TEDxLeuvenSalon
Tristram Wyatt: The smelly mystery of the human pheromone
Tristram Wyatt: İnsan feromonunun kokulu gizemi
Filmed:
Readability: 4
1,414,757 views
Kokularımız bizi daha seksi yapar mı? Popüler bilim onaylıyor evet - feromonlar koltuk altlarımızdan potansiyel eşlere cinsellik ve çekicilikle ilgili kimyasal sinyaller gönderiyor. Fakat, duyduğunuzun aksine, insanların bu koku moleküllerine sahip olduğunu onaylayan nihai bir araştırma yok. Bu aydınlatıcı konuşmada, hayvanbilimci Tristram Wyatt şimdiki feromon araştırmasındaki temel eksiklikleri açıklıyor ve kokumuzda birleşen büyüleyici, potansiyel hayat kurtarıcı bilginin kilidini açacak bir geleceğin umudunu paylaşıyor.
Tristram Wyatt - Zoologist
Do humans have pheromones? Tristram Wyatt is on the case. A researcher at Oxford, Wyatt is interested in the evolution of pheromones throughout the animal kingdom. Full bio
Do humans have pheromones? Tristram Wyatt is on the case. A researcher at Oxford, Wyatt is interested in the evolution of pheromones throughout the animal kingdom. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:12
"Pheromone" is a very powerful word.
0
880
3438
"Feromon" güçlü çağrışımları olan bir sözcük.
00:16
It conjures up sex, abandon, loss of control,
1
4318
4144
Akla seks, ayrılık, kontrolün yitirilmesi gibi şeyler getiriyor.
00:20
and you can see, it's very important as a word.
2
8462
3692
Sözcük olarak çok büyük bir öneme sahip.
00:24
But it's only 50 years old. It was invented in 1959.
3
12154
5283
Ama sadece 50 yıldır kulllanılıyor.
1959 yılında türetildi.
1959 yılında türetildi.
00:29
Now, if you put that word into the web,
4
17437
2549
Günümüzde, bu sözcüğü internette aratacak olursanız,
00:31
as you may have done,
5
19986
1510
-muhtemelen aratmışsınızdır-
00:33
you'll come up with millions of hits,
6
21496
2392
karşınıza milyonlarca sonuç çıkar
00:35
and almost all of those sites are trying to sell you
7
23888
2645
ve karşınıza çıkan bu sitelerin neredeyse tamamı
00:38
something to make you irresistible
8
26533
2259
arzu edilmenizi sağlayacak birşeyler satmaya çalışır
00:40
for 10 dollars or more.
9
28792
3073
aşağı yukarı 10 dolar karşılığında.
00:43
Now, this is a very attractive idea,
10
31865
2223
Bu çok cazip bir fikir,
00:46
and the molecules they mention
11
34088
2442
bahsettikleri moleküller
00:48
sound really science-y.
12
36530
1914
bilimsel gerçeklermiş gibi gelir.
00:50
They've got lots of syllables.
13
38444
1584
Uzun uzun isimleri vardır;
00:52
It's things like androstenol, androstenone
14
40028
2873
androstenol, androstenon
00:54
or androstadienone.
15
42901
2441
androstenedione...
00:57
It gets better and better,
16
45342
1642
Bu böyle sürüp gider,
00:58
and when you combine that with white lab coats,
17
46984
2790
işin içine bir de beyaz laboratuvar önlükleri katılınca
01:01
you must imagine that there is
18
49774
1412
aklınıza ister istemez, bunun arkasında
01:03
fantastic science behind this.
19
51186
2514
büyük bir bilimsel çalışma varmış gibi gelir.
01:05
But sadly, these are fraudulent claims
20
53700
5122
Ama ne yazık ki bunlar aldatıcı bilimle desteklenen
01:10
supported by dodgy science.
21
58822
3339
içi boş iddialardan ibaret.
01:14
The problem is that, although there are many
22
62161
2618
Asıl sorun, insan feromonu üzerinde
01:16
good scientists working on what they think
23
64779
2545
çalışan ve makaleleri önemli dergilerde
01:19
are human pheromones,
24
67324
1870
yayınlanan pekç ok
01:21
and they're publishing in respectable journals,
25
69194
2605
başarılı bilim insanı olmasına karşın
01:23
at the basis of this,
26
71799
1581
temelde
01:25
despite very sophisticated experiments,
27
73380
3336
yapılan onca kapsamlı deneye rağmen
01:28
there really is no good science behind it,
28
76716
2553
bunun arkasında bilimin bulunmaması.
01:31
because it's based on a problem,
29
79269
3292
Çünkü temeli bir sorunsala dayanmaktadır;
01:34
which is nobody has systematically gone through
30
82561
3450
insanın ürettiği bütün kokular
01:38
all the odors that humans produce --
31
86011
2101
sistematik bir biçimde incelenememiştir.
01:40
and there are thousands of
molecules that we give off.
molecules that we give off.
32
88112
2778
-ki binlerce molekülden bahsetmek mümkündür.
01:42
We're mammals. We produce a lot of smell.
