TEDGlobal 2005
Steven Levitt: Surprising stats about child carseats
Steven Levitt'in çocuk oto koltukları üzerine konuşması
Filmed:
Readability: 3
1,039,922 views
Steven Levitt, arabalarda çocukların can emniyeti konusunda, çocuk oto koltuklarının artık emniyet kemerlerinden daha etkili olmadığını gösteren verileri bizlerle paylaşıyor. Ancak konuşmasının soru-cevap kısmında hayati önem taşıyan bir ikazda bulunmayı da ihmal etmiyor.
Steven Levitt - Economist
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio
Steven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down. Full bio
Double-click the English transcript below to play the video.
00:18
Once upon a time, there was a dread disease that afflicted children.
0
0
5000
Bir zamanlar, çocukları telef eden berbat bir hastalık varmış.
00:23
And in fact, among all the diseases that existed in this land,
1
5000
4000
Hatta bu bölgede var olan diğer tüm hastalıklar arasında
00:27
it was the worst. It killed the most children.
2
9000
3000
bu, en kötüsüymüş. Birçok çocuğu öldüren bir hastalıkmış bu.
00:30
And along came a brilliant inventor, a scientist,
3
12000
3000
Bunun üzerine, bu hastalıga kısmi bir tedavi bulan
00:33
who came up with a partial cure for that disease.
4
15000
3000
parlak bir mucit, bir bilim adamı cıkmış ortaya.
00:36
And it wasn't perfect. Many children still died,
5
18000
4000
Ama bu tedavi de kesin çözüm olmamış. Hala bir sürü çocuk öluyormuş,
00:40
but it was certainly better than what they had before.
6
22000
3000
ama önceki duruma kıyasla bu tedavi kesinlikle daha iyi sayılırmış.
00:43
And one of the good things about this cure was that it was free,
7
25000
6000
Bu tedavi hakkındaki artılardan biri de ücretsiz olmasıymış,
00:49
virtually free, and was very easy to use.
8
31000
2000
yani neredeyse ücretsiz, ve uygulanması da çok kolaymış.
00:51
But the worst thing about it was that you couldn't use it
9
33000
3000
Ancak en kötü tarafı, bu tedaviyi küçük çocuklar,
00:54
on the youngest children, on infants, and on one-year-olds.
10
36000
4000
bebekler, ve bir yaşındakiler üzerinde uygulayamıyormuşsunuz.
00:58
And so, as a consequence, a few years later,
11
40000
2000
Ve sonuç olarak, birkac yıl sonra
01:00
another scientist -- perhaps maybe this scientist
12
42000
2000
başka bir bilim adamı (belki de bu bilim adamı
01:02
not quite as brilliant as the one who had preceded him,
13
44000
4000
kendisinden onceki kadar dahi değildi,
01:06
but building on the invention of the first one --
14
48000
2000
ama ilk bilim adamının buluşunu geliştirmişti)
01:08
came up with a second cure.
15
50000
3000
ikinci bir tedavi yöntemi geliştirmiş.
01:11
And the beauty of the second cure for this disease
16
53000
3000
Ve ikinci tedavi yönteminin güzel yanı ise,
01:14
was that it could be used on infants and one-year-olds.
17
56000
4000
bebekler ve bir yaşındakiler üzerinde uygulanabiliyor olmasıymış.
01:18
And the problem with this cure was it was very expensive,
18
60000
5000
Bu tedavinin olumsuz yanı ise çok pahalı olmasıymış,
01:23
and it was very complicated to use.
19
65000
1000
ve uygulaması da oldukça karmaşıkmış.
01:24
And although parents tried as hard as they could to use it properly,
20
66000
4000
Ebeveynler tedaviyi doğru şekilde uygulayabilmek için ellerinden geleni yapsalar da,
01:28
almost all of them ended up using it wrong in the end.
21
70000
4000
sonuçta neredeyse hiçbiri uygulama konusunda başarılı olamamış.
01:32
But what they did, of course, since it was so complicated and expensive,
22
74000
3000
Ama ne yapmışlar.. Tabii tedavi çok karışık ve pahalı olduğundan,
01:35
they only used it on the zero-year-olds and the one-year-olds.
23
77000
3000
bunu yalnızca, henüz 1 yaşını doldurmamış bebekler ve 1 yaşındakiler üzerinde uygulamışlar
01:38
And they kept on using the existing cure that they had
24
80000
3000
Ve hal-i hazırda, 2 ve daha büyük yaştaki çocuklara verilen ilacı
01:41
on the two-year-olds and up.
25
83000
1000
kullanmaya devam etmişler.
01:42
And this went on for quite some time. People were happy.
26
84000
2000
Ve bir süre daha bu böyle devam etmiş. İnsanlar mutluymuş.
01:44
They had their two cures. Until a particular mother,
27
86000
3000
İki tedaviyi de uyguluyorlarmış. Ta ki bir anne,
01:47
whose child had just turned two, died of this disease.
28
89000
5000
henüz 2 yaşına basmış çocuğunu bu hastalık yüzünden kaybedene dek...
01:52
And she thought to herself, "My child just turned two,
29
94000
4000
Ve anne düşünmeye başlamış, "Çocuğum daha yeni 2 yaşına bastı,
01:56
and until the child turned two, I had always used
30
98000
4000
ve bu yaşa gelene kadar, bu karmaşık, pahalı ilacı
02:00
this complicated, expensive cure, you know, this treatment.
31
102000
5000
yani bu tedaviyi hep uyguladım.
02:05
And then the child turned two, and I started using
32
107000
1000
Sonra çocuğum 2 yaşına basınca, ben de ucuz
02:06
the cheap and easy treatment, and I wonder" --
33
108000
3000
ve kolay olan tedaviyi uygulamaya başladım, ve acaba..."
02:09
and she wondered, like all parents who lose children wonder --
34
111000
2000
Çocuğunu kaybeden diğer tüm ebeveynlerin de merak ettiği gibi,
02:11
"if there isn't something that I could have done,
35
113000
2000
bu anne de, "... ya o karmaşık ve pahalı tedaviyi uygulamayı sürdürmek gibi
02:13
like keep on using that complicated, expensive cure."
36
115000
4000
yapabileceğim bir şey yoksa," diye merak etmiş.
02:17
And she told all the other people, and she said,
37
119000
3000
Ve bunu diğer insanlarla da paylaşarak şöyle demiş;
02:20
"How could it possibly be that something
38
122000
2000
"Nasıl olur da ucuz ve basit olan yöntem ile
02:22
that's cheap and simple works as well as something
39
124000
3000
karmaşık ve pahalı olan tedavi yöntemi
02:25
that's complicated and expensive?"
40
127000
2000
aynı etkiyi gösterebilir?"
02:27
And the people thought, "You know, you're right.
41
129000
2000
Ve insanlar da düşünmüşler ve, "Aslında haklısın.
02:29
It probably is the wrong thing to do to switch
42
131000
2000
İlkinden sonra ucuz ve basit yönteme geçiş yapmak
02:31
and use the cheap and simple solution."
43
133000
3000
muhtemelen hatalı," demeye başlamışlar.
