TED2013
Richard Turere: My invention that made peace with lions
Richard Turere: Aslanlarla barışmamızı sağlayan icadım
Filmed:
Readability: 2.8
2,467,150 views
13 yaşındaki Richard Turere'in yaşadığı Masai toplumunda büyükbaş hayvanlar çok önemlidir. Fakat aslan saldırıları burada çok yaygındır. Bu kısa ama etkileyici konuşmada, genç mucit aslanları güvenli bir şekilde uzak tutmak için tasarladığı güneş enerjili çözümü bizlerle paylaşıyor.
Richard Turere - Inventor
Young inventor Richard Turere invented "lion lights," an elegant way to protect his family's cattle from lion attacks. Full bio
Young inventor Richard Turere invented "lion lights," an elegant way to protect his family's cattle from lion attacks. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
This is where I live. I live in Kenya,
0
982
2774
Burası yaşadığım yer. Kenya'da
00:15
at the south parts of the Nairobi National Park.
1
3756
3067
Nairobi Milli Parkı'nın güneyinde yaşıyorum.
00:18
Those are my dad's cows at the back,
2
6823
1988
Arkada görünen inekler babamın
00:20
and behind the cows,
3
8811
1980
ve ineklerin de arkasında
00:22
that's the Nairobi National Park.
4
10791
2304
Nairobi Milli parkı bulunuyor.
00:25
Nairobi National Park is not fenced in the south widely,
5
13095
3505
Nairobi Milli Parkının güneyinde çit yoktur.
00:28
which means wild animals like zebras
6
16600
3462
Bu, zebralar gibi vahşi hayvanların
00:32
migrate out of the park freely.
7
20062
3921
parkın dışına serbestçe göç edebileceği anlamına gelir.
00:35
So predators like lions follow them,
8
23983
4013
Aslanlar gibi yırtıcı hayvanlar da onları takip ederek
00:39
and this is what they do.
9
27996
2795
ve bunları yapıyorlar.
00:42
They kill our livestock.
10
30791
3001
Çiftlik hayvanlarımızı öldürüyorlar.
00:45
This is one of the cows which was killed at night,
11
33792
2447
Bu gece öldürülen hayvanlardan biri,
00:48
and I just woke up in the morning and I found it dead,
12
36239
4040
sabah uyandığımda onu ölü buldum
00:52
and I felt so bad,
13
40279
2426
ve çok kötü hissettim,
00:54
because it was the only bull we had.
14
42705
4487
çünkü o sahip olduğumuz tek boğaydı.
00:59
My community, the Maasai, we believe that
15
47192
2787
Benim halkım, Maasai, inanıyoruz ki
01:01
we came from heaven with all our animals and all the land
16
49979
6057
bizler toprağımız ve hayvanlarımızla beraber onları gütmek için cennetten geldik
01:08
for herding them, and that's why we value them so much.
17
56036
3775
ve bu nedenle onlara çok değer veririz.
01:11
So I grew up hating lions so much.
18
59811
3759
Yani ben aslanlardan bu kadar nefret ederek büyüdüm.
01:15
The morans are the warriors
19
63570
3053
Moranlar
01:18
who protect our community and the livestock,
20
66623
3317
halkımızı ve hayvanlarımızı koruyan savaşçılar,
01:21
and they're also upset about this problem.
21
69940
3079
bu problemler yüzünden sinirliler.
01:25
So they kill the lions.
22
73019
3005
Bu yüzden aslanları öldüyorlar.
01:28
It's one of the six lions which were killed in Nairobi.
23
76024
3914
Bu, Nairobi'de öldürülen 6 aslandan bir tanesi.
01:31
And I think this is why the Nairobi National Park lions are few.
24
79938
4539
Bence Nairobi Ulusal Parkı'nda aslan sayısının az olmasının sebebi budur.
01:36
So a boy, from six to nine years old, in my community
25
84477
4961
Benim toplumumda altı ve dokuz yaş arasındaki bir erkek çocuk
01:41
is responsible for his dad's cows,
26
89438
2874
babasının ineklerinden sorumludur.
01:44
and that's the same thing which happened to me.
27
92312
3130
Bu benim için de böyleydi.
01:47
So I had to find a way of solving this problem.