33
90890
3110
Memeli canlılar olarak bizler bir sürü koku salgılarız.
01:46
Nobody has gone through systematically
34
94000
2144
Hangi moleküllerin gerçekten feromon olduklarını
01:48
to work out which molecules really are pheromones.
35
96144
2767
anlamaya yönelik hiçbir sistematik çalışma yapılmadı.
01:50
They've just plucked a few,
36
98911
1630
Sadece birkaç tanesi cımbızlanarak alınır
01:52
and all these experiments are based on those,
37
100541
1889
ve tüm bu deneyler bu çalışmalara dayandırılır,
01:54
but there's no good evidence at all.
38
102430
3010
fakat bu geçerli bir kanıt oluşturmaz.
01:57
Now, that's not to say
39
105440
2178
Kokunun insanlar için
01:59
that smell is not important to people.
40
107618
2162
önemsiz olduğu anlamına gelmez bu.
02:01
It is, and some people are real enthusiasts,
41
109780
3502
Önemlidir ve konunun meraklısı çoktur,
02:05
and one of these was Napoleon.
42
113282
3497
onlardan biri de Napolyon'du.
02:08
And famously, you may remember
43
116779
1792
Bilindiği üzere, belki anımsarsınız.
02:10
that out on the campaign trail for war,
44
118571
3097
Savaşa giderken sevgilisi
02:13
he wrote to his lover, Empress Josephine,
45
121668
2807
İmparatoriçe Josephine'e bir mektup yazar,
02:16
saying, "Don't wash. I'm coming home."
46
124475
3234
"Sakın yıkanma. Eve dönüyorum." der.
02:19
(Laughter)
47
127709
602
(Gülüşmeler)
02:20
So he didn't want to lose any of her richness
48
128311
2921
Yani, kendisi eve varmadan sevgilisinin
02:23
in the days before he'd get home,
49
131232
2349
kokusunun bir zerresini dahi kaybetmek istemiyordu.
Günümüzde bazı internet siteleri
02:25
and it is still, you'll find websites
50
133581
2377
02:27
that offer this as a major quirk.
51
135958
3902
bu durumu tuhaflık olarak nitelendiriyor.
02:31
At the same time, though,
52
139860
1164
Öteki taraftan,
02:33
we spend about as much money
53
141024
2453
kendi kokumuzu gidermek için harcadığımız para kadar
02:35
taking the smells off us
54
143477
1771
bu kokuları parfüm şeklinde
02:37
as putting them back on in perfumes,
55
145248
2721
satın almak için harcıyoruz.
02:39
and perfumes are a multi-billion-dollar business.
56
147969
4191
Parfüm, işi milyon dolarlık bir pazar.
02:44
So what I want to do in the rest of this talk
57
152160
2403
Konuşmanın geri kalanında sizlere
02:46
is tell you about what pheromones really are,
58
154563
5278
feromonların gerçekte ne olduklarını anlatmak ve
02:51
tell you why I think we would expect
59
159841
2998
insanların niçin feromonlara sahip olması
02:54
humans to have pheromones,
60
162839
2748
gerektiğini açıklamak;
02:57
tell you about some of the
confusions in pheromones,
confusions in pheromones,
61
165587
4493
feromonlar hakkında doğru bilinen yanlışları göstermek
03:02
and then finally, I want to end with
62
170080
2792
ve konuşmamın sonunda
03:04
a promising avenue which shows us
63
172872
1970
izlememiz gereken yola dair umut veren
03:06
the way we ought to be going.
64
174842
4148
bir gelişmeden söz etmek istiyorum.
03:10
So the ancient Greeks knew
65
178990
4181
Antik Yunanlılar, köpeklerin
03:15
that dogs sent invisible signals between each other.
66
183171
4054
birbirlerine gizli mesajlar gönderdiklerini biliyorlardı.
03:19
A female dog in heat
67
187225
2374
Kızışan dişi köpek
03:21
sent an invisible signal to male dogs
68
189599
1916
kilometreler boyunca
03:23
for miles around,
69
191515
1455
gizli bir mesaj gönderiyordu;
03:24
and it wasn't a sound, it was a smell.
70
192970
2105
bu mesaj sesle değil kokuyla iletiliyordu.
03:27
You could take the smell from the female dog,
71
195075
2181
Dişi köpeğin kokusunu bir kumaş parçasına sürdüğünüzde
03:29
and the dogs would chase the cloth.
72
197256
2463
köpekler bu kumaşın peşinden koşarlardı.
03:31
But the problem for everybody
73
199719
1608
Bu etkiyi bilen kişi için
03:33
who could see this effect
74
201327
2113
asıl sorun
03:35
was that you couldn't identify the molecules.
75
203440
1622
meolekülleri saptayamamaktı.
03:37
You couldn't demonstrate it was chemical.
76
205062
2453
Kimyasal olduğu ortaya koyulamıyordu.
