TED2005
Howard Rheingold: The new power of collaboration
Howard Rheingold İşbirliği Üzerine
Filmed:
Readability: 5.4
1,181,175 views
Howard Rheingold, artmakta olan işbirliği dünyası, katılımcı medya ve kolektif eylem ile Wikipedia'nın aslında nasıl insanın grup olarak çalışma içgüdüsünün doğal bir sonucu olarak ortaya çıktığından bahsediyor.
Howard Rheingold - Digital community builder
Writer, artist and designer, theorist and community builder, Howard Rheingold is one of the driving minds behind our net-enabled, open, collaborative life. Full bio
Writer, artist and designer, theorist and community builder, Howard Rheingold is one of the driving minds behind our net-enabled, open, collaborative life. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:13
I'm here to enlist you
0
1000
6000
İnsanların ve diğer mahlukların
00:19
in helping reshape the story about how humans and other critters get things done.
1
7000
8000
işlerini nasıl yaptıklarının hikayesini tekrar yazmak adına kaydolmanız için buradayım.
00:27
Here is the old story -- we've already heard a little bit about it:
2
15000
5000
Önce eski hikaye. Bunu zaten daha önce biraz duymuştuk.
00:32
biology is war in which only the fiercest survive;
3
20000
7000
Biyoloji sadece en vahşinin varlığını sürdürdüğü bir savaştır.
00:39
businesses and nations succeed only by defeating,
4
27000
8000
Şirketler ve ülkeler sadece rakiplerini mağlup ederek, yok ederek
00:47
destroying and dominating competition;
5
35000
6000
ve hakimiyet kurarak başarılı olurlar.
00:53
politics is about your side winning at all costs.
6
41000
7000
Politika ne pahasına olursa olsun sizin tarafın kazanmasıdır.
01:00
But I think we can see the very beginnings of a new story beginning to emerge.
7
48000
8000
Ama bence yeni bir hikayenin başlangıcının ortaya çıkmasını görebiliriz..
01:08
It's a narrative spread across a number of different disciplines,
8
56000
7000
Bu, içinde işbirliği, kolektif eylem ve karşılıklı dayanışmanın
01:15
in which cooperation, collective action and complex interdependencies
9
63000
8000
daha önemli bir rol oynadığı
01:23
play a more important role.
10
71000
3000
birkaç bilim dalına yayılmış bir anlatı.
01:26
And the central, but not all-important, role of competition and survival of the fittest
11
74000
9000
Merkezde bulunan ama o kadar da önemli olmayan, en güçlünün yaşamını
01:35
shrinks just a little bit to make room.
12
83000
4000
sürdürmesi ve rekabetin rolü küçülerek yer açıyor.
01:39
I started thinking about the relationship between communication, media
13
87000
7000
İletişim, medya ve kolektif eylem arasındaki ilişkiyi
01:46
and collective action when I wrote "Smart Mobs,"
14
94000
5000
Smart Mobs'u yazdığım zaman düşünmeye başladım,
01:51
and I found that when I finished the book, I kept thinking about it.
15
99000
5000
ve kitabı bitirdiğimde hala düşündüğümü farkettim.
01:56
In fact, if you look back, human communication media
16
104000
6000
Aslında geçmişe bakacak olursak insan iletişim medyası ve
02:02
and the ways in which we organize socially have been co-evolving for quite a long time.
17
110000
7000
sosyal hayatımızı düzenleme biçimlerimiz uzun zamandır birlikte evrimleşmişlerdir.
02:09
Humans have lived for much, much longer
18
117000
4000
İnsanlar yaklaşık 10.000 yıllık yerleşik tarım medeniyetinden
02:13
than the approximately 10,000 years of settled agricultural civilization
19
121000
7000
çok daha uzun süre yaşamışlardır.
02:20
in small family groups. Nomadic hunters bring down rabbits, gathering food.
20
128000
8000
Küçük aile gruplarında, göçebe avcılar tavşanları avlıyor ve yiyecek topluyorlardı.
02:28
The form of wealth in those days was enough food to stay alive.
21
136000
5000
O günlerde zenginlik hayatta kalmak için yeterli olan yiyecekti.
02:33
But at some point, they banded together to hunt bigger game.
22
141000
7000
Fakat bir noktada daha büyük hayvanlar avlayabilmek için biraraya geldiler.
02:40
And we don't know exactly how they did this,
23
148000
3000
Ve aslında biz bunu nasıl yaptıklarını bilmiyoruz.
02:43
although they must have solved some collective action problems;
24
151000
5000
Ama bazı kolektif eylemler sorunlarını çözmüş olmalılar.
02:48
it only makes sense that you can't hunt mastodons
25
156000
4000
Eğer diğer gruplarla savaş halindeysen
02:52
while you're fighting with the other groups.
26
160000
3000
mastodonları avlaman pek olası değil.
02:55
And again, we have no way of knowing,
27
163000
2000
Bu geçişin nasıl yapıldığını bugün hiçbir şekilde bilemeyiz
02:57
but it's clear that a new form of wealth must have emerged.