02:34
And the government, they heard her story and the other people,
44
136000
3000
Bu annenin hikayesini duyduktan sonra, hükümet ve diğer insanlar da,
02:37
and they said, "Yeah, you're right, we should make a law.
45
139000
3000
"Evet, haklısın, bir yasa çıkarmak gerek.
02:40
We should outlaw this cheap and simple treatment
46
142000
2000
Bu ucuz ve basit tedavi yöntemini yasaklamalıyız,
02:42
and not let anybody use this on their children."
47
144000
3000
ve insanların bunu çocukları üzerinde uygulamasına engel olmalıyız," demişler.
02:45
And the people were happy. They were satisfied.
48
147000
2000
Halk durumdan hoşnutmuş, tatmin olmuşlar.
02:47
For many years this went along, and everything was fine.
49
149000
3000
Yıllar boyu bu böyle sürmüş, her şey yolundaymış.
02:50
But then along came a lowly economist, who had children himself,
50
152000
5000
Ama sonra bir gün, kendisi de çocuk sahibi olan bir ekonomist çıkagelmiş,
02:55
and he used the expensive and complicated treatment.
51
157000
7000
ve o da çocuğuna pahalı ve karmaşık olan tedaviyi uyguluyormuş.
03:02
But he knew about the cheap and simple one.
52
164000
2000
Fakat ucuz ve basit olan yöntemden de haberdarmış.
03:04
And he thought about it, and the expensive one
53
166000
2000
Bunun üzerinde düşününce, pahalı olan,
03:06
didn't seem that great to him. So he thought,
54
168000
3000
gözüne o kadar da şahane gözükmemiş. Ve düşünmeye başlamış,
03:09
"I don't know anything about science, but I do know something about data,
55
171000
3000
"Bilimden anladığım söylenemez, ama veriler hakkında bir şeyler biliyorum,
03:12
so maybe I should go and look at the data
56
174000
2000
o zaman belki de geçmiş verileri incelemeli ve
03:14
and see whether this expensive and complicated treatment
57
176000
4000
bu pahalı ve karmaşık tedavinin gerçekten de
03:18
actually works any better than the cheap and simple one."
58
180000
3000
ucuz ve basit olandan daha etkili olup olmadığını kendi gözlerimle görmeliyim."
03:21
And lo and behold, when he went through the data,
59
183000
2000
Ne çıksa beğenirsiniz! Verileri incelerken
03:23
he found that it didn't look like the expensive, complicated
60
185000
3000
pahalı ve karmaşık olanın, aslında ucuz olandan hiç de
03:26
solution was any better than the cheap one,
61
188000
3000
farklı gözükmediğini fark etmiş.
03:29
at least for the children who were two and older --
62
191000
2000
(En azından 2 yaşındakiler ve daha büyük olanlar için)
03:31
the cheap one still didn't work on the kids who were younger.
63
193000
3000
ucuz olan hala daha küçük çocuklar üzerinde işe yaramıyormuş.
03:34
And so, he went forth to the people and he said,
64
196000
4000
Bunun üzerine insanlara şöyle bir açıklama yapmış,
03:38
"I've made this wonderful finding:
65
200000
2000
"Elde ettiğim muhteşem bulguya göre,
03:40
it looks as if we could just use the cheap and simple solution,
66
202000
3000
görünüşe bakılırsa yalnızca ucuz ve basit tedavi yöntemini kullanabiliriz.
03:43
and by doing so we could save ourselves 300 million dollars a year,
67
205000
3000
Ve bu şekilde, yılda 300 milyon dolar da cebimizde kalır,
03:46
and we could spend that on our children in other ways."
68
208000
2000
ve bu parayı da başka şekillerde çocuklarımız için harcayabiliriz."
03:48
And the parents were very unhappy, and they said,
69
210000
4000
Bu durum ebeveynlerin hiç hoşuna gitmemiş, ve şöyle demişler;
03:52
"This is a terrible thing, because how can the cheap and easy thing
70
214000
2000
"Bu berbat bir şey, zira ucuz ve basit olan nasıl olur da
03:54
be as good as the hard thing?" And the government was very upset.
71
216000
4000
diğer zor olan kadar etkili olabilir?" Bu durumdan hükümet, ve bilhassa da
03:58
And in particular, the people who made this expensive solution
72
220000
3000
bu pahalı ilacı üreten kişiler hiç hoşnut olmamışlar
04:01
were very upset because they thought,
73
223000
2000
çünkü, "Ücretsiz bir ilaçla nasıl rekabet edebiliriz?
04:03
"How can we hope to compete with something that's essentially free?
74
225000
3000
Tüm pazar payımızı kaybederiz,"
04:06
We would lose all of our market."
75
228000
2000
diye düşünmüşler.
04:08
And people were very angry, and they called him horrible names.
76
230000
3000
Dolayısıyla insanlar bu duruma sinirlenip, ona çok kötü isimler takmışlar.
04:11
And he decided that maybe he should leave the country
77
233000
3000
Bunun üzerine o da, ülkeyi birkaç günlüğüne terk edip
04:14
for a few days, and seek out some more intelligent,
78
236000
4000
Oxford adında, daha zeki ve açık fikirli insanların bulunduğu
04:18
open-minded people in a place called Oxford,
79
240000
3000
bir yere gitmenin; ve hikayesini buradaki insanlarla paylaşmanın
04:21
and come and try and tell the story at that place.
80
243000
3000
belki de daha iyi bir fikir olacağına karar vermiş.
04:24
And so, anyway, here I am. It's not a fairy tale.
81
246000
4000
Ve işte, buradayım. Bu bir peri masalı değil.
04:28
It's a true story about the United States today,
82
250000
2000
Bu, ABD ile ilgili, günümüze dair gerçek bir hikaye.
04:30
and the disease I'm referring to is actually
83
252000
3000
ve sözünü ettiğim hastalık da aslında
04:33
motor vehicle accidents for children.
84
255000
3000
çocuklara ilişkin trafik kazaları.
04:36
And the free cure is adult seatbelts, and the expensive cure --
85
258000
6000
Ve ücretsiz tedaviden kastım da yetişkin emniyet kemerleri, pahalı tedavi ise
04:42
the 300-million-dollar-a-year cure -- is child car seats.
86
264000
4000
(yani yılda 300 milyon dolara mal olan) çocuk oto koltukları.
04:46
And what I'd like to talk to you about today
87
268000
2000
Bugün sizlere, doğru olduğuna inandığım
04:48
is some of the evidence why I believe this to be true:
88
270000
3000
bazı bulgulardan söz etmek istiyorum. Elde ettiğim bulgulara göre:
04:51
that for children two years old and up,
89
273000
2000
İlgili yasaların genişletilmesi, ve yasalarla, çocuğunuzun emniyet
04:53
there really is no real benefit -- proven benefit -- of car seats,
90
275000
5000
kemeri takmasının toplumsal açıdan tasvip edilmez olarak
04:58
in spite of the incredible energy
91
280000
5000
kabul ettirilmesi için inanılmaz çabalar gösterilmesine rağmen;
05:03
that has been devoted toward expanding the laws
92
285000
3000
iki yaşındakiler ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu
05:06
and making it socially unacceptable
93
288000
2000
kullanmasının -kanıtlanmış- bir faydası yoktur.