03:39
The reason for that, of course,
77
207515
1315
Bunun nedeni ise, elbette
03:40
is that each of these animals
78
208830
1415
bu hayvanların her birinin
03:42
produces tiny quantities,
79
210245
1606
çok küçük miktarlarda koku üretmesi
03:43
and in the case of the dog,
80
211851
1659
ve köpek örneğinde ise
03:45
males dogs can smell it, but we can't smell it.
81
213510
2902
erkek köpeklerin kokuyu alabilirken, insanların alamamasıdır.
03:48
And it was only in 1959 that a German team,
82
216412
4358
1959 yılında Alman bir ekip,
03:52
after spending 20 years in
search of these molecules,
search of these molecules,
83
220770
3352
bu melokülleri aramakla geçen 20 yılın ardından
03:56
discovered, identified, the first pheromone,
84
224122
3781
ilk feromonu keşfedip saptayabildiler.
03:59
and this was the sex pheromone of a silk moth.
85
227903
3278
Buldukları molekül, ipek güvesinin seks feromonuydu.
04:03
Now, this was an inspired choice
by Adolf Butenandt and his team,
by Adolf Butenandt and his team,
86
231181
3674
Adolf Butenandt ve ekibinin
bu tercihlerinin önemli bir gerekçesi vardı,
bu tercihlerinin önemli bir gerekçesi vardı,
04:06
because he needed half a million moths
87
234855
2126
çünkü kimyasal analizi mümkün kılmak için
04:08
to get enough material to do the chemical analysis.
88
236981
3027
yarım milyon güveye ihtiyaçları vardı.
04:12
But he created the model
89
240008
2089
Feromon analizinin
04:14
for how you should go about pheromone analysis.
90
242097
2364
nasıl yapılacağına ilişkin modeli yarattı.
04:16
He basically went through systematically,
91
244461
2681
Temelde sistematik bir yaklaşımla
04:19
showing that only the molecule in question
92
247142
2945
yalnızca söz konusu molekülün
04:22
was the one that stimulated the males,
93
250087
1866
-bütün diğer moleküller hariç-
04:23
not all the others.
94
251953
2053
erkek güveleri uyardığını gösterdi.
04:26
He analyzed it very carefully.
95
254006
2158
Analizi, titizlikle yürüttü.
04:28
He synthesized the molecule,
96
256164
1817
Molekülü sentezleyerek
04:29
and then tried the synthesized
molecule on the males
molecule on the males
97
257981
3308
sentez melokülü erkekler üzerinde denedi
04:33
and got them to respond and showed it was,
98
261289
2861
böylece tepki vermelerini sağlayarak
04:36
indeed, that molecule.
99
264150
1760
molekülün oynadığı rolü gösterdi.
04:37
That's closing the circle.
100
265910
2150
Daire kapanmış oluyordu.
04:40
That's the thing which has
never been done with humans:
never been done with humans:
101
268060
2705
İnsanlar üzerinde daha önce denenmeyen şey budur:
04:42
nothing systematic, no real demonstration.
102
270765
3610
sistematik biçimde ortaya koyma.
04:46
With that new concept,
103
274375
1734
Bu yeni kavram ile birlikte
04:48
we needed a new word,
104
276109
1709
yeni bir sözcük ihtiyacı doğdu,
04:49
and that was the word "pheromone,"
105
277818
2835
bu sözcük "feromon" didi
04:52
and it's basically transferred excitement,
106
280653
3601
ve aslında taşınan heyecan anlamına gelir,
04:56
transferred between individuals,
107
284254
2269
bireyler arasında taşınan heyecan.
04:58
and since 1959, pheromones have been found
108
286523
2826
1959 yılından bu yana feromonlar
05:01
right the way across the animal kingdom,
109
289349
1875
dişi ve erkek hayvanlar arasında
05:03
in male animals, in female animals.
110
291224
2202
hayvanlar aleminin her köşesinde keşfedildi.
05:05
It works just as well underwater
111
293426
1545
Su altında balıklar ve ıstakozlar
05:06
for goldfish and lobsters.
112
294971
2022
için de durum farklı değil.
05:08
And almost every mammal you can think of
113
296993
1747
Aklınıza gelen hemen her memeliye ait
05:10
has had a pheromone identified,
114
298740
1823
bir feromon saptandı
05:12
and of course, an enormous number of insects.
115
300563
3830
ve tabi pek çok böcek de bunlara dahil.
05:16
So we know that pheromones exist
116
304393
1969
Hayvanlar aleminin bir ucundan ötekine
05:18
right the way across the animal kingdom.
117
306362
3061
feromonların var olduğunu artık biliyoruz.
05:21
What about humans?
118
309423
1773
Peki ya insanlar?
05:23
Well, the first thing, of course,
119
311196
1248
Öncelikle, tabi ki,
05:24
is that we're mammals,
120
312444
1657
bizler de memeli canlılarız
05:26
and mammals are smelly.
121
314101
1559
ve memelilerin kokusu vardır.
05:27
As any dog owner can tell you,
122
315660
1876
Köpeği olan herkesin söyleyebileceği gibi,
05:29
we smell, they smell.
123
317536
1981
biz de, onlar da kokarız.