28
165000
5000
fakat yeni bir zenginlik biçiminin ortaya çıktığı açık.
03:02
More protein than a hunter's family could eat before it rotted.
29
170000
5000
Bir avcının ailesinin bozulmadan yiyebileceğinden fazla protein.
03:07
So that raised a social question
30
175000
2000
Bu da yeni sosyal oluşumlara yol açan
03:09
that I believe must have driven new social forms.
31
177000
3000
sosyal bir soru ortaya çıkardı.
03:12
Did the people who ate that mastodon meat owe something
32
180000
5000
Mastodonu yiyen insanlar, avcılara ve onların ailelerine
03:17
to the hunters and their families?
33
185000
2000
birşey borçlular mıydı?
03:19
And if so, how did they make arrangements?
34
187000
4000
Eğer öyleyse, nasıl bir anlaşma yapmışlardı?
03:23
Again, we can't know, but we can be pretty sure that some form of
35
191000
3000
Bunları bilemeyiz, ama simgesel bir iletişim biçiminin
03:26
symbolic communication must have been involved.
36
194000
5000
işin içinde olduğundan az çok emin olabiliriz.
03:31
Of course, with agriculture came the first big civilizations,
37
199000
5000
Tabi ki tarımla beraber ilk büyük medeniyetler,
03:36
the first cities built of mud and brick, the first empires.
38
204000
5000
balçık ve tuğladan inşa edilmiş ilk şehirler, ilk imparatorluklar ortaya çıktı.
03:41
And it was the administers of these empires
39
209000
4000
Ve bu imparatorlukların yöneticileri
03:45
who began hiring people to keep track of the wheat and sheep and wine that was owed
40
213000
6000
kendilerine borçlanılan buğday ve koyunların hesabını tutmaları için insanları işe almaya başladılar.
03:51
and the taxes that was owed on them
41
219000
2000
Ve borç olan vergileri de
03:53
by making marks; marks on clay in that time.
42
221000
4000
balçığın üstüne işaretler koyarak hatırladılar.
03:57
Not too much longer after that, the alphabet was invented.
43
225000
5000
Bundan kısa bir süre sonra alfabe icat edildi.
04:02
And this powerful tool was really reserved, for thousands of years,
44
230000
6000
Ve bu etkili araç yüzyıllar boyunca
04:08
for the elite administrators (Laughter) who kept track of accounts for the empires.
45
236000
10000
imparatorlukların hesaplarını tutan elit yöneticilerin elinde tutuldu.
04:18
And then another communication technology enabled new media:
46
246000
5000
Ve sonra, başka bir iletişim teknolojisi yeni bir medyanın doğmasını sağladı.
04:23
the printing press came along, and within decades,
47
251000
5000
Matbaanın ortaya çıkmasıyla, birkaç onyıllık süre içinde,
04:28
millions of people became literate.
48
256000
2000
milyonlarca insan okur-yazar oldu.
04:30
And from literate populations,
49
258000
4000
Ve okur-yazar halktan
04:34
new forms of collective action emerged in the spheres of knowledge,
50
262000
4000
bilgi, din ve politika alanlarında
04:38
religion and politics.
51
266000
4000
yeni kolektif eylem türleri doğdu.
04:42
We saw scientific revolutions, the Protestant Reformation,
52
270000
5000
Daha önce mümkün olmayan bir şekilde, bilim devrimleri,
04:47
constitutional democracies possible where they had not been possible before.
53
275000
6000
Protestan Reformu ve anayasal demokrasilerin mümkün olduğunu gördük.
04:53
Not created by the printing press,
54
281000
2000
Bunlar matbaa tarafından yaratılmadılar,
04:55
but enabled by the collective action that emerges from literacy.
55
283000
5000
ama okuma-yazmanın sağladığı kolektif eylemle mümkün kılındılar.
05:00
And again, new forms of wealth emerged.
56
288000
4000
Ve yine, yeni zenginlik biçimleri ortaya çıktı.
05:04
Now, commerce is ancient. Markets are as old as the crossroads.
57
292000
5000
Ticaret eski bir uğraş. Pazarlar dört yollar kadar eski.
05:09
But capitalism, as we know it, is only a few hundred years old,
58
297000
4000
Fakat bildiğimiz haliyle kapitalizm, yani anonim şirketler,
05:13
enabled by cooperative arrangements and technologies,
59
301000
5000
ortak mali sorumluluk sigortası ve çift yanlı işleme yöntemi gibi
05:18
such as the joint-stock ownership company,
60
306000
3000
ortak düzenlemeler ve teknolojiler ile oluşan kapitalizm,
05:21
shared liability insurance, double-entry bookkeeping.
61
309000
5000
sadece birkaç yüz yıl yaşında.
05:26
Now of course, the enabling technologies are based on the Internet,
62
314000
5000
Tabi bunlar mümkün kılan teknolojiler internete dayanıyor.
05:31
and in the many-to-many era, every desktop is now a printing press,
63
319000
7000
Ve çoklu iletişim devrinde, her masaüstü artık bir yazılı basın, yayın istasyonu,
05:38
a broadcasting station, a community or a marketplace.