05:08
to put your children into seatbelts. And then talk about why --
94
290000
5000
İlk olarak bundan bahsedeceğim. Ardından,
05:13
what is it that makes that true?
95
295000
1000
bunu neyin doğru kıldığından söz edeceğim.
05:14
And then, finally talk a little bit about a third way,
96
296000
3000
Ve son olarak, biraz da, muhtemelen elimizdekilerden daha iyi olan,
05:17
about another technology, which is probably better than anything we have,
97
299000
3000
ama insanlar mevcut çocuk oto koltuklarına bayıldıkları için
05:20
but which -- there hasn't been any enthusiasm for adoption
98
302000
3000
ilgilenmedikleri başka bir teknolojiden,
05:23
precisely because people are so enamored
99
305000
2000
üçüncü bir çözümden bahsedeceğim.
05:25
with the current car seat solution. OK.
100
307000
3000
Peki.
05:28
So, many times when you try to do research on data,
101
310000
3000
Bir veri üzerine araştırma yapmaya çalıştığınızda
05:31
it records complicated stories -- it's hard to find in the data.
102
313000
4000
birçok kez, karmaşık hikayelerle karşılarşırsınız. Emniyet kemerine karşı çocuk oto
05:35
It doesn't turn out to be the case when you look at seatbelts versus car seats.
103
317000
3000
koltuğunu araştırdığınızda veriler arasında aradığınızı bulmak hiç de kolay değil.
05:38
So the United States keeps a data set
104
320000
2000
Bunun üzerine ABD, 1975'ten beri gerçekleşen her bir ölümcül
05:40
of every fatal accident that's happened since 1975.
105
322000
3000
kazayla ilgili bir veri grubu kaydı tutuyor.
05:43
So in every car crash in which at least one person dies,
106
325000
3000
Yani, en az bir kişinin hayatını kaybettiği her bir araba kazası
05:46
they have information on all of the people.
107
328000
2000
ile ilgili tüm kişilerin kayıtları tutuluyor.
05:48
So if you look at that data -- it's right up on the National Highway
108
330000
3000
Ulusal karayolu Ulaşım Güvenliği Müdürlüğü'nün
05:51
Transportation Safety Administration's website --
109
333000
2000
internet sayfasındaki verilere bakacak olursanız,
05:53
you can just look at the raw data,
110
335000
2000
Sadece ham verilere ulaşabiliyorsunuz, ve dolayısıyla
05:55
and begin to get a sense of the limited amount of evidence
111
337000
4000
iki yaşındaki ve daha büyük çocukların, çocuk oto koltuğu kullanması lehine
05:59
that's in favor of car seats for children aged two and up.
112
341000
3000
sınırlı sayıda kanıt bulunduğu hissine kapılmaya başlıyorsunuz.
06:02
So, here is the data. Here I have, among two- to six-year-olds --
113
344000
4000
Ve işte veriler: 2 ila 6 yaş arasındakiler ve 6 yaş üstündeki çocuklar
06:06
anyone above six, basically no one uses car seats,
114
348000
2000
için oto çocuk koltuğu kullanan kimse yok, yani
06:08
so you can't compare -- 29.3 percent of the children who are unrestrained
115
350000
6000
karşılaştırma yapamıyorsunuz. En az 1 kişinin öldüğü bir kazada serbest
06:14
in a crash in which at least one person dies, themselves die.
116
356000
4000
vaziyetteki çocukların %29.3'ü hayatını kaybediyor.
06:18
If you put a child in a car seat, 18.2 percent of the children die.
117
360000
5000
Eğer bir çocuğu oto çocuk koltuğuna oturtturursanız, çocukların %18.2'si ölüyor.
06:23
If they're wearing a lap-and-shoulder belt, in this raw data,
118
365000
2000
Bu ham veriye göre, eğer çocuk karın-omuz emniyet kemeri takıyorsa
06:25
19.4 percent die. And interestingly, wearing a lap-only seatbelt,
119
367000
5000
%19.4'ü ölüyor. Ve ilginç bir şekilde, sadece karın emniyet kemeri takanlarda
06:30
16.7 percent die. And actually, the theory tells you
120
372000
2000
ise %16.7 oranında can kaybı oluyor. Ve aslında, teoriye göre
06:32
that the lap-only seatbelt's got to be worse
121
374000
3000
sade karın emniyet kemerinin, karın-omuz emniyet kemerine göre
06:35
than the lap-and-shoulder belt. And that just reminds you
122
377000
1000
daha kötü olması gerekiyor. Ve bu da size,
06:36
that when you deal with raw data, there are hundreds
123
378000
2000
ham veriye baktığınızda, araya giren yüzlerce şaşırtıcı
06:38
of confounding variables that may be getting in the way.
124
380000
3000
değişken olduğunu hatırlatıyor.
06:41
So what we do in the study is -- and this is just presenting
125
383000
5000
İşte çalışmamız...- bu yalnızca aynı bilginin tekrarı,
06:46
the same information, but turned into a figure to make it easier.
126
388000
3000
farkı ise, daha kolay anlaşılması için verilerin rakamsallaştırılmış olması..
06:49
So the yellow bar represents car seats,
127
391000
3000
Buradaki sarı çubuk, oto koltuklarını temsil ederken
06:52
the orange bar lap-and-shoulder, and the red bar lap-only seatbelts.
128
394000
4000
portakal rengi karın-omuz kemerini, ve kırmızı ise sadece karın emniyet kemerini gösteriyor.
06:56
And this is all relative to unrestrained --
129
398000
2000
Ve tüm bunlar, emniyet kemeri takılmadığı durumlarla bağıntılı.
06:58
the bigger the bar, the better. Okay.
130
400000
1000
Grafikteki çubuk ne kadar büyükse o kadar iyi. Tamam.
06:59
So, this is the data I just showed, OK?
131
401000
2000
Bu ise, az evvel gosterdigim veri.
07:01
So the highest bar is what you're striving to beat.
132
403000
3000
En uzun çubuk da, erişmeye ulaştığınız oran.
07:04
So you can control for the basic things, like how hard the crash was,
133
406000
4000
Yani temel şeyleri kontrol edebiliyorsunuz; çarpışmanın şiddeti,
07:08
what seat the child was sitting in, etc., the age of the child.
134
410000
4000
çocuğun hangi koltukta oturduğunu, vs. Çocuğun yaşı..
07:12
And that's that middle set of bars.
135
414000
2000
Ve bu da ortadaki çubuk dizisi.
07:14
And so, you can see that the lap-only seatbelts
136
416000
3000
Gördüğünüz gibi sadece karın emniyet kemerlerini
07:17
start to look worse once you do that.
137
419000
2000
kullanmaya başladığınızda durum kötüye gidiyor.
07:19
And then finally, the last set of bars,
138
421000
2000
Ve son olarak da; çarpışmayla ilgili aklınıza gelebilecek
07:21
which are really controlling for everything
139
423000
3000
muhtemelen her senaryo için gerçekten kontrollü
07:24
you could possibly imagine about the crash,
140
426000
2000
olan son çubuk dizisi.
07:26
50, 75, 100 different characteristics of the crash.
141
428000
3000
Sözünü ettiğim; bir çarpışmanın elli, yetmiş beş, 100 farklı özelliği vardır.