05:31
But the real reason we might think
124
319517
1981
Fakat insanların da feromonlara sahip olduklarını
05:33
that humans have pheromones
125
321498
1825
düşünmemizin asıl nedeni
05:35
is the change that occurs as we grow up.
126
323323
3218
bizler büyürken meydana gelen değişiklikler.
05:38
The smell of a room of teenagers
127
326541
2451
Ergenlik çağındaki bireylere ait
05:40
is quite different
128
328992
1489
bir odanın kokusu
05:42
from the smell of a room of small children.
129
330481
2820
çocuklara ait bir odanın kokusundan oldukça farklıdır.
05:45
What's changed? And of course, it's puberty.
130
333301
2872
Değişen nedir peki? Ergenlik, elbette.
05:48
Along with the pubic hair
131
336173
1459
Kasık bölgesinde ve
05:49
and the hair in the armpits,
132
337632
1693
koltuk altlarındaki kıllanmalar başlar,
05:51
new glands start to secrete in those places,
133
339325
3742
bu bölgelerdeki bezler salgılamaya başlar,
05:55
and that's what's making the change in smell.
134
343067
2615
kokuda meydana gelen değişikliğin asıl sebebi budur.
05:57
If we were any other kind of mammal,
135
345682
2148
Başka türlü bir memeli olsaydık,
05:59
or any other kind of animal,
136
347830
1189
ya da herhangi bir memeli,
06:01
we would say,
137
349019
1137
şöyle derdik,
06:02
"That must be something to do with pheromones,"
138
350156
1872
"Feromonlardan kaynaklanıyor olmalı,"
06:04
and we'd start looking properly.
139
352028
2656
ve olaya daha doğru bakabilirdik.
06:06
But there are some problems, and this is why,
140
354684
1976
Ancak bazı sorunlar var, asıl neden bu.
06:08
I think, people have not looked for
141
356660
3069
Bence insanlardaki feromonları
06:11
pheromones so effectively in humans.
142
359729
2917
olması gerektiği kadar aramadık.
06:14
There are, indeed, problems.
143
362646
1571
Bu konuda gerçekten sıkıntılar var.
06:16
And the first of these
144
364217
2184
Bunlardan ilki
06:18
is perhaps surprising.
145
366401
1517
biraz da şaşırtıcı.
06:19
It's all about culture.
146
367918
1834
Kültür hakkında.
06:21
Now moths don't learn a lot
147
369752
2147
Güveler, neyin koklanacak kadar iyi olduğunu
06:23
about what is good to smell, but humans do,
148
371899
3617
öğrenmezler, fakat insanlar öğrenir.
06:27
and up to the age of about four,
149
375516
1846
Yaklaşık dört yaşına gelinceye kadar
06:29
any smell, no matter how rancid,
150
377362
2719
ne kadar kötü olursa olsun her koku
06:32
is simply interesting.
151
380081
1799
ilginç gelir.
06:33
And I understand that the major role of parents
152
381880
2052
Biliyorum, anne-babalarının başlıca görevi
06:35
is to stop kids putting their fingers in poo,
153
383932
3681
çocukların kakalarına parmak sokmalarını engellemek,
06:39
because it's always something nice to smell.
154
387613
2798
ama koklaması her zaman güzeldir.
06:42
But gradually we learn what's not good,
155
390411
2691
Zamanla neyin güzel olmadığını öğreniriz.
06:45
and one of the things we learn
156
393102
1490
Bu arada neyin güzel olmadığını öğrenirken
06:46
at the same time as what is not good
157
394592
2135
öğrendiğimiz şeylerden bir tanesi de
06:48
is what is good.
158
396727
1758
neyin güzel olduğu.
06:50
Now, the cheese behind me
159
398485
2262
Arkamda gördüğünüz peynir
06:52
is a British, if not an English, delicacy.
160
400747
3951
İngiliz değilse de Britanya lezzeti.
06:56
It's ripe blue Stilton.
161
404698
3437
Küflü mavi Stilton peyniri.
07:00
Liking it is incomprehensible to
people from other countries.
people from other countries.
162
408135
4362
Farklı ülkelerden insanlar için
bu peyniri sevmek akıl almaz birşey.
bu peyniri sevmek akıl almaz birşey.
07:04
Every culture has its own special food
163
412497
3285
Her kültürün kendine özgü yiyecekleri
07:07
and national delicacy.
164
415782
2096
ve milli lezzetleri vardır.
07:09
If you were to come from Iceland,
165
417878
2052
İzlandalıysanız,
07:11
your national dish
166
419930
1324
milli yiyeceğiniz
07:13
is deep rotted shark.
167
421254
2976
köpekbalığı eti olurdu.
07:16
Now, all of these things are acquired tastes,
168
424230
2130
Bütün bunlar sonradan edinilmiş damak tatlarıdır,
07:18
but they form almost a badge of identity.
169
426360
3160
fakat neredeyse kimliği oluşturur.
07:21
You're part of the in-group.
170
429520
4820
Grubun bir parçası olduğunuzu gösterir.
07:26
The second thing is the sense of smell.