64
326000
6000
bir topluluk veya pazar yeri.
05:44
Evolution is speeding up.
65
332000
3000
Evrim hızlanıyor.
05:47
More recently, that power is untethering and leaping off the desktops,
66
335000
6000
Son zamanlarda, bu güç özgürleşip masaüstlerinden sıçrama yapıyor.
05:53
and very, very quickly, we're going to see a significant proportion, if not the majority of
67
341000
6000
Ve çok ama çok hızlı bir şekilde, çoğunluk olmasa bile kayda değer bir oranda insanı
05:59
the human race, walking around holding, carrying or wearing supercomputers
68
347000
8000
bugünkü geniş banttan çok daha hızlı şekilde nete bağlı çalışan
06:07
linked at speeds greater
69
355000
3000
süperbilgisayarları tutarken,
06:10
than what we consider to be broadband today.
70
358000
4000
taşırken veya giyerken görüyor olacağız.
06:14
Now, when I started looking into collective action,
71
362000
3000
Kolektif eyleme bakmaya başladığımda,
06:17
the considerable literature on it is based on what sociologists call "social dilemmas."
72
365000
6000
hatırı sayılır derecede edebiyatın sosyologların sosyal ikilem dedikleri olgu üzerine oluşturulduğunu gördüm.
06:23
And there are a couple of mythic narratives of social dilemmas.
73
371000
3000
Ve birkaç tane efsanevi sosyal ikilem anlatısı mevcut.
06:26
I'm going to talk briefly about two of them:
74
374000
3000
Ben onların ikisinden bahsedeceğim:
06:29
the prisoner's dilemma and the tragedy of the commons.
75
377000
3000
tutsak ikilemi ve ortak alanların trajedisi.
06:32
Now, when I talked about this with Kevin Kelly,
76
380000
2000
Ben bundan Kevin Kelly'ye bahsettiğimde
06:34
he assured me that everybody in this audience pretty much knows the details
77
382000
4000
buradaki izleyicilerin neredeyse hepsinin tutsak ikilemi hakkındaki detayları
06:38
of the prisoner's dilemma,
78
386000
2000
bileceğini söyledi.
06:40
so I'm just going to go over that very, very quickly.
79
388000
3000
Bu nedenle üzerinden çok hızlı geçeceğim.
06:43
If you have more questions about it, ask Kevin Kelly later. (Laughter)
80
391000
7000
Eğer sorularınız olursa daha sonra Kevin Kelly'e sorabilirsiniz. (Gülüşmeler).
06:50
The prisoner's dilemma is actually a story that's overlaid
81
398000
3000
Tutsak ikilemi aslında nükleer savaş hakkında düşünülen yıllarda
06:53
on a mathematical matrix that came out of the game theory
82
401000
4000
birbirine güvenemeyen iki oyuncu ile
06:57
in the early years of thinking about nuclear war:
83
405000
4000
oyun teorisinden ortaya çıkmış matematiksel bir matrisin
07:01
two players who couldn't trust each other.
84
409000
2000
üzerine kaplanmış bir hikaye.
07:03
Let me just say that every unsecured transaction
85
411000
3000
Sadece şunu söyleyeyim ki her emniyetsiz alışveriş
07:06
is a good example of a prisoner's dilemma.
86
414000
3000
tutsak ikileminin iyi bir örneğidir.
07:09
Person with the goods, person with the money,
87
417000
3000
Ürünü olan insanla parası olan insan
07:12
because they can't trust each other, are not going to exchange.
88
420000
4000
birbirlerine güvenemedikleri için değiş tokuş yapmayacaklar.
07:16
Neither one wants to be the first one
89
424000
3000
Hiçbiri ilk olmak istemiyor,
07:19
or they're going to get the sucker's payoff,
90
427000
2000
yoksa ödeyen enayi durumuna düşecek.
07:21
but both lose, of course, because they don't get what they want.
91
429000
4000
Fakat ikisi de kaybediyor çünkü istediklerini elde edemiyorlar.
07:25
If they could only agree, if they could only turn a prisoner's dilemma into
92
433000
4000
Eğer anlaşabilselerdi, eğer tutsak ikilemini güvence oyunu olarak adlandırdığımız
07:29
a different payoff matrix called an assurance game, they could proceed.
93
437000
6000
farklı bir sonuç matrisine çevirebilselerdi, ilerleme kaydedebilirlerdi.
07:35
Twenty years ago, Robert Axelrod used the prisoner's dilemma
94
443000
4000
20 sene önce Robert Axelrod tutsak ikilemini
07:39
as a probe of the biological question:
95
447000
5000
biyolojik bir soruyu araştırmak için kullandı:
07:44
if we are here because our ancestors were such fierce competitors,
96
452000
5000
Atalarımız acımasız birer rekabetçiler oldukları için bugün biz buradaysak
07:49
how does cooperation exist at all?
97
457000
2000
nasıl olur da işbirliği var olabilir?