07:29
And what you find is that the car seats and the lap-and-shoulder belts,
142
431000
3000
Oto koltukları ve karın-omuz emniyet kemerlerine baktığımızda ise,
07:32
when it comes to saving lives, fatalities look exactly identical.
143
434000
4000
söz konusu hayat kurtarmak olunca, kazalar aslında birbirlerine tıpatıp benziyor.
07:36
And the standard error bands are relatively small around these estimates as well.
144
438000
4000
Ve standart hata kuşakları da, bu tahminlerin yanında nispeten küçük kalıyor.
07:40
And it's not just overall. It's very robust
145
442000
3000
Ve sadece kapsamlı da değil. Bakmak istediğiniz
07:43
to anything you want to look at.
146
445000
2000
ne olursa olsun, oldukça da sağlam.
07:45
One thing that's interesting: if you look at frontal-impact crashes --
147
447000
3000
İlginç olan şey şey ise: önden hasar görmüş kazalara baktığınızda ---
07:48
when the car crashes, the front hits into something --
148
450000
3000
araba çarpıştığında, ön kısım bir şeye vurduğunda--
07:51
indeed, what you see is that the car seats look a little bit better.
149
453000
4000
araç koltuklarının biraz daha iyi durumda olduğunu görürsünüz.
07:55
And I think this isn't just chance.
150
457000
2000
Bana kalırsa, bu bir tesadüf değil.
07:57
In order to have the car seat approved,
151
459000
1000
Araç koltuğu için onay almak için,
07:58
you need to pass certain federal standards,
152
460000
3000
bazı federal standartlardan geçmeniz gerek.
08:01
all of which involve slamming your car into a direct frontal crash.
153
463000
5000
Bu standartların hepsi de, arabanızın direkt önden çarpılmasını gerektiriyor.
08:06
But when you look at other types of crashes, like rear-impact crashes,
154
468000
2000
Arkadan çarpma gibi diğer çarpışma türlerine baktığınızda,
08:08
indeed, the car seats don't perform as well.
155
470000
3000
aslında araç koltukları da iyi bir performans sergilemez.
08:11
And I think that's because they've been optimized to pass,
156
473000
2000
Ve bence bunun sebebi de, hep insanların, arabanın ne kadar
08:13
as we always expect people to do,
157
475000
2000
etkilenmiş olacağı hakkında parlak çizgi
08:15
to optimize relative to bright-line rules
158
477000
2000
kurallarını optimize etmelerini beklemediğimiz için
08:17
about how affected the car will be.
159
479000
4000
testi geçmek üzere optimize edilmiş olmaları.
08:21
And the other thing you might argue is,
160
483000
1000
Belki savunacağınız bir başka düşünce de;
08:22
"Well, car seats have got a lot better over time.
161
484000
2000
"Zaman içinde araç koltukları çok çok daha iyileşti."
08:24
And so if we look at recent crashes --
162
486000
3000
Son zamanlardaki kazalara bakacak olursak, - verinin tamamı
08:27
the whole data set is almost 30 years' worth of data --
163
489000
2000
neredeyse 30 yıllık kayıtlara dayanıyor-- bunu yeni kazalarda
08:29
you won't see it in the recent crashes. The new car seats are far, far better."
164
491000
2000
görmeyeceksiniz. Yeni araç koltukları çok, çok daha iyi."
08:31
But indeed, in recent crashes the lap-and-shoulder seatbelts,
165
493000
4000
Ama aslında, bu son çarpışmalarda, karın-omuz emniyet kemerleri
08:35
actually, are doing even better than the car seats.
166
497000
3000
araç koltuklarından çok daha etkili.
08:38
They say, "Well, that's impossible, that can't be."
167
500000
3000
"İmkansız, bu olamaz," diyorlar.
08:41
And the line of argument, if you ask parents, is,
168
503000
2000
Ebeveynlere soracak olursanız, onlar da şöyle diyor;
08:43
"But car seats are so expensive and complicated,
169
505000
3000
"Ama araba koltukları çok pahalı ve karmaşık,
08:46
and they have this big tangle of latches,
170
508000
3000
ve bir sürü de karmaşık kilit mandal sistemi var,
08:49
how could they possibly not work better than seatbelts
171
511000
3000
nasıl olur da, bu kadar pahalı ve karmaşık olmalarına rağmen,
08:52
because they are so expensive and complicated?"
172
514000
2000
emniyet kemerlerinden daha iyi işlev göremez?"
08:54
It's kind of an interesting logic,
173
516000
3000
Oldukça ilginç bir düşünce, ve bence,
08:57
I think, that people use. And the other logic, they say,
174
519000
3000
insanlar da bu düşünceyi savunuyor. Diğer bir düşünceye göre ise,
09:00
"Well, the government wouldn't have told us [to] use them
175
522000
2000
"Bu çok daha iyi olmasaydı, hükümet bize bunu kullanmayı
09:02
if they weren't much better."
176
524000
2000
tercih etmemizi söylemezdi."
09:04
But what's interesting is the government telling us to use them
177
526000
2000
Ama ilginç olan, hükümetin bize kullanmamızı söyledikleri
09:06
is not actually based on very much.
178
528000
2000
aslında pek bir şeye dayanmıyor.
09:08
It really is based on some impassioned pleas of parents
179
530000
3000
Aslında bu, verilerden ziyade tüm bu yasaların geçmesine
09:11
whose children died after they turned two,
180
533000
3000
yol açan, ve çocukları iki yaşını geçtikten sonra ölen
09:14
which has led to the passage of all these laws -- not very much on data.
181
536000
4000
ebeveynlerin bazı itirazlarına dayanmaktadır.
09:18
So you can only get so far, I think, in telling your story
182
540000
4000
Dolayısıyla, bence, ancak bu soyut istatistikleri kullanarak
09:22
by using these abstract statistics.
183
544000
2000
bir ilerleme kaydedebilirsiniz.
09:24
And so I had some friends over to dinner, and I was asking --
184
546000
5000
Birkaç arkadaşımı akşam yemeğine çağırdım, (barbekü yapıyorduk)
09:29
we had a cookout -- I was asking them what advice they might have for me
185
551000
3000
ve arkadaşlarımdan, haklı olduğumu nasıl kanıtlayacağıma dair
09:32
about proving my point. They said, "Why don't you run some crash tests?"
186
554000
4000
akıl danıştım. Onlar da bana, "Neden birkaç kaza testi yapmıyorsun?" dediler.
09:36
And I said, "That's a great idea."
187
558000
2000
Ben de, "Çok iyi fikir," dedim.
09:38
So we actually tried to commission some crash tests.
188
560000
2000
Ve gerçekten de birkaç kaza testi yaptırmaya çalıştık.
09:40
And it turns out that as we called around to the independent
189
562000
5000
Ve ülkede bağımsız çalışan kaza-testi şirketlerini
09:45
crash test companies around the country,
190
567000
3000
aradığımızda, hiçbiri de yaptırmak istediğimiz
09:48
none of them wanted to do our crash test
191
570000
2000
kaza testini yapmak istemediğini söyledi.
09:50
because they said, some explicitly, some not so explicitly,
192
572000
4000
Gerekçeleri de; -- bazısı açık, bazısı üstü kapalı--
09:54
"All of our business comes from car seat manufacturers.