171
434340
3582
İkincisi koku duyusudur.
07:29
Each of us has a unique odor world,
172
437922
3469
Hepimizin benzersiz bir koku dünyası vardır,
07:33
in the sense that what we smell,
173
441391
2539
aldığımız kokular bakımından
07:35
we each smell a completely different world.
174
443930
2859
birbirinden tamamen farklı bir dünya duyumsarız.
07:38
Now, smell was the hardest
175
446789
1709
Koku duyusu, şifresi en zor kırılan
07:40
of the senses to crack,
176
448498
1861
duyu olmuştur.
07:42
and the Nobel Prize awarded to
177
450359
1715
Richard Axel ve Linda Buck'a
07:44
Richard Axel and Linda Buck
178
452074
1633
kokunun işleyişine ilişkin çalışmalar için verilen
07:45
was only awarded in 2004
179
453707
2433
Nobel Ödülü
07:48
for their discovery of how smell works.
180
456140
2790
henüz 2004'te sahibini bulabilmiştir.
07:50
It's really hard,
181
458930
1377
Gerçekten zor bir konudur,
07:52
but in essence, nerves from the brain
182
460307
2591
fakat özünde sinirler beyinden
07:54
go up into the nose
183
462898
2213
burna ulaşırlar
07:57
and on these nerves exposed in the nose
184
465111
2381
ve burnun içinde dışarıdaki havaya doğru açılan
07:59
to the outside air are receptors,
185
467492
3054
bu sinirler üzerinde reseptörler bulunur
08:02
and odor molecules coming in on a sniff
186
470546
3149
ve koklama sırasında içeri giren koku molekülleri
08:05
interact with these receptors,
187
473695
2150
bu reseptörlerle etkileşime girer
08:07
and if they bond, they send the nerve a signal
188
475845
4259
ve bağ kurulması durumunda sinire doğru bir sinyal gönderir
08:12
which goes back into the brain.
189
480104
2308
ve bu sinyal beyin tarafından algılanır.
08:14
We don't just have one kind of receptor.
190
482412
2062
Tek bir tür reseptörümüz yoktur.
08:16
If you're a human, you have about 400
191
484474
1876
Bir insanda yaklaşık
400 çeşit reseptör bulunur
08:18
different kinds of receptors,
192
486350
2065
08:20
and the brain knows what you're smelling
193
488415
2967
ve reseptörlerin bir araya gelmesi sayesinde
08:23
because of the combination of receptors
194
491382
1811
beyin neyi kokladığını bilir
08:25
and nerve cells that they trigger,
195
493193
2513
ve reseptörlerin tetiklediği sinir hücreleri
08:27
sending messages up to the brain
196
495706
1558
beyne tümleşik biçimde
08:29
in a combinatorial fashion.
197
497264
2906
mesajlar gönderir.
08:32
But it's a bit more complicated,
198
500170
990
Ancak durum bu kadar basit değil,
08:33
because each of those 400
199
501160
2135
çünkü 400 reseptörün herbiri
08:35
comes in various variants,
200
503295
2151
çeşitli varyasonlar halinde oldukları için
08:37
and depending which variant you have,
201
505446
2071
sahip olduğunuz varyasyona bağlı olarak
08:39
you might smell coriander, or cilantro, that herb,
202
507517
4182
kişnişi, kişniş yaprağını veya bitkinin kendisini
08:43
either as something delicious and savory
203
511699
2618
ya hoş ve lezzetli birşey olarak
08:46
or something like soap.
204
514317
2174
ya da sabun gibi duyumsayabilirsiniz.
08:48
So we each have an individual world of smell,
205
516491
2686
Herbirimizin kendine ait koku dünyası vardır.
08:51
and that complicates anything
206
519177
1641
Bu durum, kokuyla ilgili yapılacak her türlü çalışmayı
08:52
when we're studying smell.
207
520818
2296
karmaşık hale getirir.
08:55
Well, we really ought to talk about armpits,
208
523114
2692
Koltuk altlarını tartışmalıyız
08:57
and I have to say that I do
have particularly good ones.
have particularly good ones.
209
525806
3396
Benimkiler gayet hoştur.
09:01
Now, I'm not going to share them with you,
210
529202
2002
Size koklatmayacağım, elbette.
09:03
but this is the place that most people
211
531204
1979
Fakat çoğu insan feromonları
09:05
have looked for pheromones.
212
533183
1737
işte burada arar.
09:06
There is one good reason,
213
534920
1503
Çok geçerli bir nedeni vardır;
09:08
which is, the great apes have armpits
214
536423
3404
büyük maymunların koltuk altları
09:11
as their unique characteristic.
215
539827
2328
karakteristik özellikleridir.
09:14
The other primates have scent glands
216
542155
2401
Diğer primatların koku bezleri
09:16
in other parts of the body.
217
544556
1830
vücutlarının başka yerlerindedir.
09:18
The great apes have these armpits
218
546386
2354
Büyük maymunların koltuk altları
09:20
full of secretory glands
219
548740
2217
salgı bezleriyle kaplıdır.
