forcave speciale të cilët thumbohen nga kandili i detit,
10:22
they're done.
247
607000
2000
nuk ia ndalin mbanë.
10:24
They either die or they quickly get to a hospital.
248
609000
3000
Ata ose vdesin ose duhet të dërgohen në spital menjëjerë.
10:27
And I swam through the night and I swam through the next day.
249
612000
3000
Notova gjatë gjithë natës dhe të nesërmen.
10:30
And the next night at dusk,
250
615000
2000
Natën e ardhshme në muzg
10:32
again, wham!
251
617000
2000
përsëri wham
10:34
The box jelly again --
252
619000
2000
kandili i detit --
10:36
all across the neck, all across here.
253
621000
3000
dhe më thumboi rreth qafës, dhe këtu.
10:39
And this time,
254
624000
2000
Këtë herë,
10:41
I don't like it, I didn't want to give into it,
255
626000
2000
nuk më pëlqeu, nuk doja të dorëzohesha,
10:43
but there's a difference between a non-stop swim
256
628000
2000
por ka një dallim të madh mes notit të pandalshëm
10:45
and a staged swim.
257
630000
2000
dhe atij shkallë shkallë.
10:47
And I gave in
258
632000
2000
U dorëzova
10:49
to the staged swim.
259
634000
2000
para kësaj.
10:51
And they got me out and they started again
260
636000
3000
Më nxorrën nga uji dhe përsëri filluan
10:54
with the epinephrine and the prednisone
261
639000
2000
me dozat e epinefrinës dhe prednizonit
10:56
and with the oxygen and with everything they had on board.
262
641000
3000
dhe oksigjen dhe cdo gjë tjetër që kishin në varkë.
10:59
And I got back in.
263
644000
2000
U ktheva përsëri në ujë.
11:01
And I swam through that night and into the next day.
264
646000
3000
Notova gjatë asaj nate deri të nesërmen.
11:04
And at 41 hours,
265
649000
2000
Pas 41 orësh,
11:06
this body couldn't make it.
266
651000
5000
trupi im nuk duronte më.
11:11
The devastation of those stings
267
656000
2000
Shkretimi nga ato thëmbime
11:13
had taken the respiratory system down
268
658000
2000
më kishte ngadalësuar sitemin e frymëmarrjes
11:15
so that I couldn't make the progress I wanted.
269
660000
3000
dhe nuk arrita dot të bëj gjithë atë qfarë e kisha për qëllim.
11:18
And the dream was crushed.
270
663000
4000
Dhe ëndërra u thërrmua.
11:22
And how odd
271
667000
2000
Sa i cuditshëm
11:24
is this intelligent person who put this together
272
669000
3000
është ky njeri i mencur i cili mblodhi gjithë
11:27
and got all these world experts together.
273
672000
2000
këta eskpertë botërorë.
11:29
And I knew about the jellyfish,
274
674000
2000
Kisha njohuri për kandilin e detit,
11:31
but I was sort of cavalier.
275
676000
2000
mirëpo isha mospërfillëse.
11:33
A lot of athletes have this, you know,
276
678000
2000
Shumë sportistë përjetojnë këtë
11:35
sort of invincibility.
277
680000
5000
lloj pathyeshmërie.
11:40
They should worry about me. I don't worry about them.
278
685000
2000
Ata duhet të brengosen për mua. Unë nuk brengosem për ta.
11:42
I'll just swim right through them.
279
687000
2000
Do notoj përmes tyre.
11:44
We've got benadryl on board. If I get stung, I'll just grin and bear it.
280
689000
3000
kemi benadryl në varkë. Nesë thumbohem, do prish fytyrën dhe ta duroj dhembjen.
11:47
Well there was no grin and bearing this.
281
692000
2000
Asnjëra prej këtyre gjërave nuk ndodhen.
11:49
As a matter of fact, the best advice I got
282
694000
3000
Në fakt këshilla më e mirë që morra
11:52
was from an elementary school class
283
697000
3000
ishte nga një nxënës i shkollës fillore
11:55
in the Caribbean.
284
700000
3000
në Karaibe.
11:58
And I was telling these kids, 120 of them --
285
703000
2000
Po ju mbaja një fjalim këtyre fëmijëve, 120 prej tyre --
12:00
they were all in the school on the gymnasium floor --
286
705000
2000
të gjithë ishin të ulur në dyshemenë e palestrës --
12:02
and I was telling them about the jellyfish
287
707000
2000
po ju flisja për kandilin e detit
12:04
and how they're gelatinous
288
709000
2000
dhe se si janë shumë gjelatinozë
12:06
and you can't see them at night especially.