193
576000
2000
"Tüm işlerimiz, araç koltuğu üreticilerinden geliyor.
09:56
We can't risk alienating them by testing seatbelts relative to car seats."
194
578000
4000
Araç koltuklarına bağlı emniyet kemerlerini test ederek işimizi kaybetmeyi göze alamayız."
10:00
Now, eventually, one did. Under the conditions of anonymity,
195
582000
4000
Ve sonunda biri, razı oldu. İsimlerini duyurmamak şartıyla,
10:04
they said they would be happy to do this test for us --
196
586000
3000
bizim için bu testi seve seve gerçekleştireceklerini belirttiler.
10:07
so anonymity, and 1,500 dollars per seat that we crashed.
197
589000
5000
Yani ismini saklamak ve çarpılan koltuk başına 1500 dolar karşılığında.
10:12
And so, we went to Buffalo, New York,
198
594000
2000
Biz de Buffalo, New York'a gittik.
10:14
and here is the precursor to it.
199
596000
2000
Ve burası bu işin öncülerinden.
10:16
These are the crash test dummies,
200
598000
2000
Bunlar da, sahne almak için sıralarını
10:18
waiting for their chance to take the center stage.
201
600000
3000
bekleyen deney mankenleri.
10:21
And then, here's how the crash test works.
202
603000
2000
Ve çarpışma testi de şu şekilde işliyor.
10:23
Here, they don't actually crash the entire car, you know --
203
605000
3000
Burada aslında tüm arabayı çarpmıyorlar, -- yani bütün
10:26
it's not worth ruining a whole car to do it.
204
608000
3000
arabayı sırf bunun için heba etmeye değmez.
10:29
So they just have these bench seats,
205
611000
1000
Sadece şu bank koltuklardan alıp,
10:30
and they strap the car seat and the seatbelt onto it.
206
612000
2000
araç koltuğunu ve emniyet kemerini bunun üzerine bağlıyorlar.
10:32
So I just wanted you to look at this.
207
614000
2000
Şimdi sadece buna bakmanızı rica ediyorum.
10:34
And I think this gives you a good idea of why parents think
208
616000
2000
Ve sanırım böylece, neden ebeveynlerin, araç koltuklarının bu
10:36
car seats are so great. Look at the kid in the car seat.
209
618000
2000
kadar harika olduğunu düşündüklerini anlayacaksınız. Koltuktaki çocuğa bakın.
10:38
Does he not look content, ready to go,
210
620000
3000
Halinden memnun, ve sapasağlam kurtulacakmış
10:41
like he could survive anything? And then, if you look at the kid in back,
211
623000
2000
gibi görünmüyor mu? Şimdi de arkadaki çocuğa bakın lütfen.
10:43
it looks like he's already choking before the crash even happens.
212
625000
3000
Bu çocuk ise, daha çarpışma bile olmadan boğuluyormuş gibi görünüyor.
10:46
It's hard to believe, when you look at this, that
213
628000
3000
Baktığınızda, çarpışma esnasında arkadaki çocuğun
10:49
that kid in back is going to do very well when you get in a crash.
214
631000
2000
çok iyi bir durumda olacağına inanmak oldukça zor.
10:51
So this is going to be a crash
215
633000
2000
Şimdi bunun, saatte 30 mil hızla,
10:53
where they're going to slam this thing forward into a wall
216
635000
3000
önden bir duvara çarptığımız bir kaza olduğunu düşünelim.
10:56
at 30 miles an hour, and see what happens. OK?
217
638000
3000
Ve görelim bakalım sonuç ne olacak, tamam?
10:59
So, let me show you what happens.
218
641000
2000
Size hemen ne olacağını göstereyim:
11:01
These are three-year-old dummies, by the way.
219
643000
3000
Bu arada bunlar, 3 yaşında cansız mankenler.
11:04
So here -- this is the car seat. Now watch two things:
220
646000
2000
İşte buradaki araç koltuğu. Şimdi iki şeye dikkat edin:
11:06
watch how the head goes forward,
221
648000
2000
başın nasıl ön tarafa savrulup dizlere,
11:08
and basically hits the knees -- and this is in the car seat --
222
650000
2000
çarptığını izleyin -- ve bu araç koltuğundayken oluyor --
11:10
and watch how the car seat flies around, in the rebound, up in the air.
223
652000
5000
ve şimdi de araç koltuğunun havada sıçrayıp geri çarparak nasıl savrulduğuna bakın.
11:15
The car seat's moving all over the place.
224
657000
2000
Bu araç koltuğu arabanın her tarafında hareket halinde.
11:17
Bear in mind there are two things about this.
225
659000
2000
Ve bu konuda iki hususu dikkate alın:
11:19
This is a car seat that was installed by someone
226
661000
3000
Bu araç koltuğu, daha önce 1000 araç koltuğu monte eden,
11:22
who has installed 1,000 car seats, who knew exactly how to do it.
227
664000
3000
ve kesinlikle işinin ehli biri tarafından monte edilmiştir.
11:25
And also it turned out these bench seats
228
667000
1000
Ayrıca, bu bank koltukların da, araç koltuğu
11:26
are the very best way to install car seats.
229
668000
3000
monte etmek için en iyi yöntem olduğu netlik kazanmıştır.
11:29
Having a flat back makes it much easier to install them.
230
671000
3000
Yassı arkalıklı olması ise, monte etmeyi çok daha kolaylaştırıyor.
11:32
And so this is a test that's very much rigged in favor of the car seat,
231
674000
3000
Dolayısıyla bu, oto koltuklarının lehine allanıp pullanmış bir test.
11:35
OK? So, that kid in this crash fared very well.
232
677000
3000
Değil mi? Ve bu çocuk da çarpışmadan başarıyla kurtuldu.
11:38
The federal standards are
233
680000
2000
Federal standartlara göre, bu çarpışmada
11:40
that you have to score below a 1,000
234
682000
2000
mühim olmayan birkaç ölçü birimiyle,
11:42
to be an approved car seat on this crash,
235
684000
2000
bu kazadaki koltuğun onayını almak için
11:44
in some metric of units which are not important.
236
686000
4000
1000'in altında bir skor elde etmeniz gerek.
11:48
And this crash would have been about a 450.
237
690000
3000
Bu kazadaki skor ise 450 civarında olacaktı.
11:51
So this car seat was actually an above-average car seat
238
693000
2000
Yani bu oto koltuğu, Tüketici Raporlarında ortalamanın
11:53
from Consumer Reports, and did quite well.
239
695000
2000
üstünde oto koltuğu olarak geçiyordu, ve oldukça iyiydi.
11:55
So the next one. Now, this is the kid, same crash,
240
697000
3000
Ve bir sonraki. Bu da, çocuğun emniyet kemeri taktığı
11:58
who is in the seatbelt. He hardly moves at all, actually,
241
700000
5000
aynı çarpışma. Aslında diğer çocuğa kıyasla zorlukla
12:03
relative to the other child. The funny thing is,
242
705000
3000
hareket edebiliyor. Komik olan ise,
12:06
the cam work is terrible because they've only set it up
243
708000
3000
kamera kayıt olayı da berbat, zira kamerayı sadece oto
12:09
to do the car seats, and so, they actually don't even have a way
244
711000
2000
koltuğunu yapacak şekilde kurmuşlar, yani çarpıp geri sıçrayan
12:11
to move the camera so you can see the kid that's on the rebound.