07:51
He started a computer tournament for
98
459000
2000
İnsanların tutsak ikilemi stratejilerini
07:53
people to submit prisoner's dilemma strategies and discovered,
99
461000
5000
önerebilmeleri için bir bilgisayar turnuvası düzenledi,
07:58
much to his surprise, that a very, very simple strategy won --
100
466000
4000
ve şaşırarak çok basit bir stratejinin kazandığını keşfetti.
08:02
it won the first tournament, and even after everyone knew it won,
101
470000
4000
Strateji birinci turnuvayı kazandı ve herkes onun kazandığını öğrendikten sonra
08:06
it won the second tournament -- that's known as tit for tat.
102
474000
7000
ikinci turnuvayı da kazandı. Bu dişe diş olarak bilinir.
08:13
Another economic game that may not be as well known as the prisoner's dilemma
103
481000
6000
Tutsak ikilemi kadar iyi bilinmeyen bir başka ekonomik oyun da
08:19
is the ultimatum game,
104
487000
2000
ültimatom oyunudur.
08:21
and it's also a very interesting probe of
105
489000
2000
Bu da insanların nasıl ekonomik işlemler
08:23
our assumptions about the way people make economic transactions.
106
491000
6000
yaptığına dair varsayımlarımızın ilginç bir araştırması.
08:29
Here's how the game is played: there are two players;
107
497000
3000
Oyun şu şekilde oynanıyor. İki tane oyuncu var.
08:32
they've never played the game before,
108
500000
2000
Daha önce hiç oyunu oynamamışlar.
08:34
they will not play the game again, they don't know each other,
109
502000
3000
Bir daha oyunu oynamayacaklar. Birbirlerini tanımıyorlar.
08:37
and they are, in fact, in separate rooms.
110
505000
3000
Ve aslında iki farklı odada bulunuyorlar.
08:40
First player is offered a hundred dollars
111
508000
2000
Birinci oyuncuya yüz dolar teklif ediliyor
08:42
and is asked to propose a split: 50/50, 90/10,
112
510000
6000
ve bir paylaşım teklif etmesi söyleniyor: 50/50 ya da 90/10.
08:48
whatever that player wants to propose. The second player either accepts the split --
113
516000
7000
Birinci oyuncu ne önerirse ikinci oyuncu ya paylaşımı kabul ediyor,
08:55
both players are paid and the game is over --
114
523000
3000
paralar ödeniyor ve oyun bitiyor.
08:58
or rejects the split -- neither player is paid and the game is over.
115
526000
6000
Ya da paylaşımı reddediyor. Oyuncuların hiçbirine para ödenmiyor ve oyun bitiyor.
09:04
Now, the fundamental basis of neoclassical economics
116
532000
4000
Neoklasik ekonominin temel esasları
09:08
would tell you it's irrational to reject a dollar
117
536000
4000
başka odadaki tanımadığınız bir insan 99 dolar alacak diye
09:12
because someone you don't know in another room is going to get 99.
118
540000
5000
bir doları reddetmenin mantıksız olduğunu söyler.
09:17
Yet in thousands of trials with American and European and Japanese students,
119
545000
6000
Fakat Amerikan, Avrupalı ve Japon öğrencilerle yapılan binlerce deneyde
09:23
a significant percentage would reject any offer that's not close to 50/50.
120
551000
6000
hatırı sayılır bir yüzde 50/50'ye yakın olmayan teklifi reddettiler.
09:29
And although they were screened and didn't know about the game
121
557000
5000
Ve oyuncular daha önce oyunu bilmedikleri
09:34
and had never played the game before,
122
562000
2000
ve daha önce oyunu oynamadıkları halde
09:36
proposers seemed to innately know this
123
564000
3000
teklifi yapanlar sanki sonucu doğal olarak biliyorlarmış gibi
09:39
because the average proposal was surprisingly close to 50/50.
124
567000
6000
tekliflerini ortalamada 50/50'ye yakın yaptılar.
09:45
Now, the interesting part comes in more recently
125
573000
2000
Daha ilginci, kısa zaman önce antropologlar
09:47
when anthropologists began taking this game to other cultures
126
575000
4000
bu oyunu farklı kültürlere taşıdıklarında ortaya çıkıyor.
09:51
and discovered, to their surprise,
127
579000
3000
Ve keşfediyorlar ki,
09:54
that slash-and-burn agriculturalists in the Amazon
128
582000
4000
Amazon'daki tarımcılar ya da
09:58
or nomadic pastoralists in Central Asia or a dozen different cultures --
129
586000
5000
Orta Asya'dakı göçmen kırsalcılar, ve bir sürü farklı kültürlerdeki insanlar
10:03
each had radically different ideas of what is fair.
130
591000
5000
neyin adil olduğu konusunda radikal fikirlere sahipler.
10:08
Which suggests that instead of there being an innate sense of fairness,
131
596000
6000
Bu da insanda doğasından gelen bir adalet duygusu olması yerine
10:14
that somehow the basis of our economic
132
602000
3000
farkında olsak da olmasak da
10:17
transactions can be influenced by our social institutions,
133
605000
6000
bir şekilde ekonomik işlemlerimizin sosyal kurumlar tarafından
10:23
whether we know that or not.