09:22
producing smells all the time,
220
550957
2341
Bunlar sürekli olarak muazzam ölçülerde
09:25
enormous numbers of molecules.
221
553298
3700
koku molekülleri üretirler.
09:28
When they're secreted from the glands,
222
556998
1703
Bezlerden salgılandıklarında
09:30
the molecules are odorless.
223
558701
2004
moleküller kokusuzdurlar
09:32
They have no smell at all,
224
560705
2075
Kesinlikle kokmazlar.
09:34
and it's only the wonderful bacteria
225
562780
1969
Kıl örtüsünün üzerinde büyüyen
09:36
growing on the rainforest of hair
226
564749
2213
muhteşem bakteriler
09:38
that actually produces the smells
227
566962
1456
bildiğimiz ve sevdiğimiz
09:40
that we know and love.
228
568418
2021
kokuları üretirler.
09:42
And so incidentally, if you want to reduce
229
570439
1900
Olur da kokunun azalmasını isterseniz
09:44
the amount of smell,
230
572339
1430
koltuk altındaki kılları almak
09:45
clear-cutting your armpits
231
573769
1920
bakteri habitatını azaltmada
09:47
is a very effective way of reducing
232
575689
2256
oldukça etkili bir yöntemdir
09:49
the habitat for bacteria,
233
577945
1514
ve sonrasında çok daha uzun süre
09:51
and you'll find they remain less smelly
234
579459
2337
daha az koktuklarını
09:53
for much longer.
235
581796
2094
görürsünüz.
09:55
But although we've focused on armpits,
236
583890
2546
Ama koltuk altı kıllarına odaklanmış olsak da,
09:58
I think it's partly because they're the least
237
586436
1367
Bence bu bir dereceye kadar çünkü bunlar insanlardan
09:59
embarrassing place to go and ask people for samples.
238
587803
3967
örnek olarak isteyebileceğimiz en az utanç verici yer.
10:03
There is actually another reason why we might not
239
591770
2612
Aslında bir evrensel cinsellik feromonunu orada
10:06
be looking for a universal sex pheromone there,
240
594382
2776
aramamamız gerektiğinin başka bir sebebi var
10:09
and that's because 20 percent
of the world's population
of the world's population
241
597158
3839
ve çünkü dünya popülasyonunun yüzde 20'sinin
10:12
doesn't have smelly armpits like me.
242
600997
3445
benimkisi gibi kokan koltukaltı kılı yok.
10:16
And these are people from China, Japan,
243
604442
3916
Ve bunlar Çin'den, Japonya'dan, Kore'den ve
10:20
Korea, and other parts of northeast Asia.
244
608358
2595
kuzeydoğu Asya'nın başka bölgelerinden insanlar.
10:22
They simply don't secrete those odorless precursors
245
610953
3524
Onlar basitçe bakterilerin, her zaman koltukaltı kıllarının
10:26
that the bacteria love to use to produce the smells
246
614477
4253
karakteristiği olarak düşündüğümüz, etnik merkezli tarzda
10:30
that in an ethnocentric way we always thought of
247
618730
2349
kokuları üretmek için kullanmayı sevdikleri bu kokusuz
10:33
as characteristic of armpits.
248
621079
2105
habercileri salgılamıyor.
10:35
So it doesn't apply to 20 percent of the world.
249
623184
4507
Yani dünyanın yüzde 20'sine bu durum uymuyor.
10:39
So what should we be doing
250
627691
3002
Yani insan feromonlarını ararken
10:42
in our search for human pheromones?
251
630693
3053
ne yapıyor olmalıyız?
10:45
I'm fairly convinced that we do have them.
252
633746
2452
Onlara sahip olduğumuza gerçekten ikna olmuş durumdayım.
10:48
We're mammals, like everybody else
253
636198
1953
Diğer memeli olan herkes gibi bizler de memeliyiz
10:50
who's a mammal, and we probably do have them.
254
638151
3979
ve muhtemelen biz de onlara sahibiz.
10:54
But what I think we should do
255
642130
1583
Ama yapmamız gereken şey
10:55
is go right back to the beginning,
256
643713
1939
en başa geri dönmek
10:57
and basically look all over the body.
257
645652
2339
ve temel olarak bütün vücudumuza bakmak.
10:59
No matter how embarrassing,
258
647991
1691
Ne kadar utanç verici olsa da,
11:01
we need to search and go for the first time
259
649682
3378
araştırmamız ve kimsenin cesaret
11:05
where no one else has dared tread.
260
653060
2460
edemediği ilk zamanlara geri dönmemiz gerekiyor.
11:07
It's going to be difficult,
261
655520
1148
Zor olacak,
11:08
it's going to be embarrassing, but we need to look.
262
656668
2575
utanç verici olacak fakat bakmamız gerekiyor.
11:11
We also need to go back to the ideas
263
659243
2947
Ayrıca Butenandt'ın ipekböceği güvesini incelerken
11:14
that Butenandt used when he
was studying the silk moth.
was studying the silk moth.
264
662190
3267
kullandığı fikirlere geri dönmemiz gerekiyor.