245
713000
2000
çocuğu görebilecek kadar bile kamerayı hareket ettiremiyorsunuz.
12:13
Anyway, it turns out that those two crashes, that actually
246
715000
4000
Test sonucunda, iki çarpışmadan, 3 yaşındakinin birazcık
12:17
the three-year-old did slightly worse. So, he gets about a 500
247
719000
4000
daha kötü durumda olduğu ortaya çıktı. Yani, 400 'e kıyasla
12:21
out of -- you know, on this range -- relative to a 400 and something.
248
723000
4000
--skor aralığını biliyorsunuz zaten-- 500 puan almış oldu.
12:25
But still, if you just took that data from that crash
249
727000
3000
Ama yine de, eğer bu çarpışmadan çıkan veriyi alıp,
12:28
to the federal government, and said, "I have invented a new car seat.
250
730000
3000
federal hükümete görüp, "Yeni bir oto koltuğu icat ettim. Satış için
12:31
I would like you to approve it for selling,"
251
733000
3000
size bunu kanıtlamak istiyorum," deseniz, size
12:34
then they would say, "This is a fantastic new car seat, it works great.
252
736000
3000
şöyle derlerdi: "Bu muhteşem yeni bir oto koltuğu, mükemmel işliyor.
12:37
It only got a 500, it could have gotten as high up as a 1,000."
253
739000
2000
Sadece 500 almış, 1000'e kadar çıkabilirdi."
12:39
And this seatbelt would have passed with flying colors
254
741000
3000
Ve bu emniyet kemeri rahatlıkla, bir araç koltuğu gibi
12:42
into being approved as a car seat.
255
744000
2000
onaydan geçecekti.
12:44
So, in some sense, what this is suggesting
256
746000
2000
Yani bir bakıma, aslolan insanların bu araç koltuklarını
12:46
is that it's not just that people are setting up their car seats wrong,
257
748000
3000
yanlış monte edip çocuklarını tehlikeye atmaları değil.
12:49
which is putting children at risk. It's just that, fundamentally,
258
751000
2000
Aslolan, bu araç koltuklarının esasen
12:51
the car seats aren't doing much.
259
753000
2000
pek bir işlevi olmadığıdır.
12:53
So here's the crash. So these are timed at the same time,
260
755000
2000
Ve işte çarpışma. Aynı anda olacak şekilde zamanlanmışlar.
12:55
so you can see that it takes much longer with the car seat --
261
757000
2000
Oto koltuğuyla çok daha uzun süreceğini -- sıçramalarla daha da
12:57
at rebound, it takes a lot longer --
262
759000
2000
uzun sürmektedir -- göreceksiniz; fakat
12:59
but there's just a lot less movement for child who's in the seatbelt.
263
761000
4000
emniyet kemeri takılan çocuklarda çok daha az hareket göreceksiniz.
13:03
So, I'll show you the six-year-old crashes as well.
264
765000
2000
Şimdi size, altı yaşındakilerin çarpışmalarını da göstereceğim.
13:05
The six-year-old is in a car seat, and it turns out
265
767000
5000
Altı yaşındaki manken de bir oto koltuğunda, ve
13:10
that looks terrible, but that's great. That's like a 400, OK?
266
772000
5000
ve berbat görünse de bu harika. 400 civarında, tamam?
13:15
So that kid would do fine in the crash.
267
777000
1000
Yani çocuk, çarpışmayı iyi şekilde atlatıyor.
13:16
Nothing about that would have been problematic to the child at all.
268
778000
4000
Çocuk için sorun yaratacak hiçbir şey olmuyor.
13:20
And then here's the six-year-old in the seatbelt,
269
782000
3000
Ve şimdi de altı yaşındaki mankenimiz emniyet kemerine bağlı,
13:23
and in fact, they get exactly within, you know,
270
785000
2000
ve aslında hepsi de aynı bir iki noktaya bağlı.
13:25
within one or two points of the same. So really, for the six-year-old,
271
787000
4000
Yani gerçekten de, altı yaşındakiler için, oto emniyet kemerleri
13:29
the car seat did absolutely nothing whatsoever.
272
791000
4000
kesinlikle hiçbir etki yaratmadı.
13:33
That's some more evidence, so in some sense --
273
795000
3000
Yani bir bakıma, başka kanıtlar da var --
13:36
I was criticized by a scientist, who said, "You could never publish
274
798000
4000
"Bu 4 ünü içinde barındıran bir çalışmayı asla yayınlayamazsın," diyen
13:40
a study with an n of 4," meaning those four crashes.
275
802000
2000
asla yayınlayamazsın," diyen bir bilim adamı tarafından eleştirildim.
13:42
So I wrote him back and I said, "What about an n of 45,004?"
276
804000
4000
Ben de kendisine bir cevap yazdım, ve şöyle dedim: "Peki ya
13:46
Because I had the other 45,000 other real-world crashes.
277
808000
2000
45,004 'a ne demeli? Zira elimde ayrıca 45,000 gerçek çarpışma
13:48
And I just think that it's interesting that the idea
278
810000
4000
örneği daha var. Ve bence, ekonomistlerin hak vereceği
13:52
of using real-world crashes, which is very much something
279
814000
2000
bir şey olan gerçek çarpışmaları kullanma fikrinin, bilim adamları
13:54
that economists think would be the right thing to do,
280
816000
2000
tarafından genelde aynı şekilde düşünülmemesi ilginç;
13:56
is something that scientists don't actually, usually think --
281
818000
2000
zira, bilim adamları, çocuklar ve oto koltukları üzerine
13:58
they would rather use a laboratory,
282
820000
3000
30 yıllık gerçek bilgileri baz almaktansa,
14:01
a very imperfect science of looking at the dummies,
283
823000
2000
laboratuarı, yani cansız mankenleri eksik şekilde inceleyen
14:03
than actually 30 years of data of what we've seen
284
825000
4000
bir bilimi, bu konuda baz almayı
14:07
with children and with car seats.
285
829000
3000
tercih ediyorlar.
14:10
And so I think the answer to this puzzle
286
832000
4000
Ve bence, bu soruna çare ise
14:14
is that there's a much better solution out there,
287
836000
3000
dışarıda bir yerlerde çok daha iyi bir çözüm olduğu.
14:17
that's gotten nobody excited because everyone
288
839000
3000
Ve bu da aslında kimseyi heyecanlandırmıyor, çünkü
14:20
is so delighted with the way car seats are presumably working.
289
842000
4000
herkes, araç koltuklarının muhtemelen iş yarıyor olmasından çok memnun.
14:24
And if you think from a design perspective,
290
846000
3000
Ve tasarım açısından düşünecek olursanız,
14:27
about going back to square one, and say,
291
849000
2000
ve sil baştan, "arka koltuktaki çocukları
14:29
"I just want to protect kids in the back seat."
292
851000
2000
korumak istiyorum o kadar," diyecek olursanız...