134
611000
2000
belirlenebileceğini gösteriyor.
10:25
The other major narrative of social dilemmas is the tragedy of the commons.
135
613000
5000
Sosyal ikilemlerin diğer bir önemli anlatısı ortak alanların trajedisi.
10:30
Garrett Hardin used it to talk about overpopulation in the late 1960s.
136
618000
6000
Garrett Hardin bu teoriyi 1960'ların sonlarında nüfus patlamasından bahsetmek için kullandı.
10:36
He used the example of a common grazing area in which each person
137
624000
6000
Her insanın kendi sürüsünü artırarak
10:42
by simply maximizing their own flock
138
630000
3000
aşırı otlatma ve kaynağın tükenmesine yol açıldığı
10:45
led to overgrazing and the depletion of the resource.
139
633000
3000
ortak bir otlatma alanı örneğini kullandı.
10:48
He had the rather gloomy conclusion that
140
636000
2000
Bundan insanların kullanımı sınırlanmadığı takdirde
10:50
humans will inevitably despoil any common pool resource
141
638000
5000
ortak bir kaynak havuzunu her şekilde yağma edecekleri
10:55
in which people cannot be restrained from using it.
142
643000
6000
kasvetli sonucuna vardı.
11:01
Now, Elinor Ostrom, a political scientist, in
143
649000
3000
1990'da siyasal bilimci olan Eleanor Ostrom
11:04
1990 asked the interesting question that any good scientist should ask,
144
652000
5000
her iyi bilim adamının sorması gereken soruyu sordu:
11:09
which is: is it really true that humans will always despoil commons?
145
657000
5000
gerçekten de insanlar ortak alanları hep yağmayalacaklar mıdır?
11:14
So she went out and looked at what data she could find.
146
662000
4000
Böylece bulabildiği verileri toplamaya başladı.
11:18
She looked at thousands of cases of humans sharing watersheds,
147
666000
4000
İnsanların su havzalarını, orman kaynaklarını,
11:22
forestry resources, fisheries, and discovered that yes, in case after case,
148
670000
7000
balık yataklarını paylaşarak kullandıkları binlerce durumu inceledi
11:29
humans destroyed the commons that they depended on.
149
677000
4000
ve evet bir sürü durumda da insanlar bağlı oldukları ortak kaynağı tahrip ettiler.
11:33
But she also found many instances in which people escaped the prisoner's dilemma;
150
681000
7000
Ancak Ostrom insanların tutsak ikiliminden kurtulduğu bazı durumlar da keşfetti.
11:40
in fact, the tragedy of the commons is a multiplayer prisoner's dilemma.
151
688000
6000
Aslında ortak alanların trajedisi birden fazla oyuncunun bulunduğu bir tutsak ikilemi.
11:46
And she said that people are only prisoners if they consider themselves to be.
152
694000
5000
Ve Ostrom insanların sadece kendilerini tutsak olarak görürlerse tutsak olacaklarını söyledi.
11:51
They escape by creating institutions for collective action.
153
699000
4000
Ve bu durumdan kolektif eylem için kurumlar oluşturarak kurtulabilirler.
11:55
And she discovered, I think most interestingly,
154
703000
4000
Benim çok ilginç bulduğum bir şekilde
11:59
that among those institutions that worked,
155
707000
3000
işe yarayan kurumlar arasında
12:02
there were a number of common design
156
710000
2000
bazı ortak ilkelere bağlı olanlar olduğunu keşfetti.
12:04
principles, and those principles seem to be
157
712000
3000
Ve bu ilkelerin işe yaramayan kurumlarda
12:07
missing from those institutions that don't work.
158
715000
4000
kullanılmadığı anlaşıldı.
12:11
I'm moving very quickly over a number of
159
719000
2000
Birkaç disiplin üzerinden çok hızlı geçiyorum.
12:13
disciplines. In biology, the notions of symbiosis,
160
721000
3000
Biyolojide sembiyoz, yani ortak yaşam,
12:16
group selection, evolutionary psychology are contested, to be sure.
161
724000
6000
grup seleksiyonu ve evrimsel psikoloji kavramları tabi ki tartışmaya açık konular.
12:22
But there is really no longer any major debate over the fact that
162
730000
5000
Fakat artık, hücre düzeyinden ekoloji düzeyine kadar,
12:27
cooperative arrangements have moved from a peripheral role to a central role
163
735000
6000
işbirliği üzerine kurulmuş düzenlemelerin biyolojide kenar rollerden uzaklaşarak
12:33
in biology, from the level of the cell to the level of the ecology.
164
741000
6000
merkezi bir role sahip olduğu konusunda çok büyük bir tartışma yok.
12:39
And again, our notions of individuals as economic beings
165
747000
5000
Ve yine, bizim bireysel ekonomik varlıklar olduğumuz görüşü
12:44
have been overturned.