28
95442
3415
Ben bu sorunu çözmek için bir yol bulmak zorunda kaldım.
01:50
And the first idea I got was to use fire,
29
98857
4814
Ve aklıma gelen ilk fikir ateşi kullanmak oldu,
01:55
because I thought lions were scared of fire.
30
103671
3793
çünkü aslanların ateşten korkacağını düşündüm.
01:59
But I came to realize that that didn't really help,
31
107464
4719
Ancak ateşin işe yaramadığını farkettim.
02:04
because it was even helping the lions
32
112183
2609
hatta aslanlara ahırı görmelerinde
02:06
to see through the cowshed.
33
114792
3511
yardımcı oluyordu.
02:10
So I didn't give up. I continued.
34
118303
3329
Ama ben pes etmedim. Devam ettim.
02:13
And a second idea I got was
35
121632
2640
İkinci fikrim
02:16
to use a scarecrow.
36
124272
2067
bir korkuluk kullanmaktı.
02:18
I was trying to trick the lions
37
126339
1614
Ahırın yakınında durarak
02:19
[into thinking] that I was standing near the cowshed.
38
127953
2907
aslanları kandırmaya çalışıyordum
02:22
But lions are very clever. (Laughter)
39
130860
4076
Ama aslanlar çok akıllıdırlar. (Kahkaha)
02:26
They will come the first day and they see the scarecrow, and they go back,
40
134936
4446
İlk gün gelip korkuluğu gördüler ve geri döndüler,
02:31
but the second day, they'll come and they say,
41
139382
3274
ama ikinci gün gelip şöyle dediler;
02:34
this thing is not moving here, it's always here. (Laughter)
42
142656
3110
bu şey hareket etmiyor, o hep burada.(Kahkaha)
02:37
So he jumps in and kills the animals.
43
145766
3237
Ve çiti atlayıp hayvanları öldürdüler.
02:41
So one night, I was walking around the cowshed with a torch,
44
149003
3953
Bir gece, elimde bir meşale ile ahırın etrafında yürüyordum,
02:44
and that day, the lions didn't come.
45
152956
3843
o gün, aslanlar gelmedi.
02:48
And I discovered that lions are afraid of a moving light.
46
156799
4558
Ve ben aslanların hareket eden ışıktan korktuğunu farkettim.
02:53
So I had an idea.
47
161357
2573
Böylece aklıma bir fikir geldi
02:55
Since I was a small boy,
48
163930
2310
Küçüklüğümden beri,
02:58
I used to work in my room for the whole day,
49
166240
3258
odamda bütün gün çalışırdım
03:01
and I even took apart my mom's new radio,
50
169498
3106
ve hatta annemin yeni radyosunu parçalara ayırmıştım.
03:04
and that day she almost killed me,
51
172604
1818
O gün neredeyse beni öldürüyordu,
03:06
but I learned a lot about electronics. (Laughter)
52
174422
6254
ama elektronik hakkında çok şey öğrendim. (Kahkaha)
03:12
So I got an old car battery,
53
180676
3360
Çok eski bir araba aküsü buldum.
03:16
an indicator box. It's a small device found in a motorcycle,
54
184036
3790
ve bir endikatör kutusu. Motosiklet içinde bulunan bu küçük cihaz
03:19
and it helps motorists when they want to turn right or left. It blinks.
55
187826
5051
motorcular sağa veya sola dönmek istediklerinde yanıp söner.
03:24
And I got a switch where I can switch on the lights, on and off.
56
192877
4554
Ayrıca ışıkları açıp kapayabileceğim bir anahtar aldım.
03:29
And that's a small torch from a broken flashlight.
57
197431
4828
Ve kırık bir el fenerinden yapılmış küçük bir meşale.
03:34
So I set up everything.
58
202259
2881
Böylece her şeyi ben kurdum.
03:37
As you can see, the solar panel charges the battery,
59
205140
3224
Gördüğünüz gibi güneş paneli aküyü şarj eder,
03:40
and the battery supplies the power
60
208364
2121
ve akü gücü
03:42
to the small indicator box. I call it a transformer.
61
210485
3055
küçük endikatöre gönderir . Ben buna transformatör diyorum.
03:45
And the indicator box makes the lights flash.
62
213540
4721
Ve endikatör işiğın parıldamasını sağlar.