14:31
I don't there's anyone in this room who'd say,
293
853000
2000
Bence bu salonda, "En iyisi, yetişkinler için harika bir
14:33
"Well, the right way to start would be,
294
855000
1000
emniyet kemeri yapmakla başlamak olacaktır.
14:34
let's make a great seat belt for adults.
295
856000
3000
Sonra da, birbirine zincir gibi bağlamak
14:37
And then, let's make this really big contraption
296
859000
2000
zorunda kalacağınız büyük bir tertibat hazırlarız,"
14:39
that you have to rig up to it in this daisy chain."
297
861000
3000
diyecek kimse yoktur.
14:42
I mean, why not start -- who's sitting in the back seat anyway except for kids?
298
864000
3000
Yani neden işe koyulmuyoruz - çocuklar dışında arka koltuğa başka kim oturuyor ki?
14:45
But essentially, do something like this,
299
867000
3000
Aslında, böyle bir işe girişmenin maliyetini
14:48
which I don't know exactly how much it would cost to do,
300
870000
2000
tam olarak kestiremesem de, bunun neden normal bir oto
14:50
but there's no reason I could see
301
872000
1000
koltuğundan çok daha pahalı
14:51
why this should be much more expensive than a regular car seat.
302
873000
2000
olması gerektiği konusunda hiçbir sebep göremiyorum.
14:53
It's just actually -- you see, this is folding up -- it's behind the seat.
303
875000
4000
Gördüğünüz gibi aslında katlanabiliyor, ve koltuğun arkasında.
14:57
You've got a regular seat for adults, and then you fold it down,
304
879000
2000
Yetişkinler için normal bir oto koltuğu, ama sonra indirince ,
14:59
and the kid sits on top, and it's integrated.
305
881000
2000
çocuklar da üzerine oturabiliyor, entegre bir yapı.
15:01
It seems to me that this can't be a very expensive solution,
306
883000
4000
Şahsen, bunun çok pahalı bir çözüm olduğunu sanmıyorum,
15:05
and it's got to work better than what we already have.
307
887000
3000
ve şu an sahip olduğumuzdan çok daha iyi iş görecektir.
15:08
So the question is, is there any hope for adoption of something like this,
308
890000
5000
Yani soru şu; muhtemelen birçok can kurtaracak böyle bir düzeneğin
15:13
which would presumably save a lot of lives?
309
895000
2000
kabul görmesi konusunda hiç ümit var mı?
15:15
And I think the answer, perhaps, lies in a story.
310
897000
4000
Ve bence galiba sorunun cevabı da hikayenin içinde.
15:19
The answer both to why has a car seat been so successful,
311
901000
4000
Neden bir oto koltuğunun bu kadar başarılı olduğu; ve neden bunun
15:23
and why this may someday be adopted or not,
312
905000
3000
bir gün kabul görüp görmeyeceği sorularının cevapları
15:26
lies in a story that my dad told me, relating to when he was a doctor
313
908000
4000
babamın bana anlattığı, kendisi İngiltere'deki ABD Hava Kuv. 'de
15:30
in the U.S. Air Force in England. And this is a long time ago:
314
912000
3000
doktorken yaşadığı bir hikayede yatıyor. Çok uzun zaman önceymiş:
15:33
you were allowed to do things then you can't do today.
315
915000
2000
o zamanlar yapmanıza izin verdikleri şeyleri bugün yapamıyorsunuz.
15:35
So, my father would have patients come in
316
917000
4000
Babamın da, aslında rahatsız olmadıklarını
15:39
who he thought were not really sick.
317
921000
3000
düşündüğü hastalar gelirmiş.
15:42
And he had a big jar full of placebo pills that he would give them,
318
924000
4000
Hastalarına vermek üzere plasebo haplarıyla dolu bir kavanozu vardı, ve
15:46
and he'd say, "Come back in a week, if you still feel lousy."
319
928000
3000
onlara, "Hala kötü hissederseniz bir hafta içinde yine gelin," derdi.
15:49
OK, and most of them would not come back,
320
931000
1000
Ve çoğu gelmemesine rağmen, bir kısmı
15:50
but some of them would come back.
321
932000
2000
yine de geri gelirdi.
15:52
And when they came back, he, still convinced they were not sick,
322
934000
4000
Geri geldiklerinde de, hasta olmadıklarına emin olduğu için,
15:56
had another jar of pills. In this jar were huge horse pills.
323
938000
5000
bir kavanoz dolusu plasebo hapı daha verirdi. Devasa büyüklükteydi.
16:01
They were almost impossible to swallow.
324
943000
2000
Yutması neredeyse imkansız haplardı bu seferkiler.
16:03
And these, to me, are the analogy for the car seats.
325
945000
4000
Ve bana göre, bu verdiğim örnek, oto koltulkarıyla benzerlik taşımakta.
16:07
People would look at these and say, "Man, this thing is so big
326
949000
4000
İnsanlar bakıp şöyle diyeceklerdir; "Bu çok büyük, yutması da çok zor.
16:11
and so hard to swallow. If this doesn't make me feel better,
327
953000
2000
Eğer bu beni iyileştirmeyecekse, daha başka
16:13
you know, what possibly could?"
328
955000
3000
ne iyileştirebilir ki?"
16:16
And it turned out that most people wouldn't come back,
329
958000
2000
Ve sonra, hastaların birçoğu geri gelmemeye başladı,
16:18
because it worked. But every once in a while,
330
960000
3000
çünkü işe yaramıştı. Ama yine de, arada bir,
16:21
there was still a patient convinced that he was sick,
331
963000
5000
hasta olduğuna kendi inandırmış bir tanesi hala gelmeye
16:26
and he'd come back. And my dad had a third jar of pills.
332
968000
3000
devame diyordu. Bunun üzerine babam da üçüncü kavanozu denedi.
16:29
And the jar of pills he had, he said,
333
971000
2000
Ve dediğine göre bu kavanozdakiler, bulabildiği
16:31
were the tiniest little pills he could find,
334
973000
3000
en küçük haplardı. Ve o kadar
16:34
so small you could barely see them.
335
976000
2000
küçüktüler ki zar zor görülebiliyorlardı.
16:36
And he would say, listen, I know I gave you that huge pill,
336
978000
2000
Ve hastasına şöyle derdi, "Bak, sana daha önce o karmaşık ve
16:38
that complicated, hard-to-swallow pill before,
337
980000
4000
yutması zor olan büyük haplardan verdiğimi biliyorum,
16:42
but now I've got one that's so potent,
338
984000
2000
ama şimdi verecek olduğum ilaç çok etkili,
16:44
that is really tiny and small and almost invisible.
339
986000
2000
ve küçücük, neredeyse görülemeyecek boyutta.
16:46
It's almost like this thing here, which you can't even see."
340
988000
3000
Aynı şuradaki, neredeyse göremediğiniz şey gibi."
16:49
And it turned out that never,
341
991000
2000
Ve bir daha asla, babamın verdiği
16:51
in all the times my dad gave out this pill, the really tiny pill,
342
993000
3000
o küçücük haptan sonra, kimse hastalığından şikayet
16:54
did anyone ever come back still complaining of sickness.
343
996000
3000
etmek için tekrar geri gelmedi.