166
752000
2000
tersine çevriliyor.
12:46
Rational self-interest is not always the dominating factor.
167
754000
5000
Mantıkla oluşan kişisel çıkarlar her zaman üstün olan etmen değil.
12:51
In fact, people will act to punish cheaters, even at a cost to themselves.
168
759000
8000
Aslında insanlar dolandırıcıları kendilerine zarar verecekse bile cezalandırırlar.
12:59
And most recently, neurophysiological measures
169
767000
2000
Son günlerde nörofizyolojik çalışmalar
13:01
have shown that people who punish cheaters in economic games
170
769000
6000
ekonomik oyunlarda hilekarları cezalandıran insanların
13:07
show activity in the reward centers of their brain.
171
775000
4000
beyinlerinin ödül bölümünde faaliyet olduğunu ortaya çıkardı.
13:11
Which led one scientist to declare that altruistic punishment
172
779000
7000
Bu da bilimadamlarının özgecil cezaların
13:18
may be the glue that holds societies together.
173
786000
4000
toplumları birarada tutan şey olduğunu söylemeye teşvik etti.
13:22
Now, I've been talking about how new forms of communication and new media
174
790000
5000
Ben de son zamanlarda yeni iletişim yollarıyla yeni medyanın
13:27
in the past have helped create new economic forms.
175
795000
4000
nasıl yeni ekonomik düzenler yaratılmasını sağladığından bahsediyorum.
13:31
Commerce is ancient. Markets are very old. Capitalism is fairly recent;
176
799000
5000
Ticaret çok eski. Pazarlar çok eski. Kapitalizm ise oldukça yeni.
13:36
socialism emerged as a reaction to that.
177
804000
4000
Sosyalizm buna bir tepki olarak ortaya çıktı.
13:40
And yet we see very little talk about how the next form may be emerging.
178
808000
6000
Fakat yeni bir düzenin nasıl ortaya çıkabileceği hakkında çok az konuşma oluyor.
13:46
Jim Surowiecki briefly mentioned Yochai Benkler's paper about open source,
179
814000
5000
Jim Surowiecki, yeni bir üretim türü olan eşdüzey üretime dikkat çekerek
13:51
pointing to a new form of production: peer-to-peer production.
180
819000
4000
Yochai Benkler'in açık kaynak hakkındaki makalesinden bahsetti.
13:55
I simply want you to keep in mind that if in the past, new forms of cooperation
181
823000
6000
Aklınızda tutmanızı istediğim şey, geçmişte yeni teknolojilerin sağladığı
14:01
enabled by new technologies create new forms of wealth,
182
829000
4000
yeni işbirliği düzenlemelerinin yeni zenginlik biçimleri yarattığı,
14:05
we may be moving into yet another economic form
183
833000
4000
bizim de öncekilerden oldukça farklı olan
14:09
that is significantly different from previous ones.
184
837000
4000
yeni bir ekonomik düzene geçiş yapıyor olabieceğimizdir..
14:13
Very briefly, let's look at some businesses. IBM, as you know, HP, Sun --
185
841000
6000
Çok kısaca bazı şirketlere bakalım. Bildiğiniz gibi IBM, HP, SUN --
14:19
some of the most fierce competitors in the IT world are open sourcing
186
847000
6000
yani bilişim teknolojisi alanında en azılı rakipler, artık yazılımlarını
14:25
their software, are providing portfolios of patents for the commons.
187
853000
7000
açık kaynak olarak sunuyor, ortak kullanım için tescil belgeleri veriyorlar.
14:32
Eli Lilly -- in, again, the fiercely competitive pharmaceutical world --
188
860000
5000
Yine kıran kırana bir rekabetin olduğu ilaç dünyasında Eli Lily
14:37
has created a market for solutions for pharmaceutical problems.
189
865000
6000
ilaçlardan oluşan problemler için bir pazar yarattı.
14:43
Toyota, instead of treating its suppliers as a marketplace,
190
871000
5000
Tedarikçilerini bir pazar yeri gibi görmek yerine, Toyota,
14:48
treats them as a network and trains them to produce better,
191
876000
4000
onları bir ağ olarak görüp daha iyi üretebilmeleri için eğitim sağlıyor,
14:52
even though they are also training them to produce better for their competitors.
192
880000
5000
aynı zamanda onları rakipleri için daha iyi üretmeleri için eğitmelerine rağmen.
14:57
Now none of these companies are doing this out of altruism;
193
885000
4000
Bu şirketlerin hiçbiri bunları başkalarını düşündüğü için yapmıyor.
15:01
they're doing it because they're learning that
194
889000
2000
Bunları yapıyorlar çünkü
15:03
a certain kind of sharing is in their self-interest.
195
891000
6000
bazı paylaşımların onların yararına olduğunu öğreniyorlar.
15:09
Open source production has shown us that world-class software, like Linux and Mozilla,
196
897000
7000
Açık kaynak üretimi bize gösterdi ki, Linux ve Mozilla gibi birinci sınıf yazılımlar,
15:16
can be created with neither the bureaucratic structure of the firm
197
904000
6000
bizim bildiğimiz şekliyle şirketlerin bürokratik yapısı
15:22
nor the incentives of the marketplace as we've known them.