289
711000
2000
dhe nuk mund ti shohësh natën.
12:08
And they have these
290
713000
3000
Ata gjithashtu kanë
12:11
long 30 to 40 to 50-ft. tentacles.
291
716000
2000
britha të gjtë 30-50 këmbë.
12:13
And they do this wrapping.
292
718000
2000
Dhe të lidhin rreth tyre me to.
12:15
And they can send the poison into the system.
293
720000
2000
Dhe kanë aftësi të percojnë helmin deri në sistemin nervor.
12:17
And a little kid from the back was like this.
294
722000
2000
Një fëmijë ulur diku mbrapa kishte zënë këtë pozitë.
12:19
And I said, "What's your name?" "Henry."
295
724000
2000
Dhe e pyeta, "Si quhesh?" "Henry."
12:21
"Henry, what's your question?"
296
726000
2000
"Henry, cila është pyetja jote?"
12:23
He said, "Well, I didn't have a question so much
297
728000
2000
Ai u përgjigj" Nuk kam ndonjë pytetje në të vërtetë
12:25
as I had a suggestion."
298
730000
2000
mirëpo një sugjerim"
12:27
He said, "You know those guys
299
732000
3000
Pastaj vazhdoi,"E di për ata njerëz
12:30
who really believe in what they believe in
300
735000
2000
që kanë besim të madh në atë cfarë besojnë
12:32
and so they wear bombs?"
301
737000
2000
dhe për këtë mbathin bomba?"
12:34
And I said, "Well it's odd that you've learned of this
302
739000
3000
Unë i thashë, "Eshtë paska e cuditshme që ti di për këto gjëra
12:37
as a noble kind of pursuit, but yeah, I know those guys."
303
742000
3000
por po , i njoh ata njerëz.
12:40
He said, "That's what you need.
304
745000
2000
Ai tha "Ajo është cfarë ti ke nevojë."
12:42
You need like a school of fish
305
747000
2000
Ke nevojë për një grup peshqish
12:44
that would swim in front of you like this."
306
749000
3000
që të notojnë para teje kështu."
12:47
(Laughter)
307
752000
2000
(Të qeshura)
12:49
"And when the jellyfish come and they wrap their tentacles around the fish,
308
754000
3000
"Dhe kur kandili i detit të ofrohet dhe të hedh brithërat rreth peshqve,
12:52
they're going to be busy with them,
309
757000
2000
do të jenë të zënë me ta,
12:54
and you'll just scoot around."
310
759000
3000
dhe ti mund të arratisesh."
12:57
I said, "Oh, it's like a suicide army."
311
762000
3000
Unë thashë,"Sikur një ushtri vetëvrasëse."
13:00
He said, "That's what I'm talking about. That's what you need."
312
765000
3000
Ai tha."Pikërisht për atë po flas. Ajo është për cka ke nevojë."
13:03
And little did I know,
313
768000
2000
Pak dija atëherë,
13:05
that you should listen to eight year-olds.
314
770000
2000
që është mirë të dëgjosh këshillat e 8 vjecarëve.
13:07
And so I started that swim
315
772000
2000
Unë e fillova atë notim
13:09
in a bathing suit like normal,
316
774000
2000
në një komstum banjoje,
13:11
and, no joke, this is it; it came from the shark divers.
317
776000
3000
sikur ky; nga zhytësit e peshkaqejve.
13:14
I finished the swim like this.
318
779000
4000
E përfundova notin në këtë mënyrë.
13:18
I was swimming with this thing on.
319
783000
3000
Po notoja me këtë gjë veshur.
13:21
That's how scared of the jellyfish I was.
320
786000
3000
Aq e trembur isha nga kandili i detit.
13:24
So now what do I do?
321
789000
3000
Po tash cfarë të bëjë?
13:29
I wouldn't mind
322
794000
2000
Nuk do më pengonte
13:31
if every one of you came up on this stage tonight
323
796000
4000
sikur secili prej jush të ngjitej në këtë skenë sonte
13:35
and told us how you've gotten over the big disappointments of your lives.
324
800000
3000
dhe të na tregonte se si i kanë tejkaluar zhgënjimet e e tyre më të mëdha në jetë.