03:50
As you can see, the bulbs face outside,
63
218261
3751
Gördüğünüz gibi ampuller dışarı dönük
03:54
because that's where the lions come from.
64
222012
2488
çünkü aslanlar dışarıdan geliyor.
03:56
And that's how it looks to lions when they come at night.
65
224500
4064
Gece gelen aslanlara işte bu şekilde görünüyor.
04:00
The lights flash and trick
66
228564
2728
Işıklar yanıp sönerek aslanların
04:03
the lions into thinking I was walking around the cowshed,
67
231292
1942
ahırın etrafında dolaştığımı sanmasını sağlıyor,
04:05
but I was sleeping in my bed.
68
233234
1926
ama ben yatağımda uyuyor oluyorum.
04:07
(Laughter)
69
235160
2740
(Kahkaha)
04:09
(Applause)
70
237900
1669
(Alkış)
04:11
Thanks.
71
239569
5595
Teşekkürler.
04:17
So I set it up in my home two years ago,
72
245164
4276
Her şeyi iki yıl önce evimde kendim kurdum
04:21
and since then, we have never experienced any problem with lions.
73
249440
3320
ve o zamandan beri biz aslanlar ile herhangi bir sorun yaşamadık
04:24
And my neighboring homes heard about this idea.
74
252760
4012
Komşularımız bunu gördüler.
04:28
One of them was this grandmother.
75
256772
2464
Bunlardan biri bu büyükanne oldu.
04:31
She had a lot of her animals being killed by lions,
76
259236
4276
Aslan tarafından öldürülmüş pek çok hayvanı vardı.
04:35
and she asked me if I could put the lights for her.
77
263512
2134
Işıkları onun için de yerleştirip yerleştiremeyeceğimi sordu.
04:37
And I said, "Yes."
78
265646
1278
"Evet." dedim.
04:38
So I put the lights. You can see at the back, those are the lion lights.
79
266924
4600
Işıkları yerleştirdim. Bu aslan ışıklarını arkada görebilirsiniz.
04:43
Since now, I've set up seven homes around my community,
80
271524
3416
Bundan sonra, bizim oradaki yedi eve daha ışık ayarladım
04:46
and they're really working.
81
274940
2225
ve onlar gerçekten çalışıyor.
04:49
And my idea is also being used now all over Kenya
82
277165
5180
Ve benim fikrim şimdi sırtlan, leopar gibi diğer avcıları da
04:54
for scaring other predators like hyenas, leopards,
83
282345
5113
korkutmak için Kenya'nın her yerinde kullanılıyor
04:59
and it's also being used
84
287458
2235
ayrıca filleri de
05:01
to scare elephants away from people's farms.
85
289693
4045
insanların çiftliklerinden uzak tutmak için kullanılıyor.
05:05
Because of this invention, I was lucky to get a scholarship
86
293738
3040
Bu buluş sayesinde Kenya'daki en iyi okula
05:08
in one of the best schools in Kenya,
87
296778
2650
bursla girme şansı kazandım.
05:11
Brookhouse International School,
88
299428
1907
Brookhouse Ulusal Okulu
05:13
and I'm really excited about this.
89
301335
2927
ve bu beni gerçekten heyecanlandırdı.
05:16
My new school now is coming in and helping
90
304262
3850
Yeni okulum farkındalık meydana getirerek
05:20
by fundraising and creating an awareness.
91
308112
4532
ve kaynak oluşturarak bizlere yardım ediyor.
05:24
I even took my friends back to my community,
92
312644
5283
Hatta arkadaşlarımı bizim oralara götürdüm
05:29
and we're installing the lights to the homes
93
317927
3197
ve olmayan evlere ışık düzenekleri yerleştirmeye başladık.
05:33
which don't have [any], and I'm teaching them how to put them.
94
321124
4649
Onlara nasıl kurulacağını öğretiyorum.
05:37
So one year ago, I was just a boy in the savanna grassland
95
325773
3897
Bundan bir yıl önce, Savana çayırlarında sıradan bir oğlan çocuğuydum.
05:41
herding my father's cows,
96
329670
1674
babamın ineklerini otlatırken,
05:43
and I used to see planes flying over,
97
331344
2954
üzerimden uçup giden uçakları seyrederdim
05:46
and I told myself that one day, I'll be there inside.