198
910000
6000
ve pazarların teşviği olmadan da yaratılabilir.
15:28
Google enriches itself by enriching thousands of bloggers through AdSense.
199
916000
6000
Google AdSense aracılığıyla binlerce blogcuyu zenginleştirirken kendini de zenginleştiriyor.
15:34
Amazon has opened its Application Programming Interface
200
922000
4000
Amazon Uygulama Programlama Arayüzü'nü
15:38
to 60,000 developers, countless Amazon shops.
201
926000
5000
60.000 geliştiriciye, sayısız Amazon dükkanına açtı.
15:43
They're enriching others, not out of altruism but as a way of enriching themselves.
202
931000
6000
Başkalarını, başkalarını düşündükleri için değil kendilerini de zenginleştirdiği için zenginleştiriyorlar.
15:49
eBay solved the prisoner's dilemma and created a market
203
937000
5000
Ebay tutsak ikilemini çözdü ve bir pazar yarattı,
15:54
where none would have existed by creating a feedback mechanism
204
942000
4000
tutsak ikilemini güvence oyununa çeviren bir geribildirim mekanizması
15:58
that turns a prisoner's dilemma game into an assurance game.
205
946000
5000
yaratmasalardı, bu pazar da olmazdı.
16:03
Instead of, "Neither of us can trust each other, so we have to make suboptimal moves,"
206
951000
5000
"Birbirimize hiçbir şekilde güvenemeyiz o yüzden idealin altında adımlar atmamız lazım" yerine
16:08
it's, "You prove to me that you are trustworthy and I will cooperate."
207
956000
6000
"bana güvenilir olduğunu kanıtlıyorsun, böylece ben de işbirliğine girerim" demek.
16:14
Wikipedia has used thousands of volunteers to create a free encyclopedia
208
962000
6000
Wikipedia sadece 2 senelik bir sürede 200 dilde 1,5 milyon makalenın
16:20
with a million and a half articles in 200 languages in just a couple of years.
209
968000
7000
bulunduğu ücretsiz bir ansiklopedi yaratmak için binlerce gönüllüyü kullandı.
16:27
We've seen that ThinkCycle has enabled NGOs in developing countries
210
975000
7000
ThinkCycle, dünyanın dört bir tarafındaki tasarım öğrencileri tarafından çözümlenmek üzere
16:34
to put up problems to be solved by design students around the world,
211
982000
6000
gelişmekte olan ülkelerdeki STK'ların sorunlarını dile getirmelerini sağladı,
16:40
including something that's being used for tsunami relief right now:
212
988000
3000
buna şu an tsunami yardımları için kullanılan bir şey de dahil.
16:43
it's a mechanism for rehydrating
213
991000
2000
Kolera hastalarında su kaybını engelleyen bir mekanizma ve
16:45
cholera victims that's so simple to use it,
214
993000
3000
kullanımı o kadar basit ki
16:48
illiterates can be trained to use it.
215
996000
3000
okuma-yazma bilmeyenler kullanabilir.
16:51
BitTorrent turns every downloader into an uploader,
216
999000
4000
BitTorrent her indirme yapanı yükleme yapana dönüştürüyor
16:55
making the system more efficient the more it is used.
217
1003000
5000
ve kullanıldıkça sistemi daha verimli yapıyor.
17:00
Millions of people have contributed their desktop computers
218
1008000
3000
Milyonlarca insan, tıbbi araştırmacıların protein katlanması
17:03
when they're not using them to link together through the Internet
219
1011000
5000
sorununu çözebilmesi için bilgisayarlarını kullanmadıkları zaman
17:08
into supercomputing collectives
220
1016000
2000
internet üzerinden bağlanarak
17:10
that help solve the protein folding problem for medical researchers --
221
1018000
4000
süper-bilgisayar kolektifleri yaratılmasına katkıda bulundular.
17:14
that's Folding@home at Stanford --
222
1022000
3000
Bu Stanford'daki Folding at Home adlı program.
17:17
to crack codes, to search for life in outer space.
223
1025000
5000
Kodları kırmak için. Uzayda yaşam aramak için.
17:22
I don't think we know enough yet.
224
1030000
2000
Yeterli derece bildiğimizi sanmıyorum.
17:24
I don't think we've even begun to discover what the basic principles are,
225
1032000
4000
En basit ilkelerin ne olduğunu keşfetmeye bile başlamadık diye düşünüyorum.
17:28
but I think we can begin to think about them.
226
1036000
3000
Fakat bence bunları düşünmeye başlayabiliriz.
17:31
And I don't have enough time to talk about all of them,
227
1039000
3000
Bunların hepsinden bahsetmeye zamanım yok.
17:34
but think about self-interest.
228
1042000
2000
Ama kişisel çıkarı düşünün.
17:36
This is all about self-interest that adds up to more.