13:38
Because we've all had them, haven't we?
325
803000
2000
Sepse të gjithë i kemi përjetuar ato, apo jo?
13:40
We've all had a heartache.
326
805000
2000
Të gjithë kemi pasur dëshpërime.
13:42
And so my journey now
327
807000
2000
Dhe qëllimi i rrugëtimit tim tani
13:44
is to find some sort of grace
328
809000
3000
është të gjejë pak mirësi
13:47
in the face of this defeat.
329
812000
3000
përballë kësaj disfate.
13:51
And I can look at the journey,
330
816000
3000
Dhe mund të shikoj kah udhëtimi
13:54
not just the destination.
331
819000
2000
jo vetëm caku.
13:56
I can feel proud. I can stand here in front of you tonight
332
821000
2000
Mund të ndjehem krenare. Mund të qëndroj sonte këtu para jush
13:58
and say I was courageous.
333
823000
3000
dhe të them që isha e guzimshme.
14:01
Yeah.
334
826000
2000
Po.
14:03
(Applause)
335
828000
5000
(Duartrokitje)
14:08
Thank you.
336
833000
2000
Faleminderit.
14:10
And with all sincerity, I can say,
337
835000
2000
Dhe me shumë sinqeritet mund të them
14:12
I am glad I lived those two years of my life that way,
338
837000
3000
që jam mëse e lumtur që përjetova ato dy vite të jetës sime në atë mënyrë,
14:15
because my goal to not suffer regrets anymore,
339
840000
3000
sepse ia arrita qëllimti tim që të mos
14:18
I got there with that goal.
340
843000
2000
jetoj më me pendime.
14:20
When you live that way, when you live with that kind of passion,
341
845000
2000
Kur jeton ashtu, kur jeton me aq pasion,
14:22
there's no time, there's no time for regrets,
342
847000
2000
nuk ka kohë për pendime,
14:24
you're just moving forward.
343
849000
2000
ti vetëm sa ecën përpara.
14:26
And I want to live every day of the rest of my life that way,
344
851000
2000
Dhe dua të jetoj ashtu cdo ditë të jetës që më ka mbetur,
14:28
swim or no swim.
345
853000
2000
duke notuar ose jo.
14:30
But the difference
346
855000
2000
Mirëpo dallimi
14:32
in accepting this particular defeat
347
857000
2000
kur pranon këtë lloj dështimi,
14:34
is that sometimes,
348
859000
3000
është se nganjëherë,
14:37
if cancer has won,
349
862000
4000
nëse kanceri ka fituar betejën,
14:41
if there's death and we have no choice,
350
866000
3000
nëse vdekja është më se e sigurtë dhe nuk kemi mundëse të zgjedhim,
14:44
then grace and acceptance
351
869000
3000
atëherë mirësia dhe pranimi
14:47
are necessary.
352
872000
2000
janë të nevojshme.
14:49
But that ocean's still there.
353
874000
2000
Ai oqean akoma gjendet aty.
14:51
This hope is still alive.
354
876000
2000
Kjo shpresë është akoma e gjallë.
14:53
And I don't want to be the crazy woman
355
878000
2000
Unë nuk dua të jem ajo gruaja e cmendur
14:55
who does it for years and years and years,
356
880000
3000
që bën një gjë të tillë cdo vitë,
14:58
and tries and fails and tries and fails and tries and fails,
357
883000
2000
provon dhe dështon disa herë.
15:00
but I can swim from Cuba to Florida,
358
885000
3000
mirëpo unë mund të notoj nga Kuba për në Floridë,
15:03
and I will swim from Cuba to Florida.
359
888000
3000
dhe akoma do notoj nga Kuba për në Floridë.
15:06
Thank you.
360
891000
2000
Faleminderit.
15:08
Thank you.
361
893000
2000
Faleminderit.
15:10
(Applause)
362
895000
3000
(Duartrokitje)
15:13
Thank you.
363
898000
2000
Faleminderit.
15:15
(Applause)
364
900000
2000
(Duartrokitje)
15:17
And so, what after that?
365
902000
2000
Po cfarë pas kësaj?
15:19
Are you going to swim the Atlantic?
366
904000
3000
A do të notoj përmes oqeanit Atlantik?
15:22
No, that's the last swim.
367
907000
2000
Jo, ai është noti i fundit.