98
334298
4211
ve bir gün kendime şöyle dedim. "Bir gün onun içinde olacağım."
05:50
And here I am today.
99
338509
3088
Ve ben bugün buradayım.
05:53
I got a chance to come by plane for my first time for TED.
100
341597
5936
TED için gelirken ilk defa uçakla uçma şansını yakaladım.
05:59
So my big dream is to become an aircraft engineer and pilot when I grow up.
101
347533
5436
Hayalim büyüdüğümde uçak mühendisi ve pilot olmak.
06:04
I used to hate lions, but now because my invention
102
352969
3694
Aslanlardan nefret ederdim, ama şimdi buluşum sayesinde
06:08
is saving my father's cows and the lions,
103
356663
3318
babamın ineklerini ve aslanları koruyorum.
06:11
we are able to stay with the lions without any conflict.
104
359981
3700
Aslanlarla herhangi bir çatışma olmaksızın yaşayabiliyoruz.
06:15
Ashê olên. It means in my language, thank you very much.
105
363681
3220
"Ashê olên". Benim dilimde, çok teşekkürler demektir.
06:18
(Applause)
106
366901
10900
(Alkış)
06:33
Chris Anderson: You have no idea how exciting it is
107
381381
2301
Chris Anderson: Seninki gibi bir hikaye duymanın
06:35
to hear a story like yours.
108
383682
2111
nasıl heyecan verici olduğunu bilemezsin.
06:37
So you got this scholarship.Richard Turere: Yep.
109
385793
2036
Burs kazandın. Richard Turere: Evet.
06:39
CA: You're working on other electrical inventions.
110
387829
2577
CA: Yeni elektrikli buluşlar hakkında çalışıyorsun.
06:42
What's the next one on your list?
111
390406
1858
Listendeki bir sonraki buluş nedir?
06:44
RT: My next invention is,
112
392264
2674
RT: Bir sonraki buluşum,
06:46
I want to make an electric fence.CA: Electric fence?
113
394938
2582
ben bir elektrikli çit yapmak istiyorum.
CA: elektrikli çit?
CA: elektrikli çit?
06:49
RT: But I know electric fences are already invented,
114
397520
2161
RT: Elektrikli çitlerin zaten icat edildiğini biliyorum,
06:51
but I want to make mine.
115
399681
2237
ama ben benimkini yapmak istiyorum.
06:53
(Laughter)
116
401918
2091
(Kahkaha)
06:56
CA: You already tried it once, right, and you --RT: I tried it before,
117
404009
3170
CA: Zaten daha önce denedin değil mi?
RT: Denedim ve çalıştı,
RT: Denedim ve çalıştı,
06:59
but I stopped because it gave me a shock. (Laughter)
118
407179
6757
ama durdurmak zorunda kaldım çünkü elektrik çarptı. (Kahkaha)
07:05
CA: In the trenches. Richard Turere, you are something else.
119
413936
3326
CA: Richard Turere, sen başka bir şeysin.
07:09
We're going to cheer you on every step of the way, my friend.
120
417262
2968
Bu yolda her adımda, seni destekliyor olacağız dostum.
07:12
Thank you so much.RT: Thank you. (Applause)
121
420230
3557
Çok teşekkür ederim.
RT: Teşekkür ederim. (Alkış)
RT: Teşekkür ederim. (Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Richard Turere - InventorYoung inventor Richard Turere invented "lion lights," an elegant way to protect his family's cattle from lion attacks.
Why you should listen
Richard Turere is a young Maasai man who lives in the wilderness of the Kenya savanna, on the edge of a national park full of rhino, giraffe, buffalo and lions. Since he was 9, Richard has held the honored chore of tending his father's cattle; in his free time, he tinkered with electrical gadgets. After dismantling the few household appliances, Richard taught himself how to fix them, and then he started inventing. He fit his parents' home with fans made from car parts and other junkyard components harvested from junkyards, then built other inventions for his neighbors.
Now 13, he is renowned for inventing "lion lights," a fence made of basic pieces (solar charging cells, flashlight parts), which quickly and effectively scares lions away from his father's cattle. Richard's dream is to be an aircraft engineer.
Read more about Richard Turere on CNN.com >>
Richard Turere | Speaker | TED.com