11:17
We need to go back and look systematically
265
665457
3468
Geri dönüp, sistemli bir şekilde
11:20
at all the molecules that are being produced,
266
668925
2138
üretilen bütün moleküllere bakmalıyız
11:23
and work out which ones are really involved.
267
671063
2433
ve hangilerinin gerçekten alakalı olduğuna çalışmalıyız.
11:25
It isn't good enough simply to pluck a couple
268
673496
2106
Basitçe bir çift bulup "Onlar yapıyor" demek
11:27
and say, "They'll do."
269
675602
1944
yeterince iyi değil.
11:29
We have to actually demonstrate
270
677546
1399
İddia ettiğimiz etkilere gerçekten sahip olduklarını
11:30
that they really have the effects we claim.
271
678945
2810
ispatlamak zorundayız.
11:33
There is one team that I'm
actually very impressed by.
actually very impressed by.
272
681755
3234
Gerçekten çok etkilendiğim bir takım var.
11:36
They're in France, and their previous success
273
684989
3176
Fransa'da bulunuyorlar ve bir önceki başarıları
11:40
was identifying the rabbit mammary pheromone.
274
688165
4377
tavşan memeli feromonunu tespit etmekti.
11:44
They've turned their attention now
275
692542
2569
Şimdi dikkatlerini
11:47
to human babies and mothers.
276
695111
3185
bebek ve annelere çevirdiler.
11:50
So this is a baby having a drink of milk
277
698296
3071
Bu bir bebeğin annesinin göğsünden
11:53
from its mother's breast.
278
701367
2643
süt emmesini gösteriyor.
11:56
Her nipple is completely hidden
279
704010
2183
Meme ucu bebeğin başı tarafından
11:58
by the baby's head,
280
706193
1246
tamamen kaplanmış durumda
11:59
but what you'll notice is a white droplet
281
707439
3751
ama siz okla gösterilen
12:03
with an arrow pointing to it,
282
711190
1781
beyaz damlacığı fark edeceksiniz
12:04
and that's the secretion from the areolar glands.
283
712971
3199
bu gözenekli salgı bezinden bir salgı.
12:08
Now, we all have them, men and women,
284
716170
2990
Şimdi, hepimiz bunlara sahibiz, erkekler ve kadınlar
12:11
and these are the little bumps around the nipple,
285
719160
2818
ve bunlar meme ucunun etrafındaki küçük çıkıntılar
12:13
and if you're a lactating woman,
286
721978
1959
ve eğer emziren bir kadınsanız
12:15
these start to secrete.
287
723937
2337
bunlar salgı salgılamaya başlar.
12:18
It's a very interesting secretion.
288
726274
2589
Bu çok ilginç bir salgılama.
12:20
What Benoist Schaal and his team developed
289
728863
3003
Benoist Schaal ve takımının bu salgılamanın etkisinin
12:23
was a simple test to investigate
290
731866
2407
basit bir bioanalizin etkisi ile ne olabileceğini araştırmak için
12:26
what the effect of this secretion might be,
291
734273
2806
geliştirmiş olduğu
12:29
in effect, a simple bioassay.
292
737079
2976
basit bir test.
12:32
So this is a sleeping baby,
293
740055
2675
Bu uyuyan bir bebek
12:34
and under its nose, we've put a clean glass rod.
294
742730
4989
ve burnunun altına temiz bir cam çubuk yerleştirdik.
12:39
The baby remains sleeping,
295
747719
2111
Bebek hiç ilgi göstermeden
12:41
showing no interest at all.
296
749830
2341
uyumaya devam etti.
12:44
But if we go to any mother
297
752171
2074
Ama eğer salgı bezlerinden salgı üreten
12:46
who is secreting from the areolar glands,
298
754245
2429
herhangi bir anneye gidersek
12:48
so it's not about recognition,
299
756674
1577
yani tanıma ile ilgili değil,
12:50
it can be from any mother,
300
758251
2228
herhangi bir anneden olabilir,
12:52
if we take the secretion
301
760479
1352
salgıyı alırsak
12:53
and now put it under the baby's nose,
302
761831
2904
ve şimdi bebeğin burnunun altına koyarsak,
12:56
we get a very different reaction.
303
764735
2091
çok farklı bir tepki alırız.
12:58
It's a connoisseur's reaction of delight,
304
766826
2984
Bu bir eksperin hazza tepkisidir
13:01
and it opens its mouth
305
769810
2060
ve ağzını açar
13:03
and sticks out its tongue
306
771870
1653
dilini dışarı çıkarır
13:05
and starts to suck.
307
773523
2087
ve emmeye başlar.
13:07
Now, since this is from any mother,
308
775610
2340
Şimdi, herhangi bir anneden olmasına rağmen,
13:09
it could really be a pheromone.
309
777950
1792
gerçekten bir feromon olabilir.
13:11
It's not about individual recognition.
310
779742
1779
Bu bireysel tanıma ile ilgili değil.
13:13
Any mother will do.
311
781521
1876
Herhangi bir anne yapacaktır.