15:24
It's the only swim I'm interested in.
368
909000
3000
Eshtë i vetmi not në të cilin jam e interesuar.
15:27
But I'm ready.
369
912000
2000
Mirëpo jam e gatshme.
15:29
And by the way, a reporter called me the other day
370
914000
2000
Me që ra fjala, një raportues më thirri para ca ditësh
15:31
and he said he looked on Wikipedia
371
916000
2000
dhe tha se kishte hulumtuar në Wikipedia
15:33
and he said he saw my birthday was August 22nd 1949,
372
918000
3000
dhe kishte vënë re që kisha lindur më 22 gusht, 1949,
15:36
and for some odd reason in Wikipedia,
373
921000
2000
dhe për një arsye të cuditshme në Wikipedia,
15:38
they had my death date too.
374
923000
2000
kishin edhe datën time të vdekjes.
15:40
(Laughter)
375
925000
2000
(Të qeshura)
15:42
He said, "Did you know you're going to die the same place you were born, New York City,
376
927000
3000
Ai tha, "A e ke ditur që do vdesësh në të njëjtin vend ku ke lindur, në qytetin e Nju Jorkut,
15:45
and it's going to be in January of '35?"
377
930000
3000
në janar të vitit 2035?"
15:48
I said, "Nope. I didn't know."
378
933000
2000
I thashë: "Jo, nuk e dija këtë"
15:50
And now I'm going to live to 85.
379
935000
2000
Sipas kësaj do jetoj deri në moshën 85 vjecare.
15:52
I have three more years than I thought.
380
937000
3000
kam tre vite më shumë se sa që mendoja.
15:56
And so I ask myself,
381
941000
2000
kam filluar të pyes
15:58
I'm starting to ask myself now,
382
943000
2000
veten tani.
16:00
even before this extreme dream
383
945000
2000
edhe para se të arrij
16:02
gets achieved for me,
384
947000
2000
këtë ëndërr ekstreme,
16:04
I'm asking myself,
385
949000
2000
pyes veten,
16:06
and maybe I can ask you tonight too,
386
951000
2000
dhe ndoshta mund të ju pyes edhe juve sonte
16:08
to paraphrase the poet
387
953000
5000
duke parafrazuar poetin
16:13
Mary Oliver,
388
958000
3000
Mary Oliver,
16:16
she says, "So what is it,
389
961000
4000
e cila thotë,"Pra, cfarë është,
16:20
what is it you're doing,
390
965000
3000
ajo cfarë ti po bën,
16:23
with this one wild and precious life of yours?"
391
968000
5000
me jetën tënde të cmendur dhe të cmuar?
16:29
Thank you very much.
392
974000
2000
Faleminderit shumë
16:31
(Applause)
393
976000
6000
(Duartrokitje)
16:37
Thank you. Thank you.
394
982000
2000
Faleminderit.Faleminderit.
16:39
Thank you. Thank you.
395
984000
4000
Faleminderit. Faleminderit.
16:43
(Applause)
396
988000
5000
(Duartrokitje)
16:48
Live it large. Live it large.
397
993000
3000
Jetoni me aventura. Jetoni me aventura.
ABOUT THE SPEAKER
Diana Nyad - Journalist, swimmerA record-setting long-distance swimmer, Diana Nyad writes and thinks deeply about motivation.
Why you should listen
For ten years (1969-1979), Diana Nyad was known as the greatest long-distance swimmer in the world. In 1979, she stroked the then-longest swim in history, making the 102.5-mile journey from the island of Bimini (Bahamas) to Florida. She also broke numerous world records, including what had been a 50-year mark for circling Manhattan Island, setting the new time of 7 hrs 57 min. She is a member of the National Women’s Hall of Fame and the International Swimming Hall of Fame.
At age 60, having not swum a stroke in decades, she began planning for her white whale of distance swims: the 110-mile ocean crossing between Cuba and Florida. She'd tried it once, in her 20s, and severe jellyfish attacks had defeated her then. But now, with a strong team and a new commitment to her vision, she stepped back into the salt. She spoke about this second attempt at TEDMED 2011. And at TEDWomen 2013, in December, she talks about how it feels to have finally done it.
Nyad appears as part of a weekly five-minute radio piece on sports for KCRW called "The Score" (heard during KCRW's broadcast of NPR's All Things Considered), as well as for the Marketplace radio program.
Diana Nyad | Speaker | TED.com