229
1044000
3000
Birbirine eklenip daha fazlayı oluşturan kişisel çıkar.
17:39
In El Salvador, both sides that withdrew from their civil war
230
1047000
5000
El Salvador'da iç savaştan çekilen iki taraf da
17:44
took moves that had been proven to mirror a prisoner's dilemma strategy.
231
1052000
4000
tutsak ikilemini yansıtan hareketlerde bulundu.
17:48
In the U.S., in the Philippines, in Kenya, around the world,
232
1056000
6000
ABD'de, Filipinler'de, Kenya'da, dünyanın dört bir tarafında
17:54
citizens have self-organized political protests and
233
1062000
3000
vatandaşlar kendi başlarına cep telefonları ile ve kısa mesaj yoluyla,
17:57
get out the vote campaigns using mobile devices and SMS.
234
1065000
6000
politik protestolar ve seçim kampanyaları düzenlediler.
18:03
Is an Apollo Project of cooperation possible?
235
1071000
3000
İşbirliğinin Apollo Projesi hali mümkün mü?
18:06
A transdisciplinary study of cooperation?
236
1074000
4000
İşbirliğinin disiplinler arasında çalışması mümkün mü?
18:10
I believe that the payoff would be very big.
237
1078000
4000
Bence kazanacaklarımız çok büyük olacaktır.
18:14
I think we need to begin developing maps of this territory
238
1082000
4000
Bence disiplinlerarası konuşabilmek için bu alanda
18:18
so that we can talk about it across disciplines.
239
1086000
2000
haritalar geliştirmeye ihtiyacımız var.
18:20
And I am not saying that understanding cooperation
240
1088000
4000
Fakat işbirliğini anlamamızın
18:24
is going to cause us to be better people --
241
1092000
4000
bizi daha iyi insanlar yapacağını öne sürmüyorum.
18:28
and sometimes people cooperate to do bad things --
242
1096000
3000
Bazen insanlar kötü şeyler yapmak için de işbirliği yaparlar.
18:31
but I will remind you that a few hundred years ago,
243
1099000
3000
Ama size hatırlatayım, birkaç yüz yıl önce insanlar
18:34
people saw their loved ones die from diseases they thought
244
1102000
4000
sevdiklerinin günah, kötü ruhlar ya da yabancıların sebep olduğu
18:38
were caused by sin or foreigners or evil spirits.
245
1106000
5000
hastalıklar sonucu öldüğüne inanırlardı.
18:43
Descartes said we need an entire new way of thinking.
246
1111000
4000
Descartes tamamen yeni bir düşünme biçimine ihtiyacımız olduğunu söyledi.
18:47
When the scientific method provided that new way of thinking
247
1115000
3000
Bilimsel metod bu yeni düşünme biçimini ortaya çıkarttığı
18:50
and biology showed that microorganisms caused disease,
248
1118000
4000
ve biyoloji mikroorganizmaların hastalığa yola açtığını gösterdiği zaman
18:54
suffering was alleviated.
249
1122000
3000
acılar hafifledi.
18:57
What forms of suffering could be alleviated,
250
1125000
3000
Acaba işbirliği hakkında daha fazla bilgiye sahip olsak
19:00
what forms of wealth could be created
251
1128000
2000
ne tür acılar dinebilir
19:02
if we knew a little bit more about cooperation?
252
1130000
3000
ne tür zenginlik biçimleri oluşturulabilir?
19:05
I don't think that this transdisciplinary discourse
253
1133000
4000
Bu disiplinler arası söylemin kendi kendine oluşacağını
19:09
is automatically going to happen;
254
1137000
2000
düşünmüyorum.
19:11
it's going to require effort.
255
1139000
3000
Çaba göstermek gerekecek.
19:14
So I enlist you to help me get the cooperation project started.
256
1142000
6000
Bu yüzden ben de işbirliği projesini başlatmak için sizleri de gönüllü yazıyorum.
19:20
Thank you.
257
1148000
2000
Teşekkürler.
19:22
(Applause)
258
1150000
3000
(Alkış)
ABOUT THE SPEAKER
Howard Rheingold - Digital community builderWriter, artist and designer, theorist and community builder, Howard Rheingold is one of the driving minds behind our net-enabled, open, collaborative life.
Why you should listen
As Howard Rheingold himself puts it, "I fell into the computer realm from the typewriter dimension, then plugged my computer into my telephone and got sucked into the net." A writer and designer, he was among the first wave of creative thinkers who saw, in computers and then in the Internet, a way to form powerful new communities.
His 2002 book Smart Mobs, which presaged Web 2.0 in predicting collaborative ventures like Wikipedia, was the outgrowth of decades spent studying and living life online. An early and active member of the Well (he wrote about it in The Virtual Community), he went on to cofound HotWired and Electric Minds, two groundbreaking web communities, in the mid-1990s. Now active in Second Life, he teaches, writes and consults on social networking. His latest passion: teaching and workshopping participatory media literacy, to make sure we all know how to read and make the new media that we're all creating together.
Howard Rheingold | Speaker | TED.com