16:57
So, my dad always took that as evidence
344
999000
3000
Ve babam da, bu küçücük, minicik ve etkili
17:00
that this little, teeny, powerful pill
345
1002000
4000
ilacın en güçlü plasebo etkisine sahip
17:04
had the ultimate placebo effect. And in some sense, if that's the right story,
346
1006000
4000
sahip olduğunu anladı. Ve bir bakıma, hikaye gerçekse, bence entegre
17:08
I think integrated car seats you will see, very quickly,
347
1010000
2000
araç koltukları da kısa bir sürede herkesin edineceği
17:10
becoming something that everyone has. The other possible conclusion
348
1012000
4000
bir şey haline gelecektir, göreceksiniz. Tabii bir başka muhtemel çıkarıma
17:14
is, well, maybe after coming to my father three times,
349
1016000
3000
göre, belki de babama üç kez gelip plasebolarla eve gönderildikten
17:17
getting sent home with placebos, he still felt sick,
350
1019000
2000
sonra hala hasta hissedip, bir başka
17:19
he went and found another doctor.
351
1021000
2000
doktor da bulmuş olabilir.
17:21
And that's completely possible. And if that's the case,
352
1023000
2000
Ve bu da kesinlikle mümkün. Eğer durum bu ise,
17:23
then I think we're stuck with conventional car seats for a long time to come.
353
1025000
3000
o zaman sanırım, daha uzun bir süre geleneksel oto koltuklarından vazgeçemeyeceğiz demektir.
17:26
Thank you very much.
354
1028000
1000
Çok teşekkür ederim.
17:27
(Applause)
355
1029000
4000
(Alkışlar)
17:31
(Audience: I just wanted to ask you, when we wear seatbelts
356
1033000
2000
(Seyirci: Size şunu sormak istiyorum; emniyet kemeri taktığımızda
17:33
we don't necessarily wear them just to prevent loss of life,
357
1035000
3000
bunu yalnızca can kayıplarını önlemek için değil,
17:36
it's also to prevent lots of serious injury.
358
1038000
2000
birçok ağır yaralanmayı da engellemesi için de takıyoruz.
17:38
Your data looks at fatalities. It doesn't look at serious injury.
359
1040000
4000
Sizin verileriniz ölüm oranlarını baz alıyor. Ağır yaralanmaları değil.
17:42
Is there any data to show that child seats
360
1044000
2000
Acaba, ağır yaralanmaları engelleme konusunda da,
17:44
are actually less effective, or just as effective as seatbelts
361
1046000
3000
çocuk koltuklarının daha az etkili olduğunu, veya emniyet kemerleri
17:47
for serious injury? Because that would prove your case.)
362
1049000
2000
kadar etkili olduğunu gösteren bir veri var mı? Zira bu, davanızı haklı çıkaracaktır.)
17:49
Steven Levitt: Yeah, that's a great question. In my data, and in another data set
363
1051000
3000
Steven Levitt: Evet, bu harika bir soru. Verilerimde ve bir başka veri dizisinde,
17:52
I've looked at for New Jersey crashes,
364
1054000
3000
New Jersey'deki kazalar için bunu araştırdım.
17:55
I find very small differences in injury.
365
1057000
4000
Ve yaralanma konusunda çok az fark buldum.
17:59
So in this data, it's statistically insignificant differences
366
1061000
2000
Yani bu veride, araç koltukları ve karın-omuz kemerleri arasındaki
18:01
in injury between car seats and lap-and-shoulder belts.
367
1063000
4000
yaralanma farkları istatiksel olarak çok küçük.
18:05
In the New Jersey data, which is different,
368
1067000
1000
Ölüm olmadığı için diğerlerinden farklı
18:06
because it's not just fatal crashes,
369
1068000
3000
olan, ama New Jersey'de kayda geçen
18:09
but all crashes in New Jersey that are reported,
370
1071000
2000
kazalara dair tüm New Jersey verilerinde ise,
18:11
it turns out that there is a 10 percent difference in injuries,
371
1073000
3000
yaralanmalarda yüzde 10'luk bir fark söz konusu.
18:14
but generally they're the minor injuries.
372
1076000
2000
ama bunlar genellikle hafif yaralanmalar.
18:16
Now, what's interesting, I should say this as a disclaimer,
373
1078000
2000
Şimdi, söylemem gereken asıl ilginç olay ise şu;
18:18
there is medical literature that is very difficult to resolve with this other data,
374
1080000
5000
Oto koltuklarının önemli ölçüde daha iyi olduğunu gösteren diğer verilerle
18:23
which suggests that car seats are dramatically better.
375
1085000
4000
açıklanması çok zor olan tıbbi bir literatür var.
18:27
And they use a completely different methodology that involves --
376
1089000
2000
Kaza sonrası olanları da kapsayan tamamen farklı bir yöntem kullanıyorlar,
18:29
after the crash occurs, they get from the insurance companies
377
1091000
3000
Sigorta şirketlerinden, kazazedelerin isimlerini
18:32
the names of the people who were in the crash,
378
1094000
2000
alıyorlar, ve bu kişilere telefonla ulaşıp
18:34
and they call them on the phone,
379
1096000
1000
onlara, kaza anında ne olup
18:35
and they asked them what happened.
380
1097000
1000
bittiğini soruyorlar.
18:36
And I really can't resolve, yet,
381
1098000
3000
Bu konuda henüz kesin bir karara
18:39
and I'd like to work with these medical researchers
382
1101000
2000
varamadım, ve birbirleriyle tamamen çelişen bu farklılıkların
18:41
to try to understand how there can be these differences,
383
1103000
3000
nasıl olabildiğini anlayabilmek için, bu tıp araştırmacılarıyla
18:44
which are completely at odds with one another.
384
1106000
3000
birlikte çalışmayı çok isterim.
18:47
But it's obviously a critical question.
385
1109000
3000
Ama belli ki, bu kritik bir soru.
18:50
The question is even if -- are there enough serious injuries
386
1112000
3000
"Bunları daha uygun maliyetli yapacak kadar yeterince
18:53
to make these cost-effective? It's kind of tricky.
387
1115000
3000
ciddi yaralanmalar söz konusu mu? Biraz aldatmacalı bir soru.
18:56
Even if they're right, it's not so clear
388
1118000
2000
Haklı olsalar bile, çok ucuz oldukları
18:58
that they're so cost-effective.
389
1120000
1000
konusu çok net değil.
ABOUT THE SPEAKER
Steven Levitt - EconomistSteven Levitt's eye-opening Freakonomics took economic theory into the real world of suburban parenting and urban drug gangs, turning conventional wisdom upside-down.
Why you should listen
With his 2005 book Freakonomics (co-authored with Stephen Dubner, a writer who profiled him for the New York Times), Steven Levitt carried hardcore economic method into the squishy real world and produced a pop-culture classic. Freakonomics is both an economics textbook and a series of cautionary tales about the fallacy of conventional wisdom. Levitt examines the links between real-world events, and finds many instances where the data simply doesn't back up popular belief.
He asks provocative questions: If selling crack is so lucrative, why do dealers live with their mothers? Does parental doting really improve children's test scores? Did New York City's crime rate really drop because of police tactics (or population trends)? His controversial answers stir debate, and sometimes backlash.
Steven Levitt | Speaker | TED.com