13:15
Now, why is this important,
312
783397
1463
Peki bu neden önemli,
13:16
apart from being simply very interesting?
313
784860
2458
basitçe çok ilginç olmasının dışında.
13:19
It's because women vary
314
787318
1807
Çünkü kadınlar sahip oldukları gözenekli salgı bezleri
13:21
in the number of areolar glands that they have,
315
789125
2773
sayısı olarak çeşitlilik gösterir
13:23
and there is a correlation between the ease
316
791898
2196
ve bebeklerin emmeye başlama huzuru ile
13:26
with which babies start to suckle
317
794094
2542
kadının sahip olduğu gözenekli salgı bezi sayısı
13:28
and the number of areolar glands she has.
318
796636
1862
arasında bir ilişki mevcut.
13:30
It appears that the more secretions she's got,
319
798498
2798
Kadın ne kadar fazla salgı üretirse
13:33
the more likely the baby is to suckle quickly.
320
801296
3662
bebek de o kadar çabuk emecektir.
13:36
If you're a mammal,
321
804958
1460
Eğer bir memeli iseniz,
13:38
the most dangerous time in life
322
806418
2543
hayatınızdaki en tehlikeli zaman
13:40
is the first few hours after birth.
323
808961
2309
doğduktan sonraki ilk birkaç saattir.
13:43
You have to get that first drink of milk,
324
811270
3760
İlk sütünüzü içmek zorundasınız
13:47
and if you don't get it, you won't survive.
325
815030
3491
ve eğer içmezseniz, yaşayamazsınız.
13:50
You'll be dead.
326
818521
1464
Ölürsünüz.
13:51
Since many babies actually find it difficult
327
819985
2638
Birçok bebek aslında ilk besinini almayı
13:54
to take that first meal,
328
822623
1649
zor bulsa da
13:56
because they're not getting the right stimulus,
329
824272
1977
çünkü doğru uyarıcıyı almıyorlar,
13:58
if we could identify what that molecule was,
330
826249
3210
eğer o molekülün ne olduğunu belirleyebilirsek
14:01
and the French team are being very cautious,
331
829459
1987
ve Fransız takım çok temkinli
14:03
but if we could identify the molecule,
332
831446
2115
ama eğer molekülü belirleyebilirsek,
14:05
synthesize it, it would then mean
333
833561
2794
onu sentezleyebilirsek, böylece prematüre bebeklerin
14:08
premature babies would be more likely to suckle,
334
836355
1906
emzirilmesi ve her bebeğin yaşamak için
14:10
and every baby would have a better chance
335
838261
2928
daha iyi bir şansa
14:13
of survival.
336
841189
1321
sahip olması anlamına gelir.
14:14
So what I want to argue is this is one example
337
842510
2540
Yani tartışmak istediğim şey bu sistematik ve
14:17
of where a systematic, really scientific approach
338
845050
3596
gerçek bilimsel yaklaşımın feromonların
14:20
can actually bring you a real understanding
339
848646
2722
gerçekten anlaşılabilir bir hale gelebileceğinin
14:23
of pheromones.
340
851368
1108
bir örneği.
14:24
There could be all sorts of medical interventions.
341
852476
2614
O zaman her türlü medikal müdahale olabilir.
14:27
There could be all sorts of things
342
855090
1254
İnsanların şu anda bilmediğimiz
14:28
that humans are doing with pheromones
343
856344
1700
feromonlarla yaptığı
14:30
that we simply don't know at the moment.
344
858044
2048
her türlü şey olabilir.
14:32
What we need to remember is pheromones
345
860092
1886
Hatırlamamız gereken şey ise
14:33
are not just about sex.
346
861978
1378
feromonlar sadece cinsellik ile ilgili değil.
14:35
They're about all sorts of things to do
347
863356
1716
Bir memelinin hayatıyla ilgili
14:37
with a mammal's life.
348
865072
1723
olan her çeşit şey ile alakalı.
14:38
So do go forward and do search for more.
349
866795
2689
Yani daha ileri gidin ve daha fazlası için araştırın.
14:41
There's lots to find.
350
869484
1040
Bulunacak çok fazla şey var.
14:42
Thank you very much.
351
870524
1866
Çok teşekkür ederim.
14:44
(Applause)
352
872390
4488
(Alkışlar)
ABOUT THE SPEAKER
Tristram Wyatt - ZoologistDo humans have pheromones? Tristram Wyatt is on the case. A researcher at Oxford, Wyatt is interested in the evolution of pheromones throughout the animal kingdom.
Why you should listen
Tristram Wyatt wants to understand the messages that animals send with their smell. At Oxford, he researches the intersection of pheromone evolution and animal behavior, particularly in mammals. He's interested in the distinction between pheromones, the chemical signals a species produces, and each individual's signature mixture of distinct molecules. The zoologist has discovered some surprising biological coincidences along the way — like the fact that Asian elephants have the same female sex pheromones as 140 species of moths.
Wyatt is the author of Pheromones and Animal Behavior.
Tristram Wyatt | Speaker | TED.com